________________
૧૯૭
૧૯૬
પ્રકરણ : ૯ આપણી મૂળભૂત ભૂલને ભાંગવા માટે જ્ઞાની પુરુષનો બોધ અને વચનો સમજવા અત્યંત જરૂરી છે :
“વચનામૃત વીતરાગનાં, પરમ શાંતરસ મૂળ, ઔષધ તે ભવરોગનાં, કાયરને પ્રતિકૂળ” |૧ “આત્મબ્રાન્તિ સમ રોગ નહિ, સદ્ગુરુ વૈદ્ય સુજાણ, ગુરુ આજ્ઞા સમ પથ્ય નહિ, ઔષધ વિચાર ધ્યાન.” Iરા “સર્વ જીવ છે સિદ્ધસમ, જે સમજે તે થાય, સદ્ગુરુ આજ્ઞા જિનદશા, નિમિત્ત કારણ માંય” ilal
ઉપરની ગાથાઓ શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી રચિત શ્રી વચનામૃતમાંથી લીધેલી છે. ૧લી ગાથા છૂટક પદોમાંથી છે અને રજી અને ૩જી ગાથા શ્રી આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્રમાંથી લીધી છે.
ભાવાર્થ : પ્રથમ ગાથામાં વીતરાગ ભગવાનના વચનરૂપી અમૃત તે ખરેખર સાધક જીવને અંતરંગ મિલીનતાને ટાળવા, વિષયકષાયના ઝેરને બાળવા, શાંત સ્વભાવમાં સ્થિર થવા સંજીવની - ઔષધિ સમાન છે. પણ તે સાચી મુમુક્ષતા હોય તેવા સાધકને જ તે રૂચે અને પચે. પણ જેને સંસારમાં સુખ હજી લાગે છે તેવા ભવાભિનંદી કાયર જીવને તે પચે નહિ અને રૂચે પણ ન નહીં.
ભાવાર્થ : Cancer, Diabetes, Heart attack આ બધા જીવલેણ રોગો ગણાય છે. પરંતુ તીર્થકર ભગવાનનો બોધ એમ કહે છે કે સૌથી મોટો રોગ તો જીવના સ્વરૂપનું અજ્ઞાન છે. અનાદિકાળના પરિભ્રમણનું મૂળ આત્મસ્વભાવ અથવા સ્વસ્વરૂપ વિષેનું અજ્ઞાન છે, જેને જૈન પરિભાષામાં મિથ્યાત્વ અથવા દર્શનમોહ કહેવાય છે. આ અજ્ઞાનના કારણે જીવને નિરંતર રાગ-દ્વેષના પરિણામો થયા જ કરે છે જેને ચારિત્રમોહ કહેવાય છે. ઉપર જણાવેલી બીજી ગાથામાં
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજી આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્રના ઉપસંહારમાં જણાવે છે કે આત્માની ભ્રાન્તિ, અર્થાત્ સ્વરૂપનું અજ્ઞાન જ દેહમાં આત્મબુદ્ધિ કરાવે છે તે જ સર્વ દુઃખોનું મૂળ કારણ છે અને તે મૂળભૂત ભૂલને ભાંગવાનો ઉપાય છે. સદ્દગુરુની આજ્ઞાનું આરાધન અને તેની રામબાણ જેવી દવા અથવા ઔષધિ તે આત્મસ્વરૂપનું સમ્યફ વિચાર, અને તેનું ધ્યાન કરવાથી અજ્ઞાન ધીમે ધીમે દૂર થાય છે.
ભાવાર્થ: ત્રીજી ગાથામાં શ્રીમદ્જી સમજાવે છે કે જગતના બધા જીવો નિશ્ચયનયથી સિદ્ધ સમાન જ છે. પણ તે જો જીવ સમજે તો સિદ્ધદશા પ્રાપ્ત કરી શકે. વર્તમાનપર્યાયમાં તો આપણા જેવા બધા જીવો અજ્ઞાની જ છે. તો તે અજ્ઞાન ટાળવાનો ઉપાય ફરી એ જ બતાવ્યો કે સદ્ગુરુની આજ્ઞાનું સમ્યફ આરાધન અને જિનેશ્વર ભગવાનનું અંતરવૈભવ, અનંતગુણોનું ગુણાનુરાગવાળી ભક્તિ તે ઉત્તમ નિમિત્ત છે.
હવે આપણે જિનવાણી અને જિનઆજ્ઞારૂપી અમૃત અનુષ્ઠાનની સાધના નીચેના ચાર મહાત્માઓનાં સ્તવનોના વિવેચનથી વિસ્તારપૂર્વક સમજીએ. ૧. શ્રી ધર્મનાથ ભગવાનનું શ્રી આનંદઘનજીકૃત સ્તવન
ધર્મ જિનેશ્વર ગાઉં રંગશું, ભંગ મ પડશો હો પ્રીત, જિનેશ્વર, બીજો મનમંદિર આણુ નહિ, એ અમ કુલવટ રીત. જિનેશ્વર
ધર્મ જિનેશ્વર ગાઉં રંગ શું. ll૧|| આપણે પાંચમા પ્રકરણમાં અધ્યાત્મયોગી શ્રી આનંદઘનજીનું જીવનચરિત્ર જોઈ ગયા અને તેમની ઊંચી આત્મદશા અને તેમના સ્તવનોમાં જ્ઞાન-અધ્યાત્મનો ઉત્તમ પ્રભાવ દરેક સ્તવનોમાં જોવા મળે છે. દરેક ગાથા જાણે મોક્ષમાર્ગની પ્રરૂપણા જ કરતી હોય તેટલી
