________________
૧૮૬
પ્રકરણ : ૮
છે કારણકે વીતરાગ પરમાત્માનું સમ્યક્દર્શન - યથાર્થ દર્શન થાય તો જીવને સમકિતની પ્રાપ્તિ થાય એવું આગમ વચન છે. આવી તરસ, તૃષ્ણા, પીપાસા, તીવ્ર જિજ્ઞાસા, આપણા હૃદયમાં પ્રભુના દર્શન કરવા જતાં થવી જોઈએ.
હવે શ્રી મોહનવિજયજી ત્રીજી ગાથામાં વીતરાગ પરમાત્માના અનંતગુણો પ્રત્યે તેમના હૃદયમાં કેવો ગુણાનુરાગ છે તે સમજાવે છે. અગણિત ગુણ ગણવા તણીરે લો, મુજમન હોંસ ધરે ઘણી રે લો, જિમ નભને પામ્યા પંખી રેલો, દાબે બાળક કરથી લખી રે લો. (૩)
આત્માના અસંખ્યાત પ્રદેશ છે અને જૈન આગમો આવું સમજાવે છે કે જગતના સર્વ જીવો સિદ્ધ સમાન છે, અર્થાત્ સિદ્ધ પરમાત્માના જેટલા ગુણોવાળુ તેમનું ઉપાદાન છે અર્થાત્ બધા જીવોનો આત્મા અનંતગુણોનો સમુદ્ર છે. પણ સંસારી જીવોના તે અનંતગુણો કર્મોથી અવરાયેલા છે, પ્રગટ નથી. પરંતુ તીર્થંકર ભગવાન રત્નત્રયીની સાધના વડે શુક્લધ્યાનની શ્રેણીમાં ચારેય ઘાતિકર્મોનો (જ્ઞાનાવરણીય, દર્શના-વરણીય, અંતરાય અને મોહનીય - આ ઘાતિ કર્મો છે તેનો) ક્ષય કરે છે. તેમના અનંતગુણો ક્ષાયિકભાવે નિરાવરણ થાય છે, પ્રગટે છે. શ્રી મોવિજયજી ત્રીજી ગાથામાં નાના બાળકોની જેમ નિર્દોષતાથી પ્રભુની ભક્તિ કરતાં કહે છે કે, હે નાથ ! તમારા ગુણો તો અગણિત છે, ખરેખર અનંત ગુણો આપના આત્મામાં પ્રગટ્યા છે તે મારી અલ્પ બુદ્ધિથી ગણી શકાતા નથી, ભક્તિભાવે તે ગુણો ગણવાની હોશ અને ઉમંગ મારા મનમાં માતો નથી. હવે ઉપમા આપીને સમજાવે છે કે, જેમ પક્ષી આકાશનું માપ લેવા ગગનમાં ઉડે છે. તો પણ આકાશને તે માપી શકતું નથી. નાનું બાળક બે હાથ પહોળા કરીને આકાશ ‘‘આવડો મોટો છે” તે બતાવે છે પણ માપી ન શકે તેમ હે નાથ ! હું તો અલ્પમતિ તમારા અગણિતગુણો આકાશરૂપ
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
૧૮૭
હોવાથી ગણી શકું તેમ જ નથી. આ બધા મહાત્મા પુરુષો સમર્થ આત્મ અનુભવી છે, આગમ શાસ્ત્રોના પારગામી છે પણ ભગવાન આગળ કેવી નિર્દોષ ભક્તિ નાના બાળકની જેમ કરે છે !
હવેની જે ત્રણ ગાથાઓ છે તે તો અત્યંત અલૌકિક સામર્થ્યવાળી છે. ભક્તિયોગની જાણે પવિત્ર ગંગા છે. આ ગાથાઓ સર્વ સાધકોએ મુખપાઠ કરીને નિરંતર તેનું પારાયણ ભક્તિભાવથી કરવું તો અદ્ભૂત શક્તિ અને અનન્ય ભક્તિભાવ પ્રગટ થશે એવી મારી અનુભૂતિ છે. જો જિન તું છે પાશરો રે લો, કરમતણો શો આશરો રે લો, જો તુમે રાખશો ગોદમાં રે લો, તો કિમ જાશું નિગોદમાં રે લો. ॥ ૪ ॥
આવા જ્ઞાની પુરુષોનાં સાગર જેવા ઊંડાણમાંથી આત્મઅનુભૂતિના અમૃતરત્નો જેવા દરેક વચનો ખરેખર અનંત અનંત ભાવ અને નય નિક્ષેપવાળા પ્રબળ વચનો છે. કહ્યું છે કે,
“સત્પુરુષના એકેક વચનમાં અનંત આગમ સમાયા છે.” (શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર વચનામૃત પત્રાંક ૧૬૬.) ઉપરની ગાથામાં ગ્રન્થકાર કહે છે કે, હે જિનદેવ ! હે વીતરાગ પરમાત્મા ! જો ‘‘તું છે પાશરો' એટલે જો મારી ભક્તિથી આપ પ્રસન્ન થયા છો, આપની અમીદ્રષ્ટિ મારા પર જો થઈ હોય તો હવે કર્મનો જોર મારા આત્મા પર ચાલશે જ નહિ. અત્રે ‘પાશરો’ શબ્દ અનુકૂળ, પ્રસન્ન, પ્રબળ અવલંબનરૂપે પ્રભુ માટે વપરાયો છે. મંગળાચરણમાં આપણે જોઈ ગયા કે ભગવાન મહાવીરનું અવલંબન, આશરો, પ્રભુની કૃપાદૃષ્ટિ કેવી ગૌતમસ્વામીને ઠેઠ કેવળજ્ઞાનનું પ્રબળ કારણ બની ગઈ, સુલસા શ્રાવિકાને પ્રભુની અલૌકિક ભક્તિનું અવલંબન તીર્થંકરનામકર્મરૂપે પરિણમ્યું અને શ્રી માનતુંગાચાર્યજીને ઋષભદેવ ભગવાનનું અવલંબન કેવું પાશરું થયું કે ભક્તામરની
