Book Title: Agam 18 Upang 07 Jambudveep Pragnapti Sutra Part 03 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
४६४
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे
सूर्यादि ज्योतिष्कविमानानि नेतव्यानि संस्थान नैयत्यबुद्धिं प्रापणीयानि । अथ यदि सूर्यादि ज्योतिष्क विमानानि अर्द्धकृतकपित्थफलसदृशानि तत चन्द्रसूर्यविमानानि अति स्थूलत्वादुदय समयेऽस्तमयनसमये वा यदि वा तिर्यक् परिभ्रमन्ति तदा कस्मात्कारणात् तथाविधानि न दृश्यन्ते ? यस्तु शिरस उपरिवर्तमानानां सूर्यादीनां तेषामस्थायि जनेषु वर्तुलतया प्रतिभासं अर्द्धकपित्थस्य शिरस उपरि दूरमयस्थापितस्य परभागादर्शनतो वर्तुलतया दृश्यमानत्वात् भवति सोऽपि न समीचीनः पूर्णवृत्तस्यापि तथा दर्शनादिति चेदत्रोच्यते अत्र खलु अर्द्धकपित्थतुल्यानि न सामस्त्येन विमानानि ज्ञातव्यानि किन्तु से इस वर्णन को देख लेना चाहिये जैसा यह वर्णन चन्द्रविमान के संस्थान के सम्बन्ध में किया गया है वैसा ही वर्णन समस्त ज्योतिष्क सूर्यादिकों के विमानों के संस्थान को भी जान लेना चाहिये,
शंका- यदि समस्त सूर्यादिक ज्योतिष्कों के विमान अर्द्धकृत कपिस्थ फल के आकार जैसे हैं तो फिर चन्द्र और सूर्य के विमान अतिस्थूल हो जाने से उदयकाल में अथवा अस्तमयन काल में जब वे तिर्यक् परिभ्रमण करते हैं तो फिर इस प्रकार के ऐसे आकार से उपलब्ध क्यों नहीं होते हैं - दिखलाई क्यों नहीं देते हैं ? तथा शिर के ऊपर वर्तमान उन सूर्यादिकों के विमानों का आकार नीचे रहे हुए जनों को जो वर्तुलाकार रूप से प्रतिभासित होता है वह समीचीन नहीं है क्यों कि अर्द्धकपित्थ जो कि शिर के ऊपर बहुत दूर स्थापित कर दिया जाय परभाग के नहीं दिखलाई देने के कारण वर्तुलाकाररूप से दिखलाई देता है पूर्ण वृत्त का भी तो ऐसा ही आकार देखा जाता है । इसका समाधान ऐसा है यहां जो चन्द्रादिकों के विमानों का आकार उर्ध्वमुख वाले अर्द्धकपित्थ के जैसा कहा गया है सो वह उनका सम्पू
તેનું અમે અત્રે વર્ષોંન કરતા નથી. વિશેષ જિજ્ઞાસુઓને ત્યાં જ આ વર્ષોંન જોઇ લેવા અનુરાધ કરીએ છીએ જેવું આ વન ચન્દ્રવિમાનના આકાર સમન્યમાં કરવામાં આવ્યું છે. તેવુ' જ વર્ણન સમસ્ત જ્યાતિષ્ક સૂર્યાક્રિકોના વિમાનાના આકાર પણ જાણવા
પ્રકારના—આવા આકારના
શ ંકા—ન્ને સમસ્ત સૂર્યાદિક જયાતિષ્કાના વિમાન અહ્વીકૃત કપિર્ત્યફળના આકાર જેવાં છે તે પછી ચન્દ્ર તેમજ સૂના વિમાન અતિસ્થૂલ થઇ જવાથી ઉદયકાળમાં અથવા અસ્તમયન કાળમાં જ્યારે તેઓ તિક પરિભ્રમણ કરે છે તે પછી આ ઉપલબ્ધ કેમ થતાં નથી ? કેમ જોવામાં આવતાં નથી ? તથા મસ્તકની ઉપર વત માન તે સૂર્યાક્રિકાના વિમાનાના આકાર નીચે રહેલા માણુસાને જે ગાળાકાર રૂપથી પ્રતિભાસિત થાય છે તે સમીચીન નથી કારણકે અદ્ભુ કપિત્થ જે મસ્તકની ઉપર ઘણે દૂર સ્થાપિત કરી દેવામાં આવે પરભાગના નોઈ શકવાના કારણે વર્તુલાકારરૂપે જોવામાં આવે છે પૂવૃત્તના પણ આવે જ આકાર જોવા મળે છે, આનું સમાધાન આમ છે—અહીં જે ચન્દ્રાદિકાના વિમાનાના આકાર ઉષ્ણ મુખવાળા અકપિત્થના જેવા કહેવામાં આન્યા છે તે
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર
