________________
પ્રકરણ : ૩
જ્યાં લગી આતમ તત્ત્વચિજ્યો નહિ, ત્યાં લગી સાધના સર્વ જુઠી’
(ભક્તશિરોમણી નરસિંહ મહેતા) “મન મરે માયા મરે, મર મર જાયે શરીર, આશા તૃષ્ણા ના મરે, કહ ગયે દાસ કબીર.” જે સ્વરૂપ સમજ્યા વિના, પામ્યો દુઃખ અનંત, સમજાવ્યું તે પદ નમું, શ્રી સદગુરુ ભગવંત.”
(શ્રી આત્મસિદ્ધિ શાસ્ત્ર ગાથા ૧-શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર) આચારાંગસૂત્રમાં ભગવાન મહાવીરે પ્રકાશ્ય છે
જેણે આત્મા જાણ્યો તેણે સર્વ જાણ્યું.' ‘સુધર્મસ્વામી જંબૂસ્વામીને ઉપદેશ છે કે, જગત આખાનું જેણે દર્શન કર્યું છે એવા ભગવાન મહાવીરે અમને કહ્યું છે:- “ગુરુને આધીન થઈ (ગુરુ આજ્ઞામાં મગ્ન બની) વર્તતા એવા અનંત પુરુષો માર્ગ પામીને મોક્ષ પ્રાપ્ત થયા.'
'आणाए धम्मो आणाए तवो ।' અર્થાત્ આજ્ઞાનું આરાધન (સદ્ગુરુની આજ્ઞાનું ત્રણે યોગે એકત્તાથી આરાધન) એ જ ધર્મ અને આજ્ઞાનું આરાધન એ જ તપ.
(આચારાંગ સૂત્ર - વચનામૃત પત્રાંક ૧૯૪) મુમુક્ષુ જીવે પોતાના જીવનને Totally Transform રૂપાંતર કરવું પડશે. પોતાની મતિ-કલ્પનાથી ધર્મ જે કરતા આવીએ છીએ, તે ‘સ્વછંદ' નામનો મોટો દોષ જીવને આડો આવે છે. જુઓ જ્ઞાનીનો બોધ –
રોકે જીવ સ્વછંદ તો પામે અવશ્ય મોક્ષ, પામ્યા એમ અનંત છે, ભાખ્યું જિન નિર્દોષ”
(આત્મસિદ્ધિશાસ્ત્ર - ગાથા ૧૫ - શ્રીમદ્ રાજચંદ્ર)
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
૫૩ Summary of Chapter-3 મોક્ષમાર્ગનો આ પહેલો એકડો ઘૂંટવાનો છે. પોતાના સર્વ અભિનિવેષ (મત, અભિપ્રાય)ને છોડી જ્ઞાની પુરુષના વચનામૃત એટલે સતુશાસ્ત્રોનો નિરંતર અભ્યાસ, સત્સંગ, સદ્દગુરુ ભક્તિ અને જ્ઞાનીની સર્વ આજ્ઞા સમર્પણભાવે આરાધવાથી સ્વછંદનો ક્રમે કરીને નાશ થાય છે અને ધીમે ધીમે સાચી મુમુક્ષતા પ્રગટે છે. આ પ્રકરણમાં આપણે “ભગવાને કહેલા ચાર દુર્લભ અંગો વિષે વિચારણા કરી તે દુર્લભ અંગોની સફળતા માટે નીચેના Steps નિયમિતપણે મુમુક્ષુએ એક નિષ્ઠાથી દરરોજ આરાધવા આવશ્યક છે.” મોક્ષમાર્ગના અચૂક ઉપાયરૂપ સત્સાધનો : ૧. સતશાસ્ત્રો જેવા કે અધ્યાત્મસાર, જ્ઞાનસાર આદિ ગ્રન્થોનો
દરરોજ ક્રમસર એક કલાક Minimum અભ્યાસ લક્ષપૂર્વક
કરવો. તેનું મનન, નિદિધ્યાસન કરવું. ૨. સ્વાધ્યાયથી જેમ જેમ સમજણ વધતી જાય તેમ તેમ સાચા
જ્ઞાની પુરુષ (સદ્ગુરુ)ની ઓળખાણ કરવી અને શ્રદ્ધાપૂર્વક
જ્ઞાનીની ભક્તિ કરવી. ૩. સમ સ્વભાવી સાધકો સાથે સત્સંગ નિરંતર કરવો. ૪. જીવનમાં સદાચાર, યમ, નિયમ, અને ધર્મક્રિયા આત્માને
જાણવાના લક્ષે કરવાં. ૫. આ પુસ્તકમાં જે મહાત્માઓના સ્તવનોનું વિવેચન આગળના
પ્રકરણોમાં આવશે તે સ્તવનો મુખપાઠ કરી, અર્થ સહીત દેવગુરુની તાત્ત્વિક ભક્તિ કરવી.
