________________
૨૧૬
પ્રકરણ : ૯ અનુષ્ઠાનો વડે સાચી કારણતા પ્રગટાવે તો મોક્ષરૂપી કાર્ય અવશ્ય થાય જ. આવા ભાવાર્થનું પદ શ્રીઆનંદઘનજી ૨૧માં શ્રી નમિનાથ ભગવાનના સ્તવનમાં આ રીતે સમજાવે છે :“જિનસ્વરૂપ થઈ જિન આરાધે, તે સહી જિનવર હોવે રે, ભંગી ઈલીકાને ચટકાવે તે ભંગી જગ જોવે રે.”
આ ગાથાનો ભાવાર્થ આગળ જોઈ ગયા છીએ. ટૂંકમાં જે મુમુક્ષુ સાચી મુમુક્ષુતા પ્રગટાવી, ઉપાદાનકારણતા પોતાના ઉપાદાનરૂપ આત્મામાં જાગૃત કરી અર્થાત જિનસ્વરૂપ થઈ જિનેશ્વરને આરાધે તે ખરેખર પૂર્ણ વીતરાગતા પામે-પામે અને પામે જ. એવો સિદ્ધાંત છે.
હવે આગળની ગાથામાં શ્રી દેવચંદ્રજી પ્રભુની સાચી સાધના કરે તેનું બહુમાન કરતા કહે છે :
પ્રભુપણે પ્રભુ ઓળખી રે, અમલ વિમલ ગુણગેહ, સાધ્યદૃષ્ટિ સાધકપણે રે, વંદે ધન્ય નર તેહ.
પૂજો પૂજો રે, પ્રભુ પૂજ્યા પરમાનંદ. (૬) શ્રી જિનેશ્વર વીતરાગ પરમાત્મા સંપૂર્ણ રાગ-દ્વેષ અને અજ્ઞાન આદિ સર્વ દોષોથી રહિત છે. અમલ (મેલ - મલીનતા વિનાના) છે અને તેમના આત્મામાં અનંત જ્ઞાનાદિ ગુણોની સંપત્તિ પ્રગટ થયેલી છે માટે વિમલ છે. અનંત ગુણોના ભંડાર હોવાથી ગુણગેહ છે. આવા પ્રભુને પરમાત્માપણે બરાબર ઓળખીને જે સમ્યક્દૃષ્ટિ જીવ પોતાના આત્માની અનંતગુણસંપત્તિ પ્રગટાવવા માટે તેમાં સાધનપણે આવા વીતરાગ પરમાત્માને ભાવથી વંદન કરે છે, એટલે કે યથાર્થ સાધક બનીને (સાચી મુમુક્ષતા વડે) પોતાનામાં પ્રગટ થયેલા ક્ષાયોપથમિક ભાવના ગુણોને ક્ષાયિકભાવના ગુણોમાં પરિણામ પમાડવા પ્રભુને ભાવવંદન કરે છે, ઉલ્લસિત ભાવથી સાચી ભક્તિ
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
૨૧૭ કરે છે તે પુરુષ પણ ધન્યવાદને પાત્ર છે.
હવે આ જ વાતનું વધારે સમર્થન આગળની ગાથામાં સમજાવે છેઃજન્મકૃતારથ તેહનો રે, દિવસ સફલ પણ તાસ, જગતશરણ જિનચરણને રે, વંદે ધરીય ઉલ્લાસ,
પૂજો પૂજો રે, પ્રભુ પૂજ્યા પરમાનંદ. (૭) જે ભવ્ય આત્મા આવા વીતરાગ પરમાત્માને ભાવથી, તત્ત્વ સમજણથી વંદના કરે છે તેનો જન્મ કૃતાર્થ થયો જાણવો તથા તે દિવસ, તે ઘડી પણ સફળ સમજવી. જે સાધક સાચી મુમુક્ષુતા પ્રગટાવી જગતના શરણરૂપ જિનેશ્વર ભગવાનને હૃદયના ઉલ્લસિત ભાવે વંદના કરે છે તેનો જન્મ પણ કૃતાર્થ થયો, સફળ થયો. માટે મનુષ્યભવ સફલ કરવા માટે આ નિમિત્ત ચૂકવા જેવું નથી. કેટલી કરુણા ભાવે શ્રી દેવચંદ્રજી મ. સા. આપણને વીતરાગ સ્તવના અને વંદના કેમ કરવી તે સમજાવે છે !
હવે છેલ્લી ગાથામાં ફરીથી ગણી શ્રી દેવચંદ્રજી મ. સા. પરમ કરુણા કરીને ઉપાદાન અને નિમિત્તની જે મહાનતા જૈનદર્શનમાં પ્રભુએ પ્રકાશી છે તેને જાણે અલૌકિક શબ્દપ્રયોગથી મોક્ષનું ભાથું આપણને પ્રભાવનામાં આપીને આશીર્વાદ અને મંગળકામનાની ભાવના પ્રગટ કરે છે :
નિજસત્તા નિજભાવથી રે, ગુણઅનંતનું ઠાણ, દેવચંદ્ર જિનરાજજી રે, શુદ્ધ સિદ્ધ સુખખાણ.
પૂજો પૂજો રે, પ્રભુપૂજયા પરમાનંદ. (૮) જિનમંદિર ઉપર સોનાના રત્નજડીત કળશ સમાન આ અદભૂત ગાથાસૂત્ર છે !
