________________
૩૨૦
પ્રકરણ : ૧૨ તત્ત્વોને હૃદયમાં વાગોળે છે, તેની સ્તવના, ભજન ભક્તિ કરે છે તે ભવ્ય જીવના અંતઃકરણમાં, હૃદયમાં, મનમાં જાણે સાક્ષાત્ પરમાત્મા બિરાજમાન થયા એમ જાણી, તેના મોક્ષરૂપી સાધનાના સર્વ કાર્યો સફળ થયા છે એમ સમજો.
વચનાનુષ્ઠાનથી સમાપત્તિ દશાની વિશેષ સમજણ ઉપરોક્ત ગ્રન્થમાંથી અને યોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય ગ્રન્થમાંથી સમજવા વિનંતી છે. આ નાનકડું પુસ્તક ફરી ફરી ભણવાથી ભક્તિયોગની સાધના પાકી થશે, જ્ઞાનાવરણ ઘટશે અને ક્ષયોપશમ લબ્ધિ પ્રગટશે.
આ પુસ્તકમાં જે ગ્રન્થોના સંદર્ભો મૂક્યા છે તે બધા જ ગ્રન્થોનું લીસ્ટ પાછળ મુક્યું છે તે જાણી, તેમાંથી બને તેટલા શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ કરવાની ખાસ ભલામણ છે. આ પુસ્તકમાં રજુ કરેલા સ્તવનોના અર્થ પણ સમજીને મુખપાઠ કરવા અને તેની ભક્તિ કરવાની ખાસ સૂચના છે મારી ભૂલોને સુધારવા મને સૂચના અવશ્ય કરશો.
| I મિચ્છા મિ દુક્કડમ્ | જ્ઞાનાભ્યાસ અને ભક્તિયોગનો સમન્વયરૂપ અભ્યાસ કરવાની સૂચના-નમ્ર પ્રાર્થના
આપણે જોયું કે શ્રી આનંદઘનજીના સ્તવનો અધ્યાત્મયોગથી ખૂબ જ રસભર છે અને શ્રી દેવચંદ્રજીના સ્તવનોમાં દ્રવ્યાનુયોગ અને ભક્તિયોગનો અણમોલ સંગમ છે. મને પ્રભુકૃપાથી દ્રવ્યાનુયોગના શાસ્ત્રોની રુચી ઘણી જ યુવાન વયે થઈ અને ભક્તિયોગની રુચિ તો નાનપણથી જ હતી. જેના પરિણામે આ પુસ્તક રચવાનો સુયોગ દેવગુરુ કૃપાથી પ્રાપ્ત થયો, અને મારો અનુભવ Share કરું છું. મારી અલ્પજ્ઞતા માટે ક્ષમા કરજો .
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
૩૨ ૧ દરેક સાધક મિત્રોને દ્રવ્યાનુયોગનો અભ્યાસ ખંતથી, રુચિથી અને ધીરજથી કરવાની મારી નમ્ર વિનંતી અને પ્રાર્થના છે. આનું માહાભ્ય સમજવા ઉપાધ્યાય યશોવિજયજીની બે ત્રણ ગાથાઓ સમજીએ વિના દ્રવ્ય અનુયોગ વિચાર, ચરણકરણનો નહીં કો સાર | સમ્મતિ ગ્રન્થ ભાસ્યું ઈસ્યું, તે તો બુધ જન મનમાં વસ્યું II (૧-૨) દ્રવ્યાદિક ચિંતાએ સાર, શુકલધ્યાન પણિ લઈએ પાર | તે માટે અહી જ આદરો, સગુરૂ વિણ મત ભૂલા ફરો /(૧-૬) (ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી કૃત દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયનો રાસ.
ઢાળ ૧, ગાથા ૨ અને ૬) ભાવાર્થ : ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી તેમના મહાગ્રન્થરત્ન શ્રી દ્રવ્ય ગુણ પર્યાય રાસની પહેલી ઢાળમાં બીજી ગાથામાં તાર્કિક શિરોમણી શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિજી કૃત ‘સમ્મતિતર્ક પ્રકરણ'ની સાક્ષી (પ્રમાણરૂપે) આપીને કહે છે :
‘દ્રવ્યાનુયોગનો અભ્યાસ કર્યા વિના, તે મહાન તત્ત્વજ્ઞાનનો શ્રવણ, ચિંતન, મનન અને અનુપ્રેક્ષા કર્યા વિના માત્ર લોકસંજ્ઞાથી ધર્મક્રિયામાં એટલે કે એકલા વ્યવહાર માર્ગમાં જેઓ મગ્ન છે, તેને જ ધર્મ માની વર્તે છે, તે કર્મક્ષયના ફળરૂપે નિર્જરા અને અંતરશુદ્ધિનો ક્ષયરૂપ મોક્ષફળ પામતા નથી. તેવા ક્રિયાજડતામાં કોઈક મગ્ન જીવો પોતાની તપ, જપ અને બાહ્યક્રિયાની સંખ્યા ગણી ગણીને પોતાના માનકષાયને વધારે છે અને મુખ્ય કાર્ય જે “ “મોહનો નાશ કરવાનો” છે તેનો લક્ષ પણ નથી હોતો જેમ કે આ ધર્મક્રિયા કરવાથી મારી વિભાવદશા કેટલી ઘટી, અને સ્વભાવદશા કેટલી વધી તેનો ખ્યાલ પણ હોતો નથી. દ્રવ્યાનુયોગના (આત્માનું સ્વરૂપ સમજાવનાર શાસ્ત્રો જેવા કે અધ્યાત્મસાર, દ્રવ્ય-ગુણ પર્યાયના રાસના) અભ્યાસ વિના, સમજણ વિનાની ધર્મક્રિયા ઘણીવાર મોહને પોષનારી બની જાય છે. માટે
