________________
૧૪૨
પ્રકરણ : ૭ પ્રશસ્તરાગ મુમુક્ષુને ઠેઠ મોક્ષે લઈ જાય છે તેવી અલૌકિકતા પ્રભુ પ્રત્યેના પ્રેમમાં છે એમ આ ગાથાનો મર્મ છે.
ઉત્તમ ગુણ અનુરાગથી, સાળ, લહીએ ઉતમ ઠામ રે, ગુ0, ઉત્તમ નિજ મહિમા વધે, સાઇ, દીપે ઉત્તમ ધામ રે ગુo (૪) | ઉપાધ્યાય શ્રી યશોવિજયજી પ્રસ્તુત ગાથામાં જૈન દર્શનના અધ્યાત્મનો મહાન સિદ્ધાંત સમજાવે છે. અનાદિકાળથી આ જીવે લોકસંજ્ઞા અને ઓઘસંજ્ઞાથી જગતના ભૌતિક પદાર્થો અને સાંસારિક સંબંધોનો પરિચય કર્યો છે અને પરિણામે તે સંયોગોનો વિયોગ અથવા તેમાં વધઘટ થવાથી અંતે દુઃખ જ પામ્યો છે. “ભવાભિનંદી’ જીવનું આ લક્ષણ છે કે જયાં સુધી સંસારમાં રહેલા પદાર્થો અને વ્યક્તિઓ પ્રત્યે સુખ-બુદ્ધિ છે ત્યાં લગી તેવા જીવને સાચું સુખ, શાશ્વત સુખ ક્યાં છે તેની દિશાનું પણ ભાન નથી હોતું, પણ જયારે કોઈ જીવની કાળલબ્ધિ પાકે અને સાચી તત્ત્વજિજ્ઞાસા અંતરમાં જાગે કે જન્મ-જરા-મૃત્યુના આ ભવભ્રમણમાંથી કેમ છૂટકારો થાય અને તેવા સાચા સુખની પ્રાપ્તિ કેવી રીતે થાય ? આવી સંશોધનબુદ્ધિ ઉત્પન્ન થાય ત્યારે તે જીવ જિનેશ્વરદેવ અને આત્મજ્ઞાની સદ્ગુરુની શોધ કરે છે અને તેના સત્સંગમાં, તેમના ગુણાનુરાગથી પ્રેમ-પ્રીતિ-ભક્તિપૂર્વક તેમની સેવા-પૂજામાં જોડાય છે. શ્રીમદ્ આનંદઘનજી આવી દશાવાળા સાધકનું અંતઃકરણ કેવું હોય તે બતાવે છે :
“ચરમાવર્તે હો ચમકરણ તથા, ભવપરિણતિ પરિપાક, દોષ ટળે વળી દષ્ટિ ખૂલે ભલી, પ્રાપ્તિ પ્રવચન વાક.
સંભવદેવ તે ધુર સેવા સવે રે. (શ્રી આનંદધનજીકૃત ત્રીજું સંભવનાથનું સ્તવન) અનંત પુદ્ગલ પરાવર્તનના પરિભ્રમણમાં જયારે જીવ છેલ્લા
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
૧૪૩ પરાવર્તનમાં આવે છે ત્યારે તેની મોક્ષે જવાની કાળલબ્ધિ પામે છે અને સંસારના જન્મ-જરા-મૃત્યુના દુઃખોની પરંપરામાંથી છૂટવાની સાચી જિજ્ઞાસા જાગે છે. ત્યારે આવો જાગૃત સાધક સદ્ગુરુનો બોધ પ્રાપ્ત કરી સાચી મુમુક્ષુતાથી અપક્ષપાતપણે પોતાના અનંત દોષોથી મુક્ત થવા, દોષો તપાસે છે. આ દોષો દૂર કરવા તે ઉત્તમ પુરુષો, જ્ઞાની સદ્ગુરુનો સત્સંગ કરવા પ્રેરાય છે. તેવા જીવને ઉત્તમ પુરુષોના બોધશ્રવણથી, તેમના સત્સંગથી મિથ્યાત મંદ પડે છે અને ભલી દૃષ્ટિનો એટલે સમ્યકર્દષ્ટિનો ઉઘાડ થાય છે, ધર્મનો સુવર્ણકાળ પ્રગટે છે.
આ રહસ્યને ઉપાધ્યાયજી સમજાવે છે કે જે જીવને આત્મકલ્યાણ કરવું હોય તેણે સંસારીજનોનો સંગ છોડી, જ્ઞાની સદ્ગુરુનો સંગ સેવવો જેનાથી જીવનું મિથ્યાત્વ મટે અને શુદ્ધ સમકિતની પ્રાપ્તિ થાય. આગળ આપણે જોઈ ગયા કે આવા પ્રીતિ-ભક્તિના અમૃત અનુષ્ઠાન સેવવાથી સાધક જીવ ખૂબ જ સરળતાથી મોક્ષમાર્ગે આગળ વધી શકે છે અને સમકિત જેમ વધારે નિર્મળ થાય તેમ તે જીવને ક્ષાયિક સમ્યકદર્શન પ્રાંતે થાય ત્યારે તે ગુણાનુરાગ અને આજ્ઞાભક્તિથી અસંગ અનુષ્ઠાનની સાધના કરતાં કરતાં ઉત્તમ કામ એટલે કે જેમ જેમ ઉપરના ગુણસ્થાનક ઉપર ચઢતો જાય છે. તેમ તેમ તે પ્રાંતે મુમુક્ષુ જીવ ઉત્તમ ધામરૂપ મોક્ષપદ (સિદ્ધપદ)ને પામે. આ ચોથી ગાથા ફરી ફરી મુખપાઠ કરીને તેનું મનન-ચિંતન કરવાથી સમ્યફદર્શનના પાંચ લક્ષણો જીવમાં પ્રગટે છે - શમ, સંવેગ, નિર્વેદ, અનુકંપા અને આસ્થા. ટૂંકમાં, જીવ જે લોઢા જેવો છે તેને સદ્ગુરુરૂપી પારસમણીનો ઉત્તમ સંગ થતાં જેમ લોઢું સોનામાં પરિવર્તે છે તેમ સાધક પોતે સિદ્ધ દશાને પામે છે. કેવી કરૂણા છે જિનેશ્વરદેવની !!! ઉદકબિંદુ સાયર ભળ્યો, સાઇ, જિમ હોય અક્ષય અભંગ રે ગુ0 વાચકયશ કહે પ્રભુ ગુણે, સાબુ,તિમ મુજ પ્રેમ પ્રસંગરે.ગુણવેલડીયા (૫)
