________________
શ્રી ધર્મ સંગ્રહ
"धर्मक्षेत्रावसीदेत कपालेनापि जीवतः । आन्योऽस्मी त्यवगंतव्यं धर्मवित्ता દિ તથા” તયા સિદ્ધિો શોલે તિષિત જા અા तयोरदेशाकालयोरचरणं चरणाभावः। अदेशाकालचारी हि चौरादिभ्योऽवश्यमुपद्रवमानोति । तथा वलं शक्तिः स्वस्य परस्य वा द्रव्यक्षेत्रकालभावकृतं सामर्थ्य अबलमपि तथैव तयोर्विचारणं पर्यालोचनं । बलाबलपरिज्ञाने हि सर्वः सफल आरंभः अन्यथा न विपर्ययः । यदाह । (५७)
યાને માત સજા કાને શનિના ! જાણવા મામ મિલાન અપ ” પર પુર જ રહે ! “ कानि मित्राणि को देशः कौन्ययागमौ । काई का च मे शक्तिरिति fજ દ ” રિસ શરૂ I
રાખવી. એટલે જો કામને બધા થાય તે, ધર્મ તથા અર્ચને બાધા ન થવા દેવી. કારણ કે જે ધર્મ અર્થે હોય તે કામ થ સહેલું છે. જે કામ તથા અર્થને બાધા થાય તે, મને બાધા થવા ન દેવી કારણ કે અર્થ અને કામનું મૂળ ધર્મ છે. કહ્યું છે કે, પિક )
કપાળ (પરી) લઈ માગીને જીવતાં પણ જે ધર્મ ન સદાય તે જાણવું છે, હું ધનાઢ્ય છું. કારણ કે સાધુઓ ધર્મરૂપ દ્રવ્યવાળા હોય છે.”
નિષિદ્ધ દેશ કાળ પ્રમાણે વર્તવું નહીં. નિષિદ્ધ એવો દેશ તે અદેશ અને નિષિદ્ધ એ કાલ તે અકાલ. તે નિષિદ્ધ દેશ કાલનું આચરણ એટલે ચરણને અભાવ અયોત નિષિદ્ધ દેશ કાલ પ્રમાણે ચાલવું નહીં. નિષિદ્ધ દેશ કાલ પ્રમાણે ચાલનાર પુરૂષ ચાર વિગેરેથી અવશ્ય ઉપદ્રવ પામે છે. બલ અને અબલને વિચાર કરો. બલ એટલે શકિત, પિતાનું અને બીજાનું દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ અને ભાવવડે કરાએલું સામર્થ્ય. અબલ એટલે અશકિત. દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવવડે કરાએલું અસામર્થ. તે બંનેને વિચાર કરશે. કહ્યું છે કે, [૫૭] “જે જ્યાં ઘટે ત્યાં સમતા રાખે અને શકિત હોય તે વ્યાયામ કસરત ] કરે તેવા પ્રાણીઓની વૃદ્ધિ આબાદી થાય છે. જે પોતાનું બિલ જાણ્યા સિવાય મોટે આરંભ કરે, તે ક્ષય સંપત્તિનું મૂલ કારણ છે.” એથી વળી બીજે પણ કહ્યું છે કે, કે કાલ છે ? મિત્ર કોણ છે ? દેશ કે છે ? ખર્ચ અને આવક શું છે ? હું કે
