________________
પ્રકરણ : ૨
આચાર્ય શ્રી હરિભદ્રસૂરિજીએ આઠ યોગદૃષ્ટિમાં આવા જાગૃતી વાળા જીવને પ્રથમ મિત્રાદૅષ્ટિવાળો કહ્યો છે જ્યાં યોગના (મોક્ષની સાથે જોડાવે તે યોગ) છ બીજ આ જીવના હૃદયમાં વવાય છે. આ દૃષ્ટિવાળો જીવ હજી મિથ્યાર્દષ્ટિ જ છે પણ હવે તેને અર્થ અને કામને ગૌણ ગણી, સાચા સદ્ગુરુની શોધ કરવાનો, એવા જ્ઞાની મળે ત્યારે તેમની આજ્ઞાભક્તિમાં લયલીન થવાનો અને નિરંતર સત્શાસ્ત્રનો સ્વાધ્યાય, સત્સંગ, જિનેશ્વર ભગવાનની ભક્તિ (તત્ત્વભક્તિ) અને શાસ્ત્ર વચનોનું શ્રવણ, મનન અને નિદિધ્યાસન તે જીવનનો મુખ્ય ધ્યેય બને છે. Priority બદલાય છે અને અનાદિકાળનો મિથ્યાર્દષ્ટિ, ભવાભિનંદી જીવ ચરમાવર્ત (છેલ્લા આવર્ત)માં આવે ત્યારે આ પ્રથમ યોગદૃષ્ટિમાં તેનું મોક્ષમાર્ગ તરફ પ્રયાણ, સાચી ધર્મયાત્રા શરૂ થાય છે. પહેલી મિત્રા દૃષ્ટિમાં તેનું વર્ણન આ પ્રમાણે છે –
૩૪
યોગના બીજ ઈહાં ગ્રહે, જિનવર શુદ્ધ પ્રણામો રે, ભાવાચાર જ સેવના, ભવ ઉદ્વેગ સુઠામોરે. સદ્ગુરુયોગે વંદન ક્રિયા, તેહથી ફળ હોય જેહો રે, યોગ ક્રિયા ફળ ભેદથી, ત્રિવિધ અવંચક એહો રે. (પ્રથમ યોગ દૃષ્ટિ - યશોવિજયજી.)
આ પ્રથમ યોગદૃષ્ટિવાળો જીવ સંસારને હવે પૂંઠ વાળે છે અને પોતાના આત્મકલ્યાણની સાચી જિજ્ઞાસા તથા સત્પુરુષાર્થ કરવાનો દૃઢ નિશ્ચય કરી, અર્થ અને કામને ગૌણ ગણી, જિનેશ્વર ભગવાને પ્રરૂપેલા નવ તત્ત્વ, છ દ્રવ્ય, આત્માના છ પદ આદિ તત્ત્વજ્ઞાનને સમજવા નિરંતર સદ્ગુરુના બોધનું અને સત્શાસ્ત્રોનું શ્રવણ કરવાવાળો બને છે અને સમ્યક્દર્શનનાં પાંચ લક્ષણો જે સાચી મુમુક્ષુતાનાં લક્ષણો છે તે પોતાના આત્મામાં પ્રગટાવવા સતત ભગીરથ પુરુષાર્થ ઉપાડે છે. જે જીવમાં આ પાંચ લક્ષણો ઓછા કે વધુ જણાય છે. તે જીવ
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
તે પ્રમાણમાં સાચો મોક્ષમાર્ગી કહેવાય એમ શ્રી આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્રમાં જણાવ્યું છે.
૩૫
‘કષાયની ઉપશાંતતા માત્ર મોક્ષ અભિલાષ ભવે ખેદ પ્રાણી દયા ત્યાં આત્માર્થ નિવાસ.’ (આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર ગાથા ૩૮ - શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર)
જિજ્ઞાસુ જીવોએ આ પાચ લક્ષણો - શમ, સંવેગ, નિર્વેદ, અનુકંપા, આસ્થા - વિસ્તારથી સમજવા શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી કૃત વચનામૃત પત્રાંક ૧૩૫ વાંચવા વિનંતિ તથા સમ્યક્ત્વ સડસઠ બોલની સજ્ઝાય અવશ્ય જોવી.
