________________
૨૩૬
પ્રકરણ : ૧૦
કોઈપણ શાસ્ત્રનું પદ કે સૂત્ર યાદ ન રહે. થોડા વર્ષો વીત્યા અને ગુરુમહારાજ ધીરજથી બોધ આપતા હતા અને શાસ્ત્ર ભણાવતા જ રહ્યા પણ શિવભૂતિને કંઈ જ યાદ ન રહે. અંતે ગુરુએ તેમને એક સરળ મંત્ર યાદ કરવા આપ્યો :- ‘‘મા તુવ, મા રુપ” વિનયવંત એવા શિવભૂતિ મુનિ દરરોજ ‘‘મા તુષ, મા રુપ’” મંત્રનો શ્રદ્ધાપૂર્વક જાપ કરતા રહ્યા અને હૃદયમાં ખૂબ જ ઉલ્લાસ વર્તતો હતો કે મારા ગુરુ મહારાજે મારા પર કૃપા કરી સુંદર મંત્ર આપ્યો જેના આરાધનથી મારું અવશ્ય કલ્યાણ થશે જ. કેવી ગુરુભક્તિ અને નિષ્ઠા.
ક્ષયોપશમ અને યાદશક્તિ કમજોર હોવાથી થોડા સમય બાદ તે મંત્ર સ્મરણ કંઇક આવું પાછું થઈ ગયું (અણધાર્યે) અને “માસ તુસ’’.........‘‘માસતુસ’’....મંત્રનું સ્મરણ રાતદિવસ કરતા થયા. જાણી જોઈને, સ્વછંદથી મંત્ર બદલ્યો ન હતો પણ શિવભૂતિની યાદ શક્તિ નબળી હોવાથી મૂળભૂત મંત્ર ‘‘મા તુષ, મા રુપ’’ હવે ‘‘માસતુસ’’માં ફરી ગયો. પણ પોતાના હૃદયમાં ગુરુના મંત્રનું જ આરાધન કરું છું આવી પાકી શ્રદ્ધા હતી.
એક દિવસ ભિક્ષા (ગોચરી) લેવા શિવભૂતિ મુનિ જતા હતા અને એક શ્રાવિકા પોતાના ઘરની બહાર ઓટલા ઉપર એક સુપડામાં અડદને ઉપણતી હતી. તે જોઈને શિવભૂતિ મુનિ નિર્દોષતાથી પૂછે છે કે, હે બેન ! તમે આ શું કરો છો ? ત્યારે સરળતાથી તે બાઈએ કહ્યું કે, હું માસ તુસ જુદા કરું છું અને વધારે સમજાવતા કહ્યું કે માસ એટલે અડદના બીજ અને તુસ એટલે ફોતરાને જુદા કરું છું, આ સુપડાને વારંવાર ઉપર નીચે કરવાથી માસ તુસ જુદા થઈ જાય છે, એવી પ્રક્રિયા સમજાવી.
આ વાત સાંભળીને શિવભૂતિ મુનિને સારા ભાગ્યે પોતાના ગુરુનો મંત્ર ‘માસ તુસ’” યાદ આવ્યો ને થયું કે મારા ગુરુએ પણ
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
૨૩૭
મને ‘“માસ તુસ’” મંત્ર કંઈક જુદુ કરવાને માટે જ આપ્યો હશે પણ હું તો કાંઈ જુદું કરતો નથી. જાગૃત થયેલા શિવભૂતિ મુનિ ગોચરી લેવાનું બંધ કરીને જંગલમાં એક ઝાડ નીચે ધ્યાનમાં બેઠા ને વિચારવા લાગ્યા કે જેમ તે બાઈ માસ અને તુસ જુદા કરતી હતી તેમ મારે શું જુદું કરવું ? ધ્યાનમાં મગ્ન થયા અને દર્શનમોહનો પડદો ગુરુની ભક્તિ અને ગુરુકૃપાથી હટવા લાગ્યો. શિવભૂતિને સમજાયું કે માસ જેવો મારો આત્મા અને તુસ જેવો આ દેહ તે મારે જુદા કરવા માટે મારા ગુરુએ મંત્ર આપ્યો છે. પોતે પશ્ચાત્તાપથી ગુરુના મંત્રને ન સમજવા માટે આલોચના કરે છે અને કલાકો સુધી દેહ અને આત્માના લક્ષણો ગુરુ મહારાજે શાસ્ત્ર અભ્યાસમાં સમજાવ્યા હતા તે યાદ કરવા લાગ્યા. ભેદજ્ઞાનનો જાણે વિચાર કરવા લાગ્યા ઃ- “હું દેહાદિ સ્વરૂપ નથી. શુદ્ધ ચૈતન્યસ્વરૂપ એવો આત્મા છું’” એમ આત્મભાવના કરતાં શિવભૂતિમુનિ સમ્યક્દર્શન પામ્યા, અને તે જ ધ્યાનમાં લીન થતાં, શ્રેણી માંડી, કેવળજ્ઞાન પામ્યા !!! આવી રીતે જિનેશ્વર ભગવાને કહેલા સર્વ ધર્મ અનુષ્ઠાનો, જ્ઞાનાભ્યાસ અને સમજણપૂર્વક, જિનવચન અને જિનઆજ્ઞાનું સમ્યક્ આરાધનથી મુમુક્ષુને અસંગદશા પ્રગટે છે. અર્થાત્ દર્શનમોહ (અજ્ઞાન) અને ચારિત્રમોહનો ક્રમે ક્ષય કરીને, ચોથે ગુણસ્થાને આત્મ અનુભૂતિની અસંગદશાથી માંડીને, સાતમે ગુણસ્થાને નિર્વિકલ્પ સમાધિ અને આઠમે ગુણસ્થાને ગુણશ્રેણી આરોહણ કરતાં, ક્ષપકશ્રેણી માંડી પૂર્ણ અસંગદશા, સિદ્ધદશા, અયોગી દશા ૧૪ મે ગુણસ્થાનકે પ્રાપ્ત કરી શકે તેવી પ્રબળ શક્તિ આ અમૃત અનુષ્ઠાનોની આરાધનામાં આપણને આ સ્તવનોના માધ્યમથી સમજાવી છે. તો હવે અસંગ અનુષ્ઠાનને સમજવા આ મહાત્માઓનાં અલૌકિક સ્તવનોની સમજણપૂર્વક વિચારણા કરીને આ પુસ્તકનું આ છેલ્લું પ્રકરણ પૂરું
કરીએ.
