________________
૧૧૨
પ્રકરણ : ૬ સાંપ્રદાયિકતા, જડતા, ક્રિયા જડતા અને શુષ્કજ્ઞાનની માત્રાઓ વધતી જવા લાગી છે. પરંતુ આપણા સૌના સદ્ભાગ્યે ૧૪૮ વર્ષ પહેલાં, ગુજરાતના વવાણિયા બંદરે એક જ્ઞાનાવતાર બાળમહાત્માનો જન્મ થયો. જે શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર તરીકે પ્રસિદ્ધ થયા. સાત વર્ષની બાળ વયે શ્રીમદ્જીને જાતિસ્મરણ જ્ઞાન પ્રગટ્યું અને અપૂર્વ જ્ઞાન અને વૈરાગ્યની ધારા પ્રગટી.
શ્રીમજી પોતે ભગવાન શ્રી મહાવીરસ્વામી ભગવાનના અંતિમ શિષ્ય હતા એમ સ્વમુખે ઇડરના મહારાજાને જણાવેલ. તેર વર્ષની વયે શ્રીમદ્જીએ સર્વ આગમ શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ કરી લીધો હતો અને સોળમા વર્ષે, માત્ર ત્રણ દિવસમાં જ મોક્ષમાળા જેવા અનુપમ ગ્રંથની ગુજરાતીમાં રચના કરી હતી. સત્તર-અઢાર વર્ષની વયે શ્રીમદ્જી શતાવધાની તરીકે પ્રસિદ્ધ થયા અને સાક્ષાત્ સરસ્વતીનું બિરુદ પામ્યા હતા. ત્રેવીસમાં વર્ષે શ્રીમદ્જીને શુદ્ધ સમકિતની પ્રાપ્તિ થઈ અને તેમના અપૂર્વ સત્સમાગમના લાભથી ચાર ભવ્ય જીવો શ્રી જેઠાભાઈ, શ્રી અંબાલાલભાઈ, શ્રી શોભાગભાઈ અને શ્રી લઘુરાજસ્વામી - આત્મજ્ઞાન પામ્યા હતાં. મહાત્મા ગાંધીજી પણ શ્રીમદ્જીના ગાઢ પરિચયમાં આવ્યા હતા અને અહિંસા ધર્મની ઊંડી શિક્ષા શ્રીમદ્જી પાસેથી પામ્યા હતાં. ગાંધીજી પોતાની આત્મકથામાં શ્રીમદ્જી માટે લખે છે, - ‘ઘણી વાર કહીને હું લખી ગયો છું કે મેં ઘણાયનાં જીવનમાંથી ઘણું લીધું છે. જેમાં ટોલ્સ્ટોય અને રસ્કીન મુખ્ય છે પણ તેમનાથી વધારે હું રાયચંદભાઈ – શ્રીમજી પાસેથી દયા ધર્મ શીખ્યો છું. ખૂન કરનાર ઉપર પણ પ્રેમ કરવો એ ધર્મનું કુંડા ભરીને મેં પાન તેમની પાસેથી કર્યું છે. ખાતાં, બેસતાં, સૂતાં તેમનામાં વૈરાગ્ય તો હોય જ. વીતરાગતા એ આત્માની પ્રસાદી છે. એ રાગ રહિત દશા શ્રીમદ્રજીમાં સ્વાભાવિક હતી. એમ મારી ઉપર છાપ પડી હતી.'
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
૧૧૩ શ્રીમદ્રજીની ચમત્કૃતિ ભરેલી રચનાઓમાં શ્રી આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર અને અપૂર્વ અવસર પ્રત્યેક ભવ્ય જીવોને સંપૂર્ણ મોક્ષમાર્ગનું દર્શન કરાવવામાં સમર્થ ઉપકારી છે. શ્રીમદ્જીએ ૩૩ વર્ષનાં ટૂંકા જીવનમાં અપૂર્વ આત્મ-પુરુષાર્થ કરીને જે આત્મસિદ્ધિ પોતે પામ્યા તેનું ભાવવાહી વર્ણન તો શ્રીમદ્જીના ૯૦૦ ઉપરના પત્રોમાં મળે છે જે વચનામૃત ગ્રંથ તરીકે પ્રસ્તુત છે. વર્તમાનકાળમાં ભગવાન શ્રી મહાવીરના મૂળ માર્ગને શ્રીમદ્જીએ અલૌકિક શ્રેણીથી પ્રગટ કર્યો છે અને ભવ્ય જીવોને કુળ ધર્મ, ઓઘસંજ્ઞા, લોકસંજ્ઞા, મતમતાંતર, વાદવિવાદ, ક્રિયા-જડતા, શુષ્કજ્ઞાન અને ઉન્માર્ગમાંથી છોડાવી વીતરાગ પ્રણીત મૂળમાર્ગને પ્રકાશ્યો છે અને વર્તમાનકાળમાં તીર્થકરોની વાણી સૌને સરળતાથી સમજાય તેવી સરળ લોકભાષામાં પ્રકાશી છે. શ્રીમદ્જીએ મોક્ષમાર્ગમાં મૂળભૂત એવાં શ્રી સદ્ગુરુ, સત્સંગ, સલ્લાસ, સવિચાર, સદાચાર, ભક્તિ, વૈરાગ્ય અને ઉપશમ આદિ ગુણો વિષે શ્રી જિન વીતરાગના બોધને, આ કળિકાળમાં પોતે જ ભગવાન શ્રી મહાવીરના અંતિમ શિષ્ય બનીને, પ્રગટ થઇને સર્વ મુમુક્ષુ જીવો પર અનુપમ ઉપકાર કર્યો છે. શ્રી કાકાસાહેબ કાલેલકરના શબ્દોમાં કહીએ તો, ‘શ્રી સમયસાર અને સમાધિશતકના આધ્યાત્મ ભાવોનું જીવંત દર્શન કરવું હોય તો જાણી લ્યો પ્રયોગવીર શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીને.’ જિનશાસનનાં અણમોલ જયોતિર્ધર, વર્તમાન પંચમકાળમાં લગભગ કેવળ ભૂમિકાને પ્રાપ્ત કરી ભગવાન શ્રી મહાવીરના મૂળમાર્ગને પ્રકાશનાર
શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીને અગણિત નમસ્કાર હો,
નમસ્કાર હો, નમસ્કાર હો.. જુગ જુગ જીવો ઝાઝી ખમ્મા, હું ચરણ ચૂમતો જાઉં છું.
