________________
૧૨૪
પ્રકરણ : ૭ અનંત કરુણાના સિધુ છે એવા ‘પરમાત્મતત્ત્વસાથે મારો સંબંધ હું જોડવા માગું છું. જયારે આ સાહેબરૂપ ભગવાન એકવાર મારા પર રીઝયા, અર્થાત્ મારી ભક્તિથી પ્રસન્ન થયા પછી કોઈ પણ સંજોગોમાં મારો સંગ છોડવાના જ નથી, અમરવર છે.
ભગવાન સાથે મારો સંબંધ સાદિ અનંતના ભાંગે છે, અર્થાત્ એ સંબંધની શરૂઆત મારા તરફના પ્રેમ-ભક્તિથી થાય છે, પણ એનો કોઈ કાળે અંત થવાનો નથી. આ ગાથામાં શ્રીમદ્ આનંદઘનજીએ અધ્યાત્મયોગનો જાણે સાર ભરી દીધો છે કે જે જીવ પરમાત્માના અનંત ગુણોમાં ગુણાનુરાગથી પ્રેમ, પ્રીતિ અને ભક્તિમાં જોડાય છે. તે જીવ પ્રભુકૃપાથી ક્ષાયિક સમક્તિથી પ્રારંભીને સિદ્ધદશા સુધીની મોક્ષની મંગળયાત્રા સુગમતાથી પાર કરી શકે છે. કારણ કે ત્રણ લોકના નાથ, દેવાધિદેવનું એને અવલંબન, ભક્તિ (શરણ) પ્રાપ્ત થઈ છે તે મહાનું પુણ્યોદય સમજવો. આવો ઉત્તમ સાધક, માનસરોવરના હંસ જેવો હોય છે જે ‘પરમાત્મ' રૂપી ઉત્તમ મોતીનો ચારો ચરે છે અને વિષય - કષાયથી ભરેલા સંસારી સંબંધોમાં જોડાતો નથી જે માત્ર કલેશ અને દુ:ખના જ કારણ છે. શ્રીમદ્ આનંદઘનજી મહાન અધ્યાત્મયોગી પુરુષ છે અને દરેક શબ્દપ્રયોગમાં સાગર જેટલું ઊંડાણ અને સાગરના રત્નોનો અમૃતતત્ત્વ ભંડાર છે.
પ્રીત સગાઈ રે જગમાં સહુ કરે રે, પ્રીત સગાઈ ન હોય, પ્રીત સગાઈ રે નિપાધિક કહી રે, સોપાધિક ધન ખોય.
ઋષભ જિનેશ્વર પ્રીતમ માહરો (૨) જગતના જીવો જે સાંસારિક સંબંધ કરે છે, તે સોપાધિક એટલે ઉપાધિવાળા અથવા દુઃખ અને ક્લેશકારી હોવાથી તેવો સંબંધ વિચારવાળો મુમુક્ષુ કરતો નથી. વલી સાંસારિક સંબંધો (પતિ-પત્ની
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
૧૨૫ વચ્ચે, દીકરાનો મા-બાપ સાથેનો સંબંધ) હમેશા અપેક્ષાવાળો હોય છે અને તેથી જયારે પોતાની અપેક્ષા (ઇચ્છા) ન સંતોષાય ત્યારે તે સંબંધો બગડી પણ જાય છે. વળી શરીરનો નાશ થતાં, તે સગાઈ પણ નષ્ટ થઈ જાય છે અને વિયોગનું દુઃખ ઘણીવાર અસહ્ય પીડાકારી પણ બને છે અને પરંપરાએ આ સંબંધ દુઃખનું જ કારણ બને છે.
અધ્યાત્મયોગી શ્રી આનંદઘનજી આ ગાથામાં આત્મ અનુભૂતિના બલથી કહે છે કે જે પ્રીતસગાઈમાં દુઃખ જ છે અને તે દુઃખની વેદનામાં મનુષ્ય જીવનની મૂડી, મનુષ્યભવરૂપી ધન ખોવાઈ જાય તો ફરી આવો દુર્લભ મનુષ્યભવ ક્યારે મળે તે નિશ્ચિત નથી, માટે જેને આત્મકલ્યાણ કરવું છે તેવા મુમુક્ષુને સાંસારિક સંબંધોમાં સાચું સુખ નથી તેવો વિવેક પ્રગટે તેવા આશયથી સમજાવે છે કે મારી અને ઋષભદેવ પ્રભુની પ્રીત-સગાઈ સાદિ-અનંત ભાંગે છે, અર્થાત એકવાર તે સગાઈ, તે પ્રીતિ મારા આત્માએ ઋષભદેવ પ્રભુ સાથે કરી તેનો કદી અંત આવશે નહિ. આગળની ગાથામાં રહસ્ય વિશેષ સમજાશે.
કોઈ કંત કારણ કાષ્ટ ભક્ષણ કરે, મળશું કત ને ધાય, એ મેળો નવિ કહીયે સંભવે રે, મેળો ઠામ ન ઠાય.
ઋષભ જિનેશ્વર પ્રીતમ માહરો રે (૩) કેટલીક સ્ત્રીઓ મરણ દ્વારા પતિનો વિયોગ થતાં પતિને મળવા માટે પોતે જીવતાં પોતાનો અગ્નિ પ્રવેશ કરે છે, સતી થઈ પ્રાણત્યાગ કરે છે એવી પ્રથા જુના જમાનામાં પ્રચલિત હતી અને તે પોતે બળીને મરી જઈ, પતિનો પાછો મેળાપ થશે એમ માને છે. પણ પતિને બીજા જન્મમાં મળવાનું કામ, ઠેકાણું ચોક્કસ ન હોવાથી આ મેળાપ સંભવી શકતો નથી, માત્ર અંધશ્રદ્ધા જ છે. ||૩||
૧. ચરણારવિંદ - સદ્ગુરુના ચરણકમળ
