________________
૨૫૮
પ્રકરણ : ૧૦ જેમ માનસરોવરના હંસલા ક્યારે પણ કચરામાં કે મલિન પાણીમાં ચાંચ નાખતાં નથી, તેમ તું તો અનંતગુણોનો સ્વામી આત્મદ્રવ્ય છે અને પોતાના શુદ્ધ સ્વભાવને છોડીને, ભૂલી જઈને અનંતીવાર ભોગવાયેલા, મેલા, ગંદા, એંઠવાડ જેવા પુદ્ગલપદાર્થોમાં ભોગવવાની દૃષ્ટિ રાખે છે તે તને શોભતું નથી. તારી જાત તો સિદ્ધસમાન છે અને તું કરોડપતિ હોવા છતાં જાણે ગટરનું પાણી પીવા કેમ દોડે છે ? આવી રીતે ગ્રન્થકાર આપણને કરુણાથી, તત્વશ્રવણ કરાવીને જાગૃત કરે છે અને અનાદિકાળની આપણી મૂળભૂત ભૂલ ભાંગવા, પરદ્રવ્યોમાં સુખબુદ્ધિની ભ્રમણાને ભાંગવા આટલો સ્પષ્ટ, વૈરાગ્યપ્રધાન બોધ આપી હવે તે મૂળભૂત ભૂલો ભાંગવાનો અચૂક ઉપાય સમજાવે છે. તે આગળની ગાથામાં વિચારીશું.
શુદ્ધ નિમિત્તી પ્રભુ ગ્રહો, કરી અશુદ્ધ પરહેય, હો મિતo આત્માલંબી ગુણલથી, સહુ સાધકનો ધ્યેય. હો મિતo
કયું જાણું કર્યું બની આવશે (૬) આપણા જેવા સંસારી, અજ્ઞાની જીવોને ઉપરની ગાથા ૫ માં સમજાવ્યું તેમ અનાદિકાળથી પગલસુખનો ભોગ, તેમાં રંગાવું, રમવું તે પરભોગીપણાનું અશુદ્ધ નિમિત્ત છે. પરિણામે જીવના પરિણામ, કર્મબંધન તીવ્ર વિષય કષાયવાળા જ વર્તે છે. અશુભકર્મનો નવો બંધ થયા જ કરે છે. જો આવા અશુભ નિમિત્તોથી બચવું હોય તો આ જીવને પ્રબળ અવલંબનની જરૂર પડે છે. કારણકે પોતાની મેળે, પોતાના સ્વછંદથી અનાદિકાળનો દેહાધ્યાસ, દેહમાં જ આત્મબુદ્ધિરૂપ જે મિથ્યાત્વનું મૂળ છે તે પોતાની મેળે તૂટે તેવું નથી. માટે આ ગાથાના ઉત્તરાર્ધમાં સરળ ઉપાય બતાવ્યો કે, હે જીવ ! તું પુદ્ગલપદાર્થોના ભોગને છોડી દરરોજ નિયમિત રીતે શુદ્ધ વીતરાગ પરમાત્માનું આલંબન લે. આ પુસ્તકમાં આપણે સમજાવ્યા તેવા સરળ
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
૨૫૯ અને સુંદર અનુષ્ઠાનો સર્વ વીતરાગ પરમાત્માની પ્રીતિથી માંડી, ભક્તિ, જિનઆજ્ઞા અને અસંગ અનુષ્ઠાનનું અવલંબન લઈ, તારા આત્માના પરિણામોની શુદ્ધિ કરવા કટીબદ્ધ થા. અર્થાતુ પોતાના આત્માની નિર્મળતા માટે હે જીવ! તું અશુદ્ધ નિમિત્તોને છોડી દે અને અરિહંત ભગવાનનું શુદ્ધ નિમિત્તનું અવલંબન – પ્રીતિ-ભક્તિજિનઆજ્ઞા અમૃત અનુષ્ઠાનમાં ઉપર સમજાવી તે Process સમજીને તેમાં જ નિમગ્ન થા. ભગવાને અનાદિકાળની પરદ્રવ્યોની ભોગેચ્છાને ભાંગવા જિનાગમોમાં વૈરાગ્ય અને ઉપશમ ગુણો પ્રગટાવવાની ભલામણ વારંવાર કરી છે. જ્ઞાનાભ્યાસથી જ્ઞાનગર્ભિત વૈરાગ્ય જ્યારે મુમુક્ષુતાના ગુણ રૂપે પ્રગટે ત્યારે જ જીવ સંસારસુખથી U-Turn કરી શકે. આ અભ્યાસ માટે નિયમિતપણે સત્સંગ, જિનભક્તિ, શ્રાવકના બાર વ્રત, છ આવશ્યક આદિ સર્વ અનુષ્ઠાનો સમજણપૂર્વક, ઉલ્લસિત ભાવે કરવાની જિનઆજ્ઞા છે. સાથે સાથે આ પુસ્તકમાં વિચારેલા આ મહાત્માઓના અલૌકિક સ્તવનોથી વીતરાગ ભગવાનના અનંત ગુણો જાણી, સમજી, ગુણાનુરાગપૂર્વકની ભક્તિ હૃદયમાં પ્રગટે તેવા નિમિત્તો અને તેવો નિયમીત અભ્યાસ કરવો જરૂરી છે. શરૂઆતમાં આ માર્ગ કઠીન લાગશે પણ જેમ જેમ વીતરાગ પરમાત્માની ગુણાનુરાગવાળી ભક્તિ હૃદયમાં જાગશે તેમ તેમ તે અવલંબન એટલું પ્રબળ બની જશે કે આપોઆપ, સહજપણે, પરદ્રવ્યોની ભોગેચ્છા ઘટવા માંડશે અને ધર્મનો અનુરાગ, પ્રભુના ગુણોનો અનુરાગ વધશે. વૈરાગ્ય એ મોક્ષનો પાયો છે. ‘‘વૈરાગ્ય એ મોક્ષપદનો ઉત્કૃષ્ટ ભોમિયો છે' (શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર રચિત મોક્ષમાળા)
ગાથાના ઉત્તરાર્ધમાં વધારે સ્પષ્ટતાથી સમજાવે છે કે, પ્રભુનું અવલંબન તમામ સાધક જીવોને ધ્યેયરૂપે છે. વીતરાગ ભગવાન કેવળ આત્માવલંબ છે અને પોતાના આત્મગુણોમાં રમણતાવાળા છે.
