________________
૨૧૪
પ્રકરણ : ૯
ઉપરની ગાથામાં જૈનદર્શનનું ખૂબ ઊંડું તત્ત્વજ્ઞાન ગણીશ્રી દેવચંદ્રજીએ તેમના અપૂર્વ જ્ઞાનસામર્થ્ય વડે સુંદર પદોમાં રચીને આપણા ઉપર મહાન ઉપકાર કર્યો છે. આ પ્રસ્તુત ગાથામાં હવે પ્રભુને કહે છે કે, હે વીતરાગ પરમાત્મા ! અનાદિકાળથી રખડતાં, ભટકતાં મને હવે તમારું શાસન અને તમારો અલૌકિક ધર્મ પ્રાપ્ત થયો છે જેનાથી તત્ત્વશ્રદ્ધાન રૂપ સમ્યક્ત્વ ગુણ પ્રગટ થયો છે અને સમ્યક્ત્વ ગુણના કારણે જે સમ્યક્દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્રના ક્ષયોપશમ ભાવના થોડા પણ ગુણો આ પ્રગટ થયા છે અને આપની કૃપાથી મને સાચા તત્ત્વોની શ્રદ્ધા, તત્ત્વોનું યથાર્થ જ્ઞાન અને તત્ત્વરમણતા કરવા રૂપ જે કારણતા પ્રગટ થઈ છે તે ગુણો અત્યારે ક્ષાયોપશમિકભાવના પ્રગટ થયા છે.
આ રીતે પ્રગટ થયેલા ક્ષાયોપમિકભાવના જે ગુણો છે તે નવા જ ઉત્પન્ન થયા છે. માટે કાર્યરૂપે ઉત્પન્ન થયા હોવાથી કાર્યગુણ કહેવાય છે અને તેની સાધના અમૃત અનુષ્ઠાનો મુજબ પ્રીતિ-ભક્તિઆજ્ઞા-અસંગ અનુષ્ઠાનો કરતાં કરતાં આ જ ગુણો પ્રાંતે ક્ષાયિકભાવના પ્રગટ થાય છે. ઉપરની ગાથામાં આ રહસ્ય સમજાવે છે કે, જ્યારે ક્ષાયિકભાવના ગુણો પ્રગટ થાય ત્યારે આ ક્ષાયોપમિક ભાવના ગુણો કાર્યભૂત હોવા છતાં, ક્ષાયિકભાવના પ્રગટ થતા ગુણોની અપેક્ષાએ કારણરૂપે ગણાય છે. અર્થાત્, પ્રગટ થયેલા કાર્યભૂત ક્ષાયોપમિકભાવના આ ગુણો પણ ક્ષાયિકભાવના ગુણોને પ્રગટવાનું કારણ બને છે અને કારણભૂત એવા આ ગુણો દ્વારા અનુપમ એવા ક્ષાયિકભાવના ગુણો પ્રગટ થાય છે અને માટે તેને કાર્યરૂપ ગુણો કહેવાય છે.
આ ગાથાના ઉત્તરાર્ધમાં કહે છે કે, હે પ્રભુ ! તમારા પ્રગટ થયેલા સર્વ ગુણોની જે સિદ્ધતા છે, નિરાવરણતા છે તે મારા માટે મારા આત્માના ગુણો પ્રગટ કરવામાં એક અનુપમ અને પ્રબળ
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
૨૧૫
નિમિત્ત છે. અર્થાત્, મારા પોતાના ક્ષાયોપમિકભાવના ગુણો તે ક્ષાયિકભાવના ગુણો પ્રગટ કરવામાં ઉપાદાનકારણ છે. હે પ્રભુ! તમારા પ્રગટ થયેલા ગુણોની અનંત ઋદ્ધિ અને ગુણસંપદા મારા ગુણો પ્રગટ કરવામાં પ્રબળ નિમિત્તકારણ છે. જો કે, હું મારા પોતાના પુરુષાર્થથી જ મારા ક્ષાયિકભાવના ગુણો મેળવું છું તો પણ તેમાં પ્રબળ નિમિત્તકારણ પ્રભુ આપ જ છો. માટે તમારો મોટો ઉપકાર છે અને તમે જ મારા શરણરૂપ છો. આ ભક્તની સાચી ભક્તિનું કથન છે અને ખૂબ જ પ્રબળ છે.
હવેની પાંચમી ગાથા એટલી બધી મહાન અને અલૌકિક છે કે આ ગાથા દરેક જૈન મંદિરમાં શીલાલેખ પર લખવા જેવી છે જેથી દરેક સાધક જીવ તેની ભક્તિ કરે અને અવશ્ય આત્માનું કલ્યાણ થાય તેવું દૈવત આ ગાથામાં છે !!!
એકવાર પ્રભુવંદના હૈ, આગમ રીતે થાય, કારણ સત્યે કાર્યની રે, સિદ્ધિ પ્રતીત કરાય. પૂજો પૂજો રે, પ્રભુ પૂજ્યા પરમાનંદ (૫) વીતરાગ પરમાત્મા અનંતજ્ઞાની, અનંતદર્શની, સ્વરૂપમાત્રભોગી, સ્વસ્વરૂપમાં અખંડપણે રમણતા કરવાવાળા, પૂર્ણવીતરાગ સર્વજ્ઞદેવ ૫૨મપુરુષ ત્રણ લોકના નાથ, અલૌકિક દેવાધિદેવ છે, આવા ગુણોના સમુદ્ર, ભગવાનનું અનુપમભાવથી, ઉલ્લસિત ભાવે, વીતરાગ પરમાત્માને સદ્ગુરુના બોધથી સમ્યકૃષ્ણે આગમમાં કહ્યા છે તે પ્રમાણે શ્રદ્ધાભાવથી એકવાર સાચું ભાવવંદન થાય તો મોક્ષ થવા રૂપ કાર્ય અવશ્ય સિદ્ધ થાય છે એમ આગમવચન છે.
વીતરાગ પરમાત્માનું ઉત્કૃષ્ટ નિમિત્ત મળે અને ભવ્ય જીવ પોતાના ઉપાદાનકારણમાં પ્રભુ વંદન, પ્રભુ ભક્તિ આદિ અમૃત
