________________
તો મૌન રહેવું, જલદી જો’ કે ‘જહાસુખ' ન કહેવું પરંતુ મૌન રાખવું. આ મૌન સંમતિસૂચક છે. જ્યારે જમાલિ વગેરે રજા લેવા માટે આવ્યા ત્યારે તેઓ નિષેધયોગ્ય હોવા છતાં ભગવાન મૌન રહ્યા. કારણ કે તેમને નિષેધ કરવા છતાં તેઓ માનવાના ન હતા. આ મૌન સંમતિસૂચક ન હતું. જ્યારે નાટકપૂજા વિહિત હોવાથી ત્યાં નિષેધ ન કર્યો.
સ. નાટકપૂજા વિહિત છે, નાટક નહિ ને ?
બરાબર સમજ્યા. પૂજા તરીકે જે નાટક કરાય તે વિહિત છે. અને આથી જ આપણે બીજું નાટકોનો વિરોધ કરીએ છીએ. નાટકપૂજા પણ ભગવાન સામે કરવાની છે ગુરુ સામે નહિ. આજે તો આપણે નાટકપૂજા કરવાને બદલે પૂજાનું નાટક શરૂ કર્યું છે ને ?
* એક શબ્દના અનેક અર્થ થાય પરંતુ તાત્પર્ય સમજ્યા વિના એકે અર્થ ન કરાય. પૂજાદ્રવ્યના ભિન્ન ભિન્ન સમાસને આશ્રયીને પાંચ અર્થ થાય છે. તે દરેક અર્થને એક જ માનીને પૂજાના ચઢાવાની બોલીની ઊપજ પૂજા કરવા માટે કેસર સુખડ વગેરેમાં ન વપરાય. આજે ઘણા મહાત્માઓ આવો અર્થ કરે છે-તે વ્યાજબી નથી. પૂજાદ્રવ્યનો કર્મધારય સમાસ કરીએ તો, પૂના ૨ તત્ દ્રવ્ય ર અહીં પૂણ્ ધાતુને કરણમાં પ્રત્યય કરવાથી પૂગતે ચયા સી પૂજ્ઞા – એટલે કે જેના વડે પૂજા કરાય તે સામગ્રી પૂજા કહેવાય, તેથી પૂજાસ્વરૂપ દ્રવ્ય આવો અર્થ થાય. તેમાં કેસર, સુખડ વગેરેનો સમાવેશ થાય. પૂના દ્રવ્ય આ પ્રમાણે ચતુર્થીતપુરુષ સમાસ કરીએ તો પૂજા માટેનું દ્રવ્ય આવો અર્થ થાય, જેમાં પૂજા માટે રાખેલ પૈસો, ગાય, કૂવો, બગીચો વગેરે સમાય. પૂગાય: દ્રવ્ય (પં.ત.સ.) અહીં પૂજાથી આવેલું દ્રવ્ય-તે નિર્માલ્યદ્રવ્ય સમાય. પૂગાયા: દ્રવ્ય (ષ.ત.સ.) અહીં પૂજાસંબંધી કોઈ પણ દ્રવ્ય સમાય. (દરેક પ્રકારનું દ્રવ્ય ગણી શકાય.) પૂનામાં દ્રવ્ય (સ.ત.સ.) પૂજાના વિષયમાં આવેલું દ્રવ્ય, આમાં પૂજા નિમિત્તે બોલાયેલ ચઢાવાની બોલીની ઊપજ આવે. આ બધા પૂજાદ્રવ્યની વિવક્ષા કર્યા વિના પૂજાનું દ્રવ્ય પૂજામાં વપરાય – આ પ્રમાણે મોઘમ બોલવું તે ઉચિત નથી. પૂજાની બોલીની ઊપજ દેવદ્રવ્યમાં જાય. તેમાંથી પૂજાની સામગ્રી ન લવાય. તમારી પાસે કોઈકને આપવા માટેના પૈસા હોય તે જોઈને કોઈ કહે કે તમારી પાસે છે માટે તમારા પૈસા છે - તો એ તમારા કહેવાય નહિ ને ?
* ક્રિયા શુદ્ધ કરવી એ હજુ સહેલું છે પણ આશય શુદ્ધ રાખવાનું કામ કપરું
શ્રી દર્શનશુદ્ધિ પ્રકરણ
૧૨૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
