________________
૧૪૧
૧૪૦
પ્રકરણ : ૭ જેવો છે અને ક્ષણમાં ઉડી જાય છે. પતંગ નામનું લાકડું છે, જેનાથી આવો કાચો રંગ બને છે, અને તડકો લાગવાથી તે ઉડી જાય છે. આપણો બધાનો અનુભવ છે કે સંસારમાં ઋણાનુબંધે મળેલા સ્વજનો, કુટુંબીજનો પ્રત્યેનો રાગ સ્વાર્થ સચવાય ત્યાં સુધી ટકે છે અને પળવારમાં તે રાગ પલટાઈને અણબનાવ કે માત્ર દુ:ખનું કારણ બની જાય છે. જ્યારે પ્રભુ પ્રત્યેનો રાગ તે પ્રીતિ ભક્તિમાં પરિણમે તો સાદિ-અનંતો કાળ ટકે છે અને શ્રી ગૌતમસ્વામીનો રાગ જેમ કેવળજ્ઞાનનું કારણ બન્યું તેવી દિવ્યતા પ્રશસ્તરાગમાં છે.
ધર્મ રંગ જીરણ નહિ, સાવ દેહ તે જીરણ થાય. ગુ0, સોનું તે વિણસે નહિ, સાવ ઘાટ ઘડામણ જાય. ગુ) (૨)
ધર્મની વ્યાખ્યા ભગવાને વસ્તુ સદાવોથો કરી છે અથવા વસ્તુના સ્વભાવને જાણવો, સમજવો તે ધર્મ. અહીં વસ્તુ એટલે આત્મા અથવા પરમાત્માના અંતર વૈભવને જાણીને તેના પર ગુણાનુરાગપૂર્વકનો જે રાગ છે તે પ્રશસ્તરાગ. તે ધર્મરંગ એક વાર મુમુક્ષુને અંતઃકરણમાં થાય, જ્ઞાનીની યથાર્થ ઓળખાણ થાય તો તે ધર્મરંગ કદીય ઉતરતો નથી પણ વધતો જ રહે છે. કદાચ દેહ જીરણ થાય એટલે ઘસાઈ જાય અને નાશ થાય તો પણ મહામુનિ ગજસુકુમાર અને મેતારજ મુનિવરોને મરણાંત ઉપસર્ગ થવા છતાં પણ ધર્મરંગ ઘટવાને બદલે વધ્યો અને તે ધર્મરંગ તેમને કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરાવી, મોક્ષે લઈ ગયો.
| ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજીના સ્તવનોમાં કવિત્વની દૃષ્ટિએ જોતાં તેઓ ઉપમા અલંકારની રચનામાં ખૂબ જ સમર્થ હતા. આ ગાથાના ઉત્તરાર્ધમાં પ્રભુ પ્રત્યેનો ધર્મરંગ કેવો હોય તેની ઉપમા સોનાના દાગીનાની આપીને સમજાવે છે કે જેમ સોની સોનાના
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન દાગીનાને અગ્નિમાં નાખીને તેને ગાળીને ટીપી ટીપીને બીજું અલંકાર બનાવે તો પણ તે સોનાનો રંગ નાશ થતો નથી પણ ઉલ્ટાનું તેનો રંગ (Quality) વિશેષ શોભાયમાન થાય છે. પહેલાના દાગીનાની ઘડામણ ચાલી જાય પણ સોનાની ધાતુનો જેમ નાશ થતો નથી તેમ સાચા મુમુક્ષુનો પ્રભુ પ્રત્યેનો આત્મધર્મનો રંગ દેહ જીરણ થાય કે નાશ થાય તો પણ ધર્મ- રંગ જીરણ ન થાય, વધતો જ રહે અને થોડા જ ભવોમાં તે ધર્મરંગ મોક્ષગતિનું અવશ્ય કારણ બને છે આવો અલૌકિક પ્રેમ જે સાધક વીતરાગ પ્રભુ અનંતનાથ ભગવાન પ્રત્યે કરે છે તે અવશ્ય એક દિવસ વીતરાગતા પામે છે. આ ગેરન્ટી છે.
ત્રાંબુ જે રસધિયું, સાઇ, તે હોય જાયું હેમ રે, ગુo, ફરી ત્રાંબુ તે નવિ હુએ, સાઇ, એહવો જગગુરુ પ્રેમ રે. ગુ૦ (૩)
જો ત્રાંબા ઉપર સુવર્ણસિદ્ધિના રસનું (રસાયણ) બિંદુ નાખ્યું હોય તો ત્રાંબાનું શુદ્ધ સોનું થઈ જાય તેવી રસાયણ કળા તેમાં હોય છે. અને તે પ્રક્રિયા થયા બાદ તે સોનું બનેલ ધાતુ પછી ક્યારે પણ ફરી ત્રાંબુ થતું નથી, સુવર્ણ જ રહે છે.
તેવી જ રીતે આ ગાથામાં ઉપાધ્યાયજી મ. શ્રી સમજાવે છે કે જગદગુરુ એટલે દેવાધિદેવ શ્રી તીર્થંકર ભગવાન પ્રત્યે જે સાધકના હૃદયમાં ગુણાનુરાગથી પ્રેમ, બહુમાન, પ્રીતિ થાય છે. તે પ્રેમ સાધકને શ્રદ્ધાળુણ પ્રગટાવે છે. જે શ્રદ્ધા “સમ્યકત્વગુણ” તરીકે પરિણમે છે અને પહેલા ઉપશમ કે ક્ષાયોપથમિક સમ્યક્ત્વ પ્રગટે જે પ્રીતિભક્તિ-આજ્ઞા-અસં ગ અનુષ્ઠાનના બળથી આગળ જતાં “ક્ષાયિકસમકિત” બને છે. અર્થાત્ જે ક્ષાયિકસમ્યકત્વ કદીય નાશ પામતું નથી અને ત્રણ કે ચાર ભવમાં સાધકને મોક્ષે પહોંચાડે એવું સબળ હોય છે. જુઓ ! સદેવ અને સદ્દગુરુ પ્રત્યેનો હૃદયનો સાચો પ્રેમ જ્ઞાનીના અંતરંગ ગુણોના અનુરાગથી પ્રગટે તે પ્રેમ અથવા
