________________
૧૩૩
૧૩૨
પ્રકરણ : ૭ સિદ્ધગતિમાં કાગળ તો પહોંચે નહિ પણ કોઈને કદાચ એમ ભાસે કે ભગવાનને મોકલીએ તો મળી જાય ! પણ તેવી કોઈ વ્યવસ્થા પણ નથી. વળી કોઈ પ્રધાન પુરુષને મોકલીએ તો તે પણ ત્યાં જઈ શકે નહિ અને જે ત્યાં પહોંચે છે. તે બધા આપ જેવા વીતરાગ, અયોગી, અને અસંગ હોવાથી ત્યાં જઈને કોઈનું વ્યવધાન એટલે સંદેશો પણ ત્યાં ભાખતા નથી અર્થાતુ જણાવતા નથી. તો હે ચતુર પુરુષ ! હે સદગુરુ દેવ ! તમે જ સમજાવો કે તે ભગવાન સાથેની પ્રીતિ કેમ વ્યક્ત કરવી અને કયા પ્રકારે કરવી તે કૃપા કરીને મને સમજાવો.
પ્રીતિ કરે તે રાગીયા, જિનવરજી હો તુમે તો વીતરાગ, પ્રીતડી જેહ અરાગીથી, ભેળવવી હો તે લોકોત્તર માર્ગ.
ઋષભ નિણંદશું પ્રીતડી.... (૩) હવે ત્રીજી સમસ્યા ગણિશ્રી દેવચંદ્રજી ચતુર પુરુષને પૂછે છે. અમારી સંસારી જીવોની પ્રીતિ રાગ સહિત હોય છે અને આવી લૌકિક પ્રીતિ કરવાનો જ અમારો અનાદિકાળનો અભ્યાસ છે. હે પ્રભુ ! જે આપની સાથે પ્રીતિ કરે તે જીવ રાગી છે, જયારે જિનવરજી એવા પ્રભુ તો વીતરાગ છે, સંપૂર્ણપણે રાગ-દ્વેષ રહિત છે.
એવા નીરાગી, વીતરાગ પરમાત્મા સાથે પ્રીતિ કરવી તે અસામાન્ય છે, અર્થાત્ અદ્ભુત એવો લોકોત્તરમાર્ગ છે. સંસારી જીવો સાથે પ્રીતિ કરવી તે સહેલી છે, પરંતુ જેનામાં રાગનો એક અંશ પણ નથી, એવા પૂર્ણ વીતરાગદેવ સાથે પ્રીતિ ભેળવવી એટલે કરવી અને ટકાવી રાખવી તે અતિ આશ્ચર્યકારક લોકોત્તરમાર્ગ જણાય છે તે અમને હે ચતુર પુરુષ, કૃપા કરીને સમજાવો.
પ્રીતિ અનાદિની વિષ ભરી, તે રીતે હો કરવા મુજ ભાવ, કરવી નિર્વિષ પ્રીતડી, કિણ ભાંતે હો કહો બને બનાવ.
ઋષભ નિણંદશું પ્રીતડી.....(૪)
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
ગણિશ્રી દેવચંદ્રજી એક સમર્થ આત્મજ્ઞાની, મહાસંયમી અને સર્વ આગમશાસ્ત્રોના પારગામી પ્રબુદ્ધ જ્ઞાની છે. માત્ર દસ વર્ષે દીક્ષા લીધી ને વીસ વર્ષે તો દ્રવ્યાનુયોગના પારગામી થઈ ગયા. પચીસત્રીસ વર્ષની ઉંમરે મહાન શાસ્ત્રોની રચના કરી, અને આવા અલૌકિક સ્તવનો રચીને જૈન સમાજ ઉપર બહુ મોટો ઉપકાર કર્યો છે !
આ સ્તવન સવાલ - જવાબ રૂપે રચાયું છે જેમાં ગ્રન્થકાર વિનીત શિષ્ય તરીકે ચતુર પુરુષ એટલે જ્ઞાની પુરુષને પોતાની સમસ્યાઓ પૂછે છે. હવે એક અઘરી સમસ્યા રજૂ કરે છે.
સંસારી જીવો અનાદિકાળના સંસ્કારને લીધે જગતમાં બીજી વ્યક્તિઓ સાથે પ્રીત સગાઈ કરે છે અને અજીવ એવા પુદ્ગલદ્રવ્ય સાથે પણ મનગમતા - વર્ણ - ગંધ - રસ - સ્પર્શના વિકારી ભાવપૂર્વકની પ્રીતિ, રાગ કરવાને સંસારી જીવો સર્વપ્રકારે ટેવાયેલા છે. કારણ કે આવી મોહજન્ય, વિષભરેલી પ્રીતડીનો અભ્યાસ સંસારી જીવોને અનાદિકાળથી છે. શાસ્ત્રોમાં કહ્યું છે તેમ સંસારીજીવોમાં આહાર, ભય, મૈથુન, અને પરિગ્રહ સંશા હંમેશાં તેના આત્મામાં હોય છે અને તે પૂર્વની સંજ્ઞાના સંસ્કારો ફરી તેવા સંયોગો મળતાં જાગૃત થઈ, જીવને ફરી ફરી સંસારમાં રાગ-દ્વેષના પાશમાં ફસાવી રાખે છે. સર્પ કરડે તો તેના ઝેરથી માણસ એકવાર મૃત્યુ પામે. પરંતુ આ મોહજન્ય પ્રીતિ જે વિષ ભરેલી છે ને જીવને ભવોભવ રખડાવે છે. ભવાભિનંદી જીવની આવી અંતરદશા આપણે જોઈ ગયા છીએ તેથી ફરીથી વિસ્તાર નથી કરતા. પણ જયારે કોઈ જીવને મહાનું પુણ્યના ઉદયથી ઓઘદૃષ્ટિમાંથી યોગદૃષ્ટિમાં પ્રવેશ મળે છે ત્યારે તેને સાચી મુમુક્ષુતા પ્રગટે છે અને સદગુરુને શોધીને તત્ત્વજિજ્ઞાસાપૂર્વક પૂછે છે કે, હે ચતુર પુરુષ, આપના બોધથી મને સમજાય છે કે મારો આત્મા અરૂપી છે, અવિનાશી છે, જ્ઞાનસ્વભાવી છે અને અનંતગુણોનો
