________________
૧૭૭
૧૭૬
પ્રકરણ : ૮ છે ! જૈન સમાજ ઉપર ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજીનો અત્યંત મોટો ઉપકાર છે. એમણે અધ્યાત્મસાર, જ્ઞાનસાર, અધ્યાત્મઉપનિષદ આદિ ગ્રન્થરત્નો અને અમૂલ્ય સજઝાયો રચીને આપણને વીતરાગ ભગવાનની આરાધના, ભક્તિ, સેવા કેવી રીતે કરવી તેનું સ્પષ્ટ માર્ગદર્શન આપ્યું છે.
ઉપરની ગાથામાં કહે છે કે આવા વીતરાગ પરમાત્માની ભેટ (ઓળખાણ) થવાથી હવે ““કવણ” એટલો કોણ એવો મનુષ્ય હોય કે જે કનકમણી એટલે પારસમણીને છોડી તૃણ એટલે ઘાસ સંગ્રહે ? અથવા કુંજર એટલે હાથીને છોડી ઊંટ ઉપર બેસે ? અથવા સુંદર કલ્પવૃક્ષની છાયામાં બેસવાનું છોડી કાંટાળા એવા બાવળના ઝાડની છાયામાં બેસે ? સમજુ મનુષ્ય તે ન જ કરે.
તેવી રીતે ઉપાધ્યાયજી કહે છે કે વીતરાગ પરમાત્માને છોડીને અન્ય રાગી અને દ્વેષી દેવોની કોણ સેવા કરે ? અર્થાતું સમજુ સાધક કદાપિ તેમ ન જ કરે. એક મુજ ટેક સુવિવેક સાહેબ સદા, તુજ વિના દેવ દુજો ન ઈહું, તુજ વચન-રાગ સુખ સાગરે ઝીલતો, કર્મભર ભ્રમ થકી હું ન બીહું.
ઋષભ.... (૪) આ ગાથામાં તત્વાર્થ શ્રધ્ધાનં સર્ગર્શનમ્ એ તત્ત્વાર્થસૂત્રની પ્રસિદ્ધ ગાથાનું આલંબન પુષ્ટ કરતું ઉત્તમ ઉદાહરણ ઉપાધ્યાયજીની પ્રભુભક્તિમાં જણાય છે. જૈનદર્શનમાં સદેવ, સદ્દગુરુ અને કેવળી પ્રરૂપેલ ધર્મ - આ મૂળભૂત તત્ત્વની જ સાચી શ્રદ્ધા, ભગવાને કહેલું પ્રકાશેલું બધું જ તત્ત્વજ્ઞાન યથાર્થપણે તેમજ છે, “તહત્તિ તહત્તિ” એવા વચનો ગણધર ભગવંતો ભગવાનના સમવસરણમાં જેમ બોલે
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન છે. તેમ આ ગાથામાં ઉપાધ્યાયજી કહે છે કે મારી આ ટેક છે. અર્થાત્ મારો દૃઢ નિશ્ચય છે કે સુવિવેક એટલે સમ્યકજ્ઞાનથી મારો આ વિશ્વાસ છે કે મારા સાહેબ શ્રી ઋષભદેવ ભગવાન સિવાય બીજા કોઈ દેવને કદીય ઇચ્છવાનો નથી. એટલું જ નહિ, પણ હે દેવ ! તમારી જિનવાણીના વચનો પ્રત્યેનો મારો અત્યંત રાગ, અવલંબન એવો તો પ્રબળ છે કે “કર્મભર' એટલે કર્મના ભારથી ભ્રમિત થઈને ગભરાવાનો નથી, નિર્ભય છું. મારા માથે તમારા જેવા ત્રણે લોકના નાથ છે ! પછી મને ભય શાનો હોય ? કોડી છે દાસ વિભુ તાહરે ભલભલા, માહરે દેવ તું એક પ્યારો, પતિતપાવન સમો જગત ઉદ્ધારક, મહિર કરી મોહી ભવજલધિ તારો...
ઋષભ જિનરાજ.....() હે વિભુ ! હે પ્રભુ ! આપના તો કરોડો માણસો, મુનિઓ, ગણધર ભગવંતો સેવક છે, ઇન્દ્રો જેવા સમ્યક્દષ્ટિ દેવો પણ આપના દાસ સમાન છે. પરંતુ મારા મનમાં તો એક આપ જ પ્રાણપ્રિય નાથ અથવા ભગવાન છો. વળી આપ પ્રભુ પતિતપાવન એટલે સંસારમાં રખડતો-૨ઝળતો, અનાથના નાથ, અપવિત્ર એવા મને પવિત્ર કરનારા, પાવન કરનારા દેવ છો. માટે હે નાથ ! મહેર કરી એટલે કૃપા કરી મને ભવજલધિ એટલે સંસાર સમુદ્રથી પાર કરો અને મારું કલ્યાણ કરો. પ્રભુને વારંવાર દાસત્વભાવે વિનંતિ કરીને હવે આગળની ગાથામાં પોતાની ભક્તિ કેવી પ્રબળ છે તે પ્રભુને નાના બાળકની નિર્દોષતાપૂર્વક કહી બતાવે છે ! આ ગાથામાં જે પ્રભુભક્તિનું અલૌકિક વર્ણન કર્યું છે તેવી વ્યક્તિ આપણને મંગળાચરણમાં જોઈ ગયા તેમ ગૌતમસ્વામી અને સુલસા શ્રાવિકાની ભક્તિ કેવી પ્રભુ પ્રત્યે હતી, તેવી જ ભક્તિ આ ગાથામાં પ્રકાશિત કરે છે :
