Book Title: Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रकाशिका टीका - सप्तमवक्षस्कारः सू० ११ चन्द्र मण्डल संख्यादिनिरूपणम्
क्षेत्रम्-तत्र च चन्द्रकबालतमा विष्कम्भः पञ्च योजनशतानि दशाधिकानि, अष्टचत्वारिंशच्चैकपष्टिभागाः योजनस्य ५१०४८ एतच्च व्याख्यातोऽधिकं ज्ञातव्यम्, तथाहि - पञ्चदशचन्द्रस्य मण्डलानि चन्द्रबिम्बस्य विष्कम्भः एकषष्टिभागात्मक योजनस्य षट्पञ्चाशद्भागाः, तेन ते ५६ पत्रदशभिर्गुण्यन्ते, जातं ८४० तदनन्तरमेतेषां योजनानयनार्थम् एकषष्टया भागे हृते सति लब्धानि त्रयोदश योजनानि शेषा अवतिष्ठन्ति सप्तचत्वारिंशत्, तथा पञ्चत्रिंशद् योजनानि त्रिंशज एकषष्टिभागाः योजनस्य, एकस्य च षष्टिभागस्य सप्तधा छिन्नस्य संबन्धिनश्चत्वारो भागाः, ततो यदा पञ्चत्रिंशत् चतुर्दशभिर्गुण्यन्ते तदा जातानि चत्वारि योजनशतानि नवत्यधिकानि, येऽपि च त्रिंशदेकषष्टिभागास्तेऽपि चतुर्दशभिर्गुण्यन्ते, जातानि चत्वारिशतानि विंशत्यधिकानि, अयंचराशिरेक षष्टिभागात्मकस्तेन एकषष्टया भागो ह्रियते, लब्धानि षड़योजनानि, एषु पूर्वराशौ प्रक्षिप्तेषु जातानि ४९६ योजनानि शेषाञ्चतुःप जो यह मंडल क्षेत्र कहा गया है सो इस में एक योजन के ६१ भाग कर उसके ४८ भाग और अधिक कर देना चाहिये इस तरह यह मंडल क्षेत्र ५१०
: पश्चा
योजन का होता है ऐसा जानना चाहिये इसका स्पष्टीकरण इस प्रकार से है चन्द्रमण्डल १५ कहे गये हैं चन्द्रबिम्बका विष्कम्भ एक योजन के कृत ६१ भागों में से ५६ भाग प्रमाण है सो १५ को ५६ से गुणित करने पर ८४० होते है अब ८४० भागों के योजन बनाने के लिये ६१ का भाग देने पर ४७ भाग बचते हैं और १३ योजन बन जाते हैं १५ मंडलों की अन्तर संख्या १४ होती है एक एक मंडल का अन्तर ३५ योजन का है और ६१ भागके १ भाग के ७ टुकडे करने पर ४ भाग प्रमाण है जब ३५ में १४ से गुणा करते है तब ४९० योजन आते हैं जो भाग हैं इन्हें भी जब १४ से गुणित करते हैं तब ४२० आते हैं यह राशि ६१ भागात्मक है इसलिये ६१ का भाग देने पर આકાશ છે તે મંડળક્ષેત્ર કહેવાય છે. તે આમાં એક ચેાજનના ૬૧ ભાગે કરીને તેના ૪૮ ભાગા ખીજા વધારાના કરવા એઇએ. આ પ્રમાણે આ મંડળક્ષેત્ર ૫૧૦ ૬ યાજન જેટલુ થાય છે. આમ સમજવુ જોઇએ. આનું સ્પષ્ટીકરણ આ પ્રમાણે છે. ચન્દ્રમ ડળે ૧૫ કહેવામાં આવેલા છે. ચન્દ્રબિખના વિષ્ફભ એક ચેાજનના ૬૧ ભાગામાંથી ૫૬ ભાગ પ્રમાણ છે. તે ૧૫ ને ૫૬ સાથે ગુણિત કરવાથી ૮૪૦ થાય છે. હવે ૮૪૦ ભાગેાના ચેાજન બનાવવા માટે ૬૧ ના ભાગાકાર કરવાથી ૪૭ ભાગેા અવશિષ્ટ રહે છે અને ૧૩ યાજન અને છે. ૧૫ મ`ડળાની અંતર સંખ્યા ૧૪ થાય છે. એક-એક મંડળનુ અંતર ૩૫ ચેાજન જેટલુ' છે. અને ૬૧ ભાગ પૈકી એક ભાગના છ કકડા કરવાથી ૪ ભાગ પ્રમાણ થાય છે. જ્યારે ૩૫ માં ૧૪ ગુણિત કરવામાં આવે છે ત્યારે ૪૦ ચેાજન આવે છે. જે ? ભાગ છે. આ બધાને પણ જ્યારે ૧૪ થી ગુણિત કરીએ છીએ ત્યારે ૪૨૦ આવે છે. આ રાશિ ૬૧ ભાગાત્મક છે, એટલા માટે ૬૧ ના ભાગાકાર કરવાથી ૬ ચૈાજન બને
૬
ज० २०
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
१५३
