________________
૧૨૩
૧ ૨ ૨
પ્રકરણ : ૭ જીવની ગ્રહી રાખેલી સિદ્ધિયોગાદિ, રિદ્ધિ યોગાદિ અને બીજી તેવી કામનાઓથી પોતાની દૃષ્ટિ જો મલિન હોય તો તેવી સમૂર્તિ પ્રત્યે પણ બાહ્ય લક્ષ રહે છે જેથી ઓળખાણ પડતી નથી.’
(શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર વચનામૃત પત્રાંક ૨ ૧૨) જયાં સુધી સાચી મુમુક્ષુતા પ્રગટે નહિ ત્યાં સુધી જ્ઞાની પુરુષની ઓળખાણ સમ્યફપણે થતી નથી. આ પાયાની વાત આપણે નીચેના પત્રથી સ્પષ્ટપણે સમજીએ.
‘ભાવ અપ્રતિબદ્ધતાથી નિરંતર વિચરે છે એવા જ્ઞાની પુરુષના ચરણારવિંદ, તે પ્રત્યે અચળ પ્રેમ થયા વિના અને સમ્યકુપ્રતીતિ આવ્યા વિના સ્વરૂપની પ્રાપ્તિ થતી નથી અને આબેથી અવશ્ય તે મુમુક્ષુ જેના ચરણારવિંદ (ચરણ) તેણે સેવ્યા છે તેની દશાને પામે છે. એ માર્ગ આરાધ્યા વિના જીવે અનાદિકાળથી પરિભ્રમણ કર્યું છે. જ્યાં સુધી જીવને સ્વછંદરૂપી (મતિકલ્પનાથી કલ્પેલ) અંધત્વ છે ત્યાં સુધી એ માર્ગનું (મોક્ષમાર્ગનું) દર્શન થતું નથી. અનાદિકાળથી જીવ અવળે માર્ગે ચાલ્યો છે. જો કે તેણે જપ, તપ, શાસ્ત્રાધ્યયન વગેરે અનંતવાર. કર્યું છે, તથાપિ જે અવશ્ય કરવા યોગ્ય હતું તે કર્યું નથી.
સુધર્મસ્વામી જંબૂસ્વામીને ઉપદેશ છે કે, જગત આખાનું જેણે દર્શન કર્યું છે એવા તે મહાવીર ભગવાન છે. તેમણે આમ અમને કહ્યું
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન જિનેશ્વર ભગવાન પ્રત્યે આપણા હૃદયમાં સાચી પ્રીતિ, પ્રેમ અને વિશ્વાસ પરિણમે જેથી મોક્ષમાર્ગની મંગળયાત્રાની શરૂઆત થાય.
પ્રીતિ-અનુષ્ઠાનનું પ્રથમ સ્તવન શ્રી આનંદઘનજી મહારાજનું માત્ર છ ગાથાઓનું છે પણ તેમાં સંપૂર્ણ મોક્ષમાર્ગ સમાયો છે તેની આપણે યથાશક્તિ વિચારણા કરીશું. ૧. યોગીરાજ શ્રી આનંદઘનજી કૃત બદષભદેવ પ્રભુનું સ્તવન
ઋષભ જિનેશ્વર પ્રીતમ માહરો રે, ઓર ન ચાહું રે કંત, રીઝયો સાહેબ સંગ ન પરિહરે રે, ભાંગે સાદિ અનંત,
ઋષભ જિનેશ્વર પ્રીતમ માહરો રે. (૧) જુઓ, મોક્ષની મંગળ યાત્રા, અધ્યાત્મ યોગનો પાયો પરમાત્મા પ્રત્યે પ્રીતિ અનુષ્ઠાનથી જ શરૂ થાય છે ! કેવી અદ્ભુત અને અલૌકિક આ પ્રીતિ હશે કે જીવને ઠેઠ મોશે પહોંચાડે છે ! ઘણી ચમત્કૃતિઓથી ભરેલા સ્તવન છે તેને ચિત્તની એકાગ્રતાથી સમજીએ, વધાવીએ, ગાઈએ, ભક્તિરસમાં નિમગ્ન થઈ, ચિત્તપ્રસન્નતાનો અનુભવ કરીએ.
શ્રી આનંદઘનજીની ચૈતન્યવૃત્તિ જાણે શ્રદ્ધારૂપી પોતાની સખીને કહે છે કે, હે સખી ! મારા ખરા પ્રિયતમ અથવા સ્વામી તો શ્રી ઋષભ જિનેશ્વર ભગવાન છે કે જેમણે સંપૂર્ણ રાગ-દ્વેષનો ક્ષય કરીને પૂર્ણ વીતરાગતા પ્રાપ્ત કરી છે અને અનંત અવ્યાબાધ સુખમાં સ્થિતિ કરી છે. હવે હું કોઈ સાંસારિક કંત એટલે પતિની ઇચ્છા રાખતી જ નથી કારણ કે સંસારના બધા સંબંધો સ્વાર્થી હોય છે અને તેનો વિયોગ નિશ્ચયે થાય જ છે. એટલે મારો અનુભવ મને કહે છે કે, સાંસારિક પતિ અથવા સાંસારિક બધા સંબંધોમાં દુઃખ જ પ્રાપ્ત થવાનું છે.
જયારે તો શ્રી ઋષભદેવ ભગવાન એટલે જે પરમ તત્ત્વ છે, જે સર્વજ્ઞ છે, જે વીતરાગ છે, જે અનંત ગુણોના સાગર છે અને
‘ગુરુને આધીન થઈને વર્તતા એવા અનંત પુરુષો માર્ગ પામીને મોક્ષ પ્રાપ્ત કરનારા થયા. (આચારાંગ સૂત્ર).
| (શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર વચનામૃત - અમૃત પત્ર ૧૯૪) આટલી પ્રસ્તાવના પછી હવે આપણે આ પ્રીતિ-અમૃતઅનુષ્ઠાનને યથાર્થ રીતે સમજવા ચાર મહાત્માઓના એકેક સ્તવનથી
