________________
૪૪
પ્રકરણ : ૩
છે - ‘ઉપશમ, વિવેક, અને સંવર' – મુનિ આટલું કહી વિદાય થઈ ગયા. આ ત્રણ જિનવચનોનું શ્રવણ થતાં, ચિલાતીપુત્રનાં હાથમાંથી (પ્રિયતમાનું) માથું તથા તરવાર જમીન પર પડી જાય છે અને ધ્યાનમાં આરુઢ થઈ આત્માનું કલ્યાણ કરી જાય છે એ ચિલાતીપુત્ર.
આ છે જિનવાણીના તત્ત્વશ્રવણનો મહિમા !!! પુણીયો શ્રાવક, આનંદ શ્રાવક, સુલસા શ્રાવિકા આદિ કેવી ભક્તિમાં લીન જિનવાણીના શ્રવણ સાથે ભક્તિમાં લીન બની ત્વરાથી કલ્યાણ કરી ગયા ! ૩. શ્રદ્ધા
'आहच्च सवणं लब्धु सद्धा परमदुलहा ' (ઉત્તરાધ્યનસૂત્ર - ૩જો અધિકાર ગાથા ૯) અર્થ : કદાચ મનુષ્યભવ અને ધર્મનું શ્રવણ પણ પ્રાપ્ત થાય, તો પણ ધર્મ પર રુચિ થવી, સમ્યક્ શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન થવી તે પરમ દુર્લભ છે એમ શ્રી ભગવાન મહાવીર પ્રભુ ઉત્તરાધ્યયન સૂત્રમાં પ્રકાશે છે. તત્ત્વાર્થ શ્રદ્ધાનમ્ સમ્યવર્ણનમ્ । (તત્ત્વાર્થસૂત્ર) ‘દેવગુરુ ધર્મની શુદ્ધિ કહો કિમ રહે,
કિમ રહે શુદ્ધ શ્રદ્ધા ન આણો, શુદ્ધ શ્રધાન વિષ્ણુ, સર્વ ક્રિયા કરી
છારપર લીપણું તેહ જાણો...
ધાર તરવારની સોહિલી,
દોહિલી ચૌદમા જિનતણી ચરણ સેવા (આનંદઘનજી - ૧૪મું અનંતનાથ જિન સ્તવન) ઉપરના સૂત્રો ખૂબ જ અગત્યનાં છે. મનુષ્યભવ મળ્યા પછી કદાચિત તત્ત્વ શ્રવણની પ્રાપ્તિ થાય પણ જિનેશ્વર ભગવાનના ધર્મતત્ત્વો
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
૪૫
પ્રત્યે સમ્યક્શ્રદ્ધા થવી અત્યંત દુર્લભ છે. આગમ શાસ્ત્રોમાં ફરી ફરી કહ્યું છે કે જ્ઞાન અને શ્રદ્ધા ગુરુ પરંપરાથી જ પ્રાપ્ત થાય છે.
ઘણીવાર એવી લોકમાન્યતા વર્તે છે કે અમે જૈન કુળમાં જન્મ્યા છીએ તેથી તીર્થંકરદેવ તે સન્દેવ, અમારા કુળગુરુ તે જ સદ્ગુરુ અને અમારી બધી ધર્મક્રિયા તે જ અમારા સાચા ધર્મના સાધન છે માટે અમે ધર્મના માર્ગે જ વર્તીએ છીએ. આચાર્ય હરિસૂરિજીએ આવી માન્યતાને ‘લોકસંજ્ઞા’ અથવા ‘ઓઘસંજ્ઞા’ કહી છે. જેમાં લૌકિક માન્યતાથી બધી ક્રિયા થાય છે. પણ આ સમ્યક્શ્રદ્ધા ન ગણાય. સત્ દેવ અને સદ્ધર્મ ગળથુથીમાં મળ્યો હોય તોય જ્યાં સુધી જીવની સાચી મુમુક્ષુતા ન પ્રગટે ત્યાં સુધી તેને સાચા સદ્ગુરુની ઓળખાણ કરવાની ગરજ જાગે જ નહિ અને પરીક્ષકપણાની બુદ્ધિના અભાવે અજ્ઞાનીને જ્ઞાની માની, તેવા જીવો પ્રવર્તે છે. વર્તમાન કાળમાં તીર્થંકરદેવનો વિરહ છે અને સાચા આત્મજ્ઞાની ગુરુ મળવા બહુ જ દુર્લભ છે. જુઓ
આતમજ્ઞાની શ્રમણ કહાવે, બીજા તો દ્રવ્ય લિંગી રે, વસ્તુગતે જે વસ્તુ પ્રકાશે, આનંદઘન મતિ સંગી રે’ (આનંદઘનજી - ૧૨મું સ્તવન) ‘આત્મજ્ઞાન ત્યાં મુનિપણું, તે સાચા ગુરુ હોય, બાકી કુળગુરુ કલ્પના, આત્માર્થી નવી જોય. (શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર - આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર)
જીવને સદ્ગુરુની ઓળખાણ કરવામાં અનાદિકાળથી ભૂલ થયા કરે છે અને સદ્ગુરુને ઓળખવા માટે સાધક જીવે સત્શાસ્ત્રો અને સત્સંગના નિયમીત સ્વાધ્યાયથી પોતાના આત્મામાં શમ, સંવેગ, નિર્વેદ આદિ ગુણો પ્રગટ કરવા પ્રથમ સત્પુરુષાર્થ કરવો જોઈએ. જ્યારે સાચી મુમુક્ષુતા પ્રગટે છે ત્યારે અવશ્ય તે જીવને સદ્ગુરુની
