________________
માર્ગગામી બનાવવા માટે પુત્રને અનશન કરવાની રજા આપે છે પણ ઉન્માર્ગગામી બનવા નથી દેતી ! આ ભગવાનનું શાસન છે.
* અવિરતિ હજુ ભૂંડી લાગે પણ મિથ્યાત્વ ખરાબ નથી લાગતું. અવિરતિને પાપરૂપ માનીને અવિરતિ છોડવા તૈયાર થઈ જઈએ પણ સાધુ થયા પછી પણ મિથ્યાત્વ ટાળવાની તૈયારી નથી-આ પ્રભાવ મોહનો છે. મહાબુદ્ધિશાળી માણસો પણ કુદર્શનનો ગ્રહ, મિથ્યા અભિનિવેશ, વિતથપ્રરૂપણા, વિતથ અનુષ્ઠાન વગેરે સ્વરૂપ જે કુમાર્ગની પ્રવૃત્તિ તેને આચરે છે તે ખેદની વાત છે કે – મોહનો જ આ એકમાત્ર વિલાસ છે.
* આના ઉપરથી એ સ્પષ્ટ થાય છે કે જેમનું ચિત્ત રાગ, દ્વેષ અને મોહથી હણાયેલું છે તેઓ તત્વની દેશના આપવા માટે અયોગ્ય છે. જેઓ આ પ્રમાણે મોહવાસિત છે તેઓ શું કરે છે તે ૪૪મી ગાથાથી જણાવે છે: અજ્ઞાનથી અંધ બનેલા, મિથ્યાત્વથી મોહ પામેલા અને કુગ્રહના ઉગ્ર ગ્રહથી ગ્રથિત થયેલાઓ અંધ હોવાથી માર્ગને જોતા નથી, મૂઢ-ભ્રમિત હોવાથી માર્ગની શ્રદ્ધા કરતા નથી અને કુગ્રહથી ગ્રસિત હોવાથી ઉચિત માર્ગમાં ચેષ્ટા-અનુષ્ઠાન કરતા નથી. આજે તો અમારાં સાધુસાધ્વી પણ બોલતાં થઈ ગયાં કે આપણે તો આરાધનાથી કામ! આપણે આરાધનાથી કામ કે આજ્ઞાથી કામ ? આરાધના મહાન કે માર્ચ મહાન ? માર્ગનો પ્રેમ થાય કે આરાધનાનો પ્રેમ થાય ?
સ. બન્નેમાં ફરક શું ?
આરાધનાનો પ્રેમ એટલે અનુષ્ઠાનનો પ્રેમ અને માર્ગનો પ્રેમ એટલે ભગવાનની આજ્ઞાનો પ્રેમ. આપણે આરાધના કરવા નથી નીકળ્યા, માર્ગે ચાલવા માટે નીકળ્યા છીએ. માત્ર આરાધના મોક્ષે ન પહોંચાડે, માર્ગગમન મોશે પહોંચાડે. નામ માટે દાન આપવું તેમાં આરાધનાનો પ્રેમ હોવા છતાં આજ્ઞાનો પ્રેમ નથી. નામ વિના દાન આપવું તેનું નામ આજ્ઞાનો પ્રેમ. મધ્યાહ્ન પૂજા કરવી એ આજ્ઞાનો પ્રેમ અને ગમે ત્યારે પૂજા કરવી તે આરાધનાનો પ્રેમ. માત્ર કાયાથી ધર્મ કરવો એ આરાધનાનો પ્રેમ અને મનથી ધર્મ કરવો તે આજ્ઞાનો પ્રેમ. ઘર ભૂલીને ધર્મ કરવો તે આજ્ઞાનો પ્રેમ. ઘર યાદ રાખીને ધર્મ કરવો તે માત્ર આરાધનાનો પ્રેમ છે.
* આ રીતે સમ્યજ્ઞાનાદિસ્વરૂપ મોક્ષમાર્ગ જેણે સારી રીતે જાણી લીધો છે અને અત્યન્ત દુઃખે કરીને જીતી શકાય એવા રાગાદિ દોષની જાળથી ઉદ્વેગ પામેલો હોવાથી જે સમુલ્લસિતવીર્યવાળો છે તેવો કોઈ જીવ ભાવમાર્ગને જ સ્વીકારે છે અને જે તેવા
શ્રી દર્શનશુદ્ધિ પ્રકરણ
૨૭૩
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
