________________
૧૦૦
પ્રકરણ : ૬ જેમ ભગવાન મહાવીરસ્વામીએ ગૌતમસ્વામીને ત્રિપદી મંત્ર (ઉત્પાદ - વ્યય - ધ્રુવ4) આપ્યો અને શ્રી ગૌતમસ્વામીએ તેના વિસ્તાર રૂપે દ્વાદશાંગી (આગમ શાસ્ત્રો અને ૧૪ પૂર્વ)ની રચના કરી, તેમ યશોવિજયજી મહારાજ ત્રણેક વર્ષ એકચિત્તે અભ્યાસ કરીને સર્વ શાસ્ત્રના પારંગત થયા અને ન્યાયના ઉત્કૃષ્ટ વિદ્વાન થયો. તેમના ભટ્ટારકજી ગુરુએ અત્યંત પ્રસન્નતાથી સર્વ પ્રકારના શાસ્ત્રોનું જ્ઞાન યશોવિજયજીને અને વિનયવિજયજીને આપ્યું. માત્ર એક અપૂર્વ ગ્રન્થ તેમની પાસે હતો તે ન શીખવ્યો. ભટ્ટારકજી તે ગ્રન્થ ગુપ્ત રાખતા. એક વાર ભટ્ટારકજીને કોઇ કામ પ્રસંગે બહારગામ જવાનું થયું. તે રાતના તે ચમત્કારિક ગ્રન્થની જોવાની તીવ્ર પીપાસાથી બએ ભેગા મળી ભટ્ટારકજીની ગેરહાજરીમાં તે ગ્રન્થ જોયો. Love at first sight ની જેમ યશોવિજયજી અને વિનયવિજયજી મહારાજ બન્ને એક રાતમાં તે ગ્રન્થ ભણ્યા અને યશોવિજયજીએ તે ગ્રન્થની ૭00 ગાથા મુખપાઠ કરી લીધી અને બાકીની ૫00 ગાથાઓ વિનયવિજયજીએ મોઢે કરી લીધી !!! વિચારો કે આ મહાપુરુષોની કેવી ઉત્કૃષ્ટ શ્રુતજ્ઞાનની ઉપાસના, કેવો તેમનો ચમત્કારિક ક્ષયોપશમ અને ધારણાશક્તિ કે ૧૨૦૦ ગાથાઓનો ઘણો જ અઘરો ગ્રન્થ તેમણે ભેગા મળીને એક રાતમાં મોઢે કરી લીધો ! અને આપણી અત્યારની પરિસ્થિતિ જોઈએ તો શ્રાવક વર્ગને શાસ્ત્ર અભ્યાસની રુચિ ક્યાંય દેખાતી નથી અને ગુજરાતી ભાષામાં રચાયેલા સ્તવનો (જે આ પુસ્તકમાં હવે વિચારીશું) તે ભણવાની, સમજવાની, કે મોઢે કરીને ભગવાનની તાત્ત્વિક ભક્તિ કરવાનું પણ સુજતું નથી!!!
શ્રી ભટ્ટારકજી કામ પતાવીને પાછા પધાર્યા ત્યારે તેમની માફી માગીને આ વાત યશોવિજયજીએ જણાવી કે તત્ત્વજ્ઞાનથી સભર આપનો ગ્રન્થ તમારી આજ્ઞા વગર વાંચ્યો તે માટે ક્ષમા કરો. ગુરુજી
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
૧૦૧ તેમની બાળક જેવી નિર્દોષતા અને અભૂત શાસ્ત્રપ્રેમથી વધારે પ્રસન્ન થયા અને માફી આપી અને આશીર્વાદ આપ્યા કે ‘તમારા જ્ઞાનપ્રકાશથી લાખોનું કલ્યાણ થશે.' કાશી અને આગ્રામાં આઠેક વર્ષનો ઊંડો વિદ્યાભ્યાસ પૂરો કરીને શ્રી યશોવિજયજી મહારાજ ગુજરાત પધાર્યા અને પાટણ આદિ શહેરોમાં વ્યાખ્યાનો આપ્યાં. પોતે કાશીથી ભણીને આવ્યા છે અને પ્રખર વિદ્વાન છે તે બતાડવા તેઓ પોતાની પાટ પર ઘણી ધજાઓ રાખતા હતા. એક વખત એક વૃદ્ધ ડોશીમાએ યશોવિજયજીના વ્યાખ્યાનમાં પ્રશ્ન કર્યો કે ગણધરોને કેટલા જ્ઞાન હતા અને કેટલી ધજાઓ રાખતા હતા ? આ વાત સાંભળીને યશોવિજયજીનું અભિમાન ઓગળી ગયું અને બધી ધજાઓ કાઢી નાખી. ‘વાળ્યો વળે જેમ તેમ.”
થોડા સમયમાં યશોવિજયજીના જીવનમાં અપૂર્વ બનાવ બન્યો. એક વખત તેમના વ્યાખ્યાનમાં ઠેઠ પાછળ એક સાધુ જે ધાબળો ઓઢીને બેઠા હતા તે જોવામાં આવ્યા. વ્યાખ્યાન કરતી વખતે યશોવિજયજીએ તે સાધુજીની આંખો જોતાં તેમને મળવાનું મન થયું. વ્યાખ્યાન પૂરું કર્યા પછી તે સાધુજી તો ચાલ્યા ગયા હતા અને યશોવિજયજી મળી ન શક્યા. પરંતુ તેમના હૃદયનો અવાજ તેમને સાધુજીની શોધમાં લઈ ગયો અને સાંજે જંગલમાં તે સાધુજીની મુલાકાત થઈ. યશોવિજયજીને ત્યારે જ ખબર પડી આ તો સાધુજી પોતે જ આનંદઘનજી છે !!!
થોડી વાતચીત કર્યા બાદ શ્રી આનંદઘનજીએ શ્રીયશોવિજયજીને દશવૈકાલીક સૂત્રની પહેલી ગાથાનો અર્થ કરવા વિનંતી કરી. તે ગાથી આ પ્રમાણે છે :
धम्मो मंगलमुक्टुिं अहिंसा संजमो तवो।। देवा वि तं नमस्संति जस्स धम्मे सया मणो ॥
