________________
૨૧૦
પ્રકરણ : ૯
૨૧૧
અવિસંવાદી નિમિત્ત છો રે, જગતજંતુ સુખકાજ, હેતુ સત્ય બહુમાનથી રે, જિનસેવ્યા શિવરાજ.
પૂજો પૂજો રે, પ્રભુ પૂજ્યા પરમાનંદ. (૨) હે પ્રભુ ! જગતના જીવોના અનંત આત્મિક સુખનું કાર્ય સફળ કરવામાં આપશ્રી અવિસંવાદી નિમિત્ત છો. જે કારણ સેવવાથી કાર્ય અવશ્ય થાય જ તેવા નિમિત્તને અવિસંવાદી નિમિત્ત કહેવાય છે. જે વીતરાગ પરમાત્મા ભવ્યજીવોને અનંત અવ્યાબાધ મુક્તિસુખના અવિસંવાદી હેતુ (કારણ) છે, તેમના ઉપર સાચુ બહુમાન, તેમના અનંતગુણોનું સમ્યક્ષણે ઓળખાણપૂર્વક ભાવોલ્લાસથી બહુમાન કરવાથી, સાચી પ્રીતિ-ભક્તિ અનુષ્ઠાન વડે જો પ્રભુની ઉપાસના થાય તો અવશ્ય શિવરાજ એટલે મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય જ આવો જિન સિદ્ધાંત છે.
દેરાસરમાં ભગવાનનાં દર્શન કરતાં આ ગાથાની ભાવપૂર્વક સ્તવના કરવી કે, હે નાથ ! તમે તો કરુણાના સાગર છો અને ત્રણ લોકનો ઉપકાર કરવાવાળા દેવ છો. આપના દર્શનથી મારું જીવન ધન્ય બન્યું છે અને મારા આત્માના પ્રદેશ પ્રદેશે અપૂર્વ આનંદ પ્રસર્યો
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન માધ્યમથી સમજાવે છે. મારી આત્મસાધનામાં શ્રી દેવચંદ્રજી ગણીવર્યનો બહુ જ મોટો ઉપકાર છે. ૧૯૮૦માં તેમના સ્વરચિત સ્તવનોનો બાલાવબોધ ટીકાગ્રન્થ મારા હાથમાં આવ્યો જેનો અભ્યાસ કમ સે કમ પચાસેક વખત થયો છે અને હજીય સાગરમાં બિન્દુ જેટલું જ સમજાયું છે એમ લાગે છે. કારણ કે ““સપુરુષના એકેક વચનમાં અનંત આગમ રહ્યા છે” (શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર વચનામૃત પત્રાંક ૧૬૬).
ઉપાદાન આતમ સહી રે, પુષ્ટાલંબન દેવ, ઉપાદાન કારણ પણે રે પ્રગટ કરે પ્રભુ સેવ.
પૂજો પૂજો રે, પ્રભુ પૂજ્ય પરમાનંદ. (૩) આ ગાથામાં જૈનદર્શનનો અમૂલ્ય તત્ત્વસિદ્ધાંત સમજાવે છે. કાર્ય જેમાં પ્રગટ થાય, અથવા જે કારણ પોતે કાર્ય બની જાય તેને “ઉપાદાન કારણ” કહેવાય છે. અને ઉપાદાન કારણમાં કાર્ય નિપજાવવા માટે કર્તાના વ્યાપારને કારણે જે પ્રધાનપણે સહકાર આપનારૂં કારણ હોય તેને “નિમિત્તકારણ” કહેવાય છે. જેમ ઘડો બનાવવામાં માટી એ ઉપાદાન કારણ છે અને દંડ, ચક્રાદિની સામગ્રી તે નિમિત્તકારણ છે, તેવી જ રીતે આત્મકલ્યાણ સાધવામાં આપણો આત્મા એ ઉપાદાનકારણ છે અને વીતરાગ જિનેશ્વર દેવ, સગુરુ અને સલ્ફાસ્ત્રો તે પ્રબળ નિમિત્ત કારણ છે.
ઉપાદાનકારણમાં કાર્ય કરવાની કારણતા (ઉપાદાનને Activate કરવાનું કાર્ય) નિમિત્ત કારણના સહકારથી જ પ્રગટે છે. જેવી રીતે છોડ કે વૃક્ષ ઉત્પન્ન કરવાનું ઉપાદાન કારણ બીજ છે પરંતુ પૃથ્વી (માટી), પાણી, પ્રકાશ આદિ નિમિત્ત કારણોનો સંયોગ મળે તો જ બીજમાં ઉપાદાન કારણતા પ્રગટ થાય છે. માટે એ ધ્યાનમાં રાખવું કે ઉપાદાન કારણમાં ઉપાદાન કારણતા (activation of ઉપાદાન) લાવવા માટે નિમિત્ત કારણોની અપેક્ષા અવશ્ય હોય છે.
આ મહાત્મા પુરુષો આપણને સમસ્ત જિનાગમનો સાર આવા સુંદર દિવ્ય સ્તવનો રચીને વીતરાગ ભગવાનનું અંતરંગ સ્વરૂપ સમજાવી, તે નિમિત્ત કેવું અવિસંવાદી છે તે સમજાવી, પ્રીતિ-ભક્તિવચન અમૃત અનુષ્ઠાનની આરાધના કેવી રીતે કરવી તેનું step by step procedure સ્પષ્ટ રીતે સમજાવે છે. આટલો ગુરુગમ આ પુસ્તકમાંથી જેને સમજાશે તે ભવ્ય સાધકોનું આત્મકલ્યાણ અવશ્ય થશે જ આવી unconditional gaurantee ઉપરની ગાથામાં દ્રવ્યાનુયોગના પારગામી શ્રી દેવચંદ્રજી મ.સા. આપણને અલૌકિક ભક્તિયોગના
