________________
પ્રકરણ : ૬ આનંદઘનજીના સમયમાં (૩૫૦-૪૦૦ વર્ષો પહેલા) જૈન સમાજમાં ધાર્મિક મતભેદો અને ગ૭ મતના આગ્રહો ખૂબ જ તીવ્ર રીતે પ્રવર્તતા હતા અને પરિણામે ઘણા ખરા શ્રાવકો અને સાધુજનો ભગવાનના મૂળ માર્ગથી, વીતરાગધર્મથી વિમુખ વર્તતા હતા. બાહ્ય સુખમાં રાચ્યા માચ્યા રહેતા માણસો આત્માના અનંત સુખને ભૂલી અર્થકામના પ્રપંચોમાં, સુખની માયાઝાળમાં, આંધળો આંધળાને દોરે, તેમ પ્રવર્તી રહ્યા હતા. કસ્તૂરીયા મૃગની નાભિમાં જ કસ્તુરી હોવા છતાં આ મૃગ જેમ ઠેર ઠેર ભટક્યા કરે છે, તેમ સાચા જ્ઞાનીની ઓળખાણ વગર જગતના જીવો અંતરઘટમાં રહેલા આત્માના અનંતસુખના નિધાનને ભૂલી, એક કોડી માટે ઠેર ઠેર આંધળાની જેમ ભટકતા હતા. તેનો ચિતાર નીચેની સ્તવનની કડી વાંચતા આપણને ખ્યાલમાં આવશે :પરમ નિધાન પ્રગટ મુખ આગળ, જગત ઉલ્લંગી હો જાય, જિનેશ્વર, જ્યોતિ વિના જુઓ જગદીશની, અંધોઅંધ પલાય, જિનેશ્વર૦’
(ધર્મનાથ ભગવાન સ્તવન - આનંદઘનજી) આનંદઘનજી બીજા એક પદમાં પ્રકાશે છે કે સાધુ તો તે જ કહેવાય જેને આત્માનો અનુભવ હોય. આત્મજ્ઞાન અને આત્મસમાધિની સાધનામાં લીન હોય. એવો સાચો સાધુ જ “શ્રમણ' કહેવાય છે, બીજા તો દ્રવ્યલિંગી એટલે ‘બાહ્યત્યાગ પણ જ્ઞાન નહિ” એવા હોય છે. જે પોતે આત્મજ્ઞાન પામ્યા છે તેવા ઉત્તમ સાધુ ભગવંતો જ આત્મજ્ઞાનનો માર્ગ સાધકોને સમજાવી શકે. જુઓ આ પદમાં તેમનો અંતરનાદ :
આતમજ્ઞાની શ્રમણ કહાવે, બીજા તો દ્રવ્યલિંગી રે, વસ્તુગતે જે વસ્તુ પ્રકાશે, આનંદઘન મત સંગી રે.”
(વાસુપૂજ્ય ભગવાન સ્તવન ૧૨ - આનંદઘનજી)
આત્મસાધનાના અમૃત અનુષ્ઠાન
આનંદઘનજીના સ્તવનોમાં અધ્યાત્મયોગ તો ઠાંસી ઠાંસીને ભર્યો છે અને તેનો યથાશક્તિ મર્મ અને રસાસ્વાદ હવે પછીના સ્તવનોમાં સમજીશું. આનંદઘનજી જેવા અવધૂ મહાત્માની સાચી ઓળખાણ તેમના સ્તવનો અને પદોમાંથી જ મળી શકે અને મારી આત્મસાધનામાં ખરેખર આનંદઘનજીના બધા જ પદો મને અત્યંત ઉપકારી નિવડ્યા છે ! મને લખતાં આનંદ થાય છે કે અમેરિકામાં આનંદઘનજીના સ્તવનોનો સ્વાધ્યાય પહેલીવાર મેં 1981 New Jersey ના દેરાસરમાં કરાવેલ અને ત્યારબાદ દર વર્ષે યથાયોગ્ય સ્વાધ્યાય આ મહાત્માના સ્તવનોમાંથી જ કરાવતાં મારા આનંદનો અને ચિત્ત પ્રસન્નતાનો અલૌકિક અનુભવ શબ્દોમાં લખી શક્તો નથી પણ આનંદઘનજી મને ન મળ્યા હોત તો હું અધ્યત્મયોગ સમજી જ ન શક્યો હોત ! કોટી કોટી નમસ્કાર આવા અવધૂ આનંદઘનજીને!!!
અબ હમ અમર ભયે, ન મરેંગે' (આનંદઘનજી)
