Book Title: Yogadraushtina Ajwala Part 3
Author(s): Muktidarshanvijay
Publisher: Vardhaman Seva Nidhi Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004613/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogaTa piLA najaLITI bhAga-3 mitrA hi a Ith - va - adveSa - udvega ve - niyama rUnO% - t B - ]Y - | balA ) - ja ]Tere - - A - kSepa sa - Asana 1crUThe - BE - - zuzruSA jIva - la - utthAna +]h]H - 9 - 0 4 - prANAyAma - B ET9 2 - zravaNa llek IJ 1c1Dha - Eda rajA - - mImAMsA | naels - Ed (2x - anyamudde > - sukSmabodha a - pratyAhAra - 4 - brAMti IPojka eI - a - guNa prApti ) - pravacanakAra 0 muktirzanavijayajI mahArAja 2010_05 Per Private & Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogadraSTinAM ajavALAM ) bhAga : 3 - preraka ane mArgadarzaka siddhAntadivAkara pa.pU AcAryadevazrI jayaghoSasUri mahArAjA - lekhaka | pa.pU. paMnyAsa muktidarzanavijayajI ma. sA. hatuM AcAryazrI OMkArasUri jJAnamaMdira graMthAvali - 6 saMzodhaka pa.pU. bhAgyezavijayajI ma. sA. sahayoga munirAjazrI sthitaprajJavijayajI ma.sA. munirAjazrI sohaMdarzanavijayajI ma. sA. - prakAzaka zrI vardhamAna sevA nidhI 10me mALe, mejesTIka senTara, gIragAMva, muMbaI-400 004 phona : 5374687, 5374787 - - 2010_05 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saujanya dozI prANalAlabhAI kAnajIbhAI parivAra 501, mArzala epArTamenTa, govAlIyA Tenka, muMbaI-26. phona : 23802550, 2380326ra 0 bhAga : 3 * trIjI AvRtti jAnyu. 2004 * prata : 1OOO * pRSTha saMkhyA : 480 * kiMmata : rUA. 90.00 mudraka : ajaMtA prinTarsa lAbha kompalekSa, 12/bI, sattara tAlukA sosAyaTI, posTa : navajIvana, amadAvAda- 380 014. phona naM. : 754papapa7 2010_05 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zamaNa che ke go jeozrI paramAtmAnA bhakta che. ja jemanA romeroma paramAtmabhaktithI raMgAyelA che. ' je apramattabhAve sAdhanA karavA dvArA jemanuM jIvana vizuddhine pAmyuM che. jeozrI suvizuddha puNyanA svAmI che. te adhyAtmayogI AcAryadevazrI kalApUrNasUrijI mahArAjA # jeozrI jainazAsanamAM gItArthatAnA zikhare birAje che. ja jeozrInuM suvizuddha jIvana jIvaMtazAstrane jaNAve che. ke jeozrInA kSayopazamabhAvanA guNo kSAyika bhAva tarapha javA. haraNaphALa bharI rahyA che. AlocanA prAyazcitta dvArA jeozrI aneka AtmAne vizuddha karI rahyA che. te siddhAntadivAkara AcAryadevazrIjayaghoSasUrijI mahArAjA. ja jeozrIe zrI AcArAMgasUtramAMthI abhUta sAdhanAmArga jagatane batAvyo che. ja devacaMdrajI ane AnaMdaghanajInA sAhityathI jeozrIne bhaktiyoganuM uDANa lAvyuM che. saraLatA, nikhAlasatA ane akRtrima hAsyathI jeozrI eka kSaNamAM sAmAnA dayane jItI le che. jagatanI vacce rahevA chatAM jagata jemanAmAM rahetuM nathI te yogamArganA parama sAdhaka AcAryadevazrIyazovijayasUrijI mahArAjA. A traNe pavitra ane nikaTa mokSagAmI mahApuruSanA karakamalamAM prastuta trIjo bhAga sAdara - samarpaNa karatAM AnaMda ubharAya che. - paMLyAsa muktidarzana vijaya. II 2010_05 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- -- - --- - - - - - -- - - - - --- satata viddharyono yoga e ArAdhanA jIvananuM parama sadabhAgya. jaina zAsananA eka pracaMDa medhAvI, adhyAtmayogI AcArya bhagavaMta zrI yazovijayasUri mahArAjAno chellA 4-5 varSathI amane satata Agraha hato ke A. zrI kArasUri ArAdhanA bhavana saMgha jevA ati jijJAsu saMghamAM munirAjazrI muktidarzana vijayajInuM cAturmAsa karAvo jethI zrI saMghanI ArAdhanA vadhu samajapUrvakanI vadhu dRDha thaze. amArI vAraMvAranI vinaMtI bAda vi.saMvata 2055 nuM cAturmAsa pU. paMnyAsa bhagavaMtazrI muktidarzana vijayajIe amAre AMgaNe karI amane dhanya karyA, muni bhagavaMta paMnyAsa padArUTa thayA bAdanuM A prathama cAturmAsa hatuM. prabhuvANInA gahana rahasyo paMnyAsajI bhagavaMte atyaMta saraLa bhASAmAM raju karavA mAMDyA "barAbara bese che ?" "samajAya che ?' pUchIne jayAM sudhI vyAkhyAna sabhAne muddo na samajAya tyAM sudhI muddA aMge spaSTatAo thatI rahI. paramAtmAnI vANInuM spaSTa rahasyodghATana thatuM rahyuM. zrI saMgha A abhUta bhakti gaMgAthI bhIMjAto rahyo. - saM. 2055nuM paMnyAsa bhagavaMtazrInuM cAturmAsa zrI saMgha mATe ArAdhanA puSTi ane zuddhi mATe zreSTha cAturmAsa hatuM. paMnyAsa bhagavaMte yogadRSTinAM ajavALAM bhAga 1-2 A agAu zAsanane caraNe dharI, AcAryazrI haribhadrasUri mahArAjAnA graMtharatna 'cogadRSTi samuccaya' upara sAdhaka, adhyAtmarasika, sujJajano A mahAgraMthanA atiuMDA amRta rahasyo pAme, ArAdhanAno mArga ujjavaLa bane te mATe sazakta ane saphaLa prayAsa karyo hato. A banne bhAga eka abhyAsI gurUbhagavaMtanuM zrI jaina zAsanane apAyeluM mahAmUluM pradAna che. ArAdhanA niSTha sau ciMtakoe A graMthone hArdika AvakAryo che. amArA zrI saMghanI tIvra IcchA hatI, paMnyAsa bhagavaMtanI A dhRtadhArAno lAbha amane paNa maLe. amoe paMnyAsajIne yogadRSTinAM ajavALAM bhAga - 3 prakAzanano lAbha ApavA vinaMtI karI, amArA sabhAgye pUjyazrIe svIkArI ane A mahAmUlA graMthano trIjo bhAga pragaTa karavA amo baDabhAgI thayA chIe. AthI kArasUri jJAnamaMdira graMthAvali khUba ja TUMkA samayamAM A chaThuM pustaka pragaTa kare che., graMthAvali dvArA pragaTa thatAM pustako zAsanamAM Adara pAmI rahayAM che te amArA mATe AnaMdano viSaya che. sevaMtilAla a. mahetA. TrasTIgaNa vatI -- - --- 2010_05 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 tatvajJAnano khajAno maLyo ! vartamAna zrI saMghamAM pravacanakAra munivaronI saMkhyA ThIka ThIka najare caDhe che. joke kula saMkhyAnI sarakhAmaNImAM te ochI ja che ane temAM paNa je badhA che temAM tAttvika padArthanI mUlagAmI chaNAvaTa sAthe grantha gata bhAvone mArmika rIte nirUpIne zrotAne nirbhrAnta kare tevA pravacanakAro to bahu ochAM che. ochA evA tAtvika pravacanakAronA nAmamAM paMnyAsazrI muktidarzanavijayajI mahArAjanuM nAma hamaNAM hamaNAM ThIka ThIka jANItu banyuM che. yogadRSTisamuccaya jevA bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI racita tAttvika granthanA padArthane nirUpavA te kaparuM kAma dIse che e bhAvo AtmasAta thAya tene anekarIte ciMtana manananI bhUmikAmAthI pasAra karIne zrutaciMtAne pachI bhAvanA svarUpe manoramaNakarIne zrotAne prAyogya banAvavA te jenuM tenuM kAma nathI Ame tAttvika pravacanakAra jJAnamArgI hovAnA. ane jJAnamArga ja kharekhara mahAupakAraka che. sUripurandara AcAryazrI haribhadrasUri mahArAja racita yogadRSTi samuccaya grantha kadamAM-zloka saMkhyAmAM nAno lAge che paNa arthamAM gaMbhIra che. AvA granthanA bhAvone pravacanamAM avatarita karavAmAM ghaNI kSamatA joIe ane pravacanamAM kahevuM eka vAta che. ane tene pustakAkAre prakAzita karavAnI vAta Ave tyAre anekavAra viSayane parimArjita karavo paDe che. ane e rIte A grantha ghaNIrIte vizada banyo agharA viSayane paNa rasALa-subodha chatAM tatvasabhara banAvIne nirUpyo che. AnA vAMcanathI ghaNA badhA tatvajijJAsuvargane cokkasa lAbha thaze A traNe bhAganuM vAMcana padhdhatisara vAMce to- samajaNapUrvaka vAMcavA mATe varSabhara cAle. AThe dRSTi tete vyakitanI bhUmikAne samajAvanArI che. guNasthAnakanI bhUmikA, lakSaNo, alaga che ane yoga grantha AdhArita dRSTio ane tenI bhUmikA alaga che. sAmAnyarIte sarvajIvo guNasthAnakane anusare te ja ThIka che viziSTa vyaktio A dRSTine TapaTTI rUpe rAkhe te barAbara che. badhAjIvo jo A rIte potAne mApe to tene dInatA, nirAzA, puruSArthahInatAnI saMbhAvanA vadhe evuM lAge che. ahIM prabodha ciMtAmaNinA AdhAre ApelA sAdhakanA lakSaNo bahu mahattvanA 2010_05 - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - che. pratyeka vyakti je sAdhaka banavA IcchatI hoya tene te dhyAnathI vAMcavA jevA ane manana karavA jevA che jethI potAmAM AmAMthI kayA lakSaNo khUTe che te vicArI ne te pUrti karI zake. vartamAnamAM je vyAkhyAna saMgrahanA prakAzano thAya che. temAM navI bhAta pADatuM A prakAzana che. jANe tattvajJAnano khajAno ja joI lyo. AzA rAkhI zakIe ke A ja rIte anya je yoga grantho che tenA paNa pravacano A ja zailImAM prakAzita thAya ane gaNI zrI muktidarzanavijayajI mahArAjanA kSayopazamano lAbha zrI saMghanA tattvapremI vargane maLato rahe evI zubhecchA - operA jaina upAzraya, pAlaDI, amadAvAda -7. asADa sudi - 11. vi.saM. 2015. zrI nemi - amRta - deva - hemacandrasUri ziSya pradhumnasUri. 2010_05 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 zrI sahasraNo pArzvanAthAya namaH mumukSunA netro ane zukla aMtaHkaraNa paMcaparameSThimAM prathama naMbare rahelA ane trilokamAM AdaraNIya, mAnanIya sthAnane pAmelAM tAraka tIrthaMkaranA AtmAoe potAnA pUrvanA trIjA bhavamAM sarvocca sAdhanA karI jagatanA jIvo pratye bhAvakarUNAno dhodha vahAvyo. nigodathI mAMDIne sarvArthasiddha vimAna sudhInA tamAme tamAma jIvone bhavarogamAMthI mukta karavAnI bhAvanA karI. tenA phLarUpe teozrInA AtmA para tIrthaMkara nAmakarmanA daliko kheMcAI AvyA. nikAcita thayA ane aMtimabhavamAM rAjakuLamAM janma pAmavA chatAM rAjakuLanA bhogone choDI cAritranA parAkrama karyA. karmazatruone mULamAMthI parAsta karavA mATe jaMga khelyo. karmazatruono nAza karavAno dRDha saMkalpa, pracaMDa puruSArtha ane prabaLa AtmajAgRtinA baLe mohamallane vidArI nAMkhyo. prabhune lokAloka prakAzaka kevalajJAna pragaTyuM. mohanA pAMjarAmAMthI siMha bahAra nIkaLyo. tIrthaMkara nAmakarmano vipAkodaya zarU thayo. devatAo devalokamAMthI doDI AvyA, mAnavo paNa umaTyA. tiryaMyo paNa AvI maLyA. narakamAM ajavALAM thayA, nArakIo paNa kSaNavAra sukha pAmyA. bAre parSadA bhegI thaI. prabhue gaNadharone tripadI ApI, dvAdazAMgI racAI, caturvidha saMghanI sthApanA thaI, dharmatIrtha pravartye. e prabhu zAsananI avicchinna paraMparAmAM anekAneka AcAryadi mahApuruSo thayA jeoe potAnI tIvramedhAvI zaktithI amUlya zrutano vAraso ApI jainazAsananI samRddhimAM ajabagajabano vadhAro karyo. pUrvadhara AsanavartI pU. pAda haribhadrasUrijI mahArAjA paNa temAMnA eka che jemanA amulya zrutadAnathI Aje paNa jainazAsananA rahasyo pAmI zakAya che. teozrInA anekAneka graMthomAMthI yogadRSTi samuccaya e yogano adbhUta graMtha che jemAM temane pAtaMjalAdi aneka yogagraMthomAMthI sArabhUta tattva laI jainadarzananI zailIthI mitrA, tArAdi dRSTinA mAdhyame yoganuM nirUpaNa karyuM. A vAta teoe zloka 207 ane yogazAstramya... mAM kahI che. A yogadRSTinA talasparzI abhyAsa, manana, ciMtanathI AtmA parathI anAdikAlIna mohAMdhakAra dUra thAya che. ane samyajJAnano prakAza AtmA para patharAya che. bhavobhava cAregatimAM bhaTakatA AtmAne paudgalika sukhanI IcchAno roga lAgu paDyo che. AtmAnI A anAdikAlIna mAMdagIthI teno guNavaibhavaAtmavaibhava naSTa prAyaH thayo che. A vaibhavane pAcho kema prApta karAya tenI vicAraNA A graMthamAM karavAmAM AvI che. dRSTinA mArge AgaLa vadhavA nIkaLelA sAdhakane vacamAM ghaNA ghaNA avarodho 2010_05 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ '' Ave che. saharAnA raNa jevI viSama paristhitimAMthI pasAra thavuM paDe che te vakhate sAdhanAnA sohAmaNA zikhare caDhavA mATe ArUDha thayelo AtmA anAyAse paNa virAdhanAnI khINamAM paDI na jAya, haThAgraha, maThAgraha, matAgraha, kadAgraha, kutarka vagerene vaza thaIne tenuM kALajuM kaThora ane naThora na bane, aMdarathI guNavaibhavane khoI na nAMkhe, vipula saMskArayukta puNya nAza na pAme, ahaMkAra, tiraskAra, saMpradAyajhanuna, pakSapAtI valaNa, vADAbaMdhI, vaimanasya, kaleza, saMgharSa, AMtaravigraha vagereno te bhoga na bane, guNagrAhI mAdhyasthaSTi cAlI na jAya te mATe pU. haribhadrasUrI mahArAjAe cothI dRSTimAM kutarkanuM ane kuvikalponuM khUba khaMDana karyuM che ane tenAthI dUra rahevAmAM ja AtmakalyANa che e vAta para bhAra mUkyo che. yogamArga e ja AtmAnuM kalyANa karanAra che tethI yogamArgamAM prayANa karavA mATe AvA kutarkathI saryuM vagere dvArA cetavaNIno sUra uccAryo che. zAstranI paMktio e dravyasatya che tenuM avalaMbana jarUra levAnuM che paNa tenA avalaMbane aMdaramAM daTAI gayelI samatA-samAdhine bahAra lAvIne upayoganA stara para anubhavavAnI che. zAstranI paMktione AgaLa pharIne jhaghaDavAnuM nathI paNa kaleza ane saMgharSathI mukta banI samatAnI anubhUti karavAnI che. A samatAsamAdhi-kSamAdi guNonI anubhUti e bhAvasatya che. pAramArthika mokSamArga che. bhAvathI jenazAsana che. anaMtIvAranA dravyacAritro niLa gayA te zAstravacananuM hArda paNa e ja che ke AtmAe dravya satyanuM AlaMbana jarUra lIdhuM paNa tenA mAdhyame bhAva satyane pAmyo nahi. je satyathI tamAruM jIvana na badalAya te satya pArakuM che. je satyathI tamAruM jIvana badalAya te satya tamAruM potAnuM che. aMdarathI khAlI banelo - guNa vaibhavathI zUnyAvakAzane anubhavato AtmA bahAranA dhanathI pUrAvA Icche che, jagatane mAre kAMIka karI batAvavuM che AvuM tene satata thayA kare che te mATe e pada, pratiSThA, yaza, kIrti, nAmanAne Icche che. paNa A badhA dhananA ja rUpako che. dhananI doDa e AtmahIna vyakitanI doDa che. aMdaramAM dhana - dhAnyAdinI ke pada-pratiSThAdi mAtranI ja IcchA rahetI hoya to pachI AtmAnA zuddha svarUpanI vAto tene mATe satya nathI. bahAranuM dhana aMdaranA dhanane bhUlAve che. je nirdhana che teja dhananI pAchaLa doDe. amArA AryAvartamAM tIrthakaro, gaNadharo, cakravartIo, rAjAo, mahArAjAo, amAtyo, zreSThIo, rAjakumAro, zreSThaputro mahAdhanI hatA chatAM badhuM choDIne tyAgI banyA. bhikSuka banyA kAraNa aMdaranuM dhana oLakhAI gayuM. vAstavika jJAnI bhogI rahI zakato nathI. jJAnane bhoga na paravaDe, te to tyAgane ane yogane ja jhaMkhe. maLelA bhogomAM jene trAsa nathI ane yoganI jene jhaMkhanA nathI te jJAnI nathI, sAdhaka nathI, upAsaka nathI paNa AtmaviDaMbaka che. 2010_05 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAkaMdIno dhanno, zAlibhadra, dhanAjIne bhogamAM viDaMbanA dekhAI, trAsa jaNAyo to yogamArge cAlI zIdhra Atma kalyANa sAdhyuM . yogane pAmelo sarvatra sAkSIbhAve rahevAnuM pasaMda kare che. sAkSI banelAne pesA potAnA khissAmAM hoya ke bIjAnA khissAmAM tene kazo jaNAto nathI. sAkSI banyA pachI garIba ke tavaMgarapaNAmAM koI bheda raheto nathI. e bheda to rahe che kartA-bhoktAbhAvamAM DUbelA ane ahaMkAranA nazAmAM cakacUra banelA ajJAnIomAM. yogamArga samajAve che ke tame mAna, apamAna, saLatA, niSphaLatA badhAmAM sAkSI rahI zako cho ane aMdaranA AnaMdane mANI zako cho. jeNe aMdaramAM rahelA paramAtmAne oLakhI lIdhA anubhavI lIdhA, te to dhanavAna - thaI gayo. tene sAcuM dhana maLI gayuM. "hAre huM to rAmaratana dhana pAyore..."paramAtmA rUpI paramadhana pAmyA pachI have zuM meLavavAnuM bAkI rahe che ? paramadhanane pAmIne mATInA dhana pAchaLa koNa bhame ? aMdaramAM paramAtmA anubhavAyA pachI saMsAranI saghaLI, riddhi, siddhi, pada, pratiSThA e badhuM ramakaDAM tulya jaNAya che. pachI ene mATe koI saMgharSa raheto nathI. spardhA rahetI nathI. virodhI bhAva raheto nathI. ramakaDAMne to bALaka jhaMkhe, ramakaDAM mATe bALaka jhadhaDe. ramakaDAM javAmAM potAnuM sarvasva cAlI javAno anubhava to bALakane thAya ke je ajJAnI che, jJAnIne kadApi nahi. yogamArge prayANa karavA IcchatA sAdhake kartavyanI keDI kaMDAratA javAnuM che ane tenA upara kadama kadama baDhAvI AgaLa vadhavAnuM che. dareka sAdhake potAnA saMyogo anusAra potAnuM kartavya zuM hoI zake te vicAravuM ja rahyuM. A prasaMge mane amerikAnA pramukhapade cUMTAI AvelA presIDanTa keneDInA zabdo yAda Ave che te e che ke Ask me not that what your country can do for you, But you only see that what you can do for your country, tame mane e to kayAre paNa pUchatA ja nahi ke tamAro deza tamArA mATe zuM karI zake ?, paNa tame mAtra eTaluM ja jojo ke tame tamArA deza mATe zuM karI zako cho? A vAkya sAdhakane sAdhanA mATe khUba ja preraNAdAyI che. bIjA mArA mATe zuM kare che te na jotA huM mArA AtmA mATe tema ja bIjA mATe zuM karI zakuM tema chuM eja satata vicAravAmAM Ave to dharatI parathI sarvatra lezano aMta Ave ane rAmarAjya sthapAya. koIpaNa jAtanA adhikAra vinA bIjAnI bAbatamAM mAthuM mAravAthI, bIjAnI vAtamAM rasa levAthI, vaNamAMgI salAha ApavAthI, rIdradhyAna sivAya kazuM ja potAnA hAthamAM AvatuM nathI ane aMte yogamArgathI bhraSTa thavAya che. AtmA jayAre gADha kadAgrahathI mukta bane che ane tattvaraci, tattvajijJAsA pragaTe che tyAre paramAtmabhakti, guru zaraNAgati, jIva pratye maitrI, vAtsalyAdinA mAdhyame tene anyadarzanamAM rahelA AtmAomAM paNa yogadRSTino vikAsa jovA maLe che. AtmAmAMthI dveSa, pakaDa, kadAgraha nIkaLI jAya che ne saraLatA, namratA, 2010_05 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pApabhIratA ,bhavabhaya vagere pragaTe che tyAre anyadarzanamAM rahelA AtmAo paNa yoganI vizuddhi pAme che ane tethI teo sarvajJa tattvanAM upAsaka che. potAnI kakSA anusAra sarvajJatattvanI upAsanAmAM dUra najIkapaNuM hoI zake che paNa teTalA mAtrathI anyadarzananA yogIomAMthI paNa sarvajJanuM sevakapaNuM haNAtuM nathI A vAta graMthakAre zloka 197-8-9 mAM jaNAvI che. AnA dvArA haribhadrasUrIjI mahArAjA eka ja vAta kahevA mAMge che ke * 1. mokSa e koI jAti, liMga, veSa, saMpradAya ke sAmAcArI sAthe baMdhAyelo nathI paNa. * 2. AMtara vizuddhi sAthe saMkaLAyelo che. je AMtaravizuddhine pAmavAno rAjamArga sarvajJa paramAtmAe batAvela mokSamArga che. kSamA, saMtoSa, saraLatA, namratA, bhavabhaya vagere dvArA aMtaHkaraNanI vizuddhi vadhatAM AtmA mokSa pAmI zake che te sivAya nahI. * 3. mATe paradarzanInuM vacana paNa jo sAcuM ane sAruM hoya to te jina vacanathI. bhinna nathI mATe tenA upara paNa sAdhake dveSa na karavo. * 4. kAraNake tema karavAmAM dvAdazAMgInI AzAtanA che. odayika bhAvamAM rahelA krodhAdi bhAvone sAdhanA dvArA kSAyopathamika evA kSamAdi bhAvomAM vavAnA che ane pachI paNa temAM niraMtara rasanI hAni karatAM rahevAnuM che te dvArA kSAyikabhAva tarapha prayANa karavAnuM che. A manuSyabhava pAmIne ghora tyAga, pracaMDa tapa ane ugrasaMyamanI sAdhanA karavAnI che sAthe sAthe jJAna ane dhyAnamAM DUbakI lagAvavAnI che. te mATe pramAdanI sAme niraMtara jhajhumavAnuM che pramAdanI sAme jhajhumyA vinA suMvALA banIne kyAre paNa sAdhanAnA mArga upara Daga mAMDI zakAtA nathI. A ugrakoTinI karAyelI sAdhanA paNa tyAre ja mokSa ApavA samartha bane che jayAre te upAsanAthI rasAyelI hoya. upAsanA vinAnI sAdhanA zIgha LadAyI banatI nathI. upAsanA eTale deva, guru pratye jhaLahaLatA Adara, bahumAna ane bhakti. jIvo pratye maMtrI, pramoda, karUNA, vAtsalyano dhodha, guruvacanano vikalpa vinA svIkAra ane pAlana e upAsanA che. * 1. seyaMbaro ya AsaMbaro ya buddho ya ahava anno vaa| samabhAvabhAviappA lahai mokkho na sNdeho|| saMbodha - prakaraNa -3. 2. na zvetAmbaratve na digambaratve , na tattvavAde na ca trkvaade| na naiyAyike, na mImAMsake ca, kaSAyamuktireva kila muktiH / 3. tasyApi na sad vacanaM sarvaM yatpravacanAdanyat / / 16-13 SoDazaka. 4. tavistu tattvato dRSTavA paryavasAyinI | poDazaka-cogadIpikAvRtti 16-13. = 2010_05 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 sAdhanAnI AdhArazilA che vIryaMtarAyano kSayopazama, te jeTalo vadhAre teTalI sAdhanA UMcI. UpAsanAnI AdhArazilA che mohanIyano kSayopazama. te jeTalo vadhAre suMdara teTalI UpAsanA suMdara. A baMneno samanvaya eTale mokSamArga. sAdhanAnA pAyAmAM kAyAnI kaThoratA che. upAsanAnA pAyAmAM mananI mRdutA, kRtajJatA, nirmaLatA che. sAdhanAmAM vairAgyanI mukhyatA che. UpAsanAmAM bhakti ane zaraNAgatinI mukhyatA che. mokSanI prApti mATe AtmAe pramAda viruddha kevo puruSArtha ane jAgRti keLavavAnI che te samajavA mATe bIjA vizvayuddha daramyAna carcilanA zabdo khUba upayogI bane tevA che. AkhA pazcima yuropa upara kabajo jamAvyA pachI hITalara IMgleMDa para AkramaNa karaze- evI badhIja rIte saMbhAvanA hatI. nevIla cembaralena te vakhate IMgleMDano vaDApradhAna hato paraMtu pArlAmenTe joyuM ke te yuddhano bhAra upADI zake tema nathI. IMgleMDamAM te samaye sarvapakSIya sarakAra hatI. temaNe nirNaya lIdho ke sara vInsTana carcilane vaDApradhAna pade sthApavAmAM Ave ane me nI 10mI tArIkhe carcila IMgleMDanA vaDApradhAna pade niyukta thayo. vaDApradhAna pada grahaNa karI teNe IMgleMDa ane komanaveltha rASTro joga paheluM saMbodhana karyuM. 'I have nothing to offer but Blood, toil, tears & sweat ' huM tamane koIpaNa prakAranI bAMyadharI ApI zakuM tema nathI. huM phkta tamane jaNAvIza ke rASTre rakta, sakhata mahenata, AMsuo ane pasIno vahAvavo paDaze. eka pravacanamAM pharIthI kahyuMke " ApaNe ApaNI pharajo bajAvavA taiyAra thaIe ane eTaluM sahana karIe ke jo briTananuM sAmrAjya ane komanaveltha hajAra varSa TakavAnuM hoya to ItihAsa kaheze ke te temano uttama samaya hato." kr ApaNe ApaNAM sAgara kinArA upara laData ApIzuM. ApaNe ApaNA pradezomAM jayAM paNa teo utare tyAM laData ApIzuM. ApaNe ApaNAM khetaromAM laDIzuM ane ApaNI zerIomAM paNa laDIzuM. ApaNe ApaNA DuMgaromAM laDIzuM. ApaNe ApaNA gharomAM rahIne paNa laDIzuM paraMtu kadApi kadApi zaraNAgati nahi ja svIkArIe." AvA preraNAdAyI pravacanoe AkhI briTiza prajA upara atyaMta pracaMDa asara karI. prajAno tamAme tamAma sabhya yuddhamAM vijaya meLavavAno che ane nakkI maLavAno che evI bhAvanAthI kAme lAgI gayo. lokomAM navacetanAno saMcAra thayo. sainyamAM adamya utsAha Avyo ne aMte briTana vijayI banyuM. hiTalara hAryo. briTanane vijayI banAvavA mATe carcilane hiTalara jevA zatruno nAza karavA je puruSArtha karavo paDyo tenA karatAM anaMtaguNo puruSArtha mohano nAza karI AtmAne vijayI banAvavA mATe karavAno che te mATe mumukSutA keLavavAnI che. mokSa sivAya have kAMIja ochuM khape nahi evA dRDha saMkalpabaLa ane apUrvazraddhA sAthe jJAnIe batAvelA mArga para cAlavAnuM che ane tenA dvArA zukla aMtaHkaraNa banAvatA javAnuM che. mumukSunA netro ane zukla aMtaHkaraNa dvArA mokSanI prApti karavAnI che. yogadRSTinAM ajavALAM bhAga 1 ane 2 mAM traNa dRSTi sudhI vivecana karyA pachI trIjA bhAgamAM bAkInI pAMce dRSTionuM vivecana karavAno yathAzakti prayAsa karAyo che. vi.saM. 2054nA (oskArasUri ArAdhanA bhavana, surata) cAturmAsa daramyAna bapore vAcanA ApavAno prasaMga upasthita thatA Aja viSaya upara vAcanA ApavAnuM 2010_05 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAryuM jenA AdhAre A trIjA bhAganuM lakhANa thayuM che. siddhAMtadivAkara, paramagItArtha, gacchAdhipati AcAryadevezazrI jayaghoSasUrijI mahArAjAnI prabaLa | preraNA, AzIrvAda ane sahAya prastuta kAryamAM khUba ja upayogI banyA che. pahelAM be bhAganI jema trIjo bhAga paNa bahAra paDe jethI je arthI jIvo haze tene jarUra lAbha thaze- evI temanI hitazikSAne anusarIne A kArya karavAno AraMbha karyo ane lakhANa daramyAna sahasraNI pArzvaprabhunI koI aciMtyasahAya anubhavamAM AvI. jema jema lakhANa AgaLa vadhatuM gayuM tema tema jarUrI sahAya maLatI gaI ane kAryanI nirvidane samApti thaI. prastuta lakhANamAM kSayopazamane anurupa zakya eTalo padArthane kholavAno prayatna thayo che. temAM jayAM jayAM jarUra lAgI tyAM tyAM meM te te viSayanA jANakAronI salAha lIdhI che. je padArtha samajavAmAM kaThinatA lAgI tyAM temane pUchayuM che. yoganA arthI jIvone AnA dvArA lAbha thAya, teonAM AMtaracakSu khUle, teo yogamArge cAlIne potAnuM AtmakalyANa sAdhe evA eka mAtra kalyANakArI AzayathI A prayatna karyo che. jemAM pramAdanA yogathI , charmasthatAnA yogathI ke ajJAnanA yogathI kAMI paNa kSati rahI javA pAmI hoya to vAcakavarga mane udAra dile kSamA kare. prastuta trIjA bhAganuM meTara saMgha ekatAnA zilpI, tIvamedhAvI sva. pUjyapAda AcAryadevezazrI omakArasUrijI ma. sA.nA samudAyanA vidvadvarya munirAjazrI bhAgyeza vijayajIe potAnA kiMmatI samayano bhoga ApIne joI ApyuM, temAM sudhArA-vadhArA karavA sUcavyA temaja suMdara prastAvanA lakhI ApI te badala teo abhinaMdanane pAtra che. A lakhatA temanA hRdayanI vizALatA, udAratA, sahAyakabhAva, hasamukho cahero A badhA guNonI saheje anumodanA thaI jAya che. zAsanasamrATanA samudAyanA AgamajJAtA, saraLa svabhAvI, AcAryadevazrI hemacaMdrasUri ma.sA.nA paTTadhara prakhara vidvAna ane sva-para samudAyamAM samyajJAnanA prasAraka-pracAraka tarIke prasiddhi pAmela AcArya devazrI pradyumnasUri mahArAjAe trIjA bhAga upara suMdara prastAvanA lakhIne pustakanI upayogItAmAM vadhAro karyo che tethI teozrInI zubha pravRttine hRdayathI AvakAruM chuM. pahelA be bhAganI jema A trIjA bhAganuM paNa saghaLuM saMpAdananuM kArya tIrthAdhirAja zatruMjayanA ananya upAsaka ane paramabhakta, tapasvIratna , gacchAdhipati AcAryadevazrI arihaMtasiddhasUri mahArAjAnA samudAyanA viduSI sAdhvIjI zrI lAvaNyazrI ma.sA.nA ziSyA-praziSyA sAdhvIjI zrI mayUrakaLAzrIjI tathA sAdhvIjIzrI naMdIyazAzrIjIe karyuM che. teoe paNa samagra meTarane potAnA kSayopazama pramANe saMpUrNapaNe joIne sughArAvadhArA sUcavyA te badala teozrInI zubhakaraNIne aMtarathI AvakAruM chuM. potAnA koIpaNa jAtanA aMgatasvArtha vinA ekamAtra paropakAranI bhAvanAthI karAyela teono A puruSArtha ane zubhabhAvanA aneka jIvonA utthAnanuM kAraNa bane eja eka aMtaranI abhilASA. paMnyAsa muktidarzana vijaya. omakArasUri ArAdhanAbhavana - gopIpurA - surata. vi.saM. 2055, citrakRSNA paMcamI, 12 2010_05 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImate zatruMjayamaMDana AdinAthAya namaH zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH zrI siddha-bhadra-OMkAragurubhyo nama : co- aAnaMda mahela yUnAnanA prasiddha dArzanika pAyathAgorasa adhyAtmanA UMDA rahasyane pAmavA adhyAtmanI eka vidyAlayamAM praveza meLavavA grIsa dezamAM gayA. paraMtu Azcarya tyAM jagyuM ke teone praveza ApavAmAM na Avyo. atimanISI te mahAna dArzanikane praveza na maLatAM akaLAyAM. paraMtu jijJAsAnI tIvratAe vAraMvAra praveza meLavavA prayAsa karAyo.pratyeka prayAse eka ja vAta kahevAmAM AvI ke "tamo jayAM sudhI ahIMthI ApavAmAM AvatA upavAsa ane prANAyAma AdinA prayogAtmaka zikSaNamAMthI pasAra nahi thAva tyAM sudhI tamane ahiM praveza nahiM maLe.' pAyathAgorasa paNa bauddhiktAthI te vAtane nakAratAM kahetAM ke "huM adhyAtmanuM uccajJAna levA mATe AvuM chuM - AvA prayogAtmaka zikSaNanI mAre kyAM jarUra che ?' chatAMya vidyAlayanA kulapationo to ekaja Agraha rahyo ke tamAre A prakriyAmAMthI pasAra to thavuM ja paDaze. ane te prayogAtmaka zikSaNathI jayAM sudhI tame badalAzo nahiM tyAM sudhI tamone praveza nahi maLe. ame jJAna nahIM ApI zakIe. ane vAstavamAM jJAna te ja che ke je jIvaMtA hoya ane anubhavayukta hoya. Akhare pAyathAgorasane jhukavuM paDyuM ne te prayogAtmaka dhoraNamAMthI pasAra thavuM paDyuM. 40 divasanA upavAsa ane prANAyAma Adi viziSTa prakriyAo sajAgatA - sabhAnatA pUrvaka karyA pachI temane praveza maLyo. paraMtu mahA Azcarya tyAre thayuM ke jayAre pAyathAgorase pote kahyuM ke- have tame jUnA pAyathAgorasane praveza nathI ApatA, kemake te mAtra bauddhika pAyathAgorasa hato. te kayArano ya marI cUkyo che. hArdika pAyathAgorasano navo janma thayo che. tame tene praveza Apo cho, arthAta mAro saMpUrNa dRSTikoNa pahelAM mAtra bauddhika hato, have buddhino aMcaLo utara gayo che. have buddhi hRdayamAM utarI AvI che. huM badalAI gayo chuM. 13 2010_05 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAstavikatA A ja che ke anubhava e bauddhika nathI-hArdika che. buddhi batAvI zake che, hRdaya badalAvI zake che. anubhava mAtra vistRta samajaNathI nathI maLato paNa saghana prayogathI maLe che. zrI yogadRSTi samuccaya graMtha samajaNapUrvakano saghana prayogAtmaka graMtha che. A graMtharatna kahe che ke tame hRdayathI sAdhanAnA mArge yogamArge cAlo. pUchavAthI gAma nathI AvatuM, Ave che cAlavAthI.. basa tame cAlo, jarUra pahoMcAze anubhUtinA AnaMda mahelamAM. - pUjyapAda yogAcArya | sAdhanAcArya zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA AmaMtraNa Ape che- sAdhanAmArgamAM cAlavAnuM, cAlo ne AnaMda mANatA jAva. maMjhile to saMpUrNa AnaMda (mahAAnaMda) che ja paNa mArgamAM ya keTalo AnaMda vacce maLato jAya che. tenuM varNana eTale ja yogadRSTi samuccaya graMtha. svarUpa prAptinA biMdue kendrita thayelI ApaNI tamAma sAdhanAo che. AtmasvarUpane saMpUrNa prApta karavuM e pratyeka sAdhakanI khvAIza che. anubhUti vinA vAstavika AnaMdanI jhAMkhI paNa mANI zakAtI nathI. anubhUti agharI to che ja paNa saraLa paNa che. Ama to mAtra be kadama cAlo ne anubhUti thaI jAya. sazakta virakti + ananya zaraNAgati = AtmAnubhUti. dhabakato vairAgya cAha ane aNacAhanI khANamAMthI bahAra lAve che. UMDI virakti AvyA pachI nathI raheto padArthajanya sneha ke asneha nathI raheto vyaktijanya sneha ke asneha nathI raheto zarIrajanya sneha ke asneha, hoya che mAtra je samaye je Ave teno udAsInabhAve svIkAra. Ama virakti traNa hRddhonI pele pAra laI jAya che to ananyazaraNAgati eka agatyanA hRddhane mITAve che ke je DhaMDha paribhramaNanA mULamAM che. ahajanya rati - aratinA hRddhane uDAvI devAnuM kAma ananya zaraNAgatithI thAya che. jayAre "huM " nuM vilInIkaraNa thAya che. tyAre je bace che te che AtmAnubhUtino AnaMda. sarva hRddhonI pele pAranI A ghaTanA che, pele pArano A AnaMdano mulaka che. 14 2010_05 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda jinabhadrANijI mahArAje paNa dhyAnazataka graMthamAM samAdhinA AnaMdane mANavA mATe dhyAnapUrve abhyasta karAtI cAra bhAvanA jaNAvI che. jJAnabhAvanA, darzanabhAvanA, cAritrabhAvanA ane verAgyabhAvanA. temAM tikSma udAsInabhAva tarapha laI jatI verAgyabhAvanAmAM niHsaMgatA, nirbhayatA ane nirAzaMsatAne ghUMTavAnI vAta karI che. dhyAna nirvikalpatAnI bhUmikA para vadhu jAme che. ne ApaNA pariNAmonI satata caMcalatA e dhyAna mATe jokhamI che. eTale to pUjyapAda zrI AnaMdaghanajI mahArAjAe zrI saMbhavanAtha prabhunA stavanamAM prabhu sevananI bhUmikAmAM traNa cIjano aMgulinirdeza karyo che. temAM sauthI pahelAM abhayane ujAgara karyo che. abhayanI vyAkhyA ApatAM teozrIe kahyuM che - " bhaya caMcaLatA ho pariNAmanI re ' pariNAmanI caMcaLatA e ja mahAna bhaya che. pUjyapAda haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe paNa lalitavistarA graMthamAM "abhayadayANaM' padane pariNAmanI nizcalatAnA saMdarbhe ja kholyuM che. e pariNAmanI caMcaLatA TALavA mATe traNa sTepa pUjyapAda jinabhagaNijI mahArAje mUkyA che. (1) niHsaMgatAthI rAgano saMga kharI paDe che. (2) nirbhayatA AvatA bhaya kharI paDe che. (zarIra rAga jatAM bhaya jAya che.) (3) nirAzaMsatA AvatA - vadhu sAruM meLavavAnI ke A che te rAkhavAnI - AzaMsA rahetI nathI. saMga bhayane AzaMsAno dhumADo jayAre adhyavasAyamAMthI nIkaLI jAya che tyAre nirvikalpatAnA pradezamAM praveza thAya che. ane nirvikalpatAnI bhUmikA para dhyAna sunizcala thAya che ne tevA dhyAnamAM AtmAnubhUti dRDhapaNe thaI Ave che. AnaMda mahele pahoMcavAnI A prakriyA che. yoganA graMthomAM maMjhile pahoMcavAnI (bhinna bhinna sTepo dvArA) prakriyAo batAvavA dvArA eka aNamola khajAno khUllo mUkAyo che. jemake yogaviMzikAmAM sthAnayoga, sUtrayoga, arthayoga, sAlaMbanayoga ane nirAlaMbanayoga ema pAMca sTepa batAvyA che. jayAre yogazatakamAM | "samyagadarzana, samyajJAna, samyagracAritranuM eka ja AtmAmAM ekAtmaka 2010_05 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasthAna te yoga' kahI pUjyapAda vAcakavara umAsvAtijI mahArAjanA zrI tattvArthasUtranA prathama sUtrane suMdara anuvAdita karyuM che. traNeyanuM ekAtma avasthAna te ja svarUpa ramaNatA, te ja AnaMdamahela. eja rIte yogabiMdumAM - mokSa svarupa banatI jIvanI ucita pravRtti (anuSkAna) te yoga kahI temAM adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA vRtisaMkSayanAM pAMca sTepo jaNAvI yogamArgane spaSTa karyo che. ne yogadRSTi samuccaya graMthamAM to pUjyapAda haribhadrasurIzvarajI mahArAjAe kamAla karI che. ATha sopAno jaNAvIne maMjhile jatA mArgamAM kayAM kayAM zuM zuM maLe, zuM zuM TaLe ne AnaMdanI vRddhi keTalI thatI jAya tenuM surekha spaSTa darzana karAvyuM che. pUjyapAda AcArya bhagavaMtazrInI A maulika bheTa jinazAsanane che. " jayAM sAruM ne sAcuM che te mAruM che ' te nyAye pUjyapAdazrIe pAtaMjala yogadarzanamAMthI yoganI dRSTionuM jaina sAdhanAdhArAmAM su-avataraNa karyuM che. AvA adhyAtmapracura graMtho para lokabhogya bhASAmAM pravacano karavA ane lokonA dila sudhI lokottara zAsananA sUkSma padArtho pahoMcADavA ghaNA ghaNA kaSTaprada hoya che. tema chatAM tevuM agharuM kArya paNa saraLatAthI ne sahajatAthI bhAvajagatanA svAmI, sUkSma prajJAvAna pU.paM.zrI muktidarzana vijayajI mahArAjAe karyuM che. jenanagara-amadAvAda vi.sa. 2052 nA cAturmAsamAM yogadRSTi samuccaya graMtha paranI pravacana zreNInI prazastinI parimala Aje paNa evIja prasarI rahI che. te pravacanonI be pustikAonuM saMkalana/saMpAdana tattvapremI sAdhvIyugala zrI mayUrakalAzrIjI ma.tathA sAdhvIjI zrI naMdIyazAzrIjI ma. karela che ne jenanagara saMghe prakAzita karela che. je zrI saMghamAM khUba ja AdaraNIya banyA che. jayAre tattvajijJAsu, yogarasika janonI bulaMda mAMgaNIe prastuta pustakanuM (bhAga trIjAnuM) lakhANa lakhavA pU.paMnyAsajI ma. nA hAthe kalama upADAI gaI che. tyAre A trIjA bhAgamAM 4 thI 8 dRSTinuM varNana karI yoganA kSetramAM eka moTI siddhi prApta karI che. azabdanA kSetrane zabdomAM avatarita karavuM e eka moTI siddhi che. prastuta pustakamAM pratyAhAradhAraNA-dhyAna-samAdhi jevA anubhavanA mahele laI jatAM prayogAtmaka 2010_05 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ padArthone saraLa-sahaja-subodha banAvyAM che. yoganA prayoga dvArA pariNAmanI | prAptinI anubhavagamya vAto jaNAvI lekhakazrI pUjyapAda haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAnI bhAvAtmaka sRSTine sparzavAmAM mahad aMze saphaLa rahyA che. sUkSmAnveSaNa, bahuzrutatA prastuta pustakanA pAne pAne TapakI rahI che. A graMthamAM kayAMka pUjyazrI dravyAnuyoganA UMDA abhyAsI tarIke upasI Ave che, to kyAMka caraNakaraNAnuyoganA prakhara himAyatI tarIke pragaTa thaI Ave che, kyAMka sAdhaka tarIke to kyAMka mArgadarzaka tarIke daSTigocara thAya che. kyAMka anyAnya darzanonA talasparzI abhyAsa dvArA te te darzananA padArthonI tArkikatA-atArkikatAnI carcA karanAra dArzanika tarIke to kyAMka jainadarzananI dhArAmAM te te padArthane kaI rIte samAviSTa karI zakAya tema jaNAvI eka samanvayavAdI tarIke najare paDe che. kyAMka vartamAnakAlIna vijJAnanI gUDhavAto lakhIne jainamuni vijJAnanA paNa UMDA abhyAsI hoya che te vAta jagatanA cokamAM jAhera karanAra tarIke to kyAMka AgamanA Thosa abhyAsanA baLe jinAjJAnI utsarga-apavAdamayatAne batAvI vartamAnakAlIna zAsanamAM cAlatI saMgharSayukta samasyAonA eka samartha samAlocaka tarIke Alokita thAya che. kayAreka pracaMDa vairAgyanA ugAtA tarIke to kyAreka prabhubhakti -samarpitinA samarthaka tarIke dekhAya che. kyAreka kaSAyanI(bhavanI) bhayaMkaratA batAve che to kyAreka anubhavanA AnaMdavedananI gUDha anivArcanIya vAto jaNAvI eka AnubhAvika tarIke prabhASita thAya che. teozrInI bahumukhI pratibhA, yogikadRSTi ane bahuzrutatAnAM darzana prastuta pustakamAM Thera Thera thaI rahyA che. A rahyAM keTalAMka vicAra ratno - * zubha praNidhAna, zubha uddeza ane kSayopazamabhAva e nizcayathI mokSamArga che, jayAre paMcAcAranuM pAlana e vyavahArathI mokSamArga che. guruno viyoga e viyoga nathI paNa gurunuM vismaraNa e viyoga che. paramAtmAnA guNonI potAnA AtmAmAM spardhAtmaka anubhUti e samapatti che. bodhamAMthI Asakti, ahaMkAra, paDa, ekAMta mAnyatA, kaSAyonI tIvratA A badhuM nILyA vinA bodha sUkSma banato nathI. 2010_05 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bodhane sUkSma banAvavAno rAjamArga gurukulavAsa ane gurvAjJApAlana pUrvaka satata zAstrAbhyAsa, ciMtana, manana ane nididhyAsana che. kutarka AtmAmAM abhiniveza pedA karAvavA dvArA sAdhanAmArgathI vaMcita rAkhe che. bhagavAnanI AjJA anukULa dravya-kSetra-kALa-bhAvamAM tadavastha pALavAnI hoya che, pratikULa dravya-kSetra-kALa-bhAva Ave tyAre kra karIne pALavAnI hoya che. jinAjJA utsarga apavAdamaya che. jJAnarUpe siddhi te nirNayarUpe siddhi che, darzanarUpe siddhi te pratItirUpe siddhi che, cAritrarUpe siddhi te prAtirupa siddhi che. vikalponI paraMparA e vikalpanuM amaratva che, vikalpamAMthI rAga-dveSa-mohanuM nIkaLI javuM te vikalpanuM maraNa che - nirvikalpatA che. AtmapradezanI sthiratA ane upayoganI nizcalatA e be AtmasaMbaMdhe mahattvanAM che ke jenI sAdhake sAdhanA karavAnI che. kapaDuM meluM che te vikArI bhAva che, kapaDuM jJahyuM che te vinAzIbhAva che. koIne mATe paNa manamAM kharAba abhiprAya bAMdhavA e bhAvapApa che, . je dravyapApa karatAM moTuM che : koIpaNa puNyAMga parAkASThAnuM ane nisvArthabhAve hoya tyAre te ja pUNyAMga bIjAbhavamAM mokSAMga banI jAya che. 4 thI 11 guNasthAnakamAM thatuM AnaMdavedana biMdutulya che, jayAre kevaLajJAnamAM thatuM AnaMdavedana siMdhu tulya che. nirIhatA, sahanazIlatA ane satra samAdhAnavRtti e bhAva jainatva che. dharmapuruSArthamAM bahAranA sAdhananI pradhAnatA che, jyAre mokSapuruSArthamAM bAhya sAdhananI gaNatA hoya che ane upayoganI sAdhanA ja nizcayarUpe hoya che. ajJAnIne sajIva ahaMkAra hoya che jJAnIne nirjIva ahaMkAra.. ajJAnI zabdArtha kare jJAnI paramArtha kare. 2010_05 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnAcArathI vastu svarUpano nirNaya, darzanAcArathI premadRSTi vyApaka bane che, cAritrAcArathI svarUpamAM sthiratAM Ave che... mana lUMTAruM che, satata ApaNane lUMTe che, gurudakSiNAmAM mana ja gurune ApavAnuM . parapIDAvarjana e ahiMsAnuM niSedhAtmaka svarUpa che. parahitapravartana e ahiMsAnuM vidheyAtmaka svarUpa che... paramAtmAnI niraMtara smRti ne saMsAranI vismRti e adhyAtma che. * nirvilpatA, sarvajJatA, vitarAgatA traNeyanuM ekatva e sahajAnaMdIpaNuM che. nirAgrahIpaNuM ane guNagrAhIpaNuM pedA thAya to ja syAdvAda jIvanamAM amalI bane. 0 Asakti AzAtanAnA mahApApa sudhI laI jAya che. dhAraNAmAM svarUpa abhimukhatA hoya che. dhyAnamAM svarUpamAM ekAgratA hoya che. samAdhimAM svarUpamAM ramaNatA hoya che. draSTimAM doSa te mithyASTi dRSTimAM sudhAro te samyagadRSTi dRSTino dRSTA sAthe abheda te kevaLajJAna. dhyAnamAM mananuM niyamana hoya che, samAdhimAM mananuM amana hoya che. ekAgratA sthUla sAdhanA che, nirlepatA - sAkSIbhAva e sUkSmasAdhanA che, svarUpa ramaNatA - svarUpAnaMdAvasthA e zUnyasAdhanA che. dehabhAva jAya samakita Ave, dehabhAna jAya samAdhi Ave. aMtarmukha vyaktitvanA dhAraka, upazamabhAvanA sAdhaka, sUkSmAnuprekSI pUjyapAda paMnyAsajI mahArAjAe AvA to anekAneka ratnakaNothI A 2010_05 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'yogadRSTinAM ajavALAM' mAM ajavALAM pAtharyA che. hRdayane sAthe rAkhI bahumAnabhAva sAthe jo A graMtharatnane vAMcavAmAM ke pIvAmAM Ave to jarUra AMtaraprakAza prApta thAya. bhagavatIjImAM ke jJAnasAramAM 'teno tezyAvivRddhiryA' pATha dvArA muninI tejo lezmAnI je vAta jaNAvI che te tejo lezyAnA padArthane adhyAtmayogI pU. devacaMdrajI mahArAje jJAnasAranI jJAnamaMjarI TIkAmAM AtmaramaNatAthI janya cittaprasannatAnA saMdarbhe kholI che ne AvA graMtho-tathA AvI vivecanA jarUra cittaprasannatA pragaTAvI 'tejolezyAnA' zAstrakathanane mUrtimaMta banAve che. mATe ja AtmAnubhUtinA sAdhakane dRSTino ughADa karavA tathA AnaMda mANavA A pustakanuM vAMcana karavAnI bhalAmaNa karyA vinA rahevAtuM nathI. mIThAIno AsvAda sahu mANe.. prastuta yogadRSTinAM ajavALAM bhAga-3nA prakAzanano mukhya yaza pa.pU. AcArya devazrI nItisUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyanA vartamAna gacchAdhipati AcAryadevazrI pa.pU. arihaMtasiddhasUrIzvarajI ma.sA. nA AjJAvartinI sAdhvIjI zrI lAvaNyazrIjI ma.sA. nA ziSyA- praziSyA sAdhvIjI zrI mayUrakaLAzrIjI tathA sAdhvIzrI naMdIyazAzrIjInA phALe jAya che. kAraNake athAga parizrama laIne jo pahelA be bhAganuM saMpAdana teozrIe nA karyuM hota to trIjo bhAga bahAra pADavAne koI avakAza ja na hato. mUrNa nAsti ta: zAlrA ? 20 teozrInI udAra, vizALa ane guNagrAhI daSTithI ja pahelAM be bhAganuM saMpAdana thayuM. jenAthI tene vAMcanAro eka cAhaka varga ubho thayo, jenA dvArA trIjA bhAganI mAMgaNI vAraMvAra AvatI gaI. mAdhyastha ane guNagrAhI dRSTithI jeNe jeNe A pustakane vAraMvAra ciMtana-manana pUrvaka vAMcyuM che tene kAMIne kAMI lAbha thayo che. emAM koI zaMkAne sthAna nathI. tethI teonI zrutabhakti anumodanA ne abhinaMdanane pAtra che. jemanA jIvanamAM bhakti/virakti ane svAdhyAyanI mastI jAmI che, eka miniTa paNa khoTI veDAI jAya to jemane vedanA thAya che tevA apramatta sAdhaka pUjya paMnyAsajI mahArAjAe prastuta pustakanI vAMcanasAmagrI mane moklIne vAtsalyatA/AtmIyatAno dhodha varSAvI anupama upakAra karyo che. kolejanA pustakanI prastAvanA prAthamika zALAnA vidhArthIne lakhavAnuM koI kahe tevo ghATa A pustakanI prastAvanA lakhavAno prastAva jyAre mArI 2010_05 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAme Avyo tyAre thayo. AvA graMtho para kAMIpaNa lakhavAnI asamarthatA hovA chatAM pUjyapAda yogavid AcArya bhagavaMtazrI yazovijayasUrIzvarajI mahArAjAnI preraNAe tathA pU.paMnyAsajI ma.nI lAgaNIe utsAhita - prerita karyo che. baMne pUjyono huM RNI chuM sonuM jyAre ghareNuM bane che tyAre vadhu zobhAspada bane che.sonA jevA AvA yoga graMtho para jyAre AvI ghareNuM banAvavA jevI vivecanA lakhAyA che. tyAre te graMthasuvarNanI upAdeyatA/zobhanIyatAmAM vRddhi thAya che. 400 pAnAnAM vizALa sAhityane vAMcatA kAMIka toSa jarUra anubhavAyo che. saMpUrNa saMtoSa to vAraMvAranA vAMcanathI maLe. mATe ja vAcakavargane bhalAmaNa che eka eka pRSThane dhyAnathI vAMcazo. koIka paMkti koIkanA mATe dIpakanuM kAma karI jaze. prAtaHkAlIna sUryaprakAza jo lokonA jIvanane dhabakatuM kare che to prastuta graMtha jarUra sAdhakanI cetanA yogamArge dhabakatI karaze. sahu vAMcanamanana-ciMtana dvArA anubhavanuM amRta pAmo eja zubhecchA. pUjya paMnyAsajI ma. dvArA paNa AvA pathadarzaka pustakonuM Alekhana thatuM rahe e ja maMgala kAmanA. kalyANakAriNI jinAjJA viruddha kAMI lakhAyuM hoya to trividhe micchAmi dukkaDam jUnA DIsA, | jaina upAzraya, banAsakAMThA. pra.je.va.11 zukravAra pUjyapAda A.bha.zrI OMkArasUrIzvarajI ma.nA ziSyaratna pU. munirAjazrI caMdrayaza vi.ma.nA ziSya muni bhAgyeza vijaya 2010_05 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( jJAnaprasAra sahAyako zeThazrI araviMdabhAI dozI caMdraloka, nepIyansI roDa, muMbaI blenazrI devIbahena nIlAMbara peDara roDa, muMbaI blenazrI sudhAbahena javAharabhAI harakhacaMda govAlIyA Tenka, muMbaI bahenazrI tulasAnTena surendrabhAI zAha bIcakenDI, muMbaI bahenazrI jayazrIblena niraMjanabhAI zAha govAlIyA Tenka, muMbaI vhenazrI anIlAblena mahendrabhAI mahetA govAlIyA Tenka, muMbaI henazrI mInAblena zaileSabhAI mahetA govAlIyA Tenka, muMbaI zeThazrI sevaMtIlAla aMbAlAla govAlIyA Tenka, muMbaI zeThazrI zIvalAla nagInadAsa govAlIyA Tenka, muMbaI zeThazrI jItendra caMdulAla govAlIyA Tenka, muMbaI henazrI haMsAblena manubhAI govAlIyA Tenka, muMbaI zeThazrI kalpeza narendrabhAI govAlIyA Tenka, muMbaI zeThazrI zanAlAla jesIMgalAla govAlIyA Tenka, muMbaI bahenazrI maMjulAbena kezarImala saMghavI govAlIyA Tenka, muMbaI bahenazrI suhAsInIbena ramezabhAI koThArI govAlIyA Tenka, muMbaI tathA govAlIyA Tenka jaina saMghanA bhAI-baheno bahenazrI arUNAbena kaMpANI phorTa muMbaI E - E!:::::::: 22 2010_05 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke viSayAnakama - ana : 2 3 vigata pRSTha naM. (1) cothI draSTimAM vizeSa varNananuM kAraNa (2) yoganuM cothuM aMga prANAyAma A dRSTimAM, dravya prANAyAmanA lAbha, 2 thI 5 dravya prANAyAmanI maryAdA, bhAva prANAyAmanA phAyadA, acaramAvartavatInedravya prANAyAma hoya - bhAva prANAyAma nahi, bhAva prANAyAma (3) dravya prANa ane bhAvaprANa baMneno paraspara sabaMdha (4) bhAvaprANa bagaDI rahyA che. (5) utthAna doSane abhAva (6) tattvazravaNa nAmano guNa A dRSTimAM prApta thAya che. (7) tattvabodha pAmanAra jIvonI yogyatA kevI hoya ? (8) sUkSma bodhano abhAva (9) gAMTha sarvatra vajarya che. (10) prANathI paNa dharmane adhika mAne (11) dharmanI khAtara prANa Ape (12) saMsAranI asAratA. (13) tattvazravaNanuM phaLa. (14) vajasvAmIno pUrvabhava (15) tattvazravaNathI paropakAra (16) kalyANano anubaMdha e gurubhaktithI sAdhya che. (17) guru pUrNimA (18) gurubhaktinA prabhAvathI tIrthakaranuM darzanA (19) samApattinuM svarupa ane tenA bheda (20) AtmAnI akhaMDatA (21) tattvanA yathArtha nirNayamAM ekAMta mAnyatA pratibaMdhaka bane che. (22) kaSa, cheda ane tApazuddha zAstra te ja samyapha zAstra (23) bodhamAM sUkSmatva zuM che ? (24) sUkSmabodha bhavasamudra pAra karAvanAra (25) karma rUpI vajanuM bhedana karanAra 47 (ra6) zeya mAtra upara saMpUrNapaNe vyApI janAra (27) avedhasaMvedhapadanI atAtvikatA 51 (28) apAyazaktimAlinya, ane tenuM kAraNa 53-54 (29) takhalohapadanyAsa vicAra (30) A caramAM pApa pravRtti zuM che ? (31) vedhasaMvedha pada e AMtara saMvedana che. 33 37 41 43 45 47. 59 2010_05 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. - ---- - --- . ... .. . . .... -- 72-73 75-76 LU i jI. 8 ka 85 86-87 -pa 96 101 1o2 (32) dharmaruci aNagAranuM draSTAMta (33) avedhasaMvedyapadanuM svarUpa ane tenAthI thatuM nukasAna (34) daSTinI nirmaLatA, jIvana jIvavAnI kaLA (35) bhavAbhinaMdInA lakSaNa (36) bhavAbhinaMdI jIvono bodha svarUpathI ja kharAba I(39) bhavAbhinaMdI jIvono bodha LathI paNa kharAba (38) bhavAbhinaMdI jIvo vartamAnane jonArA. (39) ajJAna bahu kharAba che. (40) janma, jarA, mRtyunI vAstavika bhayaMkaratA. I(41) saMsAranA sukhane khaNajanI upamA, dRSTAMtano upanayA (42) gurukRpAnuM sAmarthya. (43) avedhasaMvedhapada kaI rIte jItAya ? (44) avedhasaMvedhapadanA jyane sUcavanArA liMgone kahe che (45) kutarkanI bhayaMkaratA (46) yogadarzana dvArA sAdhanA A pramANe (47) zrata, zIla ane samAdhinuM zreSTha bIja parArthakaraNa, (48) dravya paropakAra ane bhAva paropakAra I(49) vyakti karatAM saMgha mahAna (50) jinAjJA utsarga - apavAdamaya (51) rANA pratApanuM dRSTAMta (52) bhAvaparopakAra mATe zAstrabodha jarUrI (53) kutarkanI asAratA (54) zabda vikalpa, artha vikalpa (55) atIndriya padArthano nirNaya AgamathI (56) boddhika nirNayo kadApi AkharI hotA nathI (57) zraddhA vinA buddhimAna paNa na jIvI zake (58) jAtiprAyatA sarvatra bhinArtha |(59) kutarkanA upalakSaNathI khoTI carcA paNa varjya che. (60) mAnavabhavanI saphaLatA sAdhanAthI che. (61) matijJAna kevalajJAnanuM avazeSa (62) AtmAne paramAtmA banAvavAnI jarUra zA mATe ? (63) "tArkika buddhine zraddhALu banAvavI" te zAstra adhyayananuM La che. (64) layAvasthA (65) mokSanuM kAraNa prajJA. (66) bhASAsamiti upara saMgata sAdhunuM draSTAMta (67) vacanaguti viSayaka udAharaNa (68) adhyAtmanA mArgamAMthI AtmAnuM patana kayAre na thAya ? 102 104 106 107 108 109 110 111 112 112 113 121 122 123 123 124 132 133 123 135 135 24 2010_05 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 138 138 139 140 141 142 143 144 146 147 148 148 15o 1pa6 157 157 (69) kriyAmala ane bhAvamala; kriyA, yogarupa kayAre bane ? (70) AcAra parimita, yoga asaMkhya [(31) satsAdhana zuM che ? (72) anAdinI avaLI cAlI (73) yoganI vAto sAkara jevI, saMsAra e pArakuM ghara che. (74) mULa garbhazrImaMta pala hAla cIMtharehAla (75) cothI dRSTivALA jIvonI vicAraNA (76) batrIsI 23/14mAM upAdhyAyajI mahArAja (99) prajJApanIyatA ane guNagrAhI dRSTi (78) Izvara jagatkartA nathI (79) vizva vyavasthA ane adhyAtma baMnemAM che. (80) yogamaMga ane bhogamArga (81) buddhi tattvanI upayogitA (82) saMpradAya zabdano artha (83) sAdhananA jhaghaDA karIne sAdhyano bhoga kadApi levAya nahi. (84) bAhya kriyAnA bheda dezakAla sApekSa che. (85) prAmANiktAnuM InAma bahu moTuM che. (86) karmayoganuM bhayasthAna (87) du:kha pratyeno samyagu abhigama (88) citrabhaktimAM hetu kahe che (89) apUrvakaraNamAM mahAsamAdhi (90) zraddhA medhAdithI kuvAsanAno nAza (1) asapatra yoga (92) bodhagarbha-Ata asyA (93) svarupanA bhedathI bheda, LanA bhedathI bheda (94) buddhinA nukasAna (95) jyAM atikramaNa tyAM pratikramaNa jarUrI (96) sadanuSThAnanA lakSaNa (anuSThAna pratye bahumAna, karavAmAM prIti, vipnano abhAva, saMpadAnuM Agamana, jijJAsA tatrisevA) (7) buddhipUrvakanA kAryonuM phaLa, jJAnapUrvakanA iSTAdi kAryonuM La. (98) anyadarzamAM paNa anubaMdha zuddha dharmanI mahattA. (99) mokSAMga ane puNyAMga (100)bhavAtItArthayAyI jIvonuM svarupa (101)ahamathI zrutakevalI paNa nigodamAM (102)vairAgya konI pratye keLavavAno ? 162 163 10 11 173 174 174-175 175 176 108, 179, 180 18o 182 184 185 18Da 25 2010_05 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 188 188 189 189 195 215 220 22o 245 248 (103)bhavAtItArthayAyIno eka ja mArga (108)jyAM upazama bhAva nahi tyAM dharma nahi (105)ahaM brahmAsmi - majUranuM draSTAMta (106)Azcarya - rahasya. (107)eka sUphI kathA (108)vastu jhera nathI paNa tAro Agraha e ja jhera che (109)prakAratarathI dezanAnA bhedane kahe che. (110)naya ane pramANano bheda (111)dravyAnuyoga ane adhyAtma e be judI cIja che. (11)matArthI nahi paNa AtmArthI banavAnuM che. (113)bauddha dharmamAM eka prasiddha kathA (114)aMtaHkaraNamAM zuM zuM che ? (115)vANI paropakAra mATe ho (116)viveka ane vairAgya jIvana naukAnA behalesA. (117)anadhikArI ceSTA sarvatra varjya che (118)vaijJAnika dRSTinI samIkSA (119)tarkazaktinI sImitatA (12)A ja vastunA sArane kahe che. (121)rohaguptanI bhUla (122)sAdhakanA lakSaNo (123)aMte kSAyopathamika dharma paNa tyAjya (124)rasabaMdhanI vizeSa samajaNa (125)sAdhakanuM svarupa (126)paramAtmAnI pratye prIti ane bhakti kusaMskAronA dArUgoLAne khatama kare che. (127)jJAnInI AjJAnuM pAlana duSkara che. (128)ahaMkAranI oLakhANa (129)mahA puruSonA mArgane anusaratA pupaculA sAdhvIne kevalajJAna (130)vaDIlonI AjJAnA pAlana rUpa vratane grahaNa karazuM te bIjA vratagrahaNathI adhika che. (132)mahApuruSono mArga zuM che ? (132)samitinuM svarupa (133)samitinA pAlanathI jIvadayAnA pariNAma (134)adbhuta vidheyAtmaka vicAraNA-buddhanA jIvanano eka prasaMga (132)jIvo ane jIvavA do. (136)premanuM avyakta saMvedanA upara 2pa7 258 259 263 264 271 272 293 293 275 208 2010_05 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 279 ra79 280-282 283 286 286-287 289 289 25 rahyuM 298 298 29 29 (137)aMdaranuM mazIna bagaDeluM che. (138)dayA e ardhajaratI nyAya che. (139)zukalapAkSikapaNuM zuM che ? dravyadayA - bhAvadayA (140)guruvarga ane temanI pUjAvidhi (141)mAtA-pAhinI (142)dhAvamAtAnuM RNa, mAtRprema (143)paramAtmAnI niraMtara smRti ane saMsAranI vismRti e adhyAtma che. (144)premadRSTi - brahmadRSTi (145)upasaMhAra karatA kahe che. (146)cothI dIprA dRSTino sAra (14)pAMcamI sthirA dRSTi (148)batrIsI 24-1mAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che (149)batrIsI 24-2 mAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che. (15)samyakatva TakAvavA mATe jAgRtinI AvazyakatA (156)kRSNane maraNAMte azubha lezyA (15)bhrAnti doSano nAza (153)viSaya virakatatA e ja samakitA (154)vaMdanAdi kriyAo abhrAntA (155)mithyAdRSTi ane samyagdaSTinI bhedarekhA (156)sAdhakane be dhArA - eka mokSanI, eka baMdhanI (157)vastumAM be svabhAva :-- ane paryAya - (158)kSAyopazamika labdhi, vizuddhi labdhi, dezanA labdhi, prAyogikI labdhi, karaNalabdhi (159)huM bAvo ne maMgaLadAsa (160)aMgArakArakanuM dRSTAMta (161)yogapravRttinuM prathama cihna (162) chaThThI draSTimAM rahelA yogInA cihno (163)sAtamI - AThamI draSTimAM rahelA nikhanna yogInA cihno. (164)pAMcamI sthirAdRSTino sAra (165)have chaThThI kAntA nAmanI dRSTine kahe che. (166)yoganuM chaThuM aMga dhAraNA (167)anyamud doSano nAza (batrIsI 248 nI sAkSI) (168)gRhasthapaNAmAM prabhunI udAsInatA, Atmatattva (169)mImAMsA guNa (batrIsI 248) (170)mohanIyanuM svarUpa 300 301 303 303 304 304 305 309 314 330 w , 33ra 333 3rU4 334 335 336 330-338 338 33 2010_05 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34po 348 353 356 364 364 365 366) 368 368/369 369 371 394| 382 388 30 392, 35 ((171)jJAnInI dazA avarNanIya che. (132)eka sAdhaka AtmAnA anubhUti pachInA udgAra (173)viharamAna anaMtavIrya jina stavana kSamAvijyajI ma. (174)mithyAtvanI bhayaMkaratA. (17pa)chaThThI kAntA dRSTino sAra (176)sAtamI prabhAdraSTi (177)dhAraNAmAMthI dhyAna (178)matijJAna e kevalajJAnanuM romaTiriyala che. (179)dhyAnadazA ane vyutthAna dazA (180)dhyAnadazAmAM svasAdhanathI dharma karavAno che. sAdhaka avasthA (181)dhyAna ane jIvana (182)prabhuno saMdeza (183)A dRSTimAM zukladhyAnanI yogyatA (184)kriyAjanaka- kArakatvam (185)puNyodayanI apekSA mATe sukhanI parAdhInatA (186)dhyAnajanya sukha kevI rIte pamAya ? (187)arihaMtane oLakhatA AtmA oLakhAya che. (188)IyaLa ane bhamarI. (189)sAtamI prabhASTino sAra T(10)AThamI parASTi (191)bhojavRtti (12)vyAsabhASya (193)dehabhAva jAya tyAre samakita Ave ane dehabhAna jAya tyAre samAdhi Ave. (194)AsaMgadopano tyAga (15)arihaMtanuM svarupa (196)anaMta dravya, anaMtakSetra, anaMtakALa, anaMtabhAva (17)saMsAra e ja mahAvyAdhi (198)ApaNe bhUlA paDayA chIe. (19)upasaMhAra (200)cAra prakAranA rogI (201)sarvatra dveSa vagaranA kulayogI (202)dayALu, vinIta, bodhavaMta, jiteMdriya (203)icchAyama, pravRttiyamAM (204)stharyayama, siddhiyama (205)avaMcaka yogA 39 400 402 402 402 404 412 419-420) 420 422 436 438 441 442 44pa-6 446-7 447) 28 2010_05 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 zrI sahastraphaNA pArzvanAthAya namaH // pahelA be bhAgamAM pa6 zloka arthAt yoganI trIjI balA dRSTi sudhInuM - vivecana karyuM have cothI dRSTinuM varNana karAya che. prANAyAmavatI dIgrA, na yogotthAnavatyalam / tattvazravAsaMyuklA, sUkSma bIvana | pa7 | cothI dRSTimAM graMthakArazrIe pa7thI mAMDIne 153 zloka arthAta 97 zloka jeTaluM vivecana karyuM che. sauthI vadhAre vivecana A ja dRSTimAM che. cothI dRSTimAM vizeSa varNananuM kAraNa - pAMcamI dRSTi mokSalakSI che. tyAM bhavano bhaya che. svarUpa pratye prayatnapUrvakanI jAgRti che. vizeSa vairAgya che. sAMsArika badhI pravRttithI AtmA nirveda pAmelo. che. ahIM samyagdarzananI prApti che mATe sUkSma bodhapUrvakano yoga che. A avasthA pakaDavA mATe AcAro, bhAvanAo dRDha bane, sthira bane, kSayopazama rUpa bane to pAMcamI dRSTi Ave mATe cothI dRSTimAM pAMcamI dRSTinA kAraNonuM varNana vizeSa rUpe che. apUrvakaraNanA pariNAmathI graMthi bhedAya che. ane tyAra pachI samakti prApta thAya che. te apUrvakaraNano pariNAma prApta karavA mATe jIvane ghaNo puruSArtha karavo paDe che. nadInA sAmA pUre taravA jevuM che. ahiMyA zatrunI zatrurUpe barAbara oLakha thaI che ane AtmA enA nAza mATe kaTIbaddha banyo che. zatrunA nAza mATenuM tIvra praNidhAna che. eTale eno nAza karavA mATe kevA kevA upAyo ajamAvavA paDe e khyAla hoya to jIva pAcho paDe nahi. zatru jeTalo baLavAna eTalo purUSArtha paNa pracaMDa karavo paDe ane AtmAne mokSe javA mATe moha jevo bIjo koI zatru nathI. ahiMyA bodha vikasita thayelo che. dharmayovananI vizeSa avasthA che. saMsAranA du:kho ane paribhramaNathI jIva trAsa pAmyo che. svarUpane pAmavAnI lagana che. mATe te pAmavA mATe vizeSa varNana che jyAre pahelI traNa dRSTi avikasita che. dRSTino ughADa jevo joIe tevo thayo nathI tema ja zatrunA nAzanuM tIvra praNidhAna nathI. pramAda paNa vadhu pramANamAM che tethI tyAM vizeSa varNana karavAnuM prayojana nathI. hAtha pakaDIne laI javA jevI sthiti che. "kahIe te mAne ane Acare" enA jevuM che. jema nahi anubhavelA pradezanI musAphrIe jatA mANasane ghaNI badhI taiyArI ane sUcanA ApavI paDatI 2010_05 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 hoya che tema atyAra sudhI nahi anubhavelA anubhavanI sa jatA Atmapathikane keTalIka taiyArI ane keTalIka sUcanA ApavI paDe tevI sUcanA cothI dRSTimAM che. jyAre cothA pachInI dRSTio ativikasita che. anubhava gamya che. jJAnA ane AcAramAM paNa sthita che. tyAM je kahevAnuM che te badhuM aMze aMze anubhavAya che. jemAM kolejanA buddhimAna vidyArthIne bahu vivecananI jarUra hotI nathI. tene mATe IzAro kAphI che. tenA jevuM pAchaLanI draSTimAM che. TUMkamAM pahelI traNa dRSTimAM bodha avikasita hovAthI temaja AcAra ane bhAvanA dvArA AtmA upara saMskaraNa na thatuM hovAthI teo mohane potAnuM ghara mAne che. AtmasvarUpa aMzathI ja mAtra khUleluM che tethI tyAM vizeSa varNana zuM karavAnuM hoya ? tema ja pAchalI draSTimAM jIva virati ane svarUpane potAnuM ghara mAne che eTale tyAM paNa vizeSa varNananI AvazyakatA graMthakArazrIne nahi lAgI hoya ema lAge che. gAthArtha - cothI dRSTi dIprA nAmanI che. tyAM prANAyAma nAmanuM yoganuM cothuM aMga prApta thAya che. utthAna nAmano doSa A dRSTimAM TaLe che. ane tattvazravaNa nAmano guNa pragaTa thAya che tema ja sUkSmabodhathI rahita A dRSTi che. vivecana :- mithyAtvanA dalikomAMthI mohano ghaNo badho rasa nIkaLI jAya tyAre jIvane A dRSTi prApta thAya che. pahelI traNa dRSTi karatAM A dRSTimAM bodha adhika arthAta dedIpyamAna hoya che. dIpakanI prabhA jevo hoya che mATe dIprA dRSTi kahevAya che. ahiMyA bodha vadhavAthI AtmA upara saMskAra paDe che. paTu smRti hoya che. anuSThAna kAle upayuktatA paNa hoya che chatA mithyAtva hovAthI dravyakriyA kahevAya che. yoganuM cothuM aMga prANAyAma A draSTimAM : prANAyAmanA be bheda che. dravya prANAyAma ane bhAva prANAyAma. zrIpataMjali prANAyAmathI dravya prANAyAmane paNa svIkAre che. temAM recaka, pUraka ane kuMbhaka traNa avasthA hoya che. aMdaramAM rahelA azuddha vAyune bahAra kADhavo te recaka. bahAranA zuddha vAyune aMdaramAM laI javo te pUraka ane tene aMdaramAM dhArI rAkhavo ne kuMbhaka. dravya prANAyAmanA lAbha prANa ane manano paraspara saMbaMdha che. patra mana: tatra pavana: yatra pavana: tatra ma: | prANa upara kaMTrola karavA dvArA mananuM niyamana karavuM te yogadarzananI prakriyA che je haThayoga svarUpa che. jyAre bhAvanA vagere dvArA manane zuddha karI prANanI gatine zAMta ane sthira karavI te rAjayoganI prakriyA che. prANane rokavAthI arthAta kuMbhaka prANAyAma karavAthI prANa sthira thatA mananuM paNa niyamana thAya che ane tethI aMdaranA AvaraNo tUTatAM jIvane jJAnano kSayopazamAM thAya che te ja rIte kuMbhaka avasthAmAM karela arihaMtano jApa ke ardhanuM dhyAna 2010_05 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 tene sagarbha dhyAna kahevAya che. jenAthI khUba suMdara kSaryopazama thAya che. prANAyAma karavAthI nADInuM zuddhikaraNa thAya che. zarIra sphUrtiluM bane che. rAgAdi nAza pAme che. Indriyo upara vijya prApta thAya che. AhArasaMjJA vagere upara kAbu Ave che. dhAraNAnI yogyatA vadhe che. chatAM graMthakArazrI ahiMyA dravya prANAyAma grahaNa na karatA sIdhu bhAva prANAyAma ja grahaNa kare che tenuM kAraNa e che ke te haThayoganI prakriyA che temaja zvAsane rokavo vagere e kAyakleza rUpa che ane jo te karatA na AvaDe to lAbha karatA nukasAna ghaNuM thavAno saMbhava che ane koIka vakhata gAMDapaNa, cittanI asthiratA, mRtyu vagereno saMbhava rahe che mATe dIrghadRSTA jainAcAryoe A prakriyAne pradhAnatayA apanAvI nathI. dravya prANAyAmanI maryAdA keTalAMka dravya prANAyAmathI dhyAnasiddhi mAne che. te vAtanuM be zlokothI khaMDana kare che. tannApnoti manaH svAsthyaM, prANAyAmaiH kadarthitam / prANasyAyamane pIDA, tasyAM syAt cittaviplavaH // pUraNe kumbhane caiva, recane ca parizramaH / cittasaMklezakAraNAt, mukte pratyUhakAraNam // yogazAstra 6/4-5. prANAyAmathI kadarzanA pAmeluM mana svasthatA pAmatuM nathI kAraNake prANano nigraha karavAmAM zarIranI pIDA ane tethI mananI asthiratA thAya che. pUraka, kuMbhaka ane recana kriyA karatAM parizrama karavo paDe che. tema karavAthI manano saMkaleza thAya che ane mana saMkaleza e muktinuM vighna che. dravya prANAyAma zarIranI viSama dhAtune sama kare che. AgaMtuka apradhAna mananI jaDatA vagerene roke che. temaja pitta ane vAyunA prakopathI thatAM rAgadveSanA, kaSAya-nokaSAyanA sAmAnya Avezone paNa roke che. chatAM tIvra karmodaya janya, tIvra saMskAra janya mohanA ane thINaddhi nidrAnA udayone dravya prANAyAma dUra nathI karatA e to bhAva prANAyAma ja kare che. bhAva prANAyAmanA kAyA indriyanigraha, kapAya nokaSAya nigraha, bhAvanA, tapa, jJAna-dhyAna, AcAra pAlana, deva-guru-dharmAtmAnI bhakti A rUpa bhAva prANAyAmathI pAyonA udayo maMda paDe che. navA udayo aTake che. Aveza osare che. jIva pazcAttApa dvArA pAcho che. pAyo na karavAnuM praNidhAna thAya che. viSayothI kAyA nivRtta thAya che. mana nivRtta thavA jhaMkhe che. bhAva prANAyAma, dravyaprANAyAmanuM niyaMtraNa kare che. bhAva prANAyAmavALAne dravyaprANAyAma sahaja cAle che. dravya prANAyAmane viSama thavAnA kAraNo-ciMtA, hatAzA, tIvra IcchA, tIvra kodhAdi, tIvra rAga-dveSAdi - bhAva prANAyAma dvArA nAza pAme che ane e kAraNo nAza pAmatA dravya prANAyAma niyaMtrita thAya che. 2010_05 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 Ama jaina zAsananA dIrghadraSTA dhUraMdhara jJAnI puruSoe sAdhu ane zrAvakonA AcAro ane dinacaryAnI phleguMthaNI ja evI rIte karI che. ke je sarvatra bhAva prANAyAma ane tenA kAraNothI vyApta hovAthI temAM dravyaprANAyAmano koI vighAta nathI. e sahaja-siddha che. 5-10 miniTa vizrAma karavo, svAdhyAya karavo, icchAne aMkUzamAM rAkhavI, utAvaLe cAlavuM nahiM, utAvaLe bolavuM nahiM, vikArI najare jovuM nahiM, vikArI dRzyo jovA nahi, udbhaTa vezabhUSAno tyAga karavo, akalyANamitranA paricayano tyAga karavo, mAtA-pitAdi-vaDilono vinaya karavo temane bahumAnanI najare jovA, deva, gurunA sAMnidhyamAM rahevu, temanI bhakti karavI. A badhuM bhAvaprANAyAma che je dravya prANAyAmane niyaMtrita rAkhe che, viSama thavA detA nathI. acaramAvavartIne dravya prANAyAma hoya bhAva prANAyAma nahi. jaina zAsana bhAva prANAyAma rupa che jemAM dravya prANAyAmanI apradhAnatA che. paraMtu niSedha ke khaMDana nathI. A vAta vAcaka varge khAsa khyAlamAM rAkhavA jevI che. jaina zAsananA A marmane nahi pAmanArA AtmAo zAstromAM dravya prANAyAmanuM varNana nahi jovA maLatuM hovAthI tenuM khaMDana karavA lAgI jAya to te jainazAstronA marma pratyenI temanI anabhijJatA che. zAstramAM jovA nathI maLatuM teTalA mAtrathI vastu khaMDanIya banatI nathI ane zAstramAM maLe teTalA mAtrathI ekAMte te grAhya banatI nathI paNa sarvatra samanvaya dRSTi apanAvI samAdhAnakArI valaNa keLavavuM eja ucita che. A dRSTimAM azubha bhAvono reca thAya che arthAt bahulatayA azubha bhAvo sparzatA nathI kavacit thAya to heyabuddhi pUrvakanA thAya che. temAM upAdeya buddhi thatI nathI. zubhabhAvonuM upAdeya rUpe grahaNa thavuM te pUraka che ane tene te rUpe dhArI rAkhavuM te kuMbhaka che. te A rIte bhAvaprANAyAma : bhAvaprANAyAmamAM paNa recaka, pUraka ane kuMbhaka hoya che temAM azubha AcAro, azubhavicAro ane azubhapraNidhAna-azubha uddezano tyAga hoya che azubhaAcAro ane azubhavicAro e AgaMtuka azubhabhAva che tenuM mULa AtmAmAM paDela viSaya ane kaSAyamAM sukhabuddhirUpa azubhapraNidhAna che. A aMdaramAM rahelA azubha praNidhAnanA baLa upara ja aMdaramAMthI azubhaAcAra ane azubhavicAra cAlyA Ave che mATe azubhabhAvo ane azubha AcArone aTakAvavA hoya to aMdaramAM paDela azubha praNidhAnano nAza karavo joIe. uparokta traNe cIjono tyAga karavo e bhAvarecaka che. zubhapravRtti, 2010_05 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 zubhabhAva ane zubhapraNidhAna satata karatA rahevuM e bhAvapUraka che ane A traNene AtmAmAM sthira karavA te bhAva kuMbhaka che. dravyaprANAyAma karavAthI thoDA samaya mATe azubha pravRtti ane azubhabhAvono reca thato dekhAya che paraMtu tenAthI aMdaramAM paDela azubhapraNidhAna - azubha uddeza nIkaLato nathI ane tethI AtmAmAM kSayopazamabhAva - zubha praNidhAna - zubha udeza ke je zubhabhAva ane zubha AcAranuM mULa che te prApta thatA nathI jyAre tatvaSTA jJAnI puruSoe to sAdhu ane zrAvakanI dinacaryA ja evI goThavI dIdhI che ke jemAM satata kSayopazamabhAva - zubha praNidhAna baneluM rahe. zubha praNidhAna, zubha uddeza ane kSayopazamabhAva e nizcayathI mokSamArga che. ane paMcAcAranuM pAlana e vyavahArathI mokSamArga che. . jena zAstra nirdiSTa sAdhupaNAnI caryAmAM saMsAranA AraMbha samAraMbhano tyAga, saMsAranI pravRttino tyAga, svajanono tyAga, gurukUlavAsa sevana, guruvinaya, paMcAcAra pAlana, brahmacarya ane tenI navavADanuM pAlana, vairAgyA ane AcAragraMthonuM adhyayana, satata svarUpanuM lakSya, bAhya-atyaMtara tapa, vihAra, loca, nirdoSa caryA, kaThora caryA A badhI cIja ja evI che ke je aMdaramAM anAdikALathI cAlI AvatA azubha praNidhAnane toDI nAMkhIne azubha pravRtti ane azubhabhAvanA rasane nIcovI nAMkhe che ane AtmAmAM zubha praNidhAna evuM dRDha kare che ke jethI zubha AcAra ane zubhabhAva sahaja rIte cAlyA kare ane tethI AtmAmAM sahaja rIte ja viziSTa, viziSTatara kSayopazamabhAva banato Ave ane Avo kSayopazamabhAva e mokSamArga che ane tene AtmAmAM sthira banAvavo te bhAvakuMbhaka che. te ja rIte zrAvaka paNa potAne mATe banAvelA AcAra mArgane vaLagI rahe, abhAraMbhI ane alpa parigrahI bane ane puNiyAzrAvakanI jema saMtoSI banIne jIve to te paNa mokSamArga ArAdhI zake che, bhAva prANAyAma pAmI zake che. vairAgyanA baLe saMsAranI aniSTatAnI jAgRti pUrvaka jyAre aMdarathI vRttio. zAMta thaI jAya che. kSINa thaI jAya che. jagatanA AkarSaNo - vizeSatAo nIkaLI jAya che tyAre aMdarathI suMdara kSamA, saMtoSa, namratA vagere guNonI pariNati rUpa kSayopazamabhAva taiyAra thAya che ane A kSayopazamabhAva te mokSamArga che te bhAva kuMbhaka prANAyAma che. dravyaprANa ane bhAvaprANa baMneno paraspara saMbaMdha jJAna, darzana, cAritra e AtmAnA bhAvaprANa che te mokSamAM parama vizuddha banelA che ane tethI ja siddhAvasthAmAM traNeno abheda che. e traNeno abheda thatAM AtmAmAMthI karmamAtra kharI paDe che ane AtmA pUrNAnaMdane pAme che. kevalajJAnanA 2010_05 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 pahelA samayathI mAMDIne zarU thayela AnaMda sAdi anaMtakALa mATe eka sarakho cAle che. A AtmAnA bhAvaprANa saMsArI avasthAmAM bagaDelA che temAM karmakRta rAgaDhaMpAdi vikAronI azuddhi paDelI che ane tene kAraNe AtmAne zarIra, indriya, AyuSya, zvAsozvAsa ane traNa baLa (= manabaLa, vacanabaLa ane kAyabaLa) vaLagelA che je dravyaprANa che. saMsAra vartI AtmAne potAnA jema bhAvaprANanI rakSA karavAnI hoya che tema dravya prANanI paNa rakSA karavAnI hoya che. baMne paraspara eka bIjAnA pUraka che . jethI eka bagaDatA bIjuM bagaDe che Ama baMnenI rakSA karavA dvArA Akhare bhAvAM prANa svarUpa jJAna, darzana, cAritranI rakSA ane vizuddhi karI tene pUrNatAe pamADavAnuM lakSya adhyAtmamAM hoya che ane A bhAvaprANa na bagaDe eno pUrepUro khyAla rAkhIne ja dravya prANanI rakSA karavAnI hoya che. zarIra, indriya, prANa, mana ane buddhi A pAMcamAM prANa madhyamAM che te jaDa che, zvAsozvAsa nAmakarmanA udhyathI cAle che chatAM tenI kiMmata ghaNI che. nidrAmAM mANasa UMdhI jAya che tyAre zarIra, indriya, mana ane buddhi UMghI jAya che. vicAro UMghI jAya che paNa zvAsa UMdhI jatA nathI. te cAle che, te jaDa che, cetana nathI chatAM tenI tAkAta eTalI badhI che ke te jaDa evA zarIra ane indriya tathA mana ane buddhi ke je cetananA aMza che te baMne upara potAnI asara mUke che. zvAsa-mANanI gati maMda ane eka sarakhI cAle to te zarIramAMthI rogAdine dUra kare che. AyuSyanI vRddhi kare che tema AtmAmAMthI rAgAdinI paNa hAni kare che ane kSamAdi guNonI puSTi kare che. zarIra, indriya, prANa, mana ane buddhi e badhuM vijJAna che je traNe kALamAM sarva jIvone eka sarakhuM lAgu paDe te vijJAna kahevAya. koI mANasane pAMca indriyonA viSayo eka sAthe Apo paraMtu enuM nAka 10 miniTa dAbo to dAbavA deze ? nahi. kAraNake te vakhate te eka paNa viSaya bhogavI zakato nathI. A che prANanI tAkAta !! saMsAramAM buddhi vagaranAne gAMDo kahevAya che paNa marelo kahevAto nathI jyAre prANa-zvAsa cAlatA baMdha thaI jAya to tene marelo kahevAya che. Ama dravya prANanI paNa sAdhanarUpe kiMmata ghaNI che paraMtu teno sadupayoga karI AtmAnA bhAvaprANa jJAna-darzana-cAritrane vizuddha banAvavAnA che. A dravya prANanA avalaMbane paNa bhAvaprANa sudhArI zakAya che jema ke jyAre zvAsa bahAra kADhavAmAM Ave tyAre azubhabhAvo nIkaLI rahyA che ane bahArano zuddhavAyuM aMdara levAmAM Ave tyAre zubhabhAvo aMdaramAM AvI rahyA che AvI bhAvanA karavAthI prANa ane manano paraspara saMbaMdha hovAthI prANa dvArA manane - AtmAnA pariNAmane vizuddha karI zakAya che. 2010_05 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " bhAve. yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 anaMta anaMtakALathI jIva icchAo kare ja jAya che, vicAro kare ja jAya che chatAM vicAro ane icchAo khUTatA nathI kAraNa ke aMdaramAM avinAzI evo AtmA beTho che te azuddha banelo che mATe icchA ane vicAronA baMDalo. nIkaLyA kare che. jo tene koI paNa rIte vizuddha karavAmAM Ave to ja A. icchA ane vicAra rUpa saMsArano aMta Ave. bhAvaprANa bagaDI rahyA che saMsAravartI jIva vikArothI kharaDAyelo che, mana bagaDeluM che mATe saMsAranI koI paNa cIja jue, kAMIka sAruM sAMbhaLe eTale ene tarata ja rAga-dveSa thayA. kare che eTale aMdaramAM navuM navuM citarAmaNa thayA kare che. hakIkatamAM to AtmA darpaNa jevo svaccha ane nirmaLa che. tenuM kAma mAtra darpaNanI jema jagata mAtranA padArthone jJAnarUpI darpaNamAM jhIlavAnuM che. jyAM sudhI aMdara vikAronI azuddhinuM baLa vadhAre hoya che tyAM sudhI te zakya banatuM nathI. paraMtu azuddhi ghaTatA ane vizuddhi vadhatA te zakya bane che. AtmAnA bhAvaprANanI rakSA karI tyAre kahevAya ke game tevA bahAranA jhaMjhAvAto ane upasargomAM te aDala rahe, prabhune dIkSA lIdhA pachI ghaNA upasargo AvyA chatAM prabhu aDola rahyA eTale aMdaramAM citarAmaNa kazuM ja thayuM nahi ane AtmA darpaNanI jema nirmaLa banavA mAMDyo. saMsArIjIva ane sAdhaka AtmA baMne vacce ka A ja che ke saMsArIjIva nimittonI asara nIce AvI potAnA bhAvone bagADI nAMkhe che. matijJAnane DahoLI nAMkhe che. aMdaramAM badhu citarAmaNa karI nAMkhe che jenA kAraNe du:kha, azAMti, ajaMpo, ciMtA, kleza, roga, zoka, glAni, pIDA vagereno bhoma bane che jyAre sAdhaka AtmA potAnA bhAvaprANanI haMmezA rakSA kare che. zubhAzubha nimittonI asara nIce AvI jaI rAga-dveSathI kharaDAI jato nathI jethI dareka avasthAmAM potAnI zAMta-prazAMtaupazAMta avasthAne TakAvI rAkhe che. tAraka tIrthaMkaranA AtmAo sAdhanAkALamAM upasargothI potAnA AtmAne bacAvI zakyA enuM kAraNa eka ja hatuM ke bhavobhavanI sAdhanAthI AtmAnI vizuddhi vadhatI AvelI ane te chellA bhavamAM parAkASThAe pahoMcelI. tethI tenA baLe zarIrathI taddana judo potAnA AtmAne anubhavatA hatA. ane sAthe te bhavamAM karmano nikAla karI AtmAne paramAtmA banAvavAnuM jabarajasta lakSya ane praNidhAna hatuM ane jJAnanA baLe potAno A aMtimabhava che e jANatA hatA. karmanI sAthe potAno vijaya thavAno che te paNa jANatA hatA chatAM karmanI 2010_05 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 sAmenuM A yuddha lAMbu cAle nahi ane eno jaldIthI aMta Ave mATe prabhu kSatriya subhaTa banI jhajhumyA ane eka pachI eka karmazatrune parAsta karyA, kSapakazreNI mAMDatA pahelA ane pachI AtmA mohanI sAme kevo moraco mAMDe che ane kevI rIte jhajhume che te yuddhanuM varNana adhyAtmasAramAM upAdhyAyajI mahArAje dhyAna adhikAramAM Apela che je AtmArthIe temAMthI khAsa jovA yogya che. jyAM sudhI saMsAranA padArthomAM sArAnarasApaNAnI TakAvArI maMDAya che tyAM sudhI bhAvaprANane vizuddha karavAnuM kAma muzkela che. jJAnIoe batAvela dravya kriyA, tyAga-tapa-saMyamanuM pAlana mokSelakSI banIne karavAmAM Ave ane aMdaramAM paDelI tuccha vRttione khotarIne pheMkI devAmAM Ave, enI icchA ja na jAge ane sAthe sAthe potAnA AtmAnuM urvIkaraNa karavAnI tAlAvelItamannA ane tala sATa jAge tyAre AtmA saMsAra mArgane choDI bhAva prANAyAmanA rAjamArga upara Ave che. kAMkadIno dhanno, zAlibhadra, dhanAjI, meghakumAra e badhAne aMdaramAMthI caTapaTI jAgI, potAnI anAdikALanI bhUla samajAI to kevo puruSArtha karyo ke ekAvanArI banI gayA. eka mAtra dIkSA zabda sAMbhaLatA ja jene jAtismaraNa jJAna thayuM che evA vajasvAmIe A. bhAvaprANAyAmanA mArge cAlavA mAtAnA rAgane toDI nAMkhavAno jabarajasta puruSArtha karyo. raDI raDIne cha mahinAmAM to mAtAne thakavI nAMkhI ane enA baLa upara potAnuM zreya sAdhyuM. Ama cothI dRSTimAM A bhAva prANAyAma sAdhavAno che. jemAM azubhabhAvone kADhI nAkhavAnA che ane zubhabhAvo - zubhA AcAro ane zubha praNidhAnathI AtmAne bharelo rAkhavAno che. pudgala pratye vairAgya keLavI udAsIna banavAnuM che ane jIvo pratye maitrI - vAtsalyanA bhAvone asthimajjA banAvavAnA che. A che cothI dRSTinA bhAvaprANAyAmanuM svarUpa, prANazaktinuM urvIkaraNa dvArA mananuM urvIkaraNa karI AtmAne nirvikArI banAvavo e yogadarzananI prakriyAnuM dhyeya che. utthAna doSano abhAva ahiMyA eTaluM khyAlamAM rahe ke eka eka draSTimAM vAraMvAranA abhyAsa pachI ja te te dRSTinA saMskAra paDe che ane te pachI ja AtmA upara uparanI. dRSTine pAmavAnuM baLa meLave che. te nyAye A cothI draSTimAM Avelo jIva pahelI traNa dRSTinA yama, niyama, AsananA temaja kheda, udvega ane kSepa doSanA tyAganA saMskAra baLavAna banAvIne Avela che temaja adveSa, jijJAsA ane tattvazuzraSA A guNonI pariNati evI prabaLa keLavI che ke have tene A dRSTimAM rakhAvatA jagatanA padArthonuM mulya ja lAgatuM nathI, vinAzI ane avinAzInI bhedarekhA barAbara samajAI gayelI hovAnA kAraNe jIvane have 2010_05 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 aMdaramAM evuM dRDha besI gayuM che ke A saMsAramAM puNyanA udaye rAjA-mahArAjA cakravartI ke indrapaNuM maLo tenAthI AtmAne lAbha zuM ? A badhA paryAyo to vinAzI che. kSaNabhaMgura che. parivartanazIla che. je devalokanA devane bIjI sekanDa gaTaramAM ALoTato bhuMDa banAve, devIne bhuMDaNa banAve, cakrIne naraka apAve, manuSyane kUtaro banAve, kUtarAne caMDALa banAve, caMDALane deva banAve, devane vaLI pAcho kUtaro banAve, evA A saMsAranA vinAzI paryAyomAM zuM rAcavA jevuM che ? cothI dRSTinA vairAgyanA baLa upara, udAsInatAnA baLa upara, prazAMtavAhitAnA baLa upara have te badhuM pArakuM lAge che, baLatA ghara jevuM lAge che. temAM AtmAnA maulika jJAna, darzana, cAritranA padArthonI nAlezI, viDaMbanA dekhAya che. tethI have jIva bahAramAM Tharato nathI. teno AtmA aMdarathI eka ja prazna pUche che ke A badhuM maLyuM temAM tAruM zuM ? tane zuM maLyuM ? tArA jJAna, darzana, cAritranA kayA paryAyanI vRddhi thaI ? tuM zuM pAmyo ? kahyuM che ke - lakSmI ane adhikAra vadhatAM zuM vadhyuM te to kaho. zuM kuTuMba ke parivAranuM vadhavApaNuM e navi graho, vadhavApaNuM saMsAranuM naradehane hArI javo, teno vicAra nahi ahoho eka kSaNa tamane aho ! nirdoSa sukha nirdoSa AnaMda lyo game tyAMthI bhale, e divya zakitamAna jethI jaMjIrethI nIkaLe , paravastumAM nahi mUMjhavo, enI dayA mujane rahI, e tyAgavA siddhAMta ke pazcAt dukha te sukha nahiM. lakSmI vadhI to te tijorImAM vadhI, sattA maLI to te bahAramAM maLI, parivAra vadhyo to myunisipAlITInuM patraka vadhyuM emAM AtmAnuM to kazuM ja vadhyuM nahi. A badhAnI vRddhimAM AtmA to A manuSya bhavane hArI rahyo che, teno vicAra tamane eka kSaNavAra paNa Avato nathI e kharekhara Azcarya che. hakIkatamAM to A mAnavabhava viSayonuM sukha meLavavA mATe nathI paNa AtmAnuM svAbhAvika, nirvikArI, nirdoSa sukha meLavavA mATe che. te ja rIte maLe te rIte tame meLavo. para vastumAM mUMjhAvAthI AtmAne paralokamAM narakAdinA duHkha bhogavavA paDe che. Ama A AtmAne aMdarathI badhI vRttio nIkaLI gayelI hovAthI zAMtarasanI dhArA cAle che. pahelI traNa dRSTimAM jevA viSayonA AkarSaNa, kheMcANa hatA te have rahyA nathI. have to AtmA graMthibhedanI najIkamAM Avyo che tethI cittamAMthI icchAo, vicAro, kaSAyonA ukaLATa badhA zAMta thaI gayAM che. 2010_05 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 pahelI traNa dRSTinA karelA vAraMvAranA parAkrama ane tenAthI vadhelI vizuddhino lAbha ahiMyA anubhavAya che. A saMsAramAM mananI be ja gati che, kAM manane aMdaramAM AtmA sAthe joDo athavA manane viSayomAM joDo. manane viSayomAM joDavAthI mana bhaTakatuM ja rahe che. koI paNa viSaya upara mana sthira thaI zakatuM nathI. viSayomAM to manane ekamAMthI bIjAmAM, bIjAmAMthI trIjAmAM rakhaDapaTTI ja karavAnI che. vAMdarInA baccA jevI sthiti che jemAM vAMdarInuM baccuM vRkSa upara caDavAno prayatna kare, pAchuM tyAMthI nIce Ave, tyAM pAchuM nIce paDelA vRkSanA kacarAmAM ALoTe vaLI pAchuM upara caDe te kyAMya paNa TharIThAma thatuM nathI tema viSayomAM gayelA manane bhaTakavA sivAya bIjuM kAMI ja karavAnuM hotuM nathI. tyAM kyAMya vizrAma sthAna nathI. caMcaLatA che. jyAre aMdaramAM gayeluM mana AtmA sAthe joDAIne svarUpano AnaMda anubhave che. cothI dRSTimAM AvelA jIve saMsAramAM ghaNuM badhuM joI lIdhuM che. eTale tene viSayomAM kyAMya paNa TharavApaNuM nathI. tyAMthI to tenuM mana ubhageluM che. tethI have te zAMta banyuM che. saMsAranuM je sAruM te AtmAnuM bagADanAruM che evI pAkI zraddhA ahiMyA thayelI che. azubha bhAvono AcAra-vicAra ane praNidhAnano uddeza rUpe reca thaI gayo che. A dRSTimAM azubha AcAro nIkaLI gayA che. vicAromAMthI paNa malinatA mahadaMze nIkaLI gaI che ane praNidhAna eka mAtra svarUpane pAmavAnuM che tethI aMdaramAM prazAMtavAhitA che. utthAna doSano abhAva che kAraNa ke aMdaramAMthI jagatanuM kAMI joIe che. evI vRtti nIkaLI gaI che. dharmanI kriyA karatA ke bIjI kriyA karatA aMdarathI mAnAdi kaSAyonuM uThavuM te utthAnadoSa che. jemake dAnAdi zubha pravRtti karatA mAna meLavavAno, loko sArA kahe, prazaMsA kare athavA huM dAnavIra chuM. bIjA mArA jevuM dAna karatA nathI. mArI jema suMdara bhakti karatA nathI, dharmamAM huM bahu sAruM samajI zakuM chuM ityAdi kapAyonuM uThavuM te utthAna doSa che teno A dRSTimAM abhAva hoya che kAraNa ke tevA prakAranA anaMtAnubaMdhI kaSAyonI utkaTa maMdatAthI thayela prazAMtavAhitAno lAbha A dRSTimAM hoya che. jo ke vAstavika prazAMtavAhitAno lAbha to chaThThI dRSTimAM thAya che chatAM tenI kaMIka jhalaka to ahiMyA jovA maLe che. jo ke A dRSTimAM paNa haju mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAya paDelA che tethI AtmAe jAgRti ghaNI rAkhavI paDe che kyAreka jAgRtinuM tattva khUTe ane kaSAyano udaya baLavAna thaI jAya to kyAreka kapAyo tenuM kAma karI jAya tevuM bane chatAM aMdarathI kSayopazamabhAva taiyAra thato hovAnA kAraNe te tarata ja zamI jAya che. 2010_05 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 11 A drazya jagatanuM pAvara hAusa AtmAmAM rahela jJAna, darzana, cAritranI sAthe saMlagna prANazakti rUpa kuMDalinI zakti che. jJAna ane prANano paraspara saMbaMdha che. kuMDalinI zabda e yogadarzanano pAribhASika zabda che. saMsAramArge A zaktino upayoga dehabhAve-vibhAva bhAve che. adhyAtmamArge e zaktino upayoga AtmabhAve che. zuddha jJAna-darzana - cAritranI zakita kevalI bhagavaMta ane siddha bhagavaMtamAM che. yogadarzana ane sAMkhyadarzana dvArA kuMDalinI zaktine jAgRta karIne SacakronuM bhedana karIne suSuNNA nADI dvArA sahamrAramAM praveza karAvI AtmAnubhava karI zakAya che. kuMDalinI suSupta hoya tyAM sudhI ajJAna ane mohajanita bhAvo varte che. je mohabhAve karIne jIva saMsAranuM nirmANa kare che ethI viparIta kuMDalinI zakti jAgrata thatAM nirmohatA AvatI jAya che ane mokSamArga taiyAra thato jAya che. trIjI draSTimAM kSepa nAmano doSa TaLI gayo hovAthI bAhya strI vagere nimittothI -yogamArgamAMthI cittanuM bahAra pheMkAI javuM te-tyAM na hovAthI kSepa nAmano doSa tyAM nA hato chatAM jAgRti, praNidhAna tIvra na hovAthI aMdarathI kaSAyo uThavAnI saMbhAvanA hatI tethI tyAM prazAMtavAhitA na hatI je A dRSTimAM jovA maLe che. sArI paNa kriyA sArAbhAva pUrvaka karavA chatAM cittamAMthI-aMdarathI kaSAyo - doSo -- vikAro na uThe to ja teno AnaMda anubhavAya che. eTale je yoga paDyo che temAM ja mana paDAyeluM rahevuM joIe anyathA eka yogamAMthI bIjA sArA paNa yogamAM citta uThIne jAya to tenuM jAme nahi. jema eka jagyAe eka bIja vAvyuM. pANI khAtara vagerenuM siMcana thayuM. choDa thayo tene ukheDIne bIje ropo vaLI tyAMthI ukheDIne trIje vAvo to tenuM phaLa maLatuM nathI tema utthAna doSamAM AtmAne cittanuM TharavApaNuM thatuM nathI, trIjIdRSTimAM kaSAyo-doSonuM utthAna hatuM ane cothI dRSTimAM te nathI te baMnemAM bodha ja kAraNa che. trIjI dRSTimAM bodhane anurUpa saMskAronuM AdhAnA thatuM na hatuM tethI tyAM payaH smRti hatI jyAre cothI draSTimAM bodhane anurUpa saMskAronuM utthAna thAya che tethI tyAM doSonuM utthAna thatuM nathI. tattvazravaNa nAmano guNa A draSTimAM prApta thAya che. trIjI draSTimAM tattvazuzruSA arthAt tattvane sAMbhaLavAnI garaja evI pedA karI hatI ke jenA baLa upara have ta sAMbhaLavA maLatAM ja tattva pAmI jAya tevI yogyatA dharAve che. A dRSTimAM rahelo jIva tatva saMbhaLAvanAra guru pratye athAga Adara 2010_05 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 bahumAna ane prIti dharAve che. eno paripUrNa vinaya ane bhakti kare che. jema aSADha mahino Ave ane cAtaka je rIte AkAzanI sAme mITa mAMDIne joyA kare te rIte A jIva gurunA eka eka vacanane dhArI dhArIne sAMbhaLe che. jagatamAM mane koI apUrva cIja maLI rahI hoya te rIte sAMbhaLe che. sAMbhaLIne enI dhAraNA kare che. enI upara vicAraNA kare che. vismaya ane ahobhAvapUrvaka sAMbhaLe che. sAMbhaLatA enI romarAjI badhI vikasita thaI jAya che. pAMcamI dRSTimAM je sUkSmabodha-tattvabodha thavAno che te A tattvazravaNa nAmanA guNanA baLa upara thavAno che. trIjI dRSTimAM utpanna thayela tattvazuzruSAtattvanI garaja tenA phLarUpe A dRSTimAM tattvazravaNa nAmano guNa pedA thAya che ahiMyA tattvazravaNaghena tatvazravaNa hoya che AnA dvArA tattvazuzruSAthI pUrvamAM je tattvazravaNa che teno vyavaccheda karyo che. tattvazravaNano talasATa hoya che tenA vinA jIvanamAM kAMIka khUTatuM hoya evuM lAge che. jema bhojana sArAmAM sAruM hoya paNa temAM mIThuM na nAMkhyuM hoya to bhojana nIrasa lAge che tema A dRSTimAM tattvazravaNa vinA jIvane cena paDatuM nathI. tattvazravaNa jIvane ThAranAruM bane che. eTale jyAM jyAM tattvanI vAta sAMbhaLavA maLe tyAM tyAM jIva saMsAranA lAkho kAma paDatA mUkIne paNa doDI jAya che. zravaNa karatA rAgAdi maLo nIkaLavA mAMDe che. AtmagharanI nikaTatA anubhavAya che. guNonuM saMvedana thAya che. heopAdeyano viveka jAmavA mAMDe che. bhAvi aMdhakAramaya nathI paNa ujaLuM che evI pratIti thavA mAMDe che. tattvane jaNAvanArA gurvAdi pratye atinikaTatA ane AtmIyatAnI anubhUti thAya che. tattvazravaNathI tattva pratye prema jAge che. upayogamAM tattva ghUMTAtuM jAya che tethI kaSAyone phAvaTa AvatI nathI. tattvazuzruSA vinAnuM tattvazravaNa bahu upayogI banatuM nathI. tattvazravaNa ane tenAthI utpanna thato tattvano prema tenA kAraNe azubhabhAvono azubhakriyAno - azubhasaMskArano reca sahelAithI thAya che. tattvabodha pAmanAra jIvonI yogyatA kevI hoya ? prabhu mahAvIrano AtmA nayasAranA bhavamAM aTavImAM kASTha levA gayela. temAM aTavImAM bhUlA paDela mahAtmAno yoga thayo. te jANIne nayasAranA mukhamAMthI je zabdo nIkaLe che te kharekhara jANavA jevA che. jethI ApaNane khyAla Ave ke najIkamAM samyaktva pAmanArA tattva pAmanArA jIvomAM kevA prakAranI divyadRSTi hoya che ! prabho ! Apa mArga bhUlyA ane A aTavImAM Apane aneka kAMTA, kAMkarA, kaSTo sahana karavA paDyA e jo ke barAbara thayuM nathI ema chatAM amAruM to - - 2010_05 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 13 Aje ahobhAgya jAgyuM ke AvA jaMgalamAM jaMgama kalpavRkSa samAna Apa mahAtmAonA pavitra darzanano ane supAtra dAnano lAbha maLyo. prabho! Apa ApanI maryAdA pramANe AhAra vAparavAno upayoga karo. ame paNa bhojana karI laIe pachI Apane je gAma javuM che tyAM Apane ame bhegA karI daIe. AnA dvArA mahAtmAonA hRdayamAM eka chApa UbhI thaI ke A koI sAmAnya vyakti nathI. A AtmAne dharma pamADavo jarUrI che. ema mA jyAre ene kahe che ke tame amane dravya aTavIno mArga batAvyo che to amAre paNa jo tame icchatA ho to bhAvamArga batAvavAnI icchA che. te vakhate nayasAra kahe che ke prabho ! mane ApanA ziSyanI jema mAno ane ApanA ziSyane Apa vinA saMkoce je ThIka lAge te kaho cho tema mane paNa kaho. tyAre mahAtmA mokSamArga samajAve che. anAdikALathI jIvanI saMsAramAM cAlatI rakhaDapaTTIno khyAla Ape che ane temAM sudeva suguru sudharmanI oLakha Ape che. A vAta nayasAranA AtmAe kevA Adara bahumAna pUrvaka sAMbhaLI haze ke jenA baLe anAdikAlIna durbhedha evI rAga dveSanI graMthi bhedAI jatAM te samakita pAme che. A tattvazravaNa guNanI prApti paNa bahu duSkara che. samagra yogadRSTi samuccaya graMthanuM maMthana karatA eka vAta uDIne najare caDhe che ke malina aMtaHkaraNa e saMsAra che. malina aMtaHkaraNavALAne duSTa aMtaHkaraNavALAne kadAgraha, haThAgraha ane matAgrahamAM paDelA jIvone yoganI dRSTi sAthe koI saMbaMdha nathI. yoga ane yoganI dRSTine zukala aMtaHkaraNa sAthe saMbaMdha che. malina aMtaHkaraNa saMsAra che. zukla aMtaHkaraNa e mokSamArga che. ane aMtaHkaraNanAM nAze prApta thatuM kevalajJAna e bhAvamokSa che. jyAre aghAtIkarmanA nAze prApta thatI avasthA e dravyamokSa che. pahelA bhAvamokSa thAya che pachI dravyamokSa thAya che. - Aje ApaNe bhale samakita na pAmyA hoIe. kadAca tattvazravaNa nAmano A dRSTino guNa paNa na prApta thayo hoya chatAM jIvane eka aMdarathI dRDha vizvAsa joIe ke paramAtmAnI kRpAnA baLe jarUra eka divasa AgaLa vadhI zakazuM. A vizvAsa jIvane mokSa mArge AgaLa vadhavA bahu upayogI che. sUkSma bodhano abhAva A dRSTimAM sUkSmabodhano abhAva hoya che kAraNa ke bodhanI sUkSmatA anekAMta dRSTinA baLa upara thaI zake che. padArtha mAtra anaMtadharmAtmaka che tethI te te dRSTikoNathI - te te naya vivakSAthI padArthanuM svarUpa bhinna bhinna hoya che. padArthane anekAMta dRSTithI tapAsyA pachIthI jIvane tenAM koIpaNa svarUpamAM Agraha Avato nathI ane tene kAraNe enI buddhi kyAMya paNa baMdhiyAra banatI nathI arthAt buddhi rAga dvepathI lepAtI nathI. bIjA zabdomAM kahIe to buddhi mulAyama rahe che. koIpaNa padArthanuM jJAna thayA pachI buddhi karkaza bane nahi, aMtaHkaraNa rAga dveSathI lepAya nahi, paraMtu buddhi soft- mulAyama rahe, 2010_05 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 aMta:karaNamAM devaguNono vAsa rahe e syAdvAda pariNamyAnuM La che. syAdvAda darzanamAM janmyA eTalA mAtrathI sUkSmabodha AvI jAya che evuM nathI. jena zAstrono abhyAsa karyo tethI paNa sUkSmabodha thaI jAya che evuM nathI. paNa te bhaNatA bhaNatA anAdi kAlIna badhI graMthio tUTatI jAya ane bodhamAM vizuddhi vadhatI jAya tyAre bodha sUkSma bane che. jyAM sudhI bodhamAM ajJAnajanya ke mohajanya gAMTho paDelI hoya che tyAM sudhI bodhamAM sUkSmatA AvatI nathI. bodhamAM rahela viparIta Agraha ane anaMtAnubaMdhI kaSAya e gAMTha che. gAMTha sarvatra varjya che jihAM gAMTho tihAM nahi raso, jihAM raso tihAM nahi gAMTho - upAdhyAyajI mahArAja. jema zeraDInI gAMTha rasane na pAmavA de. tema zarIramAM lohInI - gAMTha - mRtyu lAve, zarIramAM kaphtI - gAMTha - zvAsa aTakAve, zarIramAM AmanI - gAMTha - saMdhivAta lAve, AtmAmAM vairanI - gAMTha - durgati apAve AtmAmAM rAganI - gAMTha - mokSa aTakAve. eTalA ja mATe munine nigraMtha kahyA che. dravya, kSetra, kALa, bhAvanI gAMTha jenAmAM na hoya te nigraMtha. kaSAyanI tIvratA AtmAmAM mithyAtva lAve che ane mithyAtvanI tIvratAmAM viparIta vicAradhArA cAle che je gAMTha svarUpa bane che. viSayanI gAMTha, corInI gAMTha, ahaMkAranI gAMTha, mAyAnI gAMTha vagere aneka prakAranI gAMTho che. A graMthio badhI TAIma bomba jevI che. je anukULa dravya - kSetrAdi maLe tyAre kTa che ane potAno prabhAva dekhADe che. gAMThanuM kAma dRSTine malina karavAnuM che, buddhi upara aMdhArapaTa UbhuM karavAnuM che. jyAM sudhI dRSTi malina che tyAM sudhI AtmAne karoDo abaja bhave paNa samakita prApta thatuM nathI. khoTA vicAronI tIvratAthI, koInA mATe khoTA abhiprAyo ApavAthI anAdikAlIna gAMTho majabUta bane che. e gAMTha jyAre phUTe che tyAre ajJAnI temAM ekameka thaI jAya che. ajJAnI vicAranI sAthe zAdI kare che jyAre jJAnI zekaheDa , rAmarAma kare che. A gAMThone toDavA mATe gurukRpA ane sarvajJazAstrono niraMtara abhyAsa atyaMta jarUrI che. AnA baLe jIva potAnA pariNAmo ane kaSAyonA pariNAmone oLakhavAnuM sAmarthya pAme che ane e sAmarthya vadhatA jema jema kapAyanA pariNAmamAM arUci, heya 2010_05 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALA bhAga - 3 15 baddhi tIvra bane che tema tema te AgaLa vadhIne graMthibheda karI zake che. cothI dRSTimAM guNo ghaNA hovA chatAM - guNa dRSTi vikasita thayelI hovA chatAM sUkSmabodhanI khAmI che ane tethI badhA ja kapAyanA pariNAmamAM tene heya buddhi nathI. ahiM khyAlamAM AvatA kapAyo pratye heya pariNAma che paNa graMthi na bhedAvAnA kAraNe aMdaramAM pravartatA keTalAka kapAyanA pariNAmo ja evA che ke jenA tarapha khyAla ja jato nathI tethI tyAM anAbhogathI paNa-ajANatA paNa upAdeya pariNAma rahIM jAya che. guNaSTi khIlelI hovA chatAM nabaLo bodha jIvane AgaLa vadhavAmAM aTakAyata kare che. sUkSmabodha vinA pariNati sArI banavA chatAM sUkSma banatI nathI. guNo sUkSma banatA nathI. A daSTinA bodhane dIpakanI upamA jema dIvAne surakSita sthAnamAM rAkhavAmAM na Ave to pavanano jhapATo lAgatA teno prakAza bujhAI javAnI saMbhAvanA che. tema A dRSTino bodha paNa kyAreka prabaLa azubha nimitto maLatA AtmA jAgRti gumAvI bese to cAlI javAnI saMbhAvanA che. jema dIvo prakAza mATe tela - voTa AdinI apekSA rAkhe che tema A dRSTino bodha paNa pragaTa thavA ke temAM TakI rahevA mATe jJAnAvaraNIya - mohanIya karmanA kSayopazamanI temaja zubhanimittonI apekSA rAkhe che jo A na maLe to A dRSTinA bodhane AMca AvavAnI saMbhAvanA che mATe A dRSTinA bodhane je dIpakanA prakAzanI upamA ApavAmAM AvI che te yathArtha che. bhAva recakAdinA guNane arthAt Lane kahe che - prANebhyo'pi gurudharmaH satyAmasyAmasaMzayam / prANAMstyajati dharmArthaM na dharmaM prANasaGkaTe // 58 // prANathI paNa dharmane adhika mAne - upara kahyA mujaba zubhAzayathI yukata ane tattva zravaNa guNanI pradhAnatAvALo jIva potAnI vizuddhinA baLe. prANathI paNa dharmane zreSTha mAne che. jIvane "je durgatimAM paDatA aTakAve, sagatimAM sthira kare ane paraMparAe mokSa sudhI pahoMcADe" te dharma che. A dRSTimAM kaSAyonuM dhovANa sArA pramANamAM thayeluM hovAthI cittavRtti sphaTikanA jevI nirmaLa banI che. pAradarzaka banI che tethI saMsAranuM svarUpa ane AtmAnuM svarUpa spaSTa oLakhAya che. dharma, tene batAvanArA tIrthakara paramAtmAo, sadguruo vagerenuM paNa mAMhAsya samajAyuM che tethI puNyanA udayathI game teTalo sAro saMsAra maLyo hoya to paNa tenI koI vizeSatA dekhAtI nathI. A badhAnI vacce paNa dharma maLyo, aMdara TharavApaNuM thayuM, kapAyonI pIDA nahivata thaI gaI, upazamabhAva anubhavAyo eno ja AnaMda che. tethI ja lAkho 2010_05 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 kAma paDatA mUkIne paNa tattvazravaNa maLe to tene mATe cAlyo jAya che. potAnI dRpTimAM bhautika saMpatti, addhi siddhi nahi paNa AtmaguNonuM ja AkarSaNa vadhyuM che tethI dharmane choDIne bIjI koI cIja tenA AkarSaNanuM kendra banI zakatI. nathI. apsarA jevI strIo, cauda ratno, navanidhAno ke vizALa pRthvInuM sAmrAjya tene bhArarUpa, trAsarUpa ane bojArUpa lAge che ane tethI ja karIne jIvane kapAyonuM utthAna thatuM nathI. ulyAnadoSa A rIte TaLI gayelo hoya che. dharmanI sAthe coLa-majIThanA jevo raMga lAgelo hoya che. saMsAra vartI dareka jIvane indriyAdi 10 prANo atyaMta priya hoya che kAraNa ke tenA dvArA ja tenuM jIvana hoya che tene TakAvavA, vadhAravA, nAza pAmatuM bacAvavA saMsAramAM jIvo kaI kaI ne kevI kevI pravRtti kare che te kAMI kahevAnI jarUra nathI. pradezI rAjAne potAnI patnI sUryakAntA upara gADha rAga hato to tenI sAthe jaMgalamAM gayelo. te kahe che ke svAmina ! bhUkha lAgI che, rahevAtuM nathI to pradezIe tenI pratyenA rAgane kAraNe potAnI jAMgha cIrIne mAMsa khavaDAvyuM ane pachI kahe che ke svAmina ! tarasa lAgI che game te rIte pANI lAvo to pradezIe potAnI nasa cIrI pAnano paDiyo banAvI temAM lohI bharIne pAyuM. paisA, patnI ane putrAdine potAnA mAnIne tenA gADha rAge jIve anaMtIvAra prANa khoyA che. dravyanA lobhathI vRkSo paNa potAnA pUrvanA dATelA nidhAnone mULiyAthI DhAMke che. potAnA nidhAno upara paMcendriya jIvo paNa mUchathI utpanna thAya che. sarpa, uMdara, gRhagodhA, pizAca, preta, bhUta ane yakSa vagere paNa nidhAnabhUmi upara lobhathI kSya kare che. vimAna, AbhUSaNa, udhAna, vAvaDI AdimAM moha pAmelA devo paNa marIne pAchA temAM ja ekendriya tarIke utpanna thaI jAya che. kSatriyo yuddhanI bhUmi upara dezanI rakSA khAtara temaja strInA zIlanI rakSA khAtara potAnuM balidAna Ape che. eka kSatriya paraNIne Avelo ane tyAM ja yuddhanI nobata vAgI. kSatriyANI tene kahe che - svAmi! lyo talavAra, ane jAva yuddhanI bhUmi upara, zatru upara vijaya meLavIne pAchA phrajo, kAM raNa medAnamAM khapI jajo paNa zatrune kAyaratA nahi batAvatA. kSatriyANInA kahevA chatAM te jato nathI tyAre kSatriyANIne Azcarya thAya che ke Ama kema ? kadI na bane evuM banI rahyuM che. kSatriyANI pUche che svAmin ! kema tame jatA nathI? tyAre te kahe che ke huM jauM pachI tAruM zuM ? kSatriyANI samajI gaI ke temane kartavyanA pAlanamAM mAro rAga ADo Ave che jo A samaye huM cukuM to kSatriyANI na kahevAuM. tethI kahe che ke lAvo, talavAra mane Apo. potAnA hAthamAM lIdhI. potAnA gaLA upara vI dIdhI ane pachI kahe che ke lyo ! laI jAva ane have yuddha 2010_05 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALA bhAga - 3 17 bhUmimAM jaI kartavya adA karo A drazya jotAM ja tenuM kSAtravaTa khIlI nIkaLyuM. talavAra laIne yuddhanI bhUmimAM gayo, vijaya meLavIne pAcho . pachI mAne pUche che ke mA ! mAre mATe AvuM asaMbhavita saMbhavita kema banyuM ? huM ATalo kAyara kema banyo ? te vakhate mA kahe che ke dIkarA! eka vakhata huM snAna karatI hatI ane tuM raDavA lAgyo dAsIe tane stanapAna karAvyuM mane khabara paDatA tarata ja meM okAvI nAMkhyuM paNa tenA je be-cAra TIpA aMdara rahI gayA haze tenuM A pariNAma che. te ja rIte dezapremIoe dezanI khAtara potAnA prANa ApyA. aMgrejoe temane pakaDyA. jelamAM pUryA, dezanI gupta vAto jANavA mATe temane pUchavAmAM AvyuM. chatAM deza pratyenA prema khAtara eka akSara paNa na bolyA. tene kAraNe temane baraphtI lAdIo upara suvADavAmAM AvyA, temanA guptabhAgomAM lAlacoLa tapAvelI soyo khosavAmAM AvI chatA badhuM sahana karyuM paNa eka akSara na bolyA. te ja rIte AjhAdInI laData vakhate bhagatasiMhane phAMsI ApavAmAM AvI to hasate moMe te svIkArI lIdhI. Ama jene jenI pratye gADha rAga-mema hoya tyAM pote potAnA prANa jatA kare che te dekhAya che. dharmanI khAtara prANa Ape - tema A dRSTimAM vartatA jIvo avasare dharmanI khAtara prANa Ape che kAraNa te mAne che ke dharma che to badhuM che. dharmanA prabhAve manuSyabhava maLyo, zAsana maLyuM, deva-guru maLyA, nirmaLa buddhi maLI, saMskArI mAtApitA maLyA, narakAdi durgatio dharmanA prabhAve TaLI. dharma vinA anaMtakALa durgatimAM rakhaDayo - ADaDyo - rajhaLyo, sUkSmanigoda, bAdara nigoda, ephendriya, vikalendriya ke paMcendriyanA bhedomAM badhe ja bhaTakatA kyAMya mane paramAtmA jovA maLyA nathI mATe potAnI sumati sakhIne samyagadRSTi jIva kahI rahyo che ke he sakhI ! mane have candranI prabhA jevA mukhavALA candraprabhune jovA de - e vAta AnaMdaghanajI mahArAja kahI rahyA che. jinezvara devanA darzana vinA huM aneka sthAnomAMthI pasAra thayo chuM. e vicAra AgamamAMthI jANavA maLe che mATe he sakhI ! temanI nirmaLa sevA karI levI joIe. mATe he sakhI! have mane tuM prabhunA mukhane jovA de. AvA dharmathI vadhAre jagatamAM che zuM ? dharma to ApaNane kola Ape che ke, "tuM mane barAbara sAcava to huM bhavobhava durgatithI tArI rakSA karIza." vIravijaya mahArAja pUjInI DhALamAM lakhe che ke zrAvaka samatA bhAvamAM rahI sAmAyika kare ane te vakhate AyuSya bAMdhe to 92 kroDa 59 lAkha 25 hajAra 925 palyopamanuM vaimAnika devalokanuM AyuSya bAMdhe che. saMsAramAM AvI khAtrI ApavA koNa taiyAra che ? AkhI jiMdagI koI 2010_05 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 zeThiyAnI gulAmI karIne marI jaIe to paNa te eTalI paNa khAtrI ApavA taiyAra nathI ke jA, tane A jIvananA cheDA sudhI du:kha nahi AvavA dauM. dharmavinAnuM jIvana to pazutA che. saMsAramAM jema zramajIvInI jarUra paDe che, buddhijIvInI jarUra paDe che tema sArI rIte jIvavA cAritrajIvInI paNa eTalI ja AvazyakatA che. Aje bhAI ke bahena khullA bajAramAM vinA bhaye ii zake che, alaMkAra paherI zake che te karUNA sAgara tIrthaMkara paramAtmAnA dharmano prabhAva che. anArya dezo ke jyAM paramAtmAno dharma nathI tyAM A salAmatI nathI. zAMta sudhArasamAM upAdhyAya vinayavijayajI mahArAja dharmabhAvanAnA adhikAranA varNanamAM kahI rahyA che ke A jagatamAM sUrya caMdra niyamita udaya ane asta pAme che, samudra maryAdA ullaMghato nathI. A badho prabhAva tAraka tIrthaMkara paramAtmAnA dharmano che. chaTTA ArAmAM jyAre dharma nAza pAmI gayo haze tyAre A badhA tattvo bhayaMkara ulkApAta macAvaze. A dRSTimAM rahelA jIvane e zraddhA che ke prANa to anaMtIvAra maLyA ane gayA paNa prabhuno dharma na maLyo, AtmA upazamarasanA sarovaramAM jhIlyo nahi. mATe bhavobhava janmamaraNa thayA. jIvane e khAtrI che ke jo dharma vizuddha koTino karIza to sAnubaMdha sadgati maLaze ane aMte mokSa maLaze. A zraddhA hatI to - (1) vaMkacUla ke je rAjakumAra hovA chatAM bhavitavyatAnA baLe pitAnuM rAja choDI coronI pallIno adhipati banyo che teNe sAdhue ApelA niyamonuM prANanA bhoge pAlana karyuM. jenA prabhAve rAjAnI rANI e sAmethI bhoga bhogavavAnI mAMgaNI mUkI to paNa na phlAyo. aDaga rahyo to tenA prabhAve maMtrI banyo ane jyAre chelle tabiyata bagaDatA vedho kAgaDAnuM mAMsa khAvAnuM kahe che to paNa potAno niyama sAcavyo, te mATe mRtyu AvyuM to vadhAvI lIdhuM paNa niyamano bhaMga na karyo to marIne bAramAM devaloka gayo. (2) haMsa, paramahaMsa - ke je haribhadrasUrijI ma.sA.nA bhANeja ane ziSya hatA temane boddhamata bhaNavAnI icchA thaI. aMdaramAM romaromamAM prabhu zAsanano rAga ane khumArI beThelI che ke eka vakhata tenI badhI akADhya yuktio jANI laie ane pachI tenuM khaMDana karI prabhuzAsananA mRtanA vArasAne samRddha banAvI daIe e mATe potAnA guru pAse bauddha mata bhaNavA javAnI AjJA mAMgI. guru nA pADe che. kAraNa tyAM javuM hoya to chupA veze javuM paDe, temAM pakaDAI jAya to prANa lIdhA vinA teo choDe nahi tethI guru nA pADe che. chatAM potAnI icchAne rokI zakatA nathI ane gurunI icchAnI uparavaTa thaIne gayA. roja guNaveze bhaNe che. bhaNIne rojanuM roja tenAM uparanuM khaMDana lakhI nAMkhe che temAM karatA eka divasa eka pAnuM uDyuM. tenA nAyaka pAse pahoMcyuM. khyAla Avyo ke 'E')" 5' 2010_05 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 19 A koI ahaMtanA upAsako ahiMyA chupAveze ghusI gayA che. temane oLakhavA joIe ane pachI sajA karavI joIe. te oLakhavA mATe nIce utaravA mATenA dAdara para arihaMtanI mUrti mUkI ane pachI badhAne AjJA karI ke kramasara eka pachI eka A mUrti upara paga mUkIne utaro. jyAre emano vAro Avyo tyAre manamAM eka ja khumArI ane zraddhA hatI ke marI jaIe te hA, paNa traNa kALamAM arihaMta paramAtmAnI mUrti upara paga to na ja mUkIe eTale eka kolaso hAthamAM laI tenAthI te mUrti upara janoI dorI ane buddhanI mUrti banAvI pachI tenA upara paga mUkIne utarI gayA. jevA utaryA, tenI sAthe ja pAchaLa buddhanA anuyAyIo pakaDavA doDayA. baMne bhAgI rahyA che, bemAMthI eka bIjAne kahe che ke jA, tuM jaldI jaIne gurune samAcAra Apa ane huM A lokonI sAthe Takkara jhIluM chuM. temanI sAme laDatA laDatA pote khapI gayA ane bIjAe jaIne gurunA khoLAmAM mAthuM mukyuM tyAM tenA paNa prANa nIkaLI gayA. Ama dharmanI khAtara prANa ApI dIdhA paNa prANane bacAvavA dharma na choDyo. (3) te ja rIte sudarzana zeThane abhayA rANIe potAnI dAsI dvArA phlAvI aMtaHpuramAM lAvavAmAM AvyA ane kAma-bhoganI mAMgaNI karI chatAM sudarzana makkama rahyAAkhare rANIe sudarzana zeTha upara khoTo Aropa mukyo. potAnA vastra phADI nAkhyA ane koIka guMDo aMtaHpuramAM AvIne mArI AbarU luMTI rahyo che vagere prapaMca karyo. khuda rAjA AvIne A bAbatamAM je satya hoya te prakAzavA sudarzana zeThane jaNAve che. bhale tame mArA aMtaHpuramAMthI pakaDAyAM cho chatAM A viSayamAM tame je kaho te huM satya mAnavA taiyAra chuM chatAM sudarzana zeTha mona rahe che. eka ja vicAre che ke brahmacaryanI parIkSAmAM huM saphaLa thayo chuM have eka AtmAnI rakSAno viSaya che temAM jo huM satya kahuM to rANIne rAjA mArI nAMkhe athavA deza nikAla kare athavA baMneno saMsAra kaDavo jhera jevo thaI jAya, te na thAya te mATe sudarzana zeTha tyAM mauna rahe che. eka akSarano paNa khulAso karatA nathI. temane khabara che ke AnA dvArA potAnI beAbarU thavAnI che chatAM mauna rahe che kAraNa eka ja ke rANI bicArI dayApAtra che, karmathI pIDAI rahI che, jene bicArIne jIvatA nathI AvaDatuM tene maravAno vakhata Avaze to te kevI rIte samAdhi TakAvI zakaze ? jyAre mane jIvatA paNa AvaDe che ane maratA paNa AvaDe che. hakIkatamAM to jene jIvatA AvaDe tene ja maratA AvaDe. huM mRtyu Avaze to paNa samAdhi TakAvI zakIza ema vicArI eka AtmAnA dravya ane bhAva prANa baMnenI rakSA karavA monA svIkAre che jenA pratApe rAjA AkhA gAmamAM gadheDA upara besADI, raivI ane aMte phAMsInI sajA kramAve che. Akhare zULI upara caDhAvatA tenA zIlanA prabhAve zULInuM siMhAsana thAya che. pote ghAtI karmano kSaya karI kevaLajJAna pAme che. jyAre rANIne A vAtanI khabara paDatAM te phAMso khAIne mRtyu pAme che. 2010_05 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 vyaMtara nikAyamAM vyaMtarI - devI thAya che ane kevalI banelA sudarzananI dezanA sAMbhaLI samakita pAme che. Ama sudarzana zeThe paNa dharmanI khAtara potAnA prANa hoDamAM mukyA paNa prANa bacAvavA potAno pariNatirUpa dharma ane bIjA jIvanI dravya-bhAva dayArUpa dharma na choDyo. A batAve che ke jene dharmanI sacoTa zraddhA thaI jAya che tevA sAttvika jIvo dharmanI khAtara prANano bhoga ApavA taiyAra thAya che. dharma karatAM, karmano nAza karatAM vacce je du:kha Ave che te anaMtamAM bhAganuM hoya che jenA phaLarUpe jIvane sAdi anaMta kALa mATe anaMta AnaMdanI bheTa maLe che jyAre dharma na ArAdhIe to atyAra sudhI je du:kha vekyA che tenA karatA paNa jIvane bIju anaMtagaNuM du:kha bhogavavuM paDe che ane tenA phaLa rUpe saMsAra Ubho rahe che. agnizamanA bhavathI tenI sAthe cAlu thayelI guNasenanI saMsArayAtrAmAM guNasene eka sarakho du:kha bhogavavAno nirdhAra karyo to navamA bhave chuTakAro thaI gayo ane kula badhA ja bhavo maLIne paNa eka palyopama jeTaluM duHkha paNa sahana na karavuM paDyuM. jyAre agnizarmAnI saMsArayAtrA te pachI paNa asaMkhyAta pugala parAvarta sudhI cAlaze. * ahiMyA graMthaphAra eka zabda vApare che tathA tya-pravRnyA eTale tevA prakAranI utsarga pravRttithI dharmanA khAtara prANa Ape che. jeTaluM potAnI buddhimAM sAcuM lAge - sAcuM samajAya teTaluM amalamAM mukavAnI taiyArIvALA sAtvika jIvonI pravRtti e utsarga mArganI pravRtti che. tevuM sattva na hoya tevA jIvo zarIrAdinA rAganA kAraNe dharma khAtara prANa na Ape evuM paNa bane paraMtu "dharmane mATe prANa ApavA joIe, huM nathI ApI zakato te mArI nabaLAI che," evuM teonI mAnyatAmAM beTheluM hoya. eTale je jIvo dharmanI khAtara prANa Ape tenA pratye tene atyaMta Adara - bahumAna hoya, jema vAMdarI potAnA baccAnuM rakSaNa prANane hoDamAM mUkIne kare che kemake potAnA baccA pratye tene atyaMta vhAla che tema A jIvane paNa dharma atyaMta priya hovAthI utsarga pravRttithI dharmane mATe prANa ApavA taiyAra thAya che. kumArapALa mahArAjAnI pAse potAnI kuLadevI TakezvarIe varSothI cAlI AvelI paraMparA mujaba bokaDAno vadha mAMgyo, kumArapALe na Apyo kAraNa te bhagavAnano ahiMsA dharma samajyo hato, to devIe kapALamAM trizuLa mArI AkhA zarIramAM koDha roga pedA karI dIdho. zAsananI apabhrAjanAnA bhaye kumArapALa agnimAM baLI maravA taiyAra thayA. loko jenadharmanI niMdA na kare mATe balidAna ApavA taiyAra thayA paNa devInI icchAne AdhIna na thayA e emanI sAtvikatA hatI. 3tra - dharmamAM ATalo badho pratibaMdha arthAta rAga kema che ? te kahe che. 2010_05 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 eka eva suhRd dharmo mRtamapyanuyAti yaH / zarIreNa samaM nAzaM sarvamanyattu gacchati // 59 // dharma ja sAco mitra che - jagatamAM mitra koI paNa hoya to te eka mAtra dharma ja che, te ja duHkhanA avasare du:khamAM sahabhAgI bane che. ApattimAM sahAya kare che. ApattimAM sahAya kare te ja sAco mitra che. AvuM mitranuM lakSaNa eka mAtra dharmamAM ja ghaTe che. ane dharma ja maryA pachI jIvane anusare che. jIvanI sAthe jAya che. bAkI deha, indriya, svajana, paisA vagere sarva cIjo mRtyunI sAthe nAza pAmI jAya che. gAma, nagara ke deza paNa paralokamAM sAthe jatA nathI. mATe sarva cIjanA prema karatA dharmaprema mahAna che. ' subAhukumAra, kAkaMdIno dhanno vagere prabhunI dezanAne sAMbhaLIne cAritra levA taiyAra thAya che tyAre te eka ja vAta kare che ke mRtyu samaye mAtA, pitA, bhAI, bena badhA aLagA rahI jAya che ane eka mAtra jIva zarIramAMthI nIkaLI paralokamAM jAya che ane nArI to narakano mArga batAvavA mATe dIpikA samAna che. tenA rAge anaMtA AtmAo anaMtIvAra durgatimAM gayA che mATe he mA ! have huM A saMsAramAM rahevA icchato nathI. huM saMyama thakI ja sukha pAmIza ane arihaMtanI AjJAne vahana karIza. mAre have koIpaNa bhoge A saMsAra na khape. e game tevo sukhamaya ane sohAmaNo dekhAto hoya to paNa enA LarUpe nIpajato durgatino saMsAra bahuM bihAmaNo che. A bodha cothI dRSTivALA jIvone hADohADa aDI gayelo hoya che. jinavacanA temane hRdhyasparzI banI gayuM hoya che eTale emane bhogamAM sIdhI durgati dekhAtI hoya che. jyAre bIjA jIvone A bodha hovA chatAM te mAtra zabdarUpe hoya che. teone jJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI bodha hoya che. vastu tattvanI jANakArI hoya che. paraMtu mohanIyanA kSayopazamathI temane vedana nathI hotuM. adhyAtmanA mArgamAM korA bodhanI bahu kiMmata nathI paNa jenAthI hadya bhIMjAya tevA sparzAtmaka bodhanI kiMmata hoya che. A dRSTimAM deha, indriya, svajanAdi pratye upAdeya buddhino reca thaI gayo hoya che ane zubha bhAvonuM pUraNa hoya che. saMsAranI asAratA - A dRSTimAM rahelA jIvone saMsAranI asAratA barAbara besI gaI hoya che. saMsAramAM jIva ekalo janme che, ekalo mare che ane potAnA karmanA anusAre paralokamAM ekalo ja sukha-duHkha bhogave che. saMsArano saghaLo saMbaMdha svArthamUlaka che. svArtha hoya tyAM sudhI jIvo sAthe rahe che ane svArtha sare pachI potapotAnA raste paDe che. juo ! svArthane vaza thaIne koNike potAnA pitAne kedamAM pUryA. rAjyanA 2010_05 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 lobhe pitAno saMbaMdha paNa bhUlI gayo. roja potAnA sevaka pAse 100-100 iMTaranA mAra marAve che. te paNa pAchA mIThA ane maracAMthI pAyelA. temAM paNa Aje je jagyAe mAryo, kAle te ja jagyAe marAve che. atizaya du:kha ApavA chatAM zreNikanI pAse dharma che to te potAnA AtmAne durgAnathI bacAve che. bharata bAhubalI paNa yuddha karIne 12 varSa sudhI laDyA. calaNIe potAnA putrane mArI nAMkhavA lAkhanuM ghara banAvyuM. sUryakAntAe potAnA pati pradezI rAjAne upavAsanA pAraNe jhera ApyuM ane gaLA upara aMguTho dabAvI mArI nAMkhyo. . A badhAmAM jIvanI pAse dharma na hoya to zuM thAya ? potAnA moTAbhAI maNirathe nAnAbhAInI patnI madanarekhAne meLavavA khAtara nAnAbhAI yugabAhunA talavAranA eka ja jhATake be TUkaDA karI nAMkhyA. te vakhate madanarekhA kalyANamitra banI tene dharma samajAve che. bhAI pratyeno krodha dUra karAve che. sarva jIvonI sAthe kSamApanA karAve che. duSkRtanI gaha karAve che ane aMte mahAvrata uccarAvI arihaMtanA dhyAnamAM lIna banAve che to naraka tarapha prayANa karI cUklA potAnA patine pAMcamAM devalokano riddhimaMta deva banAve che. jIvane maryA pachI dharma ja sAthe Ave che ane dharma ja eka sAco mitra che tenuM A jvalaMta udAharaNa che. potAnI patnInA premamAM paDI pradezI rAjA jevo nAstika banelo ke je devaguru dharmano temaja bAvA saMnyAsIno sakhata virodhI hato. tene kezI gaNadharano yoga thayo, temaNe dharma samajAvyo to anAdikALanuM mithyAtvaviSa nIkaLI gayuM. samakti ane dezaviratipaNuM pAmyo to aMte samAdhimRtyu pAmI vaimAnika devalokamAM gayo ane ekAvanArI banyo. dharmane choDIne potAnI buddhie jIva anaMtakALa cAlyo to jIvane narakAdi durgati sivAya zuM maLyuM? jyAre dharmanA prabhAve jIva zuM lAbha pAmyo te samajI zakAya che. - cha khaMDa pRthvInuM sAmrAjya, navanidhAna, caudaratno ane hajAro aMteurIno tyAga karIne cakravartI jevA mahAna parAkramI rAjAo paNa ekalA cAlatA thayA. traNabhuvanamAM niSphaTaka birUda dharAvanAra, mahAna garviSTha ane baliSTha rAvaNa jevA rAjAo paNa sarva vastuono tyAga karIne ekalA ja raNazayyAmAM poDhyA. svajanAdi parivAra koI sAthe na gayo ane narakAdi bhayaMkara sthAnomAM du:khano anubhava paNa ekalAne ja karavo paDyo. 1 cothI draSTimAM vRddhi pAmavA verAgyanA baLe jIvane A badhuM anubhavAya che ane tethI eka mAtra dharma ja tAraka lAge che. bIju badhuM mAraka jaNAya che. itthaM sadAzayopetastattvazravaNatatparaH / prANebhyaH paramaM dharmaM balAdeva prapadyate // 60 // zlokArdha : ahIM paralokagAmI dharmane hRdayathI svIkArelo hovAthI - -- - - 2010_05 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 23 Azayazuddhi varte che ane tenA sAdhana rUpe dharmazravaNamAM tatpara banelo sAdhaka svAbhAvika rIte prANathI paNa dharmane adhika svIkAre che ane tethI ja utthAnA dopa saMbhavato nathI. A pramANe cothI. dRSTimAM jIvane tattvazravaNa nAmano guNa prApta thAya che. tenA hRdayanI pariNati ane Azaya uraca bane che. aMdaramAM upazama sukhanI anubhUti thAya che. jIvo pratye maitrI, vAtsalya pariNAma jAge che. tene kAraNe dharma ja sAco mitra che, te paralokamAM sAthe Ave che A vAtanI zraddhA eTalI dRDha thAya che ke jenA kAraNe dharma ene potAnA prANathI paNa adhika priya lAge che. pahelI traNa dRSTimAM pedA thayela kramasara tattvaadveSa, tattvajijJAsA ane tattvazuzruSAnA baLa upara A tattvazravaNa nAmano guNa pedA thAya che ane AnA baLa upara ja jIvane pAMcamI dRSTimAM tattvabodha prApta thAya che. A batAve che ke jIve AdhyAtmika vikAsanA pagathiyA sara karavA hoya to pahelA jIva pratyeno dveSa kADhavo ja paDe. jIva pratye dveSa hoya tene tattva pratye paNa dveSa rahe ja. kAraNa ke jIva e ziva che, nara e nArAyaNa che ane AtmA e paramAtmA che mATe jIva e paramAtmAno aMza hovAnA kAraNe jIva pratyeno dveSa nIkaLI adveSa Ave tyAra pachI ja jIvane tattvanI jijJAsA mATenI bhUmikA UbhI thAya che ane tattvanI jijJAsA jAge to ja tattvane sAMbhaLavAnI garaja jAge ane enA baLa upara tattvazravaNa Ave che. je AvatAM ja aMdaranI vizuddhi Ave che. mokSa prAptino Azaya baLavattara banato jAya che ane tene kAraNe dharma evo game che ke dharmanI khAtara prANa ApavA sudhInI tenI taiyArI hoya che. koIpaNa vastu atizaya game - hRdaya sAthe otaprota thAya, enA vinA hRdaya becenI anubhave tyAre ja jIva A kakSAe pahoMcI zake che ane A kakSAe pahoMcavA mATe jIve uparanI batAvelI bhUmikAmAMthI pasAra thavuM paDe che. anaMtakALanA ogha dRSTinA aMdhArA ulecAyA pachI potAnA AtmAnI aMdaramAM paDela vaibhavane prApta karavA mATenA A kramika sopAna che. bahArathI dharma karavA chatAM aMdarathI A badhA guNonI prApti na thAya to jIva adhyAtmanA kSetre pAmyo na kahevAya. adhyAtmanA kSetramAM bahAramAM karavAnuM che paNa karIne aMdaramAM pAmavAnuM che. e vAta khAsa khyAlamAM rAkhavA jevI che. A vAta Aje bhUlAI rahI che mATe ApaNe mULa dharIthI khasI rahyA chIe. tattvazravaNanuM phaLa kSArAmbhatyAgato yadvanmadhurodakayogataH / bIjaM prarohamAdatte tadvattattvazruternaraH // 61 // jema khArA pANIno tyAga thavAthI ane mIThA pANInA mAdhuryanuM spaSTa saMvedana hovAthI avagama na hovA chatAM paNa mIThA pANInA yogathI bIja jemAM 2010_05 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 yoga draSTinA ajavALa! bhAMga - 3 aMkurAne pedA kare che te ja rIte khArA pANI samAna atatva zravaNanA tyAgathI ane mIThA pANI samAna tattva zravaNathI jIvamAM atyAra sudhImAM guNonI yogyatA rUpa bIja paDeluM che te bIjane Azrayine guNarUpI aMkUrA utpanna thAya che. ahiMyA tattvazravaNa guNathI tattvanuM saMvedana spaSTa rUpe nathI. te to pAMcamI dRSTimAM thavAnuM che paraMtu atyAre heyopAdeyanA vivekarUpa je aspaSTa tattva saMvedana che tenA dvArA tattvarUpI aMkurAne pedA kare che. guNa doSano viveka eja praroha che. aMkura che. jema madhuratAno spaSTa AsvAda lIdhA vinA paNa bIja mIThA pANInA yogathI aMkurAne pedA kare che. tema tattvanuM zravaNa karavA dvArA jIva saMsAranuM sukha, saMsAranA saMbaMdho, saMsAranA pAtro rUpa atattva zravaNano tyAga karato jAya che. tenAmAM AtmaguNono vikAsa, vairAgya, heyopAdeyano viveka, kaSAyono upazama, prANIdayA, saraLatA A badhuM vikase che ane A ja aMkura che. tattvanI pariNati che. ahiMyA tattvanI spaSTa anubhUti na thavA chatAM paNa tattvanI pariNati pedA thAya che. tenuM kAraNa A dRSTimAM tattvazravaNa nAmano guNa pedA thayelo che. tenuM aciMtya sAmarthya che. aciMtya prabhAva che ke jIvamAM A pramANe bIjamAMthI aMkurane pedA kare che. jema kheDUta pahelA jamInane kheDe pachI bIja vAve. tyArabAda pANI, pavana, khAtara vagere anukULa dravyono saMyoga maLatA temAMthI kramasara aMkura, thaDa, zAkhA, prazAkhA, phla, La vagere prApta thAya che tema A jIva paNa jJAnIoe batAvelA yogadRSTinA kramika vikAsamArgane anusare che tyAre tenA jIvanamAM pahelI dRSTimAM vAvela du:khI jIvo pratye atyaMta dayA, guNavAna pratye adveSa, sarvatra aucityanuM pAlana, tIvrabhAve pApa akaraNa vagere bIja vikasita thAya che tenA prabhAve kamasara tattvajijJAsA ane tattvanI arthitA evI jAge che ke jethI tattvanuM zravaNa maLatA jIvamAM prazAMtavAhitA, heyopAdeyano viveka, pUrvanI traNa dRSTi karatA vizeSa vairAgya vagere tattvanI pariNati utpanna thAya che. je ahiMyA praroha che. aMkura che. jenA baLe ja AgaLa pAMcamI dRSTimAM tattvabodha pAmavAno che. svAnubhUti - samyakradarzana prApta thavAnuM che. tattvazravaNa temaja ahiMsA, dayA, dAna-paropakAra Adi sat kriyAnuM La, "jIvane bhava paratve kheda Ave" te che. mAre haju keTalA bhava karavA paDaze ? keTalA janma maraNa karavA paDaze ? tevo jAgRtipUrvakano bhAva Avavo bahu durlabha che. bhavakheda AvethI jIva janma maraNanA cakrAvAthI chUTavA prayatna kare che ane baMdhana rahita dazAne jIva pAme che. prANIdayA game teTalI ciMtavI haze paNa jo bhavakheda nahi ciMtavyo hoya to janma maraNanA phrA cAlu raheze ane jIva mulAyama bhAvamAMthI krUra bhAvomAM Avaze. - sAdhanAnA sopAna - (1) cama-niyamathI jagatanA jIvo sAthe vivekI 2010_05 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 ra 5 banI UMcu jIvana jIvavAnuM che. (2) Asana - prANAyAma - pratyAhArathI jIve potAnA deha sAthe ucita jIvana jIvavAnuM che jyAre (3) dhAraNA, dhyAna, samAdhi dvArA aMtarmukha banavAnuM che jemAM (1) ane (2) vyavahAra dharma che jyAre (3) e nizcaya sAdhanA che. .. zRMgImaccha dariyAmAM rahIne - khArA pANImAM rahevA chatAM mIThA pANInA jharaNA zodhIne mIThuM pANI ja pIve che tema khArA saMsArarUpI dehamAM rahevA chatAM AtmAnA sukharUpI mIThuM jharaNuM zodhIne Atmasukha je vede te sAco jJAnI che. athA - tattva zruti nAmano guNa arthAta tenA ja phlane vizeSa rUpe kahe che. kSArAmbhastulya iha ca bhavayogo'khilo mataH / madhurodakayogena, samA tattvazrutistathA // 62 // saMsArane khArA pANInI upamA - saghaLo ya bhavano yoga e atattvasvarUpa che ane te khArApANI tulya manAyelo che ane te atattvasvarUpa bhavayoga e atattvazravaNarUpa bhavayogathI vRddhi pAme che mATe te paNa khArApANI tulya che. prastutamAM atasvarUpa bhavathI viSaya-kaSAyanI AtmAmAM thatI pariNati e ja apekSita che ane e khArA pANI tulya che ane AvI pariNati AtmAmAM pedA thAya evuM atattvanuM zravaNa paNa khArApANI tulya che. ane atattvarUpabhavanA nAza mATe madhurapANInA yoga samAna tattvazruti nAmano guNa che je A dRSTimAM pedA thAya che ane tatayA arthAt tattvazravaNa nAmano guNa tenI prAptimAM hetu hovA vaDe karIne tattvazravaNanI kriyA paNa madhurapANInA yoga samAna che. tattvazravaNanI kriyA jyAre Adara, bahumAna ane upayogapUrvaka karavAmAM Ave che tyAre AtmAmAMthI viSaya kaSAyanI pariNati ke je atattva svarUpa che te tUTavA mAMDe che. dhIme dhIme upayoga guNarUpe, upazamabhAva rUpe pariName che ane tethI tattvazravaNa vinA na cAle, na game, enA vinA jIvana lUkhuM lAge, AvI tatvane sAMbhaLavAnI ane pAmavAnI jhaMkhanA jAge che je tattvazravaNa nAmano guNa che. A tatvazravaNa nAmano guNa Ubho thatA vizeSa vizeSa rUpe tattvazravaNanI kriyA thAya che jenAthI tattva vizeSarUpe pariNamavA mAMDe che. tatvanI vizeSarUpe pariNati UbhI thatAM Akho saMsAra ke je atyaMtaramAM viSayakaSAyanI pariNatirUpa che ane bAhyamAM zubhAzubha saMyogo, janma-maraNAdi ane caturgati paribhramaNarUpa che. te saghaLo ya saMsAra khArApANI tulya anubhavAya che arthAta tRSAtura mANasa paNa dariyAnuM khAruM pANI pIvA icchato nathI athavA pI zakato nathI tema tattvazravaNanA guNane kAraNe te have saMsArane icchato nathI. karmanA udaye bahArathI rahevuM paDe to paNa saMsAranI pravRttimAM te Tharato nathI. 2010_05 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 tenuM mana ubhageluM rahe che. indra, cakravartI Adi padavIo tene AkarSI zakatI nathI, AtmaguNono vaibhava e ja tene vaibhava lAge che. vajasvAmIno pUrvabhava tattvazravaNa madhura pANInA yoga samAna che. te viSayamAM vajasvAmInA pUrvabhavano vRttAMta vicAravA jevo che. vajasvAmIno jIva pUrvabhavamAM tiryaMcabhaka deva che. mitranI sAthe aSTApada parvata upara darzana karavA gayA che. darzana karIne jyAM maMdiranI bahAra Ave che tyAM ja teja vakhate gautamasvAmIjI paNa darzana karavA AvyA che. gautamasvAmIjInI sthUlakAyAne joyA pachI deva vicAre che are ! A kevI sthala kAyA che. cAritra lIdhA pachI paNa AvuM zarIra ? Ama jyAM vicArI rahyo che te ja vakhate gatamasvAmIjInI najara deva upara paDe che. tyAM ja koI bhavitavyatAnA baLe gItamasvAmIjIne upayoga mukavAnuM mana thAya che. sAmAnyathI to viziSTa jJAnI upayoga mUke nahi paNa ahiMyA e devanI bhavitavyatA ja AmAM kAraNa che. mana:paryavajJAnanA upayoganA baLe jANyuM. potAnA mATe vicAra karatA jANIne gautamasvAmIjI kahe che cAlo ! huM tamane suMdara kathAnaka kahuM ema kahIne uttarAdhyayana aMtargata puMDarika-kaMDarika adhyayana dvArA suMdara hitopadeza Ape che. puMDarika kevI rIte eka ja divasanA cAritrathI anuttaramAM gayA ane kaMDarika kevI rIte eka ja divasanA saMsAranA sukhanA bhogavaTAthI sAtamI narake gayA te sAMbhaLatA devane saMsAranI asAratA - bhayAnakatA ane cAritranI suMdaratA samajAI. pachI je thoDA varSonuM AyuSya bAkI che temAM A dezanAnA bhAvone ghUMTI ghUMTIne cAritranI bhAvanAne daDha kare che enA saMskArane asthimajjA banAve che mATe ja janmatAnI sAthe ja dIkSA zabda sAMbhaLatA jAtismaraNa jJAna thAya che ane potAnI upara mAno ghaNo rAga jotA tenA rAgane toDavA pracaMDa puruSArtha kare che ane aMte cAritra le che. tattvazravaNa je madhura udaka samAna che tema atattvazravaNa e khArApANI samAna che. makhkhaNanA pUrvabhavamAM mammaNane pADozI duSTa maLyo te ne akalyANamitra banI atattvazravaNa karAvyuM. siMha kezariyA modakanI evI prazaMsA karI ke jenA kAraNe mammaNanI tenA uparanI Asakti tIvra banI, jenA kAraNe te mahAtmAnI pAse vhorAvelo modaka pAcho levA gayo. amRtarasano kuMbha pazcAttApa karI DhoLI nAMkhyo, jenA prabhAve marIne mammaNa thaIne aMte narake gayo. atattvazravaNa indriyonI khAja - utsukatA vadhAre che. AjanA TI.vI. sinemAgharo. calacitro blyu phIlma vagerenA drazyo, temAM AvatA vArtAlApo. citralekhA, abhiyAna vagerenuM vAMcana, zravaNa badhuM atattvazravaNa che, atattva 2010_05 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 yoga draSTinA ajavALA bhAga 3 zravaNa atattvanI rUci, phAlatuM vAto, niSprayojana vAtonA rasane vadhAre che. eTalA ja mATe jayavIyarAyamAM mArgAnusAritAno artha tattvAnusAritA karyo che. tattvanI rUci, tattvano Agraha, tattvAnusArI vRtti Ave to ja AtmA aMdaramAM Thare. Akho bhavayoga badho khArApANI jevo che. mithyAtva, avirati ane kapAya svarUpa bhavayoga che. te bo khArA pANI jevo che. tattvazravaNa Ave eTale khoTI kheMcAkheMca, khoTI pakaDa, huMsAtuMsI, niMdA, kuthalI, irSyA vagere nIkaLavA mAMDe che. tattvazravaNathI AtmA svarUpamAM Thare che. viSayono ukaLATa zame che. AtmAnA anAdikAlIna vikArone dUra karavA tattvazravaNa e rAmabANa auSadha che. atattvazravaNa keTaluM kharAba che ke bhATa cAraNe AvIne siddharAja jayasiMhanI AgaLa rANakadevInA rUpanuM nIcenA zabdomAM varNana karyuM. te sAMbhaLavA mAtrathI haju to jeNe rANakadevIne joI paNa nathI tevo siddharAja rANakadevInA rUpa upara pAgala banI gayo. "mRganayanI kaTi kezarI, nAgaNa jevA vALa; brahmAe eka ja ghaDI sAcuM kahuM bhUpALa" rANakadevIne meLavavA siddharAje 12-12 varSa sudhI yuddha karyuM. junAgaDhano rAjA rAkheMgAra A joIne 12 varSa sudhI uparakoTanA killAnA daravAjA baMdha karI rahyo. Akhare potAnA be bhANiyA dezaLa ane vizaLa phuTI gayA. rANakadevIe zIlanI rakSA khAtara giranAranA parvata parathI paDatuM mUkyuM. tattvazrutinA ja guNa arthAt phlane kahe che. atastu niyamAdeva, kalyANamakhilaM nRNAm / gumatti suNopeta, lohitAvam // 63 // tattvazravaNathI paropakAra asyA - ata va - je kAraNathI tattvazruti tattvazravaNa e madhura pANInA yoga samAna che te kAraNathI ja tattvazravaNa nAmanA guNathI niyamA paropakArAdi (Adi padathI svopakAra) saghaLA kalyANa manuSyone thAya che. kAraNa ke tattvazruti to tevA prakAranA arthAt gurubhaktinA kAraNIbhUta evA vizeSa prakAranA Azaya svarUpa che. tAtparya : tatvazravaNa nAmano guNa prApta thayA pachIthI jyAre jIva gurvAdi mukhethI tattvane sAMbhaLavAnI kriyA kare che tyAre te guNanA prabhAvathI tenAmAM aspaSTapaNe AMtarasphuraNa thavA mAMDe che arthAt atattvanA kAraNIbhUta ane tattvanA kAraNIbhUta potAnA AtmAmAM vartatA pariNAmonI saMpUrNa nahi 2010_05 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 paNa thoDAthoDA aMze oLakha thavA mAMDe che ane tethI ja A AMtara sphuraNane aspaSTa tattvanuM sphuraNa kahyuM che. jema saMgIta sAMbhaLanAra jIvane saMgIta sAMbhaLatA tenA Aroha, avaroha, tAla, baddha, layAdi svaronuM thoDA thoDA aMze sphuraNa thAya che kAraNa ke haju badhA Aroha - avarohAdinI saMpUrNa oLakha thaI nathI ane tethI saMgIta sAMbhaLatA thoDA ghaNA AlApono bodha thatA AlApane anusAre tenA haiyAmAM vizeSa prakAranuM sphuraNa thAya che ane tethI saMgItane sAMbhaLavAmAM vizeSa AnaMda Ave che te ja rIte saMpUrNa viveka na hovAthI saMpUrNa tattvano bodha na thavA chatAM thoDA ghaNA aMze potAnA AtmAmAM je tattvanuM sphuraNa thAya che tethI tene tattvazravaNanI kriyAmAM atizaya AnaMda Ave che ane tethI tattva saMbhaLAvanAra tattvanA jJAtA guru pratye atyaMta bahumAna thAya che ane Ama guru pratyenA bahumAnanA kAraNe tene vizeSa sukhanI anubhUti thAya che Ama gurubhaktimAM kAraNIbhUta evuM ja AMtara sphuraNarUpa AzayavizeSa e tattvazravaNa nAmanA guNathI hovAthI tattvazravaNathI saghaLA paropakArAdi kAryo thAya che ema kahyuM. have A paropakArAdi rUpa kalyANa e gurubhaktinA sukhathI yukta che kAraNa ke tAjJayAgurunI AjJAthI tarasya paropakArane karavuM e ja tattvathI kalyANa che. guruAjJAnuM pAlana paNa gurubhaktimAM thAya che ane tethI AjJAnuM pAlana karavAthI gurubhakti meM yathArtha karI tevo sukhano anubhava thAya che Ama kalyANanI sAthe gurubhakti sukhanI (guruAjJA pAlananI) avazyabhAvitA che arthAt jyAM jyAM svopakAra paropakArAdi kalyANa che tyAM avazya gurvAjJA pAlana che ja. gurvAjJA pAlana vinAnA klyANane tattvathI kalyANa kahyuM ja nathI. tattva je kAraNathI gurubhakti sukhopeta kalyANa e ja kalyANa che tethI ja karIne AvuM kalyANa baMne lokamAM hita karanArUM che. kalyANano anubaMdha e gurubhaktithI sAdhya che kAraNa ke tattvapratyenI utkaTarUcithI ja kalyANano anubaMdha paDe che ane guru pote tattvasvarUpa che ane tattva prAptinA upAyabhUta che. Ama tattvasaMpanna evA gurupratyenI bhaktithI jIvane bhavAMtaramAM tattvanI prApti thAya tevA anubaMdhavALu karma baMdhAya che. temaja gurubhaktinA prabhAvathI A lokamAM paNa mohanIyAdi pApa prakRtino nAza thavA vaDe viziSTa koTinA jJAnAvaraNIya karmonA kSayopazamanI prApti thavA dvArA jJAnAdi guNonI prApti thAya che. je kalyANanI pravRttiomAM gurubhakti nathI hotI tevuM kalyANa baMne lokamAM ahita karanAruM che. kAraNa ke gurunI AjJAthI nirapekSapaNe pravRtti karavAthI A lokamAM paNa jIvane kyAreka tevA prakAranA azubha karmano udaya thavA dvArA jJAnAdimAM 2010_05 - Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 aMtarAya pedA thAya che tema ja bhavAMtara paNa azubhAnubaMdhathI yukta thAya che. Ama tattvazravaNakAlIna gurubhaktimAM kAraNIbhUta tevA prakAranA AzayavizeSathI gurubhakti pedA thavA dvArA paraMparAe paropakArAdi kalyANanI prApti thAya che. vastutaH to gurvajJApAlana eja gurunI sAcI bhakti che AjJApAlana vinAnI kevaLa bahArathI karAtI bhakti e vAstavika bhakti nathI. tattvanA jANakAra lakhe che ke AtmakalyANa karavA mATe tamArA gurune sadAya tamArA hRdayamAM rAkho. enA upadezone smaraNamAM rAkho. enA upakArane bhUlo nahi. Aja sat sAtheno kharo saMbaMdha che. siddhionuM koI ja mahattva nathI. tamArA gurupratyenI zraddhA ane premanuM darzana tamArA saMpUrNa jIvanamAMthI thavuM joIe. Aja guru sAtheno yathArtha sahavAsa che. guruno viyoga e viyoga nathI paNa gurunuM vismaraNa e viyoga che. gurunA viyogamAM gurunI satata yAda, rAta divasa guruno apUrva yoga sAMbharyAM kare to sAcI bhakti prApta thAya. gurupUrNimA gurunA upakArano badalo vALI zakAto nathI mATe ja anyadarzanakAroe paNa AkhA varSamAM eka gurupurNimAno (aSADa suda-15) divasa nakkI karyo che je divase ziSya gurunA ghare kAMIne kAMI bheTa laIne jAya, gurunA caraNomAM bahumAna bhAve vaMdana kare, tenA AzIrvAda le ane potAnI jAtane dhanya mAne. prazna uThe ke aSADha mahinAmAM ja A divasa kema ? ApaNuM AryAvartakSetra jyotiSacakranA devonI nIcenA kSetre Avela che je cakramAM navagraha che. sAmAnyathI emAM sUrya pradhAna che. aSADha mAsamAM sUrya mithuna rAzimAM Ave che ane mithuna rAzino adhipati budha che. budha e buddhino adhipati che. gurunuM jIvana buddhi pradhAna che ane gurunuM jJAnadAna ziSyane sateja ane buddhi pradhAna banAvavA mATe che Ama guru pUrNimAnuM Ayojana tArkika rIte karAyeluM che. kalyam aNati iti kalyANam sukhane bolAve, sukhane kheMcI lAve te kalyANa ane te kalyANano anubaMdha gurubhaktithI paDe che. gurupratyenI bhaktithI jema puNya baMdhAya che tema AMtarika kSayopazama paNa thAya che. gurubhaktithI tattvazravaNa pariName che, ekalavya bhIla hovAnA kAraNe gurudroNAcArye tene astra ane zastravidhA na ApI paNa potAnA hRdayamAM gurudroNane rAkhIne ekalavya arjuna karatA paNa savAI bANAvaLI banyo. paMdaraso tApasone tattvazravaNa vinA mAtra guru uparanI bhaktithI kevalajJAna prApta thayuM hatuM. aSTAvakra maharSi dvArA tenA uparanI bhakti-bahumAnathI rAjA janakane 2010_05 -- Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 tattvazravaNa maLyuM to tenA dvArA tattvabodha prApta thayo. guru uparanI bhakti ane bahumAna bhavAMtaramAM parama guruno yoga karAve che. gurunI bhakti karanAranA hRdayamAM pachIthI moha TakI zakato nathI. zreNike prabhu vIranI bhakti karI ane kumArapALa mahArAjAe hemacaMdrAcAryanI bhakti karI tattvazravaNa pAmyA to ekAvanArI banyA. samakitanI cAra zraddhAmAM pahelI zraddhA sUkSmArthanuM adhyayana ane bIjI zraddhA e adhyayanane majabUta karanAra zAstrArthanA jANakAra gurunI sevA kahI che. tyAM sevA eTale mAtra bhakti ja nahi paNa emanI AmanyAmAM rahevuM ane enA dvArA sUkSmArthanA jJAtA thavuM. gurunA paga dabAvavA vagere samyakatvanA liMgamAM Ave jyAre A zraddhAmAM Ave gurunI pAse besavuM, hRdaya kholIne vAta karavI e paNa zraddhAnuM kAraNa che enAthI mArgano bodha thAya. Aje besavAnuM mana thatuM nathI kAraNa ke zraddhA nathI. paramAtmAnA eka eka vacanane mAne te jainazAsananA guru che ane AvA gurunI bhakti, bahumAna ane temanI AjJAnuM pAlana e ja vastutaH paramAtmAne mAnavA barAbara che. je gurune nathI mAnato te paramAtmAne mAnato hovA chatAM paramArthathI mAnato nathI, gurune na mAne tenuM puNya avazya ghaTe che. tenA jIvanamAM vAstavika mohanIyano kSayopazama thato nathI tethI sAcA guNo pragaTatAM nathI. gurunI bhakti ane bahumAna e anaMtA tIrthakaronI bhakti ane bahumAna che. gurunI avagaNanA ane AzAtanA e anaMtA tIrthakaronI avagaNanA ane AzAtanA che mATe jaina zAstrakAro gurunI AjJApAlana upara bahu bhAra muke che ane TheTha mokSa sudhInA saghaLA kalyANa tenA dvArA batAve. che. kalyANano anubaMdha paNa gurunI kRpAthI ane bhaktithI thAya che. ane gurunI bhakti dvArA dhyAnathI paramAtmAnI sparzanA thAya che ema jaNAve che. mAthA parva A tattvazravaNa dvArA prApta thatI gurubhaktinuM je parama phla paropakArAdi tene vizeSataH arthAt kArya-kAraNabhAva pUrvaka kahe che. gurubhaktiprabhAvena, tIrthakRddarzanaM matam / samApattyAdibhedena, nirvANaikanibandhanam // 64 // gurubhaktinA prabhAvathI tIrthakaranuM darzana gurubhaktinA prabhAvathI jIve upArjana karelA karmano vipAkodaya thavAthI samApatyAdi bhedarUpe jIvane tIrthaMkara paramAtmAnuM darzana thAya che arthAt vItarAga paramAtmAnuM ekAgrapaNe dhyAna karatAM jIvane temanA je guNo teno abhedarUpe anubhava thAya che je samApatti che. Ama dhyAnathI vItarAga 2010_05 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALA nAga - 3 31 paramAtmAnA guNonI potAnA AtmAmAM spatmika anubhUti te samApatti che ane A abheda anubhava rUpa samApatti rUpe tIrthaMkara paramAtmAnA guNonI oLakha te ja sakhyatva che. Ama samyakatva spazya pachI vizva mAtranA jIvone zAsana pamADavAnI utkaTabhAvanA ke je savi jIva karuM zAsanarasI rUpa che tenAthI bhAva karUNA rasa vRddhi pAmatAM tIrthakaranAma karmano baMdha thAya che tyAra bAda teno aMtarmuhUrta pachI vipAka arthAt pradezodaya zarU thAya che tenAthI taddhAvApatti chellA bhavamAM tIrthakara tarIke janmanI prApti ane tyAra pachI kevalajJAna thayA pachI ta_papatta - tIrthakaranAmakarmanA vipAkodayanI prApti thAya. che ke je bhAvatIrthakaranI avasthA che ane tenA dvArA jagatanA jIvo upara bhAva paropakAra karAya che. Ama gurubhakti e paropakArarUpa kalyANane pedA karavAmAM paraMparAe kAraNa che. je jIvo samyakatva pAmyA pachI tIrthaMkaranAma karmano baMdha nathI karatA te jIvone tIrthaMkaranA darzana thavA dvArA paraMparAe svopakArarUpa kalyANa thAya che. 1. samApattimAM tIrthaMkaranA guNonuM dhyAna dvArA sparzAtmaka darzana thAya che. 2. tIrthakara nAma karmanA baMdhamAM tIrthakara thavAmAM kAraNabhUta avasthAnA anubhava rUpe tIrthaMkaranuM darzana thAya che. 3. tamAvApatti tIrthakara nAmakarmanA pradezodayathI dravyatIrthakara paNAnA (arthAta tIrthaMkara paramAtmAnA janma - dIkSAnA) svIkArarUpe tIrthakaranuM darzana thAya che. 4. tadupatti kevaLajJAnanI prApti dvArA bhAvatIrthakaranA svIkAra rUpe tIrthaMkaranuM darzana thAya che. Ama gurubhaktinA prabhAvathI upArjita karela karmanA udayathI - paramAtmA svarUpanuM dhyAna badhA doSono nAza karanAra che. samApatti e sarvadoSanAzaka rasAyaNa che. samApatyAdi bheda vaDe karIne jIvane tIrthaMkara paramAtmAnuM darzana thAya che je mokSanI prAptinuM avadhya kAraNa che. samApattinuM svarUpa ane tenA bheda sama - A upasarga sAthe pata dhAtuthI banelo A zabda samapaNAnI prAptino vAcaka che. AtmA, paramAtmAnI samAnatAne pAmyo che evuM anubhavathI jaNAya che tyAre samApatti thavAthI dhyAnamAM judApaNAno bhAva TaLI jAya che ane abhedatA anubhavAya che. anaMtakALamAM vipayo pratye jJAnathI ekatAno bhAva karIne aneka viSayo 2010_05 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 2 yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 grahaNa karyA tyAre thayelI samApatti paNa te jaDa hovAthI atAvika che mananA. bhAvathI utpanna tharolI che. pugalane viSaya banAve tyAre temAM tadAkAra banelA AtmAne rAga dvepanI pariNati pragaTe che. temAM jIva sukha pAmI zakato nathI. paraMtu sAttvika viSayarUpa paramAtmAne banAve - ene jJAnathI potAnI sanmukha lAve athavA to paramAtmAnuM rUpa AkRtine upayogamAM lAvIne temAM ekatAna thAya tyAre paramAtmA te jIvane sukhanuM kAraNa hovAthI te parama vaiSayikI samApatti thAya che. A bIjA prakAranI veSayikI samApatti azubha dhyAnamAMthI cetanAne palaTAvI zubha viSayamAM sthApIne lIna karavAno prayatna che tethI jIva ahIM mAnasika sukha pAme che. samApattinA viSayabhUta paramAtmA ke je paramasukhanuM kAraNa che temAM je ekatAnatA thAya che te vakhate viSayarUpe banAvelA paramAtmAnI mUrti ja che tethI AkAramAM lIna banelo che tyAM sudhI AtmA samarasIbhAvane nathI pAmato paraMtu citta-upayoga je pahelA azubhamAM hato tenA badale zubhamAM joDAIne temAM sthira thavAthI zubha thayo. manA azAMta hatuM te zAMta thayuM ane sukhano anubhava karavA lAgyuM arthAta jaDane AdhIna thavAthI vihavaLa hatuM te have paramAtmA tarapha vaLyuM tethI zAMta thayuM tethI A samApati tAttvika samApattinuM kAraNa bane che jemAM svarUpanuM je sukha che te prApta thAya che. paramAtmAne dhyAnano viSaya banAvyo, temAM cittane ekAgra karyuM temAM manathI samAnapaNAnI prApti thaI paNa bhAva bhaLyo nathI tyAM sudhI tAttvikI samApatti na thAya paraMtu jo bhAva bhaLe ke huM paramAtma - svarUpa chuM evI abhedAnubhUtinuM sukha prApta thAya tyAre tAttvikI samApatti che. je ahIM ja mukti sukhano anubhava karAve che. tIrthakarano AtmA jIva, jagata ane paramAtmAnI sAthe abheda thaIne samApatti pAme che tethI tIrthaMkaranAma karmanI prApti arthAtuM baMdha kare che jenA kAraNe teno udaya thatAM tIrthakaranI ddhi bhogave che Ama samApattinA be bheda-viSaya ane tAtvika che temAM pAchA viSayanA be bheda jaDa viSaya ane sAtvika viSaya. zuddhatA dhyAna ema nizcaye ApanuM - Aja vAta 350 gAthAnA jIvanamAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che. "zuddhatA dhyAna ema nizcaye ApanuM, tuja samApatti padha sakala pApanuM dravya anuyoga saMmati pramukhathI lahI, bhakti, vairAgyane jJAnadharIe sahI" he prabho ! ApanA zuddha svarUpanuM dhyAna karatA karatA sAdhaka AtmAne jyAre ApanI sAthe samApatti thAya che arthAta ApanA svarUpanI abhedAnubhUti thAya che tyAre te samapatti ja saghaLA pApano nAza karavA mATenuM auSadha che. svarUpanI sAthe ekatAnatA sadhAtA pApa pariNati AtmA uparathI kharI paDe 2010_05 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 33 che. A vAta saMmati vagere dravyAnuyoganA graMthomAM kahI che jene pAmavA mATe sAdhake bhakti, vairAgya ane jJAnano sumeLa sAdhavo joIe. e traNano jyAre triveNI saMgama thAya che tyAre AtmA paramAtmA sAthe abheda anubhave che. A traNamAMthI ekanI paNa upekSA karanAro AtmA samApattine pAmI zakato nathI. vaLI kahe che - "jeha ahaMkAra mamakAranuM baMdhana, zuddhanaya te dahe dahana jema iMdhanam zuddhanaya dIpikA mukti mAragabhaNI, zuddhanaya AthI che sAdhune ApaNI" jema agni iMdhanane bALI nAkhe che tema zuddha nayanA vikalpone ghUMTavAthI AtmAmAM paDelA ahaMkAra ane mamakAranA baMdhana tUTI jAya che. AthI ja mukti mArge jatA sAdhakane zuddha nayanA vikalpo e dIpaka samAna che ane mokSe javA mATe zuddha nayanA vikalpo sAdhune "AthI' arthAta bhAthuM che. zuddhanayanA vikalpo. e sAdhunI mUDI che. zuddhanayane mAnya arthAta nizcayanayane mAnya AtmAnuM zuddha svarUpa khUba ja upayogamAM lUMTAvuM joIe jenAthI upayoga zuddha banatA sAdhaka mokSa mArga upara TakI rahevAnuM baLa pAme che. AtmAnI akhaMDatA. "aMzapaNa navi ghaTe pUraNa dravyanA, dravyapaNa kema kahuM dravyanA guNavinA, aMkalane alakha ema jIva atitaMtathI, prathama aMge vadhu apadane pada nathI." zuddha nizcayanayanA be bheda che (1) AtmalakSI nizcaya naya ane (2) padArthalakSI ke vastulakSI nizcayanaya. AtmalakSI nizcayanaya AtmAnuM zuddha svarUpa, tenA anaMtaguNo ane te guNono AtmA sAthe abheda svIkAre che ane tethI AtmA e zuddha dravya che ema kahe che. digaMbaro samayasAra vagere graMthomAM AtmA zuddha dravya che. te zuddha che, buddha che. niraMjana che. nirAkAra che vagere je prarUpaNA kare che te AtmalakSI nizcaya nayathI kare che jyAre upAdhyAyajI mahArAja prastutamAM je aMza paNa nahi ghaTe.. ityAdi lakhI rahyA che te vastu lakSI ke padArtha lakSI nizcayanayathI lakhI. rahyA che. A naya vastune niraMza mAne che. ane je niraMza che te sata che eTale tenA mate dareka vastu sata che pachI te dravya hoya, guNa hoya ke paryAya hoya. A naya dravyane dravya tarIke svIkArato nathI kAraNa ke dravya kahe to dravyanI vyAkhyA "guNaparyAyavat dravyama" AvIne UbhI rahe ane dravyanA guNaparyAya mAnatA to vastu sAMza banI, niraMza na rahI, jyAre upAdhyAyajI mahArAja to uparanI kaDImAM pUrNa dravyane niraMza kahI rahyA che te tyAre ja ghaTe ke 2010_05 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 vastulakSI nizcaya nayane svIkAravAmAM Ave. A nayanA mate AtmA eka akhaMDa avibhAjya pUrNa dravya che tenA koI aMza ghaTatA nathI te guNavAna nathI. arthAt svabhinna guNavALo nathI paraMtu guNAtmaka che, guNamaya che arthAta sva - abhinna guNasvarUpa che. vaLI te akala arthAt indriya ke manathI kaLI zakAto nathI. jANI zakAto nathI te alakha arthAt avAcya che. anabhilAya che. Avo AtmA ati taMtathI - gUDha - gaMbhIra nizcayanayathI jaNAvyo che. vaLI prathama aMga eTale AcArAMgamAM AtmAne apada kahyo che. eTale koI pada - vAcaka zabda AtmAne jaNAvI zakato nathI ema kahyuM che. kAraNa ke zuddha AtmAnI evI koIpaNa avasthA nathI ke je zabda dvArA jaNAvI zakAya. AtmAne Azrayine saghaLA zabdo pAchA phare che. zuddhAtmA e anubhUtino viSaya che. zuddhAtmA sarva karmamaLathI rahita niSkalaMka che. nirvikalpa che. tene vikalpa dvArA jaNAvI zakAto nathI. zuddha dravya-guNa-paryAyanA dhyAnathI mokSa maLe che. te zuddha dravya guNa paryAyanuM dhyAna karatA karatA AtmA samApatti pAme che. "je upAya bahuvidhanI racanA, yogamAyA te jANore, zuddha dravya-guNa-paryaya dhyAne, ziva dIye prabhu parANore" aranAtha jina stavana gAthA-4 upA. zrI yazovi. ma. mokSanuM sAkSAta kAraNa AtmAnA paramAtmAnA guNonI sAthe ekAkAratA ane zuddha svarUpanuM lakSya che. AnA baLa upara AtmA kSapakazreNI mAMDI kevalajJAna pAmI zake che. zuddha AtmadravyanuM lakSya, smRti, upasthiti ane temAM tanmayatA sivAya kyAre paNa mokSa maLato nathI kAraNa ke prabhunuM ja svarUpa che temAM tanmaya thavuM te dhyAna che ane tenAthI mokSa maLe che tethI dhyAnamAM prabhunA guNonuM AlaMbana prakRSTa kAraNa hovAthI prabhu ja dhyAna dvArA mokSane Ape che. ema kahevAya che mATe dhyAna te yoga che. AcAra, bhAvanA, pratikramaNa, paDilehaNa vagere dvArA jIva anAdikALanA kusaMskArone nAza karavAnuM sAmarthya meLave che ane e kusaMskAro jema jema nAza pAmatA jAya che tema tema AtmAmAM vikalponuM baLa ghaTatuM jAya che. samyapha AcAra pAlana ane bhAvanAnA baLe jIva zarUAtamAM kuvikalpono nAza kare che ane pachI AcAranA baLa upara kuvikalpono nAza karI zubha vikalpo pAme che. svarUpane pAmavAnA lakSya ane praNidhAna sAthe AcArapAlana ane bhAvanAnA 2010_05 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 35 baLa upara jIva zubha vikalpone paNa ghaTADato jAya che ane dhIme dhIme AsAra sahaja thatA jAya che ane A ja dhyAnane pAmavAnI bhUmikA che. mokSamAM javA mATenA kAraNabhUta A rIte paraMparAe asaMkhya yoga che. koI paNa yogathI AtmA mokSa pAmI zake che paraMtu e yogo zuddha AtmasvarUpanI icchA vinA mokSamAM pahoMcADatA nathI. jema koI nagaramAM pahoMcavAnA rastA aneka hoya paraMtu nagaramAM pahoMcavAno uddeza na hoya to pathika game tyAM phrAI jAya. ahIM nagaramAM javAnA aneka rastA kAraNa kharAM, paNa nagaramAM javAnI icchA e mukhya kAraNa che. tema mokSamAM javA mATe jenatara darzananA AcAro - upAyo gauNa kAraNa che jyAre jaina darzananA AcAro-upAyo mukhya kAraNa che. jenadarzanamAM zuddha AtmasvarUpanI icchA, anubhUti ane ene anurUpa vicAra-vANI-vartana e mahattvanA che je AcAranA pAlana sahita jJAnapUrvakanA. dhyAnathI prApta thAya che. prabhu ke prabhu mArganA AlaMbanathI zuddha Atma dravya guNa paryAyanuM anvaya ke vyatirekathI ciMtana, manana ke dhyAna karatA mokSa maLe che. A dhyAnane-janmA ApavA, TakAvavA, vadhAravA, AcAranuM pAlana ane jJAnAbhyAsa e mukhya upAya che. jenetara darzananA jJAna ane AcAra azuddha ane aparipUrNa hovAthI tenA AlaMbanathI bhAgye ja koI AtmA potAnA AtmabaLathI sIdhA mArge caDhIne zuddha Atmadravya-guNa-paryAyanA dhyAnathI mokSe jAya che. jyAre jenadarzanamAM AcAra ane jJAna zuddha,sukSma,dhyAnane anukULa ane sarvajJakathita hovAthI tenA dvArA dravyaguNa-paryAyathI zuddha Atma svarUpanuM dhyAna zIdhra prApta thAya che. je abhrAMta hoya che mATe jenadarzana praNIta mokSamArga mokSe javA mATeno rAjamArga che. jo ke AcAra ane zuddha Atmadravya-guNa-paryAya sivAyanuM jJAna paraMparAe zuddha Atma dravya paryAyanA dhyAnanI (nizcalatAnI) sAdhanAmAM asAdhAraNa kAraNa che. nakAmuM nathI, chatAM enA dvArA mULabhUta zuddha dravya-guNa-paryAyanuM dhyAna e prabhunuM ja dhyAna che ane te mokSa Ape che. dhyAna e mukhya sAdhana che. bIjA upAyo dhyAnanA sAdhana che tene ahIM cogamAyA tarIke jaNAvela che. yogamAyAno artha evo paNa karAya ke je eka hovA chatAM aneka dekhAya. vyavahAramAM AcAro, bhAvanAo bhinna bhinna hovA chatAM badhAmAM zuddha-AtmadravyasmRti, anubhUti, ciMtana, dhyAnarUpa uddeza, sAdhya, dhyeyanuM prAptavya LarUpe ekatva che ema vicAratA jaNAya che. je upAya bahuvidhanI racanA" eno Avo paNa artha jaNAya che ke - 2010_05 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 yoganA ghaNA badhA aMgo - upAMgo che paNa aSTAMgayogano mahatvapUrNa bhAga dhAraNA-dhyAna-samAdhinI tripuTI che. emAMthI kendravarti dhyAna laIe eTale pUrvavartI dhAraNA ane uttaravartI samAdhi AvI jAya che. uparanI kaDImAM A vAta spaSTa karAI che ke yoganA aMgo te sAdhano che. sAdhake sAdhanomAM e hade jakaDAI na javuM joIe ke jethI sAdhya chUTI jAya. ane sAdhanamAM ja sAdhyano bhrama thaI jAya. sAdhano haMmezA pudgalanA banelA. hovAthI ane pugala tattva dvata hovAthI temAM AgrahI banavuM te sAdhakane na pAlave. AthI ja karIne dhyAnazataka ane yogazAstramAM dhyAna mATe Asana, deza, kALa Adino koI cokkasa Agraha rAkhyo nathI. vivekI sAdhakane potAnI sAdhanAmAM je puSTikara lAge teno te svIkAra kare. upAdhyAyajI mahArAja ahiMA bahu majhAno zabda "yogamAyA" vAparIne ApaNA bIDAI gayelA viveka cakSane ughADI rahyA che. te kahe che ke saMsAramAM to mohamAyA hoya te bane, paNa AzcaryanI vAta to e che ke yogamArgamAM paNa sAdhano paranI khoTI pakaDa te mAyA che ane tethI sAdhanano Agraha rAkhIne jhaghaDavuM tene ahiMyA "yogamAyA' tarIke oLakhAvI rahyA che. naiRRyika dRSTithI to A vAta spaSTa ja che ke je sAdhana sAdhya tarapha na laI jAya te sAdhana sAdhanano AbhAsa che, yogamAyA che. samAdhi zatakamAM paNa upAdhyAyajI mahArAje Avo aSTAMga yogano. paricaya Apyo che ke - "udAsInatA parinayana jJAnadhyAna raMgarola, aSTa aMga muni yogako, ehi amRta nIcola." yoganA aSTAMgano nIcoDa A che ke sAdhake pudgalathI upara uThI javAnuM che pudgalamAM pudgalanA rUpAdimAM DUbavAnuM to nathI ja, paNa tenI sapATI upara paNa rahevAnuM nathI. tenAthI taddana udAsIna thaI javAnuM che ane jJAna ane dhyAnamAM satata DUbakI mAravAnI che ane AtmAnA AnaMdarasanA ghUMTane pIvAno che. Aja sAdhakanI sAdhanA che. je AtmAne mokSa Ape che. AtmAmAMthI paramAtmA banAve che." have cothI daSTimAM jo sUkSmabodhano niSedha karyo che tenuM svarUpa kahe che. samyagghetvAdibhedena loke yastattvanirNayaH / / vedyasaMvedyapadataH sUkSmabodhaH sa ucyate // 65 // vedhasaMvedhapada dvArA tattvanirNaya te ja sumabodha - samyaka arthAta aviparIta evI vidhithI arthAta saMzaya, viparyaya ane anadhyavasAyathI rahita hetu, svarUpa ane phlanA bhedathI vedhasaMvedyapada dvArA je paramArthano pariccheda - tattvano yathArtha bodha te vidvad samudAyamAM sUkSmabodha 2010_05 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 37 kahevAya che. mokSanA kAraNabhUta pariNAmo ane saMsAranA kAraNabhUta pariNAmono hetu, svarUpa ane phlanA bhedathI je yathArtha nirNaya te ja sUkSma bodha che. vedhasaMvedha pada nAmanuM AzayasthAna adhyavasAyanI nirmaLatAnuM sUcaka che ane A AzayasthAnathI hetvAdi traNa prakAra vaDe tattvano. yathArtha nirNaya thAya che. Azaya sthAna ane tatva nirNaya samakAlIna hovA chatAM baMne vacce kAryakArabhAva che. AzayasthAna e kAraNa che tattvanirNaya e kArya che. e tattvano nirNaya paNa viparyayAdi rUpe nathI thato paraMtu samyak rUpe thAya che. saMsAranA kAraNo che mithyAtva, avirati ane kaSAya ane mokSanA kAraNo che samyakatva, virati ane upazamabhAva. A mithyAtvAdinuM svarUpa zuM ? te zenAthI vRddhi pAme ? tenuM phaLa zuM ? mithyAtva vagereno nAza kevI rIte thAya ? samyakatva vagere kevI rIte prApta thAya ? te badhAno te te naya sApekSa bodha - nayagarbhita vicAraNA te vedhasaMvedhapada dvArA karAya che. vedhasaMvedhapada dvArA ja tattvano nirNaya thaI zake che. tenuM kAraNa e che ke vedhasaMvedhapadamAM buddhimAM vakratA lAvanAra, pakaDa lAvanAra, Agraha lAvanAra anaMtAnubaMdhI kaSAyo ane te AgrahamAM upAdeya buddhi lAvanAra mithyAtvano abhAva varte che ane tethI tyAM padArthanuM yathArtha darzana thaI zake che ane padArthanuM yathArtha darzana thAya to ja tattvano nirNaya karI zakAya. jyAre buddhi tIvra rAgadveSanA saMskArothI kharaDAyelI hoya tyAre buddhi ahaMkArathI vAsita hovAnA kAraNe padArthadarzanakAle te buddhi viparIta mArge TAya che. aMdaramAM paDelA rAga dveSanA jherI saMskAro jIvane padArthanuM anekAMtagarbhita sUkSmadarzana karavA detA nathI tethI tyAM naya sApekSa padArthano nirNaya ke je sUkSmabodha svarUpa che- te zakya banato. nathI. tatvanA yathArtha nirNayamAM ekAMta mAnyatA pratibaMdhaka bane che. cothI draSTimAM vedhasaMvedhapada nathI. paraMtu avedhasaMvedhapada che. arthAta je bhAvo je rIte upayogamAM vedAvA joIe te rIte te bhAvo cothI dRSTi sudhI vedAtA nathI. kAraNa ke sarvajJa paramAtmAe batAvelA heya-oNya ane upAdeyatattva upara je rItanI zraddhA - saMvega - pariNati ubhI thavI joIe te thatI nathI. vastuno yathArtha nirNaya hetu, svarUpa ane enA LanI vicAraNAthI thAya che. jemake eka Atmatattva laIe. teno yathArtha nirNaya karavo hoya to temAM hetu - svarUpa ane LanI vicAraNA karavI paDe. tenA vinA padArthano yathArtha 2010_05 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 nirNaya thaI zakato nathI. koIpaNa tattvano nirNaya hetu, svarUpa ane phlathI thAya che. jemake eka Atmatattvano nirNaya karavo hoya to AtmA atIndriya padArtha che. carmacakSuthI grAhya nathI tethI tenI siddhi mATe je yuktio ApavAmAM Ave te hetu che. buddhimAna puruSo koIpaNa vAtane emaneema svIkAratA nathI. te dareka bAbatamAM hetu mAMge che. vastunI siddhi mATe samyak hetu ApavAthI tenI buddhi saMtoSAya che ane tethI te vAta tene grAhya bane che. yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 jema tattvanA nirNaya mATe hetu jarUrI che tema te tattvanuM svarUpa zuM che ? te paNa jANavuM jarUrI che. jyAM sudhI vastunA svarUpano khyAla na hoya tyAM sudhI te padArthano vAstavika bodha thato nathI jema ke AtmatattvanA nirNaya mATe AtmAnuM svarUpa zuM che ? ema koI pUche to kahI zakAya ke AtmA jaDa nathI, cetana che, jJAna darzana svarUpavALo che. tenA eka eka pradeze anaMta anaMta jJAna raheluM che. je lokAloka prakAzaka che. jyAM jJAna che. tyAM ja bIjA anaMta anaMta guNo paNa rahelA che. dareka guNane bIjA anaMta guNanI sahAya che. jJAna guNa dareka guNamAM vyApelo che mATe dareka guNamAMthI anaMta AnaMda anubhavAya che ane AvA anaMtaguNomAMthI ekI sAthe anubhavAto anaMta AnaMda e AtmAnuM svarUpa che. AvA svarUpavALo AtmA vartamAnamAM karmanA yoge dabAyelo che tenA eka eka pradeza para anaMtI kArpaNavargaNA karmarUpe pariNamIne rahelI che jethI jIvanuM jJAna dabAyuM che. jJAna vikRta thayuM che, tema ja anaMtaguNo paNa vikRta banIne doSa rUpa banyA che. tethI ja ajanmA svabhAvavALo AtmA janma karavAnA svabhAvavALo ane amara AtmA mRtyunA svabhAvavALo banyo che. vItarAgI AtmA rAgI-dveSI banyo che. arUpI ane amUrtasvabhAvI AtmA rUpI ane mUrta banyo che. A AtmAnI saMsArI avasthA che. karmakRta avasthAnA nAza dvArA AtmAnI mULabhUta anaMtajJAna ane anaMta AnaMdamaya avasthAne prApta karavI e phLa che. te mATe jIvane saMsAramAM rAkhanArA kAraNo mithyAtva, avirati ane kaSAyano nAza karI samyakatva, virati ane upazamabhAva pAmavo paDe che. tenA dvArA te pote potAnuM icchita phLa prApta karI zake che. A rIte hetu, svarUpa ane phLanA bhedathI Atmatattvano nirNaya karI zakAya che paraMtu A nirNaya yathArtha to tyAre ja kahevAya ke jyAre jIva avedhasaMvedhapaMdano tyAga karI vedhasaMvedhapadane pAme. adhyAtmanA mArgamAM mAtra jJAnAvaraNIya karmanA tIvra kSayopazamathI buddhi 2010_05 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 tattvanA jore karAyela nirNaya e yathArtha nirNaya ane AkharI nirNaya hotA nathI. kAraNa ke tattvano nirNaya e tattvanA nirNaya mATe nathI paraMtu du:khamukti mATe che. je tattvanirNaya thayA pachI jIva duHkhathI mukta na thAya te tattvanirNaya vAstavika tattvanirNaya nathI mATe ja abhavyAdinA navanavapUrva sudhIno tattvano bodha paNa vAstavika tattvano bodha kahevAto nathI. je tattvanirNaya dvArA AMtara bheda na thAya, te tattvanirNaya adhyAtmanI koTimAM AvI zakato nathI jeTalA aMzamAM aMtara bhedAya, mohanI kaThoratA, karkazatA ane kAlimA nIkaLe, aMtaHkaraNa nirmaLa bane teTalA aMze ja tattvanirNaya sAco kahevAya. yoga draSTinAM ajavALAM bhAga . 3 avedhasaMvedhapadanA tyAga dvArA jIva jyAre vedhasaMvedhapadane pAme che tyAre tattvanirNaya AtmasparzI bane che ane AvA AtmasparzI tattvanirNayane ja graMthakAra maharSi sUkSmabodha tarIke oLakhAvI rahyA che. abhavyAdi jIvone niraticAra cAritranuM pAlana ane navanava pUrvano bodha hovA chatAM tene sUkSmabodha kema nahi ? tenuM kAraNa eka ja che. tenuM cAritra pAlana ane teno bodha tenA aMtarane bhedI zakatA nathI. aMtaHkaraNane teno bodha aDato nathI. teno bodha upara uparathI cAlyo jAya che je bIjA jIvonA hitane mATe banI zake che paNa potAnA hitane mATe thato nathI. jJAnAvaraNIyakarmanA tIvra kSayopazamathI, mArgAnusArI prajJAnA baLe, zAstronA talasparzI adhyayanathI koIpaNa tattvano nirNaya hetu, svarUpa ane phLanA bhedathI karI zakAya che ane tema karatA jIva jyAre graMthibheda karI vedhasaMvedhapadane pAme che tyAre te ja tattvanirNaya sUkSmabodhane pAme che. sUkSmabodha te ja kahevAya ke je jIvane bhavasAgarathI pAra utAre. AvA sUkSmabodha pachI AvatuM cAritra ja bhAvacAritra che te pahelAnuM cAritra bahArathI game teTaluM UMcuM hoya to paNa te dravya cAritra che. ane AvuM cAritra judA judA bhavonI apekSAe vadhumAM vadhu 7 thI 8 vAra sparze tyAre jIvano mokSa thAya che. 2010_05 have ahiMyA eka prazna thAya ke mAstuSAdi munione to zAstrano bodha hato nahi. hetu, svarUpa ane phLathI tattvano nirNaya karavA mATe teo asamartha hatA ane chatAM teo bhAvacAritrane pAmelA hatA ane bhAvacAritra hoya tyAM graMthibheda janita samyakatva to hoya ja. ane tethI temAM sUkSmabodha paNa hovo ja joIe. ane bahArathI vyavahAramAM jotA to teomAM sUkSmabodha jaNAto na hato, to tenuM zuM ? tenuM samAdhAna eka ja che ke vyavahArathI teo sUkSmabodhavALA na hovA chatAM sUkSmabodhanuM je phLa aMtara bheda, aMtaranI kaThoratAno nAza, hRdayanI nirmaLatA, jinavacananI yathArtha zraddhA, svarUpamAM Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 sthiratA-A badhuM temanAmAM hatuM ane tethI teo ya padArthanA viSayamAM sUkSmabodhavALA na hovA chatAM AtmAnA saMbaMdhamAM AvatA kaSAyo ane upazamabhAvanA viSayamAM sUkSmabodhavALA hatA. kayA pariNAmo AtmAnA gharanA che ane kayA pariNAmo mohanA gharanAM che. enuM vedana temanA aMtaHkaraNamAM hatuM tethI temano saghaLo bodha AtmasparzI hato. ane AtmasparzIbodha dvArA ja teo jIvanabhara guru samarpita rahyA. aMte kSapakazreNI mAMDI kevaLajJAna prApta karyuM. - Ama adhyAtmanA mArgamAM AtmavikAsanA sopAna caDhavA mATe hetu - svarUpa ane phaLathI thato tattvanirNaya upayogI bane che. Avo tattvanirNaya jIvane , graMthibheda ravAmAM temaja vedhasaMvedhapada pAmavAmAM upakAraka bane che mATe sAdhaka tattvanirNayanI upekSA karI zake nahi kAraNa ke tattvanirNayanI upekSA, arUci e vedhasaMvedhapadanI upekSA, arUci che ane vedhasaMvedhapadanI upekSA te sUkSmabodhanI upekSA che. sUkSmabodhanI upekSA e bhAvacAritranI upekSA che ane bhAvacAritranI upekSA e du:khamuktinI upekSA che. anya darzanakAro sarvajJa na hovAnA kAraNe temane vastu svarUpanuM yathArthadarzana thatuM nathI tethI te padArthano yathArtha nirNaya karI zakatA nathI ane tethI vastu svarUpanuM ekAMgI pratipAdana karatA hovAthI mokSamArgane yathArtha batAvI. zakatA nathI. temanA mArge cAlatA sAdhakane ghaNI muzkelIo UbhI thAya che. AtmA eka ja che, vibhu che, nitya ja che, abaddha ja che, kSaNika che, asata che. AvI ekAMta mAnyatA jyAre aMdaramAM jaDabesalAka besI jAya che pachI te AtmA saMsAranI nirguNatAne jovA chatAM temaja tyAga, tapa saMyamanuM AlaMbana levA chatAM te vairAgya jJAnagarbhita hoto nathI paraMtu mohagarbhita ja hoya che. kAraNa ke aMdaramAM paDelI ekAMta mAnyatA - mithyA mAnyatA tene mohanIyano yathArtha kSayopazama karavAmAM pratibaMdhaka bane che. - jyAre syAdvAdagarbhita jinavacananuM Alabana letAM jIvane dravya-paryAya ubhayathI AtmatattvanuM yathArtha zraddhAna thAya che tethI tene khyAla Ave che ke dravyathI huM zuddha - buddha-niraMjana-nirAkAra svarUpa hovA chatAM vartamAnamAM karmanA udayathI azuddha, abaddha, lepAyamAna ane vikArI svabhAvavALo banelo chuM. mArI kevalyAvasthA ane siddhAvasthAnI vikRti eja vartamAnamAM anubhavAto saMsAra che. vartamAnamAM AvI malina avasthAvALo huM hovA chatAM tattvathI tevo nathI mATe A avasthAno aMta sarvajJa paramAtmAnA vacananuM avalaMbana laI ghora puruSArtha karavAthI AvI zake che. AvI zraddhA jIvane tyAM thAya che. brahmAnaMdane anubhavavo hoya to viSayAnaMdane choDavo paDe. enA vinA brahmAnaMda kadApi na maLe, e zraddhA tyAM pragaTa thAya che mATe tyAM puruSArtha karI AtmAnI. 2010_05 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 4 1 vizuddhi pAmI zake che. saMsAranA hetuo mithyAtva, avirati ane kaSAya che. tenA sevanathI jIva anaMtakALa rakhaDyo e jema hakIkata che tema e vAta paNa eTalI ja sAcI che ke samyakatva, virati ane upazamabhAva rUpa mokSanA hetuonuM sevana karIne anaMtA AtmAo siddhipadane pAmyA che. siddhAvasthAmAM paNa AtmAnuM svarUpa je sarvajJa paramAtmAnuM zAsana batAvI rahela che te kharekhara abhUta che. te kahe che ke siddhAtmAo vyaktirUpe bhinna bhinna hovA chatAM svarUpe eka ja che. badhAnA guNo, jJAna, AnaMdavedana emAM koI ja phera nathI. dareka AtmAonI avagAhanAmAM hovA chatAM temaja siddhAvasthAnI prAptino kAla bhinna bhinna hovA chatAM tenA svarUpamAM tyAM koIja bheda nathI. tyAM Atmapradezo parama sthiratvane pAmelA che ane upayoga avinAzI banyo che. upayoga avinAzI banatA tenI sAthe saMlagna anaMtAguNo, anaMtu jJAna ane anaMtu AnaMdavedana A badhuM ja avinAzI bane che. tyAM gayela AtmA sarva duHkhathI mukta che eTaluM ja nahi paraMtu AnaMdavedanathI pUrNa paNa che. AnI sAme naiyAyika matAnusArI mAnyatA evI che ke AtmA mokSamAM jJAna-AnaMda vagarano che, pASANatulya che, mAtra sarva duHkhanA ja abhAvavALo che. AnaMda svarUpa nathI. temaja buddhadarzana mAnya dIpanirvANa rUpa mukti eTale dIvo jema bujhAI jAya tema AtmA asata banI jAya che. A badhI mAnyatAo jIvane kaI rIte mokSano puruSArtha pedA karavAmAM ullasita kare? anyadarzanakAro pAse padArthanuM yathArtha darzana karavA mATenI sAmagrI nathI. tethI tyAM vedhasaMvedhapada nathI. eTale tyAM tattvanirNaya paNa nathI ane tethI tyAM sUkSmabodha paNa nathI. kaSa, cheda ane tApazuddha zAstra te ja samyaka zAstra - kaSa, cheda ane tApa parIkSAmAM je zAstra uttIrNa thAya te ja samyakazAstra che. jema suvarNane pahelA kasoTInA patthara upara kasavAmAM Ave che te tenI kaSa parIkSA che. pachI tene kApIne te sonuM che ke bIjuM che te tapAse che te cheda parIkSA che ane pachI chelle agnimAM nAMkhe che temAM jo te kALuM na paDe paNa tevuM ne tevuM rahe to te tApa parIkSA che. A traNa parIkSA dvArA suvarNano yathArtha nirNaya karI zakAya che. te ja rIte je zAstramAM vidhi ane niSedhanuM yathArtha pratipAdana jovA maLe te kaSazuddha zAstra che. vidhi ane niSedhanuM yathArtha pratipAdana karyA pachI jemAM tene anurUpa 2010_05 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 AcAra mArgane batAvavAmAM Ave te chedazuddha zAstra che. dareka jIvanI hiMsA na karavI e rIte hiMsAno niSedha karyA pachI svargAdinI prApti mATe yajJayAgAdinuM hiMsAtmaka vidhAna vedanA nAme karavAmAM Ave to te zAstra chedazuddha zAstra rahetA nathI. kemake paMcendriya jIvonI hiMsA cittane saMkliSTa banAve che. tethI tevA sAvadha anuSThAno kevI rIte dharmarUpa bane ? ane tene pratipAdana karanArA zAstro samyapha zAstro kevI rIte kahevAya ? kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUrijI ayogavyavaccheda dvAciMzikAmAM kahe che ke - he prabho ! ApanA Agamo sivAyanA bAkInA badhA ja Agamone ame apramANa kahIe chIe. kAraNa te AgamomAM hiMsA vagerethI khadabadatA mArgano upadeza rahelo. che. vaLI e Agamo asarvajJanA banAvelA che. tathA nirdaya ane duSTa buddhivALA lokoe potAne anukULa hovAthI te Agamono svIkAra karyo che. (1/10 ayoga vyavaccheda dvAbiMzikA.) karmakAMDanA vidhAyaka veda vAkyo hiMsA preraka hovAthI apramANabhUta bhale hoya paNa vedAnta vAkyo tevA na hovAthI tene pramANa mAnavAmAM vAMdho nathI" evI mugdhatA paNa rAkhavA jevI nathI. kAraNa te vAkyo ekAnta jJAnamArganA prarUpaka hovAthI te harAmahADakAnA loko mATe unmAda janaka che tethI te anupAdeya che A badhI vAtonuM prAjJa puruSoe zAMtithI ciMtana karavuM. (1/27) A rIte anya darzananA anuSThAno cheda parIkSAmAM uttIrNa thatA nathI kAraNake niravadha anuSThAno ja cittazodhaka bane che. sAvadha anuSThAno cittanA. zodhaka banatA nathI. tema ja je zAstramAM sarvanayanuM AlaMbana karanAra vicAra svarUpa prabalA agni vaDe tAtparyanI malinatA na thAya te zAstra tApa zuddhivALuM che. jema sonuM kaSa ane cheda parIkSAmAM pAsa thavA chatA tApa parIkSAmAM uttIrNa na thAya to te nakalI suvarNa kahevAya che. te ja rIte je zAstro kaSa ane cheda parIkSAmAM pAsa thavA chatAM tApa parIkSAmAM pAsa na thAya to te zAstra, vizuddha zAstra - samyak zAstra kahevAtA nathI. je zAstramAM dravyarUpe-utpatti tathA vinAzathI rahita ane payayarUpepratisamaya alaga alaga svabhAvane pAmavA dvArA anitya svabhAvavALA jIva Adi tattvanI vyavasthA batAvAya che te zAstra tApazuddha kahevAya che. kAraNa ke pariNAmI evA ja AtmA vageremAM tathAvidha azuddha paryAyane dUra karI dhyAna, adhyayana vagere svarUpa anya zuddha paryAya pragaTa thavAthI purvokta kaSa ane cheda zuddhi saMbhavI 2010_05 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 43 zake che. AtmAne pariNAmI mAnavAmAM na Ave to pa ane cheda saMbhavita banatA nathI. vidheyAtmaka evA dhyAna, adhyayana vagerenuM phLa nirjarA che ane navA karma AvatA baMdha thavA te hiMsA vagerenA niSedhanuM phLa che. A vidhi-niSedhano yogakSema karavo te zAstravihita kriyAnuM phLa che. paraMtu jo AtmAne ekAMta nitya ke ekAMta anitya mAnavAmAM Ave to kapa ane cheda sArthaka na banI zake. TUMkamAM kahevAnuM tAtparya eTaluM ja che ke vidhi ane niSedhane anurUpa kriyAmArga batAvyA pachIthI tenI AcAraNAthI aMdaramAM paDela karmonI nirjarA thavI joIe ane navA AvatA karmanA Azravo aTakavA joIe to ja AtmA vizuddhi pAmI mokSe jaI zake. jo te na bane to vidhi niSedha mAtra nAmanA banI jAya che tenuM koI prayojana nathI. jaina zAsanamAM naya vivakSA che. anekAMta draSTi che ane dareka padArthano bodha syApadathI yukta che mATe mAnyatAmAM kAMI viparIta Agraha ke pakaDane sthAna nathI. eTale tyAM hetu, svarUpa, phLathI padArthano yathArtha nirNaya vedhasaMvedyapada dvArA thaI zake che. jaina zAstranA samyag bodhathI jIvane vedhasaMvedhapadanI prApti sahelAIthI thaI zake che kAraNa ke zAstranA bodha dvArA jIva upayogamAM paDelA kaSAyo, mithyAtva, Agraha, kutarka vagerene sahelAIthI dUra karI vizuddha pariNati UbhI karI zake che ane enA baLa upara graMthibheda karI vedhasaMvedhapada pAmI zake che. enA dvArA je tattva nirNaya thAya che te yathArtha ja hoya che ane A yathArtha tattvanirNaya eja sUkSmabodha che. phadaiva A sUkSmabodhanA viSayamAM vizeSe karIne sUkSmabodhanuM pravRtti nimitta kahe che. bhavAmbhodhisamuttArAtkarmavajravibhedataH / jJeyavyAptezva kArtsnyena, sUkSmatvaM nAyamatra tu // 66 // bodhamAM sUkSmatva zuM che ? lokottara pravRttimAM hetu banavA vaDe karIne saMsAra samudramAMthI tAranAro hovAthI, tathA karmarUpI vajrane bhedanAro hovAthI temaja paramArthathI jJeya evA navatattvanI sAthe bodhanI saMpUrNatayA vyApti hovAthI bodhanuM sUkSmapaNuM che. lokottara pravRtti yathArtha arthAt niraticAra thavAmAM sUkSmabodha hetu che. sUkSmabodha hoya to ja lokottara pravRttimAM lAgatA aticArone pakaDI zakAya che. ane te khyAla Ave to ja tenAthI bacI zakAya ane to ja lokottara pravRtti yathArtha thAya. Ama lokottara pravRttimAM hetu banavA vaDe karIne sUkSmabodha saMsAra sAgarathI tAranAro bane che, temaja sUkSmabodha dvArA atinibiDa 2010_05 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 rAgadveSanA pariNAma rUpa karmarUpI vaja bhedAya che arthAta eka vakhata bhedAyA pachIthI phrIthI tenuM te rUpe grahaNa thatuM nathI (pAMcamI dRSTi bahudhA nirapAyA che ane tyAra pachInI dRSTie sarvathA nirapAya che A vAta yogadRSTinAM ajavALA bhAga-2 zloka-19mAM spaSTa karela che) te bodhamAM sUkSmatva che. temaja zeyanI jJAna sAthe vyApti che. jeTaluM jJAna che te badhuM ja yanI sAthe vyApIne raheluM che ati jJAna saghaLuM zeyane viSaya karanAruM che. nirviSayaka jJAna aprasiddha che. samyakatva thayA pahelA jIvane yathArtha rUpe anaMtadharmAtmaka padArthano bodha na hovAthI jJAnanI ya sAthe saMpUrNatayA vyApti nathI kAraNake jJAna dvArA zeya padArtha amuka dharmarUpe ja grahaNa karAya che. jyAre samyakatva thayA pachI to sUkSmabodha hovAnA kAraNe DresanI sAthe jJAnanI kArpena arthAt anaMtadharmAtmaka padArthanA svIkArarUpe vyAti che. arthAt jyAM jyAM sUkSmabodha che tyAM tyAM ya evA nava tattvano anaMtadharmAtmakarUpe bodha che. kadAca zAstrono abhyAsa na hoya to zabdothI anaMta dharmAtmaka padArthano bodha na hoya to paNa tenI rUci to anaMtadharmAtmaka padArthamAM ja rahelI che mATe tyAM paNa jJAnanI zeya sAthe saMpUrNatayA vyApti che ja. Ama ukta traNa vizeSaNo dvArA bodhamAM sUkSmatAnI pravRtti thAya che. jema saMsAramAM paNa sUkSmabodha - nipuNa bodha tene kahevAya ke je bodha dvArA mANasa game tevI muzkelImAMthI nIkaLI jaI potAnuM ISTa sAdhI le. tema ahiMyA paNa A bodha bhayaMkara saMsAramAMthI jIvane tAranAro bane che mATe temAM sUkSma padanI pravRtti thAya che. ane Avo sUkSmabodha pahelI cAra dRSTimAM nathI hoto, kAraNa ke pahelI cAra dRSTimAM tAttvika rIte graMthibhedanI asiddhi che. tAttvika rIte kahevAnuM kAraNa e che ke Ama to graMthi ghaNI zithila thaI gaI che, tUTavA jevI thaI gaI che paraMtu haju tattvathI graMthibheda thayo nathI. tiryaMcanA dehamAM rahela samyagadRSTi jIva paNa aMtaramAM potAnA atIndriya AnaMdanA bhAvane pakaDIne jANe che ke Avo AnaMda svarUpa huM chuM ne rAgAdi kaSAyamAM mane zAMti nathI, te mAruM svarUpa nathI. AvA vedanamAM nave tattvano sAkSAtkAra AvI gayo. A AnaMdarUpa tattva te ja huM chuM ema jIvatattva'nI pratIti thaI, tenA sanmukha zAMtinuM vedana thayuM, te saMvara nirjarA thayA, evA AnaMdanI jAtathI viruddha kaSAyarUpa AkuLabhAvo te Azrava ne baMdhamAM gayA. ne A jIvathI viruddha evA acetanatattvo te ajIvamAM gayA. paradravyamAM gayA. Ama nava tattvonA bhAvano ane temAM heya-upAdeyano viveka tenA vedanamAM AvI jAya che. A rIte sakhyatva thatAM jIvane anaMta dharmAtmaka 2010_05 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 45 padArthano bodha thAya che. heya upAdeyanuM yathArtha vedanA thAya che. tenA dvArA AtmAnA nirvikalpa AnaMdane anubhave che ane A AnaMdarasavedana te ja bhAvazrutajJAna che. te ja paramArthathI jinazAsana che. koIpaNa vicAraNAmAM jyAre deha bhAvo na bhaLe, vikAro na bhaLe tyAre * te vicAraNA nirdopa vicAraNA che. je tattvaciMtana rUpa ane dhyAnarUpa che. AnA dvArA ja zAstrabodha sUkSmabodha rUpe pariNamatAM jIva graMthibheda karI samyakatva ane AgaLa jatAM samAdhi pAme che. ahiMyA graMthakAra sUkSmabodhanI traNa vizeSatAo batAve che bodhamAM jyAre sUkSmatA Ave che tyAre te sUkSmabodha (1) bhavasamudra pAra karAvanAra che, (2) karmarUpI vajanuM bhedana karanAra che ane (3) yamAtra upara saMpUrNapaNe vyApI janAra che. sukSmabodha bhavasamadra pAra karAvanAra - A AtmA saMsAramAM bhaTakatA anaMtIvAra manuSya janma pAmyo. temAM anaMtIvAra cAritra pAmyo ane anaMtIvAra navamA greveyaka sudhI paNa jaI Avyo. nava nava pUrva sudhIno abhyAsa karyo chatAM AtmA bhavasamudranA pArane pAmyo nahi tenuM zuM kAraNa ? teno eka javAba to zAstrakAroe ApI dIdho ke e badhAja cAritro apradhAna dravyacAritra hatA. arthAt dravyacAritra to hatuM ja, paNa te dravyacAritra paNa nikaTanA bhAvomAM bhAvacAritranuM kAraNa bane tema na hatuM tethI te badhA cAritrane jJAnIoe apradhAna dravyacAritra kahyuM. janamI jina zAsana viSe muni thayo bahu vAra, munidazA samajyA vinA huM bhaTakyo bahuvAra; muni thayo vAcaka thayo sUri thayo bahu vAra, na thayo murakha AtmA aMtarmukha aNagAra." AnAthI nakkI thAya che ke jIva acaramAvartamAM ane caramAvartamAM AvyA pachI paNa jyAM sudhI bhAvamalano hrAsa-kSaya thato nathI tyAM sudhI teno badho ja bodha bhale pachI te jinAgamono paNa kema na hoya ? to paNa te skUla ja che ane tenI badhI ja kriyA e dravyakriyA che. caramAvatamAM AvyA pachI AtmAmAMthI karmamalano vizeSa rUpe kSaya thAya che, apanabaMdhaka bane che ane apunabaMdhaka avasthA ghaTita lakSaNo dekhAya che tyAre te AtmAnI kriyA pradhAna dravyakriyA bane che. te AtmA yoganI draSTi pAme che ane tethI have bodha sthUla hovA chatAM AgaLa jaIne te sUkSma bananAra che. bodhamAM jyAre vairAgya, prajJApanIyatA, prAmANikatA vagere bhaLe che tyAre 2010_05 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 e bodha AtmAnA gharano bane che. enA vinA e bodha pArakA gharano hoya che ane mohanA sainyanI vRddhi karavAnuM ja kAma kare che. jinAgamAnusArI bodhamAM jyAre ukta vairAgyAdi jema jema bhaLatA jAya che tema tema bodhamAMthI vikArIbhAvo, Agraho, pakaDo, viparIta mAnyatAo nIkaLatI jAya che. ane tethI bogha nirmaLa bane che, tema sUkSmapaNa banato jAya che, jema jema AtmAdi padArthanuM nayasApekSa jJAna thatuM jAya che ane paugalika padArthonA dareke dareka paryAyamAM vinAzIpaNAnI mAnyatA asthimajajA banatI jAya che tema temAM upayogamAMthI ajJAna ane mohanI pakaDa zithila thatI jAya che ane Aja che graMthinI zithilatA. graMthibheda karatA pahelA graMthi DhIlI paDavI jarUrI che. ane te DhIlI paDe to ja tene bhedI zakAya. krodhAdi kaSAya jenA pAtaLA paDe che tene eka mAtra mokSa sivAya bIjI koI icchA hotI nathI. saMsAranA bhoga pratye udAsInatA varte che ane prANI mAtra pratye aMtaramAM maitrI - karuNA hoya che. Avo AtmA graMthibheda karavAnI yogyatA dharAve che. eTalA ja mATe AtmasAkSAtkAra karavAne icchatA sAdhake jJAnathI vAraMvAra potAnA AtmAne bhAvita karavo joIe. bahirAtmadazAne choDIne aMtarmukha banavuM joIe. arthAt jJAnagarbhita aMtarmukhatAne prApta karavI joIe kAraNa ke AtmavicAra AtmabhAvanA, AtmaciMtana, manana, nididhyAsanane satata karatA rahevAthI ja te brahma sAkSAtkAranuM kAraNa bane che. maraNa paryanta AtmavicAra karavA chatAM paNa jo AtmasAkSAtkAra na thAya to bhavAMtaramAM rAgAdi bhAvono nAza thAya tyAre jarUra sAdhakane AtmasAkSAtkAra thAya che. sAdhakane AtmasAkSAtkAra karavAmAM pratibaMdhaka (1) pAMce indriyonA viSayamAM cittanI Asakita, (2) prajJAnI maMdatA, (3) kutarka (zuSkatarka dvArA zAstranuM viparIta arthaghaTana karavuM), (4) zAstramAM jaNAvela bAbatathI viparIta jJAnano Agraha. A cAra tattva dUra thatAM avazya bodha sUkSma thAya che ane sAdhakane avazya brahmasAkSAtkAra - AtmasAkSAtkAra thAya che. anAdikALathI bhaTakatA jIve zAstrabodha paNa meLavyo ane cAritra paNa pALyuM, paNa badhu svacchaMda rIte, potAnI icchA mujaba. jJAnInI AjJAne anusAra nahi. zAstrano bodha ane sarvajJakathita cAritra pALavA chatAM aMdarathI svacchaMda, viSayonI Asakti, kadAgraha vagere TALI zakyo nahi ane tethI bAhya dRSTithI sarvajJanA AgamanA bodha ane sarvajJakathita cAritra pALavA chatAM te bodha ane cAritra tattvadRSTithI laukika ja rahyA. | sarvajJa paramAtmAe batAvelI cIja sarvajJaparamAtmAnI AjJA mujaba pALe 2010_05 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 47 to ja te bodha ane cAritra lokottara bane ane lokottara bodha ane lokottara cAritra ja jIvane saMsAra sAgarathI tAranAra bane . tAmalI tApase 60 hajAra varSa sudhI chaThThanA pAraNe chaThTha karyA. ane pAraNe ekavIsavAra dhoyelA bhAta vAparyA chatAM tenI pravRtti laukika hatI. lokottara nahi. tenuM kAraNa e che ke sarvajJanuM zAsana je rIte ekendriyAdi jIvonuM jJAna Ape che ane tenAthI bacavA je rIte virati mArga batAve che te badhAno khyAla tenI pAse nahoto eTale ene kAcA pANIne na aDAya, vanaspatine na aDAya, La, dya vagereno saMghaTTo paNa thAya che, agni, vAyumAM paNa jIva che enI hiMsAthI bacavA trividhe trivadhe pApano tyAga karavo paDe ane te tyAga karAya to ja vAstavika viratinA mArgamAM avAya evo bodha na hato. AvI viveka garbhita pravRtti sarvajJanA zAsana sivAya bIje kyAM jovA maLe? ane te na maLe to jIvane aMdhArAmAM athaDAvA-kuTAvA jevuM thAya e saMbhavita che. prabhu zAsanamAM je 42 doSa rahita bhikSAcaryAno mArga temaja pAMca doSa rahita te bhikSAne vAparavAnI vAta, niraMtara gurukuLa vAsa, guruvinaya , satata svAdhyAyamAM rakatatA ane jIvAdi tattvono nirNaya A badhuM Ave to ja bodha sUkSma bane ane to ja graMthi bhedAya enA baLa upara ja dravya-bhAva cAritra sAcuM Ave. Ama jyAre bodha sUkSma bane che tyAre Avo bodha jIvane saMsArasAgara pAra pamADanAra bane che. karmarUpI vajanuM bhedana karanAra - jema dariyAnA kinAre rahelI mATIne satata pANI ane sUryanI garamIno yoga thatA dhIme dhIme tenA rupa, rasa, gaMdha vagerenI vRddhi thatAM teja mATI dhIme dhIme dhana svarUpa banI retI, kAMkarA, paththara, zilA ane kALamIMDha pattharanuM rUpa dhAraNa kare che ane te ucita nimitta sAmagrI maLatA aMdaramAM thatA rUpAdinA phArathI zakya bane che. tema A jIve anAdikALathI karyadravyanA yoge prApta thatAM zubhAzubha nimitto upara rAga dveSanI pariNatine eka sarakhI satata karavA dvArA tene ghana, nibiDa banAvI che. anaMtakALathI cAlI AvelI eka sarakhI rAgAdi pariNati te evI vaja jevI banI che ke jenuM bhedana have jIvane mATe duSkara banI gayuM che. AkhI upayoganI dhArA ke jeno saMbaMdha AtmAnA anaMtaguNo sAthe hato. ne te upayoga have AtmagharamAMthI indriyonA ane mananA mAdhyame bahAra nIkaLI viSayo upara chavAya che ane viSayomAM gayelo te upayoga samaye samaye AtmAmAM rAgAdi pariNatine ThAlave che. A vaja jevI durbhadha pariNatine bhedanAra sUkSmabodha che. uparokta je sUkSmabodhanuM 2010_05 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 varNana karyuM che te prApta thatAM pharmarUpI vaja bhedAI jAya che. bodhamAMthI Asakti, ahaMkAra, pakaDa, ekAMta mAnyatA, kapAyonI tIvratA A badhuM nIkaLyA vinA bodha sUkSma banato nathI. bodhane sUkSma banAvavAno rAjamArga gurukUlavAsa ane gurvAjJAnA pAlana pUrvaka satata zAstrAbhyAsa, ciMtana, manana ane nididhyAsanano che. tenA dvArAja bodha sUkSma bane che ane eka vakhata te atisUkSma banatA karmavajane bhedI nAMkhe che. ya mAtra upara saMpUrNapaNe vyApI janAra - jainadarzana vastunuM jevuM svarUpa batAve che te ApaNA jIvana vyavahAramAM anubhavAya che ane tethI koI paNa jAtanA pUrvagraha vinA te buddhimAM sahaja utarI jAya che. ApaNA laukika vyavahAramAM anekAMtadarzana otaprota thayeluM anubhavAya che. jyAre ekAMtadarzano potAnI mAnyatA anusAra vastunuM pratipAdana kare che. temAM tarka-yukti, dRSTAMta paNa Ape che chatAM tevuM svarUpa anubhavamAM AvatuM nathI. ane Ama anubhavathI viparIta hovAnA kAraNe temanI mAnyatA ayathArtha Thare che. loka vyavahAra vastu svabhAvane anusAra cAle che. paNa jevo loka vyavahAra cAle che tevo kAMI vastu svabhAva nathI. ekAMtadarzanakAro vastunuM je svarUpa prarUpe che. tethI viruddha vyavahAra jagatamAM jovA maLe che. chatAM loka vyavahAra mithyA Tharato nathI paraMtu lokavyavahArathI viparIta ekAMta darzananI mAnyatA mithyA siddha thAya che. anubhavano apalApa karIne potAnI vAtane siddha karanAranA aMtaramAM nirmaLatA ane sUkSmabodha nathI hoto paraMtu malinatA, vakratA ane kadAgraha paDelA hoya che. ane tenA kAraNe potAnI mAnyatA siddha karavA te kutarkano Azraya le che. jemake bauddhadarzana vastumAtrane ekAMte kSaNika mAne che. tene mATe dareka vastu eka kSaNathI vadhAre rahetI nathI. bIjI kSaNe pUrvanI kSaNathI taddana bhinna navIja vastu utpanna thAya che. have A vastu anubhavanI sarANa upara caDhAvatA mithyA Thare che. jemake eka mAtA bhaNIgaNIne varSo pachIthI ghare AvatA potAnA dIkarAne joIne AnaMda pAme che, tene bheTI paDe che, ane kahe che oha ! beTA ! Ava, Ava, tuM to keTalo badho badalAI gayo che ! tuM to oLakhAto paNa nathI. ahIM varSo pachI ghare AvelA dIkarAne "Aja mAro dIkaro che" ke je thoDA varSo pahelA paradeza gayo hato tema mAnIne mA AvakAre che, je ekAMta kSaNikavAdane asiddha kare che ane varSo pachInA gALAmAM oLakhAya tevo paNa rahyo nathI arthAt temAM AmUla parivartana thayuM hovA chatAM paNa teja teno dIkaro che. temAM mAne leza mAtra zaMkA nathI te vAta ekAMta nityavAdane asiddha kare 2010_05 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 che. ekAMta nityapakSamAM vastu eka ja svabhAvavALI mAnavAmAM Ave che ane te vAta anubhavathI viruddha che, kAraNa ke lokamAM "AtmA amara che" ema bolAya che te dravyArthika naye satya che ane "nAma teno nAza" ema paNa kahevAya che te paryAyArthikanaye satya che. je darzana pratipAdita vastusvarUpa lokavyavahAramAM anubhavamAM AvatuM nathI te darzana mithyA che, bhrAMta che kAraNa ke te tarka zuddha anumAna para racAyuM nathI. anumAna tarka pUrvaka thAya che. tarka pratyabhijJAna pUrvaka thAya che "A te ja che je meM gaI kAle joyuM hatuM" A pratyabhijJAnano AkAra che. pratyabhijJAnano AdhAra smRti che. smRti tenI ja thAya che jenI dhAraNA thaI hoya ane te dhAraNA lokavyavahAramAM anubhavAtA padArthanI ja thAya che. ArthI dareka darzanadhArAnuM udgamasthAna loka vyavahAra che. tethI koIpaNa darzana loka vyavahArano apalApa kare to te prAmANika darzana tarIke vizvamAM gaNanA pAtra banatuM nathI. ekAMtavAdanA pAyA upara racAyelA tamAme tamAma darzano AtmA, puNya, pApa, paraloka ane mokSanI vAta karatA hovA chatAM, temaja saMsAramArganI asAratA temaja tyAga mArganI suMdaratAnuM pratipAdana karatA hovA chatAM loka vyavahArathI ane anubhavathI viparIta vastunuM pratipAdana karatA hovAthI te darzano prAmANika darzano nathI paNa mithyA darzano che. hakIkatamAM to te darzano vastunA eka aMzanuM pratipAdana kare che ane te aMzanA pratipAdananI apekSAe satya che, tethI te pUrNa darzana nathI paraMtu apUrNa darzana che. evuM lAgatuM hovA chatAM tene mithyAdarzana kahevAnuM kAraNa e che ke potAnI AMzika satya mAnyatAne sarvAMze satya mAne che ane bIjA bIjA aMzathI siddha te te vastu svarUpanA pratipAdanano apalApa kare che mATe te darzano mithyA Thare che. AvA mithyAdarzanamAM janmela koIka AtmA pUrvabhavanI ArAdhanAnA baLe tyAM janmI aMtaHkaraNane nirmaLa banAvI, kadAgrahathI mukta banI, vairAgya ane guNagrAhI dRSTi apanAvI AgaLa vadhI jAya tevuM bane paNa temAM te darzananI koI vizeSatA nathI, paraMtu pUrvabhave keLavelA potAnA AtmA rUpa upAdAna kAraNanI vizeSatA che. padArthamAtra anaMtadharmAtmaka svarUpa hovA chatAM jyAre bodha sthUla hoya che sUkSma nathI hoto tyAM sudhI te bodha padArthanA maryAdita dharmo upara ja vyApta thAya che ane maryAdita dharmonA jJAnane pUrNa mAnI pravarte che tethI bodha padArthane sarvAMze vyApIne raheto nathI. ane AvA sthUla bodhanI sAthe vastu svarUpanI mithyA mAnyatA, Agraha, kadAgraha, ajJAna, viSayanI Asakti badhu saMkaLAyeluM hovAthI Avo skUlabodha saMsArasAgarathI tAranAra banato nathI. jyAre sUkSmabodhamAM anekAMtagarbhitatA hovAthI, anaMtadharmAtmaka padArthano 2010_05 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa0 yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 svIkAra hovAthI ane anaMtadharmAtmaka padArthanuM zraddhAna hovAthI bodhamAMthI tamAme tamAma malina aMzo jevA ke aprajJApanIyatA, aprAmANikatA, kadAgraha, pakaDa, anaMtA kapAya, vipayanI Asakti, kutarka, mahAgraha vagere nIkaLI gayelA hovAthI bodha darpaNanA jevo svaccha ane sUkSma hoya che ane tethI Avo bodha anaMtadharmAtmaka padArthanI sAthe saMpUrNatayA vyApI jAya che. sUkSmabodhane pAmelo AtmA sarvajJa nathI ke dareka vastune vizeSa rUpe jANe kAraNa ke dareka vastunA saMpUrNa vizeSonuM jJAna to kevalajJAna vinA zakya nathI. paraMtu sarvajJa paramAtmAnA vacananI zraddhAnA kAraNe jagatanA tamAme tamAma zeyone - padArthone te anaMta dharmAtmaka rUpe sadahe che. ane Aje tenA jJAnanI yathArthatA che. zraddhAnA baLe tenuM jJAna jagatanA tamAma padArtho upara A rIte chavAI jAya che. ahiMyA padArthano anaMta dharmabhakarUpe svIkAra zabdathI nathI hoto, hRdayathI hoya che. buddhi cakSanI sAthe hRdayacakSu bhaLe che tyAre anekAMtadarzana hRdayaMgama bane che, ane Avo hRdayane hADohADa aDADe ane vairAgyathI sadA bhAvita rAkhe tevo bodha e samyagadarzana che. te mokSamArga che ane teja paramArthathI jina zAsana che. jena kuLamAM janmelA AtmAne jainazAstronA abhyAsathI vastumAtranA anaMtadharmAtmakapaNAno bodha hoya paNa te bodha graMthibheda na thayela hoya to te mAtra zabdAtmaka hoya che. zabdAtmaka bodhamAMthI spardhAtmakabodha sudhI pahoMcavAnI bhAvayAtrA ApaNe karavAnI che ane te mATe A manuSyabhava ane paramAtmAnuM zAsana che. cothI dIprA dRSTi sudhI Avo sUkSmabodha hoto nathI kAraNa ke tyAM graMthibheda nathI. avedhasaMvedya pada che. ApaNAmAM graMthibheda thayo che athavA to graMthibheda najIka che tene jANavAnuM beromITara e che ke jIvananI eka eka kSaNamAM sarvajJa vacanane AgaLa karIne cAlavAnuM mana thAya ane prabhuzAsana je praNidhAna, pravRtti, viSNajayano mArga batAve che te mArge cAlavA AtmA kaTibaddha bane to avazya tene lokottara zubhabhAvanAnI sparzanA thatI Ave. e sparzanAnA baLe arihaMta ane tenA zAsana upara Adara-bahumAna vadhatA Ave - AvuM bane to A lokottara zubhabhAvanI sparzanAnA baLe. eka vakhata avazya graMthi bhedAI jAya, laukikamAMthI lokottara tarapha, zabdathI spardhAtmaka bodha tarapha, skUlamAMthI sUkSma tarapha, bhogamAMthI yoga tarapha ane avedhasaMvedhapadamAMthI vedhasaMvedhapada tarapha ApaNe prayANa karavAnuM che. A vAta sAdhakane satata khyAlamAM rahevI joIe. avedyasaMvedyapadaM yasmAdAsu tatholbaNam / . 2010_05 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTino javazi.bhASA , 5 1 pakSa chAyA gatirara - pravRyAmamata 5ra 5 67 che. cothI draSTimAM bodhanuM sUkSmatva kema nathI ? temAM hetu kahe che - je kAraNathI pahelI cAra dRSTimAM avedhasaMvedhapada tevA prakAre ubaNa arthAta pracaMDa che. pahelI cAra dRSTimAM sUkSmabodha na hovAnA kAraNe upAdeya tattvamAM jeTalI pravRtti joIe ane je rItanI joIe teTalI ane te rItanI pravRtti nathI ane heya tattvamAM jeTalo heyano tyAga joIe teTalo tyAga nathI arthAta bodha sthUla hovAnA kAraNe upayogamAM heya upAdeyanuM yathArtha vibhAjana thatuM nathI eTale jyAM hecanI nivRtti joIe tyAM heyanI nivRtti nathI ane upAdeyamAM je pravRtti joIe tyAM pravRtti nathI arthAta heya upAdeyanuM vargIkaraNa sthUladRSTithI thAya che. sUkSmabodhano abhAva hovAnA kAraNe sUkSmadraSTithI thatuM nathI tethI nivRtyAdi pada prakAra vaDe karIne avedhasaMvedhapada pracaMDa che ane tethI kevuM che ? je kahe che ke jema koI jalacara jIva, AkAzamAM koI pakSI uDatuM hoya ane tenI chAyA jalamAM paDavAthI tene pakSI samajIne levA mATe doDe tenA jevuM che. AthI ja pahelI cAra dRSTimAM vedhasaMvedha pada tAtvika nathI. jalamAM pakSInI chAyA paDavAthI tene koI jalacara doDI rahyuM che tevo bhAsa thAya che ane tethI tene pakSI mAnIne pakaDavA mATenI pravRtti jema mithyA che te ja rIte sUkSmabodhanA abhAvamAM bhrAMtine kAraNe kyAreka je vAstavika draSTie guNa na hoya temAM guNano bodha thaI javAthI te rUpe pravRtti thAya che. avedhasaMvedya padanI atAvikatA batrIsI graMthamAM upAdhyAyajI mahArAja lakhe che ke - AropAdhiSThAnasaMsargitayA atAttvikam - avedyasaMvedyapadaM parva - pakSInI chAyAmAM pakSIno Aropa tenuM adhiSThAna calanA saMsargipaNAvaDe karIne jema pakSInuM jJAna atAttvika che te ja rIte tAtvika guNonI samAna bhAsatA guNomAM tAttvikapaNAno Aropa tenuM adhiSThAna guryAdi tenA saMsargipaNA vaDe karIne thatuM jJAna atAttvika che. je jIvamAM jeTalI kakSAnA guNo hoya tenAthI adhika ke alya guNono bodha e avedhasaMvedhapadane AbhArI che. ahiMyA eTaluM dhyAna rahe ke dharmanI khAtara prANa ApavAnI taiyArI hovA chatAM eTale dharmano utkaTa rAga hovA chatAM viveka saMpUrNa khIlelo na hovAnA kAraNe guNa-doSanuM yathArtha darzana thatuM nathI. guNa pratye ja rUci hovA chatAM jyAM ati samAnatA dekhAya evA sthaLomAM jIva yathArtha guNa-doSano bheda karI zakato nathI ane tethI doSamAM paNa guNa mAnIne pravRtti kare che ane tethI pahelI cAra dRSTimAM vedhasaMvedyapadane atAttvika kahyuM che. kAraNa graMthibheda thayelo nathI. 2010_05 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 jyAre graMthibheda pAmelo samyagadRSTi jIva guNa-doSano sUkSma viveka karI zake che ane tethI potAnAmAM jeTalA guNo hoya teTalAne ja guNa tarIke jue che ane doSane doSa tarIke mAne che. dareka sabhyadRSTi jIvamAM gurune oLakhavAno kSayopazama yathArtha hoya che. mAtuSa vageremAM zrutajJAnAvaraNIyano kSayopazama na hovA chatAM matijJAnAvaraNIyano kSayopazama hato. sAthe samyakatva ane cAritrano pariNAma paNa hato mATe gurutattvanI yathArtha oLakha ane rUci hatI temaja gokhavA chatAM na AvaDe, nAnA nAnA chokarAo mazkarI kare to paNa cAritrano pariNAma hovAnA kAraNe temanA upara gusso Avato nahoto temaja huM bhUlI jAu chuM, tame yAda karAvyuM. te sAruM karyuM vagere kahevA dvArA saraLatA paNa hatI. tala-atAttvika evuM vedhasaMvedhapada paNa pahelI cAra dRSTimAM carama yathA pravRtta sAmarthyathI ja paraM arthAta zreSTha che. ghaNuM upayogI che. pAchalI cAra dRSTimAM raheluM tAtvika evuM vedhasaMvedhapada e to zreSTha che ja paraMtu A paNa zreSTha che kAraNa AnA dvArA ja tAttvika vedhasaMvedhapada prApta thavAnuM che. enA tAtparyathI carama yathApravRttakaraNanA sAmarthyanI pUrve thayeluM - oghadRSTimAM thayeluM avedhasaMvedhapada e acArU che. suMdara nathI. tenI koI kiMmata nathI paraMtu pahelI cAra dRSTimAM rahela avedhasaMvedhapada e carama yathApravRttakaraNa rUpa viziSTa adhyavasAyathI pedA thayeluM hovAthI temaja tAtvika vedhasaMvedyapadanuM mApaka hovAthI te zreSTha che. avedhasaMvedhapada hoya tyAM bodhanuM sUkSmatva kema na hoya ? te kahe che. apAyazaktimAlinyaM, sUkSmabodhanibandhakRt / / maitata tattattva, vasaMtavilupaLAyate 68 in avedhasaMvedhapadamAM narakAdi apAya - duHkhonA kAraNabhUta saMklezarUpa AtmAmAM rahelI zaktinuM malinapaNuM sUkSmabodhane aTakAvanAruM che kAraNa ke apAyanA - dukhanA hetubhUta pApakarmanA sevanamAM upAdeyabuddhi rUpa kliSTa bIja raheluM che. cothI dRSTinA bodhamAM narakAdi apAyanA hetubhUta saMlezanI zakti bAkI rahelI che, enA kAraNe A dRSTino bodha malina thayelo che ane tethI A malinabodha sUkSmabodhane pedA thavA deto nathI athati sUkSmabodhane pedA thavAmAM pratibaMdhaka bane che. je kAraNathI cothI draSTino bodha narakAdi apAyanA hetubhUta saMklezanI zaktithI malina thayelo che te kAraNathI apAyazaktinA mAlinyavALA jIvane tatvanA viSayamAM kyAre paNa sUkSmabodha pedA thato nathI kAraNa ke pUra arthAta sthUla bodhanuM avadhyakAraNa mithyAtvamohanIyanI maMdatA A dRSTimAM rahelI che. 2010_05 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 mithyAtvano rasodaya mithyAtvano kSaryApazama thavAmAM pratibaMdhaka che. jyAre samyagdRSTi jIvamAM apAyanA hetubhUta pApakarmanA sevanamAM aprazasta rAgAdirUpa bIja paDeluM hovA chatAM upAdeya buddhirUpa kliSTa bIja paDeluM nathI ane tethI potAnAmAM vartatA saghaLA doSo te yathArtha joI zake che. tethI tenA upara arUci rahe che ane tethI tenAmAM narakAdi apAya zaktinuM malinapaNuM nathI. jyAre cothI dRSTi sudhI pApakarmanA sevanamAM upAdeya buddhi rUpa kliSTa bIja yogyatArUpe raheluM che jene kAraNe sUkSmadoSo dekhAtA nathI ane tethI te kliSTa bIja sUkSmabodhane aTakAvanAruM bane che. apAyazaktimAlinya : pahelI cAra dRSTimAM mithyAtva paDeluM che e jIvane saMsAranA AraMbha, samAraMbha ane parigrahamAM hoMze hoMze pravartAve che. viSaya ane kaSAyanI pravRtti karAve che. mithyAtva svarUpa tarapha dRSTi javA detuM nathI, svarUpa tarapha rUci karavA detuM nathI. A mithyAtva e bIja che ane AtmAne narakAdi durgatinA anarthanuM kAraNa che. 53 mithyAtva jIvane pApamAM ja rAcato rAkhe che. juo ! rAjagRhI nagarIno mammaNa ane zAlibhadra baMne dhanADhya hovA chatAM eka mithyAdRSTi ane bIjo samyagdRSTi, to baMnenI pravRttimAM ane mAnyatAmAM keTaluM moTuM aMtara paDI gayuM ! ! ! mithyAtvanI tIvratAnA kAraNe mammaNane jinavacana pratye zraddhA ja na jAgI ane kiMmatI evo samagra mAnavabhava eka mAtra parigrahanI kAtila mUrchA ane AraMbha samAraMbhamAM pUro karyo. Ama jovA jaIe to mammaNe koI hiMsA, juTha, corI, beimAnI, lUMTa-phATa evA koI ja pApa karyA nathI. mammaNe kALI majUrI karIne dhana meLavyuM che. mammaNanuM dhana anItinuM na hatuM. amAvAsyAnI aMdhArI rAtrie muzaLadhAra varasAda varase tyAre samudramAM DUbakI mArI taNAIne AvatA gozIrSa caMdananA TUkaDAne bhegA karrI karIne teNe ratnanA be baLadiyA banAvyA hatA. chatAM mammaNane rAta di parigrahanI mUrchAne kAraNe kALI lezyA ja rahI. niraMtara raudradhyAnanA cAra pAyAmAMthI eka saMrakSaNAnubaMdhI raudradhyAna rahyuM. ghAsanI gaMjI upara beThelo kUtaro ghAsa khAya nahi ane bIjAne khAvA de nahi e nyAye mammaNe na potAnI saMpattino bhogavaTo karyo na bIjAne dAna karyuM ane eka mAtra lakSmInI kAtila mUrchA rAkhI. jenA prabhAve mammaNa manuSya janmamAM karavA yogya sukRtomAMthI eka paNa sukRta karI zakyo nahi. ane A baLadiyAne ratnanA banAvavA pAchaLa jabarajasta apAyazaktinuM mAlintha ubhuM karyuM je jIvane te bhavamAMthI tarata ja narakamAM laI javAne mATe kAraNa banyuM. mammaNa 33 sAgaropamanA AyuSyavALI sAtamI narake gayo. AkhA mammaNanA 2010_05 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 bhavamAM mammaNe potAnA AtmA upara apAyazaktinA mAlinyane ja puSTa karyuM. apAyazakti mAlinyanuM kAraNa - jyAM sarvajJa paramAtmAnA vacananI hADohADa zraddhA hRdayamAM tANAvANAnI jema otaprota thaI nathI ane jIva svacchaMdI banIne jIve che tyAM sudhI jIva pravRtti dvArA apAyazaktinuM mAlinya UbhuM kare che. eka vakhata A apAya zaktinuM mAlinya UbhuM thaI gayuM pachI enA baLa upara rAgAdi saMkalezo cAlyA. ja karavAnA, pachI e saMkalezone aTakAvavAnuM kAma bahu muzkela banI jAya che. sarvajJanA vacananI TUTa zraddhA vinA bhavobhava durgatimAM laI janAra A apAyazaktinA mAlinthane aTakAvI zakAtuM nathI mATe ja anyadarzananI saMnyAsa dIkSA aMgIkAra karI paMcAgni tapa, AtApanA temaja bIjI tyAga, ghora kaSTakAraka carcAnuM pAlana karI jIva devaloka pAmyo paNa bhavacakrano aMta lAvanAra na thayo. eTaluM ja nahi paNa sarvajJavacana ane tenA vacanane anusAre cAlatA gurunA vacanane svIkAryA vinA, zraddhA karyA vinA jIve jenI dIkSA paNa pALI, ugravihAra, loca, svAdhyAya, tapa, tyAga vagere karyuM to paNa jJAnIoe e badhI ArAdhanAne dezaArAdhanA kahI ane evA jIvane deza ArAdhaka kahyo arthAt mAtra dezathI ja ArAdhanA, bAkI bahubhAga virAdhanA. kAraNa eka ja ke apAyazakti mAlinya aMdaramAM beThuM hatuM. anyadarzanInA bAlatapAdi anuSThAno ane guvajJA nirapekSa jaina zAsananI cAritranI kriyAone paNa jJAnIoe deza ArAdhanA kahI ane tevI kriyA karanArane deza ArAdhaka kahyo e batAve che ke saMsAramAM ke dharmamAM kyAMya svachaMdavRtti ane svacchaMdapravRttine sthAna nathI. e pravRtti bahArathI sArI paNa dekhAtI hoya to paNa te tattvathI sArI nathI kAraNa aMdaramAM tAraka tattvonI AjJAne jhIlavAnI vRtti nathI. aMdaramAM svacchaMda che. aMdaramAM apAya zaktinuM mAlinka paDeluM che. jyAM sudhI te paDeluM che tyAM sudhI jIvanI bahAranI dekhAtI dhyAna, samAdhinI kriyAo paNa jinAjJA nirapekSa hovAthI sAdhanA nathI paNa kAyakleza che. apAyazaktinA mAlinyane toDavA jinAjJA pratye ane jinAjJAne batAvanArA gurnAdi pratye uchaLatuM bahumAna, Adara ane bhakti joIe. AjJA. pAlanano prema rageragamAM ane nasenasamAM otaprota thaI javo joIe. tenA vinA badhu ja bekAra, tuccha ane muphalisa jaNAvuM joIe. A Ave to ja apAyazaktinuM mAlinya tUTe ane to ja avedhasaMvedhapadano nAza thAya. vedhasaMvedhapada Ave. sUkSmabodha prApta thAya. te ja rAjagRhImAM janmelA zAlibhadra aTaLaka ane devI saMpatti maLavA 2010_05 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 55 chatAM prabhunI eka dezanA sAMbhaLI tenI nirarthakatA jANI, teno tyAga karyo. jinavacananA raMgathI AtmAne raMgI dIdhuM. tenI sAthe coLa majIThanA jevo raMga Ubho karyo. cAritra laI evuM pALyuM ke 12 varSa pachI potAnA ghare bhikSA mATe AvelA temane bhadrA mAtA oLakhI na zakI. bhavobhavathI cAlI AvatA apAya zaktinA mAlinkane kacaDI nAMkhyuM - sUkSmabodha pAmyA. niraticAra cAritra pALyuM. chelle eka mahino vebhAragiri upara jaI pAdapogamana aNasaNa karyuM to aMte samAdhi mRtyu pAmI anuttara vimAnamAM gayA. 33 sAgaropamanA AyuSyavALA deva thayA ane ekAvanArI banyA. baMne vacce keTaluM moTuM aMtara ? eka 33 sAgaropamanI narakamAM, bIjA 33 sAgaropamanA devalokamAM. eka dIrdhasaMsArI, bIjA ekAvatArI. eka budhdha, bIjA buddhimAna. ema kumArapALa mahArAjAe kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcAryanI zaraNAgati svIkArI 14 varSa dharma karyo. apAyazaktimAlinyane gurvAjJA pAlananA baLe toDI nAkhyuM to ekAvanArI banyA. te ja rIte vastupALa, tejapALa, anupamA vageree mAnavanA bhavamAM devaguru pratye jabarajasta rAga Ubho karyo. buddhino sadupayoga karyo. bharacaka sukRto karyA. anekanA hRdayamAM prabhuzAsananI sthApanA karI to mokSamahelanI najIkamAM cAlyA gayA. guNasene sahana karavAno mArga apanAvyo to samarAditya kevalI banI navame bhave mokSe gayA ane agnizarmAe vairanA bIja nAMkhI tene bhavobhava vadhAryA to tenA prabhAve asaMkhya pudgalaparAvarta saMsAra paribhramaNanuM moTuM vRkSa UbhuM karyuM. Ama haribhadrasurijI mahArAja apAyazaktinuM mAlinya bahu bhayaMkara che ane te jIvane bhavobhava durgatimAM laI javA samartha che e vAta para bhAra mUkI rahyA che ane tethI sAdhaka AtmAe tenA nAza mATe prayatna karavo joIe. tenA vinA jIva koI rIte du:kha, durgati ane darbhAgyathI bacI zakto nathI. je kAraNathI avedhasaMvedhaparavALAne sUkSmabodha nathI hoto. tethI zuM ? te kahe che. apAyadarzanaM tasmAcchutadIpAna tAttvikam / tadAbhAlambanaM tvasya, tathA pApe pravRttitaH // 69 // je kAraNathI avedhasaMvedhapadavALAne bodha sUkSma nathI hoto, pUla ja hoya che te kAraNathI AgamarUpI dIpakathI doSanuM darzana tAtvika nathI hotuM, pAramArthika nathI hotuM paNa bhrAntithI paramArthanI AbhAne viSaya karanAruM hoya che athati tAttvika doSa darzananA viSayamAM tAtvika doSadarzananI chAyAvALuM 2010_05 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 dopadarzana hoya che kAraNa ke anAbhoganA kAraNe - ajJAnanA kAraNe pApamAM pravRtti thAya che ane tethI hiMsA, abrahma, parigraha, kapAyo e badhAmAM sUkSmabodha na hovAthI pApamAM rUcipUrvaka pravRtti thAya che. Ama ajJAnatAthI pApamAM rUcipUrvaka pravRtti hovAthI jIvane doSadarzana tAtvika nathI hotuM paraMtu bhrAntithI * paramArthanA viSayamAM paramArthanI AbhAvALuM hoya che. AgaLanA zlokamAM kahI gayA tema apAyazaktinA mAlinkavALA jIvane avedhasaMvedhapada hoya che. avedhasaMvedhapada e aMdhApo che. tenI hAjarImAM jIva game teTaluM bhaNe to paNa bodha sthUla hoya che. jinAgamone sAMbhaLavA mAtrathI ke vAMcavA mAtrathI bodha sUkSma thaI jato nathI. anyadarzanIo pAse to anekAMtagarbhita nayavivakSA nathI eTale emano bodha to sthUla hoya emAM koI Azcarya nathI paraMtu jinAgama bhaNe to paNa bodha sthUla rahe to tenuM kAraNa e che ke tenA dvArA aMdarathI padArthanuM svarUpa jovA mATenI daSTino ughADa thavo joIe te na thAya to tyAM paNa bodha sthUla ja rahe che. bodhanI sUkSmatA mATe jJAnAvaraNIyanA viziSTa kSayopazama sAthe darzanamohanIyano paNa kSayopazama ane AcArapAlanajanya zuddhi hovI jarUrI che. - jinAgama bhaNatA bhaNatA jema jema zraddhA vadhatI jAya che tema tema padArthanuM darzana spaSTa, spaSTatara thatuM jAya che. jinavacana pratyenI sacoTa zraddhA yukta jJAna ghaNuM duSkara che. jJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI ya padArthano bodha thAya che ane mohanIyanA kSayopazamathI heya ane upAdeya vibhAgamAM bhrAMti dUra thAya che. kaSAyanA pariNAmo ane upazamanA pariNAmo, enI sUkSmAtisUkSma oLakha viziSTa prakAranA jJAnAvaraNIyanA kSayopazamanA baLe thAya che. paraMtu kaSAyanA pariNAmo pratye arUci ane upazamanA pariNAmo pratye rUci e to darzana mohanIyanA kSayopazamanA baLe ja thAya che. abhavya nava pUrvanA zAstranA abhyAsanA baLe kaSAyanA pariNAma ane upazamanA pariNAmane oLakhI zake che. paraMtu darzana mohanIyanI maMdatA ke kSayopazama na thavAthI tenI pratye - arUci rUci thaI zakatI nathI, jema jema vastuno hetu-svarUpa ane LanI dRSTie vicAra karavAmAM Ave, tenI upara ciMtana-manana karavAmAM Ave tema tema te te vastumAM apAradarzana thavA mAMDe che. e apAyadarzana thatAMnI sAthe mohanIyano kSayopazama thAya eTale e apAyamAM apAyanuM saMvedana thAya che. ane AvuM apAyanuM saMvedana jemAM thAya tevA jJAnane ja zraddhAyuktajJAna kahevuM che ane adhyAtmanA mArgamAM A cIja ja ghaNI duSkara che. A zraddhAyukta jJAna kaho ke apAyanuM apAyarUpe saMvedana e ja jIvane saMsAra sAgarathI tAranAruM bane che. abhavyane zAstrabodhathI 2010_05 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 57. narakAdi apAyanuM jJAna thAya che paNa te jJAna zraddhA vinAnuM, saMvedana vinAnuM hovAthI tAtvika nathI. graMthibheda thatA pahelAM jIvane kadAca jinAgama maLI jAya, teno abhyAsa paNa kare to paNa tyAM narakAdi apAya darzana tAttvika nathI kAraNa ke tyAM avedhasaMvedyapada che. eTale narakAdi apAyanA bhAvo te AzayasthAnamAM je rIte heya rUpe vedAvA joie te rIte vedAtA nathI. Ama jovA jaIe to sUkSmabodha thatA pahelAM ke pachI bodhano AkAra bAhya dRSTithI to eka sarakho ja hoya che. jema suvarNaghaTa ane gileTa karAvela pittaLano ghaTa baMne dekhAvamAM eka sarakhA dekhAya che paNa pittaLanA ghaDAne agnimAM nAMkhatA te kALo paDI jAya che jyAre suvarNaghaTa agni saMyoge vadhu tejasvI bane che te ja rIte tAttvika apAradarzanavALo AtmA viparIta saMyogomAM potAnI samatA-samAdhi TakAve che. citta ratnane vadhune vadhu nirmaLa karato jAya. jyAre tAttvika apAyadarzananI AbhAvALo tyAM AgaLa samatA - samAdhi cUkI jAya che. kaSAyo ane saMkalezathI gherAI jAya che. sukSmabodhanA abhAvamAM jIvanI pAse Aya-vyayanI tulanA karavAnuM sAmarthya hotuM nathI tethI gItArthatAnI dRSTie vicAratAM jemAM nukasAna che temAM tene lAbha dekhAya che ane tenA kAraNe jemAM potAnuM vaTAI jatuM hoya tevI paNa paropakArAdi pravRttiomAM tene lAbha dekhAya che. jyAM apAyanuM darzana ja sAcuM na thAya ane bhrAntivALa thAya tyAM jIvanA uddhArano avakAza kyAM ? jyAM apAyadarzana tAttvika thAya tyAre TheTha tenA LanA lAbha-nukasAna sudhInI draSTi pahoMce che ane tethI tevo jIva tAtkAlika dekhAtA lAbhamAM muMjhAI jaI pravRtti karato nathI. cothI dRSTi sudhI avedhasaMvedapada hovAnA kAraNe ajJAnathI ajANatA paNa pApamAM pravRtti thAya che kAraNa ke ajJAnanA kAraNe teno AtmA je sUkSma pApa che tene pApa tarIke oLakhAto nathI. sthUla dRSTithI pApane pApa kahevAya jyAre sUkSmadraSTithI pApanA kAraNone paNa pApa kahevAya che. eTalA ja mATe hiMsA, juTha ane corInA pApa karatA paNa maithuna ane parigrahanuM pApa caDI. jAya che kAraNa ke te hote chate ja pahelA traNa pApo jIvane hoya che. anyadarzanamAM tapa vagerenuM vidhAna hovA chatAM tyAM jIvonA viSayanuM sUkSmajJAna na hovAnA kAraNe potAnA mATe banAvela AhAra levAmAM pApa che, tenAthI jIvonI hiMsAnI anumodanAnuM pApa lAge che e khyAla na hovAnA kAraNe tapa vagere karavA chatAM ane pApa vyApArano tyAga karI saMnyAsa dIkSA grahaNa karavA chatAM teo e pApathI bacI zakatA nathI temaja vanaspati vageremAM 2010_05 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 jIva che temane sparza karatA, kApatA teone atyaMta pIDA, kaMpArI, dhrujArI vagere thAya che. A bodha na hovAnA kAraNe teo jaMgalamAM La vagere khAya che tema ja sarovaranA sacina pANI vagere vApare che. A jaina zAsana nirdiSTa sUkSmabodhano abhAva che. eTale ajANatA paNa teone pApanI saMbhAvanA che teja rIte jainadarzananA utsarga-apavAdano mArmika bodha na hoya ane enA kAraNe ekAMte utsarga pakaDI rAkhe to mAMdagImAM paDelA bIjA AtmAne avasare apavAda sevana dvArA je samAdhi TakavAnI saMbhAvanA che te na kare ane asamAdhimAM te AtmAne maravAmAM nimitta bane e AtmA maryA pachI je durgatimAM bhavobhavamAM rakhaDe, ghora hiMsAdi pApo kare tenuM nimitta pote banato. hovA chatAM meM to bhagavAnanI AjJAnuM pAlana ja karyuM che ema mAne to e bodha tAttvika apAyadarzananI AbhAvALo bodha che. Ama AgamarUpI dipaka maLavA chatAM jIvane jo sUkSmabodha na thAya, utsarga - apavAda garbhita bodha na thAya, naya sApekSa bodha na thAya to tenA dvArA thatuM apAyadarzana e tAttvika apAyadarzana nathI paNa tAtvika apAyadarzananI bhrAntivALuM apAya darzana che. tapa karatA tyAga mahAna che ane tyAga karatA nirdoSa caryA mahAna che ane nirdoSa carcA paNa Asakti tyAganA lakSya (jenuM paryavasAna aNAhArI padanI prAptimAM che) mahAna che A vAta sUkSmabodhavALA samajI zake che, bIjA nahi. ato 'nyaduttarAsvasmAt pApe krmaagso'pihi| taptalohapadanyAsatulyA vRttiH cidyadi // 70 // avedhasaMvedhapadanA prakaraNathI anya je vedhasaMvedhapada e uttaranI cAra sthirAdi dRSTimAM hoya che. ahiMyA AvelA AtmAne apAyazaktinuM mAline nIkaLI jAya che. je apAyazakti AtmAmAM azubhAnubaMdha ubho karI saMsAramAM rakhaDAvavAmAM samartha hatI teno have nAza thAya che. have ahiMyA vedhasaMvadhapada prApta thAya che. zubhAnubaMdha have ahiMyA baLavAna banela hoya che. AzayamAMthI aviveka, ajJAna nIkaLI gayela hovAthI mokSanI IcchA tIvra banelI hoya che. saMsAranA tamAma bhAvo ahiMyA tyAjya rUpe, pApa rUpe AtmAne ahita karanAra rUpe anubhavAya che. jIva potAnuM cAle tyAM sudhI to hiMsAdi pApa kAryomAM pravRtta thato nathI kAraNa ke je vastu potAnA upayogamAM tyAjya rUpe vedAya che. temAM jIvane pravRtti karavI e bhAre muzkela banI jAya che, chatAM karmanI baLavattA hoya, potAnuM jIvavIrya tenI sAme TakavA mATe samartha na hoya to jIvane karmanA aparAdhathI pravRtti karavI paDe che. paraMtu te taHlohapadanyAsa tulya pravRtti hoya che. saMvegasArA pravRtti hoya che. atyaMta kheda pUrvakanI pravRtti hoya che. prAyaH karIne to te AtmAnI pApamAM pravRtti hotI ja nathI 2010_05 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 59 paNa kyAreka jovA maLe to kheda sahita ja hoya che. jyAM bodha sUkSma banyo, hetu, svarUpa ane LathI AtmasvarUpano nirNaya thayo. "AtmA che." "te nitya che' "karmano kartA che" "karmano bhoktA che." "AtmAno mokSa che" ane "mokSano upAya che.' A cha sthAnanI yathArtha zraddhA thaI. huM hato, chuM ane rahevAno chuM. mAro nAza koI kALe thavAno nathI ane mArA puruSArthathI ja mAruM bhAvi ghaDAvAnuM che.our deeds of today are seeds of tomorrow. huM ja mArA bhAgyano ghaDavaiyo chuM. AvI jyAM AtmazraddhA UbhI thaI e AtmAne jyAre saMsAramAM rahevuM paDe ke pApapravRttimAM joDAvuM paDe tyAre enA AtmAnI aMdarathI kevI sthiti hoya che te jJAnI sivAya bIjuM koNa samajI zake ? eTale pApapravRtti kALe enuM aMtara aMdarathI du:bhAtuM hoya che. e kAle aMdarathI te prAmANika hoya che eTale ema kahevAya ke te pApa karato nathI. tenAthI pApa pravRtti thaI jAya che. te karmane bAMdhato nathI, karma tene baMdhAya che. AtmA vastapaNe nitya che. samaye samaye jJAnAdipariNAmanA palaTAvAthI paryAyanuM palaTAvApaNuM che. jema samudra palaTAto nathI paNa mAtra mojAM palaTAya che. tema AtmAnI vibhAvadazAmAM bALa, yuvA, vRddha avasthA rupa paryAya bheda che paNa te avasthAmAM Atmadravyano bheda thato nathI, te to nitya che. te traNe avasthAnI je smRti varte che te ja AtmA che.dareka vastuno kevaLa mULamAMthI nAza to thato ja nathI paNa avasthAMtara rUpa nAza thAya che. tema AtmAno paNa saMsArI avasthAmAM anya dravyanA yoge nAza ghaTI zake paNa kevaLa nAza thAya nahi. Ama samakitIne traNe kALamAM potAnI nityatAnI khAtrI thAya che ane tethI sAmAnyathI to te pApa pravRtti na ja kare. karmanA aparAdhamAM paNa sAmAnyathI to tenI sAme jhajhumavAnuM ja hoya che paraMtu te pramANe karatA TakI na zakAya tyAre ja tenI pApamAM pravRtti hoya che. te pravRtti mATe haribhadrasUri mahArAja takhalohapadanyAyatulya zabda vApare che. tasalohapadanyAsa vicAra : jema pheMsInA mAMcaDe laTakAvavAnI 10 miniTa pahelA kedIne mIThAI khavaDAvavAmAM Ave tyAre kedIne mIThAInA rasanuM indriyastara-dehastare jJAna ane bhAna hovA chatAM paNa temAM te AnaMda na anubhavatAM du:khane ja anubhave che. kAraNake tenI najara sAme daza mInITa pachI mAre zaMsInA mAMcaDe laTakavAnuM che Avo khyAla che. A jherI lADu che' ema jANanArane koI parANe khavaDAve tyAre tene lADumAM rahela mIThAzano anubhava thavA chatAM paNa du:khanI ja pratIti thAya che. jaMgalamAM potAnI pAchaLa paDelA vAghathI rakSaNa meLavavA doDI rahelA mANasanA ,,,, , 2010_05 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - 60 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 mArgamAM saLagatA aMgArAthI bharelI lAMbI pahoLI khAI Ave ane temAM vacce becAra lAla coLa tapelA lokhaMDanAM goLA hoya te joIne khullA pagavALo te mANasa khAIne oLaMgavA lokhaMDanA goLA upara jema kaMpArI ane dhrujArIthI paga mUke te rIte samakitI kaMpatA hRdaye saMsAranuM sukha bhogave che. vedhasaMvedhapadathI AvI saMvegasAravALI ja pravRtti kema hoya che ? te kahe che. vedysNvedypdtHsNvegaatishyaaditi| caramaiva bhavatyaiSA, punardurgatyayogataH // 71 // jenuM svarUpa ame zloka 93mAM kahevAnA chIe. te vedhasaMvedha padathI atizaya saMvega vaDe karIne samyagadRSTine A chellI ja pApa pravRtti hoya che kAraNa ke te pachI phrIthI durgatino ayoga hovAthI. A caramA pApapravRtti zuM che? - pAMcamI draSTimAM rahelA jIvane aprazasta kaSAyanA udayathI pApanI pravRtti hoI zake che. paraMtu te pApanI pravRttimAM tIvra arUci hovAnA kAraNe te pApa pravRttithI evuM karma nathI baMdhAtu ke je dIthI pApanI pravRtti karAve. samyagraSTi jIvane dharmanA kALamAM je puNya baMdhAze tenAthI bhoga sAmagrI maLaze. paNa bhogano Aveza nahi thAya, chatAM samaktiInI je bhogamAM pravRtti jovA maLe che te samyakatva pAmatA pahelA bAMdhelA karmanA udayathI che. Ama pUrvopAtta karmathI ja bhogamAM pravRtti che. samakitIne samyakatva kALamAM thayelI pApa pravRttithI krIthI saMsArano rAga karAve, sukhamAM sukha buddhi karAve, mohano Aveza karAve evuM karma baMdhAvAnuM nathI. samyakatva kAlamAM je pApa pravRtti thAya che tenAthI phrIthI saMsAramAM upAdeya buddhi thavAnI nathI. samakitI bhogAvali hoya to ja saMsAramAM rahe ane bhoga bhogave ema je kahevAya che temAM samakti pAmatA pahelA mohanA AvezathI upArjana karAyelA karmo hoya to pApa pravRtti ghaTI zake, cothe guNaThANe chaThThI draSTimAM rahelA jIvonI je saMsAramAM pApa pravRtti dekhAya che te paNa pUrvopAtta karmanA udayathI thAya che. 12 kaSAyo prazasta hovAthI te prazasta kaSAyanA udayathI mAtra bhogane anukUla pravRtti thAya che paraMtu temAM rAgAdi thatA nathI. Ama saMvegano bhAva atizaya hovAthI arthAta atizaya heyabuddhi pUrvaka pApanA pariNAma hovAnA kAraNe je pApa pravRtti thAya che te caramAM ja thAya che kAraNa ke phrIthI durgatino yoga na thato hovAthI. zaMkA to pachI punaH kema lakhyuM ? arthAta durgati na thatI hovAthI carama pApa 2010_05 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 pravRtti hoya che ema ja lakhavuM hatuM ne ? samAdhAnaH punaH je lakhyuM che te samaktinA abhAvamAM upAttakarmanA sAmarthyathI ekavAra durgati thaI zake che. e khyAlathI lakhyuM che. sAmAnya rIte samyakatva pAmelA jIvane carama pApa pravRtti hovAnA kAraNe tenAthI navI pApa pravRtti karAve tevuM pApa karma baMdhAtuM nathI. tethI samyakatva pAmyA pachI AyuSyano baMdha thAya to durgatino thato nathI ane tethI sAmAnya rIte durgatino ayoga hovA chatAM samyakatva pAmatA pahelA jIve azubha AyuSya bAMdhI dIdhuM hoya to ekavAra durgatimAM javuM paDe che mATe punati yogAt ema lakhyuM che temAM zreNika mahArAjanuM udAharaNa che. zaMkAH samyagadarzanathI paDelA ane anaMta saMsArI thayelA jIvone anekavAra durgatino yoga thAya che. evuM zAstromAM jaNAya che tethI samakitI jIvane phrIthI durgatino ayoga che evuM tamAruM kathana yatkiMcit arthAta tuccha che. samAdhAna : tamArI zaMkA barAbara nathI kAraNa ke tame amArA abhiprAyane samajatA nathI. kSAyika samyaga dRSTi jIvane ja neRcika vedhasaMvedhapada hoya che ane tethI tene ja caramA pApapravRtti hoya che e abhiprAyathI amAruM kathana che. vaLI vyAvahArika evuM vedhasaMvedhapada paNa suMdara ja che. (mapi thI naiRRyika vedhasaMvedyapada to. suMdara che ja , kAraNa ke te hote chate durgati thavA chatAM paNa prAyaH karIne mAnasika du:khano abhAva hoya che. "sutAvApa'mAM pi thI sAmAnya rIte to vyAvahArika vedhasaMvedhapada hote chate durgati thatI ja nathI paraMtu kyAreka thAya to paNa tyAM mAnasika du:khano prAya: abhAva hoya che. prAyaH eTalA mATe kahyuM ke narakAdimAM gayelA jIvane tyAMnI asahya vedanAmAM potAnI karelI bhUla ja yAda Ave che. teno ja atyaMta pazcAttApa hoya che. ene ekaja vicAra Ave che ke jo meM bhUla na karI hota to ahiMyA AvavuM na paData mATe have A bhUlathI AvelA du:khane evI rIte veThI levA jevuM che ke jethI navA du:kha ApanAra karmI na baMdhAya ema AtmAne samajAvI zAMtithI du:khane veThavAno prayatna kare che ane tethI bahulatayA saMkaleza, arati, mAranAra upara krodhAdi thatA nathI chatAM kyAreka duHkhanI pIDA asahya bane to saMkaleza thaI jAya tevuM bane to temAM te saMklezane sAro mAnavA rUpa upAdeya buddhi to thatI ja nathI mATe prAya: lakhyuM che. vajanA cokhAne jema agni dvArA game teTalI pAkakriyA karavAmAM Ave to paNa tenAmAM jema pAka arthAt vikalledana thatuM nathI. tema vyAvahArika vedhasaMvedyapada hote chate narakAdimAM gayelA samyagraSTi jIvane game tevA zarIranA duHkho hovA chatAM bhAva pAka thatAM nathI.sato- pahelI cAra draSTimAM rahelA avedhasaMvedhapadathI anya evuM je acaramAvarta kALamAM temaja caramAvatamAM dRSTi pAmatA pahelA je 2010_05 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 avedhasaMvedhapada che te ekAMte acArU arthAta kharAba che. caramAM pApapravRtti kahI mATe samyakatva pAmyA pachI gozAlAdi jIvono je anaMta saMsAra thayo te jIvonI carama pApapravRtti na hatI paraMtu acarama evI pApa pravRttithI ja anaMta saMsAra thayo che. samyakatva pAmyA pachI pUrvopAtta karmanA udayathI samyakatvathI bhraSTa thayA ane tethI te badhI pApa pravRttio anaMta saMsAranuM upArjanA kare tevI hovAthI te acarama pApapravRti ja hatI. avedyasaMvedyapadamapadaM paramArthataH / parva tu saMvedya meva di yoAinAm II 9rA avedhasaMvedhapada e mithyAdRSTinuM AzayasthAna che ethI ja karIne paramArthathI te apada che kAraNa ke yathAvasthita vastutattvanuM te prakAzana karatuM nathI. yathAvasthita vastutatvane grahaNa kare teja bodha kahevAya. jyAre avedhasaMvedyapada kAlIna upayoga e yathAvasthita vastutattvane grahaNa karato nathI tethI paramArthathI te bodharUpa ja nathI. bodharUpa kahI zakAya-Azaya sthAna rUpa kahI zakAya te vedhasaMvedyapada che kAraNa ke pada zabdano aqWyoga arthAta guptayartha temAM ghaTe che. pada zabdapadAne - mavavote-sAya e arthamAM che. tathA 2 mAda- ane vaLI vedhasaMvedhapadamAM padapaNuM je rIte che te kahe che. vedyaM saMvedyate yasminnapAyAdinibandhanam / tathA'pravRtibuddhayApi,styAdyAgamavizuddhayA // 73 // je vastu jevI che tene tevI rIte vedana karavuM te vAstavika vedha che. tevA prakAranA bhAvayogI samyagdaSTi, dezaviratI, sarvaviratI rUpa bhAvayogI. sAmAnyathI avikalpajJAnathI grAhya arthAt samAna bodhathI grAhya te vedha che. arthAt badhA bhAvayogIonAM jJAnamAM samAnarUpe je vedAya che te vedha che. ane A vedhanuM potapotAnA kSayopazamane anurUpa saMvedana je AzayasthAnamAM thAya. che te vedhasaMvedhapada che. ahiMyA kSayopazamane anurUpa vedana eTalA mATe kahyuM ke Ama to badhA samyagadRSTi jIvonuM vedana eka sarakhuM hoya che. badhA heyane heya rUpe ane upAdeyane upAdeya rUpe samAnatayA ja vede che, chatAM jeno jJAnavaraNIyano sacopazama vadhAre haze te jIva heyopAdeyanuM vedana vizadatayA karaze jyAre maMda kSayopazamavALA jIvo te rIte nahi kare paNa baMnenuM vedanA nirNayAtmaka ja hoya che. saMzayAtmaka nahi. have vedavAyogya zuM che ? strI, hiMsA AdinA pariNAmo e vedha che. kevI. rIte vedha che te kahe che. tathA tenA praznAre........... je rIte badhA bhAvayogIonA jJAnamAM sAmAnyAnuM 2010_05 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 63 viddha samAnatayA vedAya che te prakAre tapAvAna. strI AdinA sevananA tyAganI buddhithI ja zrutajJAna dvArA viparIta mala dUra thavAthI heyopAdeyanuM yathArtha saMvedana karAya che. Ama narakAdi du:khonA hetubhUta strI Adi tattvonuM heyarUpe saMvedana je Azaya sthAnamAM karAya che. te vedhasaMvedyapada che. ahiMyA narakAdi apAyanA hetu bhUta strI Adi kema lIdhA ? to kahe che ke jagatamAM buddhizALI evA jIvone paNa karmabaMdhanuM pradhAna kAraNa jo koI hoya to te strI che mATe narakAdi apAyanA pradhAna kAraNa tarIke strI kahIM te viSayamAM bhartuhari lakhe che ke kAmazakti (sex Power)nI mana upara evI prabaLa asara che ke jyAre suMdarIne joI nathI hotI. tyAre tene jovAnI icchA thAya che. joyA pachI sparza karavAnuM mana thAya che pachI tene bheTavAno bhAva jAge che ane pachIthI tenA AzleSamAMthI mukta thavAnI icchA thatI nathI. nArI dehanuM AvuM AkarSaNa che! ane eTale to kavioe zRMgAra ane bhogane ja svarga kahyA che. pratyeka zRMgAra ke zRMgArika kriyAnI pAchaLa gupta rIte vairAgya Ubho ja hoya che. kAraNake saMbhoganI kriyA pachI tarata ja strInI kAyA ane rUpa gamatA nathI. ghaDIka pUrato vairAgya AvI jAya che eTale ja eka kavie kahyuM che, ke manuSyane zmazAnamAM je verAgya Ave che ane ratikrIDA pachI tarata ja je vairAgyano anubhava thAya che te ja kAyama rahe to mokSa prApti thaI jAya bhartRharie suMdarI ane tenA hAvabhAvanI niMdA karI che. A darzana eka virakta yogInuM che. jenI AMkhamAM vairAgyanuM aMjana aMjAya che tenI viSayavAsanA nAza pAme che. tene strI puruSanA bheda rahetA nathI pachI strInA dehanA AkarSaNano savAla ja raheto nathI. kAmI puruSanI AMkhe jovAtI strI atisuMdara lAge che. virAgInI AMkhe e ja strI, hADacAmanA mALakhAthI vizeSa kAMI ja nathI. mahAkavi azvaghoSe kahyuM che ke - kaGkAla zeSeSu ravareSu teSu kAmeSu kasya Atmavato ratiH syAt / jemAM mAtra kaMkAla - hADapiMjara ja zeSa rahe che tevA sUkA kAmaviSayomAM kone prema thAya ? AvuM ja darzana, virakta kavi bhartRharinuM paNa che. te kahe che, vAstavamAM strI, kharekhara apavitra bhastrikA (cAmaDAnI dhamaNI) che. paraMtu mohano prabhAva to juo. AMkhamAM mohanuM aMjAmaNa thAya che ke tarata ja AvI apavitra strI kAntA kamalanayanA ane suMdarI dekhAvA lAge che ane jotAveMta vidvAna mANasa paNa madahoza thaI jAya che. tenI pratye kheMcAya che ane tenI cApalUsI karavA lAge che. strIne mATe vaparAtA yitA (dayAvALI) zabda para zleSa karatA te kahe che ke 2010_05 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 strIne dayitA kema kahevAya ? jenuM smaraNa saMtApa Ape, jenA darzanathI unmAda thAya ane jenA sparzathI moha jAge AvI anahada pIDA ApanArI nArIne yitA kema kahevI ? nArI amRta paNa che ane jhera paNa che. e anurakta hoya to amRtanA jevI madhura hoya che paraMtu jyAre te pratikULa thai jAya che tyAre sAkSAt vipalatA banI jAya. che eTale vivekazIla vidvAne baMne sthitimAM tajavA yogya che. strI, saMzayonI ghamarI che. avinayanuM dhAma che. sAhasonuM zahera che. doSono bhaMDAra che. seMkaDo kapaTonI bhUmi che. svarganA mArgamAM vidana che. narakanuM praveza dvAra che ane sarva mAyAno karaMDiyo che. bhartuhari nArIne nadI kahe che je taravI durUra che. jo temAM koI ekavAra Utare to. DUbI mare mATe AtmasAdhanA karavI hoya teNe tene dUrathI tajavI joIe. - vanitA e jherI sApa che. enA mohaka kaTAkSo e kAtila jhera che. vividha vilAso enI bhayAnaka kyA che. sApanI jema svabhAve vakra che. sApa karaDe to enA UtAranArA gArUDIo, oSadho, maMtro maLI zake che. paraMtu kAminI rUpI sApa karaDe to saMsAramAM teno upAya nathI. nArIno deha eka bhayAnaka jaMgala che temAM unnata stano rUpI durgama parvato che. kAmadeva rUpI kAbela taskaro che. jo mana rUpI musA temAM praveza kare to te bhUlo paDI jAya, ene pAchA bahAra nIkaLavAno mArga maLe nahi, ane kAmadevarUpI coranA hAthe te sAva lUMTAI jAya ! puruSa karatAM AThagaNo vadhu kAma dharAvatI strI pahelA nA, nA, nahi ema kahIne rasa batAvatI nathI, pachI lajjAzIla bane che, pachI abhilASA jAge che, pachI krame karIne rasa vadhato jAya che ane parAkASThA Ave tyAre maryAdAnI tamAma pALa toDIne teno rasa dhasamasato vahevA lAge che. pUnamanI rAta hatI. bhagavAna buddha jaMgalamAM tapa karatA hatA. keTalAka kAmI yuvAno eka suMdara yuvatIne UThAvI lAvyA. nirjana sthAnamAM tene nirvastra karI paraMtu teonI pakaDamAMthI chaTakIne te bhAgI. buddha dhyAnastha hatA tyAMthI pasAra thaI haze. yuvAno tene zodhavA pAchaLa gayA. buddhane pUchayuM, tame koI suMdara nagna strIne ahIMthI jatI joI che ? buddha javAba Apyo. hA, ahIMthI eka AkAra pasAra thayo. e strI hatI, nagna hatI ke suMdara hatI, tenI mane khabara nathI. kAmI yuvAnanI najare je strI nagna dekhAya che te buddhanI draSTimAM AkAramAtra che ! jo buddhatva Ave to kAminI ja rahetI nathI. to pachI kAmanI lIlAnI to vAta ja kyAM rahI ? yogIrAja bhartRharie ahIM je kAminInI niMdA karI che tenA mULamAM A buddhatva che. moha marI jAya tyAre nArInA kaTAkSo, vilAsI vacano ke zRMgArika ceSTAo. Jain Education. International 2010_05 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 65 bilakula asara karatI nathI tene samyagadarzana lAdhI jAya che. tethI mArI to zuM, AkhA jagatanI jaMjALa paNa tene taNakhalAnA jevI tuccha lAge che. kAma eka bhayAnaka pAradhi che tenA bANa to klanA che paNa jene vAge tenAmAM saMtApanI javALA saLagavA lAge che. paNa vivekanuM bambara je pahere tene kAmAgni bALI zakato nathI. je sthitaprajJa che te kSaNabhaMgura sukha ApanAra strIno saMga nathI karatA, paraMtu karUNA, maMtrI ane prajJA jevI kuLavadhuono samAgama kare che kAraNake e khabara che ke narakamAM puSTa payodharavALI ane nitamba upara kaTimekhalA jhUlAvatI strIo hotI nathI. tAtparva: AgamanA bodhathI thayelI je vizuddhi tenA kAraNe narakAdi apAyanA kAraNabhUta strI AdinuM je prakAre apravRtti buddhithI saMvedana je padamAM thAya che te vedhasaMvedhapada che. tathADapravRttivRddhiyAdi-mAM 'tathA" no artha je rIte pahelI bIjI Adi dRSTivALA strI Adine heya mAne che te rIte nahi paraMtu bhAvayogI evA samyadRSTi Adi jIvo je rIte strI Adine heya mAne che te rItanuM vadana tathA' zabdathI apekSita che. pravRttivRddhayApimAM pizabda evakAra arthamAM che. jagatamAM tAtvika dRSTie vicAratA strI, dhana, kuTuMba, putra, parivAra, makAna, snehI vagere du:khanA ja kAraNabhUta che ane tethI samyagadraSTayAdi bhAvayogIone te duHkhanA kAraNarUpe ja vedAya che. Ama du:khanA kAraNabhUta strI Adi tattvo jemAM duHkhanA kAraNarUpe vecAya che. te vedhasaMvedyapada che. tatpadaM saadhvvsthaanaadbhinngrnthyaadilkssnnm| anvarthayogatastantre vedyasaMvedyamucyate // 74 // AgamanA bodhathI thayelI tevA prakAranI apravRttibuddhithI ja apAyAdinA. kAraNabhUta strI Adirupe vedhanuM saMvedana jemAM thAya che tatpadaM - te bhinna graMthyAdi svarUpa padane je padArthanI jevI avasthiti che te rUpe ja tenuM AzayasthAnamAM paricchedana thatuM hovAthI anvaryayogathI zAstramAM vedhasaMvedhapada kahevAya che. arthAta bhinnagraMthi samakitI, dezaviratI, sarvavirati AzayasthAnamAM strI Adi tattvonuM jevA prakAre avasthAna che te ja rIte narakAdinA apAyarUpe ja saMvedana thAya che. strI, dhana, kuTuMba, parivAra, svajanAdi saghaLI vastuo pAMcamI dRSTithI mAMDIne te pachInI dRSTiomAM narakAdinA kAraNarUpe, AtmAne ahita karanAra rUpe, bhavabhramaNanA kAraNarUpe ja anubhavAya che ane tethI vedhasaMvedhaparavALA jIvo saMsAramAM kayAMya TharatA nathI. jIve eka vakhata graMthine bhedI nAMkhavA dvArA potAnuM Atmaghara ane temAM rahelA kSamAdiguNono vaibhava joI lIdho che, anubhavI lIdho che tethI strI 2010_05 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 Adi bAhya padArtho tene taddana phIkA, nIrasa, tuccha, banAvaTI ane asAra lAge che. vedhasaMvedhapada e vItarAgatAnuM pravezadvAra che. A padamAM jIvane AtmAnA je anaMtaguNo che te badhA anaMtaguNono eka aMza anubhavAya che mATe paramAtmasvarUpanI jhAMkhI tene ahiMyA anubhavAya che eTalA mATe samaktine sarvaguNAMza kahevAmAM AvyuM che ane eTalA ja mATe paramAtmAne yathArtha rUpe samakitI ja oLakhI zake che. te pahelAnA bIjA jIvo nahi. e je kahyuM che te taddana satya che. akaSAya pariNamana, nirvikAra pariNamana, vItarAga pariNamana e mokSamArga che ane te aMze aMze ahiMyA anubhavAya che. saMsArano evo bhaya varte che ke jethI viSayomAMthI mana UThI jAya che. jema bAjumAM khINa hoya ane javAno rasto sAMkko hoya to mANasa keTaluM sAcave che ? tema A jIva paDI javAya tevA ThekANe Ubho che tethI niraMtara jAgrata che. tene harSazokanI vRtti prAyaH uThatI nathI. uThe to tarata samAvI de che. pudgalamAM tene tAdAmyapaNuM thatuM nathI. mokSa sivAya bIjuM te icchato nathI. dhana mATI jevuM lAge che. rAjya maLe to paNa rAjIpo thato nathI. saMkalpa vikalpa thAya tyAre khabara paDe ke mArI haju keTalI nabaLAI varte che. viSaya kyAya vizeSa vikAra karI jAya te vakhate tene potAnuM nirvIryapaNuM joIne ghaNo kheda thAya che. vedhasaMvepada e AMtarasaMvedana che. heyane jANyA pachI teno bhaya, ciMtA, baLatarA ane nukasAnathI bacavAnI kALajI ane upAdeya jANyA pachI tene ja meLavavAnI icchA, AturatA e saMvedana che ane te vedhasaMvedhapada che ane A sUkSmabodha che. bodhanI sUkSmatA eTale bodhanI asarakArakatA. bodha vAstavika te kahevAya ke je aMtarane bhedIne aMdaranA UMDANamAM cAlyo jAya. nava nava pUrvanA bodha paNa jo aMtarane bhedI na zake to te bodha vyApaka hovA chatAM sthUla che jyAre aSTapravacana mAtAno bodha paNa aMtarane bhedI nAMkhe to te vyApaka na hovA chatAM sUkSma che. vedhasaMvedhapada Ave eTale mAtra moTA ja pApo heya lAge ema nahi paNa nAnA nAnA pApo paNa tyAjya lAge ane tethI te nAnA pApo paNa karI zake nahi. gautamamahArAjAnA paricayathI aImutto vIraprabhunI vANI sAMbhaLI dIkSA levA taiyAra thayo tyAre tenI mAtA kahe che ke tuM to haju nAno bALaka che. dIkSA zuM che ? te tane zuM khabara paDe ? tyAre aImutto ekaja javAba Ape che ke mA ! huM bIju kAMI vadhAre jANato nathI paNa eTaluM to nizcita jANuM che ke jagatamAM je jIvo utpanna thAya che tene maravAnuM cokkasa che paNa te mRtyu kyAre Avaze ? tenI mane khabara nathI. mane jyAre sukhadu:kha thAya che tyAre khabara paDe che ke meM kAMI sAruM khoTuM karyuM 2010_05 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 haze tenuM A La che. A tattva huM samajyo chuM. A bodha upara teNe vIraprabhunI pAse dIkSA lIdhI. sthavironI sAthe spaMDilabhUmi gayA. tyAM sarovaranA kAMThe rahI pANImAM pAtra taratuM mUkyuM. bALakrIDA karI. sarovara DahoLyuM. sthavira munioe A joyuM ane kahyuM ke tame pANInA jIvonI virAdhanA karI che. te sAMbhaLI temane pazcAttApa thayo. prabhu pAse AvI prAyazcitta mAgyuM. ane prabhue iriyAvahIno kAusagna karavA kahyuM je karatA karatA pazcAttApanA baLa upara kvalajJAna pAmyA. ahIM atimuktakanuM cAritra lIdhA pahelAnuM je jJAna hatuM te saMvedanAtmaka hatuM. ane A saMvedanAtmaka jJAnanI ja adhyAtmamAM kiMmata che. A jJAnathI aMdaramAM ajJAnano aMdhakAra ulecAI jAya che ane jIvane mokSa niphaTa che evuM aMdarathI anubhavAya che. te ja rIte dharmarUci nI paNa vAta Ave che ke teNe saMsArathI vairAgya pAmI. tApasa dIkSA aMgIkAra karI. dharmarUci aNagAranuM dRSTAMta - vasaMtapura nagaramAM jitazatru rAjA hato. tene dhAriNI nAmanI devI hatI. temaNe dharmarUci nAmano putra hato. te rAjA eka vakhata tApa dIkSA aMgIkAra karavAnI icchAthI dharmarucine rAjyane vize sthApana karavA taiyAra thayo te vakhate dharmaruci potAnI mAtAne pUche che- zA mATe mArA pitA rAjyalakSmIno tyAga kare che ? tyAre teNIe kahyuM ke narakAdi saghaLA du:khanA hetubhUta, svarga ane mokSanA mArgamAM argalA samAna, avazya anarthane karanArI, paramArthathI A lokamAM paNa abhimAna mAtra phlavALI evI A rAjyalakSmI vaDe karIne zuM ? AthI karIne AvI rAjyalakSmIne choDIne tArA pitA dharma karavAne mATe udhamavALA thayA che. A sAMbhaLIne dharmarucie kahyuM ke - zuM huM aniSTa chuM ? ke jethI sakala doSano Azraya karanArI evI rAjyalakSmIne vize mane sthApana kare che ane sakala kalyANanA hetubhUta dharmathI mAro tyAga karAve che ? e pramANe kahevAthI pitA vaDe anujJA apAyela dharmaruci pitAnI sAthe tApasInA AzramamAM gayo. tyAM rahIne saghaLI tApasonI kriyAonuM barAbara pAlana kare che. eka vakhata amAvAsyAnA AgalA divase koI tApasa vaDe udghoSaNA karAI ke tApaso ! AvatI kAle anAkuTTi che AthI karIne Aje ja vraNa, puSpa, kanda, mULa La vagerenuM grahaNa karo. A sAMbhaLIne dhamarucie pitAne pUchayuM, he tAta ! A anAkuTTi zuM che ? pitAe kahyuM- he putra ! kanda, mULa, phaLa vagerenuM grahaNa amAvAsyAdi viziSTa parvanA divase hotuM nathI kAraNa ke vanaspati vagerene kApavAnI kriyA pApa rUpa che. A sAMbhaLIne te vicAre che ke haMmezanA mATe anAkuTTi hoya to sAruM rahe. A pramANe vicAra karatA amAvasyAnA divase 2010_05 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 tapovananI najIkanA mArgamAMthI jatAM sAdhuonuM darzana thayuM tenA vaDe te mahAtmAo kahevAyA zuM tamAre Aje anAkuTTi nathI ? jenA kAraNe aTavI tarapha jaI rahyA cho. teo vaDe kahevAyuM, amAre to jAvajIvane mATe anAkaTTi che e pramANe kahIne sAdhuo AgaLa cAlyA. te sAMbhaLIne tenA upara uhApoha karatA-ciMtanA karatAM dharmarUcine jAtismaraNajJAna utpanna thayuM ke huM pUrvabhavamAM pravajyAne pALIne tyAMthI devalokanA sukhane anubhavIne ahiMyA Avyo chuM A pramANe jAtismaraNathI jANIne te pratyeka buddha thayo. A jJAna saMvedanAtmaka jJAna che. spardhAtmaka jJAna che. AvA jJAnathI bhavasAgara tarI zakAya che. ahiMyA anAdinI ajJAnadRSTi, moha dRSTi, mithyA mAnyatA, vagerene tALA marAya che. ahiMyA TIkAmAM graMthakAre vedhasaMvedhapadamAM bhinnagraMthikatA lIdhI che. enuM kAraNa e che ke e samyakatvanI atyaMta najIka che. apUrvakaraNanA adhyavasAyathI. graMthI bhedAyA pachI tarata anivRttikaraNa dvArA aMtaHkaraNa arthAt samyakatvanA pariNAma pragaTe che mATe graMthakAra kahe che ke graMthibhedamAM paNa vedhasaMvedhapadanuM AzayasthAna che ane samyakatvamAM paNa vedhasaMvedyapadanuM AzayasthAna che. te baMne AzayasthAnamAM bahu ka na hovAthI bhinna graMthika pachI samyaktva pada judu na mUkayuM paNa dezaviratinuM AzayasthAna enAthI UMcI koTinuM AzayasthAna hoI sakhyatvanI apekSAe dezaviratimAM UMcA vedhasaMvedhapadanuM AzayasthAna che mATe dezaviratipada judu mukyuM. jyAre sarvaviratinuM AzayasthAna e sarva heyanA tyAga rUpa ane sarva upAdeyanA AdararUpa che ane tenuM grahaNa "apravRtti buddhayA' padathI thaI jAya che. AtmAnA zubhapariNAma ghaNIja uccadazAne pAme che ane temAM vRtti ekAkAra thAya che tema tema jagatanI vismRti thatI jAya che. upayogamAM svarUpa ghaMTAyA kare che tyAre jIvananI koI dhanyapaLe AtmA graMthibheda karI vedhasaMvedhapada pAme che. ahaMbhAva maryA pachI AtmA prApta thAya che. te mATe pAMca indriyonA viSayono jaya karavo paDe che. saghaLA viSayomAM strI e mukhya viSaya che. teno jaya karavo te bhalabhalAne mATe kaThina che kahyuM che ke " A saghaLA saMsAranI ramaNInAyaka rupa, te tyAgI tyAkhyuM badhuM kevaLa zoka svarUpa; eka viSayane jItatAM jItyo sau saMsAra, nRpati jItatAM atiyo, daLa, purane adhikAra." eka mAtra kAmane AdhIna thaIne rAvaNa jevo samartha AtmA paNa narake sidhAvyo. jIvane kAmavAsanA ane sparzendriyanI AsaktinA saMskAra bhavobhavanA che. te vAraMvAra upayogane vikArI banAve che. kAma kalpanArUpI IMDAmAMthI utpanna 2010_05 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 thatAM sarpa jevo che. rati rUpI mukhavALo che. harSa-zoka rUpI be jIbha vALo che. dehatyAga rUpI mRtyune lAvanAro che mATe kAmanA vikalpo utpanna thAya te pahelAM ja dAbI devAmAM Ave to saLatA maLe. kAmanuM mULa saMkalpa-vikalpa che. te jo nA karavAmAM Ave to kAma utpanna thAya nahi. kAma kIrti, yaza, jJAna ane dhyAnano nAza kare che. kAmathI vyApta puruSanuM zarIra dhruje che, zvAsozvAsa jorathI cAle che. Akhare maraNa pAme che. azuci bhAvanA barAbara bhAvatA AvaDe to strInA rAgamAMthI chUTI zakAya che. strInuM zarIra te camAranA gharanI mazaka jevuM che. aMdara durgadhavALA padArtho bharelA che. yonisthAna te durgadhamaya rasa ane lohIne jharavAnuM sthAna che. tenA zarIramAMthI paNa parasevo jharyA kare che. tenA kaTAkSa agninI javALAnI jema jIvane bALe che. te bahArathI mIThuM bole che paNa te saMyamI mATe viSa tulya che. teno samAgama mRtyu samAnA duHkhane lAvanAra bane che. strImAM evI mohinI che ke prathama tene jovAnuM mana thAya che pachI tenI sAthe vAtacIta karavAnuM mana thAya che pachI jIva nirlajja banI potAnA caza-kIrtine dhULamAM meLave che. jethI Aloka-paraloka baMne bagaDe che. jenA prabhAve jIvane narakanI prApti sahelI bane che. strImAM jIva bhAnabhUlo banIne evo ekAkAra bane che ke te vakhate pote zuM bole che ? zuM kahe che ? zuM vicAre che ? enuM tene kazuM ja bhAna hotuM nathI. AtmAnI vivekazaktino parAkASThAe nAza ahiMyA jovA maLe che. Ama jagatamAM buddhizALI gaNAtA jIvone paNa karmabaMdhanuM mukhya kAraNa strI che. tethI graMthakAre narakAdi apAyanA mukhya kAraNa tarIke tenuM grahaNa karela che. vedhasaMvedyapada prApta thatAM jIva jJAnI bane che. jJAnI puruSane je padArtha jevo hoya tevo ja bhAse che. jJAnI puruSoe eka AtmA sivAya badhuM pudgala joyuM. Aje ratna dekhAya te kAle viSTA rUpa thAya che. sAruM evuM paNa zarIra kSaNavAramAM kadarUpuM thatAM vAra lAgatI nathI. nirogI zarIra rogI thaI jAya che. jJAnI purUSane ekamAtra potAnuM caitanya svarUpa dekhAya che. je dekhAtA AkhuM jagata maDadA tulya jaNAya che. jJAnIne dravyadRSTi pradhAna che tethI padArthonA phAramAM te muMjhAtA nathI jyAre ajJAnIne paryAyadRSTi varte che tethI paryAyamAM te muMjhAI jAya che. mohAdhIna jIvo. saMsAranA padArthone potAnI kalpanAthI sAcA mAnIne temAM ekAkAra thaI navo navo saMsAra vadhAre che. mohanA udayathI navA navA vikalpo jAge che jeno nAza jJAnI banIne aMdaramAM vRtti karavAmAM Ave to ja zakya bane. Ama avedhasaMvedyapadanA jaya mATe AtmAe rAta divasa puruSArtha karavo paDe che. tenAthI vikAronuM baLa tUTatA ane zuddhi vadhatA jema jema upayogamAM sthiratA vadhatI jAya che tenAthI vedhasaMvedhapadanI prApti najIka bane che. ahiMyA graMthakAra samaktiI vagerene bhAvayogI kahI rahyA che. eno artha e 2010_05 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 che ke graMthibheda karyA pahelA dravyayoga che. dravyayoga eTalA mATe ke strI vagere heya padArthanuM tyAM heyarUpe je vedana thavuM joIe te nathI. upayogamAMthI kapAya pariNAma je chUTo paDavo joIe te paDato nathI. upayogamAM saMsAranA pariNAmano abheda varte che. ane jyAM sudhI upayogamAMthI vikArI bhAvo chUTA na paDe tyAM sudhI tenA pratye heya pariNAma kevI rIte Ave ? ane te na Ave to strI AdinA bhogamAM AtmAe pravRtti karavA yogya nathI e zraddhAMza kayAMthI Ave ? ane te na Ave to pachI bhAvayoga kevI rIte Ave ? eTale graMthibheda karatA pahelA dravyayoga che. graMthi bhedAyA pachI strI Adi tattvo heyarUpe vecAya che. baLavAna karmanA udaye strI Adi tattvonuM sevana tyAga buddhithI ja karAya che. upayogamAM yogadhArA ane jJAnadhArA be judI paDelI hoya che tethI tyAM bhAvayoga hoya che ane tethI samakitI vagerene bhAvayogI kahyA te yathArtha che. samakitInI draSTi guNanidhAna nijAtmAne dekhe che. pahelA rAgamAM sukha mAnI temAM lIna raheto hato, tyAre te karmathI baMdhAto hato. have jJAyakasvabhAvamAM ramaNatA karavAthI rAgathI bhinna thayo to anaMtA kapAyono abhAva thaI gayo ane vItarAgI AcaraNanI kaNikA jAgI. apUrvazAMti pragaTI. jo ema na thAya to rAgathI judo kaI rIte paDyo ? jJAyaka svabhAva tarapha pariNamanadhArA zarU thatAM ja rAgadhArA ane karmadhArA tUTavA mAMDI, parabhAvono bojo utArI AtmA haLavo phla thaIne mokSa tarapha cAlavA mAMDyo. paryAyamAM aliptatA AvatA te zuddha thayo. jema kamaLanA pAMdaDA pANImAM ja prasarIne rahyA che chatAM te pANIthI bhIMjAtA nathI. pANImAM ogaLI jatAM nathI paNa pANIthI alipta rahe che. tema alipta caitanya svabhAvane anusaranArA jJAnI saMyoga vacce rahyA chatAM parabhAvothI bhIMjAtA nathI, karmonA udaya vacce mana potAnA jJAnapariNamanane choDatA nathI ne baMdhabhAvane sparzatA nathI. jJAnIne baMdha thAya che kharo paNa te baMdhabhAvane sparzatA nathI. phrI ii ne zamasukhamAM vilIna thaIne-ekarasa thaIne karmono kSaya kare che ne mokSa sukhane prApta kare che. jema mIThuM pANImAM ogaLIne temAM ekarasa thaI jAya che tema AnaMdano. samudra AtmA temAM ogaLIne paryAyamAM ekarasa thaI jAya che. AnaMdarUpa thaI jAya che. A rIte bhAvayogI banela samaktiI vagere AtmAo AnaMdanuM vedana karatA karatA mokSapurImAM cAlyA jAya che. vedhasaMvedyapadathI anya evA avedhasaMvedya padane kahe cheavedysNvedypdN viparItamato matam / bhavAbhinandiviSayaM samAropasamAkulam // 75 // vedhasaMvedyapadathI viparIta avedhasaMvedhapada manAyeluM che. vAstavika rIte je 2010_05 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 avedha che tenuM saMvedana jemAM thAya te avedhasaMvedyapada che. mithyATinA jJAnamAM je padArtho je rIte jaNAya che te padArtho tAtvikadRSTie tevA hotA nathI, jema mithyA dRSTine asthira evuM dhana sthirarUpe bhAse che. naskAdi du:khanA kAraNa bhUta strI ene sukhanA kAraNarUpa lAge che. azucirUpa zarIra zucirUpa lAge che. Ama je padArtho jevA nathI tevA tenA jJAnamAM jaNAya che mATe te padArtho asata che ane asata evA padArtho te ja avedha che. ane vAstavika rIte jotAM avedha evA padArtho tevA prakAranA sabhyadRSTi Adi bhAvayogI samA vaDe nirvikalpaka jJAnathI arthAt samAna jJAnathI grAhya nathI. kAraNake avedhasaMvedhapadamAM tevA prakAranA bhAvayogI samAna pariNAmanI ghaTamAnatA thatI nathI. samyagadRSTinA bodhamAM vipayabhUta padArthanuM saMvedana jevA prakAranuM hoya che tevuM saMvedana mithyAdRSTinA bodhamAM hotuM nathI. pahelI cAradRSTimAM rahelA jIvo heyapadArthamAM rahelA badhA heya paryAyone heyarUpe vedatA nathI paraMtu tenA amuka ja paryAyanuM heyarUpe vedana kare che ane tethI samyagraSTi ane mithyASTi jIvonA vedananA vipayabhUta padArtho ja judA che. viSayanA bhedathI jJAnano bheda thAya che. jemake (1) gADha mithyASTinA jJAnamAM viSaya paDe che. sthira dhana,sukhanA kAraNabhUta strI svajanAdi. (2) pahelI cAra dRSTivALAnA jJAnamAM viSaya paDe che. alpAMze asthira ghana,amuka aMzamAM du:khanA kAraNabhUta strI Adi tattvo... (3) samyagadRSTinA jJAnamAM viSaya paDe che. asthira dhana, du:khanA kAraNabhUta strI Adi tattvo. Ama traNenA jJAnamAM viSaya ja judA judA paDe che ane tethI jJAna paNa juduM juduM che Ama samyagadaSTi vagere jIvomAM sat padArthanuM vedana che arthAt je padArtha tAtvika dRSTie jevA che tevA ja padArthonuM saMvedana hovAthI vedhanuM saMvedana che. Ama badhA samyagadRSTi Adi jIvo vaDe eka sarakhA samAna jJAnathI grAhya evA vedhapadArtho che ane tevA prakAranA eka sarakhA samAna pariNAmanI prathamanI cAra dRSTi sudhI ghaTamAnatA na hovAthI tyAM avedhanuM ja saMvedana che. ane AvA prakAranuM avedha e ajJAnAvaraNakarmanA kSayopazamane anurUpa arthAt mithyA jJAnAvaraNakarmanA kSayopazamane anurUpa 3pannavasAyA bhramathI sahita nirNayAtmaka buddhivaDe je padamAM jaNAya che. konI jema ? mRgatRSNA udakanI jema te tevA prakAranuM avedhasaMvedhapada che. jema ati tRpAne pAmelA haraNiyAone mRgabhUmimAM sUryanA kiraNo paDatAM dUrathI pANI che e pramANe bhramathI yukta nizcayAtmaka jJAna thAya che. tema mithyASTi jIvonuM jJAna paNa saMzaya ke ajJAnAtmaka nathI hotuM paNa bhramathI sahita nirNayavALuM 2010_05 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 ja hoya che. ane AvA prakAranA avedhanuM vedana bhramathI sahita nirNayAtmaka baddhithI je padamAM thAya che te padane avedhasaMvedhapada kahevAya che. tava - je kAraNathI vedhasaMvedhapadathI viparIta evuM avedhasaMvedhapada che tethI ja bhavAbhinaMdIne vijaya karanAruM che. vaLI pAchuM mithyA AropathI sahita che. kAraNa ke te mithyAtvanAmanA dopathI apAyagamanane abhimukha che arthAta mithyAtvanAmanA doSanA kAraNe dukhanI irachA na hovA chatA ane saMvedhapada du:khanI tarapha ja laI janAruM che. jema vyavahAramAM paNa je tarapha javAnI potAnI icchA na hoya chatAM te tarapha gati thAya to te bhrAntine kAraNe banI zake che. te ja rIte ahiMyA paNa mithyAtva hovAnA kAraNe apAyagamana abhimukhapaNuM che ane tethI nakkI thAya che ke te samAropathI Akta che. TIkAmAM je tathApi ma (piu6) sita (nIna) nityartha e azuddha pATha che. ane tethI zuddha pATha A pramANe hoya tema amane lAge chefmathyAtvoSato pAyamanA fmapuna tathA piMkatnitam - arthAt avedhasaMvedhapada e samAropathI samAkula che eTale tAtparyathI kAbaracItaruM che. avedhasaMvedha padanuM svarUpa vedhasaMvedyapadathI viparIta avedhasaMvedyapada che. temAM jIvane asata pariNati hovAthI sAro evo bodha paNa kharAba bane che. jamAlano badho ja bodha suMdara hato paraMtu paramAtmAnA eka vacanamAM kadAgraha Avyo ane badhA bodhane bagADI nAMkhyo. jema kerInA TopalAmAM mAtra eka ja kerI bagaDelI hoya to te bIjI badhI kerIone bagADe che. tema eka ja vacanamAM viparIta Agraha samagra bodhane duSita karI nAMkhe che. avedhasaMvedhapada graMthikAlamAM hoya che. graMthibhedathI vedhasaMvedhapada hoya che. graMthikAlamAM mithyAtva hovAnA kAraNe jIvane vikalpo uThe che. temAM paNa mithyAzAstronA abhyAsathI mithyA vikalpo uThe che. upamitikAra upamitimAM be prakAranA kuvikalpo batAvI rahyA che. (1) AbhisaMskArika kuvikalpa ane (2) sahaja kuvikalpa mithyAzAstranA zravaNa, manana vagerethI utpanna thatA kuvikalpo e AbhisaMskArika kuvikalpo che jemake A jagata iMDAmAMthI utpanna thayeluM che. prakRtinA, vikAra svarUpe che. kSaNika che. izvara dvArA racAyela che athavA zUnya svarUpa che. AvI je jagata vizenI kalpanAo te AbhisaMskArika kuvikalpa che. jyAre AtmasvarUpanI prAptinA lakSya vinA bhautikapadArthanA saMge utpanna thayelA rAga-dveSa-kAma-krodhanA vicAro temaja azubhavANI ane azubhavartana e sahaja kuvikalpo che. jyAre jIvane saguruno yoga ane tenA baLe sanzAstranuM zravaNa, manana, 2010_05 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 73 ciMtana - A badhAno yoga thAya che tyAre AbhisaMskArika kuvikalpo dUra thAya che. sahaja vikalpo to jIvane jyAre sahajamalano hrAsa thAya, tathAbhavyatvano paripAka thAya ane mohanIyano kSayopazama thAya tyAre ja vizuddha AtmadravyanI rUci thavAthI dUra thAya che. dehAtmabuddhi e samagra saMsAranuM mULa che. te aMtaHkaraNane malina kare che tenAthI dehAdinI Asakti satata Take che. tenAthI bacavA adhyAtmamAM aMtaHkaraNanI nirmaLatA upara khUbaja bhAra mukavAmAM Avyo che. saMsAramAM je sukha che te kalpanAnuM che. AbhimAnika sukha che. kAlpanika sukhamAM rAcato AtmA avedhasaMvedhapadamAM ja hoya che. kAlpanika sukhamAMthI nIkaLIne jyAre jIvanI dRSTi AtmAnA anaMta AnaMda tarapha jAya che tyAre jIvane vikalpo ghaTe che ane tyArapachI graMthi bhedAtA vedhasaMvedhapada Ave che. avedhasaMvedyapadathI thatuM nukasAna avedhasaMvedhapada e AropathI samAkula che arthAta apAyagamanane abhimukha che. arthAt avedhasaMvedhaparavALo AtmA durgArtirUpa apAyane anusare che tenuM kAraNa e che ke avedhasaMvedhapadamAM padArthonuM viparIta vedana hovAthI bodha niraMtara piMgalita arthAta kAbaracItaro thayA kare che. - A padamAM bhogataraphanItaratI dRSTi hoya che ane asat tattvanI pakaDa hoya che. jema jema yoganI draSTi vadhatI jAya che tema tema bhoga tarakkI pakaDa ghaTatI jAya che ane asat tattvanI pakaDa paNa ghaTatI jAya che. padArthane jovAnI draSTi upara aMtaHkaraNanI vizuddhi ke malinatA nakkI thAya che jyAre jIva vinAzI padArthane avinAzI rUpe sthAna Ape che tyAre tenA upayogamAM vilpo vRddhi pAme che ane tenA kAraNe bodha bagaDe che jyAre vinAzIne vinAzIrUpe satata jonArane kyAMya vikalponA ravADe caDavuM paDatuM nathI. jemake eka 10 rUA.no ghaDo lAvyA. be kalAka pachI dI gayo to du:kha thAya che pariNAma bagaDe che kAraNake temAM avinAzIpaNAnI arthAt be cAra mahinA A Takaze evI buddhi hatI. paraMtu 50 rU. no klano hAra Aje lAvyA. vAparyo. kAle kacarApaTTImAM kkI dIdho to du:kha thatuM nathI kAraNake vinAzI tarIkeno khyAla hato. ema jyAre jIvane sarvajJa paramAtmAnuM zAsana nathI maLatuM, tenA zAstro jANavA nathI maLatA tyAM sudhI jIva ekAMta vicAradhArAmAM ja raheto hoya che. ane ekAMtagarbhita mAnyatAne ja sAcI mAnato hoya che. evA AtmAne jyAre potAnI mAnyatAthI viparIta mAnyatA AvIne UbhI rahe tyAre eno ekAMtagarbhita malina bodha bIjAnI mAnyatA sAthe TakarAya che. jethI saMgharSAtmaka virodhanuM vAtAvaraNa 2010_05 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 UbhuM thatA aMdaramAM kuvikalponI hAramALA cAle che. avedhasaMvedyapadamAM jIvanI A sthiti hoya che te ja rIte bhAvamalano hrAsa na thayo hoya, mithyAtvano kSayopazama na hoya ane adhyAtma tarapha dRSTi na gaI hoya to rAgAdi vAsanAo kAma-krodhAdi vikAro ane viparIta vacana-kAyAnI pravRtti svarUpa sahaja kuvikalpo paNa ukyA ja kare che ane tethI bodha niraMtara kAbara-cItaro thavAthI te durgatigamanarUpa apAyane anusare che. AnAthI bacavA AzravanA sthAnone saMvaranA sthAnomAM vavAnI jarUra che. te mATe viparIta prasaMgomAM samAdhAnanI kaLA ane jJAnadRSTino vikAsa jarUrI bane che. sarvatra kuvilponA nukasAna jIva joI zake to ja te samAdhAna karI cittane zAMta karI zake, nahi to aMdaramAM paDelo ahaMkAra jIvane samAdhAnanI dizA jovA deto nathI. ahaMkAra haMmezA buddhi tattvane anusare che jyAre adhyAtma to hRdayanI keLavaNI karavAmAM Ave to ja prApta thAya. kyAreka bahArathI UMcuM cAritra pALavA chatAM paNa jIva hArI jAya che. tenuM kAraNa A avedhasaMvedyapadano prabhAva che. UMcI koTinuM cAritra pALavA chatAM paNa bIjA je zithilAcArI hoya tenA upara tiraskAra dRSTi hoya, bIjA upara jabarajastIthI niyama lAdatA hoya, temanA tarapha premadRSTi na hoya, jarUra paDe temane sahAyaka ane pUraka na banatA hoya to tarI zakAtuM nathI. potAnA Azraye rahela ziSyavarga temaja zrotAvargane bAhya cAritrAcAra pAlananI. kriyA sAthe mohanIyakarmanA kSayopazama bhAvomAM kema AgaLa vadhAya ? dhyAnamAM kema AgaLa vadhAya ? AtmAno akhUTa AnaMda kema anubhavAya ane kSAyikabhAvane kema pamAya ? te paNa zIkhavADavAnuM che. paramAtmA thavuM haze to jagatane paramAtmArUpe jotAM zIkhavuM paDaze. bhedamAMthI abhedamAM javuM ane bhedatattvathI mukta thavuM e sAdhanAno marma che. pratisamaye upayogamAM je drazyapadArthane joIe chIe temAM mohanA bhAvo na karIe ane mAtra sAkSI ke dRSTA banIne rahIe to ApaNe sAdhanAnuM hArda paDayuM kahevAya. jainakuLamAM janamyA tethI jena kahevaDAvIe chIe te audayika bhAva che. AcArathI jena banIe tyAre vyavahAra jainatva Ave che ane mohanIyanA kSayopazamabhAvane pAmIe tyAre bhAva jainatva Ave che. cothuM guNarathAnaka manoyoga pradhAna che tyAM kAyayogathI bhogI hoI zakuM che. chaThTha guNasthAnaka kAyayoga pradhAna che. jyAM kAyayogathI tyAga, tapa ane saMyamanI ArAdhanA dvArA manane svarUpamAM pakaDI rAkhavAnuM che jyAre 7 thI 1ra guNasthAnaka mAtra manoyoga pradhAna che kAraNake kSapakazreNI manoyogathI maMDAya che. kAyayogathI maMDAtI nathI. jo maMDAtI hotato anazana karanAra darekane kevalajJAnA 2010_05 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 thaI jAta. huM je jou chuM te mArI jovAnI kriyA e aMdaranuM jagata che. A dRzya jagata nathI. AtmA dehamAMthI nIkaLI jAya pachI jagata zuM ? paMcAstikAyamAMthI jIvAstikAya nIkaLI jAya to pachI jagata zuM ? svapnamAM Avela sukha-duHkhane koI satya mAnIne rotuM nathI tema brahmabhAvamAM rahIne saMsAranA sukhaduHkhanuM vedana thatuM nathI A vedAMta paddhati che. yogamArgamAM Asana, prANAyAma, dhAraNA dvArA citta nirodha karavAno che jyAre jainadarzanamAM syAdvAda paddhati che. avedhasaMvedhapadano jaya karavo hoya ane tenAthI thatAM nukasAnathI bacavuM hoya to potAnI bhUla jotAM zIkhavuM joIe. jyAM sudhI potAnI bhUla na dekhAya tyAM sudhI bhagavAna na thavAya. bhagavAna koNa che ? jene deha hovA chatAM pote dehanA mAlika nathI, vANInA mAlika nathI, koI cIjanA mAlika nathI. te bhagavAna che. dRSTinI nirmaLatA 75 vAstavika bhUla dekhAI tyAre kahevAya ke te bhUla pharIthI nA thAya to. potAnI bhUla ane potAnA aparAdha dekhAya te samyak dRSTi che. jyAre pArakAnI bhUlo dekhAya te mithyAdRSTi che. jene potAnA ja doSa jovA che ane bIjAnA jovA nathI tenuM A jagatamAM koI nAma lenAra nathI. ApaNe bIjAnA doSo joIe chIe ane pachI tenuM gejheTIMga karIe chIe mATe jagata ApaNI sAme AMgaLI cIMdhe che. A jagatamAM koI jIve koIpaNa kArya jANI joIne karyuM nathI. TheTha mokSe jatA sudhI A jagata karUNA rAkhavA jevuM che. daMDa karavA jevuM nathI. moTAmAM moTI ane chellAmAM chellI jAgRti e ke koI doSita ja na dekhAya. vItarAga dRSTinuM mApadaMDa zuM ? to e ja ke AkhuM jagata nirdopa dekhAya. nirdopa dRSTi nahi hoya to jevuM joizuM tevA thaI jaIzuM. jagata jyAM sudhI doSita dekhAze tyAM sudhI bhaTakavAnuM raheze. jagatane doSita jovAnI dRSTi e vAtanI aMdarathI cADI khAya che ke AtmA svarUpamAM vartato nathI, bahAra rahe che. jagata nirdoSa dekhAya to samajavuM ke AtmA svarUpanI najIkamAM varte che ane te ja mokSe javAno upAya che. aMdaramAM paDelA krodhAdi kapAyo ja jagatane doSita dekhADe che. e kayAMthI aMdara ghUsI gayA ? "huM zuddhAtmA chuM" e mAnyatAne badale "huM maNibhAi chuM" ema mAnavAthI ja ne ? e mAnyatA tUTI jAya to hamaNAM ja badhA kaSAyo bhAgavA mAMDe. tAraka vItarAga sarvajJa paramAtmAe AkhA jagatane nirdoSa joyuM che to pachI ApaNe jagatane doSita jonArA vaLI koNa ? teone jagata nirdoSa kema dekhAyuM ? to ekaja vAta ke teoe AkhuM jagata karmAdhIna joyuM. koipaNa AtmA svataMtra rIte pApa karato nathI. karmanI paravazatAthI kare che. karmanI paravazatAthI kare tene gunegAra 2010_05 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 na kahevAya. svataMtra rIte kare to ja gunegAra kahevAya. koIpaNa mANasa gunegAra dekhAya che, khoTo dekhAya che, kharAba dekhAya che, cora, badamAza, uThAvagIra dekhAya che te badhI bhrAMti che. jIvana jIvavAnI kaLA jagate kartA thiyarI joI che. karma thiyarI joI nathI. phlANAe mAruM apamAna karyuM e kartA thiyarI che. ane mArA karmanA udayathI apamAna thayuM te karma thiyarI che. karma thiyarI samajAI jAya to sAmo doSita na dekhAya. karmanuM mULa zuM ? karma zenAthI baMdhAya ? to kaho ke kartA bhAva ja karmabaMdhanuM mULa che. je Aropita bhAva che. jJAtA-draSTAbhAva to svarUpa bhAva che. jyAM sudhI kartAbhAvamAM rahIzuM tyAM sudhI karma baMdhAze. kartAnA AdhAre karma che. jJAnI puruSa e AdhArane kADhI nAMkhe che eTale navuM karma baMdhAtuM aTakI jAya che. pachI je aMdaramAM paDayuM che tenI nirjarA thayA kare che. kartApada che tyAM sudhI adhyAtmanI jAgRti gaNAtI nathI. tyAM sudhI te adhyAtmamAM UMdhe che. avedhasaMvedhapada kartAbhAvanA AdhAre TakeluM che. teno nAza dareka kriyAmAMthI kartAbhAvane kheMcI levAthI che. bhavAbhinaMdInA lakSaNa kahe che. kSudo lAbharatirdIno, matsarI bhayavAn zaThaH / ajJo bhavAbhinandI syAnniSphalArambhasaMgataH // 76 // sukRpaNa - ahiMyA kRpaNa eTale tuccha padArthanI prAptithI saMtuSTa thanAro. jema bhikhArI dravRttivALo hoya che arthAta zudra evA-tuccha evA eMThavADAdinI prAptithI saMtuSTa thAya che tema bhavAbhinaMdI jIvo saMsAranA vinAzI, thoDAkalA rahenArA, du:khadAyI evA tuccha padArthanI prAptithI AnaMda mAne che. AvA prakArano kSudratA doSa bhAvAbhinaMdI jIvomAM mAnelo che. gADha mithyAdRSTi jIvonI doSamAM ja upAdeya buddhi hovAnA kAraNe tyAM kSudratA adhika che ane dRSTionA vikAsamAM A doSa ghaTato Ave che ane kSudratAno abhAva samyagraSTimAM che. kAraNa ke tene AtmaguNomAM saMtoSa che. bahulatayA karmanA udayajanya ane kyAreka pramAdajanya paNa viSayomAM pravRtti tene hoya che chatAM aMdara samyakatva beTheluM hovAnA kAraNe viSayo maLavA chatAM temAM bahu AnaMda ke TharavApaNuM thatuM nathI. jema bhikhArIne tuccha evuM paNa bhojana ThIkarAmAM maLatA rAjI thAya che ane A cIja mArA zArIrika svAthyane bagADanAra che ema lAgatuM nathI te ja rIte A kSudratA doSavALo jIva viSayone eMTha rUpe joto nathI. te maLatA rAjI thAya che ane mArA AtmAne bagADanAra che tema mAnato nathI. lAbharati - pazciAtra game teTaluM maLe chatAM adhikane meLavavAnI 2010_05 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 abhilASAvALo saMsAramAM, padArthomAM paramArtha buddhi jaNAtI hovAnA kAraNe ene aMdarathI meLavavAnI, bhogavavAnI,vadhAravAnI abhilASA tene rahyA ja kare che. jyAre samyagdRSTine AMtarika sukhanA kAraNe vikAro zAMta thaI gayA che ane tethI tene punyanA udaye jeTaluM maLe temAM saMtoSa thaI jAya che eTale svAbhAvika rIte 'yAMcAzIlapaNuM nathI hotuM. jyAre dRSTimAM rahelA jIvone mithyAtvanA kAraNe A vikAro alpa alpa kakSAnA thatA jAya che ane dRSTimAM AgaLa vadhe tema tema vikAro zAMta thatA jAya che. chatAM cAra dRSTi sudhI saMsAranA padArthamAMthI paramArthabuddhi gaI nathI tethI tenAmAM alpAMze paNa duniyAnA padArtho meLavavAnI vyakta ke avyakta abhilASA rahe che jyAre samyagdaSTi jIvane to AtmaguNomAM ja rati hoya che. tethI duniyAnA kSudra padArthomAM tene rati thatI nathI. jene parapadArthanA lAbhamAM rati thAya te yAMcAnA svabhAvavALo arthAt mAMgaNa hoya che. lAbha rati e kAraNa che. yAMcAzIla e kArya che. mane A maLe to sAruM, Avo aMdaramAM vartato pariNAma e yAMcA che. cothI dRSTi sudhI mithyAtva kALamAM sukhanI sAmagrI maLe to rati thavAno svabhAva beTho che. bhautika padArthanI apekSA rahelI che mATe mithyAdRSTi game teTalo udAra hoya to paNa ukta svabhAvanA kAraNe yAMcAzIla che. vAstavika udAra nathI. bhautika padArthonI vAMchA mAnavIne udAratAno dekhAva ane DoLa karAve che paNa vAstavika udAra banavA detI nathI. 77 dIna- eTale haMmezA jeNe kalyANane nathI joyuM te arthAt akalyANanuM ja mukha jonAro arthAt je akalyANanI ja sahAyane icchanAro che ane tethI tAttvika dRSTie dIna che. jema vyavahAramAM jeNe janmatA ja mA, bApa, bhAI, bahena snehI, saMbaMdhI, paisA vagerenuM sukha joyuM nathI tevo jIva garIba ane asahAya hovA chatAM jyAre raMka ane lAcAra bane che tyAre te dIna kahevAya che tema adhyAtmanI dRSTie jeTalA mithyAdRSTi jIvo che emane sadAne mATe potAnuM hita zemAM che te joyuM nathI ane sadAne mATe te jIvo saMsAranA sukhanI hUMphthI jIve che. ane tene mATe jarUra paDe to juThuM bole, corI kare. yAvat game tevA pApa karatA acakAtA nathI. Ama dharmanuM baLa na hovAthI teo kadI paNa tattvanI huMphe jIvatA nathI ane tethI teo dIna che jyAre samyagdaSTi jIva sadA potAnA kalyANane ja jonAro hoya che. dharmanuM baLa hoya che. tattvanI huMpha hoya che, kadAca karmanA yoge saMsAramAM rahevuM paDe, pApa karavA paDe chatAM akalyANanI huMpha nathI temAM priyaghena bodha nathI paNa te mAraka lAge che. matsarI parakalyANa dusthitaH bIjAnuM kalyANa, unnati joIne duHkhI thanAro. kalyANanI oLakha na hoya tyAre jIva bIjAnA guNo joIne duHkhI thAya che. bIjAnA guNone joIne jene dveSa thAya, durbhAva thAya, tenAthI pAcho na haTe te jIva guNaThANAnI 2010_05 1 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 bahAra che. mATe ja jJAnIoe tattva pAmavA mATe jIvo pratye adveSa jarUrI mAnyo che. bhagavAna - nitya bhayavALo. mithyAtva kALamAM jIvane dharma ja eka zaraNa che eno vAstavika bodha hoto nathI. kalyANano mArga oLakhAyo nathI. janma-maraNAdi du:khone tattvathI samajelo nathI tethI AvA jIvo mRtyuno vicAra AvatA ja bhayabhIta thaI jAya che. du:khanA kAlamAM anAthatA bhAse che. jenA AdhAre Aja sudhI jIvyo hato te strI, putra, dhanAdi badhuM azaraNa bhAse che. ane tethI have mAruM zuM thaze ? huM kyAM jaIza ? evo bhaya mithyAdRSTine lAgyA ja kare che. zarIrathI AtmAne judo nahi mAnanArA nAstiko paNa zarIra karatA svanI ja ciMtA vadhAre kare che. maratI vakhate tene potAnuM astitva jagatamAMthI vilIna thaI rahyuM che ema nathI lAgatuM ane tethI mRtyu pachI mAruM zuM thaze te vicAra tene Ave che. sikaMdara jevA. satata hiMsaka ane pApI AtmAne aMte vicAra Avyo ke ATaluM moTuM sAmrAjya meLavyuM, vizva vijetA banyo. te mATe aneka jIvonI hiMsA karI to A badhAnuM La zuM maLaze? bIjI dRSTimAM jIvane mAM nAstava mAM kahyuM chatAM bIjI, trIjI, cothI draSTimAM mithyAtva mohanIyano udaya cAlu ja che. ane tethI ghaNA akalyANamAM kalyANabuddhi beThelI che tethI draSTimAM rahelA jIvane tattvanA bodhamAM phAra thayA kare che. prajJA vizvAsapAtra nathI hotI. ane tethI mArAthI koI khoTI pravRtti to nahIM thatI hoya ne ? evo bhaya lAgyA kare che. aMze aMze anAthavAno bhaya lAgyA kare che. pApa pravRttimAM tIvra heya buddhi nathI hotI. - jyAre samyagadRSTi jIvane heyopAdeyanA viSayamAM nizcayAtmaka-saMvedanAtmaka bodha hoya che. ene khabara che ke meM koI paNa pApa sAruM mAnIne - rAcamAcIne karyuM nathI. pApa pratye mArI heya buddhi javalaMta rahI che ane tethI saMsAranI aniSTatAmAM potAne anAthatAno bhaya lAgato nathI. mAruM zuM thaze ? samAdhi Takaze ke nahi ? maryA pachI sagati thaze ke nahi ? e bhaya tene hoto nathI. zaTha - mAyAvI. ahiMyA mithyAtvane kAraNe thatI mAyA levAnI che. dRSTi bahAra rahelA gADha mithyAdRSTi jIvomAM to AtmavaMcanA gADha hoya che. para pagalamAM tIvrarUci hovAnA kAraNe anyane ThagavArUpa mAyA dekhAya che. jyAre dRSTimAM rahelA jIvo tattva atattvanA viSayamAM chelle sudhI mAdhyastha nathI rahetA. tattvAtattvano bheda karavAmAM AtmAne vaMce che. atatvamAM AgraharUpa aprAmANikatA teomAM nathI hotI chatAM khoTI vAta koI vakhate rUcikAraka banI jAya tevuM banI zake che. aA - jemAM potAno vikAsa nathI tevA padArthone potAnA mAne che. temAM rAjI thAya che. tene mATe pApa kare che. mATe te mUrkha che. daSTimAM rahelA jIvomAM amuka aMze kharAba pariNAmomAM sArApaNAnI buddhi che mATe te ajJa che. niSphaLa kAryano AraMbha karanArA - mithyASTi jIvo je pravRtti kare che te 2010_05 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM rAjavALAM bhAga - 3 79 badhI AtmadraSTie niLa ja che kAraNa badhI ja pravRttiomAM atattvano abhiniveza temane hoya che. dRSTimAM rahelA jIvomAM sUkSma kapAyonI oLakha nathI tenA LarUpe nukasAna thAya ja che. bodhamAM sUkSmata na hovAnA kAraNe te pravRttine sArI mAnIne kare che. gADha mithyAdRSTi jIvone saMsAranI saghaLI pravRttiomAM sarvAze abhiniveza hoya che. jyAre duTimAM rahelA jIvomAM tattvabuddhi pedA thavAthI saghaLI pravRttiomAM - sthUla paryAya heya lAge che tethI temAM abhiniveza na hovA chatAM paNa sUkSma paryAyomAM bodhanA abhAvanA kAraNe heya buddhi hotI nathI tethI tyAM abhiniveza. arthAta Agraha rahevAnI saMbhAvanA che. dri nAma paDyuM. jo A pramANe mithyAtvakAlIna avedhasaMvedhapada e bhavAbhinaMdI jIvane ja vipaya karanAruM che tethI zuM ? ityasatpariNAmAnuviddho bodho na sundaraH / tatsaGgAdeva niyamAdviSasampRktakAtravat // 77 // bhavAbhinAMdI jIvono bodha svarUpathI ja kharAba - bhavAbhinaMdIno bodha asat kahyo tenuM kAraNa e che ke enA bodhamAM arthakAmanI dRSTi, mAna-sanmAnanI dRSTi vaNAyelI che eTale koI paNa vastunA lAbha nukasAnane te bhautika draSTie ja jue che. adhyAtma draSTi tenI pAse nathI. gAma bahAra rahela eka hRSTapuSTa gAyane joIne camAra vicAre che ke aho ! A gAyanuM cAmaDuM keTaluM suMdara che ? kasAI vicAre che ke A gAya lohI ane mAMsathI puSTa che, jo te marI jAya to ghaNuM mAMsa maLe tema che. brAhmaNa vicAre che ke A gAya to pavitra che temAM karoDo devono vAsa che mATe gAya to mAtA che, pUjya che. jyAre sAdhaka AtmA vicAre che ke A gAyanA dehamAM rahelo AtmA e to paramAtmA tulya che. vastu ekanI eka hovA chatAM mANasanI dRSTi badalAya che tyAre bodha paNa judo judo thAya che. bhavamAM ja sukhanI buddhi e asata pariNAma che. enA pAyA upara e je kAMI bIjuM jANe che, bole che. kahe che te badhAmAM aMdaranI asata pariNati ramatI hovAnA kAraNe saghaLo bodha asat pariNatithI anuviddha thAya che. sarvajJa paramAtmAe kahelA jIvAdi navatattvo, cha dravyo, syAdvAda, 14 rAjaloka A badhA tattvono apalApa karavo ane potAnI managhaDaMta vicAraNAo rajU karavI te asat pariNati che. irAdApUrvaka satya vastuno apalApa karanAra AtmA potAnI pariNatine bagADe che. pariNatimAM ahaMkAra, mamatva, kadAgraha, dveSa, mAtsarya vagerene pedA kare che. cArvAka paralokane mAnato nathI ane tenA kAraNe tyAga, tapa, saMyama A badhAne uDAve che paNa jyAre jIvane mRtyu AvIne ubhuM rahe che. tyAre enI e mAnyatA ene khoTI anubhavAya che ane ene lAge che ke mAre A badhuM choDIne 2010_05 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 koIka agocara sthAnamAM javAnuM che. lakhalUMTa pApo, lUMTaphATa, hatyA vagere karanAra mahamada gijhanI temaja vizvavijetA sikaMdara paNa mRtyunA samaye dhrujI uThyA hatA. tenuM kAraNa eka ja che ke jANe ajANapaNe teo sarvajJanA vacanathI viparIta cAlyA che, viparIta varyA che. tenA kAraNe niraMtara saMkalezamaya azubha pariNAmamAM rahI. potAnI pariNatine asata banAvI hatI. | vizvavijetA banavA mATe nIkaLelA hiTalare paNa jyAre potAnI jItanI bAjI aMte UMdhI paDatI joI to chelle potAnI jAte goLI mArI potAno aMta ANyo hato. te ja rIte ekAMtavAdI badhA ja darzano potapotAnI mAnyatAnA toramAM rahI bIjAnI mAnyatAonuM jorazorathI khaMDana karI potAnI pariNatine asata banAvI rahyA che paraMtu samanvaya dRSTi apanAvI bIjAnI mAnyatAone apekSAe satya TheravatA nathI. te temanI pAse rahelI ekAMta dRSTino prabhAva che. temane cAdvAda dRSTi maLI nathI te temanA pUNyanI khAmI che jethI vastunuM yathArtha darzana karI nyAya ApI zakatA nathI paraMtu syAdvAda draSTi ane anekAMtadarzana pAmavA chatAM ApaNAmAM bIjAnA vicArone samajavAnI ene yogya pariprekSyamAM mulavavAnI draSTi nahi Ave to ApaNe anyadarzanI karatA vadhAre dayApAtra chIe. ApaNI sthiti vadhu gaMbhIra kahevAze. vakSetre ke parakSetre rahelI adhyAtmanI UMcI vAtonuM vizALa ane udAra dRSTi rAkhI apekSA vizeSathI samAdhAna na karavuM ane sarvatra dareka cIjane khaMDanAtmaka draSTithI jovI e koI adhyAtma nathI. adhyAtmanA mArgamAM bIjAne khoTA karIne tenuM khaMDana karavAnuM nathI paNa sAmo AtmA kyAM bhUle che? kyAM aTake che? te zodhI kADhI premathI tenI bhUla batAvI tene AgaLa vadhAravo ane TheTha mokSa sudhI pahoMcADavo te adhyAtmavettAnuM kartavya che. nyAya dvArA padArtha svarUpano nirNaya thAya che. nyAya vastune yathArtha oLakhAve che. te mATe je khoTuM hoya tene buddhithI khoTuM sAbita karI Ape che ane je sAcuM hoya tene buddhi dvArA sAcuM siddha kare che. paNa buddhi dvArA je sAcuM samajAyuM che jene adhyAtmanA mArge pAmavAnuM che. te pAmavA mATe have khaMDanano Azraya levAno nathI kAraNa ke adhyAtma e premapUraka paddhati che. prema dvArA bIjAnI khUTatI DIne puratA javuM ane e dvArA potAnuM je vItarAga svarUpa - prema svarUpa, abhedatattva-enI nikaTamAM javuM ane svasvarUpamAM samAI javuM e ja aMte kartavya che. adhyAtmano mArga e sAdhanAno mArga che dhAraNA, dhyAna ane samAdhino mArga che. mIna, ekAMta ane sthirAsanano mArga che. jyAM bahArathI badhAnI vacce rahevA chatAM aMdarathI alipta ane ekalA rahevAnuM che. sthaLaekAMta dvArA upayoga ekAMta sahelAIthI pAmI zakAya che. mATe uccakakSAnA sAdhakane mATe sthaLaekAMta 2010_05 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 81 paNa Avazyaka che jyAre nIcenI kakSAnA sAdhaka mATe to bIjA sAdhakonI vacce rahI aMdarathI upayoga ekAMta pAmavAnuM che. bIjAnI vacce rahevuM e vyavahAra mArga che paNa zuddha vyavahAra sAdhakonI sAthe ja rahevA upara bhAra mUke che. jyAM sAdhaka dazA ane sAdhanAnI lagana nathI tyAM AtmAe khUba ja vicAra karIne kadama upADavAnA che. bhavAbhinaMdIno pariNAma asat hovAnA kAraNe asata pariNAmathI anuviddha evo bodha paNa vivakSita asat pariNAmanA saMbaMdhathI suMdara nathI. jema suMdaramAM suMdara dUdhapAkAdinuM paNa bhojana viSa mizrita hote chate suMdara nathI kAraNa ke suMdara bhojana Ama to vIrya, rUpa, kAMti, buddhi vagerene vadhAranAruM hoya che paNa te ja bhojana viSamizrita thatAM prANa lenAruM thAya che. tema mithyAtvarUpI viSa hote jIte bhavAbhinaMdI jIvono sAmAnyathI badho ja pariNAma asat arthAta mithyA che. pahelI cAra dRSTimAM bhavano rAga paNa che ane bhavathI virAga paNa che. jemAM jema dRSTimAM AgaLa vadhAya che tema tema rAga ghaTato jAya che ane virAga vadhato jAya. che. temAM bhAvanA rAgathI anuviddha jeTalo pariNAma che te badho ja asuMdara che ane bhavanA virAgathI anuviddha jeTalo pariNAma che te suMdara che. AtmA, puNya, pApa, paralokAdine je jIvo mAnatA nathI te jIvo nAstika che ane je jIvo AtmA, puNya, pApa, paralokAdine mAnatA hovA chatAM jemane mokSanI icchA ja nathI ane pratibaMdhakanA kAraNe thavAnI yogyatA nathI tevA abhavya, durbhavyAdi jIvo Astika tarIke kahevAtA hovA chatAM yogadRSTinI bahAra che arthAta ogha draSTimAM che. jyAre je jIvono pAralaukika padArthanA viSayamAM bodha tAttvika che ane enA ja kAraNe jemane mokSanI icchA varte che. aMze aMze paNa samyaga vairAgyavALA che te jIvo yoganI draSTimAM AvelA che. pahelI cAra dRSTino bodha cogadRSTino bodha hovA chatAM tyAM avedhasaMvedhapada che ane tethI bodha mithyAtvarUpI viSathI mizrita che. viSamizrita anna jema svarUpathI ja kharAba che kAraNa ke bhojanakALamAM jIvane becena kare che tema mithyAtva sahitano bodha svarUpathI ja kharAba che kAraNa ke bodhakAlamAM jIvane saMkleza pedA karI saMtApa pamADe che. Ama mithyAtvasahitano bodha svarUpathI ja kharAba che te jaNAvyuM. have A bodha LathI paNa kharAba che te jaNAve che - etadvanto'ta eveha, viparyAsaparA narAH / hitAhitavivekAndhAH rivadyante sAMpratekSiNaH // 78 // bhavAbhinaMdI jIvono bodha phaLathI paNa kharAba - - je kAraNathI mithyAtva kAlIna avedhasaMvedhapadano bodha kharAba che tethI ja karIne pavanto - avedhasaMvedyapadavALA jIvo viparyAsamAM ja tatpara hoya che arthAta 2010_05 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 2 hitAhitanA vivekathI rahita hoya che ane tethI ja karIne vartamAnane jonArA te khedane pAme che. vivekanA abhAvanA kAraNe ahitamAM hita mAnI, hitamAM ahita mAnI, sukhamAM duHkha mAnI, du:khamAM sukha mAnI pravarte che ane tethI kleza pAme che. bhavAbhinaMdIpaNAnA pariNAmathI anuviddha jIvo sukhamAM nAce che. du:khamAM rUve che. te vakhate azubha pariNAmathI yukta thAya che ane tenAthI kheda pAme che. bhavAbhinaMdI jIvonI pariNati malina hoya che tethI tenuM phaLa duHkha, durgati ane saMsAra che. ghaNuM jJAna paNa malina pariNativALuM jIvane mAranAruM thAya che jemake jIMdakAcAryane jJAna ghaNuM hatuM paNa aMtima samaye pariNati bagaDI gaI to bhavamAM rUkAvanAruM banyuM. jamAlI,goSThAmAhila, zivabhUti, sAvadhAcArya A badhA pAse zAstra bodha ghaNo hato paNa kadAgraha ke zAstra vacananA durupayogamAM phlAyA to pariNati malina thaI gaI- jeNe saMsArane vadhArI dIdho mATe jJAnIo zAstra abhyAsa ane tenA ciMtana, manananA baLe asata pariNatine vAraMvAra dabAvavAnuM kahe che. asata pariNati asata mAnyatAnA baLa upara TakelI che ane asata pravRttinA jora upara vRddhi pAme che. zAstrAbhyAsa ane tenA ciMtana manananA baLe asadu mAnyatA ghasAya che ane asata pravRttinuM baLa na maLavAthI mithyA saMskArano nAza thato Ave che. abhavyane cAritra kAlamAM navapUrvano bodha hovA chatAM asat mAnyatA na ghasAI te tenI ayogyatAnA kAraNe hatuM. asata pariNatine ghasavAno cAvata nirmaLa karavAno A rAjamArga che. jyAre mAtuSa jevAne vizeSa zAstrabodha na hovA chatAM pariNati nirmaLa rahI te paNa temanA upAdAna kAraNanI vizeSa yogyatAne ja AbhArI che. jaina zAstrakAro Azravane heya kahe che kAraNa ke temAM asata pariNati che. jyAre saMvarane upAdeya kahe che kAraNa ke temAM sata pariNati che. saMvaranI pariNati vinAno ekalo zubhAzrava paNa sAdhakane ISTa na hoya. kaTokaTInI paLe kuMdakAcAryanA ziSyoe potAnI pariNatine saMvara-nirjarAnA upayogamAM rAkhI to kevalajJAna pAmyA. mithyAtvakAlIna bhavAbhinaMda jIvono bodha bhrama pedA kare che. vastuno vastu svarUpe bodha thavA deto nathI. je svarUpa hoya tenAthI viparIta ja svarUpa dekhADe. vastuno anekAMtagarbhita, viSaya, kaSAya ane kadAgrahathI mukta bodha bhavAbhinaMdI jIvone hoto nathI. kyAreka abhavyAdi jIvone jenazAstronA abhyAsanA baLe tevo anekAMtagarbhita bodha thAya to paNa jyAM sudhI mithyAtva ane bhavAbhinaMdIpaNuM hoya che tyAM sudhI te bodha jIvana upayogI banato nathI. teno bodha kaLArUpa banIne bIjAne upakAraka bane che paNa tene lAbha kartA thato nathI. aMtaramAM viSayo evA tANAvANAnI jema vaNAI gayA che ke jenA kAraNe 2010_05 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 upayogamAMthI guNAtmaka AyAma cAlyo gayo ane saghaLo bodha bhramAtmaka, viSaya, kapAya, ajJAna ane Agraha rUpa banyo. vedhasaMvedyapada Ave eTale sarvajJa paramAtmAnA eka eka vacana upAdeya lAge. enI AgaLa AkhuM jagata tuccha lAge. jaina darzananuM jIvavijJAna, karmavijJAna ratnatrayI badhuM ja grahaNa karavA yogya lAge ane enI AgaLa Akho saMsAra kArAgAra lAge. bhavAbhinaMdI jIvo vartamAnane janArA - bhavAbhinaMdI jIvo hitAhitanA vivekathI aMdha hoya che. "A bhava mIThA to parabhava koNe dIThA" A temanI mAnyatA hoya che. khAvo, pIvo, mojamajhA karo. paraloka, puNya, pApa badhuM haMbaka che. svarganI lAlaca batAvavAmAM AvI che. narakano maya batAvavAmAM Avyo che paNa A badhI vAto haMbaka che Ama vicArI te AtmAo paralokanA mArganI ghora upekSA kare che ane A lokanA sukhane mATe ghora pApa kare che. vartamAnamAM chokarIo lagna pahelA garbhadhAraNa kare che. AbarU bacAvavA garbhapAta karAve che. koIkanA premamAM phlAI game tevAnI sAthe saMsAra mAMDe che. aMte parasparano aham TakarAtA saMgharSa kare che. chUTAcheDA le che. iSTano viyoga ane aniSTano saMyoga thatAM muMjhAya che. amerikAno videzamaMtrI Dalesa potAne kensara thatA dhrujI uThyo hato. vAgha jevo vAgha tyAre bakarI banyo hato. duryodhana, hiTalara, saddAmahusena, koNika A badhA vartamAnane jonArA hatA to kevA bhayaMkara yuddho karyA. jagatano kevo kaccaraghANa kADhayo. jagatane kevo trAhimAm pokArAvyo. e itihAsanA pAne Aje paNa mojUda che. rezamano kozeTo jema potAnI ja jALamAM pote kyAya che. tema bhavAbhinaMdI jIvo potAnI UbhI karelI jALamAM phlAya che. sItAjI bhaviSyadarzI hatA to rAvaNanI sAthenA yuddhamAM rAmacaMdrajIe vijaya meLavI sItAjIne choDAvyA paNa sItAjIe ayodhyA pAchA na jatAM cAritrano mArga apanAvyo. madanarekhA bhaviSyane jonArA hatA to mRtyu upara paDelA potAnA patine ArAdhanA karAvI mahAvrato uccarAvI pAMcamAM devalokano riddhimaMta deva banAvyo. talavAranA eka ghAthI potAnA jeTha maNirathe potAnA pati yugabAhunA be TUkaDA karyA chatAM madanarekhAe potAnA du:khanA rodaNA na royA ane patinI samAdhino vicAra karyo. ane mahArIrava du:khanA bhAgI banAve evI narakagati tarapha haraNaphALa bharI cUkelA potAnA patine narakanA du:khamAMthI bacAvI devalokano deva banAvyo te madanarekhAnI bhaviSyadarzitA hatI. 2010_05 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 ajJAna bahu kharAba che. bhavAbhinaMdI jIvo ajJAnamAM sabaDe che. ajJAna bahu kharAba che. tene dUra karavA zAstrano abhyAsa karavAno che. samyapha pariNati pAmavAnI che. eka samrATa che. teNe rAmahela banAvyo mAtra darpaNono. temAM cAre bAju upara nIce arIsA ja arIsA goThavelA hatA. temAM samrATano kUtaro rAtre bhUlathI purAI gayo. e kUtarAnI avasthA zuM hoya ? e samajI zakAya che. basa te ja avasthA manuSyanI che. eNe cAre bAju joyuM to basa kUtarA, kUtarA. te gabharAyo. bhasavAnuM zarU karyuM. mANasa jyAre bhayabhIta thAya che tyAre bIjAne bhayabhIta karavAne icche che. teNe bhasavAnuM zarU karyuM eTale cAre bAju darpaNamAM rahelA kUtarAoe paNa te zarU karyuM. tenA ja avAjano jorajorathI paDagho paDavA mAMDyo. te rAtribhara bhAgato ja rahyo. darpaNonI sAthe athaDAto rahyo ane Akhare lohIluhANa thaIne paDyo. savAra paDyuM tyAre marelo hato. AkhuM bhavana lohIthI kharaDAyeluM hatuM. ema jIva paNa pote ekalo ja che. tenA sivAya bIjuM koI tenuM nathI paraMtu jyAM sudhI aMdaramAM jaI tene na paDe tyAM sudhI te anekane potAnA mAne che. enI khAtara anekane bhAse che. rAgadveSathI karaDe che, anekane kATe che ane aMte mare che. ApaNe retI cAlI rahyA chIe - eka gAmanA sulatAna mahamadano prasaMga che. te roja potAnA ghoDA para savAra thaI gAmanI carcA jovA nIkaLato hato. chupA vezamAM rahIne koNa zuM karI rahyuM che ? tenI tapAsa karato hato. te roja eka AdamIne joto hato. te nadInA kinAre retIne cALato hato. chupA vezamAM rahelA sulatAne pelAne pUchayuM are bhAI ! aDadhI rAte tuM A zuM karI rahyo che ? sAheba ! retI cAlI rahyo chuM emAMthI kyAreka cAMdInA kaNa maLI jAya to tene bhegA karuM chuM ane A ja mArI AjIvikA che. AvuM aneka rAta sudhI karato joIne sulatAnane lAgyuM ke A bicAro khoTI mahenata karI rahyo che. maLatuM kAMI nathI, tethI dayA lAvI potAnuM sonAnuM karyuM je lAkho rUpIyAnuM hatuM tene kADhI chupI rIte retImAM nAMkhI dIdhuM ane cAlavA mAMDyo. retI cALavAvALAe A joyuM paNa nahi paNa thoDIvAra pachIthI te tene maLI gayuM. bIje divase sulatAna rAte Avyo teNe vicAryuM Aje to have te retI cALavA nahi Avyo hoya paraMtu tyAre paNa te retI cALI rahyo hato, sulatAna A joI khUba du:khI thayo. eNe kahyuM sAMbhaLa mArA sipAIo dvArA mane khabara maLI gaI che ke meM je bAjubaMdha retImAM nAMkhyuM hatuM te tane maLI gayuM che. tuM ene bajAramAM vecI paNa Avyo che. e khabara paNa mane maLI gaI che. huM sulatAna mahamada chuM. have tuM zA mATe A karI rahyo che ? eNe kahyuM nAmadAra ! A retI cALato hato mATe maLyuM che. te na cALato hota to nA 2010_05 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 85 maLata. tethI to have avazya huM A kAma choDIza nahi. A ja mArI jiMdagI che ane A ja mArI retI che ke jyAM AvI kiMmatI cIjo maLI zake che. mahamada potAnI AtmakathAmAM lakhe che ke AnA tarkamAM to kAMika tathya che. baLa che ke ene prayatna karavAthI maLyuM paNa ApaNe to saMsAramAM tyAMthI zodhI rahyA chIe jyAMthI kAMI paNa maLatuM nathI to paNa ApaNe retI cALI rahyA chIe. janma, jarA, mRtyunI vAstavika bhayaMkaratA janmamRtyujarAvyAdhi - rogshokaadyupdrutm| vIkSamANA api bhavaM, nodvijante'timohataH // 79 // yonimAMthI bahAra nIkaLavA rUpa janma, prANanA tyAga svarUpa mRtyu, vayayuvAnInI hAni svarUpa jarA, koDha, kSaya, kensarAdi rAjarogarUpa vyAdhi ane vizucikA jhADA ulaTI, rogo sAmAnya tAva vagere, iSTanA viyogathI pedA thayela mananA vikAra rUpa zoka ane Adi zabdathI bhUta, preta pizAcAdinI pIDA vagere upadravothI viDaMbanA pAmelA saMsArane jovA chatAM A saMsArathI ati mohanA kAraNe udvega pAmatA nathI. tapAvelI lAlacoLa soyo vaDe zarIranA badhA roma eka sAthe bhedavAmAM Ave tenA karatAM AThagaNuM du:kha garbhavAsanuM che. tenA karatA anekagaNuM duHkha janmanuM che ane tenA karatA anekagaNuM du:kha mRtyunuM che. bAlapaNAmAM mUtraviSTAmAM rahI, yauvanamAM viSayAMdha banI ane jarAvasthAmAM indriyonI hInatAvaDe jIvo duHkha anubhave che. zoka, i, viSAda ane dInatAthI haNAyelA devone devalokamAM paNa du:kha ja che. bIjA mahaddhika devonI Rddhi joI sAmAnya devo rAta divasa iSya rUpI agnithI baLyA kare che. AyuSya pUruM thatAM, cyavana samaya najIka AvatAM amlAna evI mALAo karamAvA mAMDe che. kalpavRkSo hAlatA dekhAya che. zarIranI saMdhio tUTe che. vimAna, vAvaDI ane apsarA pAse jaI kalpAMta rUdana kare che. AgAmI kALamAM garbhavAsamAM AvanAra du:khone joIne trAsa pAme che. dhananA lobhathI sagAbhAIo mAMsanA abhilASI kUtarAonI jema laDe che. narakamAM gayelA nArakIo paNa duHkhathI bacavA paramAdhAmIo AgaLa dIna bane che. kAkalUdI kare che. pagamAM paDe che. bacAvo, bacAvo, bhUla thaI gaI. vagere dInatA. pUrvaka karUNa rUdana kare che. tiryaMca gatimAM rahelA tiryaMco paNa bhaTakI bhaTakIne jIvana pUruM kare che A badhuM jovA chatAM jIvo saMsArathI kaMTALo pAmatA nathI. ane vaLI A jIvone bIjuM zuM hoya che ? te kahe che - surya mAmAti, ye gAyevA duHkhe sukhadhiyAkRSTAH kacchUkaNDUyakAdivat // 80 // 2010_05 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 bhavAbhinaMdI jIvone mohanA kAraNe prANAtipAta, jUTha, corI, viSayasevana, AraMbhAdi kukRtya e kRtya lAge che ane ahiMsA, satya, acorya vagere kAryo tene akRtya lAge che. ane khaNajane khaNanArA temaja kRmithI pIDAtA agninuM sevana karanArA koDhiyAnI jema AraMbhAdi kAryomAM sukhanI buddhithI AkarSita thayelA hoya che. jema khasanA rogathI pIDAtA jIvone khaNavAnA kAlamAM baLatarAdinuM temaja khaNavAnA AvezanuM duHkha hoya che. chatAM sukha mAnI temAM pravarte che ane koDhiyAo kRmine kADhavA agninuM sevana kare che te vakhate cAmaDI baLe che ane kRmi badhA aMdara lapAI jAya che ane tethI agninuM sevana karavA chatAM du:kha vRddhi pAme che tema saMsAramAM mithyAtvakAlamAM vartatA jIvo bhoganI caLane zamAvavA du:khamaya evA bhogomAM pravRtti kare che te vakhate bhogamAM vRddhi to thatI nathI paNa aneka prakAranI atRptio vadhatI jAya che. Ane kAraNe jema jema bhogamAM pravRtta thAya che. tema tema du:kha vadhe che Ane ja dRSTAMtathI kahe che. yathA kaNDUyaneSveSAM, dhIrna kcchuunivrtne| bhogAGgeSu tathaiteSAM, na tadicchAparikSaye // 81 // jema khasanA dardIonI buddhi khaNavAmAM hoya che paNa khasarogane maTADavAmAM nathI hotI tema bhavAbhinaMdI jIvonI mati bhoganA sAdhanomAM hoya che paNa bhoganI irachAnA kSayamAM nathI hotI. ajJAnI jIvo pAse vAstavika sukhano mArga - tattvajJAna - na hovAthI vayano paripAka thavA chatAM paNa, uMmara vItI javA chatAM paNa, zarIranI zakti kSINa thavA chatAM paNa, mAnasika atRptio ane bhoganI icchAone kAraNe vAjIkaraNamAM (auSadha prayoga ke jenA dvArA bhogane bhogavavAnI zakti pedA thAya temAM,) teo pravRtti kare che. uMmaranA kAraNe aMdarathI bhoga bhogavavAnI icchA thavA chatAM bhogavI zakatA nathI tene vAjIkaraNanA prayoga dvArA pedA kare che. bhoganI icchAno kSaya. nathI thato tenA upalakSaNathI bhoga bhogavavAnI kriyAno paNa kSaya thato nathI. saMsAranA sukhane khaNajanI upamA - - khaNavAnA kAraNe atizaya jenA nakho kSINa thaI gayA che ane raNamAM vasavAnA kAraNe ghAsa na maLavAthI jene kyAre paNa ghAsathI khaNavAno AnaMda prApta nathI thato evA koI khasanA dardIne vaidhe joyo te vaidhanI pAse bhikSA poTalI ane sAthe ghAsano pULo che. dardIe A joIne vaidha pAse eka tRNa mAMgyuM ane vaidhe te ApyuM. dardI hRdayathI toSa pAmyo ane vicAre che ke kharekhara Ane dhanya che ke jenI pAse ATalA badhA khaNavAnA sAdhano che. teNe vaidhane pUchyuM ke ATalA badhA khaNavAnA sAdhano kyAM maLe che ? vaidhe kahyuM - lATa dezamAM. tAre AvuM zuM kAma che ? dardI kahe khasanI je caLa upaDe che tene A tRNa vaDe ghasatAM AnaMda Ave che. tenA AnaMda mATe AnuM prayojana che. 2010_05 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 vaidya kahe jo Ama ja che to pachI A ghAsa vaDe karIne zuM ? huM tArI khaNajane sAta rAtrimAM dUra karI dauM. giLAno prayoga kara, sAta rAtrimAM tAro khaNajano roga mULamAMthI dUra thaI jaze. tyAre dardI kahe che khaNaja cAlI gayA pachI khaNavAnA AnaMdanA abhAvamAM jIvitanuM phaLa zuM che ? arthAta pachIthI jIvavuM nakAmuM che mATe mAre triphaLAnA prayogathI saryuM. A ghAsanA taNakhalA kyAM maLe che ? ene ja tame kaho ke jethI khaNavAnA AnaMdane huM meLavI zakuM. dRSTAMtano upanaya - rASTratikamAM khasanA roganA sthAne jIvamAM rahelI deva, devendra, cakravartI, rAjA, mahArAjAdinA bhogonI pipAsA ane anaMta padArtha viSayaka atRpti che. khasanA rogIne jema caLa upaDe che tema ahiMyA paNa jIvane bhogasukhonI icchA thAya che. caLa upaDayA pachI jema te khaNe che tema jIva bhogane bhogave che. khaNavAnA kAraNe jema dardInA nakha khalAsa thaI gayA che tema A jIvane paNa bhoga bhogavavAthI ane navuM puNya nahi upArjana thavAthI bhavAMtaramAM svAbhAvika rIte ja bhoga sAmagrIrUpI nakhanI prApti thatI nathI ane vaLI raNamAM vasavAne kAraNe jema ghAsanA taNakhalA maLatA nathI tema ahiMyA paNa daridrI ane turachakuLomAM janmavAnA kAraNe temaja aneka mAnasika duHkhothI saMtapta hovAnA kAraNe prayatna karavA chatAM paNa bhogasAmagrI rUpI vraNapulaka maLatA nathI ane tethI jema rogIne khaNavAno AnaMda maLato nathI tema ahiMyA paNa bhoga bhogavavA dvArA prApta thatAM AnaMdane jIva meLavI zakato nathI. jema rogIe bhikSApoTalI sahita tRNapulakavALA 8 rane joyo tema ahiMyA paNa saMvara nirjarAnA sAdhaka saMyamanA anuSThAno rUpa bhiddA nI poTalI sAthe puNyanI sAmagrI saMpanna (tRNapulaka) vaidha sthAnIya sadgurune joya. jema tRNapulaka gauNa che ane bhikSA poTalI mahAna che tema puNyanI sAmagrI gaira che ane saMvara nirjarA. sAdhaka anuSThAna mahAna che. jema bhikSA poTalIne sukhapUrvaka upADavA mATe ghAsanA pULAnI AvazyakatA che. tenAthI bhikSA poTalIne sahelAIthI upADI zakAya che tenA abhAvamAM mAthuM cholAI jAya, rahI jAya. mAthuM du:khavA Ave vagere muzkelI UbhI thAya che tema ahiMyA paNa abhyAsadazAmAM saMvara nirjarA sAdhaka anuSThAnone sArI rIte niraticAra pALavA mATe puNyanI jarUra paDe che. jema dardIe tRNapulaka sahita vaidhane joyA ane tethI ene lAgyuM ke AnI pAse bhoga sukha prApta karavAnuM sAdhana che tema A jIva paNa viziSTa prakAranI puNyasAmagrI saMpanna gurune jUe temanI kIrti nAmanA, khyAti, pratiSThA sthAna jUe aneka zrImaMto temanI pAchaLa tA hoya, vaLI pote maMtra, taMtra, auSadhinA jANakAra hoya ane jagatanA sarva jIvone dharma samajAvatA hoya to A badhuM joIne jIvane 2010_05 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 thAya ke nakkI A gurunI pAse mAre je sukha joIe che tene meLavavAno upAya che ane tethI jema dardIe pelA vaidya pAse ghAsanuM eka taNakhaluM mAMgyuM tema A jIva paNa sadagurunI pAse potAnA sAMsArika du:khone dUra karavAnA tema ja sukha meLavavAnA upAya pUche che. tethI jema te vaidhe dardIne eka DraNa ApyuM tema ahiMyA paNa saguru jIvane samajAve che ke tame pUrvabhavamAM dharma nathI karyo tene kAraNe tamArI AvI durdazA. che. jagatamAM dharmane suMdara rIte AcaranArA jIvo ja sukha, saMpatti ane zAMtine pAme che. ema kahevA dvArA mana, vacana ane kAyAthI suMdara dharmanuM AcaraNa karavA mATe Adha kakSAmAM dharmane anukULa udAratA, dayA, sajjanatAdi zubhapariNAmo temaja adharmanA kAraNabhUta hiMsA, kaThoratA, durjanatAdi azubhabhAvonI oLakha karAve che. ane enA dvArA jIva eka vakhata saMsAranA sukha mATe paNa dharma karaze to pachIthI vAstavika dharmamAM teno avatAra karI zakAya evA zubha AzayathI tene dharma kAryomAM joDe che. A ghAsanuM eka DraNa ApavA samAna che. tyArabAda tRNa maLavAthI temaja tenA vaDe khaNavAthI thatA sukhane kAraNe te hRdayathI saMtuSTa thayo tema ahiMyA paNa jIvane dharmane anukUla pariNAma karavAthI ugra puNya baMdhAtA ane tarata ja udayamAM AvatA bhoga sAmagrInI prApti thaI ane tethI te atyaMta saMtuSTa thayo ane vicAravA lAgyo ke dhanya che A gurune ke jemanI pAse sukha sAmagrI meLavavAno suMdara upAya vidhamAna che ane tethI draSTAMtamAM jema rogIe puchyuM ke ghaNA tRNa - kaDucano. kyAM AgaLathI maLI zake ? ane vaidhe kahyuM ke lATa dezamAM maLe che. tema saMsArI jIva paNa vadhu sukha sAmagrI meLavavAno upAya pUche che tyAre guru eka mAtra dharmane ja vizeSa rIte samajAve che. jema vaidhe pUchyuM ke tAre tRNapulakanuM zuM kAma che ? tema guru paNa pUche ke A sukha sAmagrInI tAre jarUra zuM che ? to dRSTAMtamAM jema rogIe kahyuM ke AnA dvArA huM khaNavAno AnaMda meLavI zakuM chuM. tema jIva paNa kahe che ke A bhoga sAmagrI dvArA huM mArI bhoga bhogavavAnI icchA rUpa caLa tenAthI thatAM bhoganA AnaMdane meLavI zakuM chuM. tyAre vaidhe kahyuM ke jo Ama ja che to huM tane evo rasto batAvuM ke tane caLa uThe ja nahi ane tethI tAre tRNanI jarUra paDe nahi ane tethI je khaNavAno Aveza, khaNavAnI baLatarA thAya te tArI badhI pIDA zAMta thaI jAya. tuM sAta divasa sudhI mAtra zikSAnuM satata sevana kara jethI tAro khasano A vyAdhi zamI jaze. tema sadguru paNa jIvane samajAve che ke tane A bhoga sAmagrInI jarUra che, bhogaviSayaka atRpti - irachA - AvezAdi thAya che tene zAMta karavA bhoga sAmagrIne icche che to enA karatA huM tane bhoganI atRpti ke icchA ja na rahe ane tethI tAre kadI paNa A bhoga sAmagrInI jarUra na paDe ane sadAne mATe janma, jarA, mRtyu, roga, zoka, bhaya, Adhi, vyAdhi, upAdhi, zarIranI viDaMbanA, mAnasika saMtApa, 2010_05 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 89 kapAyonA AvezAdi du:khothI mukta thaI sAcA sukhane pAme evA mArgane-sAcA sukhanA mArgane batAve che. jema khasano rogI khaNavAthI thatA sukhamAM mUDha banelo sAcA sukhane batAvanAra vaidhanI salAhane mAnato nathI ane tRNapulaka ja mAMge che paNa samaju vaidya Avo jIva ke jene roga maTADavAnI icchA nathI evAne roganI vRddhimAM hetubhUta tRNapulaka kadI Ape nahi ane Ape to te sadha na kahevAya. tema A jIva paNa gurue batAvela anaMta sukhanA bhAjanabhUta ratnatrayI rUpa sanmArgane svIkArato nathI ane bhogasukhamAM mUDha thayelo te ja sukhanA upAyane pUche che tyAre sadguru Adi paNa A jIva ayogya che ema mAnI tenI upekSA kare che. ahiMyA eTaluM vizeSa dhyAnamAM rahe ke jIva jyAre saMsAranA sukhanA upAyane pUche che tyAre sadaguru saMsAranA sukha mATe paNa jIva dharma ja kare evA AzayathI dharma batAve che kAraNa ke te samaje che ke A jIva atyAre saMtapta che. zArIrika, mAnasika ciMtAthI vyagra che tethI tene sIdhuM ja A badhuM choDavAnI vAta karavAmAM lAbha nathI paNa sadAne mATe dharmathI vaMcita rahI jAya e moTuM nukasAna che. e vAtane dhyAnamAM rAkhIne eno mAnasika Aveza zAMta paDe eTalA mATe jagatamAM sukha dharmathI maLe che ane duHkha adharmathI maLe che. e je vizvanI anAdikAlIna siddha vyavasthA batAvavA dvArA saMsAranA sukhanA mATe paNa dharma karavAno sIdho upadeza jIvavizeSane Azrayine Ape che ane e dvArA eno Aveza zAMta thayA pachI gurunA hRdayamAM ratnatrayIrUpa dharma pamADavAno garbhita Azaya rahelo che te vyakta thAya che, A rIte kAryazIla bane che. AnAthI e vastu nizcita thAya che ke je jIvo haju dharma zuM che ? te samajyA. nathI ane saMsAramAM zArIrika, mAnasika du:khothI saMtapta che ane tenA kAraNe temanAmAM sAco dharma grahaNa karavAnI yogyatA na jatAM gItArtha mahApuruSo tene sAcA dharmamAM avatAra karAvavAnA zubhAzayathI A pramANe paNa dharmamAM joDe che. yatavamata: je kAraNathI bhavAbhinaMdI jIvonI buddhi bhoganI icchAno kSaya karavAnI nathI hotI paraMtu bhogamAM satata pravartavAnI hoya che tethI zuM bane che ? te kahe che - AtmAnaM pAzayantyete, sadA'sacceSTayA bhRzam / / pApadhUlyA jaDAH kAryamavicAryaiva tattvataH // 82 // maMdabuddhivALA bhavAbhinaMdI jIvo paramArthathI hitAhitano viveka karyA vagara kSaNika sukhamAM ja Asakta hoya che ane tethI prANAtipAtanA AraMbharUpa hetu vaDe karIne jJAnAvaraNIya- mohanIya vagere pAparUpIyULathI haMmezane mATe AtmAne atyaMta rIte malina kare che. moha ane ajJAna baMne bhegA thaIne AtmAne kUTe che. ajJAna AtmasvarUpane oLakhavA detuM nathI ane moha prApta sAmagrImAM jIvane rAga-dveSa karavA dvArA muMjhavI ---- - --- -- - 2010_05 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 2 nAMkhe che. moha ane ajJAnanA bhArathI dabAyela AtmAnI dRSTi haMmezAM Atmabhinna kSaNika, vinAzI pudgala padArtho pratye hoya che. mithyAtvamoha AtmAnA avinAzI anaMta AnaMdamaya svarUpanI zraddhA ja thavA deto nathI ane vinAzI evA padArthomAM avinAzIpaNAnI buddhi karAve che tethI jIva potAnuM hita zemAM che e vicArI zakato nathI ane ahitamAM hita mAnI pravarte che tene mATe rAta-di hiMsAdi ghora pApo kare che ane AtmA jJAnAvaraNIyAdi (pApaprakRti ke je ghAtI prakRti che, je AtmAnA jJAna ane AnaMda svarUpa pratye kuThArAghAta kare che tevA) karmo bAMdhI anaMta saMsAramAM bhaTake che tethI zuM thAya che ? te kahe che. dharmabIjaM paraM prApya, mAnuSyaM karmabhUmiSu / na satkarmakRSAvasya, prayatante'lpamedhasaH // 83 // dharmanA zreSTha kAraNabhUta evA manuSyapaNAne pAmIne karmabhUmimAM dharmabIjanuM AdhAna karavArUpa khetIne viSe maMdabuddhivALA jIvo prayatna karatA nathI. jema kheDUta dhAnyane prApta karavA mATe "bI" ne yogyabhUmimAM vAve che, tyArabAda pANI pAya che temAMthI aMkUrA kre che. ane temAMthI ja AMgaLa jatAM dhAnyAdinI prApti thAya che. to ahiMyA khetarane kheDavuM, "bI" vAvavuM pANI pAvuM, pAka laNavo e badhuM khetI karma che. "bI" lAvyA pachI tene mATe yogya bhUmi hovA chatAM vAve nahi, khetI kare nahi to jema La maLatuM nathI tema ahiMyA paNa "bI" nA sthAne AtmAnI yogyatA. che. "bhUmi' karmabhUmi che. have Ama bIja ane tene yogya bhUminI prApti thayA pachIthI AkhuM jIvana dharmamaya banAvI devuM e karmabhUmimAM bIja vAvavA samAna che. ane jIvanabhara sArA satkArya karavA e khetI che. arthAt munipaNAmAM hoya to tapa, tyAga, saMyama, zAstronuM parizIlana, samiti-gupti, vinaya, vaiyAvaccAdi temaja dharmanA bIjA anuSThAnomAM sadA lIna rahevuM. AzayanI zuddhipUrvaka mana, vacana, kAyAthI cAritranuM pAlana karavuM te khetI che. ane dharmabIjanuM AdhAna eTale dharmanI vizeSa samaja vagara paNa dharma pratye bahumAna, dharma ja sAro che. eja karavA yogya che enAthI AtmAnuM kalyANa thAya AvI zraddhA - A pramANe bIjAdhAna thavAthI dhImedhIme saguno yoga thatAM tattvanI samaja pedA thAya tyArabAda tattvamAM pravRtti thAya ane tethI tattvane anukUla pariNati pedA thAya A badhuM satkarmarUpI khetI che. A satkAryorUpI khetIne suMdara rIte karavAthI ja zuddha ratnatrayI rUpa mokSa phaLanI prApti avazya thAya che paNa alpa buddhivALA jIvo manuSyapaNuM pAmIne satkAryone karatA nathI tethI kadI muktinI prApti thatI nathI. manuSyajanma ane karmabhUmi e rasALakSetra che tyAM jInavANInA. avalaMbane yogasAdhanA ane upayogasAdhanA rUpI 2010_05 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 91 khetI karI nirjarA, zubha saMskAra ane puNyAnubaMdhI puNyano mabalakha pAka utArI zakAya che. akarmabhUmimAM A zakya nathI. maMdabuddhivALA jIvo Ane samajI zakatA nathI. to AvA jIvo zuM kare che ? baDizAmiSavattucche, kusukhe daarunnodye| saktAstyajanti sacceSTa, dhigaho dAruNaM tamaH // 84 // jema mAchalAne jALamAM phlAvavA mATe kAMTAnI AgaLa kullita evA mAMsanA TUkkA rAkhavAmAM Ave che ane tethI ajJAna mAchaluM mAMsamAM lolupa baneluM tene khAvA mATe jAya che ke tarata ja kAMTo gaLAmAM bhoMkAtA lohI nIkaLe che ane pIDA thAya che te ja rIte bhayaMkara dArUNa vipAkavALA alpa ane duSTa bhogothI pedA thayelA evA kutsita sukhamAM Asakta thayelA jIvo dharmanA hetubhUta satkAryono tyAga kare che. kharekhara A ajJAnarUpI aMdhakArane dhikkAra ho, arthAt jIvo je A sata ceSTAno tyAga kare che temAM aviveka- moha ane karmano ja doSa che kAraNa ke karmanA udayathI ja teo Ama kare che. vartamAna kALamAM jIvo bahulatayA pApanA udayavALA hovAthI temane jeTalA bhogo joIe che.teTalA maLatA nathI paNa ghaNA alpa maLe che. vaLI te bhogo paNa suMdara koTinA nA maLatA rupa, rasa, gaMdha, sparza jenA kharAba che evA duSTabhogo ja maLe che. A bhogo bhogavatAM temanA AtmAmAM saMkaleza, viparyAsa paDelo hovAthI bhoga bhogavavA chatAM temane tRpti thatI nathI paraMtu ciMtA, bhaya, Aveza cAlu ja rahe che tethI bhogathI pedA thayeluM sukha paNa saMlezane vadhAranAruM hovAthI kutsita ja che. jyAM bhUtakALamAM puNyAnubaMdhI puNyanA udayathI maLatA bhogo aDhaLaka pramANamAM temaja UMcAmAM UMcI koTinA prApta thatA. hatA ane jIvo vivekI ane udAra hovAnA kAraNe tene bhogavavA chatAM mAnasika saMkaleza thato na hato. kutsita bhogone jIva choDI zakato nathI ane sata kAryomAM pravRtta thato nathI temAM kAraNa mohano aMdhApo ja che. avedhasaMvedhapadano upasaMhAra kare che - avedyasaMvedyapada-mAndhyaM durgatipAtakRt / satsaGgAgamayogena, jeyametanmahAtmamiH // 85 // avedhasaMvedhapada e aMdhApArUpa che ane AthI ja karIne durgatimAM pAtA karavAnA svabhAvavALuM che. arthAt avedhasaMvedyapada e jIvane hitAhitano viveka karavAmAM AMdhaLo banAvI de che ane tethI jIva tenA prabhAve durgatimAM jAya che ane A vedhasaMvedhapada mahAtmA puruSo vaDe karIne satsaMga ane AgamanA saMbaMdhathI jItavA yogya che. bahulatayA jIvone Agamano yathArtha bodha puruSonA samAgamathI thAya che. guruvinA zAstranA bhAvo rahasyArthI jaNAtA nathI mATe Agamano bodha karavAmAM satsaMganI mukhyatA che e batAvavA mATe prayoga karyo che. 2010_05 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 gurukRpAnuM sAmarthya "mAnAdika zatrumahA, nija chaMde na marAyA jAtA saguruzaraNamAM, alpa prayAse jAya." gurukRpA acaLa ane vaizvika (sarvavyApI) hoya che. ApaNuM mana satyanI zodhamAM lAgyuM hoya chatAM gurukRpA hoya to ja te prApta thAya che. guru te che je aMtima sane jANe che ane ziSyane te tarapha prere che. ziSyanA jIvananI sthUla ghaTanAo sAthe gurune bahu nisabata hotI nathI. jema gurunA pakSe kRpA hoya che. tema ziSyanA pakSe gurue solA kArya pratye samarpaNabhAva hoya che. AtmajJAna meLavavA mATe guru kahe tema karavuM joIe. mAtra zravaNa ke rasmRti e paryApta nathI. gurunA eka eka zabda mATe ziSya jyAre sakhata zrama kare che, tyAre tenI pragati avazya thAya che. puruSArtha karyA pachI pragati na dekhAya to tevI phariyAda na karAya. mAtra e cIja eTaluM ja batAve che ke samarpaNabhAva dvArA gurukRpAne ziSya hRdayapUrvaka prApta karavA prayatna karyo nathI. gurukRpAne pUrNapaNe potAnA jIvanamAM utArI nathI. koI vastune zodhI kADhavI hoya to sthaLanI apekSA rahe che. koI prasaMga mATe samayanI apekSA rahe che. paNa je kAlAtIta che, dezAtIta che tene mATe to AvA sarvaprayatno niSphaLa jAya che. dareka vastune e drazya banAve che paNa e pote darzanArthI para che. manane pele pAra zuM che ? te mana jANI zakatuM nathI paNa tene pele pAra je kaMI che te to manane jANatuM hoya che. avedhasaMvedha pada kaI rIte jItAya ? A avedhasaMvedhapada cothI dRSTinI bhUmikAmAM ja mahAtmAvaDe jItavA yogya che paNa anyadA - te pahelAnI draSTiomAM tene jItavuM e zakya nathI arthAta cothI dRSTi pAmelA jIvo ja pAMcamI, chaThThI dRSTi pAmI zake che. ekathI traNa draSTimAM rahelA jIvane pAMcamI ke chaThThI draSTi pAmavA mATe cothI dRSTi avazya pAmavI ja paDe che. mATe te pahelAnI draSTimAM teno jaya zakya nathI. pahelA guNaThANAthI sIdhA sAtame guNaThANe janArA jIvo paNa cothI dUSTine pAme che tyAM apUrvakaraNa karavA dvArA sIdhA sAtamAM guNaThANAne pAme che. gata va- je kAraNathI jenAmAM tattvanI pariNatine anukULa yogyatA rahelI che tevA mahAtmAo ja satsaMga ane AgamanA yogathI avedhasaMvedhapadane jItI zake che paraMtu satsaMga ane Agamano yoga thavA chatAM paNa ukta yogyatA vagaranA jIvo avedhasaMvedhapadane jItI zakatA nathI tethI karIne nakkI thAya che ke Agama mAtra yogya jIvone anuvAdaparaka che. arthAta dizAsUcana ja kare che. arthAta jenI buddhi tattvAnusAriNI che. dareka padArthamAM tattvone jonArI che evA apunarbadhapaNA Adine pAmelA jIvo mahAtmAo che ane AvA jIvone 2010_05 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 93 jyAre satsaMga ane Agamano yoga thaI jAya che tyAre gurvAdino upadeza e jIvo evI rIte jhIle che ke tenAthI temane sahaja rIte tattvanI rUci ane pariNati pedA thAya che. guruno upadeza to mAtra teone padArthano bodha ja karAve che, hitAhitA jaNAve che. gurUno upadeza rUci karAvato nathI ane zabdonuM sAmarthya to mAtra vastunA sArAkhoTAnuM bodha karAvavAnuM che. rUci ke pariNati pedA karAvavAnuM nathI. paraMtu tattvAnusAriNI buddhithI ja zabdone sAMbhaLavA dvArA teomAM rahelI svAbhAvika tattvane pAmavAnI viziSTa yogyatAnA baLe ja teo avedhasaMvedhapadane jIte che eTale AvA jIvo mATe Agama e anuvAdaparaka che arthAta dizA sUcaka che arthAta hitAhitano bodha karAve che ane AthI ja karIne ayogya jIvomAM zAstranA arthanuM yojana asiddha thAya che arthAt je jIvo tattvAnurAriNI mati vagaranA che, mahAtmA nathI te jIvone Agama kadI paNa dizAsUcaka banI zakatuM nathI kAraNa ke teone game tevo suyoga, suMdara upadeza maLe to paNa te jIvomAM kadI paNa tattvanI ruci pedA thavAnI nathI. avedhasaMvedhapadano jaya karavA mATe (1) mahAtmApaNuM arthAta takhtAnusAriNI dRSTi ane (2) satsaMga ane Agamano yoga baMne Avazyaka che jemAM mahAtmApaNuM e upAdAna kAraNa che ane satsaMga ane Agamano yoga e nimitta kAraNa che e baMnenI sahAyathI ja avedhasaMvedhapadano jaya thAya che. avedhasaMvedhapadano jaya karavA mATe rAta, di jhajhumavuM paDe che jemanI zraddhAmAM viSaya-vananuM sukha haLAhaLa jhera jevuM bhAsyuM ane tethI jemane trilokanuM sukha jarA paNa AkarSI zakatuM nathI. jeo kevaLa sAcA sukhane jhakhyA kare che ane temane kSaNabhara paNa cena nathI. nidrAdevI paNa jemanAthI risAIne piyara cAlI gaI che. jemane rAta, di baMne sarakhA che. khAvuM, pIvuM, bolavuM ityAdi kriyAmAM jemane koI rasa nathI, jJAnIno viraha jene DaMkhe che. temano virahAgni jemanA romaromamAM saLagI rahyo che tevA jIvo avazya A padane jItavA mATenA pAtra che. koI ghora jaMgalamAM saMgAthathI mAnavI chUTo paDI jAya, rAtri aMdhakArathI gherAtI hoya, siMha-vAghanI garjanA saMbhaLAtI hoya, hRdaya tenA bhayathI dhaDakatuM hoya evI asahAya dazAmAM laghutA ane dInatAnuM te jIvane je vedana thAya tevuM vedana A jIvane huM viSayavanamAM phlAyelo chuM temAMthI kema pAra paDuM te mATe thavuM joIe. evuM vedana jyAre thAya che tyAre sAcI laghutA-dInatA Ave che. potAnA sAmarthyanuM abhimAna ghaTI jAya tyAre dInatA Ave che. potAnI zakti kAMI kAmamAM AvatI nathI tyAre aMtaHkaraNanA UMDANamAMthI pokAra uThe che he prabhu he prabhu ! zuM kahuM ? mane bacAvo, bacAvo have A badhuM tane sopuM chuM. tAruM 2010_05 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 zaraNa che. AvI laghutvabhAvavALI hathyanI pariNati thavI joIe. aMtaHkaraNa jyAre dravI gayuM hoya tyAre te pAtra kahevAya. jyAre hRdayabhUmi pocI paDelI hoya tyAre temAM bodhibIja vavAya che. vAvyA vinA uge kyAMthI ? ugyA vinA aMkurA kema thAya ? aMkurA vinA pukha ke phla kyAMthI hoya ? jaDa ane cetananuM paraspara bhegA maLIne ekAtmabuddhie rahevuM te mithyAtva che. jenAthI cetanA bahAra phlAIne mithyA bhAvo karIne du:khane anubhave che. avirati vaDe taraMgAyita avasthA thAya che tethI jIva virAma pAmato nathI. svarUpanA bhAna vinAnI doDAdoDI te pramAda. temAMthI kaSAyanI utpatti che. iSTa- aniSTa kalpanA vaDe, rAga-dveSa vaDe AtmA upara karmanA tharanA thara jAme che ane tuMbaDInA draSTAMte jIva nIce jAya che te thara ochA thatAM jema tuMbaDI upara Ave che tema sadgurukRpAe ane AtmalakSe puruSArtha thAya to jIva upara Ave che. paramAtmA pratye akhaMDa laya lAge tene sAco vairAgya kahyo che. eka ja maMtrane upayogapUrvaka khUba ja raTavAthI paNa zaddhi vadhatAM avedhasaMvedhapadano jaya karI zakAya che. kahyuM che ke "maMtra maMco smaraNa karato kALa kATuM have A, jyAM tyAM javuM parabhaNI bhUlI bola bhUluM parAyA; AtmA mATe jIvana jIvavuM lakSarAkhI sadAe, pAmuM sAco jIvana palaTo mokSamArgI thavAne." AnaMdaghanajI mahArAjanA zabdomAM kahIe to - "AzA mArI Asana dharI ghaTameM ajapAjApa jagAve, AnaMdaghana cetana ve khele nAtha niraMjana pAve..." A viSayamAM jayendra mahetAnA zabdo paNa yAda Ave che - "zodhe che zuM kinAre motIone zodhanArA, deze tane chIpalA ane koDIo kinArA; vastu kadIya moMdhI maLatI nathI sahajamAM, motIne meLave che majhadhAra DUbanArA." motI jevI kiMmatI cIja meLavavA jIve marajIvA banIne samudramAM DUbakI mAravI paDe che. tenAM vinA mAtra kinAre ubhA rahevA mAtrathI to jIvane chIpalA ane koDIo ja maLe che jenI koI ja vizepa kiMmata nathI kAraNa ke je cIja kiMmatI che te sahajamAM arthAta prayatna vinA emane ema maLI jatI nathI tene mATe ghaNo parizrama karavo paDe che tema avedhasaMvedhapadano jaya karavo hoya to jJAna-dhyAnanI dhUNI rAta 2010_05 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 95 di dhakhAvavI paDe che, tyAga-tapa-saMyamano yajJa mAMDavo paDe che enA dvArA AkhA jagatane bhUlIne aMdaramAM DUbakI mAre te svAnubhava rUpI rana pAme che bAkI je dharma karavA chatAM bahAramAM ja rahe che te puNyabaMdha rUpI chIpalA ane koDIo ja meLave che. avedhasaMvedyapadanA jyane sUcavanArA liMgone kahe che - jIyamAne ca niyamAdetasmistattvato nRnnaam| nivartate svato'tyantaM, kutarkaviSamagrahaH / / 86 // mahAmithyAtva che kAraNa jenuM ane pazutA, ajJAna, avivekAdi zabdathI vAcya evuM avedhasaMvedyapada e paramArthathI jItAye chate puruSone svAbhAvika rIte ja kutarkarUpI viSamagraha atyaMta rIte nAza pAme che kAraNa ke mithyAtvarUpa nimittano abhAva thaye chate naimittika (paranA upadeza vinA) evA kutarkarUpI viSama grahano paNa nAza thAya che kAraNa ke asagrahanuM kAraNa mithyAtva che. zakA - pAMcamI daSTimAM kutarkarUpI viSamagraha atyaMta rIte nAza pAme che temAM kAraNa zuM che ? samAdhAna jIvane A pAMcamI draSTimAM ja saMpUrNapaNe samyak jJAnano yoga thAya che. arthAt heyopAdeyano paripUrNa viveka A draSTimAM thato hovAthI je padArtho heya che tenuM heya ane upAdeyanuM upAdeyarUpe saMvedana thAya che jyAre pahelI cAra draSTimAM "jine je kahyuM teja sAcuM che" ema mAnavA ane bolavA chatAM paNa ghaNA pariNAmomAM viparyAsa beTho che tethI tyAM kurtakarUpI viSamagraha atyaMta jitAyo nathI. - pAMcamI draSTimAM ja samyagajJAnano yoga thAya che te pahelA nahi, kAraNa jIvane AgamamAM prAmANikatAno bodha pAMcamI draSTimAM ja thAya che. jina vacana yathArtha che evI pratItirUpa nirNaya samyagadRSTine thAya che ane tenA kAraNe tenuM jJAna samyaga bane che samyagraSTine saMpUrNarIte jJAnAnukUla saMvedana hoya che. jinavacana je rIte saMsAra mokSa, puNya, pApa, heyopAdeyanI oLakha karAve che tevuM ja yathArtha rIte tene saMvedana thAya che. ane tene kAraNe jinavacana pramANabhUta che tevo nirNaya thaI jAya che jyAre te pahelA draSTimAM rahelA jIvone saMpUrNa rIte yathArthatayA jinavacananuM saMvedana thatuM nathI paNa aMze aMze thAya che. A kutarkarUpI graha te viSamagraha che. grahanI jevo graha che. eTale jema saMsAramAM jeone bhUta, preta, pizAcAdi graho vaLagyA hoya to tene kAraNe te jIvone saMsAramAM aneka duHkho, mAthuM pachADavuM, nAzabhAga karavI, jema tema bolavuM vagere anubhavavA paDe che athavA to jIvane koI azubha graha, zani, maMgaLano udaya vartato hoya tyAre pratyakSa rIte daridratA, roga, zoka, apamAna, tiraskArAdi du:kho pedA thAya che te ja rIte A kutarka rUpI viSamagraha paNa jyAM sudhI jIvamAM vartato hoya che tyAM sudhI te jIvane du:khanA kAraNomAM ja sukha manAvI pravRtti karAve che. aneka hiMsAdi pApo 2010_05 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 karAve che enA kAraNe jIva A lokamAM paNa saMtapta rahe che ane paralokamAM paNa durgatinA du:kho bhogave che Ama pratyakSa rIte ja te apAyano hetu hovAthI grahanuM je kArya che tene ja karato hovAthI viSamagraha kahevAya che. - pazutA, ajJAna, avivekAdi zabdathI vAcya avedhasaMvedhapada che. jema pazu cAre bAju rahelA padArthone jue che paNa temAM lAbha nukasAnano vicAra karI zakatuM nathI tema A padavALo jIva paNa heya-upAdeyanA marmane pAmI zakato nathI ane tethI je tyAjaya che tene AvakAre che. je AvakArya che tene tyAjya mAnIne cAle che. Ama buddhimAM viparItatA lAvanAra A pada te jema jema jItAtuM jAya che. tema tema kutarkarUpI viSama graha paNa dUra thatA jAya che. kutarkanuM janma sthAna mithyAtva che te jema dUra thAya tema kutarka paNa cAlyo jAya che. mithyAtvano AdhAra tUTI paDatAM imArata kkaDabhUsa thaIne tUTI paDe che. jema rAjA jItAtA sainya jItAI jAya che tema mithyAtva jItAtA kutarka paNa jItAI jAya che. mithyAtvanuM kAma ja duSTa buddhine pedA karavAnuM ane tene TakAvI rAkhavAnuM che. te mithyAtvano ja nAza thatAM pachI duSTabuddhi paNa rahetI nathI ane duSTabuddhi gaye chate tenAthI upajatA kutarka paNa kevI rIte rahe ? je svarUpathI asata che, mithyA che te kutarka che. jema bhUta, preta, pizAca, magaramacchanA paMjAmAM phlAyelAne temAMthI chuTavuM muzkela bane che tema kutarkanA paMjAmAM phlAyelane paNa temAMthI nivRtti levI kaThina paDe che. kutarka manane bagADe che. vANIne karkaza banAve che ane AcAramAM vikRti lAve che. kUtarka maitrIno nAza kare che. saMbaMdho bagADe che. premanA saMbaMdho jhera jevA kare che. sAmAnI sAcI vAtane paNa kema khoTI siddha karavI te mATe ja zaktino upayoga karAvaDAve che. kutarkanA vaza paDelA jamAli, zivabhUti, goSThAmAhila vagere badhA pakaDamAM AvIne sanmArga hArI gayA, zakti ghaNI hovA chatAM teno sadupayoga karI na zakyA ane khoTAmArgathI pAchA phyu nahi. Ama kutarkanI aneka rIte bhayaMkaratA. vicArI vivekI AtmAe tenAthI pAchA haThavAno ja prayatna karavA yogya che. A kutarkagraha phevo bhayaMkara che te batAve che - bodharogaHzamApAyaH zraddhAbhaGgo'bhimAnakRt / katarkazcetaso vyaktaM, bhAvazatruranekadhA // 87 // kutarkanI bhayaMkaratA - (1) bodharoga - kutarka samyapha bodhane prApta karavA mATe roga samAna che kAraNa te yathAvasthita sAcI samajaNa upara ghAta kare che. jema roga Arogyane hAni pahoMcADe che. je taMtra yathAvasthita cAlatuM hoya tene aTakAvI de che teno upaghAta kare che jema ke magajano roga thAya to magajanI svAbhAvika buddhi-pratibhA kuMThita thaI jAya che. AMtaraDAmAM roga thAya to yathAvasthita pAcana kriyAmAM hAni pahoMce che. 2010_05 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 97 roga zarIranI zaktine kSINa karI nAMkhe che. tenAthI aMgopAMga DhIlA paDI jAya che. zarIra kRza thaI jAya che. tema kutarkathI mananI ciMtana zakti nabaLI paDI jAya che tethI AtmikaguNone anusaranArI buddhimAM upaghAta thAya che ane tethI ahitamAM hita ane hitamAM ahita jaNAya che. Ama kutarka e bhAva Arogya, AtmAnA guNo jJAna, darzana, cAritra, kSamA, saMtoSa, namratA, saraLatAdimAM upaghAta kare che tethI te roga samAna che. jema mAMdo mANasa bhAre khorAka pacAvI zakartA nathI. jIravI zakato nathI tema kutarkagraharUpa roga jene lAgu paDyo che tevo jIva uttama zrutajJAna rUpI paramAnnane pacAvI zakato nathI. zrutajJAnane pAmIne te gaMbhIra banato nathI. jyAM tyAM potAnI vidvattA batAvavAno prayatna kare che. je vAta jene kahevA yogya nathI tenI AgaLa paNa te okI kADhe che. bIlADInA peTamAM jema khIra na rahe tema tenA peTamAM koI gaMbhIra vAta TakatI nathI mATe evA jIvone zrutajJAnano bhavya vAraso ApI zakAto nathI kAraNa ke tene Apela zruta baMneno nAza karanAra thAya che. kutarkathI jenI buddhi grasAI gaI che tevA vimUDha AtmAne je hitopadeza ApavA jAya che te kUtarInA zarIra para kastUrInA lepa karavA jevuM kare che, kaSTathI prApta thayela zAsra bodhane je kutarkathI dUSita kare che, te seMkaDo prayatnathI meLavela bIjane ukharabhUmimAM vAvavA jevuM kare che. kutarka vALo jIva zAstro sAMbhaLe che paNa tenI AjJAne pALato nathI. te asAragrAhI hoya che. jema cAlaNI asAra evA kAMkarAne pakaDI rAkhe che tema A asadgahavAna kAMkarA jevA asAra doSone pakaDI rAkhe che. potAnI baDAI hAMke che. mithyAbhimAna kare che. (2) zamApAya - kutarka zamane mATe arthAt AtmazAMtine mATe hAnirUpa thAya che. asad abhiniveza janmAve che. asamabhAvamAM rUci lAve che. kutarka cittamAM khoTA taraMgo upajAve che. cittanI zAMtine DahoLI nAMkhe che. jIvane bhramamAM nAMkhe che. samatA rUpI zItala bAgane mATe kutarka agninI javALA samAna che je samatAmaya aMtaHkaraNane ujjaDa banAve che. verAna kare che. tethI tyAM tattvajJAna praveza pAmatuM nathI. samabhAva nAza pAmI jAya che. AtmanA guNone kApI nAMkhavA mATe kutarka dAMtaraDA jevo che. doSanA mULiyAne majabUta karI mohanA sAmrAjyane puSTa kare che. (3) zraddhAbhaMga - kutarka zraddhAno bhaMga karanAra che. je vastu jevI che tevI potAne pratIti thavA deto nathI. zAstranA marmane pAmavA deto nathI. dareka vastune upara uparathI ja sparza karAvIne AgaLa vadhAre che tethI zAstrIya tattvonA svIkAramAM khoTA vikalpo pedA karavA dvArA zraddhAno bhaMga kare che. kutarka dvArA pedA thatAM vikalpo e vaMdhyAputra jevA che. bhojana vinAnA ajIrNa jevA che. bhUmi vinAnI velaDI jevA che. roga vinAnI marakI jevA che. jenA kAraNe jIva "viNa khAdhe viNa bhogave" taMduliyAmatsyanI jema narakamAM jAya che. 2010_05 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - 98 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 mohanIyakarmanA kSayopazamanA abhAvamAM jJAnAvaraNaya karmanA kSayopazamathI pedA thayeluM jJAna jIvane vikalpo karAvI UMdhA ravADe caDAve che jenA kAraNe mokSamArga hAthamAMthI sarakI jAya che ane chatAM jIvane huM mokSamArga para cAlI rahyo chuM tevo niraMtara bhrama rahyA kare che. kutarka jIvane khoTo Agraha pedA karAve che. khoTI carcAnA mArge DhasaDI jAya che. sAmAcArInA bhedomAM AgrahI banAvI vAstavika upazama bhAvanI sAdhanAthI jIvane dUra rAkhe che. - jyAre mohanIyanA kSayopazamathI jenAmAM kutarka karavAnI buddhi cAlI gaI che ane aMdaramAM upazamabhAva pedA thayo che evo caMDarudrAcAryano ziSya navadIkSita banI gurunA hAthe dAMDAno mAra khAvA chatAM paNa vikalpanA ravADe na caDhatAM svadoSadarzana karI kevalajJAna pAme che ane potAnA gurune kevalajJAnanI bheTa Ape che. caMDarudrAcAryanA ziSya dIkSA lIdhA pachIthI gurupAse koI apekSA na rAkhI, koI Agraha na rAkhyo, "gurue mane dIkSA ApI che to temanI ja che ke mane sAcavavo joIe e sAcavavAnI vAta to dUra rahI ane uparathI daMDAno mAra mAre che ? A guru che ke koNa che ?" AvI vikalpanI paraMparAne sthAna na ApyuM. mAtra potAnA ja doSanuM darzana karyuM. dAMDA mAranArA gurune paNa upakArI mAnyA. huM kevo abhAgiyo ke zAMtithI rahelA gurune meM ApattimAM mUkyA ! Ama svadoSadarzana ane pazcAttApanA. baLe samyaga mArga pakaDyo to kSapakazreNI maMDAI gaI. kevalajJAna prApta thayuM. enA badale jo ADAavaLA vikalpo karyA hota, gurune doSita ane aparAdhI joyA hotA to kaSAyabhAvamAM AvI bhavanI paraMparAne kadAca vadhArI dIdhI hota. samyagadRSTijIvanI Aja vizeSatA che ke Agama jevA padArthanuM nirupaNa kare che tevo ja padArtha tene potAnA jJAnamAM pratIta thAya che ane tethI game tevA kutarko paNa tenI zraddhAno bhaMga karI zakatA nathI. samyabodhanuM sthirIkaraNa na thayuM to siddharSigaNi jevA- upamiti bhavaprapaMcAkathAnA racayitA paNa kutarkanA prabhAve mithyAvikalponA ravADe caDyA ane anekavAra boddhamatamAM javA dvArA asthira banyA. je vaLI pAchA lalitavistarA graMthane vAMcatA sthira banyA. (4) abhimAnakAra - kutarka mithyAbhimAna utpanna kare che. Agama nirapekSa kutarko karI potAnI jAtane buddhimAna mAne che. padArthanuM yathArthajJAna na hovA chatAM paNa mArI prajJA samyagu che e pramANe ahaMkAra pedA karAve che. mithyAbhinivezamAM khoTI vastuno Agraha che jyAre mithyAbhimAnamAM khoTI vastu sAcI lAgyA pachI potAnI prajJAnuM kAMIka gorava Ave che. jeTalA jeTalA nilavo thayA jemane potapotAnI buddhithI te te cIjo sAcI lAgI pachI pAchaLathI gurunA nimitte ke bIjA koI nimittathI potAnI mAnyatA 2010_05 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga draSTinAM ajavALA bhAga - 3 99 khoTI che tevuM khyAlamAM AvavA chatAM teo choDI na zakyA temAM mithyAbhimAna ja kAraNa che. 1 thI 4 dRSTivALA jIvomAM paNa pUrNa madhyasthatA na hovAnA kAraNe, sUkSma bodha na hovAnA kAraNe khoTAmAM sabhyapaNAno bodha temaja temAM Agraha saMbhavita che. chatAM te jIvo ajJAnatAthI yukta ane satyanA gavepaka hovAnA kAraNe prajJApanIya hoya che ane tethI temano te Agraha nivartanIya hoya che. kutarka zamarUpI bagIcA pratye agninI javAlA samAna che. jJAnarUpI kamaLane karamAvavAmAM hima jevo che. zraddhAne mATe zULa jevo che. garvanA ullAsa rUpa che ane sunaya pratye AgaLIA rUpa che. zamArAmAnalajvAlAhimAnI jnyaanpngkje| zraddhAzalyaM smayollAsaH kutarkaH sunayArgalA ||dvaa. dvA.23 // upA. yazovijayajI mahArAja, A pramANe Agama nirapekSa tarka te kutarka kahevAya che ane te ApavAdiArona- sajjana puruSonI niMdA, arUci, dveSa, tiraskArAdi karAvavA vaDe karIne cittano te paramArthathI zatru che. bAhya zatru eka bhavamAM ApaNuM ahita kare che jyAre kutarka bhavobhava durgatimAM rakhaDAve che. Avo kutarka jIvane sapuruSonA upadeza, bhakti AdithI vaMcita rAkhe che. temanA pratye sabhAva pedA thavA deto nathI. sapuruSono avinaya, maryAdAlopa vagere karAve che. temanI kRpAnuM bhajana thavA deto nathI tethI kalyANakArI mArgamAM jIvane ghaNA aMtarAyo UbhA thaI jAya che. gurukRpAnA baLe ja sAdhaka AtmA kutarkanA phaMdAmAMthI chUTI mokSamArganI sIdhI saDaka upara cAlI zake che anyathA e mArge cAlavuM sAdhakane ghaNuM kaparuM thaI paDe che. A ja kAraNathI kutarka aneka rIte AtmAno bhAva zatru che te kAraNathI zuM ? te kahe che. kutarke'bhinivezastanna yukto muktivAdinAm / yuktaH punaH zrute zIle, samAdhau ca mahAtmanAm // 88 // ukta svarUpavALA kutarkamAM muktinI icchAvALA mahAtmAone abhiniveza e yukta nathI. ahiMyA kutarka e mithyAjJAnanI rUcirUpa ane pakaDarUpa che. je padArthamAM jevA prakAranuM mithyAjJAna thayuM te padArthamAM tevA prakAranA mithyAjJAnanI rUci ane paDa rUpa abhiniveza yukta nathI. jamAlIne "hemAne DenAM viSayamAM khoTa paDa ane rUci hatI to tyArabAda bhagavAne samajAvyA pachI potAnI mAnyatA khoTI che te khyAla AvavA chatAM paNa abhiniveza nIkaLyo nahi enA kAraNe jamAlImAM aprajJApanIyatA AvI gaI. ane jyAM tattvanA viSayamAM prAmANikatA ke 2010_05 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 mAdhyasthatA na rahetA aprajJApanIyatA AvI jAya che tyAM game tevo zAstrano UMcI koTino bodha ke UMcI koTinuM cAritra hovA chatAM te vairAgya jJAnagarbhita na rahetA mohagarbhita thAya che. bhagavatImAM jamAline kevA prakArano vairAgya che tene mATenA vizeSaNo mukyA che ane lakhyuM che ke A jagatamAM koI paNa padArtha tene AkarSI zakato nathI. badhA padArtho pratye samapariNAma che AvA chaTThA sAtamA guNaThANAnA ucca adhyavasAya sthAnamAM jhIlatA jJAna garbhita vairAgyavALA AtmAne paNa azubhakarmano udaya thatAM svamati kalpanAmAM abhiniveza AvI jatAM TheTha nIce utaravAnuM thayuM ane vAstavika pahelA guNaThANAnI paNa bahAra AvI gayA. je vairAgya ene anuttara vimAnamAM laI javA samartha hato teNe have abhiniveza AvatA philbiSikadevapaNuM ApyuM. jamAli kyAM bhUlyA ? tameva sarbsa nizcaMdra na nibhedi veDyuM / A zAstra vacana te tyAre lagADI zakyA nahi. jJAnI kahe che ke jinavacana jeTaluM samajAya teTaluM samajavAno prayatna karo. je tamArAthI zakya na hoya to tamArA gurvAdi ke tenA jANakAra hoya tenI pAse jaIne spaSTa karo paNa je vastu tame samajI zakatA nathI tamArA gurvAdi paNa samajAvI zakatA nathI ane tenA kAraNe tamArI buddhimAM besatI nathI to tyAM tamArI buddhine AgaLa karI A khoTuM che ema kahevAnuM sAhasa na karatAM mArI buddhimAM na besavA chatAM jinavacana kadI khoTuM hoya nahi ema tene zraddhAthI grahaNa karavuM e samyaktvane pAmavAno mArga che. jamAlie jyAM zraddhAthI jina vacanane svIkAravAnuM hatuM tyAM te na svIkAratA buddhine AgaLa karI ane tene kAraNe kuvikalpomAM aTavAyA jenA prabhAve viratino ane samyaktvano pariNAma badhuM ja gumAvyuM ane Akhare mArgabhraSTa thayA. upAdhyAyajI ma.sAheba adhyAtmasAramAM asadmahatyAga adhikAramAM lakhe che. vratAni cIrNAni tapo'pi taptaM, kRtA prayatnena ca piNDazuddhiH abhUtyalaM yattu na nihnavAnAmasadgrahasyaiva hi so'parAdhaH // 8 // nindavoe vrato pALyA. ghora tapa karyo. prayatnapUrvaka nirdoSa caryA pALI chatAM nirNavone je phLa maLavuM joItuM hatuM te na maLyuM tenuM kAraNa temanA AtmAmAM paDelo asagraha arthAt kadAgraha hato. jJAnagarbhita vairAgyamAM vaDIlanI icchA pradhAna hoya che jyAre mohagarbhita vairAgyamAM potAnI icchA pradhAna hoya che. jJAnagarbhita vairAgyavALo guNavAnano paricaya kare. mohagarbhitavairAgyavALo potAnA kAryamAM anukULa Ave teno paricaya kare che. Ama muktinI icchAvALAe kutarkamAM abhiniveza karavo yukata nathI paraMtu zruta, zIla ane samAdhimAM ja prayatna karavo ucita che. zrutathI darzana, jJAna, zIlathI prAthamika kakSAnuM cAritra ane samAdhithI dhyAnanA phlarUpa uccakakSAnuM 2010_05 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 101 cAritra lIdhuM che. paranA drohathI virAma pAmavuM eja zIla che ane AvA prakAranI virati e AtmasvarUpamAM ramaNatA Ave tyAre ja thAya che. arthAta mana, vacana ane kAyAthI karaNa, karAvaNa ane anumodana rUpe zarIrathI mAMDIne tamAma bAhya padArtha upara jIva jyAM sudhI mamatvabhAvano tyAga nathI karato tyAM sudhI te padArtho upara mamatva rahevAnA kAraNe e padArtha viSayaka svArtha paDelo che ane tethI e padArtha viSayaka hiMsAnI anumodanA paNa che. jeTalA aMzamAM parapadArthamAM rAgAdinI pariNati che, teTalA aMzamAM hiMsA che. jyAM sudhI vidhAtmaka rAgAdinI pariNati che tyAM sudhI vikalpAtmaka hiMsA che ane tethI sarvarAgAdino kSaya thavAthI prApta thatA vItarAga bhAvamAM ja sAcI ahiMsA che. vikalpanI paraMparA (rAga-dveSa-moha dvArA) amaratva che. vikalpamAMthI rAga-dveSa-moha sarvathA nIkaLI jAya e vikalpanuM maraNa che ane nirvikalpatAnI prApti che. vikalpano nAza be tabakke karavAno che. prathama tabakkAmAM vikalpathI ja vilpano nAza karavAno che, eTale ke azubhamAMthI zubhamAM AvavAnuM che. tyArabAda vikAsanA bIjA tabakkAmAM nirvikalpa vaDe vilpano nAza karavAno che eTale ke zubhamAMthI zuddha tarapha javAnuM che. aghAtI karmanA udayane na vedatAM kevala AtmAne vedavo tenuM nAma dhyAna che. AtmAnuM svarUpa sthira che. pradeza sthiratA ane upayoga nityatA e be AtmA saMbaMdhe mahattvanA che jenI prApti mATe sAdhake sAdhanA karavAnI che. yogadarzana dvArA sAdhanA A pramANe prathama Asana vaDe zarIra ane indriyone sthira karavI joIe. tyArabAda bIjA tabakkAmAM kuMbhakathI prANane sthira karavo joIe. recaka ane pUrakanI kriyAthI prathama prANane tAlabaddha banAvavo pachI kuMbhakathI sthira karavo joIe ATaluM karyA pachI trIjA tabakkAmAM manane nirIha arthAta icchArahita banAvavuM joIe. eTale ke vikalpa rahita banAvavuM joIe Ama thatAM cothA tabakkAmAM mana te amana thaI jatAM buddhine kaMI karavAnuM nahi rahe jethI te zAMta thaI jaze. Ama yogadarzananI praNAlikA mujaba zarIra, indriya, prANa, mana ane buddhi e pAMce tattvane sthira karavAnI sAdhanA karavAnI che jethI dhyAna dvArA samAdhimAM jaI ApaNA upayoganI nityatAne ApaNe prApta karI zakIe. dhyAnamAM upayoganI sUkSmatA ane kAlanI dIrdhatA vadhatA samAdhi prApta thAya che. je avasthAmAM bAhya padArtho upayoga upara potAnI koI ja asara mUkI zakatA nathI. kutarka AtmAmAM abhiniveza pedA karavA dvArA ukta sAdhanAmArgathI jIvane vaMcita rAkhe che ane kuvikalpo AtmAnuM narakAdi durgatirUpa bhava bhramaNa vadhAre che. 2010_05 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 mATe mumukSane temAM Agraha rAkhavo yukta nathI. jenAthI bhavanI paraMparA kapAIne AtmAnuM amaratva prApta thAya te mRta, zIla ane samAdhimAM ja abhiniveza rAkhavo yukta che. AvuM graMthakArazrInuM tAtparya hoya evuM amane jaNAya che. bIjaM cAsya paraM siddhamavandhyaM srvyoginaam| parArthakaraNaM yena parizuddhamato'tra ya // 89 // zrata, zIla ane samAdhinuM zreSTha bIja parArtha karaNa saghaLA ya kulayogI ane pravRttacayogIone mATe zruta, zIla ane samAdhinuM paraM - zreSTha ane avadhya arthAta nizcita rIte phlane ApanAruM bIja parArthakaraNa che. paranuM prayojana du:kha mukti ane sAcA sukhanI prApti tenuM niSpAdana karavuM te parArthakaraNa che. je jIvo dharmane pAmavAnI yogyatAvALA che e jIvone tAttvika dharma samajAvavo e ja sAco paropakAra che ane niHsvArtha bhAve Avo paropakAra karavAthI jIvane zrata, zIla ane samAdhinI bhavAMtare avicchinnapaNe prApti thAya che. tevA prakAranuM puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che. ane je kAraNathI AvA prakArano bhAva paropakAra e anyanA anupaghAtavaDe karIne parizuddha che arthAt bhAva paropakAra karavAmAM koI paNa jIvane lezamAtra upaghAta thato nathI paraMtu ekAMte lAbha ja thAya che tethI karIne AvA prakAranA parArthakaraNamAM yogIoe abhiniveza karavo yukta che. arthAta jagatanA yogya jIvone tAtvika dharmanuM dAna karavuM eja tAtvika dharmane avicchinna rIte pAmavAno upAya che. bIjA badhA kAraNo e tAttvika dharmane avicchinnapaNe pAmavAnA avadhya upAyabhUta nathI. prastutamAM dharma pAmavAne yogya evA jIvomAM temaja dharmAtmAomAM bhAvaparopakAranA kAraNabhUta dravyaparopakAra e paNa iSTa ja che jema ke sAdhu hoya to bIjA sAdhunI gocarI-pANI dvArA bhakti karavI. mAMdagI vageremAM vaiyAvacca karavI temaja zrAvaka hoya to anya zrAvakanI bhakti karavI, tene Arthika sahAya karavI, ciMtAmukta karavo e rUpa dravya upakAra paNa iSTa ja che kAraNa ke tenAthI jIva AgaLa vadhI AtmakalyANane sAdhe che Ama dharmanI prAptimAM dravyopakAra paNa kAraNa hovAthI te paNa iSTa ja che ane Avo dravyopakAra kyo jIva karI zake ? jenAmAM para pIDana svabhAva nathI. parane pIDA karavAnuM jenuM haiyuM nathI, paranA paritoSamAM je hetu bane che ane udAratA, gaMbhIratA, niHspRhatA, ni:svArthatAdi guNothI je yukta che te ja jIva sAco paropakAra karI zake che. dravya paropakAra ane bhAva paropakAra - dravya karatA bhAva upakAra ghaNo caDhiyAto che dravya upakAra ekAMtika ane AtyaMtika nathI arthAta jenA upara karIe tene ekAMte upakAra thAya ja evuM nathI jemake bhUkhyAne dUdhapAka Apo paNa 2010_05 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 103 jo tenuM peTa bagaDeluM hoya to lAbha na thAya uparathI nukasAna thAya temaja dravya dvArA thato upakAra haMmezane mATe nathI, thoDA TAIma mATe che. thoDA TAIma sudhI bhojanA maLatAM bhukhanuM du:kha TaLe paNa pAchI bhUkha lAgatA du:kha UbhuM thAya. vaLI dravya upakAra eka sAthe thaI zakato nathI paNa krame karIne ja thai zake che. 100 mANasa hoya ane dAna karavuM hoya to kramasara sAthe eka ja vyakti na ApI zake temaja dravya upakAra saMpUrNapaNe karI zakAto nathI paNa vaheMcIne ja karAya che. lAkha rUA. hoya ane lenArA 100 jaNA hoya to badhAne lAkha rUpiyA ApI zakAtA nathI paNa vaheMcIne ja ApI. zakAya che. dravya upakAramAM lenArane maLe che ApanArane khUTe che. - jyAre bhAva upakAra ekAMtika ane AtyaMtika che. caramAvartavartI haLukarmI jIvane dharma dvArA ekAMte lAbha thAya che ane haMmezane mATeno thAya che. upadeza dvArA eka sAthe hajAro AtmAo dharma pAme che temaja potAnI pAtratA hoya to TheTha AgaLa vadhI kevaLajJAnane pAmI zake che. ApanArane khUTatuM nathI ane lenAra bharAya che. aMte baMne paramAtmA bane che. mATe ja jJAnInuM zAsana jagatanA bhavyajIvonA upakArArthe samyaga, jJAnanI parabo kholavAnuM kahe che. jIvane je anAdikALanuM dukha che te moha ane ajJAnanA gharanuM che ane teno nAza samyagajJAna dvArA thAya che. je pravRtti ane pariNAmamAM potAnuM ja AtmakalyANa ane sAdhanAmArga mukhya hoya ane bIjA aneka jIvone zAsana pamADavAno pariNAma gauNa hoya athavA na hoya tenAthI sAnubaMdha puNya baMdhAya kharuM paNa te kevuM ? to potAne sAdhanA mATenI jarUrI sAmagrI maLe temAM koI vighna na Ave ane pote sAdhanA mArge AgaLa vadhI zake paNa tenA dvArA aneka AtmAo zAsanane ArAdhI AtmakalyANa kare tevuM sAnubaMdha puNya na baMdhAya. jyAre anekajIvone zAsana pamADavAno pariNAma ane pravRtti jemAM mukhya hoya tevA jIvo evA viziSTa koTinA sAnubaMdha puNyane bAMdhe, evI zakti ane sAmagrIne meLave ke jenA dvArA aneka AtmAo dharma pAme, AtmakalyANa kare. mATe potAnI sAdhanA e jema Atma-kalyANane pAmavAno mArga che tema niHsvArthabhAve ke apradhAna svArthabhAve karUNAbuddhithI aneka jIvone dharma pamADavAno puruSArtha e paNa samyagradarzanane nirmaLa karavA dvArA mokSe javAno mArga che. mATe sAdhanAmArganI rUcivALA ane bahAramAM jAheramAM nahi AvavA irachatA AtmAoe paNa ane je rIte jIvIe chIe te ja mArga sAco che ane lokavyavahAra varjya che vagere dvArA jenAthI aneka loko dharma pAmatA hoya tenI TIkA-TIppaNamAM nahi 1. kilaSTabhAvapUrvakanI svArtha vRtti dvArA karAtI sAdhanA ja AtmAne vipna-karanArI bane che paraMtu zarUAtamAM apradhAna svArtha bhAvathI karAtI paropakAranI pravRtti paNa jIvane AgaLa vadhAranArI bane che. 2010_05 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 utaravuM joIe kAraNa ke e rIte to te potAnA ja sAdhanAmArgamAM aMtarAya Ubho kare che tethI A paNa mokSe javAno mArga che e dvArA enI anumodanA-prazaMsA dvArA potAnA mArgane niSphaTaka banAvavo joIe. vyakti karatA saMgha mahAna je sAdhanA pravRtti dvArA caturvidhasaMghanI ArAdhanA pradhAna bane, caturvidha saMgha pratyeno Adara pradhAna bane, tenI pratyeno ahobhAva jvalaMta bane e viziSTa koTinuM sAnubaMdha puNya upArjana karavAnuM kAraNa che. viziSTa labdhivALA ane nava pUrvathI adhika abhyAsavALA jIvone zAstramAM jinalpa svIkAravAnI manAI che kAraNa ke teonI dezanAlabdhi amogha hoya che. te upadeza Ape eTale avazya yogya jIvone lAbha thAya ja. jena zAsanamAM zaktisaMpanna AtmAo mATe paropakAranI kiMmata ghaNI AMkI che ane tethI AvA AtmAo chatI zaktie paropakAra na kare athavA gauNa banAve ane mAtra potAnI sAdhanAmAM ja rahevAnuM pasaMda kare to zAtre temane mATe niSedha karela che. tIrthaMkara paramAtmAo kevalajJAna pAmyA pachI kRtakRtya thayA che. have emane kazuM pAmavAnuM nathI. sAdhyanI siddhi thaI gaI che. ghAtI karmanA nAze anaMtajJAna ane anaMta AnaMda pragaTa thayA che chatAM divasano pahelo ane chello prahara dezanA Ape che to ApaNe to haju kRtakRtya thavAnuM bAkI che to pachI keTalo paropakAra karavo joIe ? te vicAravuM joIe. anaMtakALathI jagatanuM laI laIne rakhaDyA. chIe have ApI ApIne chUTI javAnuM che. levAnI vRttivALo baMdhAya che. ApavAnI. vRttivALo chUTI jAya che. zAstramAM jinakalpa ane sthavirakalpa baMne mArga kahyA che. je baMne paraspara sApekSa che. jema sAdhanAmArga svIkAranAro sAdhanAnA baLe trIjA bhave ke te ja bhave mokSe jAya. tema viziSTa prabhAvanA karanAra paNa aneka AtmAmAM dharmanuM bIja vAvI. potAnA samyakatvane nirmaLa karI te ja bhave ke trIjA bhave mokSe jaI zake che. bhagavAnanA zAsananI avicchinna paraMparA bIjA AtmAone dharma pamADavA dvArA Take che. svopakAra paNa sAnubaMdha bane che. paropakArathI saMsAramAM kSayopazamabhAvanI ke audayikabhAvanI zaktio badhI vinAzI che ane zaktivALo paNa vinAzI che. eno sadupayoga karavAmAM na Aveto te Akhare kaTAI jAya ane aMte nAza pAmI jAya. dezanA lalphinALo daza varSa sudhI mona rahe ane ekapaNa akSara na bole to 11mA varSe tene bolavA mATe zabdo zodhavA paDe. mATe zakti ke zaktivAna nAza pAme te pahelA cogya jIvomAM te zaktione saMkrama karavAmAM Ave to paropakArano avicchinna pravAha cAlu rahe. * 2010_05 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 105 zubhapraNidhAna jema azubhakarmano kSayopazama kare che. azubhakarmanA udayane aTakAve che tema sAdhanA mArganA praNidhAna pUrvaka karavAmAM Avato paropakAra e paNa sAdhanAmArganA praNidhAnamAM aMtarAya karanAra thato nathI paraMtu sAdhanA mArganA praNidhAnane dRDha kare che jethI paropakAra karavA chatAM paNa sAdhanAmArga akhaMDita rahe che. je ArAdhanAnI gaNatA e viziSTa virAdhanAnuM nimitta banatI hoya tevI ArAdhanAne choDIne, sAmAnyapaNe zAstramAM vyaktinI ArAdhanA karatA gacchanI ane samudAyanI ArAdhanAne mahAna kahela che ane tethI ja parvanA divasomAM kayAreka zakti na hoya to tapa vagere gauNa karIne paNa garacchanI, saMghanI ArAdhanA karavAnuM vidhAna karyuM che ane e tapane pUro karavA mATe zAstramAM atItakALa ane anAgatakALanA paccakakhANa kahyA che. moTo rAjA AcArya bhagavaMta pAse Avyo hoya ane sAMjanA pratikramaNano samaya thaI gayo hoya to ziSyo judI pratikramaNanI mAMDalI karI pratikramaNa karI le paNa rAjAnI sAthe thatI dharmacarcAmAM AcAryane vyAghAta na kare kAraNake rAjA jevo dharma pAme to anekane lAbha thAya ane AvA prasaMge AcAryAdi mahApuruSo thoDuM moDuM paNa pratikramaNa kare to te doSarUpa nathI. potAnA pAse AvanAra rAjA vagere jevA moTA puruSo adharma na pAme paNa dharma ja pAme te mATe AcAryAdinI javAbadArI bahu moTI hoya che ane potAnA dvArA UMce sthAne rahelA AtmAo adharma pAme to enuM nukasAna bahu moTuM hoya che. A khyAlamAM hovAnA kAraNe ja kAlikasUrijI jevA mahApuruSo je pote yugapradhAna hatA ane potAnI ekachatrI ANa sarvatra prasaratI hatI chatAM rAjAe potAno indra mahotsava ane ApaNuM parva saMvatsarI baMne eka ja divase AvatAM hatAM temAM phAra karavAnI vinaMtI karI to potAnA saMvatsarI parvane eka divasa AgaLa karyuM paNa rAjAne temanA parvane AgaLa pAchaLa karAvavA mATeno Agraha na rAkhyo. bAkI to pote yugapradhAna hatA. viziSTa puNyanA svAmI hatA. tarka dvArA rAjAne javAba Apavo hota to ApI zakatA hatA ke rAjana! amAruM parva vavA karatAM tamAruM parva eka divasa AgaLa pAchaLa karo to paNa vAMdho Ave tema nathI ane prazna ukalI jAya tema che chatAM kAlikasUrijI mahArAje tevo tarkapradhAna mArga na apanAvatA rAjAnA cittane prasanna karavA rUpa metrI ane vAtsalya pradhAna mArga apanAvyo e emanI parikarmita buddhimattAnI nizAnI che. adhyAtmane pAmelA AtmAo zAstranA marmane pAmelA hovAthI bIjAne cUpa karavA karatA, bIjAne niruttara ane mana karavA karatAM, bIjAne mArgastha bodha ApIne prasanna karavAmAM potAnI zaktino upayoga kare che. sAkarathI patatuM hoya to jhera zA mATe ApavuM? e nyAye apavAda mArge zAstra paMktinuM cojana thaI zake che ane 2010_05 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 eka moTo AtmA adharma pAmato aTake che ane jena dharma pratye Adara ane bahumAnavALo bane che to te mArga zA mATe na apanAvavo ? te kALamAM jenuM badhAM ja mAne ane jenI eka chatrI ANa pravarte, tIrthakara sama puNya hoya, ekAvanArI hoya A badhA yugapradhAnanA lakSaNo vagere sAyuM hovA chatAM huM zuM kAma rAjAnuM mAnuM? rAjAne mAnavuM hoya to mAruM mAne ! Avo Agraha na rAkhyo ane kaleza ane saMgharSa pradhAna mArga na apanAvyo. A dRSTAMta ApaNane vartamAna kALamAM zAstranA nAme cAlatA kaleza ane saMgharSathI bacavA ane adhyAtmanA mArge vaLavA ghaNI preraNA kare che ane e vAta upara bhAra mUke che zAstranI paMktimAMthI zAMtarasa zodhavo ane huMsAtuMsImAMthI bacavuM e sarvajJavacanano sAra che. jenA praNetA vItarAga ane sarvajJa hoya tenA vacanano sAra zAMtarasanI prApti karAvavAno ja hoya kAraNake navarasomAM zAMtarasa rasAdhirAja che ane tenI aMdaramAM jamAvaTa thAya to ja vItarAgatA ke je prazAMtarasa vedana svarUpa che te prApta thAya. jinAjJA utsarga - apavAdamaya kSaye pUva'nA pUrvadhara maharSi umAsvAti mahArAjanA praghoSamAM pUrvArdhamAM utsarga che ane uttarArdhamAM apavAda che. vIra paramAtmAnuM nirvANa kalyANaka dIvALI kayAre karavI ? enA javAbamAM te mahApuruSa jaNAve che ke loka jyAre dIvALI kare tyAre karavI arthAt tyAM "kSaye pUrvA' no niyama na lAgu karavo kAraNake lokathI viruddha jaI jeno divALI parva ArAdhe to lokamAM jainadharma niMdAya. aneka AtmAo jenadharmanI niMdA karIne bodhi durlabha bane tevuM na thAya te mATe A apavAda mUkyo A apavAda e batAve che ke mAtra divALI ja nahi paNa utsarga paDavAthI jyAM jyAM pravacana hIlanA thavAno, kaleza-saMgharSano avakAza hoya, jyAM samatAyoga svAra mATe duSkara banato hoya tyAM tyAM utsarga mArga gauNa karI je rIte matrIvAtsalyabhAva Take, svaparanI ArAdhanA vRddhi pAme ane prabhuzAsana pratye loka Adara-bahumAnavALA bane tevo apavAda Acaravo e eka anivArya kartavya banI jAya che ane Aja prabhuzAsana nirdiSTa mArga che. bhagavAnanI AjJA anukULa dravya-kSetra-kALa-bhAvamAM tadavastha pALavAnI hoya che. pratikULa dravya-kSetra-kALa-bhAva Ave tyAre phraphAra karIne pALavAnI hoya che. zeya siddhAMtamAM koI kALe pheraphAra thato nathI. heya-upAdeya siddhAMtamAM bhUmikAbhede Dagale-pagale phAra thAya. jenA LamAM utsarga che, jenA phaLamAM dharmanI vRddhi che, jenA LamAM mokSa che te siddhAMta che. 2010_05 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 utsarga mArgane mukhya karIne cAlanArA jIvoe paNa potAnI vyavasthA TakAvavA kayAMka, kayAreka apavAdanuM AlaMbana levuM ja paDe che anyathA vyavasthAbhaMga, maryAdAbhaMga AvIne ubho rahe. 'kSaye pUrva'ne mukhya karIne jIvanArane paNa muMbaI ane kalakattAnA sUryodayamAM samayanuM moTuM aMtara hovAthI tyAM ekAMte utsarga mArga mAnya karI zakAto nathI. cotho Aro hoya, mokSagamana kALa hoya to AtmA kALa coghaDiyAmAM paNa ane viSTIyogamAM paNa bhAvanI vRddhi karI kSapakazreNI mAMDI zake che anukULa kSetra ane anukULa kAla jIvane bhAvollAsanI vRddhimAM hetu che enI nA nathI paNa teno artha evo nathI ke viparIta kSetra, kALamAM bhAvollAsanI vRddhi na ja thaI zake mATe dravya, kSetra, kALa e sAdhana che ane bhAva e sAdhya che. e bhAvanI vRddhi sva ane parane jevI rIte thAya te rIte sAdhanamArgane pakaDavo e viveka che. prabhu zAsanamAM utsarga, apavAda, nizcaya, vyavahAra, dravya, bhAva, naya pramANa, jJAna, kriyA badhuM ja che paNa te badhAmAM zuM gauNa ? ane zuM mukhya ? to eka ja vAta che ke A badhAmAMthI eka paNa cIja gauNa nathI, eka paNa cIja mukhya nathI paNa viveka e ja mukhya che ane viveka eTale zuM ? to jenuM, jyAM, jyAre, je rIte, je pramANamAM AvazyakapaNuM hoya tenuM te rIte hovApaNuM eja viveka. utsarga ane apavAda e baMnemAMthI vivekadRSTithI je kALe jenuM AcaraNa ucitalAge te apanAvI aMtaHkaraNane nirmaLa banAvavuM e jinAjJA che. graMthakArazrI prastuta zlokamAM parArthakaraNanI mahattA batAvI rahyA che e tene zruta, zIla ane samAdhine pAmavAnuM avaghya kAraNa kahI rahyA che. chatI zaktie je AtmAo paropakAra karatA nathI te potAnA ja hAthe evA aMtarAyakarma bAMdhe che ke jenA udaye bhavAMtaramAM upakAra karanAra aneka AtmAo vidhamAna hoya, jenA dvArA aneka upara upakAra thato hoya chatAM potAnA upara ja upakAra thato nathI moTA moTA dAtAone paNa tenA pApakarmanA udaye ApavAnuM mana thatuM nathI ane kadAca kayAreka koI Apeto bIjo tarata ja tamAco mArI paDAvI le che. Ane mATe mahArANA pratApanuM dRSTAMta prasiddha che. rANA pratApanuM dRSTAMta rANA pratApa jyAre mogalonI sAme badhuM ja hArI beThA, citoDa paNa gayuM ane pApanA udaye badhI lakSmI cAlI gaI ane jIva bacAvavA aravallInA pahADomAM bhaTake che, sAthe potAnI patnI ane baMne bALako che.bhaTakatA bhaTakatA madhyAhnakALe eka vRkSa nIce potAnI patnI ane bALako sAthe beTho che. baMne bALako bhUkhyA thayA che. pitA pAse khAvAnuM mAMge che. pitAjI ! koI paNa hisAbe khAvAnuM Apo. 2010_05 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 have ame bhUkhyA rahI zakIe tema nathI. rANo pratApa ApI zakato nathI. tenI AMkhomAMthI daDadaDa AMsu cAlyA jAya che. te vakhate eka musA teja raste jatAM te vRkSanI nIce Ave che. bhojana mATe Dabbo khole che. tenI pAse be moTA roTalA che. A joI rANA pratApa tene kahe che bhAI ! tuM bhAgyazALI che ke tArI pAse eka nahi paNa be roTalA che. mArI pAse eka paNa nathI. mArA baMne dIkarA atyaMta bhUkhyA thayA che, jo tuM eka roTalo Ape to baMnene aDadho aDadho ApI temanA bhUkhanA duHkhane dUra karI zakuM. yaiSAM bhrUbhaGgamAtreNa bhajyante parvatA api / tairaho karmavaiSamye, bhUpaibhikSA'pi nA''pyate // 21/2 // jJAnasAramAM upAdhyAyajI mahArAja lakhe che ke jemanI bhUkuTinA bhaMga mAtrathI moTA moTA parvato paNa bhAMgI jatA hatA te rAjAo azubhakarmano udaya thatAM bhikSA paNa prApta karI zakatA nathI. e vAta A dRSTAtamAM spaSTa paNe jaNAya che. pelA musAne dayA AvI. eka roTalo Akho ApI dIdho.rANA pratApa potAnA baMne bALaphone aDadho aDadho karI Ape che. baMne bALako samaju che te kahe che pitAjI! amane jema bhUkha lAgI che tema tame paNa bhUkhyA ja cho to tamane baMnene mUkIne ame nahi jamIe ema kahI baMne bALakoe potAnA bhAgamAMthI aDadho karIne eka bhAga pitA ane eka bhAga mAtAne Apyo. rANo pratApa jyAM te khAvA jAya che tyAM ja vRkSa upara beThelo kAgaDo tenA hAthamAMthI cAMca mArI paDAvI le che. Ama pUrvabhavamAM paropakAra na karyo hoya to jIvanI A sthiti thAya che. jyAre zakti mujaba UMcI koTino paropakAra karavAthI aMtarAya karmo nAza pAme che. viveka ane kAryazakti prabaLa thAya che ane tethI bahulatayA potAne kayAre paNa bIjAnA upakAranI jarUra ja na paDe tevI sthiti sarjAya che. ane kadAca nikAcita karmanA udaye kayAreka jarUra paDe to tene sahAya mAMgavA javuM paDatuM nathI. upakAra karanArA sAmethI maLI Ave che. bhavobhava A rIte paropakAra karatA rahIe to e zaktinA sadupayogathI pAtratAnA kAraNe aneka zaktio svataH siddha thAya che ane ene ja kAraNe tIrthakara nAmakarma, gaNadhara nAmakarma vagere advitIya puNya paNa baMdhAya che jenA udaye aneka AtmAone dharma pamADI pote mokSe jAya che. AthI ja karIne kutarkamAM abhiniveza - Agraha na karatAM parAkaraNamAMja Agraha rAkhavo yukta che. bhAva paropakAra mATe zAstrabodha jarUrI | parArthakaraNa e zreSTha hovA chatAM temAM AtmAe utAvaLa karavA jevI nathI. paraMtu AtmAe jJAnAdimAM niSpanna banavuM jarUrI che. jJAnAdimAM niSpanna banyA 2010_05 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 109 vinA bhAvaparopakAra vAstavika rIte karI zakAto nathI mATe sau prathama gurukulavAsamAM rahI zAstrArtha niSpanna banI, utsarga-apavAda, nizcaya-vyavahArane barAbara AtmasAta karI pachI ja paropakAra karavo e ucita che. kutarkanI asAratA avidyAsaGgatAH prAyo vikalpAH sarva eva yat / toganAtmakriSa:, rUta: minena tat 10 pAsa rAga-dveSAdi kaSAyo ane ajJAnathI saMzliSTa vicAro te vikalpa che. munipaNAnA UMcA adhyavasAya sthAnamAM vikalpo nahivat hoya che. svarUpamAM ja sthiratA hoya che tethI munipaNAmAM azubhavikalpo to hotA nathI paraMtu zubhavikalponuM baLa paNa ghaTI gayeluM hoya che jyAre samyaga draSTimAM vikalpo hoya che paNa te avidhA prayukta nathI hotA. arthAta jJAnAvaraNIya, darzanamohanIyanA udayarUpa avidhAthI yukta nathI hotA. tAtparyathI to mithyAtva mohanIyanA udayarUpa ja avidhA che chatAM samyagajJAnane AvaravAmAM jJAnAvaraNIya ane darzanamohanIya baMneno udaya kAma kare che ane tethI jJAnAvaraNIyane paNa avidhAthI grahaNa karyuM che ane tethI darzanamohanIyanA udayakAlamAM thatuM jJAna AtmAne ahita karanAruM hovAthI arthAta ajJAnarUpa hovAthI tyAM ajJAnAvaraNIyano ja kSayopazama mAnelo che. jJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI jJAna pedA thAya to padArtha jevo che tevo te dekhADanAra bane paNa tevuM jJAna to darzanamohanIyanA kSayopazama kAlamAM ja thAya che. vikalpo e zAMtajalathI paripUrNa sarovara samAna AtmAmAM caMcaLatA-taraMgo ubhA kare che ane AtmAnI zAMta prazAMta avasthAne vikherI nAMkhe che mATe te tyAjya che. AvA vikalpo zabda ane arthathI be bhede che. zada vikalpa - zabdajJAna anupAtI vastu zUnya adhyavasAya vikalpa e zabda vikalpa che (pAtaMjala yoga sUtra 1/9) matalaba ke je adhyavasAyane vastunI sAthe koI levAdevA nathI paraMtu zabda jJAnane eTale ke prakRti ane pratyayathI labhyajJAnane ja je anusare che te zabda vikalpa kahevAya dA.ta. A vadhyAputra jAya che. AvA zabdazravaNathI utpanna thanAro adhyavasAya hakIkatamAM vaMdhyAputra ja nathI to javAno prazna ja kayAMthI ubho thAya ? te ja rIte "vaMdhyAputre jhAMjhavAnA nIramAM nhAIne AkAzakusumathI zivajInI pUjA karI, to ahiMyA vaMdhyAputra, jhAMjhavAnA nara ane AkAzakusuma ja nathI to pachI tyAM zivajInI pUjAno praSna ja kayAMthI ubho thAya ? chatAM uparokta vAkya zravaNathI adhyavasAya = bodha to vyAkaraNazAstranA niyama mujaba thAya ja che tethI A zabda vikalpa kahevAya. 2010_05 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 (2) artha vikalpa : padArthanA svarUpane nahi anusarato vikalpa = bodha te arthavilpa kahevAya dA.ta. vaMdhyAputra jAya che to te kevo che ? kALo-goro-ThIMgaNolAMbo ? ityAdi vikalpa tathA nIlarUpa ghaDAthI bhinna che, abhinna che ke bhinnabhinna ? ke anubhaya ? ityAdi vikalpa ubhA karIne nIlarUpano apalApa karavo te artha vilpa kahevAya. momathapAyAvivipena- temAM A pramANe kutarka kare ke chANa ane khIra baMne gAyanA ja aMza che to pachI chANa abhojya ane khIra bhojya evuM zA mATe ? jo chANa abhojya che to khIra paNa abhojya hovI joIe e jo khIra bhojya che to chANa paNa bhojya thavuM joIe. Ama saghaLA vikalpo bahulattayA avidhAsaMgata ja che bahulatayA eTalA mATe ke samyagadRSTi vagere bhAvayogIne thatAM vikalpo e avidyAsaMgata nathI. AvA upara kahelA vikalpo jema tema saMbaMdha vagara joDavA te kutarka che. AvA kutarkavaDe karIne zuM ? arthAt kAMI nahi. arthAta AvA kutarkavaDe karIne saryuM. jAtiprAyazca sarvo'yaM prtiitiphlbaadhitH| hastI vyApAdayatyuktau, prAptAprAptavikalpavat // 11 // saghaLA tarko vAstavamAM pratIti = anubhava ane phlethI bAdhita jAti samAna arthAta duSaNAbhAsa che. jIva pote kutarkavaDe je vastune dUSita karavA mAMge che te vastu dUSita thatI nathI ane tethI kutarka pote dUSaNAbhAsa rUpa bane che. arthAt vastumAM doSa na hovA chatAM doSano AbhAsa pedA kare che ane tethI svayaM doSAbhAsarUpa bane che. kutarka karanAra buddhino durupayoga karatAM hovAthI jJAAnAvaraNIyane bAMdhe che. bIjAne Thagato hovAthI mAyA mohanIyane bAMdhe che. bIjAnA hRdayane Thesa pahoMcADato hovAthI azAtA vedanIya bAMdhe che. kutarka karanAro hovAthI vIryaMtarAya bAMdhe che. kutarka karanAro bIjAnI maitrI vizvasanIyatA vagere gumAve che, Ama kutarka e baLavAna aniSTane lAvanAra hovAthI A loka ane paraloka baMnemAM nukasAna kare che. kutarka e anubhava ane phlethI bAdhita thato hovAthI te dUSaNAbhAsa svarUpa che te ja vastune draSTAMtathI kahe che. jema koI nyAyazAstra bhaNela vidhArthI sAmethI AvI rahyo che te vakhate potAne avaza evA hAthI upara beThelA mahAvatavaDe te vidhArthI kahevAyo ke are ! are ! jaldIthI tuM dUra khasa, nahi to A hAthI tane mArI nAMkhaze te vakhate nyAya zAstra jene pariNAma nathI pAmyuM tevo te tarka kare che ke he baThara ! he mahAvata ! tuM AvuM yukti vagaranuM kema bole che ? te A pramANe - zuM te hAthI potAnI pAse AvelAne mArI nAMkhe che ke dUra rahelAne ? jo te potAnI pAse rahelAne mArI nAMkhato hoya to sauthI pahelA tane ja mArI nAMkhavo joIe kAraNa ke 2010_05 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 1 1 1 tuM enI sauthI najIkamAM rahelo che. ane dUra rahelAne mArI nAMkhato hoya to AkhA jagatane mArI nAMkhavuM joIe kAraNake tenAthI dUra to AkhuM jagata che Ama jyAM kutarka karI rahyo che teTalAmAM ja hAthIe tene pakaDyo ane muzkelIthI te mahAvata vaDe choDAvAyo. teja rIte bhinna bhinna dharmamAM rahela tevA prakAranA kuvikalpane karanAro mANasa kutarkarUpI hAthI dvArA pakaDAine anarthamAM paDe che chatAM jo te sugurune samarpita hoya to sagururUpI mahAvata dvArA mAMDamAMDa kutarkarUpI hAthathI mukta karAya che. tAtparya eTaluM ja che ke adhyAtmanA mArgamAM gurusamarpaNa ane zArA A be vastu mukhya che ane AgaLa karIne cAlanAro AtmA kuvikalponA vAvAjhoDAmAM phasAto nathI. kutarka dvArA jIva AgrahI bane che pachI satya zodhaka ravabhAva ane mAdhyastha dRSTi TaktA nathI. jenA kAraNe tene adhyAtmamAMthI nIce utaravAnuM thAya che. atIndriya padArtho kayAre paNa zuSkatarkanA viSaya banatA nathI ane kevaLa buddhithI te jANI zakAtA nathI. upAdhyAyajI mahArAja jJAnasAramAM lakhe che ke jo hetunA arthAt tarka ane yuktithI sarvajJa vagere atIndriya padArtho jANI zakAtA hota to atyAra sudhInA dIrdhakALamAM thayelA tArkika puruSoe te atIndriya padArtho vize nirNaya karI lIdho hota. atIndriya padArtha Agamano ja viSaya bane che kemake AgamathI ja tenA astitvano nirNaya thAya che. atIndriya padArthano nirNaya AgamathI ApaNA anubhavanuM sAdhana pAMca indriyo che je mAtra sthUla pIdgalika padArthanoja anubhava karAvI zake che paraMtu vizvamAM AvA sthala padArtho karatAM sUkSma pagalo paNa che ke je game tevA zaktizALI dUrabIna cA sUkSmadarzaka yaMtranI madadathI paNa indriyo dvArA grahaNa karAtA nathI. A sivAya AkAza, dharmAstikAya Adi abhautika padArtho paNa A vizvamAM che jeno anubhava indriyo dvArA kadApI thai zakato nathI kAraNake te padArthomAM indriya grAhya varNa, sparza Adi koI ja guNadharmo nathI. ApaNA jJAnanuM bIjuM sAdhana smRti, ciMtana ane manana che, jeno AdhAra mana che. jenI vRttio nyunAdhika aMze rAga-dveSanA saMskArothI lipta hovAthI te tarka ane anumAnanA sAdhana buddhine taTasthabhAve pravartavA detuM nathI. vRtti anusAra doravAtI buddhidvArA tattvanirNaya vizvasanIya banI zake nahiM. A rIte apUrNa ane parimita zaktivALI indriyo, rAga-dveSathI liptamana ane AvA vikArI manathI doravAtI buddhi, A traNa khoTA sAdhano thakI thatuM jJAna apUrNa, parimita ane prAyaH bhrAMta ja rahevAnuM, tethI tenuM jJAna avazya pUrvApara virodhI na hoya tevo vizvAsa kema mUkI zakAya ? 2010_05 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 AthI viparIta Agama e atyaMta vizvasanIya che kAraNa ke te avisaMvAdI ane pUrvApara avirodhI che. anAdikALathI cetanya svarUpa A jIve potAthI atyaMta bhinna ane sadaMtara vilakSaNa evA jaDa indriyonA viSayo sAthe rAga-dveSa svarUpa eka vicitra saMbaMdhathI joDAIne potAnI cetanya zaktine kuMThita karI nAMkhI che ane tethI indriya, mana ane buddhi Adi koIpaNa vijAtIya sAdhanonA avalaMbana vinA dezakALathI amaryAdita arthAt sarvakSetravartI sarvapadArthonA traNakALanA sarvabhAvone akramathI jANavAnI potAnI zaktine A vicitra saMbaMdhathI jIva khoI beTho che. boddhika nirNayo kadApi AkharI hotA nathI. paraMtu jIva jyAre rAgadveSanA saMskAra sarvathI nAza karI vItarAga banI jAya che tyAre potAnI cetanya zakti para rahelA jaDanA AvaraNo - aMtarAyo dUra thaI jAya che ane jIvanuM zuddha saMpUrNa ane akhaMDa caitanya kevalajJAna ane kevaladarzana rUpe pragaTa thAya che. AvA vItarAga sarvajJanA vacanane Agama kahevAya che. tenA upara - vizvAsa zraddhA karavAmAM jarA paNa jokhama nathI. buddhinI TapaTTIthI jJAnano mahAsAgara mApI zakAto nathI. janmathI maraNaparyaMta manuSya saMzayanA sAgaramAM gothAM khAya che. satya-asatya, sanmArga - unmArga, heya-upAdeya vi.nI bAbatono nirNaya tenI buddhimAM eka sarakho kadApi Takato nathI. jema jema teno vikAsa thAya che tema tema tenI mAnyatAo paNa badalAtI jAya che. bauddhika nirNayo kadApi AkharI hotA nathI. vijJAnanI duniyAmAM paNa A ja jovA maLe che. Azare 350 varSa pUrve gelelIoe Adhunika vijJAnano pAyo nAMkhyo tyArathI mAMDI Aja sudhI plenka ane AinsTAina sudhI tIvra buddhinA baLathI vastu svarUpane pAmavAno prayatna thato rahyo che paraMtu vastu svarUpa lAdhyuM che tevo saMtoSa temane Aje paNa thato nathI. ghaNuM jANyuM chatAM ghaNuM nathI samajAtuM tevo temano anubhava buddhinI vastusvarUpane pAmavAnI zaktinI parimitatA ane apUrNatAne sUcave che. zraddhA vinA buddhimAna paNa na jIvI zake - buddhi zaktinI apUrNatAnuM bhAna thaye chate manuSya zraddhAno Azaro le che ane A zraddhA sarvathA nirdoSa evA vItarAga sarvajJanA vacano para arthAt Agama para thAya tyAre ja tene satya sAMpaDe che. paraMtu sarvathA nirdoSa koNa ? sarvajJa koNa ? Agamo ghaNAM che je paraspara virodhI jaNAya che to kayuM Agama prAmANika mAnavuM ? A zodhavAnuM kAma muzkela jarUra che paraMtu azakya nathI. sAco jijJAsu mata, paMtha ane sAMpradAyika dRSTirAgathI mukta thaI mAdhyastha buddhithI tenI zodha kare to Aje paNa tene parama nirdoSa, yathArtha vaktA, vItarAga sarvajJanA vacanonA darzana thaI zake che ane Aja to jJAnanI 2010_05 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 113 saLatA che chaprasthanuM jJAna e sAdhya nathI paraMtu iSTa prAptinuM sAdhana che. je jJAna manuSyane ITa prAptinuM sAdhana na bane te jJAna vAstavika jJAna nathI paraMtu buddhino vilAsa mAtra che. zraddhA nirapekSa buddhivAdano pAyo keTalo kAco teno khyAla AvI zake che. jene buddhinI vastusvarUpane pAmavAnI zaktinI maryAdA ane apUrNatAnuM bhAna nathI te buddhinI aparipakvatA che. nAdAniyata che ane moTe bhAge jIvane potAnI buddhino aham ja samyaga zraddhAnano Azaro letA aTakAve che je samyagajJAnanI prAptimAM bAdhaka che. zraddhAno sIdho saMbaMdha AtmA - paramAtmA sAthe che jyAre buddhino sIdho. saMbaMdha mana sAthe che. je caMcaLa che ane zubhAzubha saMskArothI lipta che AthI buddhimAM sAdhunI jema zetAna paNa vasI zake che. AthI ja zraddhAnirapekSa buddhivAda AMdhaLo kahyo che. eka dekhatAnI pAchaLa 100 AMdhaLA ISTa sthAne pahoMcI zake che jyAre eka AMdhaLAnI pAchaLa lAkha dekhatAo aTavAI jAya che. AthI ja bhAratanA sarva Astika darzanakAroe zraddhAna guNapara atyaMta bhAra mUkyo che kAraNake jIvane je parama iSTa che te zAzvata, saMpUrNa ane svAdhIna sukhanI prAptinA mArga para tene zraddhA sthApita kare che. kutarka e anubhava ane lUthI bAdhita thato hovAnA kAraNe jAtiprAya svarUpa che jAtiprAyatA e eka prakArano doSa che jemAM vAstavika rIte parapakSI je doSa ApavA mAMge che te hoto nathI paraMtu dUSaNa pedA karavAno AbhAsa pedA kare che kAraNake parva prAyevI tene Apelo dIpa pratIti ane phlethI bAdhita thato hoya che. , nAtiprayatA sarvatra minArtha jJAna dvArA potAnAthI bhinna evA ghaTapaTAdi arthanuM saMvedana thaye chate arthAta jJAnadvArA ghaTapaTAdi artho matijJAnanA upayogamAM jaNAye chate koIka kutarkavAdI evo kutarka kare ke eka bAju tame kaho cho ke jJAnathI ghaTapaTAdi artho bhinna che ane bIjI bAju jJAna ghaTAkAra, vagere AkArone paDe tyAre jJAna ghaTa, paTa vi. padArthanuM saMvedana arthAt bodha karAve che to ame ahiMyA puchIe chIe ke te ghaTAkAra vagere jJAnathI ghaTAkAra bhinna thayo to pachI te potAnAthI bhinna AkAranuM jJAna kevI rIte karAvI zake ? arthAt na ja karAvI zake. - have tame kaho ke jJAnamAM paDato AkAra jJAnathI abhinna che to pachI nakkI thayuM ke te potAnAthI abhinna evA AkAranuM saMvedana karAve che ane bIjI bAju saMvedana mATe bAhya padArtha ghaTAdi bhinna ja hovA joIe ane jJAnamAM je AkAra paDe che te bAhya padArthano ja che arthAta bAhyapadArtha ja jJAnamAM AkArarUpe pariName che tethI ekabAju abhinna evA AkArane kahevo ane bIjI bAju te padArthane bhinna kahevo te paraspara virodhI che mATe nirNaya e Avyo ke jJAna bAhya padArthanuM 2010_05 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 saMvedana karAve che te ubhaya vikalpathI bAdhita hovAnA kAraNe ghaTI zake nahi A dUpaNanuM nAma jAti arthAt dUSaNAbhAsa che. A vastu pratIti ane phlathI bAdhita che kAraNake dareka jaNa jANe che ke bAhyapadArtha ja jJAnamAM AkArarUpe paDI ghaTanuM jJAna karAve che tethI jJAnanA AkAramAM vikalpa uThAvI jJAnanA viSaya tarIke bAhya padArthane bAdhita karI zakAya nahi. vaLI AbAlavRddha bole che ke, "mAruM zarIra du:khe che" to A vAkya paNa zarIrano mAlika bIjo koI AtmA che evuM puravAra karI Ape che. jema mArA cazmA che, mAruM pustaka che, mAruM ghaDiyALa che te badhA vAkyomAM mArA tarIke manAtA zarIrathI cazmAM, pustaka ane ghaDIyALa judA che tevI pratIti saune che paNa ajJAna ane abhinivezanA kAraNe jIva, zarIrathI judA AtmAne svIkAravA taiyAra thato nathI. je zarIra ja AtmA hota to vAkyaprayoga badalAI jAta ke "huM zarIra dukhe che." paNa AvuM vAkya to koI bolatuM nathI. Ama buddhinI sapATIe satya tarIke puravAra thatI vAtane hRdaya svIkAravA taiyAra thatuM nathI e mahA mohanuM sAmrAjya samajavuM. buddhithI pedA thatA zabda chala paNa satyArthathI jIvane vegaLo laI jAya che mATe te paNa vizvasanIya nathI. junAgaDhamAM jyAre navAbI rAjya hatuM tyAre teno kArabhArI dIvAna bahu ustAda ane bAhoza hato te vakhate verAvaLa baMdara junAgaDhanA kbajAmAM joIne briTIza sarakAranI dADha gaLI. tene levA mATe briTIza sarakAre ghaNA peMtarA ajamAvyA paNa buddhizALI dIvAne te badhAne niSphaLa banAvyA. tethI aMgreja resiDanTe navo dAva ajamAvyo. teNe junAgaDhanA navAbane kahyuM ke briTIza sarakAra Apane jI.sI.AIi.nI padavI enAyata karavA mAMge che enA badalAmAM tame zuM Apazo ? navAba - Apako kayA cAhIe ? aMgreja resiDanTa verAvaLanuM baMdara mAMge che. resiDanTe kahelI vAtane hIndImAM dIvAne kahI ke briTIza sarakArane kAThiyAvADanuM verAvaLa baMdara jaIe che navAba : acchA mila jAyegA ! A sAMbhaLIne aMgreja resiDanTa eTalo badho khuza thayo ke aMte paNa dAva sIdho paDyAnA harSamAM laMDana tAra karI dIdho. A bAju divAne buddhi kasI. sonA cAMdInA tArathI raselA cAra pIMjarA taiyAra karAvyA. darekamAM eka eka vAMdaro mUkayo. sAthe patra bIDyo ane lakhyuM ke briTIza sarakAre to kAThiyAvADanuM mAtra ekaja baMdara mAMgeluM paNa navAba sAhebe khuza thaIne ekane badale cAra baMdara mokalAvyA che. A joIne aMgreja resiDanTa bAgho banI gayo. iMglenDathI ene tAkIdanuM teDuM AvyuM ke tamane tamArI posTa uparathI baratarapha karavAmAM Ave che. 2010_05 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 1 15 kutarka vaDe padArthanuM mithyAjJAna thayA pachIthI tenA vizeSa dharmanuM jJAna thatAM pUrvanuM jJAna mithyA che evo anubhava thAya che athavA to je padArthanuM mithyAjJAna thayuM che e ja padArthamAM koI vyakti samyagrajJAna karAve ane tethI potAne paNa padArtha tevo jaNAya tyAM tyAM samyagrajJAnathI kutarka bAdhita thAya che athavA to kayAreka jevuM jJAna thayuM che tene anurUpa te vastune mATe pravRtti karatAM te vastunI prApti nathI tyAre paNa potAnuM pUrvanuM jJAna bAdhita thAya che. jema zarIramAM AtmAnuM mithyAjJAna thayuM to tyAM koI "zarIra e jaDa che AtmA cetana che' evo bodha karAve ane tethI potAne paNa "huM cetana rUpa chuM mATe zarIrathI bhinna chuM' evo bodha thAya ane kayAreka pravRttithI thAya jema ke huM pote ja zarIra chuM to pachI zarIrane choDavuM kema paDe ? potAnI vastu sAthe kema na Ave ? huM zarIra chuM to zarIra mArI icchA mujaba kema na cAle ? rogAdi kema Ave ? ityAdi pravRtti dvArA paNa zarIramAMthI AtmAno bhama nivRtta thAya che. game te rIte potAnI vAtane siddha karavAno Agraha, parasparanI sAtheno virodha, spardhA tathA caDasAcaDasImAM utaranArA dareke dareka rASTranA dharmo, paMtho ke saMpradAyo tathA temanA dvArA rajU karAyelA siddhAMto ane DhagalAbaMdha pustako game teTalI kuzaLatApUrvaka rajU karAyelA hoya to paNa eka agatyanI hakIkata pratye aMgulinirdeza kare che ke emanAmAM ekatA nathI ane pAramArthika satyathI teo lAkho yojana vegaLA che. kutarka jIvamAM Agraha pedA karAve che, bIjAnI niMdA TIkA karAve che ane AtmAne sAdhanA ane anubhUtinA mArga upara javA deto nathI. kutarkano Azraya lenAra jinAgamanA marmane pAmI zakato nathI. anubhavajJAnI banI zakato nathI mATe kutarka e sarvathA tyAjya che e vAta upara haribhadrasUrijI mahArAja bhAra mUkavA mAMge che. kutarkane ja haju spaSTa kare che svabhAvottaraparyantaH, eSo'sAvapi tattvata: / nArvAgdRggocaro nyAyAdanyathA'nyena kalpitaH // 12 // saghaLA katarkomAM jyAre prazna pUchavAmAM Ave tyAre aMte to kutarkavAdIne vastuno tevA prakArano svabhAva hovAthI ja vastu Ama che e pramANe javAba Apavo paDe che. arthAt kutarka dvArA je vastune siddha karavA mAMge che te vastu jyAre anubhavathI bAdhita thatI jaNAya che tyAre kutarkavAdI potAnI vAtane siddha karavA svabhAvane ja AgaLa kare che. jyAre sutarkamAM to svabhAva e chello uttara nathI paraMtu anubhava e ja chello uttara che arthAt sutarka dvArA vastune siddha karavA vastuno tevA 2010_05 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 1 6 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 prakArano svabhAva che mATe padArtha tevo che ema kahe chate pAcho koI zaMkA kare ke paNa vastuno Avo svabhAva kema che ? to tyAM kahevAya ke tevA prakArano svabhAva hovAmAM anubhava ja prabaLa kAraNa che arthAta anubhavathI paNa vastu tevI jaNAya che mATe teno tevo svabhAva kahIe chIe. A pramANe svabhAva e ja chello javAba che evo kutarka hovAnA kAraNe agni bALe che, ane pANI ThaMDaka kare che. bhIMjave che. temAM teono tevA prakArano svabhAva che e pramANe kutarkavAdIne javAba Apavo paDe che. ane je padArthano jevo svabhAva che tenAthI yukti vaDe anya rIte prativAdI vaDe kalpAyelo svabhAva paNa paramArthathI vicAratAM chagrasthajIvone viSayabhUta nathI thato tenA mATe udAharaNa kahe che. sarvatraiva tathA tattvasiddhau vastusvabhAvairuttaraM vAcyamiti vaktuM pAryate / saghaLA padArthomAM svabhAva e ja kAraNa che e vAta siddha thAya to ja vastu svabhAva vaDe uttara ApI zakAya. arthAt jagatamAM saghaLA padArtho che temAM je je kAryo thAya che temAM te te kAryo thavAmAM tenI aMdara rahelo svabhAva ja kAraNa che paNa bIjuM koI kAraNa nathI e vAta nakkI thAya to ja vastunA svabhAva vaDe uttara ApI zakAya, paraMtu amuka kAryomAM vastunA svabhAvathI bhinna koI kAraNa nakkI thAya to sarvatra vastu svabhAva vaDe karIne uttara na ApI zakAya. zaMkA - Ama zA mATe kaho cho ? javAba : je kAraNathI padArthanI aMdara tevA prakAranI arthakriyA karavAno svabhAva hovAthI te tevA prakAranI arthakriyA kare che nahi ke padArtha kSaNika hovAthI. kAraNake kSaNikatA to bauddhamatane Azrayine sarvapadArthamAM manAyelI che ane jo kSaNikatAne kAraNe ja padArtha arthakriyA karato hoya to pachI kSaNikatA to ghaTanI jema paTamAM paNa samAna che mATe paTa dvArA paNa ghaTanI jalAharaNa kriyA thavAno prasaMga Ave. paraMtu javAharaNAdi arthakriyA ghaTamAM ja thAya che ane zItatrANAdi arthakriyA paTamAMja thAya che mATe nakkI thAya che ke jalAharaNAdi kriyA karavAno svabhAva che mATe ghaTa jalAharaNAdi kriyA kare che ane te svabhAva paTamAM nathI mATe paTamAM jalAharaNAdi arthakriyA thatI nathI. A pramANe sarvamAnya ghaTapaTAdimAM te te arthakriyA karaNa svabhAvarUpa sutarka ApavA dvArA have kutarkavAdI kahe che ke A pramANe agni e pANInA sAMnidhyamAM bhIMjave che kAraNake agnino pANInA sAMnidhyamAM bhIMjavavAno svabhAva che. teja rIte pANI e agninA sAMnidhyamAM bALe che kAraNake teno agninA sAMnidhyamAM bALavAno svabhAva che. zaMkA : jo A pramANe pANIno agninA sAMnidhyamAM bALavAno svabhAva che to pachI svabhAvato. agni cAlyo jAya tyAre paNa pANImAM rahevo joIe kAraNake 2010_05 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 117 agninA cAlyA javAthI pANI svabhAva vagaranuM thaI jatuM nathI emAM svabhAva to rahe che ja mATe agninI gerahAjarImAM paNa jo svabhAva che to bALavA rUpa kArya pANI dvArA thavuM joIe. kutarkavAdI : svabhAvanuM vaicitrya che. arthAt svabhAvanuM anekapaNuM che ke jethI agninI hAjarImAM pANImAM dAhaka svabhAva che agninI gerahAjarImAM dAhaka svabhAva nathI paNa zItala svabhAva che, Ama svabhAvanI vicitratAne kAraNe koI doSa nathI. vaLI kutarkavAdI kahe che ke agninI hAjarImAM pANImAM dAhaka svabhAva mAnavAmAM lokabAdhA sivAya bIjo koI bAdhaka svabhAva nathI arthAt lokamAM pANImAM ThaMDaka karavAno svabhAva che e vAta rUDha hovAthI loka agninI hAjarImAM pANImAM dAhaka svabhAva mAnavA taiyAra nathI bAkI agninI hAjarImAM pANImAM dAhaka svabhAva nahi mAnavAmAM bIjuM koI bAdhaka pramANa nathI. A pramANe sarvatra = saghaLA padArthomAM arthAt sAco ke khoTo padArtha siddha karavAmAM dRSTAntamAtranuM sulabhapaNuM hovAthI arthAt jagatamAM dRSTAMtono toTo ja nathI. dareka vyaktine potAnI khoTI vAta siddha karavA mATe paNa dRSTAMto maLI rahetA hovAthI asamaMjasakArI kutarka che. arthAt kutarka e pramANabhUta nathI. dRSTAMta mAtranuM sulabhapaNuM kahyuM tenAthI vyApti, anubhava AdinuM kutarkamAM sulabhapaNuM nathI e jaNAI Ave che. prativAdI vaDe anya prakAre kalpAyelo svabhAva chadmasthanA viSayabhUta thato nathI eja vAtane spaSTa kare che. ato'gni : kledayatyambu - sannidhau dahatIti ca / ambvagnisannidhau tatsvAbhAvyAdityudite tayoH // 93 // je kAraNathI adhikRta kalpita svabhAva chadmasthanA viSayabhUta thato nathI te kAraNathI agni bhIMjave che. emAM pratyakSanAM virodhano parihAra karavAne mATe pANInA sAMnidhyamAM e vizeSaNa mUkayuM ane teja rIte pANI bALe che emAM lokapratItinI bAdhA na thAya te mATe agninA sAMnidhyamAM e vizeSaNa mUkyuM kAraNake agni ane pANIno tevA prakArano svabhAva hovAthI e pramANe paravAdI vaDe kahevAye chate zuM ? te kahe che kozapAnAdRte jJAnopAyo nAstyatra yuktitaH / viprakRSTo'pyayaskAntaH, svArthakRd dRzyate yataH // 94 // = A pramANe svabhAvane mAnavAmAM yutiH - zuSkatarka yuktithI sogana ApI manAvavA jevuM che. paraMtu sogana ApyA sivAya AvA prakAranA svabhAvanuM jJAna 2010_05 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 karavAmAM bIjo koI. upAya nathI. yata: = je kAraNathI zilAro chattopa = koI bIjuM draSTAMta paNa aArthopono = kutarka rUpa arthane puSTa karanAra vidyamAna che. arthAt agnino pANInA sAMnidhyamAM ThaMDaka karavAno svabhAva rUpa je kutarka che tene puSTa karavA paheluM dRSTAMta e ApyuM ke dareka padArthamAM tevA tevA prakAranI arthakriyA karavAno svabhAva che mATe kare che paNa kSaNika hovAthI nahi. - have bIjuM draSTAMta paNa ukta kutarkane puSTa karavA Ape che te A pramANe - je kAraNathI dUra raheluM paNa lohacuMbaka potAnI artha kriyAne karatuM dekhAya che arthAta lohacuMbakano dUra rahyuM chate ja AkarSavAno svabhAva che vaLI mAtra loDhAne ja kheMcavAno svabhAva che paNa tAMbu, sonuM vi.ne nahi. vaLI kheMcavAno ja svabhAva che paNa kApavAno svabhAva nathI. graMthakAra kahe che ke jema lohacuMbakamAM AvA prakArano svabhAva che tema agnimAM pANInA sAMnidhyamAM ThaMDaka karavAno ane pANImAM agninA. sAMnidhyamAM bALavAnA svabhAvanI kalpanA karatA paravAdIne koNa rokI zake tema che. ? arthAta koI rokI zake tema nathI. - tAtvika rIte vicAratA to pANImAM bhIMjavavAno ja svabhAva che ane agnimAM bALavAno ja svabhAva che. have A pANIne jyAre garama karavAmAM Ave che tyAre pANImAM agninA pudgalo praveza pAme che ane e pudagalo jema jema pANImAM vadhu praveza pAme che, tema tema pANImAM rahela zIta svabhAva agninA pudagalo praveza pAmavAnA kAraNe pratibaMdhita thaI jAya che paraMtu pANInA pugalo svayaM agni rUpe pariNamI jatA nathI paraMtu temAM agninA pudgalo praveza pAme che. pANInA pugalo pANInA sthAne che. agninA pudgalo agninA sthAne che. baMneno ekabIjA sAthe mAtra saMyoga saMbaMdha che. ane tethI lokamAM je pANI bALe che ema kahevAmAM Ave che te upacarita prayoga che. arthAta vAstavika rIte to pANInI sAthe rahelA agninA pudgalo ja bALe che paraMtu baMnenuM ati nikaTavartIpaNuM hovAnA kAraNe agninA pudgalono je bALavAno svabhAva che teno upacAra pANImAM karI pANI bALe che ema kahevAya che. te ja rIte jyAM jyAM be vastunuM mizraNa che paraMtu baMne vacce koI rAsAyaNika prakyiA nathI tyAM tyAM baMnenA svabhAvo svataMtra mAnavAmAM AvyA che. paraMtu rAsAyaNika prakriyA jyAM che tyAM te padArthanuM anya padArthamAM rUpAMtara mAnavAmAM AvyuM che jema dUdhamAMthI dahIM, temAMthI mAkhaNa,temAMthI ghI vagere. rAsAyaNika prakriyA te kahevAya ke jemAM ThaMDI ke garamInI Apa-le thAya arthAt garamI ke ThaMDInuM zoSaNa ke vRddhi thAya. jema koI padArthane 25 se.gre. garamI ApavAmAM Ave ane temAM 5 se.gre. garamI padArtha pote zoSI le tenA kAraNe tenuM bIjA svarUpamAM rUpAMtara thAya to te rAsAyaNika prakriyA che. 2010_05 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 119 jema be pATA dUra dUra dRSTi karatA eka bIjAne maLI jatA hoya tema lAge che, AkAza tarapha dUra dUra dRSTi karatAM kSitijane maLI jatuM hoya tema lAge che, parvata upara rahelAne nIce cAlatA mANaso veMtiyA lAge che. A badhuM pratyakSa hovA chatAM tyAM bhrama che, dUravAdine kAraNe vastu tevI na hovA chatAM tevA prakArano bhrama thaI jAya che te ja rIte pANImAM paNa agninA sAMnidhyamAM bALavAno bhrama thAya che. ahiMyA graMthakAra kahe che ke Ama ukta padArthomAM bhamAtmaka jJAna hovA chatAM lohacuMbakamAM dUrathI ja kheMcavAno svabhAva che tenuM draSTAMta laI kutarkavAdIne paNa tevA prakAranA navA navA svabhAvanI kalpanA karatAM koNa rokI zake tema che ? arthAta jene kutarka ja karavA hoya, vitaMDAvAda ja karavo hoya ane e dvArA pratIti siddha sAcI vastunuM paNa khaMDana karavuM hoya to tene koNa rokI zake tema che ? arthAt koI rokI zake tema nathI. have upasaMhAra karatA kahe che - dRSTAntamAtraM sarvatra yadevaM sulabhaM kSitau / etatpradhAnastatkena svanItyApodyate hyayam // 15 // je kAraNathI upara kahelI (zloka 92, 93, 94 mAM) kahelI nIti pramANe sAdhya vastumAM loka pratItithI bAdhita evA draSTAMto sarvatra = badhA ja sAdhyapadArthamAM (mithyA vastunI sidhdhimAM paNa) maLavA sulabha che. duniyA moTI che ane kAla anaMta che tethI badhA dRSTAMto sulabha che te kAraNathI jemAM loka pratItinI bAdhA Ave che evA kutarko konA vaDe karIne bAdhita karI zakAya che ? arthAt koInAthI nahi. kAraNake tema karavAmAM svanItino virodha Ave che. kAraNake sajjana puruSonI e nIti che ke jyAM sudhI sAmI vyaktinA khoTA vacanane khoTArUpe siddha na karI Ape tyAM sudhI tenA vacanane khoTA kahevAya nahi. Ama khoTuM siddha karyA sivAya tAruM vacana khoTuM che ema kahevuM te nIti viruddha che ane AvuM nItiviruddha sajjana puruSo kayAre paNa Acare nahi arthAta sutarkadvArA tenI vAta doSita siddha karI tene niruttara karavAmAM Ave to paNa te potAne phAvatA dRSTAMta laI kutarka karyA ja kare tethI eno kayAre paNa aMta Ave nahi. dvicndrsvaanvijnyaannidrshnblotthitH| nirAlambanatAM sarvajJAnAnAM sAdhayanyathA // 16 // kutarkavAdIne kutarka karatAM koI rokI zakatuM nathI temAM draSTAMta kahe che. jema be caMdra ane svapna vijJAnanA draSTAMtanA baLa upara ubhA thayela jJAnAdvaitavAdIne badhA jJAna nirviSacaka che ema siddha karatAM koI aTakAvI zakatuM nathI tema. 2010_05 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 20 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 jJAnAdvaitavAdInA mate jagatamAM jJAna sivAya ghaTa paTAdi koI vastu ja nathI ane tethI saghaLA jJAna nirviSayaka che ema te kahe che temAM dRSTAMta Ape che ke jema be caMdramAM nathI chatAM be caMdranuM jJAna temirika rogavALAne thAya che tathA svapnamAM hAthI vagerenuM jJAna thAya che paNa svapnamAM hAthI Adi nathI tema jagatanA saghaLA jJAna e mRgatRSNAjalane viSaya karanArA che arthAt nirviSayaka che e pramANe sAdhatA jJAnAdvaitavAdIne konA vaDe rokI zakAya ? A pramANe kutarkathI tattvasiddha na thAya te kahe che sarvaM sarvatra cApnoti, yadasmAdasamaJjasam / pratItibAdhitaM loke tadanena na kiJcana // 17 // adhyAtmanA mArgamAM kutarka e varjya che. je kAraNathI saghaLA padArthomAM A pramANe kutarkathI lokamAM pratItithI bAdhita ane asamaMjasa (pratyakSathI bAdhita) evuM badhuM sAdhya rAkhoti = siddha karI zakAya che te kAraNathI A kutarkathI kAMI prayojana nathI. kutarka dvArA pratyakSathI virUddha (arthAt tevA prakAranA kalpita dRSTAMta mAtrathI yukta-)siddha karI zakAya che paraMtu te kUtarkamAM vyAptinuM baLa ke anubhava vagere kAMI ja hotuM nathI. mATe AvA kutarkanuM koI prayojana nathI, - kutarka AtmAnI zaktine khoTA raste laI jAya che. jenAthI AtmA potAnI zaktino sadupayoga karI zakato nathI. kutarka adhyAtmanA mArgamAM AgaLa vadhavAmAM pratibaMdhaka bane che. prastuta mAM mithyAtvanA ja kutarko levAnA che. jenA kAraNe zarIra, dhana, parivArAdi temaja kaSAyanA pariNAmo jIvane potAnA lAge che, AtmA ane AtmAnA guNo potAnA lAgatA nathI. mithyAtvane kAraNe jIvane AtmAnA viSayamAM viparIta pariNAmo thAya che ane te ja vAstavika jIvanuM ahita kare che. kutarko jIvane AgrahI banAve che. navatatvanA viSayamAM paNa jIvane mithyAtvanA kAraNe kutarka thAya. che. A kutarkane kAraNe jIvanI yogamArgamAM pravRtti thaI zakatI nathI, atIndriya padArthamAM tarkanI jarUra paDe che. jIvane kutarkane kAraNe viparItagraha thaI gayo hoya ane pote nirAgrahI hoya to te jIvane nukasAna karanAra thato nathI. jemake AtmA vibhu che. izvara jagatkartA che ityAdi kutarkane kAraNe thai gayela bodha nirAgrahI jIvane tarata ja nivartana karAvI zakAya tevo hoya che. ta mitkAra - A bAju tindra - tarka iva" AvA svarUpavALo che arthAta zloka 98 mAM kahevAnArA atIndriya arthano viSaya nathI e graMthakAra kahe che. 2010_05 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 12 1 tAtparya - eka bAju kutarka badhI vastumAM badhuM ja siddha karI Ape che ema kahyuM have bIjIbAju teno viSaya atIndriya padArtha nathI e vAtane have siddha kare che. atIndriyArthasiddhayarthaM yathA''locitakAriNAm / prayAsaH zuSkatarkasya, na cAsau gocaraH kvacit // 98 // ucita ane yathArtha vicAraNA karanArA buddhizALIono atIndriya arthanI siddhi mATe prayatna hoya che ane te siddhi kayAre paNa zuklarkano viSaya banatI nathI tAtparya - yogamArga e ja AtmAnuM kalyANa karanAra che tethI yoganI. vicAraNAmAM atIndriya evA AtmAnI siddhi Avazyaka che jyAre kutarkano to atIndriya artha viSaya ja nathI tethI yogamArgamAM prayANa karavA mATe AvA kutarkathI saryuM. kutarka pratyakSathI paNa virUddha padArthane siddha kare che. arthAta kutarka pratyakSane paNa samyaga batAvI zakato nathI to pachI atIndriya evA AtmA, puNya, pApa, paraloka, mokSa vagere navatattvone kevI rIte sakhya batAvI zake ? kutarkanA upalakSaNathI khoTI carcA paNa varSa che. jema adhyAtmanA mArgamAM kutarka e varjya che tema kutarkanA upalakSaNathI jene tattvano khapa nathI tenI sAthe khoTI carcA paNa karavA jevI nathI anyathA enuM khUba aniSTa pariNAma Ave che. jitazaburAjAnA rAjyamAM skaMdaka jyAre rAjyasabhAmAM kumAra avasthAmAM hatA tyAre daMDAgni rAjAno maMtrI pAlaka Avyo. te vedamRtino sAro jANakAra hato chatAM jenadharma upara tene Sa hato. teNe vAtavAtamAM jainadharmanI snAna nahi karavAnI vagere vAtonI niMdA karI. skaMdaka kumAre tene sAmI dalIlo ApI niruttara karyo. jenA La rUpe pAlake avasare badalo levAnI gAMTha vALI ane tethI kaMika dIkSA lIdhA pachI AcArya banI potAnA 500 ziSyo sAthe jyAre potAnI benane pratibodha karavAnA hetuthI kuMbhakAranagaramAM AvyA tyAre A pApI pAlaka maMtrIe vairano badalo levA skaMdaka mahAtmA je udhAnamAM utaryA hatA tyAM jamInamAM jAsuso dvArA zastrabhaMDAra chupAvyo ane pachI rAjAnA kAna bhaMbheryA ane jamInamAM daTAvelA zastronI khAtrI karAvI, jenA kAraNe gusse thayelA rAjAe pAlakane kahyuM ke tamane je ucita lAge te zikSA karI zako cho ane pAlake yaMtra banAvI 500 sAdhuone pIlI nAMkhyA ane chelle kuMdaka AcAryane paNa pIlyA. pote pIlAyA to kharA paNa potAnI pahelA bALamunine pIlAtA dekhIne temaNe niyANuM karyuM hatuM ke "bhale huM maruM paNa mArA tapa ane saMyamanuM La hoya to A purohita, rAjA ane sarva nagarano nAzA karUM tenA prabhAve virAdhaka banI agnikumAra deva thayA. 2010_05 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 2 skaMdakAcAryanI bahena puraMdarayazAne khabara paDatAM atyaMta valopAta kare che zAsanadevIe tene upADIne bhagavAna munisuvratasvAmi pAse mukI, teNe tyAM saMyama lIdhuM ane AtmakalyANa karyuM. ane A bAju marIne agnikumAra thayelA deve tyAM AvIne cAre bAju agninI jvALAo pragaTAvI AkhA nagarano nAza karyo. kuMbhakAranagara daMDakAraNya banyuM. A batAve che ke jene AtmakalyANanI koI icchA ja nathI evAonI sAthe khoTI carcAmAM samaya veDaphlo e AtmAnuM ahita karavA mATe thAya che. mAnavabhavanI saphaLatA sAdhanAthI che. manuSya janma ane prabhuzAsana nirdiSTa mokSamArga ApaNane ghaNI ghaNI punyAithI maLela che. jIvana pANInA relAnI jema pasAra thaI rahyuM che ane khoTI carcA, niMdA, TIkA ane mata-matAMtaramAM ApaNo kiMmatI samaya veDaphrAI rahyo che. jJAnI eka ja vAta kare che ke bIjAne khoTA kahIne tuM kyAre paNa mokSe jaI zakIza nahi. huM sAco ane bIjA khoTA, huM sAro ane bIjA kharAba, huM nyAyI ane bIjA anyAyI A badho buddhitattvano prabhAva che. mata-matAMtara choDI, pakSApakSI choDI, vADAbaMdhI toDI jyAre tuM seMTaramAM Avaza, rAga-dveSanI madhyamAM AvIza, tuM tArAmAM UMDo utarIza tyAre tane tArI abheda cetanA prApta thaze. jema sUrya madhyAhe Ave che tyAre paDachAyo potAnAmAM samAI jAya che tema jIvA rAga-dveSa mUkI madhyamAM rahe che tyAre karmabaMdha aTakI jAya che. "Atre bahu samadezamAM, chAyA jAya samAI, . AvyuM tema svabhAvamAM, mana svarUpa paNa jAI; upaje moha vikalpathI, samasta A saMsAra, aMtarmukha avalokatAM, vilaya thatAM nahi vAra." rAga-dveSathI bacavA, banI gayelA banAvo mATe bhavitavyatAno upayoga karavAno che jyAre vartamAnakALa mATe to jAgRtipUrvakano, svarUpabhAvamAM rahevA pUrvakano puruSArtha ja karavAno che. bhavitavyatAno upayoga karavAthI bhUtakALa ApaNA matijJAnanA upayogamAM AvI Dakhala karato nathI. - A AtmA zarIramAM AvI purAyo to A zarIranI racanA paNa koNa jANe evI thaI che ke eka ja jIbha dareka phaLonA judA judA rasano AsvAda laI zake che. enAthI e siddha thAya che ke jIbhamAM badhA ja prakAranA svAdanI yogyatA che. jIbhamAM badhA ja prakAranA keLA, cIku vagere grahaNane yogya rasa rahelA che, jo tema na hota to te te rasane levA mATe zarIramAM aneka prakAranI goThavaNa karavI paData. to jIvane pAchuM zodhavuM paData ke keLAnA svAdanuM khAnuM 2010_05 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 1 23 kayuM che ? cIkunA svAdanuM khAnuM kayuM ? durjana, duSTa ke sajjana ho baMdhAnA ja zarIranI racanA eka sarakhI che. matijJAna kevalajJAnanuM avazeSa - Ama juvo to Aje ApaNuM matijJAna kevuM thaI gayuM che ? paramAtma svarUpa ApaNo AtmA, tenuM kevalajJAna Aje matijJAna thaI gayuM che. samudra biMdu thayo che. kevalajJAnanuM avazeSa, bhaMgAra ane khaMDiyera e matijJAna che. kevI rIte ? te joIe. AtmAnA asaMkhya pradeza game teTalA avarAyA to paNa ATha rucaka pradezo Aje khullA che te avazeSa. AtmAnuM kevaLajJAna bhAMgIne bhukko thayuM che. matijJAna rUpe thayuM che. avinAzI jJAna vinAzIrUpe thayuM. samudra biMdu banI gayo e bhaMgAra. khaMDiyera hoya tyAM pakSIo mALA bAMdhe, karoLIyA jALA race. madhamAkhIo madhapUDo kare. kUtarA saMDAsa karIne bagADe tema ApaNA AtmAmAM - matijJAnamAM mohanA jALA che. dayika bhAvanA vikAro che. uparokta vAta kAMI matijJAnanI niMdA karavA mATe karI nathI paNa jIvane coMkAvavA mATe che ke jIva mULamAM kevo che ane hAlamAM kevo thaI gayo che ? bAkI to "bhAMgyuM bhAMgyuM toya bharUca ane nAno paNa rAIno dANo " e nyAye matijJAna ja Akhare kevaLajJAna banavAnuM che mATe te to pUjya ja che. jIva to svarUpe paramAtmA che paNa vartamAnamAM tenA AtmA para karmano kATa lAgelo che je zocanIya che. prazaMsanIya nathI. Every Cloud has a Silver lining dareka kALAdhAbA jevA vAdaLAmAM paNa rUperI rekhA hoya che. lAkho nirAzAmAM paNa eka amara AzA chupAyelI che. tema bhAMgIne tUTI gayelA AtmAmAM paNa Aje kevalajJAna chupAyeluM che, je eka divasa jarUra pragaTa thavAnuM che, e moTo AzAvAda che. AtmAne paramAtmA banAvavAnI jarUra zA mATe ? pudgalanI sAthe anaMtakALathI joDAyelo AtmA anaMta kALa vItavA chatAM haju pudgala nathI banyo ane banavAno paNa nathI mATe ja AtmAne paramAtmA banAvavA mATenI mahenata karavAnI che. rAmacaMdrajI sItAne levA mATe laMkA kema gayA ? zA mATe rAvaNa sAthe bhayaMkara yuddha karyuM ? AkhA rAkSasakuLano saMhAra kema karyo ? kaho ke game tevA rAvaNanA pralobhano hovA chatAM, game teTalA kaSTa veThavA paDyA chatAM sItA rAvaNanI thaI nahotI mATe. jo rAmacaMdrajIne khabara paDI gaI hota ke sItA rAvaNanI thaI gaI che to jAta ? yuddha karata ? nA. 2010_05 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 kutarka tyAjya che. e upara bhAra mUkatA haribhadrasUrijI mahArAjanA zloko vAMcatA temanAmAM eka mAtRhRdayanA darzana thAya che. jemAM eka mAtA potAno putra koI aniSTa sthAnamAM jato hoya to tene bacAvavA lAgaNIpUrvakanA zabdothI pAcho vALe tema graMthakArazrIne kutarkanuM khuba aniSTa dekhAyuM che. kutarkathI AtmAnI durgatimAM thanArI khAnAkharAbI ane bhavabhramaNa dekhAya che tethI eka mAtRhRdayanI jema ApaNane tenAthI bacavA upadeza ApI rahyA che. AtmabhUmine samatAMgaNa banAvavAnI che. samarAMgaNa banAvavAnI nathI. te mATe bAhya saMgharSa sadAne mATe TALavAno che ane AMtara saMgharSa paLepaLe karavAno che. jo bAhya saMgharSa karavA jaIzuM to AMtara saMgharSa karavAnI ane e dvArA karmazatruno parAbhava. karavAnI amulya taka hArI jaIzuM. yugaliko marIne durgatimAM jatA nathI kAraNa ke AkhA jIvanamAM kyAreya bAhya saMgharSa karatA nathI. tema yugaliko marIne kyAre paNa mokSe jatA nathI kAraNa ke AMtara saMgharSa karI zakatA nathI. bAhya saMgharSa nahi karanAro durgati aTakAve che. AMtara saMgharSa karanAro mukti pAme che. je maraNiyo banIne mohanI sAme jhajhume che te moha upara vijaya meLave che. gaucarastvAgamasyaiva tatastadupalabdhitaH / candrasUryoparAgAdi - saMvAdyAgamadarzanAt // 99 // A atIndriya artha e Agamano ja viSaya bane che kAraNa ke AgamathI. ja atIndriya arthanuM samyagajJAna thAya che. laukika pratyakSa evA caMdra ane sUryanuM uparAga athati grahaNanuM saMvAdIpaNuM e AgamathI ja jaNAya che athati bhAvimAM thanAra sUryagrahaNa vagereno cokkasa samayanirNaya vagere lokika vastuo AgamathI varSo pUrve nakkI karI zakAya che. Ama sUryagrahaNa vagere laukika atIndriya padArthono Agama yathArtha bodha karAvatuM hovAthI lokottara AtmAdi atIndriya padArtho paNa AgamathI ja jaNAya che. "tArkika buddhine zradhdhALu banAvavI" te zAstra adhyayananuM phaLa - zaMkA athavA tarka thavA e ajJAna yA pUrvajanmakRta pAponuM La che. te mahApuruSane dhanya che ke jene IzvaranA astitvamAM koI prakAranI zaMkA ja uThatI nathI. teo Izvarane sarvazaktimAna mAnIne ane carAcara vizvanA sAkSI banIne temanuM ja ciMtana karatA hoya che. je haMmezA bhagavAnane sarvatra samajIne ane badhAmAM bhagavad buddhi rAkhIne vyavahAra kare che. tenAthI kadI khoTuM kAma 2010_05 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 125 thatuM nathI, graMthabhAra to ajJAnanuM cihna che. jene bhagavAnanA sarvAntaryAmIpaNA upara vizvAsa nathI. jenA manamAM jAtajAtanI zaMkAo uThyA ja kare che temane mATe zAstra che. ke teo zAstro dvArA potAnI tArkikabuddhine zraddhALu banAvI le. jo aMtaparyaMta buddhi tarkamAM phsAI rahI to zAstronuM adhyayana vyartha che. zAstronA adhyayananuM phLa tarkAtIta thaIne zraddhALu banavAnuM che. arthAt tarkane zraddhAnA sarANe caDAvI niHzaMka banavAnuM che. tarkane bIjAne niruttara banAvavAmAM rasa che jayAre zraddhAne niHzaMkatAmAM rasa che. be prakAranA puruSo hoya che. (1) hRdaya pradhAna (2) buddhi pradhAna. temAM hRdaya pradhAna ochA ane buddhipradhAna vadhAre hoya che. buddhi pradhAna jIvo tarka karyA sivAya koI vAtane mAnatA ja nathI jema jheranI davA jhera ja che. agnithI dAjhelAne tela lagAvIne agni vaDe zekavAthI ja ThIka thAya che tema tarkavALAonI buddhine tarkathI ja harAvavI joIe ke tyAMthI pachI AgaLa javAnI buddhinI zakti ja rahe nahiM. tarka karavAthI sthUlabuddhi sUkSma thaI jAya che ane sUkSmabuddhi ja paramArtha tarapha AgaLa vadhI zake che. tAraka paramAtmAe tarka ane yuktio dvArA bhagavad tattvane evI khUbIpUrvaka varNavyuM che ke bhAremAM bhAre tArkika paNa tyAMthI AgaLa vadhI zakato nathI. zAzravaNa ane adhyayananuM eTaluM ja prayojana che ke jemanI buddhi tArkika che teo tenA dvArA tene sUkSma ane svaccha banAvIne tene paramArthagAminI banAve. haMmezA tarkomAM ja phsAI rahevuM ane khaMDana-maMDananA ja ATA-pATAmAM guMthAI rahevuM e lakSya nathI kAraNa ke paramArthano mArga tarkAtIta che. asalI padArtha kyAMya zabdo dvArA vyakta karI zakAto nathI te to anubhavagamya che. ajJAnamAM ane zraddhAmAM AphAza-pAtALanuM aMtara che. ajJAnIne paNa tarka uThatA nathI, paraMtu tene jyAM sudhI sAcI zraddhA na thAya tyAM sudhI te paramArtha tarapha AgaLa vadhI zakato nathI. ane jenA hRdayamAM sAcI zraddhA che. te kadI ajJAnI rahI zakato nathI. kemake sAcI zraddhA to vikalpono aMta AvyA pachI ja thAya che. tarka ane zaMkA uThavI e pUrvajanmanA karelAM pAponuM phLa che. tarka uThatA ALasu ane ajJAnIonI peThe tene dabAvavA e paNa pApa che. Avo ALasu paramArthI thaI zakato nathI. vAstavika rIte jotAM to guNaprAptimAM AgaLa vadhelA sAdhako pAse tArkikoe potAnA tarkanuM yogya nirasana, samAdhAna ke saMvardhana karIne anubhavanA baLe AgaLa vadhavuM joIe. paramArtha pAmavAno A mArga buddhijIvI mATe hitAvaha jaNAya che. 2010_05 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 buddhinA unmeSa rUpa tarka e koI nakAmI vastu nathI paNa tene yogya samaye vaLAMka ApavA mATe hRdayane prAdhAnya maLavuM jarUrI che, to ja adhyAtmamAM AgaLa vadhI zakAya. dainika jIvanamAM paNa buddhino dupayoga hRdayanI zuddhithI aTakAvI zakAya che. buddhijIvIo ahaM tarapha gati kare che. "mAruM te sAcuM" mAne che ane zradhdhAjIvIo satya tarapha gati kare che. "sAcuM te mAruM" e sUrathI teo pUrvagrahathI pIDita hotA nathI ane potAnI ja mATe tatpara hoya. che teo potAnA adhikAra mATe jhaghaDatA buddhijIvIone samajAvI zake che. - have tarkavijJAnathI ja buddhijIvIone samajAvavAnI kaLA sahRdayI pAse kevI rIte hoya che ? te dRSTAMtathI joIe. - Aje jagatamAM hakanA jhaghaDA che ane jo pratye bhAre upekSA sevAtI jovAmAM Ave che. hakIkatamAM A hRdaya ane buddhino vimarza che. buddhijIvIoe paNa aMte to svIkAravuM ja paDe che ke adhikAranI prApti (1) ApaNA puNyane tathA (2) sAmI vyaktinI pAtratAne AdhIna che. ane A baMne vastu parAdhIna che. puNya karavuM svAdhIna che, puNya hovuM parAdhIna che. (kAraNa ke gayA bhavamAM karyuM hoya to ja maLe che. jagatanI viSamatA e karma, pUrvabhava vi. ne sAbita kare che.) have parAdhIna vastu mATe vyartha phAMphA mAravA karatAM - januM pAlana karIne mAnavabhavanI saphaLatA karavI joIe. kartavyapAlana mATe viveka ane jAgRti joIe. A baMne vastu prayatnasAdhya che eTale svAdhIna che to zA mATe kartavyapAlana karIne guNano AnaMda na meLavavo ? balAtkAre adhikAranI prAptithI maLatI tuccha vastuo sukhanI sAmagrI ApI zake che paNa sukha, zAMti, samAdhi, AnaMda ApavAnI tAkAta tenI nathI. A rIte buddhijIvIonA tarkane sAco vaLAMka ApavAthI teo buddhizALI banI zake che ane sAttvika AnaMdanI anubhUti karanAra bane che. je hRdayapradhAna, bhAvika ane saraLa che. tenA manamAM zaMkA uThatI ja nathI. te to potAnA priyatamanA guNa gAvA ja icche che. bAhya siddhionuM tene mana koI ja prayojana nathI. tene mATe to paramAtmAnA caraNakamaLa ja satya che. jagata satya ho ke mithyA ho tenI sAthe tene koI levAdevA nathI. saMsArathI kSubdha thayelI buddhine ThekANe lAvavA mATe zAstro che. sAcI zAMti to, hRdayanI vedanApUrvakanI prArthanAthI ja thAya che. jyAre badhA tarko bhUlI jaIne ekAMtamAM paramAtmAnI pAse dIna thaIne prArthanA thAya che tyAre sAcI zAMti maLe che. zAstromAM jIva ane brahmanI je badhI vAto karI che te mAtra hRdayanI vAta nathI. prema e ja brahmanuM sAcuM svarUpa che. premanI prApti thavI e ja jIvanuM 2010_05 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 127 aMtima lakSya che ane te prabhu kRpAthI thAya che. buddhi pradhAna jIvonI buddhine sUkSma karavA mATe zAstranI racanA che. hRdayamAM to prabhupremanI ja mahattA che. tethI game teTalo jIva jJAnI banyo hoya paNa teNe araviMdAkSa prabhuno Azraya kadIpaNa choDavo joIe nahi. je jJAnanA abhimAnamAM AvIne paramAtmAno tyAga kare che tenuM avazya patana thAya che. saMsAramAM jIvamAtrano puruSArtha paramAtmapremanI prApti karavAno che. prabhunA caraNa kamaLamAM prIti thAya e ja sarvasAdhanonuM aMtima La che. etatpradhAnaH sacchrAddhaH zIlavAn yogatatparaH / jAnAtyatIndriyAnAM - stathA cAha mahAmatiH // 100 // AgamapradhAna, samyak zraddhALu athati jJAnAvaraNIya ane darzana mohanIyanA kSayopazamathI prAjJa banela - vicAraka banela (kAraNa ke je vicAraka hoya te ja potAnI buddhithI parIkSA karI tattvAtattvano nirNaya karI tattvanI zraddhA karI zake che) paradrohathI virAma pAmelo ane sadA yogamAM tatpara evo jIva dharma, adharma, puNya, pApAdi athavA to dAna zIla athavA to dharmAstikAyAdi atIndriya arthone jANe che ane A ja vAta have pachInA zloka 101mAM pataMjali kahevAnA che.... batrIsI 23/13mAM upAdhyAyajI - matra - atIndriya arthamAM zAstrano ja avakAza che tethI pratAH kutarkamAM zraddhA karavAnA badale zAstramAM ja zraddhALu, zIlasaMpanna ane yogayukta jIva atIndriya tattvano jJAtA bane che. - buddhizALI jIvono prayatna atIndriya padArthanI siddhi mATe ja hoya che AnA dvArA graMthakAra vyApti bAMdhavA mAMge che ke je je buddhizALI che te te atIndriya padArthanI prAptimAM puruSArthavALA che. A anvaya vyakti che ane je je atIndriya padArthanI prAptimAM puruSArthavALA nathI te te buddhizALI nathI A vyatireka vyApti che. manuSyanA bhavamAM AvyA pachI vicAre ke huM koNa chuM ? kyAMthI Avyo ? mAruM svarUpa zuM ? A badho vaLagADa konA yoge che ? A badhuM meLavIne, bheguM karIne pachI kyAM javAnuM ? A badhuM vicAre to samajAya ke huM zuM karI rahyo chuM ? ane zuM karavAnuM che ? Ama mana, vacana, kAyAno badho ja puruSArtha atIndriyArthanI siddhi mATe thAya pachI te siddhi pratItirUpe ane prAptirUpe thAya che. jJAnarUpe siddhi te nirNayarUpa siddhi che. ' darzanarUpe siddhi te pratItirUpa siddhi che. cAritrarUpe siddhi te prAptirUpa siddhi che. 2010_05 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 atIndriya artha Agamano viSaya bane che. kutarkano viSaya kadApI banato nathI. tattvanA samyam jJAtA banavA haribhadrasUrijI mahArAja eka vizeSaNa paradrohathI virAma pAmelo' mUkI rahyA che to ahiMyA prazna thAya ke samyaga jJAtRtva ane pAradrohathI virati e bene paraspara zuM saMbaMdha che ? tenuM samAdhAna e che ke zAstromAM samyak artha kADhavAnI prajJA cAritranA pAlanathI janme che, viSayonA bhogavaTA sAthe te zakya nathI. Agama e, agamatattvane pAmavA mATe che tene mATe mArgAnusArI sUkSma prajJA joIe, te mATe tyAga, vairAgya, gurukRpA. vagere joIe, jJAnAvaraNIyanA kSayopazamanI sAthe mohanIyanA kSayopazamathI prApta gurukRpA ane cAritra mohanIyanA kSayopazamathI prApta tyAga, vairAgya bhaLe to ja AgamagraMthonA rahasya hAthamAM Ave ane to ja te te padArthomAM samyaka zraddhAna prApta thAya. eTalA ja mATe Agama bhaNavAno ane vAMcavAno adhikAra zrAvakane nathI paNa sarvaviratidhara sAdhune che temAM paNa badhA sAdhune nathI paNa jeNe yogodravahana karyA hoya ane Agama vAMcana mATenI yogyatA - pAtratA keLavI hoya, gurvAjJA maLI hoya te ja vAMcI zake. sAdhvIjI pote sarvaviratidhara hovA chatAM strI sahaja svAbhAvika doSanA kAraNe te AgamonA arthane - marmane pacAvI zakatA nathI mATe temanA mATe vizeSa Agamono niSedha karelo che. adhyAtmanA mArgamAM jIva pote jyAM ubho che tene tyAMthI uThAvIne upara laI javAno che. nyAya bene toDavAnuM kAma kare che. prema ene joDavAnuM kAma kare che. adhyAtma e prema svarUpa che. je bIjAne toDavAno prayatna kare che te eka vakhata svayaM tUTI jAya che jyAre bIjAne joDanAro, AgaLa vadhAranAro pote svayaM svarUpa sAthe joDAI jAya che. sadA yogamAM tatpara rahenAra maMtrI vagere bhAvone vikasAvI adhyAtmanA mArge AgaLa vadhe che ane atIndriya tattvane pAme che. mahAmati pataMjali zuM kahe che ? te have jaNAve che. AgamenAnumAnena, yogAbhyAsarasena ca / tridhA prakalpayanprajJAM, labhate tattvamuttamam // 101 // AptapuruSanA vacana rUpa AgamavaDe, e Agamane anusaranArA anumAnajJAna vaDe ane zAstravihita evA samitigutyAdi anuSThAna vaDe - A traNe prakAre prajJAne prakalpayana - samyagu banAvato - nirmaLa banAvato AtmA. pAparUpI saMmohano nAza karI zrutajJAna, ciMtAjJAna ane bhAvanAjJAna dvArA 2010_05 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 29 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 AtmatattvanA sAkSAtkAra (kevalajJAna) rUpa uttama tatvane pAme che anyathA - A kramathI anyakramavaDe karIne yogamArgamAM pravRttinI asiddhi hovAthI upara batAvela kramathI ja Atmatatvano sAkSAtkAra thAya che. Atmatatvano sAkSAtkAra karavA mATe A rAjamArga che. bIjA mArge cAlIne kyAreka koI AtmA uttama tattvane pAme evuM bane paNa te keDI mArga che, rAjamArga nahi. atIndriya tattvanI prApti yogamArgamAM pravRtta thavAthI ja thAya che ane yogamArgamAM pravRtti zAstra vinA zakya nathI. AgamanA bodha sivAya jIvA svAbhAvika rIte yogamArgamAM pravRtta thaI zakato nathI tenuM kAraNa e che ke anaMtakALathI saMsAramAM paribhramaNa karatAM jIvane pIgalika sukhano atyaMta rAga ane duHkhano gADha dveSa beThelo che. tethI AtmA upara tene ja meLavavAnA saMskAra paDelA hovAthI dareka bhavamAM jIva tene mATe ja svAbhAvika rIte pravRtta thAya che. AvA jIvane jyAre jJAnIe kahelA Agama vacana sAMbhaLavA maLe, pote koNa che ? potAnuM svarUpa zuM che ? janma - maraNAdi kema karavA paDe che ? e badhuM jANavA maLe tyAre Atmika puruSArtha tarapha tenuM lakSya jAya che ane tethI tyArabAda Agama vacanane vizeSa vizeSa rIte jANe che ane tenA anusAra anumAna jJAnano paNa bodha thAya che ke atyAra sudhI sukhanI icchA hovA chatAM mane sukha kema na maLyuM ? janma - maraNAdi kema karavA paDyA ? kAraNa mAro puruSArtha sukhane anukUla na hato. have sAcuM sukha joItuM hoya to evI pravRtti karavI joIe ke je pravRtti karavAmAM koIpaNa jIvane duHkha na thAya. koIpaNa jIvane pIDA ApI kyAre paNa sukhI banI zakAya nahi ane koIpaNa jIvane du:kha ApyA sivAyanI pravRtti e saMyamarUpa dharma vinA zakya nathI ane Ama anumAnAdithI sukhane meLavavAnA vAstavika mArgano bodha thavAthI jIva zAstromAM vihita karelA samiti, gati, dhyAna, nirdoSa bhikSA, yama, niyama, Asana, prANAyAmAdi anuSThAnone rUcipUrvaka, zraddhApUrvaka, upayoganI ekAgratApUrvaka Adara bahumAnapUrvaka jema jema karato jAya che tema tema AtmAmAM rahela pAparUpI saMmoha nAza pAmato jAya che ane tethI AtmAmAM nirmaLatA, kaSAyono upazama vagere pedA thAya che ane A rIte zAstrAdino abhyAsa enA dvArA anumAna jJAna temaja zAstra vihita rUcipUrvakanA anuSThAnathI prajJA samyagra banatA zruta, ciMtA, bhAvanA jJAna pedA thavA dvArA upara uparanA guNasthAnakone sparza karI zreNI dvArA Atmatatvano sAkSAtkAra thAya che. prastutamAM zrata, ciMtA ane bhAvanA jJAnanA kAraNabhUta yathAkrame Agama, anumAna ane yogAbhyAsa rasa che. zarUAtamAM Agamavacanano bodha thAya tyArabAda AgamanI vAto upara uhApoha karatAM anumAna jJAna thAya. jeTalA 2010_05 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130. yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 jeTalA savicAra che tenI pAchaLa suyaktionuM ane mohanIyanA kSayopazamanuM pIThabaLa hovAthI tene sutarkarUpa kahI zakAya. Atmahitano vicAra, navatattvanI zraddhA e badhA pAchaLa suyuktionuM pIThabaLa che. jeTalA aMzamAM Agama, anumAna Ave teTalA aMzamAM yogAbhyAsa rasa paNa Avato ja jAya che. Agama pradhAnathI Agama, sabhraddhAthI AgamAnusArI anumAna, zIlavAna ane yogatatparatAthI yogAbhyAsa rasanuM grahaNa thAya che. je AtmAne jANe che tene bIjuM kAMI jANavAnI jarUra rahetI nathI. bIjuM badhuM jANavuM te heyarUpa che eTale ke tene choDavAnuM che. sarvavikalpo choDavAnA che mATe bIjA zAstro jANavAnI jarUra rahetI nathI. jeNe AtmA jANyo tenA mATenI A vAta che. adhyAtma zAstra sivAyanA badhA zAstro asatu zAstro che kAraNa bIjA badhA zAstro jIvane AraMbha, samAraMbha, parigraha, Asakti karAvavA dvArA pApabaMdha karAve che. jyAre adhyAtmazAstra jIvane niSpApa banAve che. AraMbha, samAraMbha rahita banAve che. nyAyI, prAmANika, nItivAna banAve che. adhyAtmazAstramAM mokSa e sat tattva che. artha-kAma asat tattva che jyAre dharma e sat - asat tattva che. dharma e sat tattvane apAve che mATe upAdeya che. sata evA mokSanI prAptinuM kAraNa hovAthI vyavahArathI sata che chatAM sAMta arthAt aMtavALuM hovAthI paramArthathI asat che. jaina dharma pAmIne jeNe zuddha dravya-guNa-paryAyathI AtmAnuM zodhana nathI. karyuM te bhAva jaina nathI pachI bhalene paMcamahAvratadhArI sAdhu kema na hoya ? paramAtmA zuddha dravya-guNa-paryAya svarUpa che tethI paramAtmAnA zuddha dravya-guNaparyAya svarUpanuM dhyAna karavAthI anaMtA siddhonuM dhyAna thAya che. mokSamArgamAM jJAna e ApaNo kharo bhomiyo che kAraNa ke jJAna, prakAza svarUpa che. jJAna dIvo che. jIvane zarIramAM azAtA vedanIyanuM du:kha che tema jIvane ajJAnanuM paNa du:kha che je mAnasika duHkha che tethI ajJAnIne zuM thaze ? te muMjhavaNa haMmezA rahyA kare che jyAre jJAnIne jJAnamAMthI vikArI bhAvo nIkaLI gayA hovAthI jJAna ni:zaMka banyuM che mATe koI du:kha nathI. batrIsI 19/10 upAdhyAyajI mahArAja - Agama, anumAna ane dhyAnAbhyAsa rasa rUpa traNa prajJA vaDe pharIne zreNInI prajJAne pAmato AtmA kevalajJAnane pAme che. temaNe dhyAnAbhyAsa rasamAM pratibhajJAna lIdhuM che. jyAre yogAbhyAsa rasathI 5-6-7 guNasthAnakanA anuSThAnonuM grahaNa thAya che, je prAbhijJAnanuM kAraNa bane che. zlokano anyArtha - pApa saMmohanI nivRtti thavA dvArA Agama, anumAna 2010_05 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 131 ane yogAbhyAsa rasa rUpa zrata, ciMtA ane bhAvanA jJAna vaDe pratibhajJAnanI prajJAne pAmato AtmA kevalajJAnane pAme che. Agama ane anumAna lakhavAthI zuSkatarkane nakAmAM kahyA che ane sutarkane pradhAnatA ApI che. zuSkatarka karanAro potAnA AdeyanAmakarmano nAza kare che. tenAthI aMdaramAM rahela Adeya nAmakarma anAdeya rUpe saMkramita thAya che. subhaga nAmakarma durbhaga nAmakarmarUpe pariName che. navA pApa karma baMdhAya che. lokapriyatA ane lokacAhanA te gumAve che. saMsAranA tarkone dUra karavA mATe dharmanA tarko Avazyaka che ane te badhA sutarka che. sutarka ane kutarkano bheda karatA na AvaDe to te tarkamAtrane khoTA kahI mArgano lopa kare che. AgamathI zAstronA vAkyonuM paraspara sApekSa yojana rUpa zrutajJAnanuM grahaNa thAya che. anumAna jJAnathI naya - pramANanA bodharUpa ciMtAjJAna ane yogAbhyAsa rasathI bhAvanA jJAnanuM grahaNa thAya che. A traNa tattvorUpI prajJAthI. prAtibhajJAna rUpa prajJAne joDato kevalajJAnane pAme che. zruta, ciMtA ane bhAvanAjJAnamAM kramasara pApasaMmohanI nivRtti vadhatI Ave che. A traNe tattvorUpa prajJAthI pratibhajJAna rUpa prajJAne joDato AtmA kevalajJAnane pAme che. AgaLanA zloka 107mAM zrata, medhA ane asaMmohajJAna lIdhA che. te zruta, ciMtA ane bhAvanA jJAna svarUpa ja che. prastutamAM yogAbhyAsarasathI je bhAvanAjJAna lIdhuM che te odAsInthabhAvavALA jIvanuM vihita anuSThAna lIdhuM che. odAsInthabhAvA AvyA vinA sarvatra sakalasattvahitAzaya pariNAma Avato nathI. amadhyasthajIvomAM saklasattvahitAzayarUpa cAritrano pariNAma Avato nathI. mohanA gharamAMthI chUTIne AtmA potAnA gharamAM Ave tyAre bhAvanAjJAna Ave che. dAsInyabhAva zuM che ? ane te kone Ave ? jagatanA badhA bhAvo pratye koI rasa nahi tenuM nAma udAsInabhAva. bIjA zabdomAM kahIe to saMsAranA bhAvothI upara uThavuM tenuM nAma udAsInabhAva. te udAsInatA be viSayamAM Ave che (1) icchAnI avRtimAM (2) AtmabhAvanI atRptimAM. pahelI saMsAra vardhaka che. doSonI janmadAtA che. manane kaluSita karanAra che. jIvo pratye dveSano pravAha vizALa banAvanAra che. ane tenA pravAhamAM DUbatA - UMDANamAM pesatA jIvane akArya karAvanAra che. tethI jIva sadgati to nathI sAdhato paNa durgatinA uMDA khADAmAM dhakelAI jAya che mATe te sarvathA tyAjya che. bIjA prakAranI udAsInatA e suvarNa jevA ujjavaLabhAvone pedA karanArI che. A udAsInatAmAM jaDabhAvonuM vismaraNa hoya che ane caitanyanA zuddha svarUpa tarapha upayoga DhaLelo hoya che. saMkla - vikalpa zAMta thaI gayA 2010_05 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 hoya che. AkhA vizva pratye dAsInya bhAva hoya che. mAruM - pArakuM ke huM - tenA koI vibhAga emAM hotA nathI. saMkalpa * vikalpa utpanna thAya tevuM koI nimitta audAsIntha bhAvamAM hotuM nathI. jagata ahiMyA zUnya dRSTie jovAyA che. mana ghaNuM UMDANamAM cAlI gayuM hovAthI vikalpa - taraMgo zAMta thaI gayA hoya che te vakhate potAnuM paNa astitva tene bhAsatuM nathI. kevaLa udAsa bhAve rahevAmAM AnaMdanI anubhUti thAya che. - AtmAnA vizuddha AnaMdane lUMTanArA je koI paNa hoya to te vikalpo che. vyavahAramAM paNa bAhyabhAvanA saMkalpa - vikalpa jene vadhAre che tenA jIvanamAM tene AnaMda hoto nathI. A udAsInatAmAM jagatano koI bhAva tenA cittane sparzato nathI. sukha-du:kha, mAna-apamAna, rAga-dveSa, rati-arati, hAsya-zoka vagere dvandra bhAvo tenA cittamAMthI vilaya pAmI gayA hoya che tethI kevaLa zuddha AtmAnaMdanA sukhano anubhava temAM thAya che. mane taddana nisteja, nirbaLA ane maravAnA vAMke jIvatuM hoya tema jIve che. tene kAraNe udAsInatA vadhatI jAya che. ane Atmateja, AtmabaLa, AtmapaurUSa vadhArene vadhAre khIle che. jema jema AtmavIrya vadhatuM jAya che. tema tema manonAza - manolaya thavAthI AtmA. unmanI bhAvane pAme che. jagatamAM je bAhya dRSTithI dekhAya che te saghaLuM udAsInatAmAM asata - mithyA lAge che. caitanya svarUpa dekhAvAthI - anubhavAvAthI dehathI mAMDIne tamAma bAhya jagata maDadA tulya lAge che. kevaLa caitanyamaya A. vizvane nihALatAM citta jagatanA sarva jaDabhAvo pratye udAsInabhAva dhAraNa kare che ane te udAsInatA thavAthI vikalpo baMdha thAya che tethI mana zAMta thaIne laya pAmI jAya che tyAre ja cetanyanA abhedane pAmelo AtmA potAne jUve che tenI anubhUti thatAM paramAnaMdano rasa cAkhe che. temAM lIna thatAM muktisukhane anubhave che. - layAvasthA - laya eTale AtmAmAM saMtAI javuM. nidrAmAM paNa eka jAtano laya thAya che. darzanAvaraNanA jore mananuM kArya baMdha thaI jAya che tyAre laya thAya che paNa A laya audayika bhAvano che. ghAtI karmanA udayathI thanAro che te AtmAnA AnaMdane DhAMkanAra che tethI te layathI AtmAne koI lAbha nathI paraMtu AtmAne karmano jaththo baMdhAvI mahAna nuksAna kare che. te layamAM paNa AtmA saMtAI jAya che paNa indriyo ane manadvArA thatuM jJAna te tyAM hotuM nathI. sabhAnatA rahetI nathI ane tethI tyAM Atmika koI lAbha anubhavAto nathI jyAre udAsInabhAvane pAmelo AtmA jagatanA jaDapadArthothI ubhagI gayelo, manathI para thaIne unmanIbhAvane sparze che tyAre AtmA potAnA svarUpamAM khovAI jAya che. amRtAnaMdamAM DUbI jAya che teja AtmAnI layAvasthA che. ahIM 2010_05 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALA bhAga - 3 133 cAritra mohano kSayopazama hoya che. je sAdhanArUpa banI kSAyikabhAvanA AnaMdanI prApti karAve che. mokSanuM kAraNa prajJA - prajJA eTale zuddhAtma-sanmukha jhukelI bhagavatI cetanA. jeTalA kSetramAM cetana vastu che teTalA ja kSetramAM rAgAdi baMdhabhAvo che. chatAM baMne vacce bhAvabhedarUpa - lakSaNabhedarUpa moTI tirADa che. rAgano svAda AkuLatArUpa - du:kharUpa che ne jJAnano svAda to zAMta - sukharUpa che. ema viveka dvArA baMnnenA svAdanI bhinnatA jaNAya che. tIkSNa prajJArUpI chINI dvArA te baMnene atyaMta bhinna jANIne te prajJA zuddha svarUpamAM pesIne potAne anubhavamAM le che ne rAgAdine jUdA karI nAMkhe che. tIkSNa prajJA - ugrajJAna-cetanA eTale rAgathI gherAya nahi evI cetanA. te aMtaranA jJAna svabhAvamAM pravezI jAya che. atyaMta sAvadhAnIpUrvaka - jAgRtipUrvaka aMdarathI sUkSma sAMdhane bhedIne eka bAju jJAnasvarUpa AtmA ne bIjI bAju ajJAnasvarUpa baMdhabhAvo temane sarvathA jUdA jUdA karI nAMkhe che. baMdhabhAvanA koI aMzane jJAnamAM rahevA detI nathI ane jJAnanA koI aMzane baMdhamAM bheLavatI nathI. AvI bhagavatI jJAnacetanA te mokSanuM sAdhana che ane tene taiyAra karavA AtmAe Agama, anumAna ane yogAbhyAsanuM avalaMbana levuM paDe che. aMtaramAM jJAna ane rAga vaccenI sAMdha pakaDavA mATe upayogamAM ghaNI sUkSmatA - ekAgratA joIe. indriyo ane mana baMnethI chUTIne atIndriya upayoga vaDe rAgathI jUdo AtmA anubhavAya che. AmAM upayogane aMtarmukha karavA ghaNo prayatna karavo paDe che. samiti - guptinA yathArtha AcaraNathI yogAbhyAsa rasa pragaTe che. bhASA samiti upara saMgata sAdhunuM draSTAMta saMgata nAmanA sAdhu bolavAnI zuddhimAM pahelethI ja samyaga upayogavALA hatA. koI samaye mAMdA sAdhunI vaiyAvaccanA kAraNe nagaramAM puSkaLa nirdoSa bhikSAnI prApti hovA chatAM mamatvabhAvano tyAga karavA nagarane ghero ghAlelA zatru senyamAM bahAra bhikSA levA mATe gayA. te vakhate sainyanA loko te mahAtmAne pUche che tame ahiMyA kyAMthI AvyA? muni - nagaramAMthI. sentha - nagaranA rAjAno zo abhiprAya che? zuM rAjA amArI sAthe laDAI karaze? muni - kono zuM abhiprAya che ane zuM karaze? te huM jANato nathI. sintha - nagaramAM vasavA chatAM temanA abhiprAyanuM tamane jJAna kema na thayuM? 2010_05 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 - - - - - yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 muni - sAdhuo lokavyApArathI rahita hoya che. sainya - bhale abhiprAya na jaNAyo paraMtu nagaranA loko saMdhi ane laDAInA viSayamAM zuM vAto kare che? muni - A viSayamAM bolavAnA vyApArathI huM rahita chuM. sainya - nagaranA rAjA pAse hAthI, ghoDA vagere keTalA che? muni - tenA jJAnamAM ame vyApAra vinAnA chIe. ame be kAnathI sAMbhaLIe, AMkhothI joIe, paraMtu tenAthI pApavAnuM kArya karatA nathI. kahetA nathI. paraMtu pApa rahitano ja upayoga karIe chIe. tame je pUcho cho te saghaLA padArtho pApavALA che. A ja kAraNe ema kahevAya che ke kAnA vaDe ghaNuM saMbhaLAya che. AMkho vaDe ghaNuM dekhAya che. paraMtu sAdhuoe te saghaLuM kathana karavuM yogya nathI. sainya - jo tame vyApAra vinAnA cho to ahiM nagaramAM kema vaso cho? muni - amArA eka sAdhu bimAra che. sinya - to amArA sainyamAM kema phro cho? muni - mamatva bhAvano tyAga karavA mATe ame rAganA saMga vagaranA hovAthI koI paNa nagara, gAma, kula vageremAM ame e chIe. sainya - tame jAsusa ane cora cho. muni - jAsusa nathI paNa sAdhu chIe. sainya - zuM sAbiti? muni - amAro AtmA eja A viSayamAM sAkSI che. bIjA koInI sAkSInI amAre jarUra nathI. sainya - AvI rIte javAba ApavAthI chUTI nahi zakAya. muni - to pachI tamane je ThIka lAge te karI zako cho. sinya - tamArAmAM zikSAne sahana karavAnI zakti kayAMthI AvI che? muni - traNa lokanA sAmarthyathI paNa adhika sAmarthyavALA puruSa vizeSanA upadezathI. sainya - tevI zaktivALA puruSa koNa? muni - traNe kALane jANanAra arihaMta paramAtmAo. tyArapachI saMtoSa pAmelA sainiko vaDe muni mukta karAyA. nagaranA abhiprAyane pragaTa karavA vagere kAryo sAdhu mATe anucita che mATe bhASA samitivALA sAdhu tevA anucita vacano na bole. paraMtu saMgata sAdhunI jema niravadha vacana bole. 2010_05 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 135 vacana gumi viSayaka udAharaNa koIka sAdhu potAnA sagA vahAlAne dharma pamADavAnA AzayathI maLavA javA bIjA gAma tarapha javA nIkaLyA. jatAM jatAM mArgamAM coroe. sAdhune paDyA. tenI pAse dhanAdi na hovAthI tene choDI mUkatA coranA senApatie kahyuM ke tAre ame ahIM rahelA chIe evuM koIne na kahevuM. jeTalAmAM thoDo mArga kApyo teTalAmAM sAme jAnaiyA maLyA. temAM svajano maLI gayA. mAtA, pitA, baMdhu vagere paNa maLI gayA. tethI have sAdhu pAchA phyu. sAdhu ane svajano AgaLa cAlavA mAMDyA eTale pelA coro maLyA. temaNe jAnaiyAone tathA sAdhunA mAtApitAne lUMTI lIdhA ane tyAre coro bolyA ke A to pelo sAdhu ke jene ApaNe pakaDIne choDI dIdho hato? A vAta mAtApitAe sAMbhaLI ane corone pUchyuM - zuM A satya che ke tame ene paDIne choDI dIdho hato. coroe hA pADI eTale mAtAe charI lAvavA kahyuM. ane manamAM vicAre che ke, "je stananuM dUdha pAI moTo karyo te aparAdhI nIkaLyo mATe A stanone ja chedI nAMkhuM." coroe pUchyuM ke A sAdhu tamAro zuM saMbaMdhI thAya che? tyAre mAtAe kahyuM ke A duSTa putrane meM janma Apyo che ke jeNe tamane dekhavA chatAM ane jANavA chatAM amane jANa na karI ane A rIte saMkaTamAM mUkyA! tyAre vismaya pAmelA senAdhipatie sAdhune puchyuM ke tame kema tamArA mAtA pitAne nA jaNAvyuM? tyAre sAdhue dharmakathA karI. anaMta saMsAramAM bhaTakatA AtmAne dareka jIvo dareka saMbaMdha rUpe thayA che mATe vivekI AtmAo koI divasa sneha karatA nathI tathA kapAyaviSano nigraha karelo hovAthI dveSa paNa karatA nathI. tathA kAnathI sAMbhaLavA chatAM ke netrathI jovA chatAM te badhuM bolatA nathI vagere vacano dvArA dezanA karavAthI amRtanI vRSTi samAna upadeza sAMbhaLatAM senAdhipatine samyakatva prApta thayuM. te corInA pariNAmathI aTakI gayo. upazAnta thayo ane sAdhunI mAtAne kahyuM ke tame mArA paNa mAtA cho tyAra pachI vivAhocita je sAmagrIo lUMTI lIdhI hatI te pAchI ApI. adhyAtmanA mArgamAMthI AtmAnuM patana kyAre na thAya ? bhagavAna pataMjalinA zlokanI sAkSI ApI haribhadrasUrijI ma.sAheba uttama tattvane prApta karavAno upAya batAvI rahyA che. Atmika vikAsanA mArge AgaLa vadhavA icchatA AtmAne paNa aMdaramAM bhavobhavanA kama ane kusaMskArono kAphlo paDelo hovAthI te game tyAre udayamAM AvI AtmAne paTakI na nAMkhe te mATenA A upAya batAvatA graMthakAranA hRdayamAM kevo karUNAno dhodha ubharAto haze ane jagatanA jIvone tAravAnI kevI umadA 2010_05 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 bhAvanAo hRdayamAM uchaLatI haze teno thoDo paNa khyAla sahRdayI manuSyane AnA dvArA AvI zake che. saMsAramAM bhaTakatA, athaDAtA ane kUTAtA evA AtmAne bacAvavA mATeno Avo gaMbhIra ane mahAna upadeza ApanAra mahApuruSonA upakArano badalo kevI rIte vALavo e samajAtuM nathI. niSkAraNa karUNAzIla AvA mahApuruSonA aMtaHkaraNane jANyA pachI temanA upara citta ovArI jAya che ane saghaLuM je kAMI maLyuM che te emanA caraNe samarpitA karI devAnuM mana thaI jAya che. haribhadrasUrI mahArAjAe jagatane je ApyuM che te koNa ApavA samartha che? vartamAnakALamAM anya kSetre yogasAdhanAmAM AgaLa vadhI rahelA AtmAo paNa kahI rahyA che ke tamArA haribhadrasUrijI mahArAjAe je yogamArgano khajAno udAra hAthe kholIne Apyo che tenI AgaLa amArI pAse je kAMI che te biMdu tulya che. A badhA zlokonI racanA pAchaLa haribhadrasUrijI ma. sAhebanA mAtRvatsala hRdayanuM darzana thAya to ja temanI mahAnatA pIchANI zakAya. nItaratA ane pracaMDa svArthathI bharelA A saMsAranA gaTaraklAsa jevA saMbaMdhomAM A badhuM jovA, jANavA ane mANavA maLavuM e jIvano keTalo badho AdhyAtmika puNyodaya kahevAya? jo temaNe A badhA graMthonI racanA karI A amulya khajAno jena zAsanane bheTa na Apyo hota to Aje ApaNe kevA daridrI ane kaMgALa hota? A badhI vAto saheje mAnasapaTa para upasI AvatA temanA upakArarUpI merUnA bhAra nIce AtmA dabAI gayo hoya ema lAge che. anaMtakALamAM bhaTakatA anaMtA mAtApitAoe ApaNA AtmAnI je hitaciMtA nathI karI te hitaciMtA e ka eka mahApuruSoe karI che - e zAstravacana A badhuM vAMcatA yathArtha anubhavAya che. jANe hRdaya aMdarathI kahI rahyuM che ke A badhAnA upakAranA bhArathI kyAre ane kevI rIte AtmA chUTaze? kiyAmala ane bhAvamala anaMtakALathI bhaTakatA AtmAe bhaTakI bhaTakIne yoga ane upayoga baMne bagADyA che. yogano durupayoga karI AtmAnI aMdaramAM jabarajasta kriyAmala Ubho karyo che to upayogane bagADIne AtmAe bhAvamalane ubho karyo che. je kriyAmalanA kAraNe Aje sarvajJakathita kalpavelaDI jevI tAraka kriyAo maLavA chatAM jIvane e kriyA karatA karatA Adara ane bahumAnanI choLo uchaLatI nathI. e kriyAnA batAvanAra gaNadhara bhagavaMto pratye mana ahobhAvathI jhUkI jatuM nathI eTaluM ja nahi paNa keTalAka jIvone to A kriyA pratye arUci rahyA kare che. A che kriyAmala kriyAmAM anAdara te kuvicAra svarUpa bahiraMgacitta che - te kriyAla svarUpa che athavA to kriyAmalano hetu che. vidhi, aMtaraMga yatanA vagere 2010_05 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 137 pUrvaka satakriyAnuM sevana karatA karatA kriyAmalanI nivRtti thAya che, vicArAtmaka bahiraMga cittanI zuddhi thAya che. jyAre jJAnIe batAvela tattvajJAnanuM vidhi, bahumAna, Adara garbhita sevana karavAthI upayoganI zuddhi thAya che. yogadRSTimAM batAvela kheda, udvega vagere dopono tyAga thavAthI kusaMskAra svarUpa aMtaraMga malina citta dUra thAya che ane tenAthI bhAvazuddhi thAya che. arthAta aMtaraMga citta je kusaMskAra svarUpa che te zuddha thAya che. kriyA, cogarUpa kyAre bane ? * vyavahAra-ArAdhanA AcAranI coksAI upara che jyAre nizcayaArAdhanA praNidhAnanA baLa upara che. jJAnIno eka ja Agraha che ke tamArI dareke dareka ArAdhanA yogarUpa banavI joIe. dareke dareka ArAdhanA karatA te te kriyA sArI rIte - upayoga, Adara bahumAnapUrvaka karavAnuM dRDha praNidhAna hoya. te te kriyA kAlamAM coksAI hoya, ane temAM ekacitta banIne karAya to tenAthI aMdaramAM cittanI prasannatA vadhe to te yoga che. je AcAra pAlanamAM samyak praNidhAnanI dRDhatA na hoya. AcArakAlamAM upayoga na hoya. aMdaramAM TharavApaNuM na hoya, svarUpa jAgRti na hoya ane mAtra bIjAne sAruM dekhADavA mATe hoya te pravRtti yoga na bane. te pravRtti tattvathI zubha pravRtti na kahevAya. jeo ekalA vicare che. gurunI AjJAmAM nathI athavA to AjJAmAM hovA chatAM dareke dareka vAta gurune jaNAvatA nathI, gurune pUchIne karatA nathI. vRddhAvasthAmAM ekasthAne ekalA rahe che teonA jIvanamAM bahulatayA suMdara AcArapAlananuM praNidhAna rahetuM nathI tethI dhIme dhIme AcAra pAlanamAM zithilatA AvatI jAya che. jenAthI te pravRttio yogarUpa banatI nathI tethI je pravRtti karavA chatAM aMdaramAM cittanI prasannatA UbhI thatI nathI mATe te mokSamArga banato nathI. ogho divasamAM be vakhata bAMdhavo, sAMjanA samaye dorI choDI nAMkhavI, spaMDila-mAtrAnI vasati jovI, pratikramaNa mAMDalImAM karavuM, rAtrinA eka prahara svAdhyAya karavo, dararoja ekAsaNAdi svarUpa nitya tapa ne pakaDI rAkhavuM. viziSTa dravyono tyAga karavo, pAMca tithi ekAsaNuM - AyaMbila karavuM. gocarInA doSo na lAgavA devA, dara paMdara divase nAnA moTA badhA ja doSonI AlocanA levI, samitipUrvaka vartavuM vagerenuM praNidhAna ane te mujabanA AcAra pAlanathI samyakatva ane saMyamanI vRddhi thatA te yoga bane che. 2010_05 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 AcAra parimita, yoga asaMkhya AcAra parimita che, yoga asaMkhya che teno artha e che ke eka eka AcAramAM aneka yoga samAya che. eka jJAnano AcAra laIe to temAM vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSAno yoga tema ja jJAna bhaNavA dvArA guruno vinaya, bahumAna, bhakti vagere anekayoga temAM samAI jAya che. eka yoganI arUci pakaDAya, dRDha bane eTale bIjA yoganI rUci tUTatI. Ave. eka yoganI rUci upayogamAM pakaDAya, dRDha bane to bIjA yogonI arUci tUTatI Ave. caMDakauzikano jIva pUrvabhavamAM gobhadra brAhmaNa hato. cAritra lIdhuM. bAlamuninI sAthe bhikSAe jatAM potAnA paga nIce deDakInI virAdhanA... temAM sAdhunI hitazikSA na gamI... sAdhu upara arUci vadhI.... tenAthI anya yoganI rUci ghaTatA patana... sAdhu upara krodha... mAravAno prayatna... dayAno pariNAma gayo, satyano pakSapAta gayo, sAdhu uparano prema gayo jenA pariNAme cAritra, samyaktva vagere badhuM ja gayuM. cAritramAM jeTalo jJAnayoga bhaLe, ciMtana, manana bhaLe teTalo teTalo bhavAMtaramAM teno guNAkAra thAya, sAdhu ane sAdhutA upara Adara na Ave to. dharmAnuSThAna karavA chatAM bhAvadharmanuM bIja vavAtuM nathI. mRtyu samaye satkAryane nahi karyAnA pazcAttApa karatA ktavyanA pAlanano AnaMda mahAna che. kartavyanA pAlananA AnaMda sAthe mare che te aMdarathI svastha hoya che. zAMta hoya che. cittamAM samAdhi hoya che. pazcAttApavALAne aMdarathI asvasthatA hoya che. mAruM zuM thaze? huM kayAM jaIza? e vicAra muMjhave che. bhAvi dhUMdhaLuM dekhAya che. mATe jIvanabhara kartavyanA pAlanamAM sadA tatpara rahevuM joIe. sAttvika jIvo kartavyanA pAlanamAM udAsIna nathI hotA. kartavyanA pAlanamAM pramAda e tAmasa bhAva che ane jyAM jarUra nathI tyAM dekhItI evI zubha pravRtti karavI e rAjasa bhAva che. satsAdhana zuM che ? jyAre sAdhaka jIva sata sAdhanamAM ekacitta thAya tyAre tenI dazA evI thaI jAya ke tene bahAranI duniyAnuM yAvatu potAnA khoLiyAnuM paNa bhAna bhUlAI jAya che. AvI dazAvALo jIva sAco sAdhaka thaI samAdhimaraNano adhikArI gaNAya.' khoLiyuM choDIne jato jIva jo potAnI vRtti khoLiyAmAM ja rAkhIne jAya to te avagatie jAya. pote pIDAya ane bIjAne paNa paDe. jene avagati ane pIDAnA prakArothI bacavuM hoya teNe to mRtyu pahelAM ja khoLiyAmAMthI vRtti asaMga karIne tene AtmAmAM joDI sthitisthApakadazA siddha karI levI joIe. ke je dazAmAM potAnuM ja mRtyu nahi paNa potAnA saMsAranuM ya mRtyu thaI jAya. 2010_05 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 139 pariNAme tenI vRttio bace ja nahi eTale ke nirvikalpa jJAnamaya thaIne te jIvana ane maraNathI sadAne mATe mukta thAya. uparokta sthitisthApaka dazA je sAdhanathI thAya te sAdhana ja sata sAdhana kahI zakAya. je sat sAdhananA saMgathI pote potAnA rageragamAM ramI jAya te saMgane ja sAco satsaMga kahI zakAya. jJAnI eka ja kahe che ke tuM tArAthI aTakyo chuM. tArApaNuM gayuM ane tarata ja tuM tarI gayo. tArApaNuM rahyuM ane cAragatimAM tuM rajhaLI maryo ! tArApaNuM eTale saMsAranI hoLI... tArApaNAno nAza tyAM jJAna-AnaMdanI dIvALI. anAdinI avaLI cAla azubha phaLa maLe tyAre nimitta upara doSAropaNa ane zubhamAM upAdAnano garva e jIvanuM anAdinuM dUSaNa che. tenAthI bacavA azubhamAM nimittanI nirdoSatA ane svadoSadarzana temaja zubhamAM nimittanI mahattA ane potAnI apUrNatAno svIkAra e AgaLa vadhavAnI nizAnI che. - vivekI koInA du:khamAM vadhAro na kare. satya vastunI rajUAta AkrozapUrvaka na kare. marmaghAtaka vacano na bole. mazkarImAM paNa sAmAne du:kha thAya tevuM na bole. bane tyAM sudhI zAMta ane mauna rahevAnuM ja pasaMda kare. pIgalika padArtho, saMyogo, paristhitio uparanI Asakti, pakaDa chUTe che tyAre AtmA aMdarathI zAMta bane che ane bahArathI mana thAya che. dareka jagyAe samAdhAnakArI valaNa keLavavuM. e vivekanuM kArya che. je samAdhAnapriya na bane te saMgharSa priya bane. game tevA doSita dekhAtA AtmA upara paNa bhAvakarUNAno dhodha vahe to ja zAMtarasa TakI rahe. vRddhi pAmejyAM bhAvakarUNA gaI ane jyAM sAmI vyakti doSita dekhAI tyAM dveSa, arUci, tiraskAra, krodha, tADana, tarjana, niMdA, verabhAva A badhA bhAvono AtmA bhoga banyo eTale nIce utaravuM khUba saheluM thaI jAya che. vivekanuM kArya sAmAM AtmAne ThAravAnuM che. premathI navarAvI devAnuM che. dAMta ane jIbha vacce jevo saMbaMdha che tevo saMbaMdha jIve anya jIvanI sAthe rAkhavAno che. dAMta TUkaDA karI karIne bhUko karIne Ape che mATe jIbha svAda karI zake che, pacAvI zake che. tethI ja dAMta kyAreka jIbhane kacaDI nAMkhe to jIbha, dAMtane Thapako ApatI nathI teja rIte dAMtamAM taNakhaluM peThuM hoya to te jyAM sudhI na nIkaLe tyAM sudhI te japIne besatI nathI. cothI dRSTimAM haribhadrasUrijI mahArAja mana mUkIne varasI rahyA che. eka ja vAta kare che ke mAnavabhava sAdhanAno suvarNakALa che. jema dhAtuzAstramAM kahyA mujaba tAMbAnI upara suvarNarasa caDAvavAmAM Ave to te sonuM banI jAya che. pArasamaNinA sparza loTuM suvarNane pAme che te ma yogAbhyAsarasa ane 2010_05 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 dhyAnAbhyAsarasa vaDe mohanIcanA saMge. loDhA jevI banelI AtmAnI jJAna, darzana, cAritra ane tapa rUpI dhAtu suvarNa jevI bane che. kutarka ane tenA upalakSaNathI bIjA badhA niprayojana vANI, vicAra, vartana, sAdhananA bhedonA saMgharSa, vAda, vivAda, vikhavAdamAM sAdhanA mATe maLelA mAnavabhavane veDapho nahi. saMsArI jIvo potAnI zakti ane samayane veDaphI rahyA che. zAstro AtmAmAMthI nIkaLyA che ane AtmAne pAmavA mATe che. zAstromAMthI AtmAnuM zuddha svarUpa kevuM che ane te kevI rIte maLe te zodhavAnuM che. samajavAnuM che pachI AtmA upara teno prayoga karavAno che. mAnavabhava ane paramAtmAnuM zAsana eka prayogazALA che jemAM sAdhake potAnA AtmA upara ja prayoga karavAnA che tenA mATe tyAga, tapa, saMyama, jJAna ane dhyAnane sAdhana banAvavAnA che. sAdhananA bhedomAM Agraha rAkhIne jhaghaDavuM te yogamAyA che ema upAdhyAyajI mahArAja aranAtha bhagavAnanA jIvanamAM kahI rahyA che. je upAya bahuvidhanI racanA yogamAyA te jANore, zuddha dravya guNa paryaya dhyAne ziva dIe saparANore" aranAtha stavana. zuddha dravya, guNa, paryAyathI paramAtmAne je bhaje che te paramAtmAne pAme che. coganI vAto sAkara jevI - jema sAkarane game tyAMthI khAva to te mIThI ja lAge che ane game tyAre khAva tyAre mIThI lAge che. evuM nathI ke 12 thI 4 vAge khAIe to sAkara mIThI lAge ane te pahelA ke pachI khAIe to mIThI na lAge. tema yoganI vAto pachI pahelI dRSTinI hoya, chellI dRSTinI hoya ke vaccenI dRSTinI hoya jIva ene game tyAMthI vAgoLe ke game tyAre vAgoLe to te AnaMda ja Ape che kAraNa ke te potAnA gharanI vAto che. je potAnI cIja hoya, jIva jene potAnuM mAnato hoya tenI vAta karavAmAM, sAMbhaLavAmAM AnaMda Ave che. AtmArthI jIvane AtmAnI vAto sAMbhaLavAmAM kyAre paNa kaMTALo na Ave. adhyAtmamAM jJAna e dRSTi che. je tattvanirNayamAM upayogI che. darzana e paNa dRSTi che je prema svarUpa che jyAre saMyama ane tapa e Teka che. niyama che. saMkalpa che. manoyogomAM dRSTi paNa che ane saMkalpa paNa che mATe jJAnadRSTi ane saMkalpathI aham - mamatvano nAza thaI zake che. jo yoganI vAto sAMbhaLavAmAM paNa jIvane AnaMda Avato hoya to tenA dvArA AtmAnubhUti thAya tyAre keTalo AnaMda Avato haze? te kalpanA karI zakAya che. saMsAra e pArakuM ghara che - jyAM sudhI mokSe na jaIe tyAM sudhI saMsAramAM dareka jIvane avazya 2010_05 , WWW.jainelibrary.org Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 1 41 samaya pasAra karavo ja paDe che to temAM pArakuM ghara samajIne ja jIva rahe to jaldIthI chUTakAro thAya. jema pArakA ghare gayelo jIva tyAM game teTalI pratikULatA hoya to tyAM koIpaNa jAtanI phariyAda karato nathI. nabhAvI le che. kyAMya koInI sAthe saMgharSa karato nathI. badhAnI sAthe premathI rahe che tyAM bIjAnA kAma karI chUTe che to tyAM zAMtithI samaya pasAra karI zake che. te ja rIte AtmA mATe saMsAra pArakuM ghara che tyAM sahana karIne, jatuM karIne, sahAya karIne, maitrI, prema, vAtsalya keLavIne rahe to ja te jaldIthI mokSe jaI zake. maLa garbhazrImaMta paNa hAla cItharehAla - puNyanA udaye kadAca saMsAra sohAmaNo paNa koIne dekhAto hoya to paNa te zuM kAmano ? sonAnI laMkA sArI hoya, sohAmaNI hoya paNa te ApaNI na hoyato zuM kAmanI? te ja rIte zarIra, indriya, prANa, mana ane buddhi game teTalA sArA ne sohAmaNA hoya to paNa zuM kAmanA? te ja rIte para evI bhogya sAmagrI paNa AtmAne zuM kAmanI? dehapiMjaramAM purAyela AtmA je tana ane mananuM duHkha TALI na zakyo. agara je tana ane mana dvArA AtmAnA atIndriya sukhane na pAmI zakyo to zAstranuM adhyayana ane paMcAcAra pAlana paNa keTaluM kAmanuM ? sanI prApti sat vaDe hoya. asat vaDe na hoya. avasthA e guNaparyAya che ne koI paNa dravya guNa-paryAya vagara na hoya. saMsArI jIvanI dazA asata. che ane dazApati AtmA pote sat che. mULa garbhazrImaMta paNa hAla cIMtharehAla, mULa rAjakuMvarI paNa TeDane paraNelI, jAta satanI paNa bhAta asanI. dareka avasthAo AtmAnA AdhAre utpanna thAya che. sanI samajaNa nathI, ane sanI dRSTi nathI tethI AtmAmAMthI asata avasthAo nIkaLyA kare che. satanI samajaNa laI sanI dRSTi karazuM ane dazApatine tenA vAstavika svarUpamAM samajIzuM to vartamAna anitya paryAya ne dUra karIne nitya paryAyane, saavinAzI avasthAne prApta karIzuM. amumevArthamAha - have Aja Agama, anumAna ane yogAbhyAsa rasarUpa prajJA kevA prakAranI hoya che. arthAta AvI prajJAvALA jIvanuM mAnasa kevuM hoya che? AvA mAnasamAM mAdhyastha pariNati sahitano bodha kevA prakArano hoya che tene pataMjali kahI rahyA che. je zloka 109 nI TIkAmAM zruta, medhA ane asaMmoha pradhAna prajJAvaDe sarvajJatattvane bhAvavuM ema kahyuM eno artha ja e che ke Agama, anumAna ane yogAbhyAsarasarUpa prajJAkAlamAM sarvajJatattvaviSayaka bodha kevA prakArano hoya che teno vicAra karavo. zloka 102 thI 107 sudhI graMthibheda nahi karelo hovA chatAM cothI draSTimAM vartatA anAbhigrahika mithyAdraSTi ane -' S' 3: 2010_05 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 mAdhyastha pariNativALA jIvono bodha kevA prakArano hoya che. te batAve che. mAdhyasthapariNati vinA tAttvika rIte Agama, anumAna ke yogAbhyAsarasa AvatA nathI. mATe guNaThANAno vikAsa kaho ke dRSTiono vikAsa kaho ke mAdhyastha pariNatino vikAsa kaho te badhuM tAtparyathI eka ja che arthAta te badhAmAM zabda bheda hovA chatAM artha bheda nathI. have pachInA ghaNA badhA zloko pataMjali kahI rahyA che te vAta graMthakArane iSTa che mATe potAnI mAnyatAmAM tenA zlokanI sAkSI ApI rahyA che. TUMkamAM have pachInA zloko dvArA cothI dRSTimAM rahelA jIvonuM mAnasa kevuM hoya che? ajJAna haju TaLyuM na hovA chatAM guNagrAhI draSTi ane mAdhyastha pariNati hovAnA kAraNe kevA prakAranuM umadAmAna ane vicArasaraNI hoya che te pataMjalie kahelA zloka dvArA batAvI rahyA che. na tattvato bhinnamatAH sarvajJA bahavo yataH / mohastadadhimuktInAm tad bhedAzrayaNaM tataH // 102 // cothI daSTivALA jIvonI vicAraNA - je kAraNathI paramArtha draSTithI vicAratAM ghaNA sarvajJo bhinna bhinnA abhiprAyavALA nathI hotA te kAraNathI satizaya zraddhAnAM sarvathI atizaya rUpe zraddhA keranArA athavA to sAvatizayazraddhAnAM sarvajJane viSe atizaya zraddhAvALA evA sArvajJabhaktone sarvajJamAM bhedano Azraya karavo te eka jAtino moha che. ghelachA che. joke bhinna bhinna matavALA rAma, kRSNa, mahAvIrAdine sarvajJa mAne che. Ama sarvajJa jagatamAM aneka jaNAtA hovA chatAM paramArthathI eka ja abhiprAyavALA che. arthAta ApAtadRSTithI sthUlabuddhivALA jIvone temanA kathanamAM paraspara virodhAbhAsa dekhAto hovA chatAM Agama, anumAna ane yogAbhyAsarasarUpa mAdhyastha pariNativALA jIvane temAM visaMvAditA dekhAtI nathI. arthAta badhA vacano bhinna bhinna apekSAe kahelA hovAthI apekSA na samajI zakanArane virodha dekhAtA sarvajJamAM matabheda dekhAya paraMtu yogamArgamAM mAdhyasthapariNatine kAraNe satata audAsInyabhAvamAM jhIlatA, guNagrAhI dRSTivALA jIvone sarvajJatattvamAM bheda dekhAto nathI. tethI sarvajJapaNAmAM zraddhAvALAoe sarvajJanA abhiprAyamAM bheda kalpavo arthAt mArA sarva je kahyuM te ja zreSTha che. tArA sarvajJa kahyuM te barAbara nathI ema vicAravuM e sarvajJanA bhaktonuM avicArIpaNuM che. ajJAna che, moha che. ahiMyA ekavAta spaSTa samajI levA jevI che ke anya darzanamAM paNa rahelA audAsInya bhAvamAM jhIlatA ane mAdhyastha pariNativALA jIvo 2010_05 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 143 potapotAnA upAsyane sarvajJa mAne che. teo paNa temanA darzanamAM kahelI aghaTita ane yogarUpa na jaNAtI evI yajJa - yAgAdi hiMsA, gaMgAsnAna temaja bIjI tevA prakAranI samiti - gutithI rahita kriyAo, e sarvajJa kahelI che ema mAnatA nathI paraMtu pachInA kAlamAM saMsAranA rAgI jIvo vaDe prakSepa phrAyelI che ema mAne che ane tethI teo sarvajJa eka che. ema mAne che. je vAta buddhithI koIpaNa rIte saMgata thAya nahi. ane je mArge cAlatA yogamArgamAM spaSTa virodha dekhAya tevI koIpaNa vAtane teo sarvajJa kathita mAnatA nathI kAraNake yoganI cothI dRSTimAM rahelA jIvone eTalo dRDhavizvAsa hoya che ke je sarvajJa paramAtmA che te kadI paNa rAgadveSanI vRddhi thAya temaja yogamArgamAM pratibaMdhaka bane tevI kriyA ke upadeza mAve nahi. je mArge cAlavAthI jIvanI mAdhyastha pariNati uttarottara vRddhi pAme, guNagrAhIM dRSTi vikasita thAya ane upazamabhAva adhika adhika bane tevI vAta ja sarvajJa kahe. ane tethI avyadarzanamAM kahelI paNa bhinna bhinna vAto ke je te te apekSAe vicAratAM jIvane yogamArgamAM AgaLa vadhAranArI hoya che te sarvajJa kathita ja mAne che. Ama koIpaNa darzanamAM rahelA A cothI dRSTi sudhI pahoMcelA sarvajJanA sAcA bhakto che teo je kriyAomAM samiti - gupti AdinA pariNAma rahelA hoya, je AtmAmAM yoga rUpe pariNamanAra hoya, jeno mokSa sAthe kAMIka saMbaMdha ghaTI zakto hoya tevI saghaLI kriyAone sarvajJakathita mAne che. samiti - guptithI rahita gatAnugatikapaNe cAlI AvelI anya kriyAone teo sarvajJakathita mAnatA nathI paNa prakSita mAne che. ane A apekSAne dhyAnamAM rAkhIne ja graMthakAra kahI rahyA che ke sarvajJanA bhaktone sarvajJatattvamAM bheda karavo e ucita nathI. batrIsI 23/14 mAM upAdhyAyajI mahArAja - A viSayamAM kahe che ke tattvathI dharma aMge vitaMDAvAda karavAne badale paramArtha grahaNa karavAnI icchAvALAne mATe zAstromAM virodhIpaNuM nathI. kAraNa ke dharmanA kahenArAomAM abheda hovAthI. arthAt zAstAonI eka ja mAnyatA hovAthI kAraNa ke je sarvajJa che te nirvANitatvane anusaranAra che ane tethI nirvANamArgane anusarIne ja te te nayanI apekSAthI teo bolatA hovAthI teonI dezanAmAM mAtra zAbdika bheda che paNa tAtvika bheda nathI ane tethI sthalabuddhivALAne ja te te matamAM jUdApaNuM jaNAya che. tataH = je kAraNe zAstromAM bheda nathI te kAraNe ja tad = sarvajJamAM dhimuktInAm zraddhA dharAvanArAoe zAstAomAM jUdApaNuM che ema mAnavuM e moha che kAraNa ke badhA zAstAomAM - dharmanA praNetAomAM ekapaNuM ja raheluM che. 2010_05 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 jyAre moha ane. ajJAna ghaTe che, aMdaramAM jIva Thare che, guNomAM te sukhane anubhave che tyAre te AtmAo haju ajJAna paDeluM hovA chatAM kevI suMdara vicAraNA kare che. bhinna bhinna jaNAtI vArtAmAM te AtmAo kevo samanvaya sAdhe che te ahiMyA ApaNane jovA maLe che. moha ane ajJAna ghaTavAthI jIvamAM mArgAnusArI kSayopazama khIlavA mAMDe che jenA kAraNe te kaSAyonI vAstavika arthAt anubaMdhathI maMdatA karavA guNo ane guNadaSTine pAme che. AvA ja jIvo pariNAmanI vRddhi karI, viziSTa puNya upArjana karI, nimittanI baLavattAe vairAgyanI vRddhi karI graMthibhedajanita pAramArthika samyakrarzana pAme che. sarvajJo nAma yaH kazcitpAramArthika eva hi / / sa eka eva sarvatra vyaktibhede'pi tattvataH // 103 // je koI sAcA sarvajJa hoya te badhA vyaktithI - nAmathI bhinna bhinnA hovA chatAM paNa AkhA lokamAM sarvajJapaNAthI - tattvathI eka ja che. arthAta bhinna bhinna darzanavALA mahAvIra, kRSNa, brahmA vagere nAmathI ke vyaktithI jUdA hovA chatAM sarvajJarUpa jAtithI to eka ja che arthAta vyaktirUpe aneka sarvajJA hovA chatAM te badhAnuM svarUpa - guNo to eka ja sarakhA che. prajJApanIyatA ane gaNagrAhIdraSTi : ahiMyA paNa e vAta dhyAnamAM rahe ke anya darzanamAM yogamArgamAM rahelA mAdhyastha pariNativALA jIvo je kRSNAdine sarvajJa mAnIne pUje che temAM sarvajJamAM jevA prakAranA guNo hoya tevA prakAranA guNo temanAmAM che ema mAnIne pUje che tethI kharekhara kRSNAdi sarvajJa na hovA chatAM te sarvajJa che ema mAnIne pUje che mATe tenI upAsanA e sarvajJanI upAsanA che. temanAmAM rahelI lIlAdi ke jagatane pedA karavuM, TakAvavuM, saMhAra karavo ityAdi vAtono tene khyAla na hovAthI athavA to AdhyAtmika dRSTithI tenI ghaTamAnatA karIne sarvajJanA je guNo potAnI buddhimAM upasthita che teno te vyaktimAM sadbhAva che ema mAnIne zraddhAne kAraNe pUje che. mATe vastutaHto teo sarvajJamAM rahelA guNonA ja pUjaka che. temane prAmANikapaNe koI prAmANika puruSa samajAve ke tuM jene mAne che te kharekhara sarvajJa nathI kAraNa ke sarvajJa hoya te lIlAdi ke jagata saMhArAdi kare nahi to te prajJApanIyatA guNa hovAnA kAraNe tarata ja choDI de tema che tethI tene koI vyaktino rAga nathI paNa vyaktimAM rahela guNono rAga che. pote ja vyaktine guNasaMpanna mAnIne svIkAra karyo hato te vyaktimAM jyAre guNane badale guNAbhAsa dekhAya tyAre tene choDatA teo jarA paNa acakAtA nathI. 2010_05 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 145 Ama cothI duSTivALA sarvajJanA je guNo hovA joIe te guNo potAnA kuLane anusAra prApta thayela kRSNa, rAma vageremAM che ema mAnIne tene pUje che. mATe vyavahArathI potAnA mAnela deva e sarvajJa na hovA chatAM teo sarvajJanA ja upAsaka che jyAre jenakuLamAM janmelAne paNa A mahAvIrAdi sarvajJa che ema khyAla nathI ane tene kAraNe AvA AvA guNasaMpanna vyaktinI huM upAsanA karuM chuM kAraNa ke mAre AvA guNavALA thavuM che evo jene khyAla nathI evI jene bhAvanA nathI ane mAtra kulAdinA mamatvane kAraNe ja potAne maLelA devane pUje che te vyavahArathI sarvajJanA upAsaka hovA chatAM paramArthathI te sarvajJanA upAsaka nathI. kAraNa ke sarvajJanI upAsanA to sarvajJa thavA mATe hoya. Izvara jagatukata nathI anyadarzanakAro paramAtmA jagatane banAvanAra che ema mAne che. Izvarane jagata mAne che jyAre jenadarzana paramAtmA jagatane batAvanAra che ema mAne che. paramAtmAne kevalajJAna thayuM hovAnA kAraNe temanA sarvaprayojana siddha thaI gayA che. prabhu kRtakRtya thaI gayA. duHkha muktino prazna temane solva thaI gayo. anaMta AnaMda vedana pragaTa thaI gayuM. mAtra potAnA jJAnamAM jevuM jagata juve che tevuM hitabuddhithI jagatane jaNAve che. A viSayamAM adhyAtmanA jANakAra lakhe che ke mArI pAse phorenanA sAyaMTisTo bhegA thayA ane kahevA lAgyA ke A jagatano kriyeTara che ema amArA krAIsTa kahe che. tamArA hiMdu dharmamAM paNa jagatano kriyeTara mAnyo che to abajo mANaso kahe te khoTuM ane tame kaho ke A jagatano koI kriyeTara nathI to te sAcuM te kevI rIte mAnavuM ? to te kahe che ke tamArA krAIsTa je jANe che e badhuM tamArI dRSTie sAcuM hovA chatAM emane AgaLa ghaNuM jANavAnuM bAkI che. haju emane emanA jJAnanI AgaLa punarjanma vi. ghaNuM jANavAnuM bAkI che. jo bhagavAne badhuM banAvyuM che ema kaho to tamAre bhagavAnane kuMbhAra mAnavo paDaze. suthAra mAnavo paDaze. to te loko kahe ke to pachI hakIkata zuM che? to te kahe che ke, God is Creator by Christan View Points, not by fact. God is Creator by indian View Points, not by fact. By fact only Scientific Circumstencial evidance, Nothing else. A Scientific Circumstential Evidence banyA kevI rIte? e vAta buddhi dvArA samajI zakAtI nathI. paNa aMta:karaNa jyAre svaccha bane che ane jyAre buddhinuM sthAna prajJA le che tyAre tenA dvArA samajAya che. 2010_05 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 vaLI tame evI zaMkA karo ke bhagavAna che to pachI dekhAtA kema nathI? to te viSayamAM paNa sAMbhaLI lo ke God is in every creature whether visible or invisible not in creation. jagatamAM je kudaratI tattvo che tyAM badhe ja AtmA che - je svarUpe paramAtmA che. temaja mArI ane tamArI vacce je zUnyAvakAza che tyAM paNa AMkhathI na dekhAya, sUkSmadarzaka dUrabInathI paNa na dekhAya evA paNa ghaNA jIvo che. kudaratI tattvo nadI, nALA, taLAva, sarovara, samudra, vRkSa, thaDa, zAkhA, prazAkhA, kla, La vagere badhAmAM jIvo che jyAre je kRtrima tattvo che jevA ke grAmophona, reDiyo, phoTogrAphI vageremAM jIvo na hoya. ane jo tame kaho cho ke goDa kriyeTara che to teNe kaI sAlamAM jagata kriyeTa karyuM. te kaho? enI zarUAta thaI che ke nahi? te kaho? to te phorenanA sAyaMTisTo kahe che ke te amane khabara nathI. to have tame jarA samajI ke jenuM biginiMga thAya teno enDa haMmezA Ave. Ato eDalesa jagata che. zAstrIya paribhASAmAM anAdi anaMta jagata che. jenuM biginiMga nA thayeluM hoya teno banAvanAra jagatamAM koI hoI zake nahi. mATe tamArA krAisTane ane hinduone ke je izvarane kartA mAne che tene haju A badhuM jANavAnI jarUra che. vizvavyavasthA ane adhyAtma baMnemAM phera che Ama dravyAnuyoganI dRSTie ke vizvavyavasthAnI dRSTie Izvarane jagakartA mAnavAmAM ghaNI badhI Apattio Ave che jenuM samAdhAna koI karI zake tema nathI tethI te draSTie paramAtmA kRtakRtya banelA hovAnA kAraNe tene jagatkartA mAnI zakAya nahi. chatAM adhyAtmanI dRSTie sAdhaka potAnA satkAryadvArA thatA ahaMthI bacavA paramAtmA upara kartApaNAno Aropa karI pote potAnA ahaMno nAza karI paramAtmA banI zake che. eTale ja bhakitayoganI paribhASAmAM bhaktiyogAcAryovaDe karIne prabhu tuM ja A badhuM kare che. tArA vinA mAruM nAvA cAle tema nathI, tArI icchA vinA pAMdaDuM hAlatuM nathI vagere prayogo karAyA che te yathArtha che. dravyAnuyogamAM padArthanuM svarUpa vicArAya che. tenA yathArtha svarUpano nirNaya karAya che jyAre adhyAtmamAM vastune kevI rIte javAthI aMdaramAMthI mohanA bhAvo nIkaLe ane AtmA vizuddha bane e dRSTikoNa hoya che ane tethI ja dravyAnuyoganI apekSAe je pRthvIkAya che. je pattharanI mUrti che tene 2010_05 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 147 adhyAtmamAM ApaNe paramAtmA kahIe chIe. kAraNa ke mUrtimAM prANapratiSThA karavA dvArA paramAtmatattva utAravAmAM AvyuM che eTale pachI tyAM dravyAnuyogano dRSTikoNa lAgu pADI zakAya nahi. teja rIte 100 rUA. nI karansI noTa e dravyAnuyoganI dRSTie eka kAgaLano TUkaDo che chatAM temAM 100 rU.nI sthApanA karelI hovAthI ane vyavahAramAM - calaNamAM tenA dvArA 100 rU. no mAla maLato hovAthI pachI te kAgaLiyuM rahetuM nathI. prastuta zloka dvArA graMthakAra eka ja vAta samajAvavA mAMge che ke jagatamAM be ja mArga che (1) yogamArga (2) bhogamArga athavA to dharmamArga ane saMsAra mArga. yogamArga ane bhogamArga : je jIvo yogamArgamAM rahelA che. mAdhyastha pariNativALA che. guNagrAhI dRSTivALA che ane upazamabhAvamAM jhIlanArA che te koIpaNa darzanamAM rahelA hoya ane koI paNa devanA upAsaka hoya to paNa te sarvajJa tattvanA ja upAsaka che. ane jeo saMsAramArgamAM rahelA che. jemanuM mAnasa rAga-dveSAdithI, kaSAyonI vAsanAthI vAsita che. baddhAgrahIM che. khoTI pakaDavALA che. kaleza ane saMgharSa pradhAna jemanuM jIvana che. evA jIvo game tyAM rahyA hoya, game tenA upAsaka hoya (bhale pachI te mahAvIrAdi ke je kharekhara sarvajJa che tenA paNa upAsaka hoya.) to paNa teo paramArthathI asarvajJanA ja upAsaka che. enAthI eka vAta samajI levA jevI che ke graMthakAra kAMI A zloka lakhavA dvArA anyadarzananA devane sarvajJa tarIke kahevA mAgatA nathI paNa tenA upAsakanuM mAnasa zuddha hovAnA kAraNe te sudevanI upAsanA kare che ema kahe che. AvA zlokone dhyAnamAM rAkhIne eno bhAvArtha, edaMparyArtha hAthamAM nahi AvavAne kAraNe haribhadrasUrijI mahArAja jevA paNa anyadarzananA devane sarvajJA mAne che evI gerasamaja UbhI thAya che te dUra thavI jarUrI che. hakIkatamAM A kAMI haribhasUrijI mahArAjanI mAnyatA nathI paNa cothI draSTimAM rahelA jIvo ke jemanAmAM sUkSma bodhano abhAva che ane guNagrAhI dRSTi che, mAdhyasthatA che, tenA vicAro che. je potAne paNa mAnya hota to. pakSapAto na me vIre na dveSaH kapilAdiSu yuktimad vacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH - A dvArA vIra vacanane ja kema svIkAryuM ? eka ja kAraNa ke bIjA vacanonI sAme tulanA karatA temane vIranuM ja vacana yuktisaMgata lAgyuM. mATe vyavahAra draSTithI to je vItarAga sarvajJa hoya tene ja sarvajJa kahevAya ane AtmakalyANa karavA mATe deva tarIke tenuM ja grahaNa karAya ane bIjA - - - - - - - 2010_05 . Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 tevA na hoya to tene sarvajJa na kahevAya. ane AtmakalyANa karavA teno devA tarIke svIkAra na karAya. kAraNa ke jo tema na karavAmAM Ave to jIvonuM anya devo pAse javA dvArA je hita thavuM joIe te na thAya. batrIsI 23/15 mAM upAdhyAyajI mahArAja lakhe che ke - mukhya arthAta pAramArthika ArAdhanAnA vipayabhUta sarvajJa eka ja che kAraNa ke vyaktithI te bhinna hovA chatAM te badhAmAM sarvajJatvarUpa jati eka ja che arthAt sarvajJo aneka hovA chatAM badhAnuM svarUpa eka ja che ane ArAdhanAnA viSayabhUta to sarvajJapaNuM ja che, guNo ja che paNa vyakti nathI ane te svarUpa - te guNo badhAmAM samAna hovAthI sarvajJa eka kahevAya. buddhitattvanI upayogitA A zloka dvArA graMthakArazrI draSTine svaccha ane vizALa banAvavAnI vAta karI rahyA che. jIva draSTi pAme to ja lAbha che. nahi to dRSTi vinA. athaDAvAnuM che. vyavahAramAM paNa mANasane cakSu nathI hotA, jovAnuM sAdhana nathI hotuM to keTalI muzkelI pAme che? to adhyAtmamAM AtmAne vivekane pragaTAvanAra yoganI draSTi na hoya to zuM thAya? saMsAramAM mANasa game teTalo tanmaya thAya to paNa tenAthI para thai zakAtuM nathI jyAre AtmAmAM tanmaya thaI jaIe to saMsArathI para - atIta thaI javAya che. sAdhana ane sAdhanAnI taratamatAnA bhedamAM rahevA karatAM sAdhyane mukhya bhAve vicAravAmAM Ave to badhA sAdhano eka sarakhA LarUpe dekhAze. koIpaNa padArtha juvo ane temAM bheda pADe tenuM nAma buddhi. vikalpa choDI devo eTale buddhi choDI devI, koI paNa padArthamAM guNadoSa che nahi paraMtu ApaNA bhoktAbhAva pramANe te bhAse che. padArthamAM rAga-dveSanA bhAvo nathI paraMtu ApaNA bhoktAbhAvanI apekSAe ISTa, aniSTa lAge che. padArthamAM rAgadveSavALA bhAvo jovA mATe buddhinI jarUra che. paNa vItarAgabhAvamAM sthira rahevA mATe buddhinI jarura paDatI nathI. buddhi to mAtra heya, upAdeya tattvane jANavA puratI ja upayogI che. pachI tenI jarUra rahetI nathI. buddhithI paramAtmatattvanA vikalpo karIne paramAtmAmAM lIna thavAnuM che pachI buddhi ke vikalpanI jarUra rahetI nathI. saMpradAca zakadano artha - upakaraNa, sAmAcArI ane saMpradAyanA gATarAgathI saMgharSa vadhe che. samyakatvanI sAdhanA bAju para rahI jAya che. sAdhya vItarAgatA ane kevalajJAna che je parama AnaMdavedana svarUpa che tenuM lakSya bhUlAI jAya che. muhapattinA bolamAM "samakti mohanIya pariharuM'no artha e che ke he jIva! tuM have kSayopazamabhAvamAM aTaka nahi paNa temAMthI AgaLa vadhIne have kSAyikabhAva tarapha jA, arthAta kSapakazreNI mAMDa. 2010_05 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 149 samyakta mohanIyano udaya e aMta:karaNanI vikAsa pAmelI nirmaLa avasthA che ene paNa jyAM pariharavAnI vAta che tyAM saMpradAyavAda ane upakaraNano moha kyAM rAkhavAno hoya? A ja saMpradAyamAM ke amuka gacchanI mAnyatAmAM ja samakita maLe ema kahe to te barAbara nathI. pUrvanA kALamAM 84 gaccha hatA ane dareka gaccha moTe bhAge potAnI sAmAcArI ane potAnI mAvyatAmAM samakita mAnatA hatA ane bIjAne manAvatA hatA. tema ja bIjAne mAnya praNAlikA - sAmAcArI vagereno niSedha karatA hatA. Aje temAMnA ghaNA badhA gaccho nAza pAmyA. tenI sAthe temanI mAnyatA paNa nAza pAmI. enI sAthe emanuM samakti paNa gayuM. sam upasarga + pra upasarga + dA dhAtu tene vyAkaraNano dham pratyaya lAgIne saMpradAya zabda banyo che teno neRyika artha A che ke anAdikALathI saMsAramAM bhaTakato jIva ajJAna ane mohanA prabhAve potAnuM vAstavika satya ravarUpa ane samyakravarUpa bhUlI gayo che tene vAraMvAra bIjA bIjA zabdothI, bIjA bIjA paryAyothI pheravI pheravIne tenI buddhimAM ghuMTavuM, utAravuM ane e dvArA enA ajJAna ane mohano nAza kara e saMpradAyano naiRcika artha che ane AvuM svarUpa jyAM jovA, jANavA maLe che, jyAM rahI A svarUpa pAmI zakAya che, tene anurUpa vidhi-niSedhano yathArtha mArga jyAM AcaravA maLe che tevA sagarunI chAyAmAM rahevuM te vyavahArathI saMpradAya che. saMpradAya e koDiyuM che. jema dIvo saLagAvavo hoya to hatheLImAM na saLagAvAya tene mATe koDIyuM, diveTa, tela vagere joIe to ja prakAza prApta thAya. tema AtmajJAnano samyaka prakAza lAdhavo hoya to te gharamAM rahI, arthakAmanI gulAmI karI ke patnI parivArAdinA jhamelAmAM rahevAthI na maLe te mATe to jJAnI, gItArtha, saMvignA gurunA caraNakamaLanI upAsanA joIe. ane te jyAM maLe che evuM vAtAvaraNa vyavahArathI saMpradAya che. sAdhu bhagavaMtane je zAMta, dAMta, mahaMta, bhadaMta Adi vizeSaNo ApavAmAM Ave che te anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnIya ane pratyAkhyAnIya kaSAya temanAmAM nathI te apekSAe che ane A traNa cokaDIno abhAva jenAmAM varte che tenAmAM saMpradAya, sAmAcArI ane upakaraNonuM mamatva hoya nahi. vAstavika rIte pote je garaccha ke je saMpradAyamAM che tenA vaDIlonI AjJA anusAra dezakAla sApekSa je vyakti je sAdhana apanAve tenA pratye TIkA ke niMdA nahi karatA udAra draSTi rAkhavI joIe ane e sAdhanathI paNa e sAdhanA karI AgaLa vadhatA hoya to tene gauravanI draSTithI jovuM joIe. devacaMdrajI mahArAja kharatara gacchanA hatA chatAM samakitI hatA. dravyAnuyoganA mahAjJAtA hatA. paramAtmatatvanA parama upAsaka hatA. temanI covIsImAM dravyAnuyoganA mAdhyame 2010_05 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 paramAtmabhakti upara jabarajasta prakAza pAtharela che temaja teo upAdhyAya yazovijayajI mahArAja pratye atizaya Adara ane bahumAna dharAvatA hatA. upAdhyAyajI ma.sA.nA jJAnasAra graMtha upara temaNe khUba ja tAttvika jJAnamaMjarI TIkA lakhI che. adhyAtmanA mArgamAM kevalajJAnanA lakSe sAdhanA karavAnI che. sAdhya, sAdhanA, sAdhaka ane sAdhana A cArano paraspara saMbaMdha che. dharmanA sAdhano pudgalanA banelA che. pudgala dvata tattva che. je anaMta bhede che. tenI ramata vicitra che. bhagavAna paNa tene pahoMcyA nathI paNa tenAthI chUTI gayA che. dharmane calAvavA ane dharmane karavA mATe te te kALanA mahApuruSoe dravya, kSetra, kALane anurUpa sAdhana batalAvyA che. je kALabhede thoDo ghaNo phAra pAme che arthAta tenA mULabhUta svarUpamAM pAyAno phAra na hovA chatAM temAM kAMIka phAra dravya, kSetra, kALane kAraNe thAya che. paNa tenA dvArA sAdhyane pAmavAnuM che. paNa sAdhanane mATe jhaghaDavAnuM nathI. prabhu kevalajJAna dvArA pudgaladravyanuM dvatapaNuM ke je anaMtabheda che te jANe che chatAM kahI zakatA nathI. evI A dratanI vicitratA che. sAghananA jhaghaDA karIne sAdhyano bhoga kadApi levAya nahi. eka karoDa rUA. nA kharce paNa dehane to bacAvavAno ja hoya. dehanA bhoge eka karoDa rU. nA bacAvAya kAraNa ke jo deha nathI to pachI eka karoDano bhogavaTo koNa karaze? te ja rIte indriyanA bhoge paNa zarIrane to bacAvavAnuM ja hoya paNa indriyane bacAvavA kAMI zarIrano bhoga na levAya. kevalajJAna ApaNA badhA pAse vidhamAna che paNa anubhava nathI. jyAre cakravartIpaNuM che nahi paNa tevA bhAva karo to aMdaramAM karmarUpe baMdhAya. cakravartIpaNuM nathI - che - nathI. je vastu vinAzI che te hoya to paNa nathI kahevAya. kAraNa ke rahevAnI nathI jyAre je vastu avinAzI che te na hoya to paNa che ema kahevAya. kAraNa ke sAcA arthamAM che. saMsAramAM ghaNuM du:kha che paraMtu thoDuM sukha paNa che jyAre mokSanuM sukha to joyuM nathI, jANyuM nathI to pratyakSa sukha choDI parokSa sukhane zA mATe pakaDavAnuM ? AvI zaMkAnA samAdhAnamAM jJAnI puruSo jaNAve che ke AtmA jJAyaka ane vedaka che. sukha, du:kha ane AnaMda A traNa bheda vedananA che. koI paNa jIva . kyAre paNa A traNa vedanamAMthI eka vedanavALo hoya ja. jo mULamAM AnaMdavedana nahi hoya to saMsArI jIvamAM sukhavedana kyAMthI Avaze? saMsAra traNa bheda che (1) deha saMsAra (2) moha saMsAra (3) mohane ramavA mATenA sAdhana ghara-bAra-paisA vagere - te parigraha saMsAra, (1) sImaMdhara svAmI paNa saMsArI. kAraNa deha che mATe - temane deharUpa 2010_05 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 151 saMsAra che (2) sAdhune deha saMsAra ane mohasaMsAra che teo mohano nAza karavA mATe tyAgI banyA che, sAdhaka che, haju mohano nAza karyo nathI (3) jyAre gRhastha badhI rIte saMsArI che. AtmadarzI puruSa lakhe che ke - karmabaMdha che krodhAdithI, haNe kSamAdika teha; pratyakSa anubhava sarvane, emAM zo saMdeha ? choDI mata darzanataNo, Agraha tema vikalpa kahyo mArga A sAdhaze, janma tehanA abha, gacchamatanI kalpanA, te nahi savyavahAra bhAna nahIM nijapanuM, te nizcaya nahi sAra. mukhathI jJAna kathe ane, aMtara chUTyo na moha, te pAmara prANI kare, mAtra jJAnIno droha. pratipattistatastasya sAmAnyenaiva yAvatAM / te sarve'pi tamApanA iti nyAyagati parA // 104 // tatta: = badhA sarvajJo jAtithI eka ja hovAthI taNya - te sarvajJanI sAmAnyarUpe jeTalA sarvajJabhaktonI pratipattiH - bhakti che te badhA anuyAyIo mukhya sarvajJane ja prApta thayelA che. e pradhAna nyAyanI rIti che arthAt e zreSTha nyAya mArga che. tamantare tatpatiparisiddhaH kAraNa ke mukhya sarvajJatva vinA sarvajJanI bhakti ghaTI zakatI nathI. sarvajJapaNuM jagatamAM eka ja che ane sarvajJapaNAnA kAraNe bhakti karanArA sarvajJabhakto che paNa A ziva che, A brahmA che mATe bhakti karatA nathI arthAta sarvajJabhaktonI zivatva, mahAvIratvAdi rupeNa bhakti nathI paraMtu sarvajJatvena bhakti che. sAmAnyathI eTalA mATe kahyuM ke vizeSathI saMpUrNapaNe sarvajJapaNAnuM jJAna koIpaNa chadbhastha sarvajJabhaktane saMbhavita ja nathI. saMpUrNapaNe sarvajJapaNAnuM jJAna thaI jAya to to pote ja sarvajJa banI jAya tethI tenA anuyAyIone vAvatAM tannAMtarIyAmapi = ke je jainadarzana ke itaradarzana koImAM paNa rahelA hoya te saghafone sarvajJanI sAmAnyathI ja bhakti saMbhave che. AnA dvArA jeo kulAcArathI ke mamatvAdinA kAraNe potapotAnA deva kRSNa, mahAvIrAdine mAne che teo sarvajJanA upAsaka nathI tethI pavitA padathI teonuM grahaNa thatuM nathI. 2010_05 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 yoganI cothI draSTimAM vartatA jIvo pote jyAM rahyA hoya tyAM paNa teone mokSanuM lakSya baMdhAI gayeluM hovAnA kAraNe pote potAnA iSTa devane sarvajJA mAnIne ja bhakti kare che. teonuM aMtaHkaraNa vizuddha ane nirmaLa baneluM hovAne kAraNe sarvatra A AtmAo guNane ja jovAnA svabhAvavALA che ane je rIte guNanI prApti ane AtmavikAsa thAya te rIte karavAnuM teonuM lakSyA hoya che. jema ke 1500 tApaso pahele guNaThANe rahelA hovA chatAM svarUpane, mokSane pAmavAnuM lakSya dRDha thaI gayuM hatuM to temaNe kevo puruSArtha karyo ? jyAre temaNe sAMbhaLyuM ke jeo potAnI zaktinA baLe aSTApadanA ATha pagathiyA caDI upara kailAsanAthanA darzana kare che te AtmAo te ja bhAvamAM mokSa pAme che. to teoe te pagathiyA caDhavA jAlima puruSArtha karyo. 500-500 tApasonI traNa TUkaDIo che. jemAM eka TUkaDI aTTamanA pAraNe aTTama kare che. pAraNe sUkAIne acitta thayelI sevALa ane sUryanI garamIthI acitta thayeluM pANI pIe che. te trIjA pagathiyA sudhI che. bIjI TUkaDI chaThThanA pAraNe chaThTha karI caDhe che to te bIjA pagathiyA sudhI AvI che ane trIjI TUkaDI upavAsanA pAraNe upavAsa karI AgaLa vadhe che te pahelA pagathiyA sudhI AvI che. A paMdaraso tApaso pahelA guNaThANe hovA chatAM yoganI cothI dRSTine pAmelA che. teono manoyoga atyaMta vizuddha thayelo che. eka mAtra kelAsanAthane bheTavAnI, tenA darzana karIne AtmAne pAvana karavAnI samyak icchAnuM jora eTaluM badhu tIvra banyuM che ke jenA kAraNe matijJAnanA upayogamAMthI kacarA jevI badhI asatu icchAo ke je saMsAravardhaka che, tene kacaDI nAMkhI che ane A icchAnA baLa upara manoyogane vizuddha, baLavAna ane sAtvika banAvI rahyA che. matijJAnanA upayogamAM A icchAnA baLa upara vItarAgatAne ghaMTI rahyA che. adhyAtmanA mArgamAM jJAna samyagra icchAne pedA karavA mATe che ane asata icchAne kacaDavA mATe che. jJAna dvArA asata icchAo na nIkaLe ane samyapha icchA na pragaTe to jJAna samyaguM banatuM nathI. abhavyane vAritrakALamAM navapUrvanuM jJAna thavA chatAM paNa tenuM jJAna tene mokSanI icchA pragaTAvI zakatuM nathI mATe tenuM jJAna samyaga banatuM nathI. jyAre aSTapravacana mAtAno jANakAra paNa potAnA jJAna dvArA saMsAranI asAratA jANe che ane mokSane jhaMkhe che to te jJAnI che. tenuM jJAna samya che. 2010_05 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 153 ekalA jJAnathI saMsAra cAlato nathI paNa jJAna dvArA vastuno bodha thayA pachI jIva viSayone icche che ane tenA mATe puruSArtha kare che mATe saMsAra cAle che. jJAna to vastunuM prakAzana kare che. te vastune jANyA pachI teNe kaI dizA pakaDavI te tenA upara AdhArita che. audayikabhAve saMsAranI icchA thAya che jyAre kSayopazamabhAve jIva mokSane icche che. Ama paMdaraso tApasIne kalAsanAthanA darzana karavAnI icchAnI tIvratA upara vizaddhi vadhatA ane puNyAnubaMdhI puNya prabaLa banatA evA nimittonuM nirmANa thayuM ke paMdaraso thoDA ja kALamAM kevalajJAna pAmyA A kevI rIte banyuM? jJAnI kahe che ke jene dehanA ja darzana thAya che tene aMdaramAM rahela devanA darzana kevI rIte thaze? mATe he jIva! have tuM evuM kara ke je karyA pachI kazuM karavAnuM bAkI na rahe. matijJAnanA upayogamAM Azaya, upayoga ane lakSyanI tIvratAthI koI paNa yogathI koI paNa guNamAM rasanI parAkASThA thatAM kSapakazreNI maMDAya che. vinaya, vaiyAvacca, tyAga, tapa, saMyama, pazcAttApa, Alocana vagere eka eka vikalpamAM rasa reDatAM zIkhavAnuM che. ane te rasa kevI rIte tIvratAne pAme teno ja satata vicAra karavAno che. atyAra sudhImAM je je AtmAoe pakazreNI mAMDI che te kevI rIte mAMDI haze? zuM vicAryuM haze? kevA bhAvo karyo haze? tenI vAraMvAra tapAsa karavAthI lAbha thAya che. prastutamAM cothI daSTine pAmelA jIvo aMtarmukhatAne varelA hoya che tethI teo eka mAtra potAnA sAdhyane ja sAdhavAmAM tatpara hoya che. bIjA zuM kare che? athavA to temaNe zuM karavuM joIe? AvI vicAradhArAthI teo rahita hoya che. aMtarmukha dRSTi, zAMta svabhAva, kaSAyono upazama, guNagrAhitA, guNAnurAga, mAdayasthatA, prajJApanIyatA, svarUpanuM lakSya, tene anurUpa jAgRti, puruSArtha -A badhuM methI daSTimAM hoya che. A hovA chatAM graMthibheda nahi thayelo hovAnA kAraNe sUkSma bodhano ahiMyA abhAva varte che. A dRSTimAM vartatA sAdhako badhA sarvajJanA ja upAsaka che kAraNa hRdaya paramAtmAne arpaNa thayeluM che. koI paNa kALe buddhithI mokSa maLato nathI. hRdayathI maLe che. abhedatattva kevalajJAna sAthe hRdaya abheda thAya che buddhi nahi. hRdayane mohanIya karma sAthe saMbaMdha che. buddhine jJAnAvaraNIya karma sAthe saMbaMdha che. buddhi karatAM hRdaya ghaNuM caDhI jAya che. buddhithI anartha paNa karI zakAya che paraMtu hRdaya to komaLa che te anartha karI zakatuM nathI. 2010_05 WWW.jainelibrary.org Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 jJAna vizeSa na hovA chatAM 1500 tApasoe je mokSa meLavyo che te hRdayanI keLavaNIthI meLavyo che. jIva mAtra pAse sattAmAM kevaLajJAna paDeluM che to jIva mAtra pAse kSayopazamabhAva na hoya? samakita e mAtra jaina saMpradAya ke gacchanI monopolI nathI jene tattvanI jijJAsA tIvra thAya tene jJAnano kSayopazama thaI zake che. vizeSastu punastasya kAtsrtsnyenAsarvadarzibhiH / 154 sarvairna jJAyate tena tamApanno na kazcana // 105 // = je kAraNathI badhA chadmastho vaDe te sarvajJano saMpUrNabheda jaNAto nathI kAraNa ke tavarNanAt sarvajJa dekhAtA nathI. ane zreNikAdine sarvajJa dekhAtA hovA chatAM paNa takhtAnA'mate: - teonA - jonArAonA jJAnano te viSaya banato na hovAthI chadmo vaDe sarvajJanI saMpUrNa vizeSatA jANI zakAtI nathI. moTe bhAge to jIvo sarvajJane pratyakSa sAkSAt rUpe joI zakatA nathI. tethI temane temanA saMpUrNa guNo kevA hoya teno yathArtha bodha thato nathI ane je jIvo pratyakSarUpe jUve che te paNa pote asarvajJa hovAthI sarvajJanI je saMpUrNa vizeSatA che tene jANI zakatA nathI ane tethI vizeSarUpe to koIpaNa jIva sarvajJano Azraya karatA nathI. arthAt sarvajJanA bhakto- chadmastha jIvo sarvajJapaNAnA saMpUrNasvarUpanA bodhavALA hotA nathI. batrIsI 23/16 mAM upAdhyAyajI ma. sAheba chadmastha bhaktothI sarvajJanI sarva prakAre = badhI vizeSatA jaNAtI nathI tethI pRthvI para = jagatamAM koI paNa chadmastha bhakta te sarvajJano vizeSapaNe Azraya karIne rahelo nathI. sarvajJamAM rahela anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra, pUrNa AnaMda vagere sarva vizeSatAo chadmasthanA jJAnamAM jaNAtI nathI kAraNake te chadmasthanA jJAnanA viSayanI bahAra che. chadmasthanuM jJAna mohanIyakarmanA udaye vikArI baneluM che ane jJAnAvaraNIya karmanA udaye vinAzI baneluM che. vikArI ane vinAzI e baMnemAM phera che. kapaDuM meluM che, te vikArIbhAva che, kapaDuM phATayuM che, te vinAzIbhAva che. jyAM sudhI chAkrmasthika jJAna che arthAt matijJAna che tyAM sudhI te apUrNa che pachI bhale game teTaluM zreSTha hoya to paNa te matijJAna anaMtamAM bhAganuM ja jJAna karAve che ane tethI sarvajJanI upAsanA karavAvALA sarvajJanA bhaktonuM jJAna paNa maryAdita ja hovAthI te alpajJAnathI sarvajJatattvanI badhI ja vizeSatAo kevI rIte jANI zake ? arthAt na ja jANI zake ane tethI ahiMyA graMthakAra 2010_05 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (155 yaga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 kahI rahyA che ke sarvajJanA bhaktothI sarvajJanI badhI vizeSatAo jaNAtI nathI. ane tethI koI paNa sarvajJabhakta sarvajJane vizeSapaNe Azrita nathI paNa badhA ja sarvajJane sAmAnyathI ja Azraya karIne rahelA che. tasmAtsAmAnyato'pyenamabhyupaiti ya eva hi / nirvyAjaM tulya evAsau tenAMzenaiva dhImatAm // 106 // sarvajJano vizeSapaNe koI ja bhakta na hovAthI arthAt badhA guNonA jJAnapUrvaka sarvajJano ArAdhaka koI na hovAthI je koI chamasthabhakta sAmAnyapaNe paNa A sarvajJane svIkAre che arthAta sAmAnyathI paNa sarvajJanI bhakti kare che te vicArakonI dRSTie te aMzathI arthAt sarvajJanI sAmAnyanI bhaktinI apekSAe nircAnuM = vAstavamAM tulya che = samAna che. sarvajJatva jAtithI - sarvajJanA guNothI jema badhA sarvajJo eka che tema sarvajJanI bhaktinI apekSAe badhA bhaktomAM ekatva che. badhA ja sarvajJabhakto potapotAnA sthAna ane kSayopazamanA ucitapaNA vaDe karIne sarvajJanI AjJAnA pAlanamAM tatparapaNe varte che. ' arthAta kahevAnuM tAtparya eTaluM ja che ke badhAnI zakti, saMyogo, puNya, avasthAo judI judI che. badhA AtmAo guNonA upAsaka ane guNonA pUjaka hovA chatAM badhA eka sarakhuM dAna, zIla, tapa, paramAtmabhakti vagere karI zakatA nathI. vaLI badhA ja AtmAo badhA ja yogo sAdhI zake tevuM paNa hotuM nathI. guNonI upAsanA ane guNonI jhaMkhanA hovA chatAM saMsAranI upAdhimAM paDelA AtmAomAM A badhI bhinnatA to rahevAnI ja. temaja eka ja bhaktiyoga vagere ArAdhatA jIvomAM paNa mohanIya karma ane jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamanI vicitratA - caDha utarapaNuM paNa rahe che. bAhya puNyanA udayathI maLela sAmagrIo ane zaktimAM vaNa ochAvattApaNuM jovA maLe che tethI badhA ja sarvajJabhaktomAM bhakti vageremAM dezakALAdi saMyogone kAraNe pheraphAra to dekhAvAno ja. paraMtu te badhA ja eka ja sarvajJanA upAsaka che tenuM kAraNa e che ke badhAnuM lakSya vItarAgatA, mokSa ane guNonI prApti che ane A lakSya sAthe ja teo potapotAnA iSTa devone sarvajJa mAnIne bhajI rahyA che ane vaLI Ama hovA chatAM badhA ja bhakto sarvajJanA sAmAnyathI ja upAsaka che kAraNa ke vizeSa rIte eTale ke saMpUrNarIte tenA svarUpane teo grahaNa karavA mATe asamartha che. tene jANavA mATe zaktimAna nathI. saMpUrNa rIte tene jANanAra to te temanA jevo ja thaI jAya che pachI te sarvajJabhakta raheto nathI. yathaivaikasya nRpaterbahavo'pi samAzritAH / dUrAsannAdibhede'pi taddhRtyAH sarva eva te // 107 // 2010_05 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 sarvajJatattvA'bhedena tathA sarvajJavAdinaH / sarve tattattvagA jJeyA bhinnAcArasthitA api // 108 // bAhyakriyAnA bheda dezakAla sApekSa che - jema eka rAjAne Azrita. evA ghaNA paNa puruSo hoddA vagerenA bhedathI dUra - najIka Adi bhedavALA hovA chatAM paNa te badhA ja rAjAnA sevako kahevAya che. arthAt badhA sevakomAM nAnA moTA hoddAthI bheda hovA chatAM badhAne sevavA yogya rAjA eka ja che te ja rIte potAnA adhikArabhedathI bhinna bhinna AcAranuM pAlana karanArA saghaLA sarvajJabhakto jinAdi matane avalaMbana karIne rahelA sarvajJatattvane ja anusaranArA jANavA. arthAt pahelA guNaThANAthI mAMDIne bAramA guNaThANA sudhI badhA ja potapotAnI kakSAnusAre AcAranuM pAlana kare che. jema AdidhArmika hoya to saghaLA devonI bhakti kare. jemAM cAricaraka saMjIvanI acaraka nItithI vItarAga devanI bhakti paNa AvI jAya. samakitI hoya to vItarAga devanI bhakti kare tema ja dravya ane bhAva anukaMpA kare jyAre sAdhune paramAtmanI AjJAnA pAlanarUpa bhAvapUjA ja hoya ane jagatanA jIvonI bhAvAnupA kare te badhA Ama potapotAnI kakSA anusAre bhinnabhinna sthAnamAM rahelA ane bhinna bhinna AcAranuM pAlana karatA hovA chatAM sarvajJa tattvane anusaranArA che. kSayopazama bhede badhAmAM bheda hovA chatAM temaja AcaraNAmAM bheda hovA chatAM hRdayamAM bheda nathI. hRdayamAM to eka mAtra sarvajJanI ja upAsanA beThelI che. ane potAne sarvajJa thavAnuM lakSya che. Ama bAhya kriyAno bheda hovA chatAM Azaya, upayoga ane lakSyathI bheda nathI. adhyAtma mukhyatayA hRdayane anusare che. bAhya kriyAnA bheda to dezakAla sApekSa che. te to rahevAnA paNa A badhuM hote chate paNa hRdayamAM nirvANatattva gamI gayuM che ane tethI nirvANatattvanI upAsanA nirvANatattvane pAmavAnA lakSyathI karAya che e A dRSTimAM mukhya che. yoganI A cothI dRSTinI vizeSatA e che ke teo svaccha aMtaH karaNavALA che ane AtmasAkSIe prAmANika che. jagatamAM prAmANikatA ane vAdArInuM mUlya ghaNuM che to pachI adhyAtmamAM tenuM mUlya kema na hoya ? haju graMthi bhedAI nathI. sUkSma bodha Avyo nathI chatAM aMdarathI prAmANikatA ane vAdArI to jUvo ke temane A bhavamAM nirvANathI ochuM kAMI ja khapatuM nathI. saMsAra game teTalo sohAmaNo dekhAto hoya to paNa temane e AkarSI zakato nathI emane saMsAranI icchA thatI nathI. _2010_05 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 prAmANikatAnuM inAma bahu moTuM che. mokSamArgamAM AgaLa AgaLa prayANa karavA mATe vizuddha puNya joIe. vizaddhapuNya vizuddhithI baMdhAya che. ane te mATe Azaya, upayoga ane lakSyanI vizuddhipUrvakanuM paMcAcAra pAlana joIe che. Azaya, upayoga ane lakSyanI vizuddhi Atmika kSetre prAmANika banavAthI Ave che mATe ja pahelA guNasthAnakanI vAstavikatA mATe vairAgya jema mukyo tema te vairAgyane jJAnagarbhita banAvanAra prAmANikatA, prajJApanIyatA paNa Avazyaka che. saMsAramAM ke adhyAtmamAM potAnA sthAnane vAdAra rahevAmAM bahu moTuM inAma maLe che ane apramANika bananArane nukazAna paNa teTaluM ja che. adhyAtmanA kSetramAM AvyA pachIthI jene aMdaramAMthI tamAma saMsAranI icchAo, AkAMkSAo, tRSNAo, nAmanA, kIrti, pada, pratiSThAnI lAlasAo UMDe UMDe paNa rahetI nathI tyAre adhyAtmanI vizuddhi thAya che ane tyAre sAdhakane je puNya baMdhAya che te vizuddha kakSAnuM hoya che je sAdhakanI satata rakSA kare che. cAritra jevA ucca sthAnane pAmyA pachI paNa aMdaranI prAmANikatA cAlI gaI to te AtmAo kaI sthitine pAmyA te mATe zAstramAM maMgu AcArya, sumaMgala AcArya, jamAlI vagerenA dRSTAMto suprasiddha che. maMgu AcArya rasanendriyanI AsaktimAM bhUlA paDyA ane khoTo bacAva karavA gayA to karmasattAe temane vyaMtaranikAyamAM, yakSanI yonimAM deva banAvyA. sumaMgala AcAryane eka kamarapaTTA upara mamatva rahI gayuM ane aMtima samaye paNa AlocanA karavAnI ziSyonI hitazikSAne avagaNI to karmasattAe temane surA ane suMdarIothI bharapura anArya dezamAM rAjakumAra banAvyA ane jamAlIe paramAtmAnA eka vacanamAM prAmANikatA gumAvI to kilbiSika devapaNuM pAmyA ane nIce sthAne rahelA AtmAo paNa potAnA sthAnane vAdAra rahyA to upara caDI gayA. A ja saMdarbhamAM bhagavatI sUtramAM lakhe che ke jaina zAsananA mahAvratone lIdhA pachI tene vaphAdAra na rahenAra vadhumAM vadhu pahelA devalokathI upara jaI zakato nathI jyAre anya darzananI saMnyAsa dIkSA grahaNa karIne tene vaphAdAra rahenAra upara uparanA devalokamAM jaI zake che. karmayoganuM bhayasthAna 157 karmayoganuM bhayasthAna kalikAlamAM eka dekhAI rahyuM che ke AtmA temAM eTalo badho otaprota thaI jAya che ke jemAM te potAnI jAtane- svarUpane bhUlI jAya che eTale satpravRttiono paNa eka saMsAra Ubho thaI jAya che. jJAnIonuM eka ja mAna che ke je kAMI karo temAM tamArI jAtane bhUlo nahi. tamArA nAma ane rUpane kendramAM rAkhIne kAMI karo nahi. tamArI dareka pravRttiomAM svarUpano khyAla rAkho koIpaNa pravRttinI pAchaLa AdhyAtmikatAno sparza rahevo joIe. 2010_05 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 caturvidha saMghanuM svAthya Aje bagaDI rahyuM che. pada, pratiSThA, parigraha, nAmanA , kIrtinuM AkarSaNa e AMtarika zUnyAvakAzanuM cihna che. AMtarika tRptinA abhAvamAM ja bAhya sAmagrI tarapha lakSya jAya che. upAdAna anukULa na thAya tyAM sudhI zubha nimittono saraLa bhAve svIkAra thato nathI. zubha nimittomAM dopa jonAra jIvano anAdikAlIna vakra pariNAma che. jenuM bhavabhramaNa adhika che tevA AtmAonuM potAnA upAdAnane taiyAra karavA pAchaLa dUrlakSya hoya che temAM jo ke te AtmAono doSa dekhAya. che to paNa tattvadRSTithI vicAratAM to te bhavitavyatAnA hAthanuM eka ramakaDuM ja banI rahela che eTalA mATe vivekI ane samajadAra AtmAe teno aphsosa karavo yogya nathI. mAdhyasthaSTivALA jIvonuM A samAdhAna che. na bheda eva tattvena sarvajJAnAM mahAtmanAm / tathA nAmAdi bhede'pi bhAvyametanmahAtmabhiH // 109 // te te prakAre iTAniSTa nAmAdino bheda hovA chatAM bhAvasarvajJamAM paramArthathI bheda nathI e vAta zrata, medhA ane asaMmoha sahita prajJAthI mahAtmAoe vicAravI. buddhanA bhaktane buddhamAM sarvajJatAnuM jJAna che tethI tene sarvajJa tarIke buddhanuM nAma iSTa che ane mahAvIranA bhaktane mahAvIramAM sarvajJatAnuM jJAna che tethI te mahAvIrane sarvajJa tarIke svIkAre che. paraMtu vAstavamAM temAM koI bheda nathI. A vAta zrata, medhA ane asaMmoha sahita prajJAthI vicAravI arthAta. kRta, ciMtA ane bhAvanAjJAnapUrvaka vicAravA yogya che. cothI dRSTine pAmelA AtmAo aMdarathI ujvaLa aMta:karaNavALA banelA hovAthI, temaja svarUpane pAmavAnuM lakSya ane guNagrAhI dRSTinA kAraNe atIndriya tattvanA mArgamAM kevo vidheyAtmaka mArga apanAve che ane potAnI buddhine anusAre vastunuM kevuM samAdhAna zodhe che. e vAta graMthakAra batAvI rahyA che. teo kahI rahyA che ke jIva jyAM sudhI adhyAtmamAM skUla dRSTivALo che tyAM sudhI ja ene sarvajJamAM bheda dekhAya che ke mArA sarvajJa e sarvajJa che. tArA sarvajJa e sarvajJa nathI paraMtu jyAre mRtanI sAthe medhA ane asaMmoha prajJA bhaLe che tyAre tene khyAla Ave che ke A rIte sarvajJamAM bheda jovo e to barAbara nathI. jIva pote je vAtAvaraNamAM rahIne AgaLa vadhyo hoya ane jenAthI bhAvita thayo hoya tene anurupa tenAmAM sarvajJatvano nirNaya hoya ane tethI te tenAmAM sarvajJatva mAne te svAbhAvika che ane bIjA sarvajJa che evuM na sAMbhaLyuM hoya athavA temanA upadezano vizeSa bodha na hoya temanA viSayamAM 2010_05 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 1pa9 potAnI mati bhAvita na banI hoya to tethI tene anyamAM sarvajJatvanI zraddhA na hoya te banI zake che. paraMtu teTalA mAtrathI temanAmAM sarvajJatvano abhAva siddha thato nathI kAraNa ke dareka sarvajJo potapotAnA anuyAyIone saMsAranI asAratA, hiMsAdi doSonI bhayAnakatA, tenAthI bacavA tenA tyAgano upadeza, mokSanI suMdaratA, vairAgya vagerenI vAto karI rahyA che tethI dareka sarvajJano upadeza nirvANatattvane anusaranAro che mATe temAM bheda jIvo e maMda buddhivALA jIvonuM kArya che paraMtu medhA ane asaMmoha sahita prajJAthI vicAra karatA vicAravaMta AtmAone temAM bheda dekhAto nathI. AvuM cothI dRSTivALA jIvonuM samAdhAna che. te graMthakAra A zloka dvArA jaNAvI rahyA che. sUkSmabodhane pAmelA pAMcamI dRSTivALA jJAnIonI apekSAe A samAdhAna sAcuM na hovA chatAM potAnI kakSAne anusarIne karAyeluM teonuM A samAdhAna graMthakAra mAnya kare che tenuM kAraNa e che ke A mAnyatAmAM AgaLa jaIne sUkSma bodha prApta karAve, graMthine bhedAve tevI suMdara cI paDelI che ane te e ke potAnI vicAraNAmAM - mAnyatAmAM Agraha hovA chatAM kadAgraha nathI. prajJApanIyatA paDelI che. eTale ke prAjJa ane prAmANika puruSo dvArA satya vAta samajAvAtA teo teno saheje svIkAra kare tevI yogyatA dharAve che teo eka mAtra satyanA, samAdhinA ane guNonA cAhaka che. jyAre aMtaHkaraNa, nikhAlasa, svaccha ane mokSamArgane anusaranAruM bane che tyAre tenI yogasaMbaMdhI bhUlo ke aMtaHkaraNa saMbaMdhI bhUlo e saMtavya banI jAya che ane tenA upayogamAM paDelI sArI cIjo jevI ke upazamabhAva, vairAgya, aMta:karaNanI nirmaLatA, nikhAlasatA, saraLatA, guNAnurAga, guNagrAhitA - vagerenuM mUlya vadhI jAya che kAraNa ke A mUlyavAna kiMmatI - atikiMmatI cIjonA baLa upara ja pelI kSati dUra thaI javAnI che ane AtmA samakita ratna pAmI javAno che. jema eka bALaka jenuM aMta:karaNa nikhAlasa che te potAnI kAlIkAlI bhASAmAM potAnI samajathI potAne je sAruM lAge che (te ApaNI draSTimAM khoTuM hovA chatAM) te bole che tyAre ApaNane te aniSTa lAgatuM nathI kAraNa ke ApaNe samajIe chIe ke te nirdoSa che, ajJAna che, to tyAM ajJAna hovA chatAM duSTatA nathI, aMtaHkaraNa malina nathI to ApaNA mATe te saMtavya banI jAya che tema A AtmAonuM ajJAna paNa uparokta guNone kAraNe saMtavya banI jAya che. adhyAtmanA mArgamAM AgaLa vadhavAmAM sauthI vadhu kharAba ane pratibaMdhaka cIja aMta:karaNanI malinatA, aprajJAnIyatA, apramANikatA che. e hote jIte 2010_05 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 game tevo zAstrano UMcI koTino bodha ke uMcI koTinI kriyA ke bahAranA dekhAtA bhavya tyAgAdi kAryo e AdaraNIya banatA nathI. jema ke eka mANasa potAnI patnIne TI.bI. ke kensara thayela hoya te vakhate teno auSadha upacAra na kare. sevA na kare ane karoDonA jhaverAtathI tene zaNagAre to te jagatamAM prazaMsanIya banato nathI kAraNa ke AMtarika tattva jyAre bagaDeluM che tyAre teno ja upacAra sau prathama kartavya che tenA abhAvamAM bAhya zaNagAra karavo e bAlizatA che, adhamatA che. sajjanatA ane sAdhutA nathI. have pataMjali potAnA kathanamAM zAstragarbhita yuktine kahe che. citrAcitravibhAgena yacca deveSu varNitA / bhaktiH sadyogazAstreSu tato'pyevamidaM sthitam // 110 // samyaka adhyAtmasaMbaMdhI zAstranI vicAraNA karanAra zAstramAM citra ane acitra ema be bhedathI deva viSayaka bhakti varNavI che te kAraNathI paNa bhinnA bhinna darzanamAnya sarvajJo eka ja che ema siddha thAya che. zAstromAM lokottara evA sarvajJa devonI bhakti aneka bhedavALI kahI hota to badhA sarvajJo tattvathI eka ja che ema na kahI zakAya paraMtu zAstromAM badhA sarvajJonI karAyelI bhakti acitra arthAt eka ja prakAranI kahI che tethI badhA sarvajJa eka ja che ema siddha thAya che. suSTha adhyAtma iti svadhyAtma, tasya idam me marthamA taddhitanI aNa pratyaya lAgatA savAdhyAtma thayela che. A ja vAta ne spaSTa karatA kahe che. saMsAriSu hi deveSu bhaktistatkAyagAminAm / tadatIte punastattve tadatItArthayAyinAm // 111 // citrA cAdyeSu tadrAgatadanyadveSasaGgatA acitrA carame tveSA zamasArAkhilaivahi // 112 // saMsAravartI devayonimAM rahela lokapAla, kAmadeva vagere devanI gatimAM rahelA devonI bhakti te loko kare che ke jemane marIne tevI devagatimAM javuM che. paraMtu jeone saMsArathI atIta evA mokSane viSe javuM che tevA yogIonI bhakti to tadatIta = saMsArathI atIta evA sarvajJane viSe hoya che. saMsArI devo viSenI bhakti e rAga-dveSathI saMzliSTa ja hoya che. saMsArI devo potAnA bhaktonI bhaktithI rIjhe evA hoya che. bIjA karatA tene vadhAre mAno, adhika guNagAna karo tyAre te rIjhe che ane jo te rIte temanI bhakti na karo to potAno paraco-prabhAva paNa batAve che. jema kumArapALe kaMTakezvarInA 2010_05 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 kahevAthI boDAno vadha na karyo to kaMTakezvarIe mAthAmAM trizuLa mArI koDha roga pedA karyo. Ama saMsArI devo ke je rAjasa-tAmasa prakRtivALA che te A rIte ja kArya karatA hoya che. ahiMyA eka khAsa khyAlamAM rahe ke devayonimAM rahelA badhA ja devo AvA rAjasa-tAmasa bhAvavALA hoya che evuM nathI. bIjA ghaNA sAtvika prakRtivALA paNa devo che je potAne mAnanArane sAttvikabhAva karavAnuM ane rAjasa-tAmasa bhAvathI bacavAnuM zIkhave che. jeo pote kadAca samyakatvane na pAmyA hoya tevuM bane paNa chatAM rAjasa tAmasa bhAvathI te dUra che ane A sAttvikabhAva ja parAkASThAe pahoMcatA teone samyaktvaprAptinuM kAraNa bane che. paramAtmAnA samavasaraNamAM jaghanyathI kroDa devo hoya che temAM samyagadRSTi karatA mithyAdraSTi devo vadhAre hoya che kAraNake samyagdaSTi devo to kula devayoninA devonA eka asaMkhyAtamAM bhAga jeTalA ja che. chatAM paramAtmA pratye bhakti karI karIne potAnA sAttvikabhAvane puSTa karI rahyA che ane potAnA Azritone - potAne deva tarIke mAnatA potAnA bhaktone sAttvikabhAva. karavAnuM zIkhavI rahyA che e vAta khAsa yAdamAM rAkhavA jevI che. sAttvikabhAva e paramAtmAnA gharano bhAva che. paramAtmAnI dena che e jyAM paNa karAto hoya ke eno upadeza koI paNa ApatA hoya tenI bhUle cUke paNa ApaNAthI avahelanA - tiraskAra na thaI jAya tenI khAsa kALajI rAkhavA jevI che. Ama saMsAra-conimAM rahelA rAjasa-tAmasa prakRtivALA devo rAga, dveSathI saMzliSTa hoya che ane saMsArI jIvo paNa jyAre saMsAranA ja AzayathI temanI bhakti kare che tyAre pote paNa rAga-dveSa sahita hoya che eTale potAne je iSTa che tene meLavavA temanI prazaMsA, bIjAnI TIkA vagere karatA hovAthI teonI bhaktimAM citratA hoya che. jyAre sarvajJatattvamAM to bhaktinuM prayojaka upazamabhAva che. tevA prakAranA saMmohano nAza thavAthI vItarAgatA ja temane game che. potAnA sAmAnya paNa rAga - dveSa khaTake che ane tethI tyAM eka ja svarUpavALI zamapradhAna ja bhakti hoya che. samatAne prApta karavAnI tamannA e ja bhaktimAM kAraNa che. saMsAranuM veciya aneka bhede che ane saMsAravartI jIvonA prayojano paNa bhinna bhinna che ane devayonimAM rahelA devonA paNa puNyanA kAraNe, zaktinA kAraNe aneka bheda che. tyAM rahelA devomAM paNa aMdarathI yaza, kIrti, nAmanA vagere paDelA che temaja tene bhajanArAnI jarUriyAta paNa judI judI che tethI devayonimAM rahela devonI bhakti aneka prakAranI hoI zake che. paraMtu adhyAtmanA mArgamAM to badhAnuM prayojana eka mAtra kaSAyono nAza ane samatAnI prApti che tethI te AtmAo sarvajJatattva ke je jagatamAM eka ja che ane pUrNaAnaMda 2010_05 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 svarUpa che tenI ja bhakti karanArA hoya che. arthAta temanI bhakti acitrA eTale ke eka ja prakAranI hoya che. tattvadRSTi khUle tene saMsAramAM kyAMya sukha dekhAtuM nathI. du:khaja dekhAyA che. saMsAra badho atattvamaya jaNAya che tethI tenI icchA thatI nathI. jemAM duHkhA dekhAya, viDaMbanA dekhAya, nAlezI dekhAya tenI icchA zI rIte thAya? saMsAranA rasika jIvone sAMsArika padArthono moha eTalo badho. jaDabesalAka beThelo che ke tene kAraNe te AtmAo sarvottama mokSasukhanI upekSA karI rahyA che. sArA, sAcA ane tAraka tattvonI avagaNanA karavAthI khoTA, kharAba ane mAraka tattvono moha AtmAmAM vajalepa jevo thAya che. enAthI azubhAnubaMdha UbhA thAya che. gamAra jIvone dArUNa vipAkavALA viSayomAM sukha dekhAya che. brahmadatta cakravartIe pUrvanA saMbhUtimuninA bhavamAM cAritra laI te uttamatattvanI avagaNanA karI veSayika sukha mATe dharma vecyo, niyANuM karyuM to brahmadattane cakravartI banI tyAMthI sAtamI narakanA 33 sAgaropamanA rIrava du:kho veThavA javuM paDyuM. du:kha pratyeno samyaga abhigama "duniyAnuM duHkha kharAba" e asavicAra che. duHkha kharAba lAge mATe duHkha denArA upara duzmanAvaTa ubhI thAya che. bAra prakAranI aviratimAM hiMsA, juTha, corInI avirati karatA indriyonI avirati moTI che. tenI khaNaja bahu kharAba che. prabhu vIranI sAdhanAnI A ja bahumoTI vizeSatA hatI ke du:kha kharAba nahi, enA denArA kharAba nahi mATe manoyogane jIvanabhara sAro rAkhI zakyA. A makAna bahu sAruM, A jagyA bahu sArI, A kapaDuM bahu sAruM Avo bhAva Avyo eTale manoyoga bagaDyo. mohanI pariNati jhera che. je jIvanI cetanAne viSamaya banAve che tenAthI bacavA sarvajJavacana amRta samAna che te maLavAthI ane te ghUMTAvAthI jIvamAM jAgRti Ave che. | karmonI nirjarA karavAnI che enA karatAM paNa azubhAnubaMdhanI nirjarA. karavAnI che e yAda rAkhavA jevuM che. karma e to eka paMthano lUMTAro che jyAre azubhAnubaMdha e lAMbA paMthano lUMTAro che. prabhu mahAvIrano AtmA chellA bhavamAM AvIne rahyo tyAre tenA AtmA uparanI A sthiti che ke azubhakarmo joradAra che. loko durjana banIne trAsa Ape, mArapITa kare tevA karmo che chatAM jamA pAsuM e che ke azubhAnubaMdho sarvathA nIkaLI gayA che eTale bIjA zabdomAM kahIe to bAvaLiyAnA kAMTAnuM vRkSa hatuM paNa mULamAMthI ukhaDI gayeluM hatuM to prabhue azubhAnubaMdhano nAza karelo hovAthI azubhakarmo du:kha ApavA chatAM prabhunuM kazuM nukasAna karI zakyA 2010_05 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 1 6 3 nahi. prabhune mokSe jatA aTakAvI zakyA nahi. azubha anubaMdhano nAza aMtaHkaraNanI nirmaLatAthI UbhI thayela sAttvika pariNatinA baLe thAya che. A draSTimAM rahelA jIvo potAnI vizuddhinA baLe sAttvikatAne khIlavI rahyA che. saMsAranI icchAne kApI rahyA che ane mokSanI rUci vadhArI rahyA che tethI mokSe gayelA paramAtmAnI bhakti potAnA parama upAsya mAnIne karI rahyA che. saMsAriNAM hi devAnAM yasmAccitrANyanekadhA / sthityaizvaryaprabhAvAdyaiH sthAnAni pratizAsanam // 113 // citrabhaktimAM hetu kahe che. - saMsArI devonI bhakti aneka prakAre hoya che. tenuM kAraNa e che ke dareka darzananI mAnyatA pramANe urdhva, adho ane viSNulokanA bhedathI pratyeka brahmADamAM devonA sthAno, temanA vimAna, bhavana, AvAsa, AyuSya, aizvarya, rUpa, sattA, zakti, AkRti AdinA bhedavaDe karIne aneka che. jema eka ja evA manuSyalokamAM manuSya AyuSyarUpe manuSyo eka ja hovA chatAM jAti, kuLa, deza, aizvarya, bhASA, saMpatti, Arogya, puNya, sattA AdinA bhedathI mAnavonA aneka bheda thAya che. ane tenA kAraNe manuSya yonimAM zeTha, nokara, sattAdhIza, zrImaMta, garIba, buddhimAna, mukha, bALaka, yuvAna, vRddha, strI, puruSa vagere aneka bheda thAya che. te ja rIte devayonimAM rahela devonA paNa aneka prakAra hoya che. temanI zakti, aizvarya, svabhAva, prabhAvamAM paNa phAra hoya che. eka ja devanI ArAdhanA je La ApavA samartha hoya te ja La bIjA devanI. ArAdhanA na ApI zake ane tethI devayonimAM rahelA saMsArI devonI bhaktiA aneka prakAranI hoya che. jyAM sudhI AtmAnI saMsArI avasthA che tyAM sudhI karmanAM kAraNe vaicitrya rahevAnuM ane te vicitratAnA kAraNe tenAthI prApta thatA phaLamAM paNa vaicitrya rahevAnuM jene koI mITAvI zake tema nathI. manuSyayonimAM rahelA manuSyo ke jeo puNyanI adhurAzavALA che ane sAtvika prakRtinA abhAvavALA che teomAM AnA kAraNe sAMsArika padArthonI AkAMkSA ochAvattA aMzamAM rahevAnI ane tethI tenI pUrti jyAMthI thAya, je rIte thAya te mArga teo apanAve e sahaja che ane tethI te te devonI bhakti te te cIjanI prApti mATe jUdI jUdI rahevAnI. - uparokta asAtvikabhAvavALI vRtti TaLe ane jyAre sAtvikabhAva pragaTe ane du:khanA mULa upara tenI najara jAya tyAre ja te AtmAne adhyAtma mArga rUcikara lAge ane tene mATe AtmA puruSArtha kare tyAre tene sukhanA kAraNa tarIke tuccha sAmagrI na dekhAtA aMdaramAM paDelo upazamabhAva dekhAya. 2010_05 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 jyAM sudhI daSTi tuccha che tyAM sudhI jIvane viSayo ja priya rahevAnA ane tene ja meLavavA jIva prayatna karavAno ane tethI tenI bhaktino viSaya saMsArI devo rahevAnA. traNekALamAM sarvajJatattvanA prayojaka upazamabhAvapradhAna bhakti karanAra sarvajJabhakato ochA ja rahevAnA jyAre saMsArasukhanA hetubhUta saMsArI devonI bhakti karanArA jIvo vadhAre rahevAnA. jo ke sarvajJatattvanI bhaktithI paNa sAMsArika sukhanI prApti thaI zake che kAraNa ke je janma maraNa yogamAM phlAyelA devayoninI aMdaramAM rahelA devo potAnA bhaktane je ApavA samartha hoya te cIja vItarAga paramAtmAnI bhakti karanArane na maLe e bane ja kema? chatAM aMdarathI tevA prakAranI zuddhi ane zraddhA thavI e ghaNuM muzkela che ane te zuddhi ane zraddhA jyAM sudhI na thAya, tyAM sudhI jIvanI dRSTi te tarapha na vaLe te sahaja che. acaramAvartamAM ane caramAvartamAM AvyA pachI paNa jyAM sudhI bhAvamalano hAsa na thAya tyAM sudhI jIvane viSayo ja game che, viSayomAM ja sukhabuddhi hoya che tethI tene meLavavA te AtmAo saMsArI devonI bhakti kare che. tasmAttatsAdhanopAyo niyamAccitra eva hi / na bhinna nagarANAM syAdekaM vartma kadAcana // 114 // je kAraNathI laukika devonA sthAnonA bhedo aneka che tethI te bhinna devasthAnanI prAptinA upAya paNa bhinna bhinna che temAM draSTAMta kahe che. kyAre paNa bhinna bhinna nagaramAM javAno mArga eka nathI hoto. kAraNa ke jo mArga eka hoya to nagaronuM bhinna bhinnapaNuM ghaTI zake nahi. A dRSTAMtadvArA lokika devonI bhakti aneka prakAranI che te vAta siddha karI. have bhinna bhinna devalokanI prAptinA upAya svarUpa bhinna bhinna anuSThAnone kahe che - iSTApUrtAni karmANi loke citrAbhisandhitaH / nAnAphalAni sarvANi draSTavyAni vicakSaNaiH // 115 // jenuM svarUpa ame have pachInA zlokamAM kahevAnA chIe evA iSTa ane pUrNa kAryo lokamAM bhinna bhinna AzayathI vidvAno vaDe bhinna bhinna phlavALA jANavA. triAmaidhata:-ihalIkika Azaya - putra, patnI, dhana, sattA vagere meLavavAno Azaya, temaja paralokamAM devapaNuM, narendrapaNuM, cakrIpaNuM, indrapaNuM meLavavAno Azaya te pAralaukika Azaya. Ama vAMchAnA aneka bheda hovAthI, AzayanA aneka bheda hovAthI iSTa ane pUrNa kAryo bhinna bhinna phlane ApanArA thAya che. 2010_05 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 15 Ama citrAbhaktimAM be hetu kahyA - (1) sthiti, ezvarya, prabhAva vaDe karIne devatAnA sthAno aneka prakAre che mATe temane prApta karavAnA upAya citra che (2) AzayanA bhedathI ipTApUrta anuSThAna bhinna bhinna Lane Ape che mATe AzayanA bhedathI anuSThAna (bhakti) paNa citra ja thaI jaze. arthAta eka ja evuM iSTa ke pUrva anuSThAna bhinna bhinna Azayane kAraNe bhinna bhinna svarUpavALuM thaze. jema eka ja dUdhapAkamAM tAlapuTa viSa, garala ke tevA prakAranI suMdara elAyacI Adi sAmagrI bhaLatA te dUdhapAka bhinna bhinna phlane ApanAro bane che tAlapuTa viSa bhaLatA dUdhapAka tatkALa mAranAra bane che. giroLInuM garala bhaLatA dhImedhIme mAranAra bane che. elAyacI vagere bhaLatA zarIrane puSTi ApanAra bane che. have iSTApUrta svarUpane kahe che. RtvigbhirmantrasaMskArai brAhmaNAnAM samakSataH / / antarvedyAM hi yaddattamiSTaM tadabhidhIyate // 116 // yajJa karanAra yajamAna ke gora vaDe maMtroccArapUrvaka brAhmaNonI samakSa yajJanI vedikAmAM suvarNa, dhana temaja anya vastu arpavAmAM Ave te kriyAne iSTakarma kahevAya che. svargAdi iSTadyane ApanAra hovAthI te vastune paNa iSTa kahevAya che. vApIkUpataDAgAni devatAyatanAni ca / annapradAnametattu, pUrtaM tattvavido viduH // 117 // vAva, kUvA, taLAva, devonA maMdiro, annazALA, dAnazALAdi- ene tattvajJo pUrtanI paribhASAthI pUrta kahe che. | citra bhaktimAM bAhya hetu kahyA. have aMtaraMgakAraNane kahe che - abhisandheH phalaM bhinnamanuSThAne same'pi hi / paramo'taH sa eveha vArIva kRSikarmaNi // 118 // iSTAdi anuSThAna ekasarakhuM hovA chatAM paNa AzayanA bhedathI tevA prakAranA saMsArI devasthAnAdi rUpa bhinna bhinna phla prApta thAya che. A kAraNathI phlanI prAptimAM te Azaya ja pradhAna che. jema kRSikarmamAM loka vyavahArathI pANIne pradhAna kAraNa kahe che tema. saMsAramAM ke adhyAtmamAM sarvatra AzayanI mahattA ghaNI che. lakSya ke Azaya zuddhi vinAno manuSya e manuSya ja nathI. lakSya ane Azaya e manuSyanI pratiSThA che. saMsAranA halakA Azayano tyAga karIne ucca, uccatama lakSyane pAmavA mATeno A bhava che. 2010_05 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166. yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 - vartamAna skUla - kolejomAM lAkho vidyArthIo bhaNe che paraMtu bhaNatara zA mATe? enuM koI umadA lakSya nathI. Azcarya to e che ke je jJAna dvArA .lakSyanI oLakha thAya che, jenA dvArA svarUpa oLakhAya che tenI rUci thAya che ane tethI ja jJAnanI jagatamAM mahattA che te cIja jIva bhaNavA chatAM jANato nathI. udezamAM - AzayamAM - lakSyamAM - praNidhAnamAM je zakti che te zakti sAdhanomAM nathI. jeno uddeza paramAtmA thavAno nathI te game teTaluM bhaNe to paNa te paramAtmA banI zakato nathIjemake abhavya. tIvra jijJAsA thayA pachI sAmAnya mANasane paNa tattvanI prApti thaI zake che. jema kRSikarmamAM pANI e mukhya che tema adhyAtmamAM Azaya- lakSya e mahAna che. abhavya UMcuM cAritra pALavA chatAM, navapUrvano abhyAsa karavA chatAM aMdarathI Azayazuddhi ane umadA lakSya nathI to tenA dvArA koI vizeSa lAbhane pAmI zakato nathI. jijJAsA evI cIja che ke tenA baLe jIva jema jema jANavAno prayatno kare che tema tema te vadhatI jAya che. jijJAsA vadhe tema kSayopazamabhAva paNa vadhato jAya che ema karatA eka divasa kSayopazama bhAvamAMthI jIva kSAyika bhAva pAmI jAya che. jIva upara jyAM sudhI mohanuM jora vadhu hoya che tyAM sudhI jIva potAnuM vAstavika lakSya nakkI karI zakto nathI. ane tethI tuccha bhautika padArthanuM lakSya bAMdhI tene meLavavA ane bhogavavAmAM vyartha phAMphA mAre che mAnavabhavanI divyatA te bhavamAM prApta thatA divya mokSaprAptinA lakSyathI che. jene A bhavamAM tattvaprApti ane mokSaprAptinuM divya lakSya baMdhAI jAya che te AtmAo tattvajJAnane sahelAIthI pAmI zake che. jema eka pahADa para maMdira che tyAM javAnuM lakSya thayA pachI yAtrika saDakanA mArgathI cAlatA cAlatA maMdira sudhI pahoMcI jAya che. jyAre jaMgalI mANasa saDakanA mArgathI na jatAM pahADanA rastethI sIdho ja upara pahoMcI jAya che. jema 108 mALanA bahumALI makAnamAM TheTha uparanA mALe rahetA mANasane lIphTa baMdha thaI jAya ane caDhavAno vakhata Ave to te mANasane caDhavAnuM ghaNuM AkaruM lAge che kAraNa ke te caDhavAnuM lakSya ke Azaya nathI te ja vyaktine girirAjanuM caDhANa tenA karatA vadhu kaThina ane vadhu pagathiyAvALuM hovA chatAM te kaThina lAgatuM nathI kAraNa ke girirAja caDhIne paramAtmAnA darzana karavAnuM lakSya che. e ja rIte tattvanA lakSyA vinA tattvanuM zravaNa, manana ane nididhyAsanA karavAvALAne tattvanI prApti jaldI na thAya tevuM bane paraMtu tattvanI prAptinA dRDha lakSyavALA sAdhAraNa manuSyane tattvanI prApti jaldIthI thaI zake che. 2010_05 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 Ama sarvatra AzayanI mukhyatA rahelI che. have AzayamAM bheda thavAnA kAraNane kahe che rAgAdibhirayaM ceha bhidyate'nekadhA nRNAm // nAnAphalopabhoktRNAM, tathA buddhayAdi bhedataH // 119 // A lokamAM vividha prakAranA phlane bhogavanArA jIvonA rAgAdi doSothI tevA prakAranI buddhi Adino bheda thAya che ane buddhi Adino bheda thavAthI AzayamAM paNa bheda paDI jAya che. arthAt jIvamAM rahela tevA prakAranA mRdu, madhya ke adhika mAtrAvALA rAgadveSAdithI buddhi, jJAna ane asaMmoha thAya che ane tenAthI alpa, madhyama ke adhika mAtrAvALA zubhAzubha Azaya pedA thAya che. 167 buddhirjJAnamasaMmoha strividho bodha iSyate / tad bhedAtsarvakarmANi, bhidyante sarvadehinAm // 120 // buddhi, jJAna ane asaMmoha ke jenuM svarUpa ame have pachInA zlokomAM kahevAnA chIe te traNa prakAre bodha icchAyo che. ane te buddhi AdinA bhedathI sarvajIvonA saghaLA iSTAdi kAryono bheda thAya che. indriyArthAzrayAbuddhirjJAnaM tvAgamapUrvakam / sadanuSThAnavaccaitadasaMmoho'bhidhIyate // 121 // buddhi zuM che ? indriya ane arthane Azrayine thanAruM jJAna te buddhi che. je heyopAdeyano viveka pedA na kare te buddhi che. jema tIrthe janArA mANasane joIne potAne tIrthe javAnuM mana thAya paNa pachI zA mATe javAnuM? kema javAnuM? tenA lAbha zuM? teno jemAM vicAra ja na hoya te buddhi che. gatAnugatika rIte lokasaMjJAthI ke oghasaMjJAthI hRdayanA zuddha Azaya vinA je karAya te buddhi che athavA to ihalaukika, pAralaukika prayojanane kendrasthAne rAkhIne je karAya te buddhi che. AdhyAtmika vikAsa na thayo hoya tenA badhA anuSThAnomAM indriya ane arthane Azrayine buddhi ja rahevAnI. saMsAramAM pAMce indriyothI je buddhi thavAnI te mAtra bAhya svabhAvane temaja bAhya dRSTie ja sArA, narasApaNAne jonArI thavAnI. indriyonI e grAhaka zakti nathI ke heyopAdeyano ke hitAhitano bodha karAve. abhavyAdi jIvo zAstragrahaNa kare che. paNa te dvArA temane indriyArthAzrayA buddhi ja thAya che kAraNa ke teone mULamAM dehadRSTi, dehAdhyAsa paDelo hovAne kAraNe te AtmAo padArthanuM yathArtha sUkSma ciMtana karI zakatA ja nathI. mAtra 2010_05 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 coga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 jJAnAvaraNIyanA kSayopazamathI thatuM padArthanuM ciMtana e sUkSma tattvanuM ciMtana nathI paNa temAM saMvega-nirveda bhaLe tyAre padArthano yathArtha marma lAdhe che ane te mATe to darzanamoha ane cAritramohano kSayopazama paNa bhaLavo jarUrI che. mAtra jJAnAvaraNIyanA tIvra kSayopazamathI bhautika padArthanA viSayamAM sUkSma tattvanuM ciMtana karI zakAya che. te ciMtana vyavahArathI sUkSma hovA chatAM nizcayathI sthUla che tenuM kAraNa evuM che. ke teone Atmatattvane pAmavAnuM lakSya nathI ane upayogamAM dehAdhyAsa che. je padArthanuM ciMtana, manana game teTaluM sUkSma karavAmAM Ave chatAM jo jIva du:khathI mukti na pAme ane tenA lalATe bhavobhavanuM dukha lakhAyeluM rahe to tevuM ciMtana, manana sUkSma kevI rIte kahI zakAya? adhyAtmanI paribhASAmAM te ja tattvaciMtanane sthAna ApavAmAM AvyuM che ke je AtmAnA draSTikoNane badalIne bhautikatAmAMthI AdhyAtmikatA tarapha laI jAya. AtmAne AtmAnuM svarUpa ane temAM paDela viSayanirapekSa anaMta AnaMdanI gurUvacanathI zraddhA thAya ane ene meLavavAnuM lakSya Ave pachI ja tattvaciMtana sAcuM Ave. indriyanI jeTalI zakti ane arthanI jeTalI upasthiti-tenA kAraNe pedA thayelI buddhi-tenI kakSA haMmezA jUdI jUdI rahevAnI. upAdhyAyajI ma. batrIsImAM buddhino artha A pramANe kare che - AtmalakSI uhathI rahita arthAta bhotiklakSI uhathI - vicAraNAthI sahita, sAMbhaLavA mAtrathI pedA thayeluM zabdanA arthanuM jJAna te buddhi che arthAta je jJAnamAM AtmaviSayaka koI paNa vicAraNA phlAyamAna nathI arthAta A jJAnathI mArA AtmAne lAbha zuM? nukasAna zuM? A jJAnathI Aloka temaja paralokamAM AtmAnuM hita thAya ke ahita thAya? evI koIpaNa vicAraNA vagara mAtra je jJAnamAM A lokamAM bhotiklAbha keTalo thAya ? jagatamAM mAna, pratiSThA, yaza-kIrti vadhe, zarIrAdi sukhAkArI rahe, bhautika iSTa sAmagrI ane iSTa saMyogo prApta thAya, TakI rahe, vRddhi pAme ane aniSTa sAmagrIno saMyoga Ave ja nahi, Ave to cAlyo jAya-e jAtanA vicAronI jemAM pradhAnatA che te badhuM jJAna buddhirUpa che. jJAna zuM che ? AtmalakSitA pUrvakano bodha te jJAna che. darzanamohanIcanA kSayopazamathI pedA thayela edaMparyArthavALo AtmAnA viSayamAM bodha ke je mokSanuM kAraNa bane te jJAna che. arthAta jeTalA jeTalA zAstro bhaNe te badhA darzanamohanIyano kSayopazama thavAne kAraNe samyak pariNAma pAmI jAya ane tene kAraNe AtmAne ahita karanArA kaSAyanA cAvat pariNAmo te badhAmAM tIvra heya buddhi ane AtmAne hita karanArA upazamabhAvamAM ja ekamAtra upAdeya buddhi pedA thaI 2010_05 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 169 jAya te jJAna che. darzanamohanIyano kSayopazama thavAnA kAraNe sarva kArya ke vicAra vivekapUrvakanA ja hoya athati Ama karavAthI mArA AtmAne lAbha zuM? nukasAna zuM? eno vicAra jemAM pradhAna hoya tevo bodha te jJAna che. jema tIrthayAtrA janAramAM tIrthayAtrAnI vidhinuM jJAna hoya. tIrthayAtrA zA mATe karavI? kevI vidhithI karavI ? temAM kevA pariNAma hovA joIe? tenuM phaLa zuM? A badhuM jene jJAna hoya evo jIva tIrthayAtrA dvArA enuM je Atmika La - zuddhi, nirjarA, puNyAnubaMdhI puNya tene prApta kare che te ja rIte heyopAdeyanA vivekapUrvakanA jJAnathI paNa jIva mokSamArgamAM AgaLa vadhe che. upAdhyAyajI ma. jJAnano artha tathavidhophena - tevA prakAranA heyopAdeyanI vicAraNApUrvaka indriyathI grahaNa karelA padArthano AgamAnusAre bodha te jJAnae pramANe kare che. asaMmoha zuM che? A ja jJAna anuSThAna arthAt pariNati sahita thAya to te asaMmoharUpa bane che. batrIsImAM upAdhyAyajI ma. - heyanA tyAga ane upAdeyanA grahaNathI sahita jJAna te asaMmoha che. svasvapUrvA kAM besAI - buddhi, jJAna ke asaMmoha pUrvaka karAtA iSTa pUrta karmamAM bhedane siddha karanAro A bodha che. arthAt buddhipUrvaka karAtA iSTakarmathI jJAnapUrvaka karAtA iSTakarma bhinna che ne asaMmohapUrvaka karAtA iSTakarma paNa bhinna che. A asaMmoha e bodhano rAjA che. traNe bodhamAM uttama che. Ama traNenA lakSaNa kahyuM chate A traNene samajAvavA lokamAM prasiddha evuM udAharaNa kahe che. - lalitavistarA - paramatejamAM pU. pAda AcAryavijayabhuvanabhAnusUrijI mahArAjA lakhe che - anuprekSA zuM che ? Adhunika vaijJAnikonuM bhautika padArtha paranuM ciMtana, manana e anuprekSA nathI bale te Atmahita bAdhaka che. Atmahitane mukhya karIne padravyanuM ciMtana heyopAdeyanA vivekapUrvaka karAya te anuprekSA che. anuprekSA tenuM nAma je saMvega vadhAre. anuprekSA saMvega vadhAravA dvArA paranA baMdhanamAMthI choDAve che. anuprekSAnI A utkRSTa daDha saMvega utpanna karavAnI jabarajasta tAkAtane laIne ja saMsAra choDI niSpApa cAritra lIdhA pachI paNa upAra uparanA guNaThANAmAM caDhavAnuM anuprekSAthI thAya che. bhaginIbhogI rAjA caMdrazekhara, jhAMjhariyA munivarano ghAtakarAjA, bharata cakravartI vagere gRhasthAvasthAmAM paNa, ke ghora pApa karavA chatAM paNa pApanA atitIvra pazcAttApa pUrvaka guNaThANAmAM AgaLa vadhI gayA te anuprekSAnA baLa upara. 2010_05 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 anuprekSAthI AtmAnuM saMvedana gADha thAya che. pachIthI jJAnIoe AmAM kahyuM che mATe ja nahi paNa potAne ya ema sacoTa bhAse che evI pratItirUpa anuprekSA bane che. enAthI upayoga kevaLajJAnanI sanmukha jAya che te A rIte - (1) padArthanA sUkSma vizeSo pratyakSa dRzyamAna thAya che (2) saMveganI vRddhi thatAM sarvajJavacana upara athAga bahumAna thatAM paranI tRSNA dhaTatI jAya che. je anuprekSAmAM padArtha jANe sAkSA-hubahu dekhAtA hoya te rIte AMtara saMvedanane sparzatA nathI. ne paranA AkarSaNa ghaTatA nathI- e anuprekSA sAcI nathI paNa AbhAsa mAtra che. abhavI, durbhavInA navapUrva sudhInA tattvanA ciMtanA A koTinA anuprekSAbhAsarUpa che. anuprekSAno citta vyApAra kevaLajJAnanI sanmukha AtmAne kheMcI jAya. che. jema khANamAMthI kADhela malinaratnane zuddha karavA je ene agnimAM nAMkhavAmAM Ave to agni cArebAjuthI vyApta thaIne kacarAne bALI nAMkhI ratnane zuddha banAve che tema anuprekSArUpa agni AtmAnA pradeza pradeze phlAI jaIne karmarUpI kacarAne bALI nAMkhI, ghAtI karmano nAza karI kevalajJAnane pragaTAve che. jema rAtrinA gADha aMdhakArane cIravA mATe vIjaLIno eka jhabakAro. basa nathI. e to sUryano satata prakAza ja TALI zake. ema anaMtakALanA. mohanA kusaMskAra haTAvavA vAraMvAra anuprekSA calAvavI joIe. utkRSTa anuprekSA lAvavA mATe tenI pUrve anuprekSAno khUbakhUba abhyAsa joIe. apUrvakaraNamAM mahAsamAdhi : samAdhi eTale harSa-zoka Adi dvandromAM koInAya tarapha AtmA na kheMcAya evI je madhyastha avasthAmAM AtmAnuM je samyaka sthApana karAya che. A avasthAmAM taratamatA hoya che. tethI temAM je "UMcI avasthA' te mahAsamAdhi kahevAya che. AThamAM guNaThANe AtmA je apUrvakaraNa kare che te A mahAsamAdhi che. jemAM AtmA apUrva sthitighAta rasaghAta, guNazreNi, guNasaMkrama ane apUrva sthitibaMdha - A pAMca vastu apUrva kare che mATe te apUrvakaraNa kahevAya che. A apUrvakaraNa-mahAsamAdhi sAmarthya yogathI siddha thAya che. A mahAsamAdhi sAmarthyayogamAM cittanI atizaya UMcI svacchatA, svasthatA, upAdeya sAthe ekamekabhAva, tanmayatA, ekAgratA eTalI UMcI koTinA hoya che ke dhyAtA, dhyAna ane dhyeyanI ekAkAratA thaI jAya che. AvI samAdhi khAlI che brahmAsmi, tatsata vagere dhyAna laI bese ane enI ekadhAre dhUna karavAthI mana tanmaya cAvat vicAra rahita ane bAhyathI 2010_05 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 171 taddana alipta jevuM banI jAya jene Itaro mahAsamAdhi kahe che eTalA mAtrathI A apUrvakaraNanI samAdhi na Ave. e to prathama pagathiyAnI zraddhA - medhAdinI prakriyAthI zarU karI ene ja AgaLa - AgaLa, vizepa - vizeSa prabaLa banAvatA javuM joIe. enuM kAraNa e che ke mananI ekAgratA to karatA javAya paraMtu jAmI paDelI anAdinI viSamaya viSaya vAsanAo, kaSAya saMskAro tathA bAhyabhAvanA vikRta svabhAva upara ghA karatI Ave evI sAdhanAo na hoya tyAM sudhI e suSupta vAsanAdi nirmULa kevI rIte thAya ? ane nimULa na thAya to e kayAreka avasara maLatAM pAchI jAgRta thaI adha:patana kare eno pAko bhaya che. zraddhA medhAdithI kuvAsanAno nAza zraddhAmAM jIva, ajIva Adi tattvonuM anusaraNa tathA kabhita tattvathI parAmukhatA karavAnI hoya che ane tethI mananA kaluSita bhAvonuM nirAkaraNa thatuM Ave che ane tethI bAhyabhAvonA khela tuccha, ati tuccha lAgatA jAya e sahaja che. medhAmAM zraddhAnI prakriyAthI buddhinI khIlavaTa thAya. zraddhApUrvaka zAstranA marmane pAmavAno kuzaLa pariNAma jAge e mATe zAstra pravRttine ja pradhAna karavAnuM bane. e mATe guruvinaya Adi pavitra AcAra pAlana thAya - sat zAstra pravRtti pradhAna thavAthI mokSamArge puruSArthano pakSapAta ubho thAya. dhRtimAM cittanI svasthatA keLavAya che. dila praNidhAnavALuM - dharatAvALuM - gaMbhIratAvALuM banAvAya che. A dhRtino prabhAva che ke sAdhanAnI vacamAM kuTuMbAdi koInI ADakhIlI Ave to ya potAnI sAdhanA rAga-dveSAdi dvArA jarAya khaMDita thatI nathI. . dhAraNAmAM citta zUnya nathI hotuM paraMtu sadhAtA yoganI pAkI jAgRti sAthe dhAraNA hovAthI cittano zubha upayoga daTa thato Ave che. mana baLavAna bane che. smRti baLavattara bane che. motInI mALAnI jema sAdhanAnA aMkoDA DIbaddha joDAtAM kuzAgratA vadhe che anuprekSAmAM tattvaramaNatA pragaTe che. Ama zraddhAdine vadhu ne vadhu tejasvI banAvatA javAya to kuvAsanAo, mithyA saMskAro ane bAhyabhAvanA mULiyA ukhaDatA jAya e zraddhAdino paripAka thatAM apUrvakaraNa-mahAsamAdhi pragaTe che. mithyA vikalpo kutarkathI ja uThe che ane zraddhAdine pesavA detA nathI ke puSTa thavA detA nathI. bAhya sadAcAra AMtaravRttine ghaDe che, poSe che. (durAcAro dila bagADe che) yAvata heyopAdeyanI sacoTa zraddhA ubhI kare che. AcAraniyamonI beparavAI-upekSA-avamUlyAMkana hoya tyAM tattvazraddhA AvI zake nahi. 2010_05 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 zravaNAdi yoga vadhAratAM jatA zraddhA, medhA vagere pakva thatAM Ave che eno atizaya paripAka e zraddhAdimAM viziSTa svairya siddha karavA rUpa che. te thaye chate zraddhA, medhA, dhRti, dhAraNA, anuprekSA evI uccakakSAe pahoMcI jAya ke jyAM AtmA atyAra sudhI anya anya vikalpomAM - upayogomAM to. hato te have eka ja upayogamAM sthiratA kare, jenAthI rAjasa, tAmasa bhAva khatama thaI sAtvika bhAva vRddhi pAme che - atizaya vRddhi pAme che jenAthI cittane DahoLI nAMkhanAra vikalponI hAramALAne aTakAvI denAra alokika dhairya tyAM pragaTa thAya che. mohanI sUkSma vRttione paNa naSTa karI devAno abhUta sAmarthyayoga paNa A pradhAna sAttvikabhAvathI pragaTe che je apUrvakaraNa - mahAsamAdhine laI Ave che. zuddha cAritranuM yathArtha pAlana jJAnanI apekSA rAkhe che. pahelA samasta jIvarAzinuM jJAna hoya, pachI ja jIvonI dayA vAstavika pALI zakAya. je ekendriyAdi jIvane oLakhato nathI te saMpUrNa ahiMsaka jIvana na ja jIvI zake ane tethI tenuM cAritra samRddha arthAt paMcAcArathI puSTa, samiti, gupti Adi uttaraguNothI bharacaka na ja banI zake. e ja rIte je darzana utsarga-apavAda yukta nathI te utsarga-pAlananA anavasare samAdhi kevI rIte TakAvI zake? praNidhAna pUrvakanI kriyAnuM La Ave che. ekalI kriyAnuM nahi, tema ekalA praNidhAnanuM paNa nahi. bIjathI pAka thAya che paNa kheDelI bhUmimAM vAvetara, jaLa siMcana, sUryano AtApa vagere kriyA thaIne pAkanuM sarjana thAya che, te vinA nahi. praNidhAna na hoya to kriyAmAM ekAgratA upayoga vagere nA rahevAthI phaLa kayAMthI nIpaje? mRtadharmanI vRddhi arthAt zAstrokta tattvonuM vadhatuM jatuM parizIlana mokSArthI mATe ati Avazyaka che. ema vRddhi pAmatA kRtamAM ja citta adhikAdhika lIna banatuM javAthI bIjA trIjA vikalpothI te mukta bane che. manane jItavAno e ja upAya che. nahi to anAdinI vAsanAo cittane bIjA vikalpomAM tANI javA. taiyAra ja che. e to adhikAdhika zrutamAM parovAyeluM rahe to ja bIjuM bhUle ane tethI anAdinI vAsanAonuM La na besavAthI e tAjI ane 8Ta thavAne badale ghasAre paDatI jAya. bIjI bAju zukla dhyAnanI bhUmikA sarjAtI jAya. jyAM mRtavRddhino bharacaka vyavasAya nathI tyAM kadAca cAritra jIvana paNa hoya toya. azubha vikalpo ane kaSAyomAM citta pakaDAyeluM rahe che tethI cAritrano bhAva ghavAi naSTa thai jAya che mATe sAdhu jIvanamAM to vizeSe karIne cittane bhaLatI - 2010_05 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 173 pravRttiomAM to zuM, paNa bhaLatA vAMcana - vicAramAM paNa na laI jatAM sarvajJA kathita zratamAM ja rokAyeluM rAkhavuM joIe. asapatna yoga dhyAnamAM rahe ke AtmAmAM aneka rogo che enI sAme aneka prakAranA bhAva padha niyamasara asapatnapaNe sevAvA joIe. svAdhyAya sAro karavAnA bahAne, magajazakti vadhAravAnA lobhamAM paDrasanA chalakAtA bhojana kare to e sapatnayoga thAya. kemake e bhojana vikAra utpanna karI saMyama-brahmacaryanuM ghAtaka nIvaDe mATe svAdhyAya paNa tyAga - tapayogane bAdhaka na bane evo sAcavavo joIe. ema dhyAnayogamAM evuM lAgI javAya ke jethI zAstrasvAdhyAya yoga ghavAya to te paNa asapatnayoga sAdhyo na gaNAya. badhA yoga niyamasara sAdhe to ja anAdikALathI agaNita azubha vAsanAothI bharelA jIvamAM e vAsanAono nigraha thAya, tapabhAva, dhyAna bhAva, ahiMsakabhAva vagere vidhi niSedhanA bhAva janma popAya ane parAkASThAe pahoMcI kapAyamukta thavAnI vastu sarvajJa bhagavAne je joI che e banI Ave. enA badale svecchAe aniyamita varte to ahaMtu poSAya ne tethI kaSAya ja ubhA rahe. kartavyanuM ullaMghana karI ne dhyAnanI sAdhanA e sapatna yoga banI mokSa sAdhaka yogarUpa na bane. svAdhyAya yoga siddha karyA pachI svAdhyAyanA parAvartanamAM, ciMtanamAM caDhI jatAM ekAgra thavA rUpa dhyAnayoga Ave paNa hajI zAstra bhayo nathI, pUla, sUkSma heyopAdeyanuM bhAna nathI, enI pariNati ghaDAI nathI. e jo dhyAnayoga laIne bese to na gharano, na ghATano thAya. bAkInA samayamAM aviveka - mUDhatA - phaSAya vagerethI pIDAto ja rahe ema svAdhyAyAdi kare paNa ekAgratA vinA ja kare to e Atmadopano uddhAra na karI zake athavA svAdhyAya sAro kare, paNa bIjI kriyAmAM locA vALeto pramAda - bedarakArI, lobha, ahaMvAdi poSAyA kare. - have buddhi, jJAna ane asaMmohane samajAvavA mATe lokaprasiddha udAharaNa kahe che ratnopalambhatajjJAna tatprAptyAdi yathAkramam ihodAharaNaM sAdhu jJeyaM buddhayAdisiddhaye // 122 // prastutamAM buddhi Adi traNa prakAranA viSayamAM buddhi Adi traNenI siddhi mATe ratna upalaMbha, ratnanuM jJAna ane ratnanI prApti e sAdhu-suMdara udAharaNa che ema jANavuM. arthAt upalaMbha, jJAna ane prAptithI ratnagrahaNano 2010_05 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 (bhogavaTAno) jema bheda paDe che tema eja anuSThAnano paNa buddhi, jJAna ane. asaMmohathI bheda paDI jAya che batrIsI 23/23mAM upAdhyAyajI ma. ratnaupalaMbha = ratnazAstrone sAMbhaLyA vinA, vAMcyA vinA, arthAta ratna zAstranA koIpaNa jAtanA jJAna vinA svamatie ratnane jovAthI ratna levAnI icchA thAya te ratna upalaMbha che. cakSu Adi indriyanA viSayano guNadoSanI parIkSA vagarano sAmAnyathI bodha te ratnopataMbha che. ratnazAstranA jJAnapUrvakanuM ratnaviSayaka jJAna te bodha che ane ratnazAstranA jJAnapUrvaka ratnanI prApti, saMgraha, kraya, vikraya e asaMmohanA sthAne che. votharmavIt martha - ratnanI prAptinuM bodha sahitapaNuM hovAthI arthAta trIjo bheda ratnanI prAptirUpa hovA chatAM tenA garbhamAM bodha che mATe te bodhanI apekSAe AvA kriyApUrvakanA bodhane asaMmoha kahyo. yathAma" A ratna upalaMbha Adi traNa buddhi Adi traNanA sAdhu = yogya - baMdha besatA udAharaNa che kAraNake rASTratika rUpa artha; sAdhakapaNuM A dRSTAMtamAM hovAthI A draSTAMtane sAdhu = samyapha kahyuM che. ratnanA lakSaNa vagerenA jJAna vinA AMkhathI jovA mAtrathI A ratna khUba prabhAvALuM, pANIdAra, pAsAvALuM, suMdara AkAra ane rUpavAnuM che evuM je bAhyadRSTithI ja sArApaNAnuM jJAna te buddhi che. jyAre ratnazAstrone jANavAthI ratnazAstra viSayaka tevA prakAranA ratnanA guNadoSane oLakhavAnA kSayopazamathI je ratnanA zubhaphlapaNAnuM ane rananA lakSaNonuM jJAna te jJAna che arthAta amuka ratno dekhAvamAM suMdara hovA chatAM gharamAM Ave to gharanI saMpatti jAya, du:kha, dAridra, daurbhAgya Ave-evA prakAranA guNadoSapUrvakano je bodha te jJAna che ane AvA prakAranA jJAnapUrvakanI ratnanI prApti, teno upayoga, bhogavaTo e asaMmoha che. varUpanA bhedathI bheda haribhadrasUrijI ma.sA. A dRSTAMta dvArA svarUpathI ja bheda batAve che arthAt ratnopataMbha, ratnajJAna ane ratnanI prApti e traNanuM svarUpa jAdu jAdu che eTale ke pahelAmAM viveka vagaranuM jJAna, bIjAmAM vivekapUrvakanuM jJAna ane trIjAmAM jJAnapUrvakanI prApti che. te ja rIte buddhi, jJAna ane asaMmohanuM svarUpa judu judu che. apunabaMdhaka avasthA pahelA jeTalo bodha che te badho buddhirUpa che. apunarbalaka avasthA AvyA pachI ekathI cAra dRSTi aMtargata bodha te aMze aMze samyagajJAna 2010_05 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 175 rUpa thato jAya che ane tyAra pachI pAMcamI daSTimAM samyaktva thaye chate bodha saghaLo jJAnarUpa thaI jAya che. tyAra bAda pAMcamA guNaThANAthI mAMDIne bAramAM guNaThANA sudhIno bodha pariNatipUrvakano hovAthI te asaMmoha rUpa che. Ama traNe prakAranA bodhanuM svarUpa bhinna bhinna che ema kahyuM. phaLanA bhedathI bheda jyAre upAdhyAyajI mahArAja batrIsImAM ratnopataMbha, ratnajJAna ane ratnaprAptio e traNenA LanA bhedathI buddhi, jJAna ane asaMmohano bheda batAve che. jema je jIvane mAtra ratnano upalaMbha thayo che te jIvane kadAca ratna maLI jAya to paNa tenA guNadoSano bodha na hovAthI te ratna dvArA je lAbha meLavavo joIe te nahi meLavI zake ane je ratna dvArA AkhA jIvananuM dAridra, duHkha, darbhAgya dUra thAya tema hatA te ratnane pakSIne uDADavAmAM ke atyaMta najIvI kiMmatamAM vecI mAraze. arthAt A jIva ratnano upayoga, bhogavaTo ja evI rIte karaze ke je dvArA lAbha kAMI nahi thAya paraMtu kayAreka tevAja prakAranuM ratna AvI jAya to uparathI tenA dvArA ja potAnI saMpatti Adi nAza pAmI jAya ane cirakAla du:khI thAya. teja rIte rASTratikamAM paNa abhavI, durbhavI, bhArekarmI bhavI jIvo ke je badhA oghadraSTimAM rahelA che te jIvonuM jJAna badhuM buddhirUpa che kAraNa ke temanA mULamAM viSayasukhanI Asakita, rAga temaja vaiSayika sukhamAM sukhabuddhi A badhuM akabaMdha paDeluM che. je koI rIte khasI zake tema nathI. tethI karIne te jIvo zAstrano abhyAsa karavA dvArA mana-vacana-kAyAthI niraticAra cAritranuM pAlana kare chatAM te jJAna badhuM buddhirUpa ja che kAraNa ke heyopAdeyano viveka, nirAgrahitA, tAttvika virAga teomAM hotA nathI. buddhinA nukasAna Akho saMsAra buddhinA AdhAre cAle che ane buddhi hoya tyAM ahaMkAra hoya ja. eTale buddhino nAza karIne samyagajJAna prApta karavuM hoya to pahelA ahaMkArano nAza karavo paDe che. pahelA ahaMkAra jAya che pachI jJAna Ave che. A jagatamAM be ja vastu che kayAM to jIvono aham poSAya che kyAMto jIvono aham bhagna thAya che. e sivAya bIjuM kAMI nathI. buddhi matabheda ubhA kare che. saMkucita daSTi ubhI kare che, matabheda thAya eTale jhaghaDo thAya, temAMthI manabheda Ave tyAre DAyavorsa levAya che ane Akhare tanabheda thAya tyAre nanAmI nIkaLe che. jANyuM sAcuM tyAre kahevAya ke koInI sAthe matabheda nA paDe. matabheda e jhera che. amara thavAnI vAta karanArA Aje matabhedamAM rahyA che e keTaluM moTuM Azcarya che? 2010_05 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 matabheda ubhA karo tyAM AtmA kayAM rahe? matabheda tyAM AtmA nahi ane AtmA tyAM matabheda nahiM. jyAM ahaMkAra hoya tyAM ja mata ane mamatva hoya, AtmAnA vizuddha pariNAmarUpa dharmanuM rakSaNa karavAnuM che. matabhedanuM rakSaNa karavAnuM nathI. buddhi matabheda ubhA kare che. samyagajJAnathI matabheda jAya che ane niraMtara samAdhi rahe che. buddhinI upAsanA karanArA vikalponI upAsanA kare che, paramAtmAnI upAsanA karatA nathI. vikalponI upAsanAthI du:kha sivAya bIju kAMI nahi maLe. "matadarzana Agraha tajI, varte sadguru lakSa; lahe zuddha samakita , jemAM bheda na pakSa." koInI sAthe kayAre paNa saMgharSamAM na utaravuM e mokSe javAnI cAvI che. atikramaNa tyAM pratikramaNa jarUrI bIjAnA vyu poinTane khoTAM kahevA karatAM enA saMyogo, zakti vagere vicArI ene samajavAno prayatna karavo e vadhAre sAruM che. manuSyabhavamAM saMyogono samabhAve nikAla karavA AvyA chIe. saMyogonA dhaNI thavA AvyA nathI. adhyAtmanA mArgamAM darekano samabhAve nikAla karazuM to ja mokSe jaI zakazuM. matAgraha e moTAmAM moTuM atikramaNa che tenAthI samagra bhAratanuM bhAvi jokhamamAM mUkAyuM che. potapotAnA matane siddha karavA anyane khoTA kahetA ApaNe acakAtA nathI paNa A atikramaNathI AtmA svarUpa ane samatAmAMthI khasI rahyo che tenuM zuM? jeTaluM atikramaNa karazuM teTaluM ja pratikramaNa karavuM paDaze to ja AtmA gharamAM AvI zakaze. matAgraha ane haThAgrahathI bIjAnA mATe ApaNA manamAM kharAba abhiprAya baMdhAya che. koIne mATe paNa manamAM kharAba abhiprAya bAMdhavo e bhAvapApa che. je dravyapApa karatA moTuM che. tenAthI ApaNe samaye samaye bIjAne anyAya karI rahyA chIe. bIjAne anyAya karavAthI bIjAne khoTA - khoTA kahyA karavAthI ApaNe vItarAgatAnA mArga upara jhaDapathI cAlI zakatA nathI. ApaNI gati maMda paDI jAya che. aMdaramAM karma bahu cIkaNA hoya ane aMdaramAM gAMTho ghaNI paDI hoya tyAre mANasa ghaNI bhUlo kare che kAraNake te vakhate tenI pAse buddhitattva che. bhUlo, dopo ane kapAyo karyA pachI ApaNe teno bacAva karIe chIe te ahaMkArane paMpALIe chIe. aMdarano ughADa nA thAya tyAM sudhI jIva dharma karavA. chatAM ahaMkArane ja sAcave che kAraNake ene ahaMkAranI sAthe ja rahevAnuM che. 2010_05 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 177 have jenI sAthe rahevAnuM che tene sAcave nahi to pachI rahevAya kema? aMdaramAM AtmA oLakhAyA pachI prematatvano AvirbhAva thAya che tethI have AtmA potAnI samajathI, abhiprAyathI - mAnyatAthI ahaMkAra sAthe raheto nathI. tethI tene sAcavavAno prazna have raheto nathI. prastutamAM indriyAIne Azracine padArthanuM temaja zAstronuM jJAna hoya che te heyopAdeyanA viveka vagaranuM hovAthI enA dvArA koI AtmikalAbha nahi thAya paraMtu bhautika ISTa vastuone prApta karavA dvArA jIvane saMsAra paribhramaNanuM kAraNa bane che. - have je jIvane ratnazAstronA lakSaNanA abhyAsathI zubhAzubha ratnonuM jJAna thayuM che tevA jIvanI pAse kadAca ratna AvI jAya to paNa tenI upAsanA karavA mATe samartha na hovAthI ratna dvArA bhogavaTAno je lAbha thavo joIe te nahIM karI zake. athavA to zubha phaLavALA ratnanuM jJAna hovA chatAM tene kharIdavAnI zakti nahi hovAthI tene meLavI zakaze nahi kAraNake UMcI koTinA ratnone meLavavA temaja bhogavavA mATe viziSTa koTinI upAsanA karavI paDe che kAraNake e badhA ratno devAdhiSThita hoya che ane tethI deva upAsanAthI prasanna thAya to ja te dvArA teno lAbha meLavI zakAya che. te ja rIte rASTratikamAM paNa je jIvone zAstranA abhyAsAdithI darzanamohanIyano kSayopazama thavAthI suMdara viveka pedA thaI gayo che ane tenA kAraNe svapariNati ane parapariNatine oLakhI zake che tevA jIvo paNa cAritra mohanIyanA udayanA kAraNe tattvamArgamAM yathArtha pravRtti karI zakatA nathI tethI tevA jIvonuM jJAna pariNatipUrvakanuM hotuM nathI ane tethI dRSTAMtamAM jema ratnAdi maLe to paNa teno bhogavaTo karI zakatA nathI teja rIte ahiMyA paNa cAritrAdi kadAca prApta thAya to paNa te dravyathI ja prApta thAya che paNa tenI pariNatirUpa bhogavaTo Avato nathI. have jema dRSTAMtamAM jeNe guNadoSanI oLakhane kAraNe zubhaphlavALA ratnane oLakhI lIdhuM che ane potAnI zaktithI devAdinI ArAdhanA karavA dvArA tene prApta paNa karyuM che evo jIva e ratna dvArA eno bhoga, upabhoga, kraya, vikrayAdi dvArA iSTalAbhane meLave che te ja rIte rASTratikamAM guNadoSanA vivekathI jIvane samyagajJAna thatAM sAthe sAthe jyAre cAritramohanIyano paNa kSayopazama thAya che tyAre te jJAna pariNatipUrvakanuM thatAM te asaMmoharUpa bane che ane tethI te sadAne mATe upazamabhAvamAM jhIle che. Atmika AnaMda anubhave che. ane jIvane mokSa prAptinuM kAraNa bane che. Ama jJAna jyAre pariNati pedA karavA dvArA jIvane aMdaramAM ThAranAruM bane che tyAre te jJAna ja asaMmoharUpa bane che, 2010_05 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga -3 have sadagThAnanA lakSaNane kahe che. AdaraH karaNe prItiravighnaH saMpadAgamaH / jijJAsA tannisevA ca, sadanuSThAnalakSaNam // 123 // (1) anuSThAna pratye bahumAna ane (2) karavAmAM prIti ahiMyA sadanuSThAnathI tahetu anuSThAna ane amRta anuSThAna e be . levAnA che. iSTa ane pUryAdi kAryomAM atizaya bahumAna, Adara ane tenA kAraNe anuSThAna karavAmAM prIti - AnaMda Ave che. anuSThAna pratyenA atyaMta rAgane kAraNe anuSThAna zarU karyuM chate mana, vacana ane kAyAmAM skUlanA pahoMcADe, anuSThAna choDAve, asamAdhi, saMkaleza pedA kare te rUpa vipnano abhAva arthAt tevA vidgo AvatA nathI. (3) vipnano abhAva anuSThAna pratyenA Adara bahumAnathI prIti-bhakti pUrvaka AnaMda sAthe jyAre anuSThAna karavAmAM Ave che tyAre jIvane tevA prakAranA navA puNyano baMdha temaja udaya thAya che athavA to te anuSThAnanA kAraNe sattAmAM paDela zabhakarmo tAtkAlika udayamAM AvIne vidgone pedA thavA detA nathI kAraNake vighnono abhAva karavA mATe puNyanI jarUra paDe che. pratikULa bAhya saMjogono nAza puNyane AdhIna che ane amRtAnuSThAnamAM e tAkAta che ke e tatkALa puNyane pedA karavA dvArA vidgono nAza temaja zubhaLane Ape che. vipnonI pratipakSI sAmagrI anuSThAnakAlamAM puNyadvArA racAya che ane e puNya anuSThAnanA prabhAvathI navuM baMdhAya che athavA to sattAmAM paDeluM tatkAla udayamAM Ave che ke je udayamAM AvavA dvArA pratikULa saMyogono nAza kare che temaja anukULa saMyogo pedA kare che. jema anAthI munie roga AvatAM dRDhasaMkalpapUrvakanuM evuM mAnasika anuSThAna karyuM, jenA dvArA evA puyano udaya thayo ke jethI badhI Apatti cAlI gaI. zarIranI pIDA nAza pAmI ane saMyama prApta thayuM. je anuSThAnA karatAM mana-vacana-kAyAne skUlanA na pahoMce evA bAhA vidgo. vastuta: vidhvarUpe gaNAtA nathI. jema bhagavAna mahAvIrane dIkSA lIdhA pachI 12aaaa varSa sudhI ghaNA upasarga AvyA paNa te emanA manane skUlanA pahoMcADI zakayA nahi. prabhunA niraticAra saMyamano nAza karI zakyA nahi. tethI vyavahArathI te viSNorUpa hovA chatAM tattvathI to karmanirjarAnuM kAraNa banyA che. (4) saMpadAnuM Agamana sadanuSThAna karatA zubhapariNAmane kAraNe je puNya baMdhAya che. tenAthI 2010_05 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 179 saMpadAnuM Agamana thAya che. tahetu anuSThAnamAM saMpadAnuM Agamana moTe bhAge pAralaukika hoya che temaja kayAreka A bhavamAM paNa kAlAMtare saMpadAnuM Agamana thAya che. jyAre amRtAnuSThAnamAM to tatkAla ja zubha bhAvathI baMdhAyela puNya udayamAM AvavA dvArA saMpadAnuM Agamana thAya che. jema mayaNAne saMdhyA kALe paramAtmAnA maMdiramAM AratI, maMgaLadIvo, dhUpa pUjA karatA amRtAnuSThAna thayuM hatuM jenA pratApe teja rAtrie paradeza gayelA potAnA patino yoga thayo hato. - amRtakriyAnA sAta lakSaNa A pramANe batAvavAmAM AvyA che - (1) targatacitta - te kriyAmAM ja mana, vacana, kAyAnA yogonI sthiratA hoya che. (2) samayavidhAna - zAstramAM kahelI vidhi mujaba yoga, mudrA, kAla vagerene sAcavIne karavAmAM Ave. (3) bhava bhramaNano bhaya - anaMtakALanA ApaNA bhAvI saMbaMdhI vicAra utpanna thatAM pa-25 varSanI aMdagIno bhaya nIkaLI jAya che. (4) bhAvanI vRddhi - bhavabhramaNano bhaya utpanna thatAM tenuM nivAraNa karanAra eka mAtra arihaMta paramAtmA ja che te ApaNuM sarvasva banI jAya che. Aje huM ApanI karUNAnuM pAtra banyo, Aje mArA sarvadu:kha, darbhAgya nAza pAmI gayA. sarvapApo dUra thaI gayA, Aje huM mahodayane pAmyo, Aje mane sukha, zAMti ane AnaMdano anubhava thayo, Aje mArA sarva manoratha pUrNa thayA, Aje mArA AtmAno pratyeka pradeza amRtavaDe siMcAyo, AjanI ghaDI dhanya banI gaI, suvarNamaya banI. Aje mane kalpavRkSa, kAmadhenuM ane ciMtAmaNInI prApti thaI. (5) vismaya - AMdhaLAne cakSunI, daridrIne dhananI, bhUkhyAne ghebaranI prApti thatAM jevuM Azcarya thAya tema paramAtmAnA darzane aho! aho! kevA mArA prabhu! kevA karUNAnA bhaMDAra! kevA upakArI vi.Azcarya thAya. (6) romAMca - paramAtmAnA guNo, aciMtya zakti, paramAtmAnuM svarUpa vagerenuM ciMtana karatAM romarAjI vikasvara thAya. (7) pramoda - paramAtmAnI bhakti karatA hRdaya AnaMdathI bharAI jAya. e AnaMda hRdayamAM samAya nahi. bahAra paNa na samAya. paramAtmAnuM je zuddha, buddha svarUpa teno yatkiMcita anubhava amRtakriyAmAM thAya che. e pramoda pachI paNa cAlu rahe che. (5) jijJAsA - svAbhAvika rIte ja sadanuSThAna viSayaka vidhi pariNAma vagerene jANavAnI icchA hoya che. 2010_05 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18. yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 (6) takrisevA chotA ne badale batrIsI 2324mAM tarelA - ceSTAlijJa - sevA A pATha zuddha lAge che arthAta iSTapUryAdinA jANakAranI sevA ane mULanA thI iSTapUrtinA jJAtAnI kRpA = anugraha = mahera najara. arthAta iSTAdinA jANakAranI sevA karavAthI sadAne mATe teonI potAnA upara kRpAdRSTi arthAta A jIva ghaNo yogya che. anuSThAnanA pAtrabhUta che mATe tene vizeSa vizeSa rIte bodha karAvavAnI teonI je iccho te ja temanI kRpAdRSTi che. - A pramANe 6 lakSaNothI yukta sadanuSThAna hoya che kAraNake temAM anubaMdha sahitapaNuM hoya che arthAt zubhAnubaMdha mATe AdarAdi Avazyaka che. buddhipUrvANi karmANi, sarvANyeveha dehinAm / saMsAraphaladAnyeva vipAkavirasatvataH // 124 // buddhipUrvakanA kAryonuM phaLa lokamAM buddhipUrvakanA badhA ja kAryo nizcaya karIne vipAkathI virasa hovAthI jIvone saMsArarUpa phaLane ja ApanArA thAya che arthAt buddhipUrvakanA iSTAdi anuSThAnomAM svamatikalpanAnI ja mukhyatA hovAthI, zAstrakathita vivekano abhAva hovAthI, vipAkathI arthAta LathI virasa eTale duHkhane ja ApanArA thAya che. saMsAramAM jIvo bahulatayA buddhine ja AgaLa karIne jIvanArA hoya che. A lokanuM sukha temane mukhya hoya che. atIndriya mokSatattva temane samajAtuM nathI eTale bhautika sukhanI prApti ane tenA bhogavaTA mATe teo manuSya janmane pApathI bharI de che pachI pApanA udayakALamAM, rogAdi avasthAmAM, vRddhAvasthAmAM, mRtyu vakhate, svajanonA viyogakAle te AtmAo jhUre che, vilApa kare che, AkraMda kare che, hAyavoya kare che, paisA cAlyA jAya, patnI bevaphA bane, putra sAcave nahi to te vakhate temanI pAse koI tattvanI zraddhA na hovAthI samAdhAna karI zakatA nathI ane tethI zAMti - samAdhi pAmI zakatA nathI. saMsAramAM sukha meLavavA mATe buddhithI viveka vagaranA kAryo kare che jenA kAraNe Aloka, paraloka ane paraloka traNene bagADe che ane duranta saMsAramAM bhaTake che. dharma nahi pAmelA saMsAravartI tamAma jIvonI A dazA hoya che. jJAnapUrvANi tAnyeva muktyaGgaM kulayoginAm / zrutazaktisamAvezAdanubandhaphalatvataH // 125 // jJAnapUrvakanA iSTAdi kAcanuM phaLa - jJAnapUrvakanA te ja iSTAdi kAryo kulayogIone zrutazakti yukta hovAthI arthAta heyopAdeyanA vivekathI sahita hovAthI zubhAnubaMdha LavALA thavAne kAraNe muktinuM aMga bane che ane A 2010_05 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 181 heyopAdeyanA vivekarUpa zrutazakti e ajarAmarapaNAnuM kAraNa hovAthI amRta zakti jevI che. arthAt te zaktine kAraNe anuSThAna anubaMdha zuddha thAya che ane tenAthI te mokSane Ape che mATe zrutazakti amRtazakti jevI kahI. zata parva - zrutazakti - amRtazakti tulya hovAthI temAM zubhAnubaMdha rUpa LapaNuM raheluM hovAthI te iTapUryAdi anuSThAno muktinuM aMga bane che. zaMkA : zubhAnubaMdha rUpa LapaNuM to zrutazaktimAM raheluM che to pachI ISTapUtadi anuSThAnane zA mATe tame muktinuM aMga kaho cho ? samAdhAna - tAttvika anubaMdhanuM AvApaNuM hovAthI arthAt tAttvika anubaMdhamAM muktihetupaNArUpa svabhAva hovAnA kAraNe tAttvika anubaMdhavALA anuSThAnane ame muktinuM aMga kahIe chIe. ahiMyA kulayogInuM grahaNa karyuM kAraNake gotrayogamAM AvA anuSThAnano saMbhava nathI ane pravRttacakrayogInA badhA anuSThAno asaMmoha yukta hovAnA kAraNe te paNa ahiMyA nahi Ave. A zlokathI je jJAnapUrvakanA anuSThAno che arthAt heyopAdeyanA vivekapUrvakanA je anuSThAno che te mokSarUpa phlane ApanArA che jyAre buddhipUrvakanA je anuSThAno che te saMsArarUpa phlane ApanArA che ema siddha thAya che. anyadarzanamAM paNa anubaMdha zuddhadharmanI mahattA A be zloka uparathI e samajavAnuM che ke anyadarzanamAM paNa pataMjaliAdi jevA tAtvika yogIo che. ane je tAttvika yogI che te koIpaNa darzanamAM rahelA hoya to paNa teo hetu, svarUpa ane anubaMdhamAM anubaMdha pradhAna dharmane ja mukhyatA ApanArA hoya che ane anubaMdha zuddha dharma karavA mATe atisUkSmadraSTi Avazyaka che. dharmamAM anubaMdha zuddhadharmavALA jIvono ja praveza che ane te hoya to ja lokottara dharma bane che. anubaMdhanI zuddhi vagarano game tevo sAro paNa dharma (pachI te jainadarzanamAM rahelAno paNa) te tattvadRSTithI lokika ja che. anubaMdha zuddha dharma Ave tyArathI jIvane te te anuSThAna karatA AMzika Atmika sukhanI anubhUti thAya che. mAtra oghathI dharmanI zraddhA hovAnA kAraNe te pahelA te te kriyA vakhate skUlathI sukha anubhave evuM bane paraMtu te vakhate AtmAmAM badhI atRptio, IcchAo, rAga-dveSa badhuM paDeluM hovAnA kAraNe ane virAga na hovAnA kAraNe jIvane vAstavika zAMta ane sthira sukha anubhavAtuM nathI. dRSTinI zarUAtathI AMzika sukha anubhavAya che ane te draSTiomAM krame karIne vRddhi pAme che. upazama sukhanI anubhUti mATe virAga, madhyasthatA, jijJAsA, gurukRpA ane vAraMvAra potAnA pariNAmonuM saMzodhana Avazyaka 2010_05 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 che. A abhyAsa dvArA ja jIva AgaLa vadhe che. je jIvone A dRSTi ja nathI ane mAtra kriyAmAM ja dharma samaje che tevA jIvo vyavahAranaca nirdiSTa mokSamArga ke je apunabaMdhaka avasthAthI zarU thAya che tenI bahAra che. mokSAMga ane puNyAMga - sAdhue sAmAnyatayA mukhya rItie jJAna, darzana, cAritra, dAna, zIla, tapa, bhAva rUpa je mokSAMga che teno ja upadeza ApavAno che. anukaMpA, jIvadayA vagere puNyAMga che teno upadeza gauNanRtyA che. vyavahAranaye anukaMpA, jIvadayA, mAnavatA vagereno upadeza e puNyAMga che jyAre dAna, zIla, tapa, bhAva e mokSAMga che. paraMtu tattvadRSTie vicArIe to jyAM sudhI jIvanI dRSTi vikasita nathI ane mokSano Azaya spaSTa rUpe Avyo nathI tyAM sudhI to mokSAMga evA dAnAdi paNa tene mATe puNyAMga bane che. jyAre Azaya zuddhi pragaTe che tyAre mokSAMga e mokSAMga bane che ane te vakhate karAtA anukaMpAdi e pradhAna puNyAMga bane che. te pahelA karAtA anukaMpAdi e apradhAna puNyAMga che. koIpaNa puNyAMga. parAkASThAnuM ane niHsvArthabhAve hoya tyAre te ja puNyAMga bIjAbhavamAM mokSAMga banI jAya che. jemake meghakumArane hAthInA bhavanI dayAthI bIjA bhavamAM je ArAdhanA maLI te mokSAMga banI. jIvadayA, anukaMpA vagerenAM kAryomAM utsargathI sAdhune na paDavAnuM vidhAnA hovA chatAM Apa dUdharma hoya, dukALa hoya, ativRSTi, anAvRSTi rUpa puSTAlaMbana hoya to deza, kALa vagere joIne ucita rIte pravartavuM paNa temAM vizeSa ullasitA na thavuM arthAt te karavA jatAM potAno svAdhyAya, tapa, japa, samiti, gupti vagere kriyAmAM khAmI na Ave, vairAgya jhAMkho na paDe te rIte pravartavuM. anukaMpAnA ke jIvadayAnA kAryo koI karatuM hoya to aTakAvavA nahi temAM je bhUla thatI hoya to sudhAravI. ApaNI hAjarImAM phaMDa vagere karavA mAMgatA hoya to aTakAvavA nahi Ama sarvatra heya - upAdeyano viveka karIne pravartavAthI te badhA kAryo jJAnapUrvakanA bane che je mokSa ApavA samartha che. sAdhue pradhAnatayA mokSAMga evA dAna, zIla, tapa, bhAvano ja upadeza ApavAno che e vAta e siddha kare che ke AdhyAtmika puruSo potAnA mAthe koIpaNa jAtano bojo laIne tA nathI. arihaMta ane siddha bhagavaMto kayAM bojo laIne che? to pachI enA sAdhaka sAdhubhagavaMto zA mATe bojo laIne ? vyavahAranI saphaLatA nizcayathI che ane nizcayanI saphaLatA vyavahArathI che e bhUlavuM joIe nahi. __ asaMmohasamutthAni tvekAntaparizuddhitaH / nirvANaphaladAnyAzu bhavAtItArthayAyinAm // 126 // 2010_05 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 183 jJAnapUrvakanA kAryo karatA asaMmoha pUrvakanA kAryonI vizeSatA e che ke jJAnapUrvakanA kAryomAM vastu svarUpanuM yathArtha jJAna hovA chatAM ane te jJAnane anurUpa heya - upAdeya pariNati ubhI thayelI hovA chatAM tyAM heyano tyAga ane upAdeyanuM grahaNa hovA chatAM AtmA haju te bodhamAM je rItano Tharavo joIe te Tharelo nathI. jJAna bodhamAMthI jyAre kaSAyonI vizeSa prakAre hAni thAya che tyAre ja AtmA svarUpamAM TharanAro bane che ane je bodha AtmAne pudgalabhAvamAMthI bahAra kheMcI Atma svarUpamAM ThAre te ja bodhanI adhyAtmanA mArgamAM kiMmata che. e jJAna mATe nathI. jJAna dvArA vastu svarUpane jANavuM e ja mAtra paryApta nathI. jJAna dvArA vastunuM svarUpa jANavuM e to prAthamika caraNa che. vAstavika to jANyuM tyAre kahevAya ke te jANavAnI asara AtmA upara paDe ane e asara AtmAmAM evI thAya ke aMdaramAM paDela kaSAyo, ahaMkAra, IrSyA, doSo, doSadRSTi vagerethI AtmA bhayabhIta bane. tenuM samagra astitva tene kADhavA dUra karavA jhaMkhe. Avo bodha e pariNata bodha kahevAya che je jIvane mohanI sAme vijaya meLavavAmAM upayogI che. jJAnapUrvakanA kAryomAM vastu tattvano bodha yathArtha che eTale heyanuM heyarUpe saMvedana che paraMtu bodha nabaLo hovAne kAraNe jene heya mAne che te doSo, kaSAyo, ahaMkAra vagerene nAza karavA samartha banato nathI eTale samaja pramANe AcaraNa nathI. AgamAnusArI bodha che. bodhane anurUpa vIryanuM pravartana nathI, jyAre asaMmoha pUrvakanA anuSThAnomAM jIvano upayoga dehathI chUTo paDelo hoya che. svarUpamAM Tharelo hoya che. upazamabhAva vedAya che. kaSAyonI vizeSa prakAre hAni thayelI hoya che tethI asaMmoha pUrvaka - karAyelA anuSThAno tathAbhavyatvanA paripAkanA vazathI ekAMte parizuddha che. A asaMmoha pUrvakanA anuSThAnomAM jema jema paratattva vizuddha AtmatattvanuM vedana thatuM jAya che tema tema AtmA mokSanI najIka jato jAya che. paratattvane pAmavAnI - jovAnI icchA jema jema vadhatI jAya che, tenuM praNidhAna dRDha thatuM jAya che tema tema upayogamAM rahela doSo ane kaSAyonuM baLa tUTatuM jAya che. asat tattvanI icchA, tene meLavavAnuM praNidhAna ane tene mATenA puruSArthathI upayogamAM kaSAyonI vRddhi thAya che ane sat tattvanuM praNidhAna, tene meLavavAnI icchA ane tenI prApti mATenA puruSArthathI upayogamAM zuddhi vadhatI Ave che. cothA guNasthAnakathI mAMDIne upara uparanA guNasthAnakomAM AtmabhAvaAtmasukha vedAya che tenI nA nathI paNa temAM aTakI janAro uparanA guNasthAnakane pAmI zakato nathI. eTale kayAMya baMdhAvAnu nathI, aTakavAnuM nathI, kayAMya sTezana karavAnuM nathI paraMtu teramuM guNasthAnaka na pAmIe A sudhA 2010_05 - - Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 apramattapaNe sAdhanA cAlu rAkhavAnI che. AtmabhAvano AnaMda pAmavA chatAM cAra thI agyAra guNasthAnaka sudhI sattAmAM mohanIya karma paDela che tenA bhAvamAM aTakI jaIe to te ApaNane pAchA dhakelI de che. guNanuM abhimAna karanArA, guNanA svAdamAM baMdhAI janArA doSa TALI zakatA nathI ane guNane doSarUpa banAvIne nIcenA sthAne pachaDAya che. mATe jyAM sudhI kevalajJAna na thAya tyAM sudhI ApaNI jAtane ApaNe pramAdI mAnavAnI che paraMtu bIjAmAM samyakatva, virati, avadhijJAna, mana:paryavajJAna thayela hoya to tene jJAnI mAnIne cAlavAnuM che. A che adhyAtmano mArga. pUrNa na banIe tyAM sudhI ApaNA guNomAM asaMtoSa rAkhavAno che. tArAmAM sukha bhale ubharAya. paraMtu tuM sukhamAM na ubharAto, kAraNa A to biMddhamANa sukha che, haju sAgara pramANa kevalajJAnanuM AnaMdavedana pAmavAnuM bAkI che. sa tattvanI icchA jema jema baLavAna banatI jAya che tema tema upayogamAMthI viSayono saMga, AkarSaNa chUTatA jAya che ane aMte sata tattvane pAmavAnI tIvrarUcinA baLa upara AtmA asaMgAnuSThAnane pAme che. karmamaLathI rahita evuM paramAtmatattva kevuM haze? emAM kevo AnaMda anubhavAto haze? e svarUpane huM kayAre pAmIza? paramAtmA kevA haze? kevo AnaMda anubhavatA haze ? sarvadu:kha rahita te svarUpa mane kayAre maLaze ? AvI. paramAtmatattvane pAmavAnI tAlAvelI asaMmohapUrvakanA anuSThAnomAM vartatI hoya che. AvI tAlAvelI jJAnapUrvakanA anuSThAnomAM hotI nathI mATe jJAnapUrvakanA anuSThAno svargAdi prAptinA vyavadhAnapUrvaka nivaNine ApanArA thAya che. jyAre je jIvo chaTTA - sAtamAM guNaThANe niraticAra saMyama pALe che ane jene kAraNe jeo UMcI koTinA audAsInya bhAvamAM rame che. bhavamokSa viSe samapariNativALA che. game tevA vAgha, siMhAdinA upasargomAM paNa samiti, guptithI calita thatA nathI evA jIvone asaMmohapUrvakanA anuSThAno jaldIthI muktine ApanArA thAya che. potAnA pitA kIrtidharane saMyamI banelA jANIne putra sukozale paNa cAritra lIdhuM. cAritra lIdhA pachIthI tyAga, tapa ane saMyamathI kAyAne zoSavI. nAMkhI. putranA virahathI ArtadhyAna karatI tenI mAtA sahadevI aMte mRtyu pAmI jaMgalamAM vAghaNa banI. girirAja upara rahelA te baMne munine jotAM ja te vAghaNa vi. potAno paMjo phlAvI sukozala upara humalo karyo. tenA zarIramAMthI lohI pIvA lAgI, mAMsa khAvA lAgI, munine jamIna upara paTakI be paMjAthI jaDabuM cIravA lAgI. te vakhate A saMmoha anuSThAnanI parAkASThAe pahoMcelA te mahAtmAe te vAghaNa upara krodha na karyo. teno dehapiMjara vAghaNe veravikhera karI nAMkhyo paNa mahAtmA samatA bhAvathI calita na thayA paraMtu upasargamAM sthira rahI pakakSeNI mAMDI kevalajJAna pAmyA 2010_05 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 185 ane mokSe gayA Ama asaMmoha pUrvakanA anuSThAno jIvane jaldIthI mokSane ApanArA thAya che. prAkRteSviha bhAveSu yeSAM ceto nirutsakam / bhavabhogaviraktAste, bhavAtItArthayAyinaH // 127 // bhavAtItArthAyI jIvonuM svarUpa - prakRti saMbaMdhI je bhAvo - pAMce indriyonA viSayothI mAMDIne buddhi sudhInA padArthomAM jeonuM citta nisaMgatAthI sahita hovAthI nirutsuka che te bhavanA bhogathI virakata thayelA e vA. muktasamAna jIvo bhavAtItArthayAyi che. arthAta saMsArathI atIta evA mokSarUpa tattvane viSe janArA che kAraNa ke rAgadveSAdirUpa bhava tenAthI emanuM citta vAsita hotuM nathI. ahiMyA buddhi e bhautika padArthamAM preraNA karanAra tattva che. jIvane jema viSayono rAga che teja rIte bhautika padArtha upara preraNA karanAra buddhi upara paNa rAga beThelo che. rAganA viSaya jema rUpAdi che tema buddhipaNa che ane A buddhi uparano rAga - buddhi uparano aham e mULabhUta saMsAra che. AtmAnA zuddha svarUpanA dhyAna jevuM bIjuM koI dhyAna nathI ane mokSanI icchA jevo bIjo koI vikalpa nathI. rAga-dveSa e AkhA saMsAranuM bhAvabIja che. tejasa - kAmaNa e AkhA saMsAranuM dravya bIja che. dArika zarIranuM bhedajJAna enuM drazya svarUpa e che ke AraMbha-bhoga ane parigraha A dehathI na thAya. tejasa-kAzmaNa zarIrathI verAgya pragaTe tyAre vairAgyanI parAkASThA Ave. aMdarathI ekapaNa vikalpa na uThe e vairAgyanI parAkASThA che. kevalInuM jJAna - mana ane buddhi rUpe pariNamatuM nathI jyAre ApaNuM jJAna mana ane buddhirUpe pariName che. jJAnI kahe che ke tane tArA mana ane buddhi upara jeTalo rAga che teTalo rAga patnI ane bALaka upara nathI kAraNa ke potAnA manathI viruddha cAle to pachI te patnI hoya ke bALaka hoya tenA upara paNa rAga raheto nathI. anAdikALathI A mana ane buddhie zarIra ane indriyanuM kAma karyuM che, AtmAnuM nahi. tene amana karavA e ja tejasa kArpaNanuM bheda jJAna che. mana ane buddhine dAnAdimAM temaja paramAtmabhaktimAM vALavAnI che. mana ane buddhinI sAme rIvolvara rAkhavAnI che. enA ahamane khatama karavAno che. mana, buddhinuM AyuSya dIdhuM che. tejasa-kAzmaNanuM AyuSya baMdhAtuM nathI, baMdhAyeluM ja che. mana ane buddhi e vAgha - siMha jevA che tenI pAse sarakasanA rIMgamAsTaranI jema kAma levAnuM che. ahamathI zrutakevalI paNa nigodamAM maLelA mRtanA vikalpomAM aham na karIe to ja ApaNe vItarAga banI zakazuM. nahito zrutakevalI paNa ahamane vaza banI nigodamAM jAya che. aham 2010_05 WWW.jainelibrary.org Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 vinAnA eka paNa zrutavikalpamAM kevalajJAna ApavAnI tAkAta che. taijasa kArmaNanI jema mana ane buddhi paNa bIjA bhavamAM sAthe jAya che. mana ane buddhi upara vairAgya zuM ? vairAgya eka jaDa pudgalo pratye lAvavAno che. bIjo ApaNI vinAzI dazA pratye lAvavAno che. avinAzIno AdhAra laIne nIkaLelI cIja mana ane buddhi che. mana ane buddhi eTale icchA ane vicAratattva che. icchA ane vicAra e baMnemAM AkhuM ghAtI karma samAI jAya che. jIvane jeno abhAva vartato hoya tenI ja icchA thAya che. vastuno abhAva tenA aMtarAyane nakkI kare che ane icchA e mohanIya karmane nakkI kare che. jyAre vicAra e jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya karmane nakkI kare che. A be karma hoya tyAMja vicAra hoya. kevalIne A be karma nathI to tyAM vicAra nathI. vairAgya konI pratye keLavavAno ? mana ane buddhi caitanyano aMza che ane vinAzI che jyAre pudgala e jaDa ane vinAzI che te baMne pratye vairAgya lAvavAno che. potAnA vicAro ane icchA upara bIjA hA, hA kahe tenI upara jIvane prema che. bIjA pratye nahi. eka eka vikalpano marma pAmavo e koI puNyazALInuM kAma che. AraMbha bhoga ane parigrahano tyAga karanAra sAdhune paMcaparameSThimAM mUkyA che bIjAne nahi. gRhastha dezathI tyAga kare che. sAdhu sarvathI tyAga kare che. sAdhanAnuM kSetra audArika zarIra eTaluM mahAna nathI paNa sAdhanAnuM kSetra mana e ja mahAna che. 'jAvamaNe hoi niyama saMjutto' kahyuM e mananI sAdhanAne sUcave che. sAmAIyavayajutto eTale sAmAyikanA kapaDA kaTAsaNuM, caravaLo, sthApanAcAryethI yukta thavuM te vyavahAra che jyAre temAM manane joDavuM e nizcaya che. sAmAiya vayajutto AvyuM eTale daravAjA sudhI AvyA. daravAjA sudhI praveza thayo che gharamAM nahi. pUrNa paramAtmasvarUpa evA ApaNA AtmAmAMthI nIkaLelA paryAyo eja mana ane buddhi che. e ApaNA AtmAnuM kSetra che. tenI pratye vairAgya keLavavAno che. mana ane buddhi e ApaNo ja parivAra hovA chatAM e ApaNane taMga kare che tethI tenA pratye vairAgya keLavavAno che. taijasa - kAryaNanuM maraNa eka ja vakhata thAya che jyAre audArika zarIranA maraNa anaMtA thayA. je mana ane buddhi aMdarathI ahavALA che tenI tapAsa karIne dhyAna dvArA tene ThIka karavAnA che. mohanIyanA bhedo e mukhya pApa che. jenAthI azubhakarma baMdhAya che ane zarIrAdinI racanA thAya che. icchA ane buddhi AkhA padArthonuM upAdAna kAraNa paNa 2010_05 e saMsAranuM upAdAna kAraNa che. saMsAranA bAhya ja che A saLaMga ane akhaMDa mArga samajAI Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga- 3 187 jAya ane ApaNA magajamAM rahe to AgaLa vadhAya. jyAM pahoMcavAnuM che te siddhatva e pUrNatattva che. ekathI cauda guNaThANAno mArga e saLaMga mArga che. kevaLajJAna e akhaMDa sTezana che. A traNene samajavAthI vikAsayAtrA pUrNa bane che. paramAtmAnI kRpAthI ane bhaktithI ja ApaNe virAgI banI zakaze. mana, buddhi ane tenI sAthe saMlagna tejasa kArpaNa zarIra e ja bhava - saMsAra, tenI uparano verAgya e bhavanirveda. te dRzyamAna nathI. paNa tenA saMvedanathI odArika zarIra saMbaMdhI tyAga ane vairAgya drazyamAna banI zake che. aMdarathI bhale kadAca vikalpo nIkaLe paNa eno aham karavAnuM choDI daIzuM to jarUra AgaLa vadhAzevikalpo e vastu ja nathI. pAramArthika nathI, vaMdhyAputra jevA che. ene AdhAra ApanAra AtmA ja mahAna che. e AtmAne sAdhaka banAvavAno che. te mATe sAdhanA karavAnI che kAraNake guNaThANA sAdhakanA che. vidvAna, paMDita ane sAkSaranA nathI. e traNene anusaranArA moTe bhAge. ghaNA hoya che jyAre sAdhakane sAdhya-sAdhana dAvanuM joDANa karavAnuM che. jemAM AtmAe uttarottara vikAsa karI upara caDhavAnuM che. hakIkatamAM to sAdhyadRSTinA abhAvamAM ja ahaMkAranI saMbhAvanA che. buddhi sudhInA bhAvo sAMkhya matAnusAre jaDa prakRtithI pedA thayelA che ane jainadarzanane dezasaMgrahanaya (apara saMgrahanaya)thI te iSTa che. kAraNa te naye AtmA puSkarapalAzavat nirlepa che ane je kAMI jagatanuM saMcAlana che te prakRtinA bhedarupa buddhi dvArA ja thAya che. bhavAtItArthayAyI jIvonuM svarUpa nisaMgatAthI sahita hovAthI nirutsuka che. AvuM nirutsuka citta prApta karavuM e rAdhAvedha sAdhavA jevuM che kAraNake AmAM dravya, kSetra, kAla, bhAvathI apratibaddha thavAnuM hoya che. zarIra ane manano yoga hovA chatAM AtmA upara tenI koI vizeSa asara thatI nathI mATe bhavAtItArthayAyI jIvone muktaka kahyA che. eka eva tu mArgo'pi teSAM zamaparAyaNaH / avasthAbhedabhede'pi, jaladhau tIramArgavat // 128 // bhavAtItArthayAcIno eka ja mArga- A bhavAtItArthayAyIono upazama pradhAna (cittanI vizuddhi svarUpa) eka ja mArga hoya che. guNasthAnakanA bhedanI apekSAe jIvomAM bhinna bhinna zamaparAyaNatA hovA chatAM paNa jema samudramAM eka ja tIra tarapha - kinArA tarapha janArA jIvo samudramAM bhinna bhinna sthAne rahelA hovA chatAM paNa teono puruSArtha badhAno kinArA taraphlo ja hoya che teja rIte teono paNa eka ja upazamapradhAna mArga hoya che. 2010_05 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 dareka avasthAmAM cittane zAMta, sthira ane samatola rAkhavAthI AtmAmAM upazama bhAvanA saMskAra paDe che. jene jagatamAMthI kAMIka meLavavuM che, kAMIka joIe che, kAMika thavuM che. AvI aMdaramAM vRttio paDelI che te AtmAo bahArathI dharma kriyA karavA chatAM aMdarathI upazAMta thaI zakatA nathI. upazama bhAva pAmavA mATe sAdhakanuM kurukSetra mana che. temAM zuM paDeluM che? tenuM vAraMvAra saMzodhana thavuM joIe. pudgala saMbaMdhI parivartanazIla ane vinAzI paryAyione vAraMvAra vicAravAthI manamAMthI tenA pratyeno rAga osaravA mAMDe che ane rAga nIkaLatA pachI tene kazuMja meLavavAnI icchA rahetI nathI ane AvI aMdarathI vRtti, sahana karavAnI vRtti, samAdhAna keLavavAnI vRtti Ave tyAre ja AtmAno kharo sAdhanA kALa zarU thAya che nirIhatA, sahanazIlatA ane sarvatra samAdhAna vRtti e bhAvanatva che. e upazama bhAva che. uparokta guNo jyAM jovA maLe tyAM upazamabhAva hoya. eka harijana strI che. pati marI gayo, pachI dIkaro paNa marI gayo, dIkarI rAMDI. eka vakhate teNI nIce kacaro sApha karI rahI che uparathI koInI agAsImAMthI phlanuM kuMDuM tenA mAthA upara paDayuM. lohInI dhArA nIkaLI - pelo mANasa uparathI nIce Avyo. bAInI mAphI mAMge che. te vakhate bAI kahe che, bhAI! kameM to rAmacaMdrajIne paNa nathI choDayA to mane kevI rIte choDe? mATe tamAre kAMI du:khI thavAnI jarUra nathI, kevI samatA ? kevo javAba? kevo sAtvika bhAva? kevI samAdhAna kaLA? Avo upazamabhAva ja jIvane mokSe laI jAya che. koIpaNa zubha vastu viSayaka praNidhAna draDha bane che tyAre jIvane aMdarathI layopazama thAya che ane tethI praNidhAnanA baLe citta zubhasaMskArAtmaka bane che. AvuM zubhasaMskArAtmaka citta jIvane satata upazama bhAvamAM rAkhe che. jayAM upazamabhAva nahi tyAM dharma nahi * islAma dharmavALA masUrane sahana karI zakayA nahi. muslimomAM sUphI saMto ke je khUba UMcI koTinA kahevAyA che temAMnA eka suphI saMta masUrane teoe phAMsI ApI. majUrane brahmajJAnI - AtmasAkSAtkAra thayA pachI "huM analahaka chuM." paramAtmA chuM. huM brahma chuM ema bolavA mAMDayA. ' mahuM brAzmi bolavA mAMDayA. have majUra paramAtmAthI judo nathI. ema bolatA musalamAno vicAre che ke have A nApAka thaI gayo. jethI potAne paramAtmA kahe che, islAma bhaktimArga che a6 jamADazna nI ghoSaNA bhaktimArgathI viparIta che. te loko kahe che ke jo tuM brahma che, paramAtmA che to have bhakti konI rahe? ane bhakti na rahe to paramAtmA paNa kevI rIte 2010_05 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 189 hoya ? pachI to bhajana nathI. baMdagI nathI. pachI smaraNa konuM ? smaraNa to ApaNAthI bhinanuM ja hoya. Akhare teoe mansurane phAMsI upara laTakAvyA. chatAM mansurane koI du:kha nathI. loko jovA mATe umaTayA che. tyAre mansUra hase che. AtmA kSaNavAra lokoe hasavAnuM kAraNa pUchyuM to kahe che cAlo. A bahAne paNa tame upara joyuM. zAyada mane jotAM jotAM A mRtyunI ghaDImAM, mRtyunA AghAtamAM tamArI vicAra prakriyA baMdha thaI jAya ane aMdaranuM AkAza khulI jAya, tamane tenA darzana thaI jAya ke je huM chuM. mansUra jo bhAratamAM janmyA hota to loko temane eka saMta mAnI le pUjata. emanI gaNanA maharSiomAM thAta paNa te Araba dezamAM pedA thayA mATe phAMsI maLI. yahudIo paNa jisasane sahana karI zakayA nahi. teNe kahyuM ke huM ane mAro pitA ke jemaNe mane banAvyo che te ame baMne eka chIe mAtra te upara che ane huM nIce chuM. A ghoSaNA yahudIone pasaMda na paDI. temane temAM ahaMkAra dekhAyo, temane paNa yahudIoe phAMsI ApI. bhaktimArgIo jyAre potAnI mAnyatAmAM kaTTara AgrahI bane che tyAre teo jJAnamArganI upAsanAne samajI zakatA nathI. jyAM jhanuna che tyAM upazamabhAva nathI. Azcarya rahasya zaMkarAcArya bhramaNa karatAM karatAM dakSiNamAM AvyA. tyAM temaNe eka Azcarya joyuM. sakhata tApamAM eka ghAyala deDako garama retImAM paDyo rahI taraphtato hato. deDako pANImAM rahenAra komaLa prANI che. koIka kAraNavazAt enA paga tUTI gayA hatA. e taraphTatA deDakA para eka nAga chAyA banIne beTho hato jenAthI deDakAne tApa na lAge emane AnI pAchaLanuM rahasya jANavAnI icchA thaI. temaNe RRSi munione puchayuM. AnuM rahasya zuM che? kema ke deDako sApanuM bhakSa che chatAM sApa tenA para chAyA karIne beTho che? RRSioe kahyuM ahIMnI bhUminA paramANuono A prabhAva che ke ahIM hiMsaka paNa ahiMsaka banI jAya che. ahIM varSo sudhI zRMgerI RRSie Atma sAdhanA karI che. tenA AhAra-vihAra-AcAra-vicAra ati pavitra hatA. eTalA - - mATe A bhUmi atipavitra banI gaI. A kSetranI sImAmAM AvanAra pratyeka jIva ahiMsaka banI jAya che te AcArathI komaLa ane hRdayathI dayALu bane che. A sAMbhaLIne zaMkarAcArye nizcaya karI lIdho ke huM pahelA ahIM ja maThanI sthApanA karIza. A bhUmi to tIrtha che eTalA mATe prathama maTha temaNe zRMgerImAM sthApyo. eka zUphI kathA thaI gaI. mAtra paDachAyAthI 2010_05 - - eka mANasa hato jeNe potAnA paDachAyAthI ghRNA ja nahiM tenA paganA cihnothI paNa ghRNA thaI. te Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 have tenAthI bacavA icchato hato. te icchato hato ke have chAyA na rahe. te khUba dUra dUra mAilo sudhI doDyA karyo paNa jeTaluM doDyo teTalI tenI pAchaLa chAyA paNa doDatI rahI ane pacihno paNa paDatA rahyA. Akhare enI buddhie kahyuM ke tame barAbara doDyA nathI. tame tejIthI doDyA nathI. Akhare teNe tarka karyo ke huM jeTalI tejIthI doDuM chuM teTalI tejIthI to chAyA paNa doDe che. Ama jo cAlyA kare to enAthI kayAre paNa chUTAya nahi mATe mAre jo eno saMbaMdha toDI nAkhavo hoya to eTaluM doDavuM joIe ke jethI te mAro pIcho na karI. zake. Akhare te marI gayo. AvI ja dazA mANasanI che. hIrA, motI, mANeka, pannA je chAyA tulya. che tene bharavAmAM paDayA chIe jethI dharma karavA chatAM zamaparAyaNa upazamabhAva Avato nathI. sUpha kahe che khera ! e lokone eTalI to khabara che ke jo huM vRkSanI. chAyAnI nIce jaIne besI jAuM to chAyA pachI rahetI nathI. sUryanI sAme ke sUryanI nIce ubho rahuM to chAyA bane che. tema jyAre tame ahaMkAranI ghoSaNA karo cho, mAna, pratiSThAne jhaMkho cho tyAre chAyA bane che. paNa je sanmAna nathI cAhatA, pada-pratiSThA-yaza-gaurava icchatA nathI. to chAyA banatI nathI. te pote ja chAyAmAM jaIne besI gayA have chAyA bane ja kevI rIte? pachI pagalA paDe ja kevI rIte? bhAgavAthI pagalA paDavAnA baMdha nathI thatA te to banavAnA - adhika banavAnA. sUphI kahe che ke saMsArI jIvonA pagalA to jaldIthI bhUsAI javAnA kAraNa tyAM loko ghaNI bhIDathI cAlI rahyA che tyAM tamArA pagalAnI koNa ciMtA kare che. paNa sAdhu saMtonA jyAM pagalA paDe che tyAM koI nathI cAlatuM jyAM adhika saMgharSa, ane virodhitA che temanA pagalA aneka sadIo sudhI banyA rahe che. jIva je potAnI cetanAmAM vizrAma pAmI jAya to ja ahaMkAranA pagalA na bane to A dharatI tenAthI vikRta na thAya. chAyA na bane ane tethI chAyAthI bacavAnA upAya paNa na karavo paDe. "jAgIne jouM to jagata dIse nahi" narasiMha mahetA. saMsArAtItatattvaM ta, paraM nirvANasaMjJitam / taddhayekameva niyamAcchabdabhede'pi tattvataH // 129 // vaLI pradhAna evuM saMsArathI atIta tattva nirvANa saMjJAvALuM che. ane te sAmAnyathI eka ja che. arthAta zabdathI nirvANano bheda hovA chatAM paramArthathI sAmAnya rIte eka ja che. sAmAnyathI eTalA mATe ke te te vyaktirUpe, avagAhanA rUpe, kAlarUpe te AtmAomAM bheda hovA chatAM svarUpathI koI bheda nathI. 2010_05 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 zabdathI bheda che te kahe che. sadAzivaH paraM brahma, siddhAtmA tathAteti ca / zabdaistaducyate 'nvarthAdekamevaivamAdibhiH // 130 // zlokArdha - antarthathI eka ja evuM A nirvANapada (judA judA darzanakAro vaDe) sadAziva, paraMbrahma, siddhAtmA, tathAtA ityAdi zabdo vaDe kahevAya che. jaina darzana AtmAnI siddhAvasthAne nirvANa zabdathI oLakhAve che. te ja nirvANane judA judA darzanakAro upara batAvelA judA judA nAmathI kahe che. eTale ke temAM nAmabheda hovA chatAM arthabheda nathI. keTalAka darzanakAro te nirvANane sadAziva kahe che. te barAbara che kAraNa ke mokSamAM gayelA AtmAnuM haMmezA kalyANa ja hoya che. te nirvANa avasthAmAM kyAre paNa akalyANa nathI. traNe kALamAM mukta banela AtmA parizuddha che. saghaLA alyANono te nirvANa avasthAmAM abhAva thaI gayela hovAthI te sadAziva kahevAya che. AtmA svarUpe zuddha, buddha, niraMjana, nirAkAra che. sata cita AnaMdamaya che. tenA maulika svarUpamAM kleza ke du:khanuM koI nAma nizAna nathI tethI alyANa tenAmAM saMbhavatuM nathI. paraMtu anAdikALathI karmasaMyoge malina banIne potAnI zuddha, buddha avasthAne te gumAvI beTho che ane tethI te duHkha, dAridra, apamAna, ayaza, ciMtA, zoka, janma, jarA, mRtyu, Adhi, vyAdhi, upAdhi Adi saghaLA alyANano bhoga banela che. jyAre te AtmA potAnuM molika zAMta, prazAMta, upazAMta svarUpa samajIne, tenI zraddhA karIne jJAnI nirdiSTa samyagajJAna prayukta mokSamArgane Acare che tyAre tenA saghaLA doSo dUra thAya che ane AtmA evI avasthAne pAme che ke jyAM koI paNa prakAranuM alyANa kyAre paNa saMbhavita nathI. AvI nirvANa avasthAne keTalAka darzanakAro sadAziva tarIke oLakhAve che. keTalAka tene parabrahma kahe che. brahma eTale vyApaka tattva A jagatamAM vyApaka tatva. be che. eka AkAza ane bIjuM kevaLajJAna AtmAnI siddhAvasthA, AkAza kSetrathI vyApaka che jyAre AtmA jJAnathI vyApaka che. AkAza lokAloka vyApaka che jyAre kevalajJAna lokAloka prakAzaka che. AkAza karatAM paNa AtmA mahAna che kAraNa ke pote maryAdita kSetramAM rahevA chatAM dUra ke nikaTavartI jaDa cetanane potAnAmAM samAve che. mokSa e paraMbrahma svarUpa che ane te AtmAnI siddhAvasthA che. bRhatva ane bRhakatva vaDe haMmezA sadbhAvanuM AlaMbana hovAthI te parabrahma kahevAya che. bRhatva eTale mahAnapaNuM arthAt AtmAno pUrNavikAsa. 2010_05 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 mokSamAM AtmAno pUrNa vikAsa thayelo che. AtmA para lAgelA ghAtI,aghAtI karmanA paDalo nIkaLI gayA hovAthI niravadhi AnaMdano bhoktA banela che. ane Atma pradezanuM parama sthiratva tyAM raheluM che. saMsArI avasthAmAM karmanA udaye je aneka veza bhajavavA paDatA hatA. aneka nATaka karavA paDatA hatA. nAnA-moTA kSudra jaMtuonA avatAra levA paDatA hatA. AtmAnI viDaMbanA ,nAlezI, apamAna, tiraskAra anubhavavA paDatA hatA enA dvArA AtmAnuM caitanya sadA dabAyeluM rahetuM hatuM te have karmano kSaya thavAthI pUrNa avasthAne pAmyuM. AtmAnA anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMtacAritra, anaMtatapa, kSAyika bhAvanA kSamAdi guNo pragaTa thayA. saMsArI avasthAmAM puNyakarma ane anya parapadArthane AdhIna banIne jIvavAnuM hatuM tenA badale have pote ja potAno AdhAra banIne rahela che. ghAtI karmonA nAze jJAna vItarAgI, avinAzI ane pUrNatAne pAmyuM. jJAna tenA mULa svarUpamAM AvyuM. tenA kAraNe sarvaguNo paNa pUrNatAne pAmyA. AtmA sahajAnaMdI, pUrNAnaMdI banyo. potAnuM sarvasva potAnAmAM ja pragaTa thayuM. saMsArI avasthAmAM haMmezA tuccha evA pagalika padArtho ane padgalika bhAvonuM AlaMbana laIne jIve potAnA brahmasvarUpane kacaDI nAkhyuM hatuM. jenA kAraNe kevalajJAna matijJAna banyuM hatuM. zuddha jJAna vikArI banyuM hatuM. samudra khAbociyuM banyuM hatuM. jenA kAraNe jIva cAregatino musA banI bhaTakI rahyo hato te AtmA have vikAsanI zreNIe caDhI pUrNatAne pAmyo A tenuM bRhatva che. ane bRhakatva eTale anya jIvone zuddhasvarUpanuM dAna karanAra. arthAta potAnA avalaMbane anya jIvonA pUrNavikAsamAM nimitta bananAra. jema amAvasyAnI aMdhArI rAtrie samudranI musAphrI karatA nAvikane dhruvano tAro yogya dizA batAve che. tenA sahAre nAvika samudranA sAmA kinAre hemakhema pahoMcI jAya che te A dhruvanA tArAno upakAra che. dhruvano tAro AlaMbana rUpe na hota to nAvika game teTalA halesA mAravAno prayatna karata to paNa nAva iSTa sthAne pahoMcata nahiM. tema mokSamAM gayelA siddhabhagavaMto anya jIvone mokSe pahoMcavAmAM avalaMbana Ape che. siddha bhagavaMtonuM avalaMbana lidhA vinA koI paNa AtmA AgaLa vadhI zakto nathI. khuda arihaMta paramAtmAo paNa siddha paramAtmAnA avalaMbane ja arihaMta thAya che. sarva jIvonuM kalyANa karavAnI karuNAmaya draSTi e ja arihaMta paramAtmAnuM AIjya che. jo jagatamAM siddhapaNuM ja na hota to arihaMta paramAtmAo jagatanA jIvonI kalyANa karavAnI bhAvanA konA avalaMbane karata? jo siddhapaNuM ja na hota to saMsAramAMthI choDAvIne jagatanA jIvone kyAM mokalavAnI bhAvanA karata? AInya konA avalaMbane pragaTa thAta ? Ama arihaMta paramAtmAnA Ahatyane 2010_05 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 1973 pragaTa karavAmAM siddhanA jIvo prakRSTa nimitta banavA rUpe upakAraka che. to pachI bIjA jIvone mATe to pUchavuM ja zuM? Ama mokSamAM gayelA siddhAtmAo pote bRhatva eTale mahAna banelA che ane anya jIvone bRhakatva aTale mahAna banAvanAra che. Ama mokSamAM gayelA AtmAone bRhatva ane bRhakatva dvArA sadA sadbhAvanuM ja AlaMbana hovAthI te paraMbrahma kahevAya che. saMsAramAM asadbhAvanuM ane asat pravRttionuM ja bahudhA. AlaMbana hatuM te have na rahyuM paNa sadA sabhAvanuM ja AlaMbana rahyuM. nirvANa pAmelA AtmAne keTalAka loko "siddhAtmA" tarIke oLakhAve che. arthAt jenA saghaLA prayojano samApta thaI gayA che, have jene kAMI ja karavAnuM bAkI rahyuM nathI, AtmA kRtakRtya banI gayo te siddhAtmA che, saMsArI avasthAmAM saghaLuM kare chatAM kAMIne kAMI karavAnuM bAkI rahetuM hatuM eTale kRtArthatA - kRtakRtyatA na hatI. padgalika padArthadvArA pUrNatAne prApta karavA mathanArane kyAre paNa saghaLA. prayojano siddha thatA nathI kAraNa ke jenA dvArA AtmA pUrNatAne pAmavAno prayatna kare che te pugala jaDa che. vinAzI che, khaMDita che, apUrNa che. je pote ja svarUpe apUrNa che tene pAmIne AtmA pUrNatAne kevI rIte pAmI zake? saMsAramAM ajJAna ane avivekane pAmIne AtmAe potAnI jAtane sukhI karavAnA ane sukhanI carama sImAM svarUpa pUrNatAne pAmavAnA ghaNA prayatno karyA paNa te badhA niLa ja gayA. eTaluM ja nahi, durgativardhapha banavA dvArA saMsAraparibhramaNa karAvanArA paNa thayA. have ajJAna ane avivekano nAza thatAM potAnA guNo dvArA ja pUrNatAne prApta karavAno prayatna karatA potAnA guNomAM ja sAcI vRtine pAmyo. paramAnaMda aMdarathI ja lAdhyo ane tethI have bahAramAM kazuM ja karavAnuM na rahyuM tethI sAcI kRtakRtyatA pAmyo. keTalAka darzanakAro mokSamAM gayelA jIvanI avasthAne "tathAtA" zabdathI oLakhAve che. AkAla sudhI arthAta haMmezane mATe jyAM tathApaNuM eTale ke paramazuddhapaNuM rahevAnuM che temAM lezamAtra paNa phara thavAno nathI te AtmAnI avasthA tathAtA che. haMmezane mATe tathAbhAva- eka sarakhApaNuM hovAthI muktine tathAtA zabdathI oLakhAvI che. emAM graMthakArazrI te darzanakAronA graMthanI sAkSI ApatA kahe che ke upAdAna kAraNa ane nimittakAraNa baMne vaDe mokSamAM zAzvata adhikArIpaNuM hoya che. kahevAnuM tAtparya e che ke je padArtha svarUpe zuddha che ane paramasthiratva svabhAvavALo che temAM eka sarakhI avasthA na rahevA denAra arthAt samaye samaye temAM parivartanatA lAvanAra upAdAna kAraNanI malinatA che ane te 2010_05 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 malinatAmAM prayojaka AtmA para rahelA zubhAzubha karmanA udayarUpa nimitta kAraNa che. A baMnenA kAraNe AtmA tathAtA rahI zakto nathI paNa samaye samaye atathAtA banyA kare che. anAdi anaMtakALathI AtmA svarUpathI cyuta thayelo che. tenA upayoga gharamAM vikRti peThI che tenA kAraNe karmaraja satata coMTyA kare che. A baMnenA kAraNe enI eka sarakhI avasthA ke je tathAtA che te anubhavAtI nathI. jyAre AtmA guru upadezanA dvArA jJAnanA baLe potAnI azuddha avasthAne jANe che ane pachI tene dUra karavA kaTibaddha bane che tyAre malinatAno saMpUrNa nAza tathA karmaraja paNa badhI AtmA parathI kharI paDe che ane AtmA upayoga ane pradezathI zuddha bane che. have upAdAna kAraNa zuddha banI gayuM eTale have upAdAna kAraNa pote ja zuddhAtmA rUpe pariNamI gayuM. tethI have tyAM nimitta kAraNa zuM asara karI zake? Ama baMne kAraNo bhegA thavAthI saMsAramAM je AtmAnI atathAtA avasthA hatI te na rahI arthAt baMne kAraNo AtmAne anukULa banI gayA ane AtmA eka sarakhI paramazuddha avasthA rUpa tathAtAne pAmyo. Ama mokSamAM te jIvanI sarvakAlaparyanta nirmaLatA-siddhi epha rUpe acala rahe che. mATe te tathAtA kahevAya che. A tathAtA sarvaparabhAvanA viyogarUpa che ane AdhyAtmika, Adhibhautika ane Adhidaivika traNa prakAranA du:khathI rahita che. AdhyAtmika du:kha be prakAranA che- zArIrika ane mAnasika. jvara, zirovedanA, zULa, bhagaMdara, koDha vagere zArIrika duHkha che jyAre kAma, krodha, lobhAdi mAnasika du:kha che. cora, DAkU, sarpa, vIMchI vagerenA upadravathI thatuM du:kha te Adhibhautika che. ane ativRSTi, anAvRSTi vagerenA kAraNe thatuM du:kha Adhidaivika che. mokSamAM A traNe prakAranA duHkhano abhAva che. A tathAtA bhUtakoTi eTale jIvamAM uccakakSA rUpa che. arthAt paramAtmA svarUpa che ane bhUtArthaphladA eTale mokSarUpa phLane ApanAra che. tAtparya e che ke siddha paramAtmAnuM avalaMbana laIne anya jIvo siddha thAya che mATe tathAtAne bhUtArthaphladA kahI che. A pramANe sadAziva vagere zabdo dvArA nirvANa ja kahevAya che. kAraNa ke upara kahela nItithI anvarthathI vyutpatti arthathI eka evuM nirvANatattva ja sadAziva, paraMbrahma, siddhAtmA, tathAtA zabdathI ghaTamAna thAya che. thamavetsAha = nirvANa tattva anvarthathI eka ja kevI rIte che te kahe che. tallakSaNA visaMvAdAnnirAbAdhamanAmayam / niSkriyaM ca paraM tattvaM yato janmAdyayogataH // 131 // 2010_05 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 195 saMsArathI pratipakSI nirvANa che. nirvANamAM dareka AtmAnuM svarUpa eka ja che. badhA ja AtmAnA anaMta jJAnAdiguNono AvirbhAva jyAM parAkASThAe pahoMcelo che ane jyAM badhA ja AtmAnA AnaMdavedanamAM koI phera nathI te nirvANatattva che. nirvANa eTela zAMti, jyAM AtmA sarva parabhAvathI virAma pAme che ane saMsArabhAvano sarvathA aMta AvI gayo hoya che. jyAM nistaraMga samudranI jema vikalponI hAramALA zAMta thaI gaI che. jyAM sarva vRttio zamI gaI che. vRttiono kSaya thaI gayo che ane ekamAtra AtmasvarUpamAM vartavArUpa vRtti ja jyAM che te nirvANa tattva che. AvuM je nirvANatattva che tene ja zrloka 130 mAM sadAziva vagere zabdathI vAcya karavAmAM AvyuM che. AvuM nirvANa tattva traNe kALamAM eka ja che. ane te nirvANane pAmavAno mArga paNa eka ja che. samyagdarzana jJAna cAritrANi mokSamArga: eka mAtra mokSanI ja icchAne tIvra karavA jevI che. bIje badheja nirAgrahI thavA jevuM che. jJAnI kahe che ke vastu jhera nathI paNa tAro Agraha e ja jhera che. kharekhara jANyuM tyAre kahevAya ke aMdaramAM jJAnano prakAza prakAza ane prakAza jhaLahaLato hoya tyAM pachI ahaMkArano aMdhakAra na hoya. tyAM kaSAyanI Thokara na vAgatI hoya. tyAM eka paNa ciMtA na hoya. jagatamAM jene kayAre paNa ciMtA ja na thatI hoya tevo mANasa maLavo muzkela che. ochA ke adhika aMzamAM jIvo ciMtAthI gherAyelA che. ciMtA e to moTAmAM moTo ahaMkAra che. 'huM A badhuM calAvuM chuM' evuM aMdaramAM thayA kare tenA phlarUpe ciMtA che. matabheda rAkhIne koI mokSane pAmyA nathI. vicAra karIne jeNe matabhedane TALyo ane potAnI vRttine aMtarmukha banAvI te AtmAo ja krame karIne mokSa pAmyA che. samasta matabhedone choDIne te mArga AtmAmAM ja zodhavAno che kAraNa ke te mArga AtmAmAM rahyo che. mokSa je AtmAno thato hoya to mokSano mArga paNa AtmA saMbaMdhe ja hoya ane AtmA to jJAna svarUpa che ane jJAna e AMtara tattva che, bAhya tattva nathI. bAhya tattva viSayo che. samyagdarzananI prAptithI AMzika mArga kahyo te samyagdaSTa AtmA mohanI graMthi bhedIne potAnAmAM ja rahevAno prayatna kare che. AtmA pote potAne jANIne potAnAmAM rahe eja sarvajJa paramAtmAe batAvela mokSamArga che. te traNekALamAM eka ja che. temAM bhedano koI saMbhava nathI. mokSano mArga AtmapariNatirUpa hovAthI mukhyapaNe te AdhyAtmika mArga che. paramArtha mArga che. nizcaya mArga che. bhAvamArga che. aMtaraMga mArga che, bahiraMga mArga nathI. je koI siddha thayA che, thAya che ane thaze te A aMtaraMga 2010_05 - Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 pariNatinA vikAsanA baLa upara ja thayA che ane Ane sAdhavA je liMga, veza ane vratanA bhedo che te dravya, kSetra ane kALa pramANe hoya che. te traNe kALamAM eka nathI paNa parivartanazIla che paNa darzana, jJAna, cAritranI zuddhatA, te to traNe kALamAM eka ja che ane tAraka tIrthakara devonI A eka mukhya AjJA che ke samyagadarzana, jJAna, cAritrarUpa sAdhanavaDe zuddha AtmabhAvanI prApti karavI te mATe jJAnI gurunI samIpamAM rahevuM. tenI AjJAne ArAdhavI. jo mokSamAM dareka AtmAnuM svarUpa eka sarakhuM che to tenA tAttvika upAyarUpa mokSamArga paNa eka ja hovo joIe. du:khanuM mULa AtmAnI anitya dazA che. sukhanuM mULa AtmAnI nitya dazA che. nitya eTale As it is for ever. A jagatamAM kALa anitya che kramika avasthA te anitya athati sAdi-sAnta che ane je anitya che te bhramarUpa che. mokSa eTale AtmAnI kAlAtIta avasthA. jyAM kALa nathI tyAM anityatA nathI tyAM mokSa che. jyAM kALa che tyAM anityatA che tyAM saMsAra che. divasa ane rAta e kALa nathI paNa vAtAvaraNa che. Atmosphere che. divasa ane rAta devalokamAM nathI paNa tyAM kALa che. ApaNA AtmA upara je AvaraNa che te deza ane kALa che tenI asara jAgratamAM dekhAya che. nidrAmAM deza ane kALa dekhAtA nathI. kayo AtmA kayA devane, kayA gurune ke kyA zAstrane mAne che tenI upara bahu jhoka na ApatA game te rIte paramAtmAne jANe che ane paramAtmA thavA sAdhanA kare che te mahatvanuM che. AtmAthI je para che ane dUra paNa che tene sAdhana banAvo ane tenA dvArA sAdhanA karo paNa sAdhanano boja mAthe upADIne phro nahi. bhagavAnanA nAme, gurunA nAme ke zAstranA nAme jhaghaDo nahi. jagatanA koI graho tane naDatA nathI. tArA graha ja tane naDe che. tArAmAM ja badhA graho paDayA che. haThAgraha, durAgraha, matAgraha, maThAgraha, kadAgraha A badhA Agraha hoya tyAM vigraha thAya ja, jJAnIne Agraha nathI mATe vigraha paNa na thAya. nirvANa pAmavA prArabdha prArabdha karIne besI rahevAnuM nathI. ekalA prArabdhanuM avalaMbana laIne puruSArthane choDI de tenuM mana svaccha rahe nahi. samyapha puruSArtha dvArA udayamAM AvatA karmone rasahIna banAvIne kSayopazama bhAva jALavavAno che. jagata ane tenA saMyogo karmanA yoge, karmanA saMbaMdhe satya lAge che jyAre AtmA to traNe kALamAM paramArthathI satya che. rIleTIva satya 2010_05 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 197 eka divasa asatya banavAnuM che All these are temporary adjustments. jyAre AtmA - paramAtmA e to paramenanTa satya che. dareka darzanakAronA mate mokSanA lakSaNano avisaMvAda hovAthI nirvANa tattva eka ja che. je kAraNathI janma - jarA - mRtyuno ayoga thavA vaDe karIne paratatva mokSa e dareka darzanakAronA mate nirAbAdha, anAmaya ane niSkriya che. te kAraNathI nirvANa tattva anvarthathI eka ja che. mokSamAM koIpaNa prakAranI zArIrika - mAnasika pIDAo na hovAthI te nirAbAdha che. dravya ane bhAva rogono tyAM abhAva hovAnA kAraNe te anAmaya che. kartavyano abhAva hovAthI niSkriya che. nibaMdhana eTale kriyAnA hetuno abhAva hovAthI te niSkriya che. mokSa pAmela AtmAnA sarvaprayojano siddha thaI gayA che. jIvane je anAdikAlathI janma - jarA - mRtyu ane cAregatimAM zArIrika-mAnasika duHkhonI paraMparA anubhavAtI hatI tethI A duHkhothI mukti kema thAya. te praznanuM samAdhAna thaI gayuM eTale have tene kAMI karavAnuM rahyuM nahi. vaLI jIvane je kAMI karavApaNuM hatuM te to pudgalasaMge hatuM te pudgalano saMga nIkaLI jatA jIvane have kAMI karavApaNuM rahyuM nahi. tethI te niSkrikya che. niSkriya kahevAthI have jIva jaDa banI gayo che evuM nathI. cetana svarUpa che paNa have saMpUrNa du:khathI mukti ane pUrNa AnaMdavedana pragaTa thayela hovAnA kAraNe kAMI paNa meLavavAnuM bAkI rahetuM nathI tethI niSkriya che. have Aja vastunA edaMparya - sArane kahe che. jJAte nirvANatattve'sminnasaMmohena tattvataH / prekSAvatAM na tadbhaktau vivAda upapadyate // 132 // A pramANe nirvANatattva anvarthathI eka ja che evuM asaMmohAtmaka jJAnA vaDe karIne paramArthathI nirNaya thaye chate buddhizALIone nivaNatattvanI upAsanAmAM vivAda raheto nathI kAraNake mokSasaMbaMdhI tattvajJAnamAM = asaMmohAtmaka jJAnamAM koI paNa jAtano bheda nathI anyathA prekSAvAnapaNAno. virodha Ave. buddhi ane jJAna dvArA nirvANatattvano mArmikabodha na thAya te saMbhavita che kAraNake te vakhate mArmika bodha thavAmAM pratibaMdhaka viziSTa prakAranuM jJAnAvaraNIya karma temaja darzanamohanIya ane cAritramohanIya karmamAMthI koIkanI koIka aMzamAM vidhamAnatA ghaTI zake che. jJAna dvArA thatAM tattvanAnirNayamAM paNa jJAnAvaraNIya ane darzanamohanIya karmano kSayopazama hovA chatAM cAritramohanIya 2010_05 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 karmano udaya hovAthI prabhu zAsananuM tattva je rIte hRdayaMgama thavuM joIe te rIte thatuM nathI. jyAre asaMmohAtmaka jJAnathI nirvANatattvano je bodha che, te to yogIone eka ja prakArano hoya che ane tethI tevA yogIo mokSaprAptine mATe avazya puruSArtha kare ja. teone mokSa mATe vivAda hoto nathI. judA judA vicArakonA pAramArthika jJAnamAM paNa jo bheda paDe to buddhizALIpaNuM ja nA ghaTe. je vicAraka, prAmANika ane prajJApanIya che teonA jIvanamAM vizuddhi hoya che, AMtarika kSayopazamanI nirmaLatA hoya che tethI je vastu jevI hoya te vastu tevI ja temane dekhAya che ane tevI te mAne che tethI nirvANa saMbaMdhI pAramArthika jJAna paNa badhA prekSAvAnanuM eka sarakhuM ja hoya kAraNake nirvANanuM svarUpa eka ja che ane tethI nirvANatattvanI bhaktimAM teone matabheda na hoya. asaMmoha prajJAvaMta jIvo adhyAtmanA zikhare pahoMcelA hoya che ane tethI teone A siddhAMta mAro che ane A siddhAMta pArako che AvI saMkucita daSTi rahetI nathI. AtmIya parIyo vA siddhiAnto vipatAm ? (gabiMdu) 5 vara che zrata, ciMtA ane bhAvanA jJAnamAM bhAvanA jJAnathI aMtaHkaraNa nirmaLa thAya che. vivAda, vikhavAda TaLI jAya che. anyadarzanInA vacanane samajavA mATe parama mAdhyasthatA janme che ane jyAM je sAruM lAge tene vivekapUrvaka grahaNa karavA mATenI udAratA janme che. adhyAtma tattvAlokamAM paNa kahyuM che ke - judA judA darzanonA judA judA zabdo joIne tene vize klaha na karavo paNa paramArthatattva vicAravuM. (adhyAtma tattvAloka 3/116) adhyAtma upaniSamAM paNa upAdhyAyajI ma. lakhe che. syAdvAdano Azraya laIne (asaMmohAtmaka prajJA dvArA) mokSano uddeza samAna hovAnI apekSAe badhA darzanomAM je samAnatA jUe che te zAstrano jJAtA che (adhyAtmopaniSada 1/30) naya aru bhaMga nikSepa vicArata pUravadhara thAke guNa herI. vikalpa karata tAga nahi pAye, nirvikalpa te heta bhayerI " (pU. cidAnaMdajI mahArAja.) bALa kakSAnA jIvo mATe zubhavikalpo upakAraka che. paNa vikalpathI koI vastuno tAga arthAta aMta pAmI zakAto nathI. prabhu zAsanano nicoDa AtmAnA anaMta AnaMda vedanamAM che ane te vikalpathI pAmI zakAtuM nathI zubha vikalpomAM je zakti che tenA karatAM atyaMta adhika zakti zuddha AtmasvabhAvamAM che. mATe 2010_05 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 199 je zakti che tenA karatAM atyaMta adhika zakti zuddha AtmasvabhAvamAM che. mATe ucca kakSAnA adhikArI AtmAo mATe zuddha AtmasvabhAvamAM tanmayatA sAdhavA zubhavikalponA tyAganuM mAna karyuM che. asaMmoha prajJAvaMta jIvo vikalpathI upara uThelA hoya che ane svarUpamAM TharanArA hoya che tethI teo nirvANatattvanI ja upAsanA karI rahelA hoya che. pote svayaM du:khathI mukta thavuM ane bIjAne du:khathI mukta karavAno prayatna karavo e sAcA buddhimAnanuM kartavya che. jyAre AMtarika zuddhi vadhe che ane hRdaya vizALa bane che tyAre jIvane jema potAnuM du:kha iSTa nathI hotuM tema bIjAnuM duHkha paNa ISTa nathI hotuM ane tethI sarvajIvo du:khathI mukta bane to sAruM, Avo vizuddha bhAvanAno pravAha aMdaramAM vahe che. vivAda e to ajJAnI jIvonuM kArya che kAraNake teo ApAta sukhamAM sukha mAne che. jema jIvane viSayanA bhogavaTAmAM sukha anubhavAya che temAM vivAdamAM paNa jIvane sukha bhAse che. A tAmasa bhAva che. jyAre upazamA bhAvamAM je sukha che te AtmAnA gharanuM che. sAco jijJAsu vivAdamAM utaravAnuM pasaMda karato nathI te to bIjAne zAMtithI sAMbhaLaze. jeTalA UMDANamAM gayA che temaNe bIjAne zAMtithI sAMbhaLyA che. aMdarathI zAMta banyA vinA koI rIte mokSano mArga hAthamAM Avato nathImATe sAdhaka dazA te che ke je AtmA karmanA udaye je sthAnamAM rahyo che tyAM teNe potAnI cetanAne zAMta, prazAMta ane upazAMta karavAno prayatna karavo joIe. bAhyakriyA bhale karo paNa je kAMI paNa karo tenA dvArA AMtara kriyA thavI joIe e lakSya rahevuM joIe. viveka ane vivekapUrvakanI ekAgratAthI AMtarakriyA thAya che. upavAsa jarUra karavAno che, dAna jarUra karavAnuM che paNa te karyA pachI upavAsa ke dAnane yAda nathI karavAnA paNa AtmAne yAda karavAno che A che AMtarakriyA. svamAM sthira thavAnuM che. zabdano artha karavo eTale zabdArtha karavo. paraMtu zabdano paramArtha karavo eTale svayaM paramAtmA banavuM te. nizcayanayano Azraya lIdhA vinA nizcayathI cAritra kevI rIte pariNamaze? buddhi ane jJAna pUrvakanA kAryothI AgaLa vadhIne asaMmoha pUrvakanA kAryo karavA mATenI vAta graMthakAra karI rahyA che. te sthitie pahoMcavA mATe AtmAe kayAMya kleza, saMgharSa, vAda, vivAda, vikhavAda, vageremAM aTavAvAnuM nathI. saMsAramAM rahIne je kaleza pradhAna jIvana jIvaze te cAritra leze to paNa mokSamArga sAdhI zakaze nahi. laukika kSetramAM rahIne dharmanA bhAvo karazuM to ja adhyAtma mArge AgaLa vadhI zakazuM. je saMsArane paNa svarga ane naMdanavana jevo banAve che te AgaLa jatA mokSamArga pAme che. 2010_05 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 dharmano Teko laIne - dharmapuruSArthano Teko laIne naraka tiryaMcagati TALavAnI che tema mokSa puruSArthanuM avalaMbana laIne deva-manuSyagati TALavAnI che te mATe nirvikalpadazAmAM - jJAna-dhyAnamAM rahevAno abhyAsa karavAno che. dharmakriyAno e prabhAva che ke jIvane deva - manuSyagati Ape che. paraMtu devamanuSya gatine pAmavI eTalo ja dharmano artha nathI. deva-manuSya gatine pAmavA mATe dharma che evuM paNa nathI. dharma to svarUpane nirAvaraNa karI AtmAnA AnaMda vedanane pAmavA mATe che. mahAvIra paramAtmAe dIkSA lIdhA pachI varA varSa sudhI dhyAna sivAya bIjuM kAMI ja karyuM nathI jyAre Aje ApaNe dIkSA lIdhA pachI dhyAnano sparza paNa karatA nathI. niraMtara svarUpane jhaMkhe to ja graMthi bhedAya ane A ja dazAmAM AgaLa vadhatA kSapakazreNI maMDAya che. indra ane cakravartI karatA paNa anaMtaguNI puccAI hoya jIvane AvuM suMdaratama AtmAnuM jJAna-dhyAna lAge che. paramAtmAnI AjJA vikalpa rahita thavAnI che ema jyAre barAbara besaze tyAre ja ApaNe bhUlabhUlAmaNInA mArgamAMthI bahAra nIkaLI zakazuM. vicArono Agraha e paNa eka saMsAra che. jema azubha vicAranA AgrahathI nukasAna thAya che tema zubhavicAranA AgrahathI paNa nukasAna thAya che. vicAronA AgrahathI ja saMpradAyavAdamAM eka bIjA sAthe saMgharSa thAya che. jainadharma zreSTha che te mAtra dharmapuruSArthathI nahi paraMtu mokSa puruSArthathI. che. dharmapuruSArthamAM bahAranA sAdhananI pradhAnatA che ane tenA avalaMbane zubhabhAvanI mukhyatA che. jyAre mokSa puruSArthamAM bAhya sAdhananI gaNatA hoya che ane upayoganI sAdhanA ja nizcayarUpe hoya che, mokSa puruSArtha dharma puruSArtha vagarano nathI tema dharma puruSArtha paNa mokSa puruSArtha vagarano na hovo joIe. nizcayathI dharma samajanArane vyavahAra dharma sahaja banI jAya che. nizcayathI Atmadharma ane AtmAnI nirvikalpa avasthA samajatA nathI eTale ja nizvaya nirapekSa vyavahAra dharmathI saMgharSa thAya che. phAMTA paDe che. nizcayanirapekSa vyavahAradharmamAM buddhinI pradhAnatA hoya che ane tyAM karAtA kAryo e badhA buddhi pUrvakanA kAryo che. buddhi e bheda 'tarapha laI jAya che. vikalponI upAsanA karAve che. saMsAra Akho bhedathI cAle che. pugalatattva svayaM bhedarUpa - khaMDita che ane emAM jyAre dharmanA nAme buddhinuM jora vadhe che tyAre bahArathI dharmakriyA thatI hovA chatAM upayogamAM mohanuM sAmrAjya phelAyeluM hoya che. ajJAna ane mohane laIne jIva saMsAramAM rakhaDe che tema sAdhanamAM sAdhya buddhi karIne paNa rakhaDe che. 2010_05 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 201 asaMmoha prajJAvaMta jIvonA hRdayamAM buddhi tattva nIkaLI gayeluM hoya che. vikalponI mAyAjALamAMthI AtmA bahAra nIkaLI gayelo hoya che ane guNagrAhIM dRSTinA kAraNe aMdaramAM Tharelo hoya che. temAM te paramazAMti ane paramasukha anubhave che tethI tene anubhavanA mAdhyame A vAta samajAyelI hoya che ke aMdaramAM TharavuM eja nivaNane prApta karavAno upAya che eTale e AtmAo pachIthI game te sthAnamAM rahIne ArAdhanA karatA hoya ke game tenI upAsanA karatA hoya to paNa teo asaMmoha prajJAvALA hovAnA kAraNe nirvANatattvanA ja upAsaka che kAraNake A upAsanA temane nirvANanI najIkamAM laI jAya che. jyAM bhaLe che tyAM ja badhA tophAno thavAno saMbhava che. buddhi nIkaLI gayA pachI to bheda tatva ja nIkaLavA mAMDyuM ane AtmA abheda tarapha prayANa karavA mAMDayo. bhedamAMthI nIkaLIne abheda tarapha javuM, rAgamAMthI nIkaLIne prema tarapha javuM, bhogamAMthI nIkaLIne yoga tarapha javuM, ahama mAMthI nIkaLIne ahaM tarapha javuM, vikalpamAMthI nIkaLIne nirvikalpa tarapha javuM e sAdhanAno marma che. upayoga jyAM sudhI doSothI, vikalpothI kharaDAyelo hoya che tyAM sudhI ' jIvane nivaNatattvanI upAsanAmAM bheda thAya che te nIkaLI jatA pachI temAM bheda raheto nathI. saMsAramAM jIva ahamabhAvathI karmamAM tIvrarasa bAMdhe che. jyAre tAraka tattvo pratye namanabhAva AvethI saMsAranA bhogamAM paNa rasa alpa paDe che. vidano naDatA nathI. azubha zubhamAM palaTAya che. dehAdhyAsa tUTe che. darzanAcArano saMbaMdha keLavAya che. tenAthI paMcaparameSThi ane zrutajJAna sivAya jagatamAM kazuM ja zreSTha nathI evI pratIti thAya che. jIva mAtrane siddha svarUpe jIvAthI darzanAcAra pUrNa bane che. dehabhAve saMsAranA padArtha tarakkI. dRSTi te anAcAra che. aham bhAva e saMsArano Spirit che jene namanabhAvathI pAMce AcAramAM vALavAno che syAdvAdano Azraya laI apUrNa evA AtmAne pUrNa banAvavAno che syAdvAda e khaMDita tattva nathI paNa pUrNatattvane oLakhAvanAra jJAnakaLA che. adhyAtmazAstra pariName to aMdaranuM prema tattva pragaTa thAya che. AtmAnA guNo sAthe ekatA sadhAya che ane duHkhano aMta Ave che. ApaNA vartamAna kALanA upayogamAM bhUta, bhaviSyanA dhamapachADA cAlyA kare che. kartA-bhoktAbhAva varte che. tene kAraNe saMsAra asAra che, duHkharUpa che, 2010_05 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 coga draSTinAM ajavALAM bhAga - 2 anitya che. vartamAna kALathI svarUpane pakaDavA mATe dhyAna che. ApaNA upayogamAM para dravya-kSetra - kALa - bhAva varte che eTale ApaNo vartamAna upayoga mUrzita bane che. para dravya - kSetra - kALa - bhAva nIkaLI jAyato nirmohatA Ave che tene pAmavA mATe badhA darzanoe sAdhanA karavAnI dRSTio ApI che. jenA vaDe rAgane kADhI zakAya che mATe LanI apekSAe badhI sAdhanA sarakhI che. boddha kahe che prakRti che paNa kSaNika che. vedAMta kahe che prakRti che ja nahi. game te sAdhanA vaDe rAga kADho e sAdhanAno sAra che. anAdikALathI jIvA ane pudgalano saMbaMdha saMsArarUpe che. te upacarita che eTale saMsArathI chUTavA. mATenI sAdhanA paNa upacarita che kAraNake sAdhanA purI thaye sAdhanA rahetI. nathI. sarvajJapUrvakaM caitanniyamAdeva yatsthitam / / AsannoyamRjurmArgastad bhedastatkathaM bhavet // 133 // buddhi, jJAna ane asaMmoha A traNa prakAranA jJAnamAM buddhi ane jJAna dvArA nirvANatattvano mArmika bodha thato nathI paraMtu asaMmoha jJAna dvArA nirvANatattvano bodha je thAya che temAM koIpaNa prakArano bheda hoto nathI ane tethI teone mokSanI prAptine viSe vivAda hoto nathI e vAta AgaLanA zlokamAM kahyA pachI have e vAta kare che. nivaNinI prAptino mArga e sarvajJatApUrvakano mArga che arthAta jene nirvANa pAmavuM hoya tene sarvajJa thavuM ja paDe. traNekAlamAM A vAta siddha che ke sarvajJane ja nirvANanI prApti thAya. asarvajJa kadIpaNa nirvANa pAmI zake nahi mATe nirvANane pAmavA sarvajJapaNuM pAmavArUpa mArga e saraLa mArga che tenuM kAraNa e che ke sarvajJa te che ke je badhuM ja jANatA hoya. nirvANanI prApti mATenA badhA ja mArgo jene khabara hoya ane jene badhA ja mArgonI khabara hoya te vyakti jyAre mArga batAve tyAre te mArga saraLa ja hoya ane je mArga saraLa hoya temAM bheda na hoya. ane jo bheda hoya to pachI te saraLa kahevAya nahi. be biMduone joDatI TUMkAmAM TUMkI rekhA eka ja hoya, te saraLa hoya ane temAM bheda hoya nahi. pote rAga - dveSa ane ajJAnathI mukta hoya tene vakra mArga batAvavAnuM koI prayojana nathI. khoTomArga, viparIta mArga, vAMkocUko mArga batAvavAnA kAraNa e che ke, te pote sAcA - saraLa mArgathI ajJAta hoya to saMbhava che ke viparIta mArga batAve. ane kadAca pote samyagamArga - saraLamArga jANa paNa hoya paraMtu aMdaramAM jo rAga-dveSAdi bhAvo paDelA hoya to paNa potAne jenI pratye dveSa hoya tene khoTo mArga batAve evuM bane. paraMtu je sarvajJa che. te to pAchA 2010_05 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 203 vItarAga che. jema sarvajJa vinA nirvANanI anupapatti che, aghaTamAnatA che tema vItarAgatA vinA sarvajJatA paNa koI rIte ghaTI zakatI nathI ane tethI traNe kALamAM A zAzvata sanAtana siddhAMta che ke je vItarAga bane te ja sarvajJa bane ane je sarvajJa bane te ja nirvANane pAme. . Ama sarvajJamAMthI to rAga-dveSa ane ajJAnanI tripuTI nIkaLI gayelI hovAthI tene khoTo mArga ke vakra mArga batAvavAnuM prayojana ja rahetuM nathI ane tethI jagatamAM vyaktibhede sarvajJa aneka hovA chatAM te badhAnuM svarUpa to eka ja che ane tethI dareka sarvajJa batAvelo nirvANa prAptino mArga paNa eka ja hoya ane tethI sarvajJamAM matabheda kevI rIte hoya? jagatamAM matabheda to tyAM jovA maLe ke je sarvajJa nathI. arthAta ajJAnI che. jyAM vastu svarUpanuM yathArthajJAna na hoya ane pAchA aMdaramAM rAga-dveSAdi vikAronI tIvratA hoya tyAM ja jIvo potapotAnI vAtane sAcI TheravavA ane bIjAnI vAtone khoTI siddha karavA buddhino durupayoga kare che. rAga-dveSAdi vikArothI vAsita buddhi ahaMkAra grasta hoya che arthAta buddhine ahaMkAranI sAtheno bahu nikaTano saMbaMdha che. buddhinA AdhAre ja ahaMkAra jIve che tethI buddhine dUra karavI hoya ane sAcA jJAnI - prAjJa puruSa banavuM hoya to buddhinI sAthe rahela ahaMkArane choDI devo joIe. jyAre vyakti jANavA chatAM huM kazuM ja jANato nathI evA bhAvamAM rahe che tyAre buddhine ahaMkArano Teko maLato nathI ane tethI buddhi have zAMta thavA mAMDe che. buddhimAMthI vikalpo ghaTavA mAMDe che Ama jema jema buddhi tatva zAMta thatuM jAya che tema tema buddhi sudharatI jAya che ane sudharelI buddhi ja aMte prajJAnuM sthAna le che. zAstrIya paribhASAmAM te vyaktine jJAnI kahevAya che. A jJAnamAMthI paNa vizeSa prakAre mohano nAza thAya che tyAre prajJA svarUpamAM kare che ane A svarUpamAM TharelI prajJAne ja asaMmoha jJAna kahevAya che. asaMmoha prajJAvaMta jIvone mohano vizeSa karIne nAza thayelo che paNa saMpUrNa paNe nAza thayo nathI. jyAre saMpUrNa mohano nAza thAya che tyAre te ja AtmAo vItarAga sarvajJa bane che. ahaMkAranA mAdhyamathI Avato AtmAno jJAna prakAza te buddhi che jyAre ahaMkAranuM mAdhyama nIkaLI jAya che tyAre te AtmAno DAyarekaTa prakAza te jJAna che ane tevA jJAnavALo jJAnI puruSa kahevAya che. ajJAnIne ane jJAnIne baMnene ahaMkAra hoya che paraMtu ajJAnIne sajIva ahaMkAra hoya che jyAre jJAnIne nirjIva ahaMkAra hoya che. jJAnIne ahaMkAra maraNa pathArIe paDelo hoya che. jemAM eka baLavAna yodhdho ke guMDo hoya paNa yuddhanI bhUmi upara ghAyala thaIne paDelo hoya, 2010_05 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 tenA be hAtha ane be paga kapAyelA paDyA hoya to pachI tenI badhI tAkAta koI kAmanI rahetI nathI. te jIvato hovA chatAM te marelA jevo che te ja rIte jJAnIno ahaMkAra Avo nirbaLa thaI gayo hoya che paraMtu jo te ahaMkAranuM uparANuM levAmAM Ave to tene pAcho sajIva thatAM vAra lAgatI nathI. aMdaramAM sukha vartatuM hoya tyAM sudhI koI mANasa koInuM kazuM bagADato nathI. du:khIyo jIva ja bIjAnuM bagADe che. samyagraSTi jIva jJAnI banelo che te aMdarathI sukhI che to tene bahArathI koInuM bagADato nathI. paNa aMdarathI kaSAyothI duHkhIyo banelo jIva ja bahArathI bIjAnuM bagADe che. nirvANanI prAptino mArga sarvajJatA pUrvakano che ane evA sarvajJa dvArA jyAre nirvANano mArga batAvavAmAM Ave tyAre temAM matabheda kevI rIte hoI zake? Ama sarvajJomAM ke sarvajJa dvArA batAvelA mArgamAM to matabheda na ja hoya paraMtu sarvajJanA mArge cAlatA jJAnI purUSomAM paNa matabheda na hoya kAraNake sAcA arthamAM jJAnI che ane jJAnI te ja kahevAya ke jene matabheda na paDe. jyAre zabdanA artha karavAmAM Ave che tyAre eka ja zabdanA aneka artha saMbhavita hovAnA kAraNe bhinna bhinna arthanuM grahaNa karatA matabheda, kleza, saMgharSa, thatA hoya che paraMtu jJAnI to te che ke je zabdano artha nathI karatA paraMtu zabdano parama artha karatA hoya che ane dareka zabdano parama artha e ja che ke pugalabhAvamAMthI bacI, kaSAyabhAvamAMthI bacI, AtmabhAvamAM rahevuM. Avo jyAM paramArtha hoya tyAM matabheda kayAMthI hoya? sarvajJanA zAsanane pAmyA pachI paNa jo tyAM matabheda, kleza, saMgharSa vagere zAstranA nAme jovA maLatA hoya to tyAM samajavuM paDe ke mAtra tyAM zabdArtha thAya che. paramArtha thato nathI. ajJAnI zabdArtha kare jyAre jJAnI paramArtha kare, eTalA ja mATe kahevata paNa paDI ke 100 DAhyA bhegA thAya to temano eka ja mata hoya che jyAre 100 mUrkhAo bhegA thAya to temanA 101 mata hoya che mATe ja mUrkhanI sabhAnA monITara banavA karatAM jJAnInI sabhAnA caparAsI banavAmAM paNa lAbha che. mana ane buddhinA thara nIkaLe pachI AtmAno prakAza prApta thAya che nezcayika dRSTi AvyA pachI buddhine tALA marAI jAya che. buddhi chupAI jAya. che te aMdaramAM hovA chatAM lagabhaga kAma karatI nathI. tattvaniSThA vadhe che. tattvaniSTha pratye sarvArpaNa Ave che. tattvaniSThanA samAgamamAM bahulatA rahevAnuM thAya che. tethI ahaMkAra lagabhaga ogaLI jAya che ane pote tattvaniSTha bane che. tattvaniSTha haMmezA AtmAnuzAsanamAM hoya che. vyaktiniSTha ahaMkAranA anuzAsanamAM hoya che tene ahaMkAranuM sAtatya rahe che tethI zAstro bhaNavA chatAM, jJAna vadhavA chatAM tattvamAM praveza thaI zakato nathI. vyaktiniSThane tattva 2010_05 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALo bhAga - 3 205 paravaDatuM nathI. vyaktiniSThane potAnA vyaktitvane jALavavAnI satata ciMtA. hoya che. tattvaniSThane koI bhaya hoto nathI. teno koI virodhI hoto nathI. tene koInI sAthe matabheda paDato nathI. pote premasvarUpa che tethI potAnI pAse AvanArane potAnAmAM ogALI nAMkhe che. AkAza ane havA koInI sAthe laDavA jatA nathI. koinI sAthe matabheda UbhA karatA nathI tema tattvaniSThane paNa koInI sAthe virodha, matabheda, saMgharSa UbhA thatA nathI. Ama graMthakAre nirvANanI prAptino mArga e sarvajJatA pUrvakano che ane tene batAvanAra sarvajJa che. tethI te sarvajJomAM kayAreya paNa matabheda hoto nathI e vAta siddha karI ane tethI sarvajJanA upAsako paNa badhAja nirvANa tatvanI ja upAsanA karI rahyA che mATe temanI upAsanAmAM paNa koI bheda nathI. zaMkA : jo badhA sarvajJomAM eka sarakhApaNuM ja che to pachI badhAnI dezanAmAM judA judApaNuM kema che ? tenuM samAdhAna kare che. citrA tu dezanaiteSAM syAdvineyAnuguNyataH / yasmAdete mahAtmAno bhavavyAdhibhiSagvarAH // 134 // tevA prakAranA ziSyonA lAbhane anusarIne kapila, sugatAdinI dezanA bhinna bhinna che kAraNa ke A mahAtmAo-sarvajJo saMsAra rUpI vyAdhino nAza. karavA mATe zreSTha koTInA dhanvantarI vedha samAna che. vaidho jema badhA oSadha jANe paNa je rogIne je auSadhathI roga dUra thAya te ja auSadha Ape tema sarvajJo paNa badhuM ja jANe che chatAM jene je rIte upakAra thAya te rIte dezanA Ape, kAraNa ke zrotAo bhinna bhinna kakSAnA hoya che. jema kapila RSie potAnA ziSyone dravyArthika naya pradhAna nityatvanI dezanA ApI. kAraNake AtmAdi padArthane jo nitya na mAnavAmAM Ave to kAlAntaramAM AtmAno nAza to nakkI ja che ane jo AtmAno ja nAza thato hoya to pachI mokSa kono? mokSa mATe prayatna zA mATe? konA sukha mATe prayatna karavo? konI ciMtA karavI? konI pragati mATe puruSArtha karavo? konA hitAhitanI ciMtA karavI? ityAdi aneka prazna saMbhave ane tethI jIvonI kalyANakArI mArgamAM pravRtti na thaI zake. tethI jIvonuM hita thAya ane mokSa mATe puruSArtha karI kAyamI du:khathI mukti meLave e AzayathI kapila RSie kAlAntaramAM thanAra AtmAnA nAzarUpa apAyathI bhIrU-ciMtitA jIvone Azrayine jemAM paryAyanI gaNatA che evI dravyapradhAna nityatvanI dezanA ApI arthAt AtmA to nitya ja che. sadA rahevAnA svabhAvavALo che. tethI 2010_05 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 paralokamAM janAro tema ja mokSa pAmanAro paNa tamAro AtmA che. tame hatA cho ane rahevAnA cho. tamArA astitvane mITAvI devAnI tAkAta koInAmAM nathI. mATe AtmAnA hitamAM ja puruSArtha karavo ucita che paNa jenAthI AtmAnuM ahita thAya evI pravRtti karavI tamAre ucita nathI. Ama kahevA dvArA gauNa rIte bhogAdimAM pravRtti karavI tamArA mATe barAbara nathI. enAthI AtmA malina thAya che. durgatimAM jAya che e vAtanuM paNa sUcana AvI jAya che. arthAt bhogo vinAzI che ane temAM pravRtta thavAthI tamAre paNa janma maraNAdi karavA paDe che. - Ama sarvajJa evA kapilaRRSine AtmAnuM anityapaNuM apekSAe che e vAta khyAla hovA chatAM temaNe nityatvanI dezanA ApI temAM te jIvonuM te ja rIte hita joyuM hatuM mATe dravyapradhAna nityatvanI dezanA ApI. te ja rIte sugata sarvajJe potAnA ziSyone paryAyapradhAna anityatva nI dezanA ApI kAraNake te kAlamAM jIvo bhogane vize AsthAvALA hatA. bhoga bhogavavAmAM ja ApaNuM kalyANa che. A badhuM choDIne AtmAne kaSTa zA mATe ApavuM? tyAgano mArga ApanAvI AtmAne nirarthaka duHkhI zA mATe karavo? evI mAnyatAvALA jIvo jo bhogamAM ja laMpaTa rahe to nizcaye temanuM ahita thAya evuM jANIne sugata sarvajJe temanA ziSyone paryAyapradhAna anityatvanI dezanA ApI ke je bhogamAM tame Asakata cho te bhogo to kSaNika che. kSaNe kSaNe nAza pAmavAnA svabhAvavALA che mATe emAM Asakta rahevAthI AtmAnuM kayAre paNa kalyANa thAya nahi. Ama bhogane vize AsthAvALA jIvone dravyane gauNa karIne paryAyane sAme rAkhIne badhu nAzavaMta che. kSaNe kSaNe parivartana pAme che. koI paNa padArtha zAzvata nathI e pramANe kahyuM. Ama baMne prakAranI dezanA ApavAvALA teo anvaya-vyatirekavALI vastune jANanArA nathI evuM nathI arthAt samyag rIte jANanArA che. padArthonA guNadharmo sAthe padArthono je nitya sahacAra te anvaya vyatireka che jema ke je je nitya che te te sat che ane je je sat nathI te te nitya nathI. vyatirekavaDe vastune jANatA na hoyato teomAM sarvajJapaNAnI upapatti na thAya. ahIMyA eTaluM dhyAnamAM rahe ke A pramANenI mAnyatA e cothI dRSTimAM rahelA pataMjali RRSinI che paraMtu graMthakAranI potAnI nathI. kAraNa ke haribhadrasUrijI mahArAja to pote sUkSmabodhane pAmelA temaja svapara samayanA UMDA abhyAsI che tethI zAstronA abhyAsa dvArA parama mAdhyastha Ama anvaya 2010_05 - - Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 207 dRSTithI teone kapila-sugatAdinuM vacana yukti saMgata na lAgyuM. kAraNa ke temanI mAnyatA pramANe vizva vyavasthA paNa yathArtha ghaTatI nathI temaja AtmakalyANano puruSArtha paNa ekAMta nitya ke ekAMta anitya pakSamAM ghaTI zakato nathI. ekathI cAra dRSTimAM pAMca praphAranA mithyAtvamAMthI anAbhigrahika mithyAtva hoya che. tenuM lakSaNa A pramANe che. svaparAbhyugatArthayoravizeSeNa zraddhAnamanAbhigrahikam / pote ane bIjAoe mAnelA tattvonI samAna rIte zraddhA karavI e anAbhigrahika mithyAtva che jema ke mugdha jIvo "sarva darzano suMdara che" ItyAdi mAne che te. kapila, sugata vagere sarvajJo che ItyAdi mAnyatA cothI dRSTivALA jIvonI che. teomAM haju sUkSmabodha pedA thayo nathI paraMtu guNagrAhI tema ja parama mAdhyasthadRSTivALA hovAne kAraNe sarvatra tattvane ja jovAnI dRSTi che. dareka darzanamAM tattvanI vAta jevI ke ahiMsA, saMyama, tapa, tyAga, dhyAna, brahmacarya, kaSAyono upazama, saMsAranI asAratA, muktinI suMdaratA, yama, niyama vagere hovAthI zAstrano jene sUkSma bodha na hoya tene kapila, sugata vagere sarvajJa che ityAdi mAnyatA besI javAno saMbhava che A pramANe besavAmAM temanI parama madhyasthadRSTi ane sUkSmabodhano abhAva ja kAraNa che. aMdaramAM kaSAyono vizeSa upazama thayelo hovAnA kAraNe guNonI pariNati vikaselI che ane tattvanI rUci khIlelI che tethI temane tattva ja game che ane tethI potAnA kSopazama mujaba sarvatra te AtmAo tattvane jue che. paraMtu je AtmAone graMthibheda thayelo che ane zAstranA UMDA abhyAsathI jemanI buddhi sUkSma ane parikarmita thayelI che. jeoe mAdhyastha dRSTithI tattva samajavA mATe prayatna karyo che teonI buddhimAM to eka vAta spaSTa che ke AtmAdi padArthane ekAMte nitya ke ekAMte anitya mAnavAmAM yogamArgamAM pravRtti ja zakaya nathI ane kapila, sugatAdinA zAstro jotA temanI mAnyatAmAM haribhadrasUrijI mahArAja vagerene ekAMta vAda jaNAyo mATe nitAMta karUNA buddhithI jagatanA jIvo UMdhe mArge na doravAI jAya ane tethI sAdhanAno mArga cUkI na jAya e mATe jagatanA jIvonA hita mATe mAdhyastha dRSTithI temanuM khaMDana karyuM. parama madhyasthadRSTithI je vastunuM jevuM svarUpa hoya tevuM kahevuM e doSa nathI. jema koI vyakti kolasAne kALo kahe ane dUdhane dhoLuM kahe to temAM tene kolasA pratye dveSa nathI ane dUdha pratye rAga nathI paNa te vastu svarUpanuM yathArtha pratipAdana che. adhyAtmanA mArgamAM kadAgraha e pratibaMdhaka che ane guNagrAhitA, prajJApanIyatA, mAdhyasthatA e AdaraNIya 2010_05 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 che. rokeTo ane upagraho choDavA sahelA che paNa kadAgraha, haThAgraha, matAgraha choDavA kaThina che ane e jyAM sudhI na chUTe tyAM sudhI adhyAtmanI prApti duHzakaya nahi paNa azakaya che e vAta AtmArthI sAdhake bhUlavA jevI nathI. kadAgraha choDIne guNagrAhI dRSTi apanAvavI e syAdvAdane jIvanamAM pacAvyAnuM beromITara che. dRzya padArthanA rUpa-raMgane choDatA javAthI kartRtvapaNAnuM abhimAna ghaTatuM Ave che. udAsInabhAve rahevAthI ane sarvakriyA karavAthI kartRtvapaNAno rasa nIkaLato jAya che. matijJAnamAM chUpAyela kevalajJAna ane paramAtmatattvane pAmavA zAstrane soya banAvIne ApaNA bhedarUpa jIvanane sAMdhIne abheda banavAnuM che. sarvadarzanamAM samabhAvanI vRttivALA jIvo samyagdaSTi hotA nathI jo ke samyaktvaguNanI prApti mATe koIpaNa matanI arUcirUpa asamabhAva e pratibaMdhaka che mATe mithyAdarzano pratye samyagdaSTi jIvane pUrNa mAdhyasthatA to hoya ja che. paraMtu mAdhyasthatAno artha tattva ane atattva baMnene samadRSTithI jovA rUpa nathI. tattvajJAnanA abhAvakAlamAM tattvano vizeSa nirNaya karavAnI apekSA pUrvakano tattva ane atattva pratyeno samabhAva rUpa mAdhyasthatA guNakArI che ane AvI mAdhyasthatA mithyAtva guNasthAnakavartI cAra daSTimAM hoya che kAraNa ke te jIvo koIpaNa matanA AgrahavALA na hovA chatAM paNa tattvanA khapI ane ajJAnatAthI sahita hoya che. paraMtu sAcA khoTAno nirNaya thayA pachIthI paNa satya ane asatya pratyeno samabhAva e tattva rUcino ghAtaka hovAne kAraNe doSa rUpa che ane samyagdaSTi jIva te ja che ke jene tattvadarzana prApta thayuM che. AthI ja lalitavistarAmAM cakhkhudayANaM arthAt tattvarUcine ApanArA kahyA pachI ja paramAtmAne zaraNa ane bodhi eTale samyaktva ApanArA kahyA che. ArthI ja tattvanA viSayamAM nirNIta mAnyatAvALA samyagdaSTi jIvo sarvamatamAM samyakSaNAnI buddhi rUpa samabhAvane dhAraNa karanArA na ghaTI zake. paraMtu anyamatamAM paNa rahelI jeTalI AtmA, paraloka, puNya, pApa, mukti, saMsAranI asAratAdi jevI tAttvika vAto che tene pArakI hovAnA kAraNe khoTI nahi gaNatA tAttvika ja gaNe che ane te sivAya jagatkartRtvAdi mithyA mAnyatAone mithyA mAne che. A pramANe prastuta zlokanuM arthaghaTana bIjI rIte 'citrA tu dezanA...' e zloka dvArA haribhadrasUrijI mahArAja cothI dRSTivALA jIvone uddezIne kahI rahyA che ke te te darzanamAM janmelA AtmAo potapotAnA darzananA praNetAne sarvajJa mAne teno tamAre apalApa nahi karavo joIe arthAt vedAMtadarzanamAM janmela bauddha dharmanA sarvajJano apalApa kare ke _2010_05 - Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 209 buddha to sarvajJa che ja nahi, tenA upadeza dvArA kayAre paNa yoganI dRSTi pamAya nahi, Atma kalyANamAM AgaLa vadhAya nahi. te ja rIte boddha darzanamAM janmela vedAMta darzananA sarvajJano apalApa kare to te rItano apalApa yukta nathI kAraNa ke A dRSTimAM rahelo AtmA potAne ISTa sarvajJane mAnIne tenA upadeza anusAra cAle to te dRSTinA mArgamAM AgaLa vadhI zake che. ahiMyA kapila, sugata vagerene sarvajJa mAnIne cAlavAmAM je cothI. dRSTivALA jIvonuM hita che ema mAnIne graMthakAra kapila, sugata vagerene sarvajJA kahI rahyA che. jema eka anityavAdInI buddhimAM badhuM anitya ja che evuM jorazorathI besI gayuM hoya to tene te kaTAvavA padArtha nitya ja che Avo ja' kAra pUrvakano paNa upadeza Ape to te vakhate upadezakane apekSAe padArtha anitya paNa che ema khyAla hovA chatAM paNa nityatvanuM jorazorathI pratipAdana kare to te khoTuM nathI. tema A dRSTimAM rahelA AtmAo ke je pote potAnA ja devane sarvajJa tarIke mAnIne bIjA sarvajJano apalApa karatA hoya to te vakhate temAMthI temane bacAvavA kapila, sugAdi badhA sarvajJa ja che evuM pratipAdana karavuM te ayukta na gaNAya. Avo upadeza ApavAnuM kAraNa e che ke e AtmAo tattvanA khapI. hovA chatAM ajJAnathI yukta che eTale jyAM sudhI temanAmAM ajJAna paDeluM che tyAM sudhI teo jo koI ekane ja sarvajJa tarIke mAne ane bIjAne sarvajJA tarIke na mAne to saMbhava che ke teo bIjAno apalApa kare ane A rIte potAnA kuLane ja tarIke je deva mAnya hoya tene sarvajJa tarIke mAnIne bIjAno jo apalApa karavAmAM Aveto temanI mAdhyastha pariNati, guNagrAhI draSTimAM AMca Ave ane kayAreka khoTo abhiniveza paNa AvI jAya. tattvanirNayanA abhAva kAlamAM ja mAdhyastha pariNati, guNagrAhI draSTi na Take ane khoTo Agraha AvI jAya to to jIvane je AgaLa jaIne jenA baLa upara tattvabodha thavAno che tenI yogyatA ja nAza pAmI jAya. pAMcamI draSTimAM rahela tattvabodha-sUkSmabodha pAmavA mATe uparokta guNo khUba Avazyaka che. adhyAtmanA mArgamAM Agraha, kutarka vagere pratibaMdhaka che. je jIvane dRSTimAMthI bahAra kkI de che. eTale e AtmAo pote cothI draSTimAM uttarottara AgaLa. vadhe, guNo vikAsa pAme ane AgaLa jaIne graMthibheda karI zake e mATe graMthakAra teone A saMbhavita nukasAnathI bacavA badhAne sarvajJa mAnavAno. upadeza ApI rahyA che. jyAM sudhI jIvamAM tattvane samajavAnI yogyatA pedA na thAya ane 2010_05 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 10 yoga draSTinAM ajavALa bhAga - 3 AtmadraSTino udhADa na thAya tyAM sudhI jIvamAM draSTimAMthI dUra pheMkI denAra tattvono praveza na thAya ane uttarottara AgaLa vadhAya tevA tattvo jaLavAI rahe, te ati jarUrI che. saMsAramAM bhautika padArthanA nukasAna karatA adhyAtmamAM guNonA nAza ane doSonA AvibhavanuM nukasAna ghaNuM che. bhautikapadArthanA nukasAnamAM bahu bahu to jIvane tenA vinA muzkelI paDe, thoDA duHkha veThavA paDe, sukhamAM kApa mukAya paNa adhyAtmanA mArgamAM doSono AvirbhAva thAya ane guNonI pariNati jo khalAsa thaI jAya to jIva te ja bhavamAM zAMti, samAdhi, svasthatA badhuM gumAvI de che ane paralokamAM bhavobhavA durgatinA jAlima duHkha bhogave che mATe koIpaNa AtmA kayAre paNa durgatinA du:khone na pAme te mATe potAnA AtmAne doSothI vyApta na kare te lakSya adhyAtmanA jANakAronuM satata hoya che. saMsAranuM moTAmAM moTuM nukasAna paNa tattvanI dRSTithI kAMI ja nukasAna nathI jyAre adhyAtmamAM nAnAmAM nAnuM nukasAna paNa ghaNuM moTuM che. eTale haribhadrasUri mahArAja to pote zAstrajJa che. sUkSmabodhathI yukta che. zAstrathI parikarmita buddhivALA che tethI pote to jANe che ke anya darzanamAM rahela kapila, sugata vagere hakIkatamAM sarvajJa nathI kAraNake teonI pAse vastu tattvano yathArtha bodha nathI. syAdvAdaSTi nathI. teonI mAnyatAthI vizva vyavasthA paNa ghaTI zakatI nathI ane adhyAtmamAM puruSArtha paNa ghaTI zakato nathI chatAM teo cothI dRSTivALA jIvone badhAne sarvajJa mAnavAnuM kahI rahyA che e teonA hitane lakSyamAM rAkhIne kahI rahyA che jyAM sudhI jIva vAstavika mokSamArga samaje nahi, te mATeno jarUrI sukSmabodha pAme nahi tyAM sudhI jo te koIka ekanA ja khIle baMdhAI jAya to teno vikAsa sthagita thaI jAya. tenI guNagrAhitA nAza pAmavA mAMDe. tenI mAdhyasthaSTi jokhamamAM mukAI jAya. eka vyaktine mAnavA jatA temAM abhiniveza AvI jAya to bIjA devo ke jemAM koIka jagyAe vAstavika devatva paNa raheluM che, bIjA guruo ke jemAM koIka jagyAe vAstavika gurutva paNa raheluM che teno ajANatAM paNa apalApa tha jAya ane je kharekhara mahAna che tenI ajANatAM paNa avagaNanA e mahApApa rUpa che. mATe jyAM sudhI tattva ane atattvano nirNaya karavA mATe parama mAdhyastha dRSTi pUrvakano sUkSmabodha prApta na thAya tyAM sudhI tattva ane atattva pratye samabhAvarUpa mAdhyasthatA e guNakArI che, doSarUpa nathI. pAMcamI daSTivALA mATe je mAdhyasthatA doSarUpa che te ja mAdhyasthatA cothI dRSTivALA jIvo mATe 2010_05 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 211 guNakArI che. tattva ane atattva pratye samabhAva rUpa mAdhyasthatA ke cothI dRSTivALA jIvo mATe guNakArI che jenA baLa upara teo AgaLa jaIne pAMcamI dRSTino sUkSmabodha pAmI javAnA che te mAdhyasthatA cothI dRSTimAM to. ja Take jo teo koI ekane sarvajJa na mAnatAM koI ekane guru na mAnatAM badhA ja darzanonA praNetAne sarvajJa mAne badhA ja darzanomAM rahelAne guru tarIke mAne arthAta sarvajJa tarIke bIjAno apalApa na kare to tenA aMtaHkaraNanI nirmaLatA, guNagrAhitA, jaLavAI rahe. jethI yogya nimitta maLatA puruSArtha phoravI graMthibheda karI sUkSma bodha pAmI zake AvI dIrghadraSTi graMthakAranA hRdayamAM che tethI Avo upadeza ApI rahyA che. vaLI bIjI eka vAta e paNa che ke sAmAnyathI dareka kuLamAM janmelA AtmA potAnA ja devane iSTadeva tarIke - sarvajJa tarIke - pUjya tarIke mAnato hoya che anyanA devane deva tarIke mAnavA tenI buddhi taiyAra thatI nathI tethI te AtmAo paNa abhinivezamAM AvI daSTimArgamAMthI dUra na cAlyA jAya te mATe teone Avo upadeza Apavo jarUrI che. AvA upadezane teo jhIle to ja potAnI dRSTi TakAvI zake. mahApuruSonA upadeza vinA sAmAnyathI ja jIvane potAnI meLe dareka darzananA praNetAne sarvajJa mAnavAnI vRtti kevI rIte jAge? e zakya nathI. ema graMthakAra potAnA jJAnanA baLe joI rahyA che tethI A upadeza ApI rahyA che. ane eTalA ja mATe jyAre siddharAja jayasiMha kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya ne pUche che ke bhagavan! kayo dharma zreSTha che? tyAre hemacaMdrAcArya jUe che ke haju satya dharmane samajavAnI - pAmavAnI yogyatA nathI, tethI tene kahe che rAja! tame badhA ja devonI bhakti karo, badhA ja guruonI upAsanA karo e ja tamArA mATe zreSTha che. kAraNa ke AnA dvArA ja tenuM kalyANa thAya tevI saMbhAvanA jUe che. | upadeza ApanAra upadezakanI A kuzaLatA hovI jarUrI che ke jene uddezIne upadeza apAI rahyo che tenA dvArA tenuM avazya hita thavuM joIe tethI karIne te AtmA vikAsanI kaI bhUmikAe ubho che? tenA hRdayamAM konuM sthAna che? te kone zreSTha mAne che? tenI pariNatimAM kyA kyA bAdhaka tattvo paDelA che? kayA sAdhaka tattvo paDelA che? A badhuM avazya jovuM joIe. ane pachI te AtmA mATe have kayo upadeza Apavo ucita che te vicAravuM joIe. upadezakano upadeza sAMbhaLIne sAmo AtmA kadAgrahI na bane, kaSAyI na bane, saMgharSapriya na bane paNa nirAgrahI bane, upazAMta bane, ane maitrI vagere 2010_05 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 ra yoga draSTinAM ajavALa bhAga - 3 bhAvono cAhaka bane e upadezakanI kuzaLatA che. - have ahiMyA e prazna thAya ke je kapila, sugAdi badhA sarvajJa ja che to pachI badhAnI dezanAmAM judApaNuM jovA maLe che te kema saMbhave? tenuM samAdhAna graMthakAra ApI rahyA che ke A mahAtmAo badhA saMsArarUpI vyAdhino nAza karavA mATe dhavaMtarI vaidha jevA che. teo saMsAranA vAstavika svarUpane saMpUrNapaNe jANatA hatA chatAM te te kAlamAM thayelA potAnA ziSyone te te rUpe dezanA ApavAmAM Ave to ja teonuM hita thAya bIjI rIte nahi. evuM potAne lAgavAne kAraNe ja bhinna bhinna dezanA ApI. game te rIte ziSyonuM hitA thAya e emanuM lakSya hatuM ane temAM pUraka tarIke potAne te te prakAranI dezanA ApavI ucita jaNAI mATe te rIte ApI. uttama puruSo - mahAtmAo. jagatamAM jANe badhuM paNa temAMthI teTaluM ja bole, tevuM ja bole ke jenAthI bIjAne upakAra thAya. kAraNa ke je kAMI jANavAnuM che, karavAnuM che ke bolavAnuM che te sva-paranA hitane lakSyamAM rAkhIne bolavAnuM che. jenAthI bIjAnuM ke potAnuM hita na thAya evuM jANavAthI, bolavAthI ke karavAthI zuM lAbha? mATe ja zAstramAM phasaMto mAsamA rasa ne ArAdhaka kahyA che. ahiMyA paNa graMthakAra A ja abhigama apanAvI rahyA che ke te badhA bhale sarvajJa na hoya, temanI dezanA paNa bhale upara kahelA dRSTikoNane lakSyamAM rAkhIne na apAI hoya paraMtu cothI dRSTinA jIvone AgaLa vadhavA mATe A dRSTikoNa upakArI che. badhAne sarvajJa mAnavAmAM ane temanI dezanAne sarvajJamUlaka mAnavAmAM ja cothI duSTivALA jIvono vikAsa saMbhavita che. ajJAnakAlamAM guNagrAhIdRSTi ane mAdhyastha paNati Take to ja tenA baLe ajJAnane haDaselI zakAya che. guNagrAhIdRSTi A mAdhyastha pariNati jo cAlI gaI to to ajJAna vadhu puSTa thAya che pachI vikAsanI koI ja saMbhAvanA rahetI nathI. guNagrAhIdRSTi sarvatra AvakArya che. ahiMyA graMthakAra pataMjali mATe mahAmati vizeSaNa mUkI rahyA che. te pataMjalimAM rahelI guNagrAhI dRSTinA kAraNe che Ama to pataMjali haju sUkSmabodha pAmyA nathI. graMthi bhedAI nathI. dharmaparIkSAmAM mAganisArInA vivecanamAM upAdhyAyajI mahArAja pataMjalino. mArgAnusArI bodha kahI rahyA che. temAM hetu ApatA kahe che ke mArgAnusArI bodhamAM bAdhaka je mala, te temanAmAMthI nIkaLI gayelo hato ane tethI te mArgAnusArI dRSTi pAmelA hatA. arthAt samakitanI nIcenI bhUmikAmAM hatA chatAM haribhadrasUri ma.sA. temane mATe mahAmati, bhadaMta, bhagavad vagere vizeSaNo 2010_05 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 21 3 vAparI rahyA che tenuM kAraNa pataMjalimAM mAdhyastha dRSTi, saraLatA, kadAgrahano abhAva, maMdakaSAyitA, guNagrAhitA A badhuM jovA maLe che te che. yasya yena prakAreNa bIjAdhAnAdisambhavaH / sAnubandho bhavatyete tathA tasya jagustataH // 135 // je kAraNathI A sarvajJa mahAtmAo bhavarUpI vyAdhino nAza karavA mATe dhavaMtarI vaidha samAna che tethI karIne je prANIne je prakAre nitya, anitya evI dravyAtika pradhAna ke paryAyAsika pradhAna evI dezanA vaDe karIne tevA prakArano bhavoDhega thavA vaDe karIne samyakatvarUpa bIjAdhAnAdino saMbhava thAya ane te bIjAdhAna uttarottara guNanI vRddhi thavA rUpe sAnubaMdha thAya te prakAre te sarvajJa mahAtmAoe dezanA ApI che. ahiMyA be vAta upara bhAra mUke che eka to je dezanA vaDe samyakatvarUpa bIjAdhAna thAya tene anukULa bhavoDhega apekSita che ane e bIjAdhAna uttarottara guNanI vRddhi karAvavA dvArA sAnabaMdha hovuM joIe. jagatanA jIvone sarvajJa paramAtmAo ke mahAtmAo je dharmadezanA Ape che te ekamAtra karUNAbhAvathI Ape che ke A AtmAo bhavobhavanI saMsAranI viDaMbanAmAMthI kevI rIte mukta thAya? cAre gatimAM du:khada paribhramaNa karatA jIvone joIne te AtmAonuM karUNAzIla hRdaya dravI uTheluM hoya che ane tethI A AtmAo saMsAramAMthI chUTIne kaI rIte anaMtasukhanA sthAnarUpa muktine pAme evI bhAvanA teonA karUNApUta hRdayamAM satata vahetI hoya che. eTale sarvajJa mahAtmAo te AtmAone kaI rIte dezanA ApavAmAM Ave to lAbha thAya evuM potAnA jJAnabaLe jANIne pachI dezanA Ape che. koIpaNa AtmAne dharma pamADavo hoya to te AtmAne sabhyatvanI prApti Avazyaka banI jAya che. kAraNa ke samyaktvanI prApti vinA jIva pazu jevo che eTalA ja mATe saghaLA tIrthakaronI bhavagaNatarI samyakatva prAptithI kahI che. graMthibhedajanita samyaktva pAme to ja jIvane vAstavika paramAtmatattva zuM che? te oLakhAya che. AtmAne paramAtmA banAvavAnI zarUAta samyaktvathI thAya che. have A samyakatvarUpI bIjanuM AdhAna to ja thAya ke jIva bhavathI udvega pAme, kaMTALo pAme, trAsa pAme. A bhavathI udvega eja vairAgya che. viSaya, kaSAyanI AtmAmAM vartatI pariNati e atyaMtara saMsAra che ane AvA bhava uparano rAga te saghaLA du:khonuM mULa che. abhavya, durbhavyAdi jIvone A bhava upara trAsa chUTato nathI temAM tene duHkha dekhAtuM nathI. pAMce IndriyonA viSayathI tenA AtmAne sukhanI ja anubhUti thAya che paraMtu tenI AgaLa, pAchaLa ke vacce du:kha dekhAtuM nathI. 2010_05 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 14 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 bhavAbhinaMdI AtmAo arihaMtane vItarAgarUpe svIkAratA nathI. gurune nigraMtharUpe svIkAratA nathI ane dharmane tyAgabuddhithI svIkAratA nathI. samyakatvanI prApti mATe bhavoDhega rUpa vairAgya jarUrI bane che. vairAgyA vinA bIjA guNo TakatA nathI. sakhyatva ane cAritra paNa vairAgyanI vRddhithI Ave che mATe jenA upara dezanA dvArA upakAra karavo che te AtmA jo bhavathI udvega pAme to ja samakitanuM bIjAdhAna karI zakAya ane eka vakhata samyakatva pAmyA pachI paNa vairAgya, kSamA, saMtoSa vagere guNonI vRddhi thAya to ja te samyakatva rUpa bIjAdhAna sAnubaMdha bane che. jIvane jema jema bhavoTaeNga vRddhi pAmato jAya che tema tema tenA AtmAmAM uttarottara guNanI vRddhi thAya che ane A uttarottara guNano jema vikAsa thato jAya che tema tema samyakatva nirmaLa, nirmaLatara, nirmaLatama banatuM jAya che. bhavoga dvArA prApta thayela samyakatvane jo pachI uttarottara guNanI vRddhinuM baLa na maLe ane viSayomAM pravRtti thAya to sakhyatvarUpa bIjAdhAna zithila banatuM jAya che ane eka vakhata aMte AtmA sakhyatvathI patana pAme che. eTale samyakatvanI prApti mATe bhavoDheganI baLavattA jarUrI che ane sakhyatva pAmyA pachI paNa jo vairAgya, kSamAdi guNo vadhatA jAya to ja jIvane sAnubaMdha zuddha dharmanI prApti thAya che. * vijayasena AcAryanA. samAgame guNasena rAjA samyakatva sahita dezaviratipaNuM pAmyo. vijayasena AcAryanA darzane tene ahobhAva pedA thayo. romarAjI badhI vikasita thaI gaI. "tamane vairAgya zA kAraNe prApta thayo?" te prazna pUchyo. tenA uttaramAM AcArye je upadeza Apyo tenAthI tene samagra saMsAra parathI trAsa chuTyo. samakita pAmyo. zrAvakapaNAnA vrato lIdhA ane cAritra kema prApta thAya e bhAvamAM rahyo. AvatI kAle huM ahiMyAthI nIkaLI vijyasena AcArya pAse cAritra laIza e bhAvanAmAM rame che. te mATe potAnA dIkarA caMdrasenane rAjyagAdI upara sthApana kare che. e vicAre che ke AvatIkAle cAritra levA jaIza paNa vacce ADI rAta paDI che tene nakAmI, zA mATe javA devI? kALa-karma ane bhavitavyatAnA bharose zA mATe rahevuM ? tethI AtmasAkSIe aMtarathI saMsAra tyajI cAritra le che eTaluM ja nahi paNa mahelanA eka ekAMtabhAgamAM bhAvathI muni banelA temaNe savarAtrikI pratimA svIkArI jemAM maraNAtta kaSTa Ave to paNa casakavAnuM nahi. teja rAtrie agnizarmAno jIva bhavanapati devalokamAM vidhutakumAra deva thayelo te tyAM AvIne maraNAMta upasarga kare che chatAM rAjA sattva vikasAvI. 2010_05 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 215 samatAbhAve sahana kare che. zubha bhAvanAthI AtmAne bhAvita kare che, enA dvArA uttarottara guNono evo vikAsa Ubho kare che ke navame bhave samarAditya maharSi banI kevalajJAna pAme che. vijayasena AcAryanA samAgame jAgelo. vairAgya,emAMthI samyakatva, dezavirati ane sarvaviratinA pariNAma, eka rAtrikI pratimA-upasargamAM samatA- A dvArA evI sAnubaMdhatA ubhI thaI ke jenAthI AtmakalyANa sAdhI lIdhuM. bhavarUpI vyAdhino nAza karavA mATe zreSTha vedha samAna A sarvajJa mahAtmAo potAnA ziSyone je rIte bIjAdhAna thAya tene mATe apekSita bhavoga je rIte pragaTe ane te bIjAdhAna uttarottara guNanI vRddhi vaDe sAnubaMdha bane teno khyAla rAkhIne dezanA Ape che mATe judA judA kALane Azrayine apAyelI bhinna bhinna dezanA paNa phaLanI apekSAe to eka sarakhI ja hatI. ekApi dezanaiteSAM yadvA zrotRvibhedataH / / acintyapuNyasAmarthyAt tathA citrA'vabhAsate // 136 // prakArAntarathI dezanAnA bhedane kahe che - jo badhA sarvajJomAM ekasarakhApaNuM ja che to pachI badhAnI dezanA judI judI kema che ? tenuM bIjI rIte samAdhAna haribhadrasUrijI mahArAja ApI rahyA che. te sarvajJonA mukhamAMthI nIkaLelI dezanA to eka ja prakAranI hatI paraMtu te te jIvone pratibodha karavAnA AzayathI te te sarvajJoe upArjana kareluM puNya atyaMta tIvra hatuM. badhA ja jIvone dharma pamADavAnI udAtta bhAvanA temanA hRdayamAM ramatI hatI ane tenA kAraNe teoe mahApuNyano saMcaya karyo hato te puNyano paripAka thavAthI evo camatkAra sajAryo ke zrotAone potAnA tathAbhavyatvane anusAra eka evI paNa dezanA bhinna bhinna rUpe pariNAma pAmI. eka evI paNa vastu dareka jIvone pota potAnI kakSA anusAra bhinna lAbha ApanArI thaI zake che. dareka jIvomAM mokSe javA mATeno bhavya svabhAva eka sarakho hovA chatAM tathAbhavyatva darekanuM juduM juduM hoya che ane tethI ja dareka jIvo bhinna bhinna kAle, bhinna bhinna kSetramAM, bhinna bhinna prakAranA nimittane pAmIne tevA tevA prakArano puruSArtha kare che. koIka jIva alpa puruSArthathI kSapakazreNI mAMDe che to bIjA jIvane kSapakazreNI mAMDavA mATe ghaNo puruSArtha karavo paDe che. bahaSabhadeva bhagavAne AtmakalyANa karavA mATe rAjapATa choDyA, cAritra lIdhuM. eka hajAra varSa sudhI ghora sAdhanA karI. prabhu eka hajAra varSa sudhI palAMThI 2010_05 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 vALI jamIna para beThA nahi to 1000 varSane aMte prabhune kevalajJAnanI prApti thaI ane temanA ja dIkarA bharata cakravartIe saMsAramAM rahIM cakrIpaNAnA bhogo bhogavyA ane ArIsA bhavanamAM eka mAtra vIMTI nIkaLI javAnA nimitte bhAvanA upara caDatA kevalajJAna pAmyA. tenuM kAraNa baMnemAM mokSe javArUpa bhavya svabhAva samAna hovA chatAM tathAbhavyatva baMnenuM juduM juduM hatuM. e ja rIte dareka jIvonuM tathAbhavyatva juduM juduM hovAnA kAraNe sarvajJa paramAtmA dvArA apAyelI eka ja evI dezanA te jIvone judI judI rIte pariNAma pAme che. eka evI paNa dezanA bhinna bhinna rUpe pariNAma pAmavAmAM sarvajJa paramAtmAno aciMtya puNyaprabhAva paNa kAraNa che. tathAbhavyatva e upAdAna kAraNa che jyAre aciMtya puNyaprabhAva e nimitta kAraNa che. A baMne kAraNono yoga thatAM kArya nIpaje che. jema meghadhArA to eka ja hoya che paNa judI judI jagyAe paDatA judA judA AkArane dhAraNa kare che ane judI judI rIte pariNAma pAme che. varasAdanuM pANI dariyAmAM paDatA khAruM thAya che, nadImAM paDatA mIThuM bane che. sApanA moMmAM jatA jhera bane che. svAti nakSatramAM chIpamAM paDatA motI thAya che. lImaDAmAM kaDavAza pedA kare che, AMbAmAM mAdhurya pedA kare che. ahiMyA varasAdanuM pANI to eka ja che temAM koI phTa nathI paraMtu te jyAM paDe che tenI yogyatA judI judI hovAnA kAraNe judA judA rUpe pariName che tema eka evI paNa dezanA zrotAonA bhede judI judI pariName che eTale kapila, sugatA vageree ApelI dezanA to eka ja hatI paraMtu temanA aciMtya puNyaprabhAvanA sAmarthyathI zrotAone potapotAnA tathAbhavyatvanA anusAra te te rUpe pariNamI. yathAbhavyaM ca sarveSAmupakAro'pi tatkRtaH / jAyate'vandhyatApyevamasyAH sarvatra susthitA // 137 // sarvajJa paramAtmAnI eka evI paNa dezanA zrotAone bhinna bhinna rUpe pariNAma pAme che tethI karIne zrotAone lAbha nathI thato evuM paNa nathI paraMtu lAbha thAya ja che. vamavi/pi thI eka sarakhI rIte pariNAma pAme to to lAbha thAya ja paNa bhinna bhinna rIte pariNAma pAme to paNa lAbha thAya ja che tene kahe che. sarvajJa paramAtmAnI dezanAthI bhavya jIvone potAnI pAtratA-yogyatA. anusAre upakAra arthAta guNa paNa thAya che. pithI dezanA sAMbhaLavAthI bodha to thAya ja che paNa sAthe sAthe upakAra paNa thAya che. eTale sarvajJanI dezanA yogya jIvane avazya lAbha kare ja che. ahiMyA lAbhamAM tAttvikalAbhaguNaThANAnI prApti ke bIjAdhAnAdi rUpa lAbha apekSita che. 2010_05 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 2 17 jema eka sarovara hoya temAMthI dareka vyakti potAnI pAse rahela pAtranA AdhAre pANInI prApti karI zake che. tema sarvajJa paramAtmAnI dezanA sAMbhaLatA yogyajIvo potAnA kSayopazamane anusAre lAbha pAme che. prabhunI dezanA sAMbhaLatA keTalAka jIvo mArgAnusArI bane che. keTalAka samakita pAme che. keTalAka dezavirati pAme che to keTalAka sarvavirati pAme che. nimittakAraNa ane upAdAna kAraNa beno yoga thatAM kArya thAya che. dezanA rUpI nimitta sAmagrIne upAdAna evo AtmA jyAre tene potAnI aMdaramAM jhIle che tyAre upAdAna evA AtmAnI pariNatinuM ghaDatara thAya che. jema jema ghaDatara thatuM jAya che tema tema upAdAna-AtmAnI yogyatA vadhatI jAya che ane aMte te ja AtmAmAM vizeSa vizeSa dharmanI prApti thAya che. upAdAna kAraNabhUta AtmAnI game teTalI yogyatA hoya paNa tene taravA mATenA nimittabhUta zrutajJAnanI prApti thatI nathI to te AtmA AgaLa vadhI zakato nathI. matijJAnamAM zrutajJAna jhIlAya che. zrutajJAnane pAmIne matijJAnamAM sudhAro thAya che. ane A sudhAro te ja kSayopazamabhAva che. zrutajJAnane pAmIne jyAre matijJAnamAMthI vikAro dUra thAya che tyAre matijJAnamAM je sudhAro thAya che te pAramArthika che ane A vikAro dUra thavAthI ja jIva samyakatvAdi dharma pAme che te mATe zrutajJAna, prabhunI dezanA amogha kAraNa che. mAtra vastuno bodha thavo te sAmAnya lAbha che jyAre upayogamAMthI vikArIbhAvo dUra thaI vairAgya, kSamAdi guNonI prApti thavI e pAramArthika lAbha che, prabhunI dezanA dvArA yogya jIvone potAnA tathAbhavyatvanA anusAre Avo paramArthika lAbha thAya che. "bhava upAdhi gada TALavA, prabhujI cho vedha amogha re, ratnatrayI auSadha karI, tame tAryA bhavijana thoka re, devavizAla jINaMdanI, tame dhyAvo tattvasamAdhi re" devacaMdrajI mahArAja. saMsArI jIvonA upAdhi rUpI rogane TALavA prabhu amogha vaidha che ane te prabhu jagatanA jIvone ratnatrayInuM dAna karIne virogane dUra kare che. jagatamAM AtmabhrAMti jevo bIjo koI roga nathI. ratnatrayI jevuM koI auSadha nathI ane tIrthaMkara paramAtmA jevA bIjA koI vaidya nathI. jema vAta, kapha ane pittanA rogathI pIDAtA dardIne koI dhavaMtarI vaidhano yoga thaI jAya to te evA ja oSadhano prayoga kare ke jenAthI teno roga avazya dUra thAya ja. te ja rIte dhavaMtarI vaidha samAna sarvajJa paramAtmAno yoga thaye chate AtmabhrAMti rUpI roga jIvono avazya dUra thAya ja. jIvonI prakRSTa yogyatA, ratnatrayI rUpI auSadha ane enA dAtA sarvajJa paramAtmA A traNeno triveNI saMgama maLe pachI jo bhavaroga dUra na thAya to konAthI thAya? sarvajJa paramAtmAnI dezanAthI Aja 2010_05 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 sudhImAM anaMtA jIvonA bhavaroga dUra thayA che ane Aje paNa anekanA bhava roga dUra thAya che mATe AtmAnA bhavarogane dUra karavA mATe vizAla jiNaMdanI tattva samAdhi - tattvasvarUpane tame sadA dhyAvo. tenuM tame satata ciMtana karo ema devacaMdrajI mahArAja kahe che. Ama sarvajJanI dezanAnuM sarvatra aniphlapaNuM susthita che tenAthI dareka jIvone potAnI yogyatA anusAre ocho ke vadhAre lAbha thAya ja che. jarA paNa lAbha na thAya tevuM na bane. pAkhaMDIo, durAgrahIone lAbha na thAya temAM temanI ayogyatA kAraNa che paNa sarvajJanI dezanA to amogha ja che. viraprabhunI eka ja dezanA sAMbhaLatA zAlibhadra, meghamAra, dhanAjI, kAkaMdIno dhanno vagere pratibodha pAmyA ane cAritranA mArge vaLyA, niraticAra cAritra pALyuM. aMte aNasaNa karyuM ane ekAvatArI banyA. Ama sarvajJa paramAtmAnI dezanAnuM sAlya nizcita ja che. Ama haribhadrasUrijI mahArAjA cothI draSTimAM rahelA jIvone kapila sugatAdi badhA sarvajJa che ane teoe badhAe eka sarakhI ja dezanA ApI che paraMtu teonA aciMtya puyaprabhAvathI zrotAone tathAbhavyatvanA anusAre judI judI rIte pariNAma pAmI che e rIte bIjA prakAre samAdhAna karI rahyA che. yadvA tattannayApekSA, tattatkAlAdiyogataH / / RSibhyo dezanA citrA, tanmUlaiSApi tattvataH // 138 // haju trIjA prakAre dezanA bhedane kahe che. athavA to duSamakAlAdinA yogathI (Adi padathI kSetra, bhAva, vyakti vagere) kapila sugAdinA mukhamAMthI nIkaLelI te te nayAnusArI bhinna bhinna dezanA paNa tattvataH vAstavamAM sarvajJamUlaka ja che. kapila, sugata vageree te te nayapradhAna je dezanA ApI tenuM mULa paNa sarvajJa vacana ja che. paraMtu potAnI kalpanAne anusAra nathI ApI. arthAt kapila, sugata vagere bhale kadAca sarvajJa na hoya paraMtu sarvajJa paramAtmAe je dezanA ApI tenA to teo jANakAra hatA ja. ane tethI teo sarvajJanA matane anusaranArA hatA. te te naya sApekSa dezanA ApavAnuM prayojana to te te dravya, kSetra, kALa vagere nimitto ja hatA. athati kapila vageree potAnA ziSyone AtmA nitya che evI dravyAstika naya pradhAna dezanA ApI te vakhate kapiladaSine paryAyAstikanayathI AtmA anitya paNa che. evI khabara na hatI. evuM nahotuM arthAt teo jANatA ja hatA ke paryAyAstika nayathI AtmA anitya paNa che paNa teoe tene deza, kALane Azracine joyuM ke AtmAne 2010_05 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 2 19 anitya mAnavAmAM Ave to pachI mokSa mATeno puruSArtha ja na ghaTI zake ane jo te na ghaTe to pachI mokSa puruSArtha nAza pAmI jAya ane jIvane mokSanI prApti ja na thAya ane mokSanI prApti na thAya to pachI jIvane bhavobhavanA du:khamAMthI mukti kevI rIte thAya? ane potAnA Azraye AvelA ziSyonuM dukha dUra karavuM ane teone zAzvata sukhanA adhikArI banAvavA e to teonuM lakSya hatuM ja. mATe AtmAne nitya mAnavAmAM Ave ane teno upadeza ApavAmAM Ave to ja jIvonuM kalyANa thAya evuM temane prAmANikapaNe vicAratA lAgyuM ane tethI AtmA nitya che evI dezanA ApI. - teja rIte sugate AtmA anitya che evI paryAyAstika nayapradhAna dezanA ApI tenuM kAraNa te kALamAM jIvo bhogamAM DUbelA hatA ane A kSaNibhogamAM DUbelA jIvone tenI anityatA, parivartanazIlatAno barAbara khyAla ApavAmAM Ave to kSaNika bhogomAMthI temanI Asakti ghaTe ane vairAgya pAme tethI teoe te rItanI dezanA ApI. Ama te te kALamAM thaI gayelA te te vyaSione sarvajJavacanane anusAra te te naya sApekSa che te AtmAdi padArthano yathArtha bodha hato chatAM te te nayane AgaLa karIne je dezanA ApI temAM to te jIvonuM te rIte dezanA ApavAmAM Ave to ja hita thAya evuM temanA jJAnamAM temaNe joyuM hatuM mATe te rIte dezanA ApI hatI. Ama haribhadrasUrijI mahArAja cothI draSTimAM vartatA jIvone temanA hitArthe AvuM samAdhAna ApI rahyA che ke kapila, sugAdi kyAM to sarvajJa che. athavA to sarvajJanA anuyAyI che. arthAt sarvajJanA vacanane sarvathA satya mAnIne cAlanArA che. bemAMthI game te hoya to paNa teo mahAna ja che. AdaraNIya che paraMtu niMdanIya nathI. teo bhavabhIrU hatA. pApathI DaranArA hatA. sva ane paranuM hita kema thAya te ja jonArA hatA mATe potAnA Azraye AvelA jIvanuM zreya thAya e ja temanuM lakSya hatuM. daSidezanAnuM mULa paramArthathI sarvajJa dezanA ja che. sarvajJavANI jagatamAM pramANa bhUta che. temAM koIpaNa AtmAnuM aMtaHkaraNa na dUbhAya te rIte ja te naya sApekSa vacanano upayoga karavAmAM Ave che. sarvajJa vANImAM naya nirapekSa koI prayoga nathI. jema te te naya sApekSa padArthanuM svarUpa zuM che? teno jema vicAra sarvajJa zAsanamAM yathArtha karavAmAM Avyo che tema te te naya sApekSa padArthano upadeza ApatA pahelA dravya, kSetra, kALA vagere jovAnuM paNa khAsa vidhAna che. je dravya, kSetra, kALamAM je naya sApekSa padArthano upadeza ApavAno hoya tenAthI bhinna naya 2010_05 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 20 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 sApekSa padArthanuM nirUpaNa karavAmAM Ave to te naya durnaya banI jAya che. te dezanA apramANa banI jAya che. tattva dRSTie to jenA dvArA AtmAmAMthI vikArIbhAvo nIkaLe tevI prarUpaNA te sunaya ane vikArIbhAvo vRddhi pAme tevI prarUpaNA tevo upadeza te durnaya. naca ane pramANano bheda pramANa jema zuddhajJAna che tema naya paNa zuddha jJAna ja che chatAM baMnemAM phera eTalo che ke pramANa jJAna akhaMDa vastune sparze che jyAre naya jJAna vastunA aMzane sparze che. Ama baMne vacce maryAdAno bheda hovA chatA pramANathI aviruddha hovAnA kAraNe baMne zuddha jJAna che. pramANarUpa zuddha jJAnano upayoga naya' dvArA thAya che kema ke pramANarUpa zuddha jJAna jyAre bIjAnI AgaLa pragaTa karavAmAM Ave che. tyAre te khAsa maryAdAmAM AvI jvAthI "naya" banI. jAya che. eka ja vastu paratve judI judI dRSTie utpanna thatI judI judI yathArtha vicAraNA te naya che. jema vyakti eka ja hovA chatAM judI judI apekSAe tene kAkA-bhatrIjo, mAmA-bhANeja, putra-pitA, sasaro-jamAI mAnavAmAM ane kahevAmAM Ave che. nayane samajavA mATenuM A vyavahAru udAharaNa che. padArthanA guNadharmane anulakSIne sunaya-kunaya nathI. paraMtu dazya padArthane joIne enA pratye ApaNe kevA bhAva karIe chIe te upara saMsArabhAva ane mokSabhAva samajavAno che. dehabhAva ane dehadRSTi e kunaya che ane AtmabhAva ane AtmadraSTi e sunaya che. koIpaNa padArthane rAgapUrvaka jovo-jANavo nahi ane joyA - jANyA pachI rAga karavo nahi te sunaya-dRSTi che. jJAtA-draSTA bhAve rahevuM te sunaya che. rAgabhAva haTAvavo te sunaya che. cothI dIprA nAmanI draSTimAM vartatA jIvo te draSTimAMthI nIce utare nahi ane krame karIne uttarotara adhyAtmanA mArge AgaLa vadhe te mATe temanI adhyAtmanA viSayamAM kevI draSTi ane vicAraNA hovI joIe teno khyAla haribhadrasUrijI mahArAja prastuta zloko dvArA ApI rahyA che. dravyAnuyoga ane adhyAtma e be judI cIja che aMtaHkaraNanI nirmaLatA jaLavAI rahe ane te nirmaLatA vRddhi pAme to ja dRSTinA mArgamAM AgaLa vadhAya. anyathA dRSTinA mArgamAMthI nIce utaravuM bahu saheluM che. padArtha kevo che? tenuM zuM svarUpa hovuM joIe? teno nirNaya karavA mATe dravyAnuyoganI vyavasthA che. paraMtu padArtha pratye kevo abhigama apanAvavAmAM Ave to jIvanuM kalyANa thAya e adhyAtmano viSaya che ane 2010_05 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 2 21 e abhigama badhAne mATe dareka dravya - kSetra - kALamAM eka sarakho to raheto nathI. jIvanA bodhanI kakSA anusAra te abhigama nakkI karAya che. e nyAye cothI dRSTivALA jIvo haju pUla bodhavALA che. sUkSmabodha temanI pAse nathI. mATe sUkSmabodhane pAmelA haribhadrasUrijI mahArAja cothI dRSTivALA jIvonI aMtaHkaraNanI vizuddhi jaLavAI rahe ane teo AgaLa vadhe te mATe tattvadRSTithI -sUkSmadraSTithI vicAratA kapila - sugata vagere sarvajJa na hovA chatAM te badhAne sarvajJa tarIke svIkAravAno upadeza ApI rahyA che. arthAta te te darzanamAM janmelA AtmA ajubhAvathI potAnA devane sarvajJa mAnIne cAle to te AgaLa vadhI zake che. eno tamAre apalApa nahi karavo joIe evuM jaNAvI rahyA che. kAraNa ke vastutattvanA sUkSmabodha vinA-pathArthajJAna vinA bIjAnA devA mATe abhiprAya Apavo ke "tArA sarvajJa e sarvajJa nathI. mArA sarvajJa e sarvajJa che." e nyAyanI rItithI viruddha che ane kyAreka Avo upadeza ApavAmAM aMdara ahaMkAra, niMdA, bIjano parAbhava karavAnI vRtti A badhA doSone pravezavAno avakAza ghaNo che. ajJAnI banIne rahevuM ane doSone aMdara na AvavA devA e tyAre ja bane ke AtmA guNagrAhIM dRSTivALo hoya, mAdhyastha pariNativALo hoya ane jyAM na samajAyA tyAM mauna rahIne mahApuruSanA mArganuM avalaMbana lenAro hoya. ajJAnakALamAM A be guNo hoya to AtmA ghaNA doSothI bacI jAya che. skUlabodhamAM jyAre guNagrAhitA, mAdhyastha pariNati, mIna, mahApuruSo upara Adara, bahumAna A badhuM bhaLe che tyAre bodhamAMthI doSo - kaSAyo nIkaLavA mAMDe che ane bodha svaccha thatA sAthe sAthe sUkSma paNa thavA mAMDe che. bodhane skUla rAkhanAra jema ajJAna che tema doSo ane kaSAyo paNa che tethI zAstranA abhyAsathI bodha vadhavA chatAM te bodhamAMthI doSo kapAyo na nIkaLe to te bodha vizALa hovA chatAM skUla ja rahe che. tenAthI AtmopayogI koI kArya thatuM nathI ane bodhamAMthI doSo ane kaSAyo nIkaLatAM bodha svaccha thAya che. pachI boddAne sUkSma thatAM bahu vAra lAgatI nathI. svaccha thayelo bodha zAstranA abhyAsathI vizALa thayelo na hoya to te utsarga-apavAdanI maryAdA samajavAmAM aMtarAyabhUta thAya che paNa potAnA AtmAmAM vartatA heya - upAdeyanA pariNAmane jovAmAM ane tene anurUpa pratIti UbhI karavAmAM bAdhaka banato nathI eTale kevalajJAnane aTakAvavAmAM kevalajJAnAvaraNIya e kAraNa hovA chatAM mukhyatayA kAraNa mohanIya ja che. mohanIyanA nAze matijJAna vItarAga thaye chate pachI kevalajJAna pAmatA vAra lAgatI nathI. tadabhiprAyamajJAtvA na tato'rvAgdazAM satAm / yajyate tatpratikSepo mahAnarthakaraH paraH // 139 // 2010_05 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 2 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 kapila, sugata vagerenI dezanA sarvajJa mUlaka ja che tethI karIne sarvajJanA abhiprAyane jANyA vinA vartamAnadarzI pramAtAoe sarvajJano pratikSepa karavo, sarvajJano apalApa karavo te barAbara nathI | sarvajJa je atIndriya padArthonuM varNana kare che te atIndriya padArtho ApaNane pratyakSa dekhAtA nathI kAraNa ApaNuM matijJAna AvaraNavALuM che. AvaraNanA kAraNe jagatamAM jeTalA jeTalA padArtho che temAMthI anaMta bahubhAga padArthone ApaNe jANI zakatA nathI. ane je anaMtamAM bhAganA padArthone jANIe chIe te paNa tenA amuka dharmothI ja jANIe chIe. saMpUrNa paNe nahi. A che ApaNI saMsArI avasthA. kevalajJAnacakSu vinA ApaNe carmacakSuthI dekhatA hovA chatAM paNa aMdhatulya chIe eTale AMdhaLAne mATe lAkaDI samAna evA parokSajJAnavaDe chamasthono vyavahAra cAle che. AMdhaLo hAtha lagADIne sparzadvArA vastune jema jANe tema divyacakSuthI aMdha banelA ApaNA mATe A zAstrajJAna hastasparza tulya che. tenA dvArA chamastha jIvo padArtho vize vyavahAra bhale karI zake paNa yathAvata kema jANI zake? . antarA kevalajJAnaM chadmasthAH khalvacakSuSaH / hastasparzasamaM zAstrajJAnaM tadvyavahArakRt // 10 // adhyAtmopaniSad - 1 upAdhyAyajI mahArAja. sarvanI dezanAnA bheda aMge samAdhAnanI vicAraNA karyA pachI haribhadrasUrijI mahArAja kahI rahyA che ke atIndriya padArtho e chArmasthika jJAnano viSaya nathI eto kevalajJAnano viSaya che. chatAM svamatano rAga ane anyamatanA dveSane kAraNe pakSapAta dRSTithI ApaNe kahIe ke "amArA bhagavAna sarvajJa che temaNe je kahyuM te ja yathArtha che. tamArA bhagavAna sarvajJa nathI." e arvAgadarzapramAtA, sajjanapuruSone mATe zobhAspada nathI. jagatamAM sajjanapuruSonuM e svarUpa che ke teo yukti viruddha, nyAya viruddha, loka viruddha, kazuM bole nahi. te je kaMI bole te yuktiyukta ja hoya. nyAya, nIti ane sadAcAranA mArgathI yukta hoya temaja bIjAne hita karanAruM hoya. rAga-dveSa aMdaramAM paDelA hovA chatAM e rAga-dveSanI asara taLe ApaNe na AvIe to ja ApaNo vyavahAra pakSapAtavinAno bane. pakSapAtavALI vyaktinI jagatamAM koI kiMmata nathI. eTalA mATe nyAyAlayamAM - ucca sthAnomAM niSpakSapAtI ane buddhizALI AtmAonI goThavaNa karavAmAM Ave che. jagatamAM ucca sthAne rahelI vyaktio jyAre pakSapAtI bane che, prAmANikatA ane madhyasthatA gumAve che tyAre jagatane ghaNuM nUkasAna thAya che, dareka kSetramAM 2010_05 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 223 AtmasAkSIe aprAmANika banelI vyaktio dvArA je nukasAna thayuM che te bIjA koInA dvArA thayuM nathI. aMtaHkaraNathI aprAmANika banela potAne ane parane baMnene nukasAna kare che. aMtaHkaraNane malina karavA dvArA potAnA bhAvi hitane jokhamamAM mUke che. ane aprAmANika vartana dvArA sAmI vyaktine A lokamAM ghaNA aMtarAyo UbhA kare che. mAdhyasthadRSTi, sajjanatA, prAmANikatA e tattvaprAptinuM bIja che. sUkSmabodha dvArA vastu svarUpano anekAMtagarbhita yathArtha bodha thayA pachIthI sarvajJatattvano yathArtha nirNaya karI jagatanA jIvo unmArgathI bacI sanmArgane pAme ane e dvArA potAnuM hita sAthe evI nitAMta karUNA buddhithI je sarvajJa che tene sarvajJa kahevA ane je sarvajJa nathI, teno niSedha karavo te mArga che paNa te pahelA sUkSmabodha vinA, padArthano yathArtha nirNaya karyA vinA dRSTirAgathI ke potAnA kuLa vagerenA mamatvathI potAnA devane sarvajJa kahevA ane bIjAnuM khaMDana karavuM te mArga viruddha che. vastu svarUpano yathArtha nirNaya jJAnAcArathI thAya che. darzanAcArathI premadRSTi vyApaka bane che ane anaMtAnubaMdhI kaSAyono nAza thAya che jyAre cAritrAcArathI svarUpamAM sthiratA Ave che. vastutattvanA yathArtha nirNaya dvArA sarvajJatattvano nizcaya karI potAnA sarvajJane sarvajJa kahetA garva karavAno nathI. bIjAno parAbhava karavAno nathI paNa jagatanA jIvo mATe karUNAbuddhi keLavavAnI che ane enA dvArA ApaNA AMtarika pariNAmonI rakSA karavAnI che. ApaNo AtmA kyAMya paNa adhyAtmanA mArgamAMthI nIce na utarI paDe te to satata joyA karavAnuM che. potAnA AdhyAtmika upakArane gauNa karIne jagatanI sArI gaNAtI evI paNa koI pravRtti karavAnI nathI. sAdhananA mArge AgaLa vadhavA icchatA sAdhake anubhavI mahApuruSonA A vacanane hRdayamAM kotarI rAkhavA jevA che."puNyanA yoge anaMtI vAra sArI ane sAcI sAmagrI pAmyA paNa teno sadupayoga karatA na AvaDyuM mATe anaMtIvAra duHkha pAmyA chIe. ajJAna ke dveSabuddhithI bIjAnA devano sarvajJa tarIke apalApa karanAro mAdhyastha dRSTi, sajjanatA ane prAmANikatA gumAve che ane enA dvArA tattva prAptinI ayogyatA potAnAmAM UbhI kare che. eka vakhata ajJAnaprayukta, dRSTirAgaprayukta ke kuLanA mamatvaprayukta ayogyatA AtmAmAM UbhI thaI gaI pachI jIva game teTalo bahArathI dharma kare to paNa te dharma tene dRSTinA vikAsamAM 2010_05 39 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 24 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 AgaLa vadhavA deto nathI. A badhA nukasAna haribhadrasUri mahArAja potAnA jJAnamAM joI rahyA che ane tethI tenAthI bacavA hitopadeza ApI rahyA che. jaina zAstronA abhyAsathI syAdvAdano bodha thAya che paNa tene aMdaramAM utAravA mATe to sarvatra samAdhAnanI kaLA AvakArya che. samAdhAnanI kaLAthI jJAna karkaza banatuM nathI. paNa mulAyama rahe che. jJAnane mulAyama rAkhavuM eja syAdvAdanuM che. ApaNA dareka vicArane, vANIne syAd padathI yukta karavAthI vicAra, vANInA AgrahathI ApaNe bacI zakIe chIe ane ApaNA vicAra vANIne svaparanA hitamAM joDI zakIe chIe. yogamArgamAM padArthano bodha jema Avazyaka che tema te padArthanA bodhathI thatA AgrahAdinA nukasAnathI bacavAM svAda bhAvitatA paNa bahu jarUrI che. syAspada dRSTithI saghaLA jIvo. sAthe samanvaya karatA zIkhavuM joIe. A premapUrvaka paddhati apanAvavI e AgaLa vadhavAno mArga che. ane bIjAne paNa AgaLa vadhAravAno mArga che. syAd padathI ApaNe ApaNA bodhane bhAvita karatA nathI mATe padArthanA marma sudhI pahoMcI zakatA nathI ane adhavacamAM ja aTavAyA karIe chIe. vastunA Agraha karatA paNa vicArono Agraha bahu kharAba che. eTalA ja mATe upAdhyAyajI mahArAja samatA zatakamAM vicAronA AgrahavALAnA bodhane kRtAMdhakAra tarIke oLakhAvI rahyA che. ha hA mohakI vAsanA, budharyuM bhI pratikULa, yA te aMdha zrutakevalI , ahaMkArako mUla, A jagatamAM mohanI vAsanA kone nathI satAvatI? paMDitone paNa tenAthI bacavuM kaThIna paDe che to pachI bIjA sAmAnya AtmAnI to vAta ja zuM karavI? zrutakevalI paNa ahaMkAranA mULarUpa mohamAM aMdha thaI jAya che. vikalpa mAtrane syAd lagADavA. jethI baMdha rahita thavAya. vikalpa eTale rAga. vikalpa eTale kSaNikajJAna. vikalpa eTale kSaNika sukha. sAttvika, rAjasa, tAmasabhAvo ke kramikabhAvo che. anityabhAvo che te badhA vikalpa rUpe che. anityabhAvomAM vikalpa zabda lAgu paDe che. svarUpabhAvo nitya che to tyAM nirvikalyatA che. syAdvAda zailIthI vikalpamAtrane syAd lagADatA jJAna mRdu bane che arthAta koI paNa viSayamAM Ama ghaTI zake, AvuM hovuM joIe, Ama lAge che, jJAnInA jJAnamAM Ama jovAyeluM hovuM joIe, A rIte syAd lagADatA jJAna ahaMkArAdithI malina thatuM nathI tethI rAgarahita thavAya che. nirvikalpadazAne syAd lagADavAnuM nathI kAraNa te rAgarahita, pUrNa ane nityadazA che. 2010_05 Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALA bhAga - 3 2 25 nizAnAtha pratikSepo, yathA'ndhAnAmasaGgataH / tadbheda parikalpazca tathaivArvAgdRzAmayam // 140 // A ja vAtane dRSTAMtathI siddha kare che. jema cakSu vagaranA AMdhaLA lokone caMdramAnuM khaMDana karavuM ane tenA bhedanI kalpanA karavI ke caMdra corasa che, vAMko che te nIti mArgathI saMgata nathI. te ja rIte vartamAnanuM jonArA evA chasthone sarvajJano pratikSepa karavo ane tenA bhedanI kalpanA karavI e nyAya mArgathI vicAratAM yuktiyukta nathI. AMdhaLAone caMdra na dekhAto hovA chatAM kahe ke caMdra corasa che. vAMko che ke aneka che te yukta nathI. teja rIte sarvajJavacana zuM che te jANyA vinA pakSapAtathI sarvajJavacanane khoTA kahevA ke temanAmAM judApaNuM kalpavuM te yuktiyukta nathI jyAM sudhI je viSayano jIva samyagajJAtA na bane tyAM sudhI te viSayamAM te mauna rahe e tenA mATe bhUSaNa che. ajJAnIne bolavAno niSedha che ane jJAnIne paNa je viSayamAM jeTaluM jANe tenAthI atirikta bolavAno niSedha che. vastutatvanA jJAnavinA bolavAthI ghaNA nukasAna thAya che. eTalA mATe rAjA, mahArAjA, cakravartI karatA paNa upadezaka, vidvAna ane lekhakonI javAbadArI vadhAre che. e potAnI samajaNanA baLa upara jevA vicAro phelAvaze tevuM prajAmAnasa taiyAra thaze. eka paNa khoTA vicAra jagatamAM phlAvavAmAM Avaze to tenAthI jagatane je nukasAna thaze te nukasAna bIjAthI nahi thAya mATe ja zAstrAnusArI mArgastha upadezakanI kiMmata ghaNI moTI che. mArgastha upadeza dvArA ja jagatanuM hita karI zakAya che. jIvomAM tRSNA ane kaSAyono agni anAdikALathI prajvalita che. ene ThAranArA vacano e ja sarvajJanA vacana che. sarvajJanA vacanomAM zAMtarasa rahelo che. AtmA svabhAve sahajAnaMdI che to te sahajAnaMdIpaNuM zuM che ? nirvikalpatA, sarvajJatA ane vItarAgatA traNenuM ekatva sahajAnaMdIpaNuM che ane eno bhoktA syAdvAdI banI zake che. koIpaNa rIte aMdaramAMthI Agraha-pakaDo vi. tUTavA joIe ane nirAgrahIpaNuM, guNagrAhIpaNuM pedA thAya to ja sthAvAda jIvanamAM amalI bane, vastunA yathArthabodha vinA vastune mATe abhiprAya Apavo e ajJAnatAnuM sUcaka che. ahiMyA janmAMdha manuSyo ane hAthInuM draSTAMta vicAraNIya che. koIka sthaLe cha AMdhaLAM puruSo hAthInI pAse AvyA ane te hAthInA svarUpano nirNaya karavA mATe tene tapAsavA lAgyA. ekanA hAthamAM hAthInI sUMDha AvI eTale hAthI tene sAMbelA jevo lAgyo. bIjAnA hAthamAM daMtazULa AvyuM to tene bhUMgaLA. 2010_05 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 jevo lAgyo. trIjAnA hAthamAM kAna Avyo to tene sUpaDA jevo lAgyo. cothAnA hAthamAM paga Avyo to tene thAMbhalA jevo jaNAyo. pAMcamAnA hAthamAM peTa AvyuM to tene mazaka jevo jaNAyo ane chaTTAnA hAthamAM pUMchaDuM AvyuM eTale tene te sAvaraNI jevo jaNAyo. A uparathI teoe potapotAno abhiprAya Apyo. ane bIjAnA abhiprAyane khoTA kahI paraspara jhaghaDavA lagyA. khoTI carcAmAM utarI gayA tyAM eka dekhatA mANase AvIne samAdhAna karyuM ke tame badhA ja 'tamArI apekSAe sAcA cho paNa bIjAne khoTA kaho cho mATe tame khoTA Tharo cho, te ja rIte sarvajJanA viSayamAM aMdhatulya evA ApaNe sarvajJane mATe jema tema abhiprAya ApIe ane bIjAne mAnya sarvajJano apalApa karIe e jIvamAM rahela matArthapaNAnuM sucaka che. matAthI nahi paNa AtmArthI banavAnuM che. - matijJAnamAMthI mata nIkaLe to ApaNe matArthI banIe paNa ApaNe matArthI na banatA AtmArthI banavAnuM che. matijJAnI mata vagarano hoI zake paNa vicAra vagarano na hoI zake. mata-vicAra- vikalpa e vinAzI che mATe tenA arthI na thavuM. ApaNA vicAra, vikalpanI dhArAne paramAtmatattva upara lagADIe to ApaNe AtmArthI. bahArathI asat padArthono tyAga karavAno che tema aMdaramAM vikalponA je asat bhAvo che teno paNa tyAga karavAno che. tema ja zarIra, indriya, prANa, mana ane buddhi je asat rUpa che teno paNa tyAga karavAno che. zarIra, indriya, prANa, mana ane buddhine je dehabhAve huM ane mArA mAnavA te paNa svArthIpaNuM che. bahAramAM nAma liMga ane vezanA jhaghaDA che jyAre atyaMtaramAM vikalponA jhaghaDA che. vItarAgatA pAmavAmAM jIvane svarachaMda naDe che. ane te moha-aham-rAga rUpa che. ApaNane ApaNA vikalpomAM satyatA ane ahamapaNAnI buddhi rahe che. kAraNa mAro vikalpa sAco che tema manamAM rahe che. ApaNo vikalpa sarvAgI satya che ke nahiM? viziSTa jJAnI bhagavaMta sivAya bIjA koNa kahI zake? mATe ApaNA vikalpamAM paramAtmAno Azraya levo joIe. te paramAtmAnA zaraNe javuM joIe ane te dvArA namra banavuM joIe to ja ApaNe vikalpa dvArA thatA ahathI bacI zakazuM. anyathA vikalpamAM aham ane Agraha Avaze to nihanavonI jema kadAgrahI thaIne durgatimAM jaIzuM. vikalpanI nirbaLatA eTalA mATe che ke game tevo vikalpa zreSTha hoya to paNa te vinAzI che. saMsAranI asAratA paNa anityatAne kAraNe che. je vinAzI che te sAruM hoya to paNa te sAruM zuM karavAnuM? enuM sArApaNuM keTalo vakhata 2010_05 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 2 27 TakavAnuM? sukha AtmAmAM che. ema samajIne svajana-parigrahAdi choDyA che. tema traNe yogo pagalanA banelA che. tene paNa aMte choDavAnA che teno khyAla rAkhI teno sadupayoga karavAno che. gurune traNe yoga arpaNa karIne jIvavAthI traNe yogathI chUTAya che. tana-dhana-svajana badhAnuM sarvasva mana che. gurune jo mana arpaNa karI daIe to svaccheda paNuM kevI rIte rahe? traNe yoga gurune arpaNa na karAya tyAM sudhI bAhyathI tyAgI banavA chatAM svacchaMda banI rahe che. matijJAna, matijJAnAvaraNIyakarma, mohabhAva, mohanIsakarma ane saMjJI paMcendriyapaNAno samuha te vikalpa che. jyAM sudhI rAga che tyAM sudhI vikalpa hoya, rAga haTe to vikalpa khatama thAya. jeTalA jeTalA rAganA bhAvo che te vikalpa jarUra che. paNa jeTalA jeTalA vikalpa che te rAga nathI. vikalpa to vairAgyamAM paNa che, bhaktimAM paNa che, tyAgamAM paNa che, tapamAM paNa che, samitigatimAM paNa che. paNa te badhA rAga nathI paNa sAttvika bhAvo che. je jIvane mohabhAva dUra karavAmAM upayogI che. AMdhaLAo jema caMdramAne joyA vagara caMdramAM saMbaMdhI vikalpo kare, tenA mATe abhiprAya Ape-e satya hoI zake nahi. tema ajJAnI jIvo paNa sarvajJane mATe vAda-vivAda kare, teno pratikSepa kare te vizvasanIya banI zake nahi. aMdha janone hAthI mATe thayelo AMzika bodha te hAthInA pUrNa svarUpane batADI zake nahi. tema sAdhake paNa potAne thayelo deva-guru-dharma pratyeno bodha tene aMtima satya samajIne khaMDana-maMDana karavAnuM nathI paNa te bodhane anusAre guNa prAptimAM AgaLa vadhavAnuM che. mohanI AdhInatA dUra karIne niHzaMka banavAnuM che. potAnI chadmasthatAne svIkArI guru samarpaNa dvArA svacchaMdatA kADhavAnI che. gautama gaNadhara jevA ziSyamAM paNa svacchaMdatA na hatI te yAda rAkhavAnuM che. mAre kAMI vicAravuM nahi. "mArA mATe vicAre mArA guru" mAre to temanI AjJA mujaba vartavuM. A vikalpa paNa nirvikalpatA lAvavA mATeno zreSTha vikalpa che. gurutattva ane paramAtmatatvane samarpita thavAthI mohanIya ane jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama thAya che ane kevalajJAna prApta thAya che. ziSya gurune traNe yoga arpaNa karyA nathI. mATe kevalajJAna thatuM nathI. viziSTa jJAnI banAtuM nathI. boddhadharmamAM eka prasiddha kathA :- svaccheda kema dUra thAya te mATenI vAta che. tibeTamAM mAravA nAmano eka ziSya che. te buddha pAse AvIne dIkSA mAMge che. guru tene dIkSA Ape che. pUche che prabho! mAre have zuM karavA yogya che? buddha kahe che. vatsa! ahIM maThamAM 500 ziSya che. tuM cokhA khAMDavAnuM kAma kara. koI paNa . 2010_05 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 28 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 jAtanAM vikalpa vinA te svIkAre che. mAravA rAta divasa cokhA khAMDavAnuM kAma kare che. varSo vItI gayA. eja kAma kare che. cokhA khAMDatA uMgha AvI jAya to sUI jAya. bhavitavyatA evI sarjAya che ke na kadI mAravA buddha pAse Avato ke buddha enI pAse jatA. guruno nirvANa samaya najIka Avyo. potAnA uttarAdhikArI tarIke kone sthApita karavo te mATe vicAra kare che, te mATe buddha badhA ziSyone bhegA kare che. kahe che ke tame Aja sudhImAM zikSaNa meLavyuM che. satsaMga karyo che. tame zuM meLavyuM che eno sAra lakhI do. badhA ziSyo lakhe che. mana eka darpaNa che. enA para dhULa jAmI che. sadguru ene sApha kare che. bauddha jhUMpaDI bahAra AvyA. vAMcyuM. paNa nArAja thaI gayA. vhAlA ziSyo ! tame vAta ghaNI sArI lakhI che paNa mane prasanna karI zakyA nathI. jAva, pelA cokhA khAMDavAvALA mAravA pAse teno abhiprAya lyo. mAravA badhAne uddezIne kahe che. guru ja maLI gayA che to pachI mana bacyuM che ja kyAM? mana to lUMTAruM che. e ApaNane satata lUMTe che. gurudakSiNAmAM tene ja ApavAnuM che. A vAkya sAMbhaLatAja bauddha tyAM AvyA. raDI paDyA. mAravA cokhA khAMDI rahyo hato tene bheTI paDyA ane potAnA sthAne sthApI nirvANa pAmyA. guru sUrya che. tenA vacano e sUryanA kiraNo che. je ApaNA ajJAna ane mohano nAza kare che. paNa te madhyAhano nahi, prAta:kALano sUrya che. je kadI asta thato. nathI. e bahArathI asta thAya te pahelA ApaNA aMdaranA sUryane pragaTa kare che. AtmasAkSAtkAra karAve che. adhyAtma jagatano A sUrya kadI asta pAmato nathI. aMtaHkaraNamAM zuM zuM che ? (1) lobha - kAMIka joIe che te lobha. ' (2) icchA - amuka padArtha joIe che te icchA. (3) rAga - icchita padArthamAM bhogavRtti ane sukhabuddhi karavI te rAga. (4) vikalpa - matijJAnamAM icchita padArthanuM pratibiMba paDe che, te padArthanuM ciMtavana hoya che te vikma. (5) ajJAna - parapadArthane sva mAnavA. temAM Atmabuddhi sthApana karavI te ajJAna. vizvanA sarvapadArtho samakAlIna je pratibiMbita thAya che te nirvikalpa jJAna che. je Adarza rUpa che. jyAre amuka icchita padArthanuM jJAnopayogamAM citrAmaNa thAya che te vikalpa che. 2010_05 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 229 vikalpa jJAna ekadezIya che. nirvikalpajJAna sarvadezIya che. AvA lobha, irachA, rAga, vikalpa ane ajJAnane kADhavA tenuM nAma saMvara-nirjarA che ane rAkhavA te Azrava ane baMdha che. jJAnamAM jyAM sudhI mohAdi bhAvo che tyAM sudhI sAvaraNajJAnamAM para dravya, kSetra, kALa, bhAvanA citrAmaNo thAya che. te jJAnamAM vikAra che. jJAna nirAvaraNa thAya eTale paradravya, kSetra, kALa, bhAvanA citrAmaNa nIkaLI jAya eTale jJAna arIsAnI jema biMba banIne rahe ane sAme rahela samasta vizvanA padArtho temAM sahajatAe, saraLatAe, satata pratibiMbita thAya e jJAnanuM zuddha avikArI svarUpa che. mohAdi bhAvo jJAnanA AdhAre rahyA che. ane jJAna AtmapradezonA AdhAre che tethI jJAnamAM je mohAdi bhAvo aha-mamatvabhAve rahela che tema AtmA ane deha kSIranIranI jema baddha saMbaMdhe rahela che. mATe Don't go to know. Don't go to see. jethI mohabhAvo aham-mamatvabhAve je jJAnamAM rahelA che te nIkaLI jAya. ApaNe vItarAgavAdI banavuM paNa vyaktivAdI na banavuM. chagha avasthAvALA gurumAM pUjyabhAva rAkhavo paraMtu saMpradAyavAdI na banavuM. parasparanA khaMDananI paddhati bahu kharAba che. khataranAka che temAMthI adhyAtmabhAva ane sAra hAthamAM nathI Avato. je mANasa bIjAnuM khaMDana karyA kare che te potAnuM jIvana sAdhanAtmaka banAvI zakato nathI. sAdhanAtmaka jIvana banAvavuM te adhyAtma che. pudagalanA banelA bhedarUpa sAdhanane grahaNa karIne Atmika bhAvo sAthe abhedarUpe pariNamavuM te sAdhanA che. mAtra bhedasAdhanane sAdhya banAvI aTavAnuM te racanAtmaka sAdhanA nathI. vyavahArathI para thavAnuM che. sAdhanAthI para thavAnuM che. khaMDanamaMDanathI para thavAnuM che sAdhanAthI para thavAnuM che. na yujyate pratikSepaH sAmAnyasyApi tatsatAm / ApavAnuM nahidha matadA/1415 koI sAmAnya puruSano paNa pratikSepa-virodha karavo te sajjanone, saMtapuruSone yukta nathI to pachI sarvajJano parAbhava, apAlApa, niMdA karavI eto jIllAchedathI paNa adhika kharAba manAyelo che. sajjana puruSo- saMtapuruSo kyAre paNa koInI niMdA karatA nathI. koInA mATe halakuM bolatA nathI. koIno virodha karatA nathI. koIno parAbhava karatA nathI kAraNa ke koIno virodha karavo vagere temanA svabhAvathI bahAra hoya 2010_05 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 che. to pachI sarvaguNasaMpanna evA sarvajJano parAbhava karavo-virodha karavo e to temanAthI banI ja kema zake ? emano virodha karavAno vakhata Ave te pahelA to jIbha kapAI jAya to vadhAre sAruM evuM teo mAnatA hoya che. sarvajJanA parAbhavathI to tevA prakAranA jIllAcheda karatA paNa aneka guNA kharAba kavipAka thatA hovAthI te jIllAchedathI paNa adhika manAyelo che. athati jIhyAchedathI to mAtra te ja bhavamAM jIvane du:kha veThavuM paDe che paNa sarvajJano virodha karavAthI to evA prakAranuM azubhakarma baMdhAya che ke jenAthI jIvane aneka bhavo sudhI narakAdi duHkho bhogavavA paDe che. upAdhyAyajI mahArAja adhyAtmasAramAM svAnubhava adhikAramAM guNAbhyAsa mATenA 30 sthAno batAvI rahyA che temAM sauthI paheluM sthAna A kahe che ke A lokamAM koInI paNa niMdA na karavI. game tevA pAriSTha ane durjana dekhAto hoya to paNa tenI niMdA na karatA tenI bhavasthiti - saMsAra sthitino vicAra karavo. mokSe javA mATeno jeno kALa pAkyo na hoya, karmo ghaNA bhAre hoya te AtmAmAM doSo to dekhAvAnA ja. paNa tenI bhavasthitino vicAra karIe ke emAM jIvano zuM vAMka? karmo ene pIDI rahyA che. to tenA upara thatA dveSathI ane tenA kAraNe thatI niMdAthI bacI zakAya che. niMdA doSanI karavAnI che. doSitanI nahi. doSa ane doSita - e baMne vaccenI borDara lAIna eTalI badhI DelIkeTa che ke jIva doSanI niMdA karatA karatA kyAre doSitanI niMdA nahi kare te kahI zakAtuM nathI. mATe doSita, aparAdhI jIvo pratye aMtaramAM emanI vyavasthitino khyAla jaLavAI rahe ane tenA kAraNe aMdaramAM temanA pratye karUNAno pravAha vaheto rahe to ja sAmAnya mANasanI paNa niMdA-virodha-parAbhava vagerethI bacI zakAya che. anyathA nahi. eka sAmAnya mANasanI paNa niMdA-virodha e aMdarathI AtmA kaThora nA bane to zakya banato nathI to pachI sarvajJano parAbhava karatA to haiyAne keTaluM kaThora, karkaza ane nirdaya banAvavuM paDe? te vinA sarvajJano parAbhava kevI rIte zakya bane ? ane saMtapuruSone potAnA haiyAne kaThora banAvavuM e kevI rIte phAve? ane haiyuM jo kaThora bane to pachI saMtapaNuM ane sajjanapaNuM kevI rIte Take? mATe ApavAda - sarvajJano parAbhava e saMtapuruSone mATe koI rIte zakaya nathI. | sarvajJa paramAtmAnA vacanathI viruddha vacana uccArIne rajjA sAthvIe ghaNA bhavo sudhI dukhanI paraMparA UbhI karI. pUrvakALamAM bhadra nAmanA AcArya hatA. temano moTo samudAya hato. temanI AjJAmAM 600 sAdhuo ane 1200 2010_05 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 231 sAdhvIo hatA. rajjA 1200 sAdhvIonA nAyaka hatA. tapa, japa, dhyAna karatA pAchalI jIMdagImAM koTa thayo. asahya vedanA thavA lAgI. bIjI sAdhvIo pUche che mahArAja! Apane A vyAdhi kyAMthI thayo? tyAre mahApApakarmA teNIe kahyuM ke A roja ukALeluM pANI pIvAmAM Ave che tenAthI A koTa roga thayo che. A sAMbhaLIne aneka sAdhvIonuM hRdaya kSobha pAmyuM ane vicAre che ke kharekhara! AmAM ukALeluM pANI ja kAraNa haze. AthI eka pachI eka sAdhvIe ukALeluM pANI pIvAnuM choDI dIdhuM ane tenA kAraNe saMyamamAM maMdapariNAmavALA banyA, tyAM eka sAdhvIe vicAryuM ke mAruM zarIra eka AMkhanA palakArA mAtramAM saDIne TUkaDe TUkaDAM thaI jAya to paNa huM aprAsuka - sacitta pANI vAparIza nahi ane prAsuka pANI choDIza nahi. ane bIjuM zuM A vAta sAcI che ke ukALelA pANIthI Ane koTa thayo che? pUrvamAM karAyelA azubhakarmanA kAraNe ja A saghaLuM banyuM che. e pramANe vicAravA lAgI ke he juo juo ! ajJAna doSathI haNAyelI, atyaMta mUDha hRdayavALI, lajjAvagaranI, mahApApakarmA evI A rajAe saMsAramAM ghora duHkhane ApanAruM kevA prakAranuM duSTavacana uccAryuM. ke je mArA karNakoTaramAM paNa pesatuM nathI. je kAraNathI pUrvabhavamAM karAyelA azubha karmanA udayathI ja jIvane du:kha, durbhAgya, apayaza, abhyAkhyAna, koDha vagere vyAdhi, saMnipAta, kleza vagere saMbhave che. bIjI koI rIte nahi. je kAraNathI AgamamAM hyuM che ke- koNa du:kha Ape che? kone Ape che? kareluM koNa hare che? konuM hare che? AtmA pote ja potAnA upArjana karela karmane anusAre sukha dukha bhogave che. A pramANe vicAratA teNIne kevalajJAna utpanna thayuM. devoe AvI kevalajJAnIno mahimA karyo. kevalIvaDe paNa lokonA tema ja sAdavIonA saMzaya. chedAyA. pachIthI rajjA sAdhvIe paNa pUchyuM ke zA mATe huM A mahAduHkhanuM bhAjana banI? tyAre kevaLIe kahyuM- rajjA ! tAruM zarIra aMdarathI rakatapittathI dUSita che ane A rogavALAe miSTAnna na khAvuM joie. chatA te dharAine khAdhuM ane vaLI te miSTAnna karoLiyAnI lALathI mizrita hatuM. tenAthI tane A roga thayo che, nahi ke ukALelA pANIthI. e pANI to AtmAnA dravya ane bhAva baMne rogono nAza karanAra che. vaLI gomUtrane grahaNa karavAne mATe gayela tArAvaDe zrAvakanA putranuM mukha je lALathI kharaDAyeluM hatuM ane jenA upara mAkhIo baNabaNa karatI hatI tene sacitta pANIthI tArA vaDe dhovAyeluM hatuM. A pramANe -- 2010_05 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 sacitta pANInA saMghaTTAnI virAdhanA karIne teM gacchanI maryAdAnuM ullaMghana karyuM hatuM. "to A durAcArIne zikhAmaNa ApuM ke jethI bIjI koi Avo AcAra Acare nahi." ema vicArIne koika devatAe amuka amuka curNanA jogane bhojana karatI evA tArA azananI madhyamAM nAMkhyuM ke tArA vaDe joi zakAya tema na hatuM. A kAraNe tane zarIrano koTa roga thayo che nahi ke ukALeluM pANI pIvAthI. tyAre rajAe vicAryuM ke A kevalI bhagavaMta kahe che te tema ja che. temAM koi kSara nathI. e pramANe vicArIne teNe kevalIne kahyuM ke he bhagavaMta! huM Apa kaho te prAyazcita svIkAruM to mAro A roga dUra thaI jaze? tyAre kevalI kahe che ke koI yathocita prAyazcita Ape to jarUra sAruM thAya. paNa tArA karelA pApanuM koI prAyazcitta ja nathI ke jethI zuddhi thAya. rajjA pUche che bhagavaMta! AvuM kema kaho cho? kevalI kahe che te sAdhvIonA samudAyanI. AgaLa je kahyuM ke A ukALelAM - kAsuka pANI pIvAthI mane koDha roga thayo che. AvuM duSTa ane mahApApa samudAyanA ekapiMDa bhUta tAruM vacana sAMbhaLIne sarva sAdhvIo kSobha pAmI ane teoe vicAryuM ke ApaNe paNa ukALeluM pANI pIvAnuM choDI daie. teoe temanA A due adhyavasAyanI AlocanA ane gaha karI che ane mArA vaDe teone prAyazcita paNa apAyuM che paraMtu A duSTa vacananA doSathI tArA vaDe atyaMta kaTu, vipAka virasa, dArUNa evuM baddha, pRSTa, nikAcita pApakarma baMdhAyuM che jenAthI koDha, bhagaMdara, jalodara, vAta, gulma, zvAsanirodha, harasa, gaMDamAla vagere vyAdhInI vedanAthI vyAsa ane dArIdra, duHkha, daubhagya, apayaza, abhyAkhyAna, saMtApa, udvegathI prajavalita evA aneka bhavagrahaNa karavAvaDe atyaMta dIrgha kAla sudhI tAre duHkhane anubhavavuM paDaze. Ama AryApavAda-sajjana purUSonI niMdA, sarvajJano virodha karavAthI jIvane je nukasAna thAya che tenuM varNana karI zakAya tema nathI. uttama AtmAo potAne bIjAnI vAta na bese to mauna rahe che paNa tenI niMdA TIkA karatA nathI. te dvArA vaira, virodha-vikhavAdanuM vAtAvaraNa UbhuM karatA nathI. uttama AtmAono parAbhava karavAthI, tenI niMdA karavAthI ke tenI sAme paDavAthI zuM nukasAna thAya che te mATe aMjanAnA pUrvabhava tarapha najara karavA jevI che. aMjanA pUrvabhavamAM kanakodarI nAmanI rANI hatI. teno pati kanakaratha rAjA hato. te rAjAne kanakodarInI jema bIjI lakSmIvatI nAmanI rANI hatI tene paramAtmA jinezvaradeva pratye apUrva bhakti hatI. tethI potAnA mahelanA eka vibhAgamAM ramaNIya, manohara, nAnakaDuM paramAtmAnuM maMdira baMdhAvyuM hatuM. temAM 2010_05 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 2 33 2Sabhadeva bhagavAnanI sphaTika ratnanI pratimA padharAvI hatI. niraMtara te paramAtmabhakita karatI hatI. moTA moTA saMgItakArone bolAvI tyAM bhakitarasanI ramajhaTa jamAvatI hatI. nagaravAsI loko paNa dhIre dhIre tenI sAthe bhakitamAM joDAvA lAgyA. tenuM puNya vadhavA lAgyuM. lokonA moMe guNagAna thavA lAgyA. lakSmIvatI jema paramAtmAnI bhakata hatI tema dIna dukhIyo pratye anukaMpA paNa karatI hatI. saunA du:khane te dUra karatI hatI. A badhuM joIne kanakodarI IrSyAthI baLavA lAgI. tenAthI lakSmIvatIno utkarSa sahana na thayo. tenA kAraNe te have tenA doSo jovA lAgI. tene lakSmIvatIne mATe halakI vAto karavA mAMDI paraMtu sUrya sAme dhULa uDADavA jevI tenI sthiti hatI. lokonA hRdaya para lakSmIvatInuM evuM nizcala sthAna jAmeluM hatuM ke loko enuM ghasAtuM sAMbhaLavA taiyAra na hatA. kanakodarIe ghaNA prayatno karyA paNa temAM saphaLatA na maLI eTale enotejo - dveSa vadhI gayo ane potAnI sakhI sulekhA dvArA paramAtmAnI mUrti upADI levAno peMtaro racyo. sulekhAe te mATe banAvaTI bhakti zarU karI. trikALa pUjA zarU karI. lakSmIvatIno paNa prema saMpAdana karyo ane eka vakhata taka sAdhIne madhyAhnanA. samaye mUrtinI AsapAsa puSpo verI mUrtine karaMDiyAmAM sthApI tenA upara puSpo TAMkI karaMDiyo laI maMdiramAMthI nIkaLI gaI ane pachI kanakodarIne ApI kanakodarIe tene laI jaI nagaranI bahAra jyAM ukaraDo hato tyAM koIne khabara na paDe te rIte khADo khodI dATI. paNa A karatA tenA hRdayamAM gabharATa che. cAre tarapha najara nAMkhatA pAchaLa sAdhvIjI mahArAjane joyA. temanA kahevAthI pazcAttApa thayo. pachI mUrti tyAMthI uThAvI maMdiramAM mUkI dIdhI. pote atyaMta pazcAttApa karI lakSmIvatInI mAphI mAMgI. potAnA pati kanakarathane paNa potAnI bhUla jaNAvI. rAjA sahita teo rathamAM besIne sAdhvIjI mahArAjane vaMdana karavA gayA. guru mahArAja pAse yogya prAyazcitta paNa lIdhuM. chatAM A karmanA udaye bIjA bhave kanakodarI aMjanA thaI tyAre 22-22 varSa sudhI patino viyoga rahyo ane tyAra pachIthI eka rAtre patino yoga thatA garbha rahyo. sAsue kulaTA tarIkenuM ALa mUkyuM. potAnA gAmamAMthI, gharamAMthI kADhI mukI, piyaramAM gai to tyAM paNa badhAe jAkAro Apyo ane chelle jaMgalanA mArge sIdhAvyuM, tyAM viziSTa jJAnIno yoga thayo, pUrvabhava sAMbhaLyo. potAnI bhUla zuM hatI teno khyAla Avyo. jaMgalamAM hanumAnane janma Apyo. 2010_05 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 A batAve che ke jagatamAM je koI puNyathI mahAna hoya ke guNothI mahAna hoya bemAMthI ekano paNa virodha karavA jevo nathI, parAbhava karavA jevo nathI. UMcA AtmAono virodha karanAro hAthe karIne ja pote khADo khode che ane pachI temAM paDe che. puNyazALIne joIne rAjI thavuM joIe ke puNyanA udayane bhogavI rahyo che temAM ApaNe du:khI thavAnuM kAma zuM? ane guNIne joIne to tenA anumodaka ane prazaMsaka banavAnuM che. jo guNInI anumodanA-prazaMsA nahi karIe to pachI konI karazuM? guNInI prazaMsA to AtmAmAM guNonuM bIjAdhAna kare che tenA dvArA bhavAMtare guNanI prApti sahelI banI jAya che. guNavAnane joIne to hRdhyakamaLa sahastradale khIlI uThe to ja e sAdhakanI sAdhakatA che. je bIjAno virodha kare che, parAbhava kare che, puNyazALInI sAme paDe che, tenuM puya ghaTI jAya che. tenuM vartuLa nAnuM banI jAya che. teno cAhakavarga ghaTato. jAya che. pachI te game teTaluM sAruM ane sAcuM kahe to paNa teno prazaMsaka varga raheto nathI. puNyavAna ane guNavAnano virodha e puNyane ghaTADavAnuM ane samAjamAMthI phlAI javAnuM kAraNa che. kayAreka pote bahu puNyazALI hoya ane tenA kAraNe bIjAno virodha karIne paNa AgaLa Ave tevuM jovA maLe paNa te guNothI mahAna na banI zake. te ajAta zatru na banI zake tenA virodhIo. ghaNA hoya. hakIkatamAM to jenA mATe eka paNa vyakita kharAba na bole te ja jIvana jIvavAnI kaLA che. kalikAlamAM paNa "paMnyAsa bhadraMkaravijayajI mahArAja" thaI gayA jemaNe svapara samudAyamAM badhAnI ja cAhanA meLavI. temano koI virodhI nahoto. te ajAtazatru banyA. tenuM kAraNa temane potAnA karUNApUta hRdayamAM vizvamAtranA jIvonA hitane sthAna ApyuM hatuM. teno paDagho evo paDyo ke teo darekanA hRdayamAM sthAna pAmyA. gozALAe paramAtmAno parAbhava karyo. prabhuno virodhI banyo to anaMtakALa saMsAramAM rakhaDaze. gozALo maratAM maratAM paNa tIvra pazcAttApanA baLe samakita pAmyo. aMte paNa potAnI tAsIra badalI nAMkhI to anaMtakALa pachI paNa mokSe jarUra jaze. paNa bAramA devalokamAMthI AvyA pachI vimalavAhana nAmano rAjA thaze. udhAnamAM pharavA jaze. tyAM mahAtmAne dhyAnastha mudrAmAM rahelA joIne pADI nAMkhaze. pAchA mahAtmA dhyAnamAM UbhA raheze, pAchA pADI nAMkhaze enA kAraNe mahAtmA upayoga mUkaze. jANaze ke aho ! A to pUrvabhavamAM tIrthakaranI AzAtanA karIne Avelo che. tethI tene tejalezyA pheMkI mArI nAMkhaze. pachI gozALAnI saMsArayAtrA zarU thaze. tyAMthI sIdho narake jaze. bhagavatI sUtra teramA zatakamAM lakhe che, gozALA 2010_05 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 235 prAyaH dareka bhave Aga ke zastrathI mutyu pAmaze. Ama AyapivAda-sajjana purUSo-saMtapurUSonI niMdA-parAbhavathI keTaluM nukasAna thAya che. te gozALAnA, aMjanAnA, rajjA sAthvInA dRSTAMta dvArA jANI zakAya che. pU. haribhadrasUrijI mahArAja kahe che ke cothI dRSTimAM rahelo AtmA eTalo badho sajjana banelo hoya che. tenA guNanI garimA ghaNI hoya che. te upazamarasamAM jhIlato hoya che tethI tene koIno pratikSepa karavo te phAve tema nathI. sAco jJAnI koinI sAthe resakorsamAM utaravAnuM pasaMda karato nathI. resakorsamAM utaravA karatA mauna rahevAmAM te vadhAre lAbha jue che. mauna rahenAro aMdaramAM utare che. aMdaramAM Thare che, zAMtarasane anubhave che. resakorsamAM utaranAro aMdaramAM jaI zakato nathI. tenI najara bahAranA satya tarapha hoya che, vyavahAra satya tarapha hoya che, dravya satya tarapha hoya che jyAre jJAnInI najara aMdaranA satya tarapha, nizcaya satya tarapha, bhAva satya tarapha hoya che. bhAva satyathI bhavanI paraMparAno aMta Ave che. mAtra dravyasatyathI nahi. mATe dravya satya bhAva satyanuM kAraNa bane te rIte pravRtti karavI joIe. dravyasatya karatA bhAva satya ghaNuM ghaNuM ghaNuM mahAna che. tenI upekSA koI kALe thaI zake nahi. tenI upekSA eTale AtmAnA zuddha buddha caitanyamaya svarUpanI upekSA. jagatamAM sarvatra bhAvanI ja pradhAnatA ane mukhyatA hoya che ane tenI prApti mATe ja dravyAdino upayoga karavAno hoya che. kudRSTyAdivano santo, bhASante prAyazaH kvacit / nizcitaM sArakhaccaiva, kintu sattvArthakRt sadA // 142 // saMtapuruSo - mahAtmAo kayAre paNa kudRSTi = halakI dRSTi = tuccha dRSTivALA durjana puruSanI jema kusya = niMdha bolatA nathI. to pachI kevuM bole che te kahe che. paraMtu sArthaka, nizcita ane paropakAra karavAnA svabhAvavALuM ja bole che. sArthaka, nizcita ane hitakArI vacana bolavAnA svabhAvavALA munio hovAthI teo sarvajJanI niMdA, parihAra vagere jevI rIte kare? arthAta na ja kare. durjana puruSo jema phAve tema bole che. DhaMgadhaDA vagaranuM bole che. pUrvApara saMbaddha vinAnuM bole che. sAra vagaranuM - tuccha bole che. temanA vacanomAM sArA zabdono prayoga hoto nathI. "bole tola apAya" bolavAthI mANasa phevo che? tenuM aMtaHkaraNa kevuM che? te oLakhAya che. sajjana puruSo haMmezA sAvadha vacananA tyAga pUrvaka, bhASAno viveka sAcavIne, mRdu ane namra bhASAmAM sAmAne priya ane upakArI thAya tevuM bole che. teonI bhASAmAM uchAMchaLApaNuM, saMdigdhapaNuM ke niHsArapaNuM hotuM nathI. 2010_05 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 rAjamArga parathI rAjAnI savArI pasAra thavAnI hatI. te jovA lokonI bhIDa jAmI hatI. savArInA mokhare sainyanA sipAIo zista baddha cAlI rahyA hatA. vacce adhikArI varga hato ane cAra ghoDAnI zaNagArelI gADImAM rAjA pote beTho hato. rAjA vivekI hato tethI prajAjanonA vaMdananI sAme prativaMdana karato AgaLa vadhato hato. paraMtu vacce ja savArI dhImI paDI. rastA para eka aMdha bhikSaka beThelo hato. ene vacamAM beThelo joIne eka sipAIe AgaLa AvIne kahyuM. e aMdhA dUra khasa. tane bhAna nathI ke rAjAnI savArI AvI rahI che. bhikSake potAnI dRSTivihoNI AMkhothI arthasUcaka bhAvathI tenI sAme joIne kahyuM : gulAmajI! khasI jAuM chuM. mArA jevA apaMga para ruAbA jamAvavA mATe ja sipAIgIrI karI rahyA cho ke zuM? bhikSuka ane sipAInI vAta sAMbhaLIne kutUhala thavAthI pradhAnajI pote tyAM AvyA, ane baMnenI vAta aTakAvIne bolyA o suradAsa! thoDA AgaLa khasI jAo to rAjAjInI savArI pasAra thaI zake ane Apane paNa aDacaNa nahi paDe. vAta vadhaze to nakAmI Apane ijA thaze. suradAse tenA avAjane pArakhIne jANe aMtaranI AMkho kholato hoya, tevA bhAvathI javAba Apyo : "jI nAmadAra! prabhu ApanI vajIratAne salAmata rAkhe, huM hamaNAM ja khasI jAu chuM. ApanI AjJA mastaka para caDhAvuM chuM." A rasaprada vAta rAjAe paNa sAMbhaLI ne te gADI parathI nIce utarIne suradAsa pAse Avyo ane teNe kahyuM are suradAsajI ! thoDA khasI jaIne amane javA dezo? A sAMbhaLatAM ja suradAsajIe be hAtha joDIne vaMdanA karatA kahyuM: "nAmadAranuM rAjya amara tapo, mahArAja! hamaNA dUra khasI jAU chuM." rAjA to suradAsanI A parIkSA jaIne Azcarya pAmI gayo. teNe pUchayuM : jarA e to batAvo ke AvI vidyA tame kayAMthI bhaNyA ? prathama maLelo e sipAI che. bIjA mALelA dIvAnajI che ane huM rAjA chuM. e Ape kevI rIte jANyuM ? Apa joI zaktA nathI chatAM darekanA judA judA darajjAonI Apane khabara kevI rIte paDI ? sUradAse kahyuM :- " mahArAja! aparAdha kSamA karajo " A sipAIe mane AMdhaLo kahyo, mane lAgyuM ke AvA tochaDA zabdothI saMbodhanAra jarUra koI gulAma - sipAI hovo joIe. tyAra pachI pradhAnajIe mane khAlI sUradAsa zabdathI saMbodhyo, emanA zabdamAM sAdhAraNa namratA joIne meM anumAna karyuM ke A koI moTA hoddedAra hovA joIe ane jyAre Ape padhArIne mane sUradAsajI kahIne bolAvyo, tyAre mane khAtrI thaI gaI ke Apa avazya rAjA cho. 2010_05 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 2 37 santo ane zAstro ApaNane e ja samajAve che na jArajAtasya lalATazRMgam, kulaprasUte na ca pANipadmam / yadA yadA muJcati vAkyabANam , tadA tadA jAti - kulapramANam // halakA lokone pazunI jema mAthA para zIMgaDA UgatA nathI, ane kulavAnanA hAthamAM kamaLanA puSpo khIlatA nathI. e to jyAre vANIno uccAra kare che. tyAre enI kulInatAnI parIkSA thaI jAya che. jemAM motInI parIkSA pANIthI thAya che. tema vANI dvArA jIvanI parIkSA thAya che. vANI paropakAra mATe ho mAnava ane pazu baMnene bhASA maLI che paNa mAnavanI bhASAno anuvAda bIjI bhASAmAM thaI zake che. aMgrejImAM bole to gujarAtI, hindI vageremAM anuvAda thaI zake che. paNa kUtarAnI bhASAno anuvAda bilADInI bhASAmAM thAya. ? AthI mAnavanI bhASA viziSTa che. mAnavanI bhASA koInA vikAsa ane preraNAnuM prabaLa sAdhana banI zake che. ane Aja bhASAno viveka vinA upayoga thAya to kAMIkanA udvega, patana ane vinAzanuM nimitta paNa banI zake che. sArI ane kiMmatI cIja upara cokI pahero joIe tema A bhASA upara batrIsa dAMtono cokI pahero che ane jenI AsapAsa hoTha rUpI be killAo che evI A bhASA kiMmatI che. kAMTo, vIMchI ke sarpa je nukasAna na karI zake te A bhASA karI zake che. sarpanuM jhera utArI zakAya paNa jIbhanA DaMkhanuM jhera kAtila che. A jherato bhavobhava cAle mATe ja vANI paropakAra mATe hovI joIe. jema moTaramAM breka hoya to akasmAta thato bace che. tema vANI para breka hoya to ghaNA nukasAna thatA aTake, lAbha thAya. chamastha mAtra bhUlane pAtra che e bhUlane sudhAravA mATe vANI pavitra rAkhavI jarUrI che. ene mATe ApaNe tyAM mArza, kSamA, micchAmi dukkaDam zabdano prayoga karAya che. anArya saMskRti paNa bhUla thatA Sorry, I beg your pardon, Excuse me. vagere zabdo dvArA hRdayanAM duHkhanI lAgaNI vyakta kare che. itihAsanA pAnA vAMcatA eka vAta UDIne najare paDe che ke maunathI kyAMya jhaghaDo thayo nathI. loko kahe che ke mahAbhAratanuM yuddha jugAramAMthI thayuM che paNa nA, tevuM nathI, bolatAM AvaDyuM nathI mATe thayuM che. 2010_05 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 duryodhana utAvaLathI sabhAmAM praveza kare che. sAme bAraNuM che ema mAnI e aMdara javA jAya che. tyAM e kAca sAthe athaDAya che. je daravAjo mAnyo te kAca hato. temAM bAraNAnuM pratibiMba hatuM, e bhramathI athaDAI paDe che ne pAcho phre che. dropadI sAmenA jharUkhAmAM UbhI che te A banAva joIne hasI paDe che ane kaTAkSamAM kahe che "AMdhaLAnA dIkarA AMdhaLA ja hoya." dUryodhanane thAya che ke Ato dropadI dvArA mArA ane mArA vaDIlonuM apamAna thayuM. mANasa jIvanabhara potAnA apamAnane yAda rAkhe che. mANasa mare che tyAre paNa apamAnane yAda karato karato mare che. Ama paraMparAe vera baMdhAya che. Isa. 1918mAM jarmanIne gulAma na banAvyuM hota to hiTalara na pAkata. hiTalara e apamAnanI khetIno pAka che. veranuM pariNAma che. dropadInA zabdothI veranA bIja vavAya che ne temAMthI mahAbhArata sarjAya che. apamAna e DaMkha che. te sahelAIthI nIkaLato nathI. te vera laIne ja zAMta thAya che. dUryodhananA kapALamAM coMTa lAgI tene to teNe sahana karI lIdhI paNA dIlamAM lAgelA vANInA tIrane e sahana na karI zakyoeNe tyAMja manamAM saMkalpa karyo " mane AMdhaLAnA dIkarA kahenAra dropadIne nirvastra na karuM to huM dUryodhana nahi." jyAre pAMDavo vanamAM gayA, 12 varSano vanavAsa ane ekavarSano gukhavAsa temane pALavAnuM nakkI thayuM pachI te samaya pUro thatA zrIkRSNa dUryodhanane samajAvavA gayA, tuM vadhu nahiM to mAtra pAMca gAma pAMDavone Apa paNa te jarAya mAnavA taiyAra nathI. te kRSNane kahe che ke huM Apano dharma sAMbhaLuM chuM paNa mAruM aMtara sAMbhaLatuM nathI. eka strInI lAja levI e bhayaMkara koTino adharma che e huM jANuM chuM. huM e mArge javA mAMgato nathI paNa mAruM tana-mana mane e mArge ghasaDI jAya che. A uparathI khyAla Ave ke eka vacana uccAratI vakhate kAMI vicAra na karyo eTale Akho raNa saMgrAma Ubho thaI gayo. aNuboMba, hAIDrojanabaoNba ane eTamabombamAM je tAkAta nathI te tAkAta vANImAM che. viveka ane vairAgya jIvana naukAnA be halesA vivekI haMmezA haMsavRtti rAkhe che. kAkavRti nahi. vivekanA abhAvamAM bhISaNa paristhiti sarjAya che. droNa ane drapada, sudAmA ane kRSNanI jema agnivezanA AzramamAM sahAdhyAyIo hatA. eTaluM ja nahi baMne parama mitro hatA. ekavAra drupadano aMguTho pAkyo tyAre tenI dArUNa vedanAne zAMta karavA droNe AkhI 2010_05 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 239 rAta besI aMguThAne pheMko mArI hatI vaLI baMnee besIne ghaNI vAra bhAvi jIvananA madhura svapro sevyA hatA. Azrama choDyA pachIthI drapada pAMcAla dezanA rAjA banyA ane droNa akiMcana brAhmaNa rahyA. emanI garibAI sudAmAnI yAda apAve tevI hatI. emanA gharamAM ekanA eka putra azvatthAmAne pIvaDAvavA mATe dUdhano chAMTo na hato. mAtA kRpI dUdhane badale loTa DoIne bALakane pAtI hatI. ane pati samakSa baLApo kADhatI ke A garIbAImAM divaso kema pasAra thAya? bALakano to kAMI vicAra karo! te vakhate droNanI najara potAnA parama sakhA drapada upara jAya che. eka ja AzA che ke huM tenA rAjyamAM jaIza to drapada jarUra AvakAraze. siMhAsana uparathI drapada ubho thaI jaze. mane bheTI paDaze. ane mArI ApattimAM madadarUpa thaIne jarUra garIbAIno aMta ANaze. mAnavI du:khamAM haMmezA bhAvi sukhanI kalpanAomAMja rAcato hoya che. AzAnA modaka khAto hoya che. paraMtu tene khabara nathI ke A saMsAra krUra che teNe anaMtAnaMta AtmAonI lAgaNIone kacaDavAnuM ja kAma karyuM che. jo mAnavInI badhI ja AzAo saphaLa thatI hota to pachI saMsAra asAra zAno ? jJAnIoe saMsArane asAra ane duHkha rUpA kahyo che ane tethI ja tene choDavAnI salAha ApI che kAraNa kamanI parAdhInatAmAM to duHkha, trAsa, viDaMbanA, nAlezI ja che. drapadanA darabAra tarapha droNa hoMze hoMze jAya che paNa bahArathI ja paheragIra aTakAve che. droNa eka vAta kahe che ke tuM jaIne eTalA ja samAcAra Apa ke tamAro bALamitra droNa tamane maLavA Avyo che. drapadane samAcAra ApyA chatAM tene harSa thato nathI. pote rAjA che. droNa sAmAnya mAnavI che tethI bAlyakALanI maitrI hovA chatAM tene AvakArato nathI. droNa sAme javA chatAM tenI sAme paNa joto nathI. ane tenI Apatti TALavAnI vAta to dUra rahI paNa " maMtrI to samAna vacce ja saMbhave" ema kahIne droNanuM apamAna kare che. AnAthI droNane sakhata AghAta lAge che. aMge aMgamAM veranI Aga prajvalI UThI. ane haDahaDatA. apamAnano badalo levAnA saMkalpa sAthe temaNe drupadanI rAjadhAnI choDI ane vicAryuM ke drapadane harAvavAmAM madadarUpa thAya tevuM zaktizALI rAjya hastinApuranuM che eTale teo tyAM gayA. e yugamAM zastra vidhAnA jJAtA tarIke gurudroNanI pratiSThA hatI. temanA pitA bharadvAja bhAratanI eka sarvazreSTha jJAnapIThanA AcArya hatA. jJAnI puruSomAM 2010_05 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 yoga draSTinA ajavALAM bhAga -3 temanI gaNanA hatI. temano mahAmUlo brAhmaNa vAraso droNAcArye na saMbhALyo. temaNe brAhmaNa jIvanano tyAga karI kaurava-pAMDavonA rAjaguru thavAnuM pasaMda karyuM. Ama veranA agnie temanAmAM rahelA vivekane bALI mUkyo. sAthe temano saMkalpa siddha thayo. pAMDava-phoravonI madadathI temaNe drupadano parAbhava karyo ane tenI pAsethI aDadhuM rAjya laI lIdhuM ane bAphInuM aDadhuM rAjya tenI para dayA karI pAchuM sopyuM. veranuM zamana thayA pachI temanAmAM sattAnI Asakti janmI rAjamahelano vaibhava, hastinApuramAM pote jamAvelo prabhAva A badhuM temanA gaLe vaLagyuM ! pariNAme teo aMtakALa sudhI dUryodhananA Azrita thaIne rahyA. teo pAMDavone ane temAM paNa khAsa karIne arjunane khUba cAhatA hatA chatAM sattAmohane lIdhe nyAyano pakSa na laI zakyA ane yuddhamAM nyAyI evA pAMDavono pakSa na letA anyAyI karavAno pakSa lIdho. hastinApuranI nAnakaDI duniyAnA vaibhavanI khevanA na karI hota ane pitAnI mahAna vidhAnA vArasAnuM sI kSatriyone vitaraNa karyuM hota to aneka tejasvI zastrajJAtAo teo taiyAra karI zakyA hota paNa aviveka ane Asakti ADA AvyA ane pariNAme eka mahAna AzramanI paraMparA lupta thaI. vaLI temaNe nyAyano pakSa lIdho hota to kaurava pAMDavo vaccenuM bhISaNa yuddha kadAca aTakI gayuM hota "metrI to samAna vacce ja saMbhave " e drapadanA eka kSudraSTivALA vAkya keTalo anartha Ubho. karyo te vicAravA jevuM che. nizcayo'tIndriyArthasya yogijJAnAdRte na ca / ato'pyatrAndhakalpAnAM vivAdena na kiJcana // 143 // sarvajJa che ke nahi, temanA vacano sAcA che ke nahi, naraka che ke nahi, kapila, sugAdi sarvajJa che ke nahi ityAdi atIndriya arthano nizcaya yogIjJAna vinA zakya nathI tethI sarvajJanA viSayamAM ApaNe aMdha jevA chIe. sarvajJa rUpa atIndriya tattva ne joI zaktA nathI. to pachI te viSayamAM vivAda vaDe zuM? arthAta koI prayojana nathI. te viSayamAM vivAda karavo e niSphaLa che. vivAda samyagracittanA nAzane karanAro che. AtmA, paramAtmA, sarvajJAdi tattvo indriyathI jANI zakAtA nathI kAraNake indriyo dvArA rUpI pudgalanuM ja grahaNa thAya che. rUpI padArthonA viSayamAM ja indriyo pravarte che jyAre AtmA, sarvajJAdi tattvo to indriyAtIta che. ane te to yogijJAnano viSaya che. atIndriyArthanA nizcayanI bAbatamAM ApaNA jevA 2010_05 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 2 41 chamasthono adhikAra nathI. prastutamAM yogIjJAnathI viziSTa prakAranuM zrutajJAna tathA avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevalajJAna rUpa AtmapratyakSa jJAnanuM grahaNa karyuM che. anadhikArI ceNa sarvatra varSa che - je viSayamAM ApaNuM jJAna pahoMcatuM nathI te viSayamAM Agraha rAkhavo, paranI niMdA karavI, bIjAne khoTA kahevA, tenA svarUpanI bAbatamAM svaccheda kalpanA karavI, mithyA saMgharSa karavo, vAyuddha karavuM, vAda-vivAda karI ghUMka uDADavuM, khaMDana maMDananA ATApATA khelavA, vaimanasya vadhAravuM te mUrkhatA che. adhikArI ceSTA e aviveka, maMdabuddhitA ane anAvaDatanuM sUcaka che. tenAthI jagatamAM hAMsIpAtra banAya che. anAdeya, apayaza, durbhaga nAma karma baMdhAya che. vivekI sarvatra potAnuM sthAna, zakti, puNya, sAmarthya jue pachI paNa lAbha dekhAya to bole anyathA mauna rahe che. yogijJAnanI prApti mATe viziSTa prakArano mohanIya ane jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama apekSita che. yogI te che ke je haMmezA potAnA saccittanuM rakSaNa kare che. kAraNa ke tenA upara ja ujjavaLa bhaviSyanuM maMDANa nirdhArita che. e saccitano ja jo nAza thaI jato hoya to pachI ApaNI pAse rahyuM zuM? saccitta e to ApaNuM sAcuM dhana che. jJAnInI AjJA mujaba traNeyogonuM samyakjhavartana karavA dvArA saccittanuM pAlana, poSaNa, rakSaNa ane vardhana karavAnuM che. adhyAtmanA mArgamAM A ja kamANI che sAdhakane potAnuM citta malina thAya evI koI pravRtti phAve nahi. potAnA saccittano jenAthI nAza thato hoya evI koI paNa pravRtti karAya nahi. saccittane to haMmezA mAkhaNa jevuM mulAyama rAkhavAnuM che to ja tenAmAM guNono prAdurbhAva thaI zake tenA upara ja bIjI bIjI siddhio, upara uparanA guNaThANA ane AgaLa AgaLanI dRSTio. prApta thavAnI che. anizcitapaNe vAdavivAda karato AtmA ghAMcInA belanI jema tatvanA aMtane pAmato nathI. vAda-vivAda karavAthI saccittano nAza thAya che. vyakti sAthe spardhA jAge che. virodhIpaNAno bhAva jAge che. mithyAvivAdathI lAbha nathI thato paNa nukasAna jarUra thAya che. rAga-dveSanI vRddhi thAya che. zAstramAM batAvelA pAMca prakAranA anuSThAnamAMthI pahelA be anuSThAnA viSAnuSThAna ane garalAnuSThAna e saccittanuM mAraNa karanArA hovAthI varya kahyA che. viSAnuSThAna tatkAla saccittano nAza kare che jyAre garala anuSThAna kALAMtare saccittano nAza kare che. saccittanA nAzathI durgati thAya che. jyAre 2010_05 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 saccittanI rakSA karavAthI sagati yAvat mokSapadanI prApti thAya che. gajasukumAla, avaMtasukamAla, baMdhakamuni, metAraka muni, vIraprabhu A badhAe upasargomAM paNa sacittanI rakSA karI. maraNAMta kaSTamAM paNa DagyA nahIM. to mokSa ane sadgatinI prApti karI. mahAsatI sItAjI, aMjanA, damayaMtI vigeree paNa potAnA cittane kaTokaTInI paLe bagaDavA na dIdhuM to sadgati pAmyA. jyAre rAvaNe kAmathI, dUryodhane ahaMkArathI, brahmadare krodhathI, subhUma ane mammaNe lobhathI, maMgu AcArye rasanAthI saccittanuM mAraNa karyuM to durgati ane halakI yoni pAmyA. pAsamAM goyamano aMguTho, tema zrutamAMhI anubhava jANore vAdavivAda anizcita karato, anubhava viNa jAya heThore -zrIpALa rAsa, upAdhyAyajI mahArAja. yoganI draSTinA vikAsamAM AgaLa vadhavA icchatA sAdhakane haribhadrasUrijI mahArAja vAda-vivAda sAme lAlabattI dharI rahyA che. saccittanA nAzaka tarIke oLakhAvI rahyA che ane tenAthI bacavAno upadeza ApI rahyA che. je cIjamAM ApaNI buddhi pahoMce nahi, je cIja ApaNA jJAnanA viSayanI bahAra hoya te viSayanA abhiprAyamAM mauna rahevuM. anubhavI mahApuruSonA vacanano sahAro levo. temAM zraddhA rAkhavI. tenI salAha levI. tenA kahyA mujaba cAlavuM te AgaLa vadhavAno mArga che. adhyAtmanA mArgamAM dareka cIjano samabhAve nikAla karavAno che. khoTA vAdavivAda karavAthI paraspara vANInA eTeka thAya che tenAthI baMne Atma - gharamAMthI bahAra nIkaLI jAya che. samatAMgaNa samarAMgaNa bane che. baMne ekabIjA upara atikramaNa kare che. atikramaNathI mana, vacana, kAyA vAraMvAra niyamanI bahAra jAya che. tenAthI bacavA AtmAne pratikramaNa karavuM paDe che. mATe saccittano nAza karanArA khoTA vAdavivAdathI bacavA jevuM che. adhyAtma to anubhavane prApta karavA mATe che. svAnubhUtithI saMsAra paribhramaNano cheDo Ave che jyAre vAdavivAdathI to saMsAra vadhe che. na cAnumAnaviSaya eSo'rthastattvato mataH / nacAto nizcayaH samyaganyatrApyAha dhIdhanaH // 144 // sarvajJa rUpa artha tattvathI anumAnano paNa viSaya banato nathI ane anumAna dvArA anyatra paNa samyagu nizcaya thato nathI. buddhidhana bhartuharie kahyuM che. AgaLanA zlokamAM jyAre kahevAyuM ke sarvajJAdi atIndriya artho yogijJAna vinA jaNAtA nathI eTale A viSayamAM vivAda vaDe saryuM. tyAre enI sAme 2010_05 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 ra43 zaMkA kare che ke sarvajJAdi artho bhale pratyakSathI ApaNe na jANI zakIe kAraNa ke pratyakSa jJAna to vartamAnano ja viSaya kahe che. paraMtu anumAna jJAnathI to te jANI zakAya ne ? kAraNa ke anumAnajJAna - vyAptijJAna to traNe kALanuM grahaNa kare che. ane tethI anumAna dvArA - yukti dvArA sarvajJAdi padArthono nirNaya zA mATe na thAya ? tenuM samAdhAna ApatA kahe che ke atIndriya artha jema pratyakSano viSaya nathI tema anumAnano - yuktino paNa viSaya nathI. game tevA buddhimAna ane tArkikanI yuktio tyAM pahoMcI zakatI nathI. yuktivAdathI atIndriya tattva jANI zakAtuM nathI. atIndriya tattva indriya ane manathI para che. tarkavAda buddhino viSaya hovAthI buddhigamya che. ane buddhi e to kevalajJAnano aMza che, je biMdu tulya che jyAre AtmA e to samudra che. AtmA kevalajJAna svarUpa che to kevalajJAna svarUpa samudrane biMdutulya buddhi kevI rIte jANI zake? bIjuM buddhi apUrNa hovA sAthe rAga dveSAdi vikArothI. kharaDAyelI che te vizuddha evA atIndriya tattvano nirNaya kevI rIte karI zake? avizuddha ane apUrNatattvathI pUrNa ane zuddha tattva kema jaNAya? saMkhyAta pradezI skaMdho, asaMkhyAta pradeza skaMdho ane keTalAka anaMtapradezI skaMdho ke je rUpI. che tene jANavA mATe paNa buddhi samartha nathI to pachI anumAna - yuktivAda ke je buddhi tattvano viSaya che tenA dvArA atIndriya AtmAdi tattvo to kevI rIte jaNAya? anumAna dvArA atIndriya padArtho to nathI jaNAtA paraMtu sAmAnya padArthono paNa samyaganizcaya anumAna dvArA thaI zakto nathI. dA. ta. jyAM jyAM dhumADo che. tyAM tyAM agni che. A anumAna khoTuM paDI zake che kAraNa ke jyAM jyAM dhumADo dekhAya che. tyAM tenI mUlAvacchinna dhArA to dekhAtI nathI tethI agni jyAM tatkALa nAza pAmI gayo che tevA sthaLamAM paNa dUrathI dhumADo dekhAI zake che athavA to atinajIkanA sthaLamAM agnithI pedA thayelA dhumADAne koI vAsaNamAM DhAMkI devAmAM Ave ane pachI thoDA samaya bAda tene ughADavAmAM Ave to tevA sthaLamAM dhumADAne joIne agninuM anumAna khoTuM TharI zake che ane A ja vAta buddhi che dhana jenuM evA bhartu-harie kahI che. yatnenAnumito'pyarthaH kushlairnumaatRbhiH| abhiyuktatarairanyairanyathaivopapAdyate // 145 // kuzala anumAnakAro vaDe yatnathI anumita karAyelo (anumAna dvArA 2010_05 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 nirmIta karAyelo) artha bIjA kuzala anumAnakAro vaDe bIjI ja rIte siddha karAya che. anvaya vyatirekanA jANakAra kuzala anumAna karanArAo vaDe yana - anvaya vyatireka vyAptine anusAre anumAna dvArA nizcita karAyelo evo paNa artha gamayuvatata bIjA atikuzala evA anvayAdinA jANakAra tArkiko vaDe anyathA parva bhinna rIte ja siddha karAya che. arthAt pUrvanA anvayAdinA jANakAra vaDe anumAna dvArA je padArtha nirmIta karAyelo hoya temAM asiddhi, vyabhiyArAdi doSo ApIne judI rIte nirNata karAya che. kAraNa hoya tyAM kArya hoya A anvaya che ane kAraNa nathI to kArya na hoya te vyatireka che. daMDa hoya to ghaDo hoya te anvaya ane daMDa na hoya to ghaDo na hoya te vyatireka che. kAryanI siddhi kAraNanI siddhine jaNAve che ane kAraNanI siddhino abhAva kAryanI siddhinA abhAvane jaNAve che te kramasara anvaya vyApti ane vyatireka vyApti che jema ke - jyAM dhUmADo che tyAM agni che te anvaya vyAti che ane jyAM agnino abhAva che tyAM dhUmADAno paNa abhAva che A vyatireka vyApti che. - buddhizALIo vaDe buddhinA jore tarka lagAvIne siddha karelA padArtho e aMtima satya rUpe hotA nathI. kAraNa ke te pachInA kALamAM thayelA bIjA buddhizALIo te ja padArthone potAnI buddhinA jore khoTA TheravI navA padArtho jagatamAM mUke che. nyUTananA prakhyAta traNa siddhAMtone dezakALanI nirapekSatA ane gatimAdhyama itharanI pUrvadhAraNAo para sthApita karI AkhuM mikenikala sAyansa racAyuM. have te ja dhAraNAone AInsTAine ayathArtha TharAvI dezakALanI sApekSatA siddha karI vijJAnane navI dizA ApI paraMtu ahIM paNa prakAza taraMgonA mAdhyama Ithara, gurutvAkarSaNa ane anya cuMbakIya baLonA prasAraNanA mAdhyama viSayaka visaMvAditAmAM teo athaDAyA kare che. Aja sudhI paNa AInsTAIna ane laiMkanA siddhAntone pUrvadhAraNAonA (hAyapothIsIsanA) draDha pAyA prApta thayA nathI. AnuM kAraNa spaSTa che ke aMte to koIpaNa vijJAna mATe buddhithI para ane je mAtra zuddha svAdhIna (Indriya mana ane buddhinA AlaMbanathI rahita) evA kevalajJAnane ja pratyakSa thaI zake che tevA Agamika padArthone hAyapothIsIsanA sthAne sthApita karyA vinA vikAsanI caramasImA prApta karavI te azakya kahI zakAya teTalI hada sudhI muzkela che. 2010_05 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 245 vaijJAnika dRSTinI samIkSA samayanA vaheNa sAthe vijJAnanI mAnyatAo paNa badalAtI rahe che vijJAna eka evI nadI che jemAM nita nita navI navI lahero UDyA kare che. dAkhalA tarIke so varSa pUrve ilekTrisiTI - vidhuta ane cuMbakatva e baMne judI zaktio mAnavAmAM AvatI hatI. paraMtu gaI sadImAM osTraDa ane phrADenA prayogoe batAvI ApyuM ke vidhutano pravAha haMmezA cuMbakIya kSetrathI vIMTaLAyelo hoya che ane amuka saMyogomAM cuMbakIya baLo vidhuta pravAho janmAve che. e prayogothI ilekTromegneTIka phIlDanI zodha thaI ane vidhuta ane cuMbakatva e baMne mULamAM eka ja zakti che e mAnyatA AkAra pAmI. Adhunika padArtha vijJAnanA atyaMta mAnItA siddhAMto kvonTama thiarI, thiarI opha rileTiviTi ane yuniphAIDa phIlDa thiarI gaNitanA AdhAre tAravavAmAM AvyA che. gaNitanA AdhAre nakkI thayelA AvA keTalAye siddhAMto vakhata jatAM adhUrA jaNAya che ane tyAre enA AdhAre tAravela bIjA aneka niyamonuM ya parimArjana karavuM paDe che. be saikAthI vadhu samayanA prayogo ane siddhAMto e vAta bhArapUrvaka kahetA hatA ke prakAzanAM mojA che. chatAM AinsTAInanA phoToilekTrikanA niyame eTalI ja prabaLatAthI e batAvyuM ke prakAzanA kaNo - "phoTo' che. evI ja rIte I.sa. 1925mAM phrAnsanA eka yuvAna padArthavijJAnI luIDa-broglIe sUcana karyuM ke ilekTronane kaNa -Praticle na mAnatAM mojAMonI eka racanA vizeSa mAnIe to bIjI keTalIka gUMco UkalI jAya che. A sAhasika dhAraNAe kvonTama siddhAMtane anusaratAM A pahelAnA be dAyakAnA saMzodhano ke jenA AdhAre vaijJAnikoe padArthanA mULabhUta ghaTakanA vize amuka cokkasa khyAlo bAMdhI dIdhelA tene pheMkAvI dIdhA. evuM ja yuniphAiDa thiarI vize paNa banyuM. AinsTAine prathama i.sa. 1929mAM e thiarI aMge potAno siddhAMta jAhera karyo. pAchaLathI AInsTAInane khUdane ja e siddhAMta khAmI bharyo lAgatAM teNe ene phsAvI dIdho, ane I.sa.1949mAM navI thiarI rajU karI. I.sa. 1948mAM haramana boDI, thomasa golDa ane phreDa hoIlee vizvanI utpatti kaI rIte thaI e samajAvatI "sTaDI sTeTa thiarI" kADhI, paraMtu e thiarInA mukhya ghaDavaiyA phreDa hoIlee ja I.sa.196pamAM jAhera karyuM ke potAno siddhAMta khoTo che. e ja rIte ilekTrona ke je I.sa. 1925 sudhI padArtha (Matter)nA 2010_05 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 aMtima ghaTaka tarIke manAtA hatA ane vizvanA pAyAnA AdhAra' gaNAtA hatA te Aje mAtra ilekTrikala cArja banI gayA che. vaijJAnika siddhAMtonI asthiratA vize Aje vaijJAniko pote paNa sajAga che. briTiza padArtha vaijJAnika sara jemsa jInsa kahe che ke, - Aje ame A anumAna karavA prerAyA chIe, paraMtu kone khabara che ke jJAnanI saritA AgaLa jaIne hajI paNa keTalA vaLAMka leze?.. Aja sudhImAM ame je kAMI kahyuM che, ane tatkALa pUratA je kAMI nirNaya AgaLa dharyA che. te sarva anizcita ane sAcuM kahIe to, mAtra kalpanAnuM uDDayana che. kvonTama thiarIno janaka meksa plaeNka kahe che ke, "eka koyaDo ukelIe ke ethI ya vadhu gUMcavaNa bharyo navo koyaDo sAme Ave che." eDIMgTana jevA agragaNya vaijJAnika kahe che ke bhautika jagatanuM cetanA sAthe anusaMdhAna na karIe to te eka kalpanA ja banI rahe che. AinsTAIna kahe che. "vizvane AliMgano AdhyAtmika anubhava e vaijJAnika saMzodhanano. atyuttama ane prabaLa AdhAra che. agamyanuM saMvedana e ApaNA anubhavamAM AvatI UMDAmAM UMDI ane parama sauMdaryapUrNa Urmi che. samagra yathArtha vijJAnano emAMthI ja udbhava thAya che." A Urmi jene aparicita che, je Azcarya mugdha hRdaye UMDA ahobhAvamAM khovAI jato nathI. te nikhANa che. jate dahADe vijJAna pote ja tattvajJAnIoe bhAkhelAM satyone vAcA Apaze evI zakyatA pazcimanA vicArako Aje joI rahyA che. AdhyAtmika bhAratanA jJAnI puruSo pratye ahobhAva vyakta karatAM teo kahe che ke - e vizeSa noMdhapAtra che ke vijJAna paNa jAgye - ajAye tattvajJAnanI chAvaNImAM AvI rahyuM che. kAraNa ke AInsTAina glaeNka ane hIjhana barga, jInsa ane evA bIjA agragaNya vaijJAnikoe rajU karelA vijJAnanA chellAmAM chellA siddhAMtonuM bhAratanA trASio dvArA te samaye pratipAdana thayuM che ke jyAre pAzcAtya saMskRti to hajI tenA bAlyakALamAM dhULamAM ramatI hatI. AinsTAina draDha paNe mAnatA hatA ke vijJAnano vikAsa epha satata cAlatI prakriyA che. bhUtakALanA nizcita thayelA siddhAMto mATe paNa khoTA paDavAnI. zakyatAono inkAra thaI zake nahi. tema ja jeTaluM vijJAna dvArA jovAmAM AvyuM che tathA bhaviSyamAM jovAnI zakyatA che teno paNa asvIkAra thaI zake nahi. matalaba koIpaNa vaijJAnika satya zAzvata nathI. 2010_05 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 247 AInsTAine potAnA ciMtana ane manana dvArA dRDhapaNe jAhera karyuM ke Izvare ADedhaDa jugaTu ramyuM nathI. brahmAMDamAM je suMdara zakti-saMcAlana cAlI rahyuM che temAM koIka agamya zakti kAryazIla che ja ane mane vizvAsa che ke bhaviSyanuM vijJAna ke vaijJAniko gahana rahasyonA thoDA ghaNA paNa ukela zodhavAmAM saphaLa thaze. jyAre bIjA vizvayuddhamAM aNuboMbano upayoga thayo ane be eTama boMbanA visphoTa jApAnamAM hIrozImAM tathA nAgAsAkI upara karavAmAM AvyA tyAre temanuM hRdaya atyaMta dravI uThyuM hatuM. jyAre te eTamabomba jApAna upara pheMkAyA tyAre AInsTAina nivRtta thayA hatA. temanI vaya 66 varSanI hatI paraMtu tyAre paNa temaNe United Nations ane bIjA vaijJAniko sAthe maLI evI yojanAno vicAra karyo hato ke aNuzastrono vikAsa karavAmAM na Ave paraMtu zAMtimaya upayoga mATe ja aNuurjA vaparAya. temaNe kahyuM ke "dharma vinAnuM vijJAna AMdhaLuM che ane vijJAna vinAno dharma pAMgaLo che." AjanuM vijJAna haju paNa tyAM sudhI pahoMcI zakyuM nathI ane pahoMcI zakaze nahi tevuM nirUpaNa vItarAga paramAtmAe kyuM che. je UMDANathI vicAra karIe to jaNAya ke AInsTAina je kahetA hatA ke "meM jJAna samudramAMthI eka capaTI bharI che" te yathArtha jaNAya che. Ama anumAna jJAna arthAt yuktivAda - tarkavAdathI paNa atIndriya padArtho jANI zakAtA nathI. tarkavAda e buddhinI kasarata karavA mATeno akhADo che. akhADAmAM jema zarIrano vyAyAma karAya che, kasarata karAya che. Asano karAya che, aTapaTA khela khelAya che, mallayuddha karAya che tema tarkavAdamAM buddhinA khela khelAya che. buddhinI kasarata thAya che. chala-jAtinA dAvapeca ramAya che. jemAM akhADAmAM eka malla bIjA malanI sAthe kustInA dAva rame che. bIjAne harAve che tema ahiMyA paNa prakhara buddhizALI vAdI atyabuddhivALA prativAdIne harAve che. vaLI tene paNa koI bIjo vadhAre buddhizALI harAve che. Ama jema mallA ane pratimallano aMta Avato nathI tema vAdI-prativAdIno paNa aMta Avato nathI. tarkavAdanI paraMparAno aMta Avato nathI. Ama tarkavAda karatA karatA paNa abhimata vastu sAcI rIte prApta thatI nathI. tarka vicAre re vAda paraMparA re, pAra na pahoMce re koya, abhimata vastu vastugate lahe re, te viralA jaga joya.. AnaMdaghanajI. tarkavAdathI to dareka jaNa potapotAnI mAnyatAnI puSTi kare che ane bIjAnuM khaMDana kare che. bIjAnuM khaMDana karavA dvArA potAnA matanI sarvoparitA sthApana kare che ane tenA dvArA to paraspara bhinna vicAraNA dharAvatA 2010_05 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 ekAMtavAdI darzanono janma thayo che. jemAM cha AMdhaLA hAthInA eka eka aMgane pakaDIne hAthI mATe abhiprAya Ape evI sthiti che. vedAMte jJAnathI ja mokSa mAnyo. to koIke ekalI kriyAthI mokSa mAnyo. koIke vinayathI mokSa mAnyo. koIke kazuM ja na karavA upara bhAra mUkyo. Ama tarka dvArA to vAdanI paraMparA cAle che tenA dvArA vastu tattva hAthamAM AvatuM nathI. yadyapi jaina zAstronA abhyAsathI vastutattvano anekAMtagarbhita bodha jarUra thAya che paraMtu teTalA mAtrathI samyak tattva pAmI zakAtuM nathI. te mATe to gurukRpA, guru vinaya, guru bhakti, guru samarpitatA, guru pratye ahobhAva, viziSTa sAdhanAnuM baLa, viziSTa prakArano jJAnAvaraNIya ane mohanIya karmano kSayopazama, karmalaghutA, tathAbhavyatvano paripAka,jvalaMta vairAgya, macAdithI vAsita citta A badhuM jarUrI banI jAya che. A badhAno samuha AvI maLe to jIvane jarUra abhimata vastu eTale iSTatattva - AtmasvarUpanI anubhUti thAya che ane AvI. iSTatattvanI prAptine karanArA to jagatamAM viralA jIvo hoya che. saMsAramAM saMsArI jIvone saMsAranI dRSTie ISTa cIjanI prApti mATe ATalo badho puruSArtha karavo paDato nathI. kAraNa ke saMsAramAM aprAptanI prApti mATeno puruSArtha che. je vastu aprApta che tene meLavavA aMdaramAM puNya prakRtine ghusADavI paDe che pachI teno udaya thatAM jIvane ISTacIjanI prApti thAya che ane te prakRtino jyAre aMta thAya che tyAre pelI cIjano paNa aMta Ave che jyAre adhyAtmamAM to AtmAnA anaMta guNo, vItarAgatA, kevalajJAna e jIvane sattAe prApta ja che. mAtra te dabAI gayela che tene prApta karavA puNya prakRtine ghusADavAnI jarUra paDatI nathI. bhikhArI paNa tene prApta karavAno puruSArtha kare to pAmI zake che ane eka vakhata prApta thayA pachIthI teno kyAre paNa nAza thato nathI. mATe prAptanI prApti mATeno je puruSArtha che te ja vAstavika che. tenA dvArA je cIja prApta thAya che te avinAzI che. ApaNI potAnI che. ane AnaMdapUrNa che. tenI prApti karanArA viralA ja hoya che. eTalA ja mATe anityAdi bAra bhAvanAmAM bodhidurlabha bhAvanA mUkI paraMtu cakrIdurlabha bhAvanA mUkI nathI. tarka zaktinI sImitatA TUMkamAM mAnavabhava e sAdhanA karavA mATeno kALa che jenA dvArA zAMta rasano rasathALa AtmAe pAmavAno che. sAdhanA mAtra indriya ke mana dvArA thatI nathI, mAtra anumAna ke yukti dvArA paNa thatI nathI. AgamathI atIndriya tattvano mArmika bodha jarUra thaI zake che paNa te Agama vItarAga - sarvajJa paramAtmAnA maLe to. anyathA bIjA zAstro dvArA ke yuktio dvArA temAM 2010_05 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 249 aTavAI javAno bhaya ghaNo che. vaLI sarvajJa paramAtmAnA Agama dvArA heyazeya-upAdeya tattvonuM yathArthajJAna karI heya tattvonA tyAga ane upAdeyanI prApti pratyeno jhoka vadhe to ja yathArtha tattva prApta karI zakAya che. anyathA jo eklA heca tattvo bhaNI ja jhukAva rahe to vastuno bodha thavA chatAM vastu tattvanI prApti mATeno sAdhanAkALa cAlyo jAya che ane enA dvArA sAdhyanI prAptithI to dUra ja rahevAnuM thAya che. bIjAnuM khaMDana karIne bIjAne, khoTA karIne, bIjAne utArI pADIne, halakA cItarIne potAnI satyatA ane sarvoparitA sthApana karavI e syAdvAda nathI paNa kaniSThavAda che jyAre bIjAnI ApekSika satyatAne svIkArI, tene paNa sthAna ApI potAnI sarvoparitA sthApana karavI e sarvajJa paramAtmAe batAvela syAdvAra che. jemAM pote taravAnuM hoya che ane bIjAone tAravAnA hoya che. adhyAtmanA mArgamAM bIjAne tAravAnI bhAvanA karavAthI temaja bIjAne tAravAno puruSArtha karavAthI potAne taravAnuM saheluM banI jAya che. bIjAne kadAca tAravAnI bhAvanA na karIe to paNa haju bahu vAMdho na Ave paraMtu bIjAnI. upekSA karIe, bIjAnI prati pratikULa vartana karIe ke bIjAnA apekSita satyane satya tarIke na svIkArIe to sAdhakane sAdhanA karavAnuM ane enA dvArA karavAnuM kArya atyaMta muzkela banI jAya che. mATe ja adhyAtmanI vicAraNAmAM methyAdivAsita cittane khUba mahattva ApavAmAM AvyuM che. jJAyeran hetuvAdena padArthA yadyatIndriyAH / vAneraitAvatA prAgaiH kRtaH cApu nizcaya: 246 . A ja vastunA sArane kahe che - anumAnathI atIndriya padArtho jANI zakAtA nathI. e ja vAtanI puSTimAM kahe che ke jo atIndriya padArtho anumAnavaDe arthAt yuktivAdavaDe jANI zakAtA hota to anAdi anaMtakALamAM atibuddhizALI evA tArkiko Aja sudhImAM ghaNA thaI gayA teoe yuktinA baLe atIndriya padArthano nirNaya karI lIdho hota. paraMtu e nirNaya haju sudhI koI karI zakyA nathI. enAthI e phalita thAya che ke atIndriya padArthano samyam nirNaya tarkathI thaI zakato nathI paNa yogijJAnathI ja teno nirNaya thAya che. tarka dvArA atIndriya tattvano nirNaya karavo e camacI dvArA samudrane khAlI karavA jevuM che. buddhitattva e sImita tattva che. maryAdita tattva che. tarkane paNa sImA che tenA dvArA padArthano amuka maryAdAmAM ja bodha thAya che. ghaNuM jANyuM 2010_05 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 chatAM ghaNuM samajAtuM nathI, ghaNuM jANavAnuM bAkI che tevo ApaNo anubhava ja buddhinI vastusvarUpane pAmavAnI zaktinI parimitatA ane apUrNatAne sUcave che. koIpaNa vastu ApaNI dRSTimaryAdAthI dUra thatAM teno nAza mAnI laIe chIe ane dRSTimaryAdAmAM navIna upasthiti thatAM tenI utpatti mAnI laIe chIe paraMtu sUkSma vicAraNA nirNaya kare che ke vastutaH vastuono nAza paNa nathI ne avastuonI utpatti paNa nathI paraMtu te sarva rUpAMtara mAtra che. vijJAnanI dareka zAkhAnA siddhAMto ane sUtronA mULamAM A siddhAMtanI svIkRti avazya hoya che. manuSya garbhamAM Avyo te pahelA te zuM hato? mRtyu bAda te zuM thAya che? tema ja teno anaMto bhUtakALa kevo vItyo? kyAM kyAM, kyAre, kevA kevA bhavo karyA? have pachIno bhaviSyakALa kevo pasAra thaze? tene spaSTa rUpamAM jANavA mATe buddhi asamartha che. vastutaH garbha paNa koI bIjanuM ja rUpAMtara che ane mRtyu paNa hayAtanuM ja avasthAntara che chatAM paNa te kyA bIjanuM rUpAMtara che? ane mRtyu bAda tenuM avasthAMtara kyAM ane kevA svarUpe thAya che ? tene jANavAnI buddhimAM zakti nathI. teno svIkAra dareke karavo paDe che. vizvamAM AvA to aneka prakAranA kSara niraMtara thayA kare che tenA anaMtamA bhAganA ja rUpAMtarone jANavA ke samajavA mATe baddhi mAMDamAMDa kAmayAba bane che. buddhizaktinI apUrNatAnuM bhAna thaye chate manuSya zraddhAno Azaro le che ane jyAre A zraddhA sarvathA nirdoSa evA vItarAga sarvajJanA vacano para arthAt Agama para thAya tyAre tene satya sAMpaDe che - kahyuM che ke, e prApta karavA vacana kevaLa satya konuM mAnavuM? nirdoSa naranuM kathana mAno eha jeNe anubhavyuM. zraddhA ane buddhi bemAM buddhipUrvakanI zraddhA daDha ane saMgata hoya che. buddhivAdInI A vAta apekSAe satya che paNa vyavahAramAM tevI zraddhA bhAgye ja jovA maLe che. bALaka janme che tyArathI te zraddhAnA jore ja AgaLa vadhe che. jema jema tenI buddhi vikase che tema tema je zraddheya hatuM te buddhigamya thatuM jAya che ane je buddhigamya nathI banatuM tyAM te zraddhAno Azaro le che. - je viSayamAM potAnI buddhi pahoMce nahi tyAM zraddhAno sahAro na le to. te jIvI zake nahi ane buddhi na hovA chatAM khoTuM DahApaNa kare to teno. parAbhava thayA vinA rahe nahi. jene plena kema calAvavuM tenuM jJAna nathI te 2010_05 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - .3 251 pAyaloTa AgaLa DahApaNa kare ke jo huM koI paNa cIja nathI. mArI buddhimAM bese to ja svIkAruM chuM mATe tuM mane zraddhAthI svIkArato A plena kevI rIte calAvAya ? emAM beThA pachI nAza kevI rIte na thAya? hemakhema kema pahoMcAya ? e badhuM samajAve pachI ja huM plenamAM musApharI karuM, to te plenamAM besI zake nahi. ema sarvatra samajI levuM joIe. Adhunika vijJAnane buddhivAda bhale kaho paraMtu tenA vikAsamAM paNa zraddhAvAda ja che. koIpaNa vaijJAnikasUtra yA siddhAnta avazya pUrvadhAraNAo para ja AdhArita hoya che. A pUrvadhAraNAo na to pratyakSa jJAnagamya che ke nathI buddhigamya. teno svIkAra mAtra zraddhA para ja AdhAra rAkhe che. pachI anubhavo ane prayogo dvArA jyAM visaMvAditA UbhI thAya che tyAre tyAM pUrvadhAraNAonA sthAne navI dhAraNAonuM mALakhuM racAya che. vastunuM darzana karI tenA svarUpanuM vizeSa jJAna prApta karavuM te bhAratIya darzanakAronuM dhyeya che. Adhunika vijJAnanuM paNa dhyeya A ja hovAthI darzana zAstro (dharmazAstro) ane vijJAnamAM mULabhUta koIpaNa bheda na hovA chatAM vastu, prayojana ane sAdhanAnI apekSAe baMnemAM mArmika bheda che. darzana zAstranI vastu sAmAnyathI vizvanA badhA ja padArtho che paNa temAM pradhAnatA jIva dravyanI che jyAre vijJAnamAM pradhAnatA bhautika padArthanI che. jIva dravyano gaMbhIra vicAra Aja sudhI vijJAnanI koIpaNa zAkhAe karyo nathI. prANIzAstramAM bhinna bhinna prANIono vicAra che paraMtu zarIra rahita zuddha jIvana hoi zake ke nahIM, hoya to tenuM svarUpa zuM? jIvananuM aMtima dhyeya zuM? AvI vicAraNA vijJAne gaMbhIratA pUrvaka karI nathI. Ane ja kAraNe aDhaLaka zodho karavA chatAM te AzIrvAdane badale zApa rUpa banyuM che. mAMkaDa e teindriya jIva che. tene traNa indriya che tenuM vadhumAM vadhu AyuSya keTaluM? teno javAba AjanuM bAyolojIkala sAyansa ApI zakatuM nathI jyAre jaina darzana sarvajJa prarUpita hovAne kAraNe teno javAba ApatAM kahe che ke tenuM vadhAremAM vadhAre AyuSya 49 divasanuM hoya, A ja rIte bIjI vastuonA javAba paNa jaina darzana ApI zake che, nahi ke vijJAna. te vijJAnanI apUrNatAno pUrAvo che. dharmanuM prayojana jIvane duHkhathI sarvathA mukta karavo te che. tene mATe jJAna che. jJAna mAtra jJAna khAtara nathI paraMtu sahetuka che. vijJAnane potAnuM lakSya spaSTa nathI. tene jijJAsA che. te eka niSThAthI potAnuM kArya kare che. vizvanI 2010_05 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2para yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 vicitratAonA garbhamAM chapAyelA paribaLono phoTa kare che tyAre tene kAMIka navuM zodhyAno saMtoSa thAya che. vijJAnIne mana vijJAna boddhika AnaMda bakSe che. na caitadevaM yattasmAcchuSkatarka graho mahAn / mithyAbhimAnahetutvAttyAjya eva mumukSubhiH // 147 // je kAraNathI atIndriya padArthono nirNaya tarkathI kyAre paNa thaI zakato nathI te kAraNathI zuSka tarka viSeno graha - Agraha e atibhayaMkara che arthAta atyaMta anarthakArI che. pratIti ane phlethI je bAdhita thato hoya te zuSka tarka che ane AvA zuSka tarka vizeno Agraha e mithyAbhimAnanuM kAraNa hovAthI saMsArathI mukta thavAnI icchAvALAvaDe te tyAjya che. zuddhatarka buddhine sanmArgathI nIce utAre che. hRdayane kaThora banAve che. hRdayamAM saraLatAno nAza karI vakratA lAve che. jIvane AgrahI banAve che ane koI paNa viSayamAM khoTo Agraha Ave, te vRddhi pAme tema tema guNonI pariNati nAza pAmatI jAya che. zubhAnubaMdhanI yogyatA ghaTatI jAya che. zuSkatarkanI baLavattaratA thavAthI aMte prajJApanIyatA - prAmANikatA nAza pAme che ane AtmAne tIvra mithyAtvano udaya karI saMsAramAM rUlAve che. rohaguptanI bhUla zrI vIranirvANathI pa44 varSe aMtaraMjikA nAmanI nagarImAM zrIgupta nAmanA AcArya hatA. temane vaMdana karavA mATe rohagupta nAmano temano ziSya AvI rahyo hato. rastAmAM poTTazAla nAmanA parivrAjakavaDe paDaha vagADavAmAM Avyo hato ke mArI sAthe vAda karavA koI samartha nathI te vAdanA paDatane sAMbhaLIne A rohaguNe gurune puDyA vinA ja tenA pashane jhIlI lIdho ane tenI sAthe vAda karavAnuM nakkI karyuM. guru pAse AvIne saghaLI hakIkata kahI. gurue kahyuM teM moTI bhUla karI che. enI sAthe vAda karavAmAM majhA nathI. e vAda karavAmAM prAmANika nathI. vAdamAM hArI jAya to potAnI pAse rahelI vidhAno upayoga kare che. tenI pAse vRzcika, sarpa vagere sAta vidhAo che. tenAthI bacavA guru tene pratipakSI mayUrI, nakulI vagere sAta vidhAo Ape che ane chelle potAnuM rajoharaNa maMtrita karIne Ape che. jenAthI tenA dvArA karAyelI maMtra vi.nI zaktithI bacI zakAya. vAda mATe rohagupta gayo. rohagupta vAdanI zarUAtamAM ja kahyuM ke tuM je bolIza tenuM huM khaMDana karIza tyAre pelAe joyuM ke jena sAdhuo vAdamAM kuzaLa che ema mAnI teNe jainadarzana saMmata jIva-ajIva svarUpa be rAzi mata sthApanA karyo. jema jagatamAM sukha-du:kha, puNya-pApa, rAga-dveSa, svarga-naraka be vastu 2010_05 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 253 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 saMbhaLAya che tema jagatamAM mukhya be ja tattva jIva ane ajIva che. A sAMbhaLI rohague tene khoTo pADavA ane tenI sAme vijaya meLavavA trirAzi mata sthApana karyo. teNe kahyuM ke jagatamAM sAttvika - rAjasa ane tAmasa, brahmA - viSNu ane maheza, urdhva loka - adholoka ane ticha loka Ama jema traNa traNa padArtha dekhAya che tema jIva ajIva ane no jIva ema trirAzi siddha karI. ane poTTazAla parivrAjakane harAvyo. pelAe potAnI pAse rahelI vidyAo choDI, tenI sAme teNe pratipakSI vidhAo choDI potAnuM rakSaNa karyuM. chelle gurue Apela rajoharaNane paNa tenI upara vI, vijaya meLavI gurunI pAse Avyo. gurue kahyuM ke vAdamAM teM bhale tene jItavA trirAzimata sthApana karyo paNa teM usUtra prarUpaNA karI che mATe tAre rAjAnI AgaLa jaIne satya hakIkata jaNAvI mithyA duSkRta ApavA yogya che. upAdhyAyajI mahArAja paNa syAdvAda kalpalatAmAM lakhe che ke rohagupta parivrAjakane harAvavA temaja jainazAsana zreSTha che te siddha karavA trirAzi mata sthApana karyo temAM vAMdho nathI mAtra te pachI potAnI bhUlano saraLa hRdaye svIkAra na karyo ane ahaMkAramAM rahyo te bhUla che. chelle gurue rAjAnI samakSa tenI sAme vAda karI harAvyo. chatAM paNa potAno Agraha na choDyo to guruvaDe tenA mAthA upara rakhiyA nAMkhavA dvArA saMgha bahAra karAyo. chaThTho nirnava banyo ane emAMthI krame karIne vezeSika darzana nIkaLyuM. zuktarka - kugraha buddhine bhraSTa karI TheTha mithyAtve laI jAya che. guruno droha karAve che. gurunI sAme paDAve che. ane tuccha vRttiomAM ramADe che mATe kugraha e choDavA jevo che. kugraha AvyA pachI AtmAmAM moTe bhAge guNo TakatA nathI. kadAca guNo dekhAya to paNa te guNa nathI guNAbhAsa che. guNa to te kahevAya ke je navA navA guNone laI Ave. AtmAmAM saMvega ane vairAgyA vadhAre. tAraka tattvo pratye samarpita banAve. kugraha Avyo eTale hRdaya tAraka tattvone samarpita na rahyuM pachI mohAdhIna dazA AvI. hadaya khoTuM banI gayuM. AtmAnA pradeza pradeze mohAMdhakAra vyApta thaI gayo eTale have zubhakriyA kare to puNya baMdhAya paNa zubhAnubaMdha to rahyo ja nahi ane zubhAnubaMdha ja nathI to pachI mokSamArga kyAM rahyo? Ama eka mAtra mithyA Agrahane vaza banIne rohagupta samyaktva gumAvyuM, gurupratyeno prema gumAvyo. mArganI vaphAdArI gumAvI, loka-cAhanA gumAvI. tattva prAptinI yogyatA gumAvI. guNonI yogyatA gumAvI ane AtmAnuM bhava bhramaNa -- 2010_05 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 vadhAryuM. utsutra prarUpaNA karyA pachI gurunA kahevA chatAM temAM sudhAro na karyo ane ahaMkArane vaza banyo to cittanI prasannatA, samAdhi badhuM cAlyuM gayuM. zivabhUti e sahasramala senika hato. durjaca evA rAjAne paNa teNe jItyo hato tenA kAraNe te rAjyamAnya banyo hato. te zivabhUtie eka vakhata vairAgya pAmIne dIkSA lIdhI. rAjAe temane ratnakaMbala vahorAvI, zivabhUti tenA uparanA mamatvanA kAraNe teno upayoga karatA nathI ane tene vIMTIyAmAM mukI rAkhI che. avasare bahAra kADhI tene joIne rAjI thAya che. gurue joyuM ke A ratnabala tene mUcha karAvI parigrahanuM kAraNa banI rahI che tethI jyAre eka vakhata spaMDila bhUmie tene javAnuM thAya che tyAre gurue te ratnakaMbalane kADhI TUkaDA karI ziSyone vAparavA ApI dIdhA. te Avyo. khabara paDI aMdaramAM samasamI uThayo. te vakhate kAMI bolyo nahi paNa manamAM gAMTha vALI ke avasare batAvI daIza. vastu paranuM tIvra mamatva jIvane durjana banAvI gAMTha baMdhAve che. mithyAtve laI Ave che. guNonA zikhare caDelAne durguNonI khINamAM pAta karAve che. eka vakhata guru badhA ziSyo samakSa vAcanA ApI rahyA che te vakhate jinakalpano prasaMga Avyo. jinakalpanuM varNana karatA guru kahe che ke teo vastra, pAtra vagere rAkhe nahi, basa, A sAMbhaLatAM ja Ubho thaI gayo. to pachI ApaNe zA mATe vastra rAkhIe chIe? vastra e to mUchanuM kAraNa che mATe te jinalpa barAbara che. guru tene samAdhAna Ape che ke jinakalpI to labdhivALA. che teo vastra vagara rahe chatAM temane koI nagna joI zakatuM nathI. bIjuM vastra e to saMyamanI rakSAnuM sAdhana che. sthavirakAmAM vastra rAkhavAnuM vidhAna che. aneka rIte samajAvavA chatAM aMdaramAM tIvra krodhathI dhamadhamato hato mATe potAnI paDa choDI nahi ane vastra eja mUcha che. vastra eja parigraha che. vastra hoya tyAM saMyama hoya nahi ema kahIM badhA vastra utArI nagna banyo. tenAthI digaMbara mata nIkaLyo. te paNa nirnava tarIke oLakhAyo. aMdaramAM UbhA thayelA kaSAye tene evI pakaDamAM lIdho, evo AgrahI banAvyo ke potAnI mithyA mAnyatAne choDavA taiyAra na thayo paNa potAnI mAnyatAnI puSTimAM ja kutaka lagADI tene siddha karI. eka ratnakaMbala uparanuM mamatva, tenA uparano Agraha temAMthI potAnA vicAro pratyeno Agraha - pakaDa ane temAMthI gurunI sAme paDavA sudhInI dhRSTatA ane Akhare mArgabhraSTa banI anekane unmArgagAmI banAvavAmAM nimitta banyo. kugrahanI tIvratA AtmAmAM doSone tIvra banAve che tenA AtmAmAM 2010_05 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 255 mithyAtvano dAvAnaLa niraMtara saLagato rahe che. kaSAyonI bhaThThImAM te niraMtara baLato hoya che.tevA AtmAmAM tattva ciMtana, manana rUpa velaDI kayAMthI uge? upazama bhAvarUpI puSpo ane hitopadezarUpI phaLa paNa tyAM kevI rIte bese? Avo AtmA kutarkarUpI dAMtaraDA vaDe tatva rUpI velaDIne kApI nAMkhe che. doSarUpI vRkSane siMce che ane upazamarUpI madhura phlone nIce dhakka che. kugrahavyApta aMta:karaNa patthara jevuM kaThora baneluM hoya che. tenI upara paDato jinavANIno dhodha uparathI ja cAlyo jAya che, tenA aMta:karaNane te palADI zakato nathI. anityAdi bhAvanAo, masUyAdi bhAvanAo ke mahAvratanI bhAvanAo ke siddhAMtanA rahasyo AvA AtmAmAM jhIlAtA nathI. gurunI kRpA tyAM utaratI nathI. potAnI mati tarapha yuktine te kheMcI jAya che paraMtu je tarapha yukti jAya che te tarapha te matine joDato nathI mATe AvA AtmAne siddhAMta bodha pariNamavAnI ayogyatA hovAthI temane zAstrajJAna ApavAnI jJAnIo manAI mAve che. apAtrane karela vidyAnuM dAna lenAra-ApanAra baMnene nukasAna kare che. AvA kugrahathI vyAsa ane pakaDavALA jIvomAM bahArathI kadAca suMdara cAritra pAlana, nirdoSa caryA, ghora tapanuM AcaraNa vagere jovA maLe to paNa te aMdaramAM paDelA. kugrahanA kAraNe vyartha bane che. tenuM buddhi cAturya daMbha mATe thAya che. zAstra tene pApa baMdha mATe thAya che. tenI pratibhA lokone ThagavA mATe thAya che. tenuM dhairya garvane mATe hoya che. Ama aMdaramAM paDela kugraha hote chate badhA bahArathI dekhAtA guNo tenA doSane mATe thAya che. arthAta bahArathI jonArane kadAca tenAmAM guNo dekhAya paNa tatvathI to tenA aMtaramAM doSanuM ja pariNamana hoya che. jema retIne pIlavAthI kadI telanI prApti thatI nathI tema zuSka tarkavAdathI kyAre paNa tattvanI prApti thatI nathI. ane AtmArthI sAdhaka to mokSa prApta karavA mATe nIkaLela che tene AvA niHsAra, zuktaka kema pAlave? te hRdayane bhIMjavato nathI paNa hRdayane buThuM bAnave che. A zuSka tarka graha jevo che. jema mANasane bhUta, preta, pizAca ke jhaMDa vaLagyuM hoya to tenI sthiti kaphoDI banI jAya che. tenA paMjAmAMthI chUTI zakAtuM nathI. te je kahe tema karavuM paDe che. tene parAdhIna rahIne jIvavuM paDe che tema A tarkavAdarUpI grahathI je prasAya che tenI buddhi bera mArI jAya che. te kazuM ja sAruM vicArI zakato nathI. bolI zakato nathI. tenA traNe yoga viparIta mArge vahe che. athavA to je aniSTa rAhu, zani Adi pApagrahathI pIDAto hoya tene 2010_05 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 ciMtA, bhaya satAvyA kare che te ja rIte A zuSka tarka rUpI grahathI pIDAtA AtmAne satata ciMtA, bhaya rahyA kare che. - jo koI paNa rIte vAdamAM potAno vijaya thAya to zuSka tarkavAdI eTalo badho paritoSa pAme che ke maryAdAno bhaMga karI potAnI baDAI hAMkI traNe lokone khala banAve che - (1) ane pote je koI prakAre bIjAthI jItAI jAya to te kopAMdha thaI, prativAdI pratye barADA pADI potAnuM vilakhApaNuM dUra kare che. - (2) te vAdakathAne khamI zakato nathI tethI vAdamAM hArI jAya to mAnabhaMga thavAthI uSNa ane lAMbA lAMbA nisAsA nAMkhe che. ramaNIya vastu joIne tene AnaMda thato nathI paraMtu aratino jvara lAgu paDe che. mitro pratye paNa te maMtrI batAvato nathI paraMtu vaja jevA kaThora vacanone bole che - (3). duHkha ahaMkAramAMthI utpanna thAya che e sarvataMtra mAnya siddhAMta che tenA para jANe ArUDha thaIne te kharekhara tatva parIkSA kare che arthAta ahaMkAra janya du:khano sAkSAta anubhava kare che. (4) (siddhasena divAkara kRta dvA. dvA.) uparanA cAre bloka siddhasena divAkarajI kRta dvAaizata dvAtrizikAnA che. zuSkatarkavAdIne AtmA, puNya, pApa, paraloka, sadgati A badhAnI sAthe bahu meLa nathI tene to A bhavamAM mAna-sanmAna-pratiSThA-khyAti vagerenI sAthe meLa che. tethI bIjAne vAdamAM jItI potAno vijaya DaMko vAgato hoya to te karavA ja te taiyAra che te mATe te nyAya-nIti-prAmANikatAne paNa sAcavavA taiyAra nathI ane jyAre potAnA mAnanI hAni thavAno prasaMga Ave tyAre te melI. ramato, prapaMco, kAvAdAvA ane jagatane UMdhu samajAvIne paNa mAnabhaMgathI bacavAno prayatna kare che. TUMkamAM bIjA zabdomAM kahIe to zuSka tarkavAdI AtmasAkSIe aprAmANika hoya che. jyAre sAdhakane eka mAtra AtmAno ja khapa hoya che. tene AtmAnI vizuddhi sivAya mAna, sanmAna, khyAti, pratiSThA joItA hotA nathI. tethI tene AnI sAthe meLa kema bese? AtmArthI ane matArthI benI dizA bhinna bhinna hoya che. mATe Avo zuSka tarka ke je mithyAbhimAnano hetu che, durgatinuM kAraNa che te AtmArthI jIve avazya tyAga karavA yogya che. dharma karavA chatAM paNa jIvo saMsAranA aMtane na pAmyA temAM jema bIjA kAraNo saMbhave che tema mithyAbhimAna, zuSka tarka, Agraha, vAda-vivAdano rasa, vAcALatA, paNa phAraNa tarIke saMbhave che mATe sAcA AtmArthIe teno paDachAyo paNa levA jevo nathI. jema viSavRkSa dUrathI ja tyAjaya che. tenI chAyA paNa kyAreka prANa lenArI bane che tema A badhI cIjano paricaya paNa karavA jevo nathI. A jyAM jovA 2010_05 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 2pa7 maLe tenAthI lAkho yojana dUra rahevA jevuM che to ja AtmArthIpaNuM TakI zake. to ja AtmA sAdhaka banI sAdhanA karI sAdhyane niphTa lAvI zake. anyathA kyAreka bahArathI dharma karavA chatAM aMdaranI zuddhi hArI javAya tevuM bane. sAdhakanA lakSaNo AcArya jayazekharasUrIe prabodha ciMtAmaNimAM sAdhakanA lakSaNo nIce. mujaba batAvyA che. na vAda sAdaro nAvalipto na khyAtikAmukaH / na kApyautsUkyabhU naiva yattatsvoktasamarthakaH // sAdhaka vAda karavAmAM AdaravALo na hoya, ahaMkArI na hoya, kIrtino abhilASI na hoya. koIpaNa bAbatamAM utsukatAvALo na hoya, tathA jema tema bolAyela potAnA vacananuM samarthana karanAra na hoya. na goSThIcchu nAnyadeza vezabhASAdi pRcchakaH / na gItAdi priyo nAkSilokaH sa khalu sAdhakaH // je vAtoDiyo na hoya, bIjAnA deza, veza, bhASAdikanI pUchaparacha karanAro na hoya, gIta-gAyana vageremAM rAcanAro na hoya, netranI capaLatAvALo na hoya te kharekhara sAdhaka che. AkRSTo yAti na dveSaM stuto bhavati nonmanAH / abAdhitasamAdhistha: svastho bhavati sAdhakaH // sAmI vyaktinA Akroza karavA upara je dveSa na kare, stuti karyAthI je unmatta na thAya evI samAdhimAM je raheto hoya te sAdhaka che. lavalezamuhUrtAdikamAdyaH saMgavartyapi / ni:saMgatArthaM yatate vidvastaM viddhi sAdhakam // lavaleza mAtra muhUrtAdikanA kramathI je saMgamAM varte chatAM saMgarahitapaNAne mATe je prayatna kare che tene he vidvAn ! tame sAdhaka jANo. jJAnatattvatayA vetti lokavRttaM visaMsthulaH / tathApi kurUte naiva, svAtmotkarSAnyagarhaNe // A duniyAmAM lokonA AcaraNo asthira che ke viparIta che te pote tattva- vettA hovAthI jANe che to paNa bIjAnI niMdA karIne potAno utkarSa te 2010_05 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 kyAre paNa karato nathI. yogIzailANuvajjAnannapyAdhyAtmikabAhyayoH / dharmayoraMtaraM bhitte vyavahAraM girApi na // AdhyAtmikadharma ane bAhyadharma vize parvata ane paramANuM jeTaluM aMtara jANavA chatAM yogI vacanathI paNa vyavahArane chedatA nathI. zRNvannapyeDavadyogI pazyannapyaMdhavad dhruvaM / vaktApi mUkavadvidvAnnapi bAlasamo bhavet // sAMbhaLavA chatAM baherA jevo, dekhavA chatAM AMdhaLA jevo, bolavA chatAM paNa mUMgA jevo ane vidvAna chatAM paNa bALaka jevo thAya te sAdhaka che. graha sarvatra tattvena, mumukSUNAmasaGgataH / muktau dharmA api prAyastyaktavyAH kimanena tat / / 148 // aMte kSAropathamika dharma paNa tyAjya - paramArthadRSTie vicAratA to mumukSue koIpaNa viSayamAM Agraha rAkhavo te yukta nathI kAraNa ke muktimAM prAyaH saghaLA dharmono tyAga karavAno hoya che. (upathI adharmono to tyAga karavAno hoya ja che paNa dharmono paNa tyAga karavAno hoya che) prAyaH eTalA mATe ke kSAyika dharmono muktimAM tyAga hoto nathI kAraNa ke kSAyika dharmo to AtmAnuM svarUpa che ane je svarUpa hoya teno tyAga to kyAre paNa thaI zake nahi. paraMtu jeTalA kSAyopathamika dharmo - guNo che teno tyAga karavAno hoya che. vAstavamAM to kSAyopazamika dharmo ane karmonuM AvaraNa haTI jatAM te ja dharmo kSAyika rUpe banI jAya che. pUrNa banI jAya che eTale tenuM svarUpa phrI jAya che. kSayopazamamAM traNa vastu Ave che. udaya, kSaya, ane upazama, AmAM udita karmono kSaya ane anuditano upazama thatAM AtmasvarUpano kaMIka ughADa thAya che paNa te AMzika ja che. pUrNa nathI. dA.ta. kSayopazama samakitamAM (mithyAtva mohanIyanA ekasthAnaka rasa ane jaghanya besthAnaka rasavALA pugalo ja samyakatva mohanIya kahevAya che te) sakhyatva mohanIyano rasoya hoya che. teno bhogavIne kSaya karavAno hoya che ane anudita evA mithyAtva mohanIya ane mizra mohanIyano upazama che eTale sattAmAM dabAyelA paDyA che, udayamAM AvIne potAno vipAka batAvI zake tevI sthitimAM nathI eTale zraddhA rUpa Atmika zaktino Azika ughADa che. have ahIM samakita mohanIya pudgalomAM jaghanya dvisthAnaka rasa mithyAtvano che. tenA kAraNe zaMkAdi aticAro 2010_05 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 259 saMbhave che ane rasahAnithI deva-guru-dharma pratyeno prazasta rAga saMbhave che. have A jaghanya dvisthAnaka rasa (rasa eTale Atmika guNone dabAvavAnI karmonI zaktivizeSa) paNa jyAre sAdhanAthI kSaya karavAmAM Ave che tyAre kSAyika zraddhA - pUrNa zraddhA pragaTe che. rasabaMdhanI vizeSa samajaNa : ekasthAnaka, dvisthAnaka, tristhAnaka, catuHsthAnaka ema rasabaMdha cAra prakAre che draSTAMta dvArA tenI samajaNa spaSTa thaI zakaze. AmAM uttarottara rasabaMdha tIvra, tIvratara ane tIvratama hoya che. dA.ta. traNa zera lImaDAno rasa hoya tene eka sthAnaka rasa kahIe pachI te traNa zera lImaDAnA rasane ukALIne aDadho bhAga rAkhIe ane aDadho bhAga bALI daIe to te vadhAre tIvra bane che. te doDha zera rasane dvisthAnaka rasa kahI zakAya. have mULa traNa zera rasane ukALIne eka bhAga rAkhI be bhAga bALI nAMkhavAmAM Ave to te eka zera rasa adhika kaDavo bane che. A kisthAnaka rasa kahI zakAya ane traNa zera rasanA cAra bhAga karI traNa bhAga bALIne mAtra eka bhAga rAkhavAmAM Ave to poNo zera rasa bAkI rahe che te atyaMta kaTu hoya che ene catuHsthAnaka rasa kahI zakAya. - mithyAtva mohanIyanA pugalamAM utkRSTa dvisthAnaka, tristhAnaka ane catuHsthAnaka rasa paDelo hoya che. mizramohanIyamAM madhyama dvisthAnaka rasa hoya che ane samyakatva mohanIyamAM jaghanya dvisthAnaka rasa hoya che. A rasa ghaTatA ekasthAnaka bane che ane teno paNa kSaya thatAM aMte jIva kSAyika samakita pAme che. ahIM rasanI maMdatAmAM kSayopazama bhAva che ane saMpUrNa rasakSayamAM kSAyika bhAva che. have kSAyika bhAvanI prApti thatAM rasamaMdatAthI pragaTelA kSayopazama bhAvono paNa aMta thAya che. teno paNa tyAga thAya che, tene paNa choDavA paDe che (jo ke te sahajapaNe chUTI jAya che.) ane svarUpaguNonI prApti thAya che. mATe ja muhapattinA bola paDilehatAM ApaNe bolIe chIe ke "samyakatva mohanIya, mizra mohanIya, mithyAtva mohanIya pariharuM." sAdhakane sau prathama samyagdarzananI prApti mATe mithyAtvanI rasamaMdatA jarUrI che ane tyAra pachI kSAyika samakitanI prApti mATe rasamaMdatAno kSaya paNa jarUrI che. Ama sAdhanAkALanI avasthA paNa choDavAnI che to pachI dayika bhAvanI bAdhakatA to sutarAM tyAjya bane che. audayikabhAva, kSayopazamabhAva ane kSAyikabhAva A traNa bhAvamAM 2010_05 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 audayikabhAva e saMsAra che. temAM je karma jeTalA rasathI bAMdhyuM hoya teTalA rasathI udayamAM Ave che. ane tene bhogavatA jIvane krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa vagere bhAvonI anubhUti thAya che. dayikabhAva vakhate guNo anubhavAtA nathI. jyAre kSayopazamabhAvamAM mohanIyakarmanA rasanI hAni thayelI hovAthI karmanA udaya vakhate karmano eka sthAnika ke dvisthAnika jaghanya rasa vartato hoya che. AvA aN rasavALA karmano udaya tene zAstrIya paribhASAmAM kSayopazama kahevAya che ane A kSayopazamakALe AtmAmAM verAgya, kSamA, namratA, saraLatA, saMtoSa, maMtrI, prema, vAtsalya, karUNA vagere guNo anubhavAya che mATe A kSayopazamabhAva e mokSamArga che ane tenI vRddhi e mokSamArganI nirmaLatA che. - vizuddhi che. AtmA vAraMvAranA kSapakazreNI mAMDavAnA tIvra puruSArthanA aMte jyAre kSapakazreNI mAMDe che tyAre chelle A kSAyopathamika dharmo ke jemAM guNonI anubhUti hovA chatAM mohanayano temaja bIjA ghAtakarmano paNa alpa rasa paDelo che teno paNa nAza thAya che ane tethI jemAM ghAtikarmano saMpUrNa nAza che tevA AtmAnA kSAyika dharmona pAme che. kSAyopathamika dharmonA tyAga vinA vItarAgatA, kevaLajJAna prApta thatA nathI. ane te na maLe to siddhAvasthA paNa AvatI nathI to pachI mokSanI prApti e ja jenuM lakSya che evA sAdhakane zuSka tarkamAM to Agraha hoya ja kevI rIte? kAraNa ke zuSka tarkano Agraha to bodhibIjane bALI nAMkhe che. bhavobhava durgatimAM rUlAve che ane saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMtakALa sudhI jIvane vItarAga sarvajJA paramAtmA praNIta dharmanI prApti na thAya evA azubhAnubaMdha UbhA kare che to pachI vicAraka ane sAdhakane tevA kugrahamAM rasa hoya ja zAno? kugraha jIvane mArgathI ja vimukha kare che to pachI tenA dvArA mukta to thavAya ja kema? maricie jANavA chatAM paNa kapilanI AgaLa usUtra prarUpaNA karI ane potAnA parivrAjakapaNAmAM dharma che tema kahyuM, te vakhate AtmA aMdarathI kevo asattattvanA AgrahavALo ane pakSapAtavALo banyo haze ke jenA prabhAve koTAkoTI sAgaropama pramANa saMsAranuM paribhramaNa vadhAryuM. ane sanmArgathI aneka bhavo sudhI vaMcita rahyA. te ja rIte sAvadhAcArye cetyavAsI AgaLa khoTI rIte anekAMtanuM sthApana karyuM te vakhate teno AtmA aMdarathI kevo kliSTa ane AgrahI banyo haze? te vakhate potAnA AtmA upara ahaMkAra ane mAnanI kevI pakaDa haze? tattva uparano rAga kevo cAlyo gayo haze ke jeNe eka vakhata caityavAsI AgaLa sanmArganI prarUpaNA karI 2010_05 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - -- yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 2 6 1. tIrthakaranAmakarmanA daliko ekaThA karyA ane eka bhavavedha karmadaliko karI nAMkhyA, teNe ja anaMtI utsarpiNI avasarpiNI jeTalo saMsAra vadhArI dIdho! eka vakhata UMce caDhelA AtmAnA paNa asatattvanA pakSapAtathI jo A hAlA thatA hoya ane karmasattA bezarama banI tene sajA karavA taiyAra hoya to pachI bIjA AtmAne mATe to vAta ja karavAnI kyAM rahI? ApaNe to gharabAra choDIne, upakArI mAtApitAno paNa tyAga karI AtmakalyANa karavA mATe nIkaLelA mokSamArganA musA chIe. e mATe to satata paramAtmAnA pratinidhi sthAnIya gurunI AjJA ja svIkAravI rahI ane tenI kRpAnA baLe ja AgaLa vadhavuM rahyuM. gurvAjJAthI cUkelA AtmAone AvA asat tattvano Agraha thatAM vAra lAgatI nathI. kulavAlaka gurunI kRpAne cUkyo ane gurunA zApano bhoga banyo to nadI kinAre rahIM ghoratapa tapavA chatAM paNa vezyAthI patana pAmyo. paramAtmabhakti, sAdhusevA, gurukRpA, niraMtara zAstrAbhyAsa, paMcAcAranuM utkRSTa pAlana, kalyANa mitrano coga A badhAnA yoge jIva kugrahathI bacI zake che. A badhA yogone choDI devAthI temaja svaccheda vicaravAthI jIvane ukta doSa lAgu paDavAnI pUrNa saMbhAvanA che. mATe to jJAnInuM zAsana jIvanI svacchaMdatA aTakAvavA gurukulavAsa ane zAstrAbhyAsa upara bhAra mUke che. cAritra lIdhA pachI paNa jIva A be tattvone na sAcave to patana saheluM che. jIvane doSonA saMskAra ane doSono abhyAsa bhavobhavano che ane jyAM tAraka tattvono yoga na maLe to bhavacakramAM bhaTakatA jIva bIjuM kare paNa zuM? maLelA yogo ApaNI pAse kAMIne kAMI pravRtti mAMge che. enA vinA e emane ema zAMta besavA taiyAra nathI. temane samyagapravRttimAM joDIne unmArgagAmI banatA aTakAvavAnA che ane samyapha pravartana karI upayoganI zuddhi karatA javAnuM che. yogathI upayoganI zuddhi e vyavahAra sAdhanA che jemAM AtmAe kAyayoga ane vacanayogane sArA mArgamAM joDI zubhabhAva karavAnA che. AtmAne kaSAyathI bacAvavAno che. maMtrI, karUNA, vAtsalya, prema, dayA, dAna vagerenA bhAvo karavAnA che. A che dharma puruSArtha ane upayogathI upayoganI zuddhi e nizcaya sAdhanA che jemAM AtmAe dRSTine - upayogane aMdaramAM vALIne, upayoga upara ja upayoga mUkIne ghAti karmone khatama karavAnA che. sarvatra banatA prasaMgomAM sama rahevAnuM che. jJAtA-draSTA banI saMsAralmine joyA karI saMsAralmino rola puro karavAno che. A che mokSa puruSArtha. paNa te pahelA dharmapuruSArthanA baLe adharmapuruSArthane khatama karavAno che. zubha bhAvo AtmasAt, - - - - - - -- 2010_05 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 karI azubhabhAvone khatama karavAnA che pachI dharma puruSArthamAMthI AgaLa vadhI mokSapuruSArtha tarapha javAnuM che. kAkaMdIno dhanno, meghakumAra,dhanAjI, zAlibhadra vageree Avo mokSapuruSArtha karyo hato. jyAre Aje ApaNe prAyaH mokSapuruSArtha karatA nathI paNa dharmapuruSArtha karIe chIe. ane dharmapuruSArtha paNa sAco tyAre ke ApaNe koI asat pakSapAta ke kugrahamAM phlAyA na hoIe to !! asat pakSapAta ke phagrahamAM phlAyelA jIvo methyAdi zubha bhAvo ke jene yogasAranA racayitA dharmaprAptinuM mULa kahe che tene gumAve che. dharmapuruSArthathI nIce utarelAne pachI koI puruSArtha raheto nathI. sAdhune mATe bhagavAnanI AjJA dharmapuruSArtha ane mokSapuruSArthanI che jyAre gRhasthane anivArya saMyogomAM dharmane jALavavApUrvaka nyAya, nIti ane sadAcArathI yukta maryAdita artha-kAmanI chUTa ApavAmAM AvI che ke jenA dvArA AgaLa vadhI viziSTa dharmane pAmanAra bane. dharmapuruSArthamAM makkama rahenAra AtmA AgaLa vadhIne kyAreka te ja bhAve ke bhavAMtare mokSapuruSArtha pAmI zake che. dharmapuruSArtha mokSapuruSArthane pAmavAnuM kAraNa che eTale ke sAdhana che ane mokSapuruSArtha paNa mokSa mATenuM sAdhana che, kAraNa che. ahIM spaSTatA jarUrI che ke mokSa e sAdhya che ane dharmapuruSArtha tathA mokSapuruSArtha e be sAdhano che. sAdhyanirapekSane sAdhana kevI rIte hoI zake? kAraNa ke sAdhyane sAdhI Ape te ja sAdhana kahI zakAya. paMcAcAranI prApti tathA pAMca avratathI aTakavuM e anukrame vidhiniSedhathI dharma puruSArtha che ane sAmAyikanI prApti tathA viSaya-kaSAyathI nivartana e anukrame vidhi-niSedhathI mokSa puruSArtha che. mokSa puruSArthathI jIvane bheda (sAyopathamika) ratnatrayI prApta thAya che ane tenA dvArA jIva abheda (kSAyika) ratnatrayI rUpa mokSa prApta kare che. vaLI sAdhakane sAdhyanuM lakSya satata rahevuM jarUrI che anyathA sAdhakatAnI. prApti ja na ghaTI zake. A vAtanuM prAyogika svarUpa (Practical implementation) vicAratAM spaSTa jaNAya che ke sAdhya e mokSa che - je samagra karmanA kSaya svarUpa che. have sAdhakane ja bhautika sukha apAvanAra puNyakarma ISTa hoya ane duHkha ApanAra aghAti pApakarma aniSTa (jo ke pApa karAvanAra ghAti karma to aniSTa lAgavA jarUrI che) hoya to te sAdhakatAthI khaMDita thAya che eTaluM ja nahi paNa te sAdhakatAthI vaMcita bane che ane AvI ghaTanA na bane te mATe karma upAdhinirapekSa nizcayanayanI dRSTithI vicAratAM sAdhake satata khyAlamAM rAkhavAnuM che ke AtmA puNyavAna paNa nathI ne pApavAna paNa nathI 2010_05 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 263 paNa svarUpavAna che. A saccidAnaMdamaya svarUpa bhautika sukhamAM iSTatvanI buddhithI avarAyuM che. bhautika sukhamAM sukhabuddhi e duHkha, pApa, doSa ane vibhAvanI janetA hovAthI tyAjya che. ane karmodayathI maLatuM duHkha jo samatAthI sahana karavAmAM Ave to karmakSayanuM sAdhana banatuM hovAthI aniSTa paNa nathI. mATe ja zrI dazavaikAlika sUtramAM kahyuM che ke "he mahAna sAdhakanuM svarUpa mokSapuruSArthane prApta karanAra sAdhaka kevo hoya te viSayamAM sAtvika ciMtanano rasathALa pIrasatA kAMtilAla kAlANI lakhe che ke - sAdhaka eTale koI eka nizcita lakSya upara potAnI samagra cetanA kendrita karanAra vyakti, sAdhanAnI avasthA e prayoganI avasthA che. siddhinI avasthA nathI. satyanI khojanI avasthA che. emAM sAdhaka mukta mane koIpaNa pUrvagraho vinA AtmasaMzodhana kare che tyAre te aMtarrASTA banI jAya che. te koIpaNa tarka-vitarka karato nathI ke nathI koInI sAthe vAda-vivAda karato. baMne AMkhane cheDe teNe dAbaDA rAkhyA che tethI DAbI ke jamaNI bAju joyA vinA lakSya tarapha ja sIdhI gati thAya. tarka vitarkamAM utaravAthI sAdhanAnI tIvratA maMda paDI jAya che. mATe sAdhaka mauna thavAnuM pasaMda kare che. (1) sAdhanAmAM tarka-vitarka ke vAda-vivAdanuM avalaMbana ISTa nathI enAthI sAdhanAnI dhAra buTTI thaI jAya che. (2) vAda-vivAdamAM jaya thAya to ahaMkAranI saMbhAvanA che. parAjya thAya to saMzaya pedA thAya che. sAdhakane mATe saMzaya ane ahaMkAra baMne khataranAka che. kolakumArI pArvatI zaMkarane pati tarIke meLavavAnA daDha saMkalpa sAthe himAlayamAM sAdhanA kare che. zaMkare parIkSA karavA enI pAse sAta vyaSione mokalyA. teo pArvatIne prasno pUchavAnI taiyArI kare che tyAre baSionI maryAdA jALavIne te spaSTa kahI de che ke, "huM mArI badhI maryAdA jANuM chuM. paMkhI pAMkha vagara na uDI zake te samaju chuM. AvA saMkalpamAM mAro aviveka che te jANuM chuM chatAM mArA manamAM eka bAbata spaSTa che ke huM haMmezA zivajIne ja pati tarIke pAmavA cAhuM chuM eTale A bAbatamAM huM kazuM ja sAMbhaLavA taiyAra nathI." huM A karIza, avazya karIza, karIne ja rahIza evA draDha saMkalpanI upasthitimAM ISTasiddhi AsAna banI jAya che. vyakti pote jevI banavA icche che athavA je kaMI karavA dhAre tene anurUpa daDha nirNaya teNe karavo joIe. Ano artha e che ke potAnI dizA ane devatano tene khyAla hovo joIe. 2010_05 Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 te ja vyakti draDha saMkalpa karI zake. tevA saMkalpanI ADe koI saMskAra TakI zakato nathI. paramAtmAnI pratye prIti ane bhakti kusaMskAronA dArUgoLAne khatama kare che. AtmAnI adaMramAM kugraha, kuvAsanA, ahaMkAra, irSyA, niMdA vagere kusaMskArono dArUgoLo anaMtakALathI bhaya che. tAraka tattva pratyeno anAdara, upekSA, avagaNanA, abhakti, abahumAnathI AtmAmAM doSo bharelA che. ane doSathI bharela AtmAne doSanuM sevana saheluM banI jAya che. agnizamane trIjuM pAraNuM niLa javAnuM eka ja nimitta maLatAM ghaNA varSonI sAdhanA khatama thaI gaI. krodhAgni bhabhUkI uThyo. veranA bI ropAyA bhavobhava mAravAnuM niyANuM karyuM jaMgalamAM jaIne ghoratapa karanAra vizvAmitra RSi paNa menakAnA darzane ane tenA hAvabhAve patita thayA. pracaMDa sAdhanA karanAra sAdhako paNa nimittonA vAvAjhoDAmAM pheMkAI jatAM hoya che. nimitta maLatAM badhA AtmAo TakI zakatA nathI. kAraNa AtmAmAM anaMtakALanA kusaMskArono dArUgoLo bharyo che. tenA AdhAre ja anaMtakALathI bhavabhramaNa cAlu che. A kusaMskArono nAza karavA mATe sAdhanA che. sAdhanA dvArA kusaMskArono nAza thAya to ja bhAvi ujaLuM bane. te mATe kendramAM paramAtmasvarUpanuM dhyAna joIe ane e dhyAnane saphaLa karanAra parighamAM devI gaNono vAsa joIe. daivI guNonA vAsa vinA dhyAna-jAme nahi ane dhyAna vinA kusaMskArono dArUgoLo khatama thAya nahi. maitrI-prema-karUNA - vAtsalya - dayA-dAnAdi guNono jeTalo vikAsa thAya teTaluM ja dhyAna saLa thAya che. jene gurunI kRpA ane paramAtmabhakti maLe che e AtmA azubhanimittanA pavanathI bacI jAya che. paramAtmabhakti ane gurukRpA pAmanArane puNya ja evuM prabaLa baMdhAya che ke tene azubha nimitto prAyaH maLe nahi ane kaTokaTInI paLe rakSA thAya. phulavAlakane saMyamathI patana karanAra vezyAnuM nimitta maLyuM kAraNa ke temaNe gurukRpAnuM kavaca khoI nAMkhyuM hatuM. jagatamAM deva ane guru UMcA tattva che. temanI UMcI koTinI bhaktithI UMcI koTinuM puNya baMdhAya ane teno baMdha karanAra AgaLa vadhe ane nIce jato aTake emAM koI Azcarya nathI. bIjA badhA yogo sArI rIte ArAdhavA chatAM temAM bhakti bhaLatI nathI mATe ahaMbhAva pIgaLato nathI. ahaMne pIgALanAra bhakti che. je yoga ArAdhatA ahaM na pIgaLe to tenAthI UMcI koTinuM puNya na baMdhAya. e ahaMne pIgALavAnI pracaMDa tAkAta bhaktimAM che. bhaktithI ahaM pIgaLe che. aMta:karaNa namra bane che. temAM devI 2010_05 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 265 guNono vAsa thAya che ane AvA aMta:karaNavALAne dhyAna jaldIthI lAge che. vyutthAnadazA (eTale bahArathI vastu ane vyaktinA saMyogavALI dazA)mAM jeTalo guNono vikAsa eTaluM ja dhyAna saphaLa. vyatyAnadazAmAM jene kAma krodhAdi doSo satAve tene dhyAna lAge nahi. dhyAnane doSo sAthe nahi paNa . guNo sAthe saMbaMdha che. tadatra mahatAM varma, samAzritya vicakSaNaiH / vartitavyaM yathAnyAyaM tadatikramavarjitaiH // 149 // je kAraNathI AtmA, sarvajJAdi atIndriya tattvamAM ApaNI najara pahoMcI zake tema nathI, ane anumAnathI teno nirNaya zakya nathI temaja zuSkatarkano Agraha mithyAbhimAnanuM kAraNa hovAthI ati bhayaMkara che, AtmAnuM ahita karanAra che te kAraNathI mAtra vyatire-A kalyANakArI yogamArganA viSayamAM mahApuruSonA mArgane Azrayine aticArAdi doSothI rahita thavAvaDe karIne paMDita puruSo vaDe nyAyAnusAre arthAt AgamAnusAre vartavuM joIe, - paMDita puruSoe adhyAtmanA mArgamAM badhI bhAMjagaDane toDI nAMkhavI joIe. mata ane darzananA Agrahano sarva prapaMca choDI devo joIe khoTI carcA, vicAraNA, vAda vivAdamAMthI mukta thaI mahApuruSonA mArganuM avalaMbana levuM joIe. arthAta te mahApuruSoe je mArga batAvyo hoya te mArga upara zraddhA rAkhI AgaLa vadhavuM joIe. arthAta temanI AjJAnuM saMpUrNapaNe pAlana karavuM joIe. ane te AjJAnA. pAlanamAM lAgatA atikrama, vyatikrama, aticAra ane anAcAra (bhaMga) rUpa doSathI AtmAne bacAvavo joIe. Ama mahAtmAnA mArgamAM aticAra rahitapaNe. nyAyAnusAre pravartavuM eja mumukSunuM kartavya che. - yogamArgamAM AgaLa vadhavA mahApuruSonA vacana upara zraddhA bahu jarUrI che. zraddhA vinA mana zaMkAzIla bane che. be mitro che. baMne moranA iMDAM kharIdavAno nirNaya kare che. temAMthI mora nIkaLe pachI tAlIma ApazuM. paisA kamAzuM vagere vicAre che. bemAMthI eka mitra zraddhALu che jyAre bIjo zaMkAzIla che. zaMkAzIla jovA mATe roja IMDu khakhaDAve che ke morano garbha keTalo vRddhi pAmyo ? roja roja khakhaDAvavAthI iMDuM nirjIva thaI gayuM. je zradhdhALu hato tene to dRDha vizvAsa hato ke nizcita samaye iMDAmAMthI mora bahAra AvavAno ja che tethI yogya kALe tenuM iMDu mora banyuM. jAtajAtanI tAlIma ApI temAMthI dhanavAna banyo A kathA ApaNane e zIkhavADe che ke sAdhanA eTale "binazaratI zaraNAgati ane sAdhyamAM akhUTa vizvAsa." jJAnInI AjJAnuM pAlana duSkara che - je viSayamAM mAnavInI buddhi pahoMce nahi te viSayamAM "jANakAranI salAhathI 2010_05 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 2 ja AgaLa vadhavuM" A traNe kALano zAzvata niyama che. e maryAdAne koInAthI oLaMgI zakAya nahi. dareka vastumAM zaMkA karavA karatA koI yogya vyakti upara zraddhA rAkhIne jIvana jIvavAmAM ghaNo lAbha che. badhI ja vastumAM zaMkA karanAra kadAca pacAsa khoTA mANasathI bacI jaze evuM bane paNa pachI ekAvanamI vakhata maLatAM koI viziSTa sajjana puruSane paNa zaMkAnI najare jotAM tenA lAbhathI vaMcita rahI jaze. zaMkA karanAra kadAca bhautika nukasAnathI bacI zakaze paNa sAthe sAthe AdhyAtmika lAbhane paNa gumAvanAro banI jaze. - atyAra sudhI jIva dareka bAbatamAM svacchaMdapUrvaka cAlyo che. tenAthI ahaMkAra puSTa thayo che tene dUra karavA mahApuruSonAM pholoarsa-anuyAyI banavAnI. jarUra che. mahApuruSonA pholoarsa banavAthI mana ThaMDuM paDI jAya che. manano ukaLATa zamI jAya che. mananI ciMtAo dUra thaI jAya che. mananA tApa zamI jAya che. jJAnI puruSone samarpita banyA sivAya, tenA pholoarsa banyA sivAya mananA saMgharSa dUra thatA nathI. te cAlu ja rahe che kAraNa anAdikALathI svecchA mujaba cAlavAnA saMskArathI te puSTa thayelA che. be mana che. eka gayA bhavonuM gAMTho rUpe raheluM suSupta mana - ajAgRta mana ane bIjuM A bhavanuM bhAvamana-jAgRtamana. pUrvabhavonuM gAMThorUpe raheluM suSupta mana e to eka vItI gayelI vastu che, bhUta che, te mudde che tyAre tenA bhAva batAve che. temAM ApaNe tanmaya thaIe chIe mATe te ApaNane bhUta banIne vaLage che. mananI kSmine niraMtara joyA karIe ane temAM tanmaya na thaIe to ApaNe saMsArathI chUTI zakIe. ApaNuM mana ApaNane upadrava na kare ane Arta-rIdranI cuMgAlamAMthI ApaNe bacI jaIe mATe mahApuruSonA mArge cAlyA javAnuM che. saMsArIonA mA to anaMtA bhavothI cAlIe chIe paNa tyAM bhaTakavA sivAya bIjI koI gati ja nathI. saMsArano mArga eTale mithyAtva, avirati ane kaSAyano mArga, ahaMkAra ane Asaktino mArga, tyAM mananI surakSA zuM hoI zake? tyAM to manane malina ja karavAnuM hoya. vicAro jyAre pramANa karatA vadhI jAya tyAre ciMtA thaI kahevAya ane ciMtA hoya tyAM dharma kyAMthI hoya? eTale to "abhayadayANa"mAM prabhu abhaya arthAt cittanI svasthatA ApanArA kahyA che kAraNa ke cittanI svasthatA upara ja AgaLa AgaLanA dharmo prApta thavAnA che. mahApuruSo te che ke jeo niraMtara AtmakalyANanA mArge cAle che. teo AtmakalyANanA mArge AgaLa vadhyA ane pUrNatAne pAmI kRtakRtya thayA paNa karUNAthI paripUrNa hovAnA kAraNe teo ApaNA mATe kalyANanI keDI kaMDAratA gayA che. ApaNe to te mArga upara mAtra Daga ja mAMDavAnA che. te mArga upara 2010_05 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 267 cAlatA jJAnI puruSonI AjJAne Dagale ne pagale yAda karavAnI che. ane mArgamAM lAgatA atikramAdi doSothI satata sAvadha rahevAnuM che. sarvatra dareka vastuno sAra "ANAe dhammo" kahyo. AjJApAlanamAM ja badhuM samAvI dIdhuM tenuM kAraNa ja e che ke uzruMkhala manane vaza karyA sivAya bIjo koI mArga nathI ane te AjJAnI pratibaddhatAthI vaza thAya che. manamAM ahaMkAra bharelo che ane te buddhino sAgarita che, buddhinI salAha pramANe kAma kare che. ahaMkAranI oLakhANa ahaMkAra AMdhaLo che. dhRtarASTra che, tethI te jemAM bhaLe tevo kahevAya che. kAmAMdha, krodhAMdha, mohAMdha, lobhAMdha, viSayAMdha A badhI saMjJAo ahaMkArane kAraNe apAI che. indriyo viSayono bhogavaTo kare che ne kAmacalAu tRpta thAya che ane jIva to khAlI ahaMkAra kare che ke meM bhogavyuM!! ahaMkAra zuM kare? Akho divasa bhUkhyo rahe paNa koI jamavAnuM pUche to. kahe, nA mAre jamavuM nathI. huM jamIne Avyo chuM. ene besavAnuM kaho to khurazI, sophA hoya to bese, nahi to Ubho rahe. saMsAranA sukha joItA hoya, sArA sthAna joItA hoya, sArA mANasa tarIke oLakhAvuM hoya to ahaMkArane sudhAravo paDe. je kriyA karavAthI ahaMkAra ocho thAya te bhagavAnanI AjJAnuM pAlana kahevAya, je jJAnathI ahaMkAra ocho thAya te vItarAga mArganuM jJAna kahevAya. A saMsAra cAle che sajIva ahaMkArathI. nirjIva ahaMkAra eTale DrAmeTika ahaMkAra, rAjA bhartRharinuM pAtra bhajavatA bahArathI bhartuharino abhinaya karanAra aMdarathI to e jANe che ke huM rAjA bhartuhari nathI paNa lakSmIcaMda taragALo chuM. ahiMyA bhale siMhAsana upara besIne lokonI upara orDara karuM paNa ghera jaIne to mAre khIcaDI ja khAvAnI che. loka mAnya kare tevo ahaMkAra te sudharelo ahaMkAra kahevAya, DAhyo ahaMkAra kahevAya. loka amAnya kare tevo ahaMkAra te gAMDo ahaMkAra kahevAya. badhA kharAba ane huM sAro.' te gAMDo ahaMkAra kahevAya. ahaMkArane jItavA mATe AkhI duniyAne jItavAnI jarUra nathI. mAtra gharanA ke AjubAju pAMca-paccIsane ja jItavAnI jarUra che. mahApuruSonA mArgane anusaratA puSpaculA sAthvIne kevalajJAna. puSpayula ane puSpaculA baMne bhAI bahena hatA. baMne rAjakuLamAM janmelA 2010_05 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 hatA. tenA pitA rAjA che. baMnene paraspara atizaya sneha che tenA kAraNe moTA thatAM baMne paraspara lagnagraMthithI joDAya che. puSpagula rAjA bane che. A bAju temanI mAtA marIne devalokamAM gayelA che. temaNe potAnA dIkarA-dIkarInI A sthiti joI. temAMthI bacAvavA puSpaculAne narakanA svapna batAve che. tenAthI te bhayabhIta thaI jAya che ane vicAre che ke A narakanA duHkho mAre joIe nahi. tenAthI bacavA cAritra levAnI bhAvanA kare che. rAjAne potAne AvelA svapnanI vAta kare che ane mAre have A saMsAramAM koIpaNa rIte rahevuM nathI, cAritra ja levuM che ema te jaNAve che paNa rAjA tenI paranA atyaMta rAgane kAraNe rajA ApavA taiyAra nathI. vAraMvAranI vinaMtI pachI rAjA eka ja zarate dIkSA ApavA taiyAra thAya che ke huM tamane dIkSA jarUra apAvuM paNa dIkSA lIdhA. pachI tamAre A nagaramAM ja rahevAnuM. nagaranI bahAra javAnuM nahi. tamAruM moM joIne paNa huM AnaMda pAmIza. tame ahiMyA raho to huM tamArA darzana roja karI zakIza. rANIe kabula rAkhyuM. e rIte paNa saMsAra rUpa kArAgAra ane chakAyanA katalakhAnAmAMthI to chUTakAro thAya che ne!! cAritra lIdhuM. narakanA svapnathI AtmA jAgI uThayo che, aMdaramAM jvalaMtA vairAgya pedA thayo che, bhavobhava saMsAramAM rUlAvanAra viSayonA rAgathI AtmA kkI uThyo che. ane ene rAta di kacaDavAno nirdhAra karyo che. aMdaramAM eka ja samaja che ke jo A bhavamAM cAritra lIdhA pachI rAgane nahi kacaDuM to pachI tene kacaDavAno bIjo bhava kayo maLaze? mATe aMdarathI apramatta banI sAdhanA zarU karI. nakkI karyuM ke koI paNa Ave to - rAjA paNa Ave to AMkha UMcI. karIne jovAnuM nahi. vAtacIta karavAnI nahi. dharmalAbha paNa kahevo paDe mATe kahevAno. nagaramAM gocarI javuM paDe. loko to amArA rANI sAheba kahI kahIne ghaNA bhAvathI vahorAve. tyAM paNa atyaMta sAvadha rahevAnuM. jarApaNa UMcu jovAnuM nahiM ane vAtacIta karavAnI nahi, ane sAthe sAthe te ja nagaramAM vidhamAna araNikAputra AcAryanI AjJAne mAthe dharI. AcArya pote jaMghAbaLa kSINa thayeluM hovAnA kAraNe te nagaramAM rahyA hatA. temanI bhAvathI bhakti svIkArI. mArA mAthe A ja chatra che. enA vinA rAjAnA mAna-sanmAnamAM phrAI jaIza to narake jaIza. A satata bhaya tene varte che. enA pratApe rAta ane divasa paramAtmAnI AjJA mujabanuM jIvana svIkArI ane AcAryanI AjJA mAthe dharI rAgane kacaDavAno ghora puruSArtha kya, vairAgyane evo dhIkato rAkhyo ke enI 2010_05 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 2 69 bhaTTImAM rAga baLIne bhasmIbhUta thavA mAMDyo ane AtmAe kSapakazreNI mAMDI dIdhI. to kevalajJAnI banI gayA ane temanA prabhAve pachIthI araNikAputra AcAryane paNa kevalajJAna thayuM. cAritranA mArga upara cAlatA atikramAdi doSone lAgavA dIdhA nahi ane AcAryane samarpita banIne jIvyA to te ja bhavamAM kevalajJAna pAmyA. vaDIlonI AjJAnA pAlana rUpa vratane grahaNa karavuM te bIja vratagrahaNathI adhika che. sagaranA 60 hajAra putroe aSTApadanI tI khAI khodI. tene pANIthI pUravA daMDa ratna vaDe gaMgA nadIne tyAM kheMcI lAvyA. tethI te gaMgA have khAIne pUrIne aSTApadanI AjubAjunA gAmaDAne DUbADI rahI che. loko sagara cakrInI pAse AvIne phariyAda karavA mAMDyA ke he svAmin ! amArI rakSA karo. tethI cakrIe potAnA pautra bhagIrathane kahyuM ke he vatsa ! unmatta strInI jema gaMgAnadI je aneka gAmaDAone tArAja karI rahI che tene tame Daratna vaDe kheMcIne pUrva samudramAM bheLavI dho kAraNa ke jaLane rasto na batAvyo hoya tyAM sudhI ja te aMdhanI jema unmArge jAya che. bhagIrathe pitAmahanuM te vAkya AdarapUrvaka svIkAryuM. vidhinA jANakAra bhagIrathe jvalanaprabha indrane uddezIne aThThamano tapa karyo tethI javalanaprabha prasanna thaIne bhagIrathanI pAse Avyo. gaMdha, dhUpa, pukhathI bhagIrathe teno pUjIpacAra karyo tyAre nAgakumAranA svAmIe "huM zuM kArya karI ApuM?" ema pUchayuM eTale bhagIrathe kahyuM ke A gaMgA unmatta banIne anekano. vinAza sarjI rahI che to tame rajA Apo to daMDavaDe AkarSIne tene huM pUrvasamudramAM bheLavI dauM? javalanapratye saMmati ApI ane teNe pUrva samudramAM bheLavI dIdhI. tyArathI mAMDIne gaMgAnuM "bhAgIrathI' evuM nAma paDyuM. tyAMthI pAchA nA mArgamAM kevalajJAnIne joyA. temane praNAma karI yogya sthAnake besI bhagIrathe pUchyuM ke mArA pitAo vagere kyAM karmathI ekI sAthe mRtyu pAmyA ? tyAre kevalIe temano pUrvabhava kahyo. te 60 hajAra pUrvabhavamAM cora hatA. ghaNI addhivALo eka saMgha sAMje koI gAmamAM Avyo. rAtre kuMbhAranA ghara pAse utaryo. coroe lUMTavA mATe tIra kAmaThA taiyAra karyA paNa pApanA bhayavALA te kuMbhAre temane madhura vacanothI vAya tethI temaNe saMghane javA dIdho.eka di tyAMnA rahevAsI sarva loko cora hovAthI tenA rAjAe bALa, vRddha sahita AkhuM gAma bALI nAMkhyuM. te divase te kuMbhArane koIe vicAraNA karavA mATe bolAvela 2010_05 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 hovAthI bahAragAma gayo hato tethI te bacI gayo. "sapuruSonuM sarvatra kuzaLa thAya che." pachI kALayoge te kuMbhAra marIne virATa dezamAM jANe bIjo kubera bhaMDArI hoya tevo vaNika thayo ane sarvagrAmajano (coro) marIne te ja virATa dezamAM manuSyo thayA. kAraNa ke tulya karmIne tulya bhUmi ja prApta thAya che. te kuMbhArano jIva marIne te ja virATa dezamAM rAjA thayo. tyAMthI marIne addhivaMta devatA thayo tyAMthI cyavIne tame bhagIratha thayA, ane te grAmavAsIo saMsAramAM bhamatA bhamatA tamArA pitA janphanukumAra vagere thayA. temaNe mAtra manavaDe sarva saMghane upadrava karyo hato te karmathI teo eka sAthe bhasmIbhUta thayA. temAM jvalanaprabha nAgendra to kta nimitta mAtra che. he mahAzaya! te vakhate te gAmanA lokone vAravArUpa zubhakarmathI tame gAma baLavA chatAM baLyA nahi ane hamaNAM paNa baLyA nahi e pramANe kevalajJAnInI pAsethI hakIkata sAMbhaLIne bhagIratha atizaya nirveda pAmyo paraMtu kSata upara kSAranI jema mArA pitAmahane du:kha upara duHkha na thAo ema dhArIne teNe dIkSA lIdhI nahIM ane kevaLajJAnIne vAMdIne ayodhyA pAchA phyu. pAchA AvIne pitAmahane praNAma karyA ane AjJAno amala karyAnuM jaNAvyuM. tethI sagara bhagIrathane kahe che ke he vatsa! tuM bALa chatAM buddhi vaDe prauDha che tethI have rAjyagAdInA bhArane vahana kara ane huM bhArarahita thaIne cAritra grahaNa karuM. svayaMbhUramaNa samudranI jema dustara evo paNa saMsAra mArA pUrvajo tarI gayA che tema huM paNa tarI jaIza. tethI ApaNA pUrvajonI. paraMparA mujaba tuM rAjya grahaNa kara. te vakhate bhagIratha kahe che ke he pitAjI ! tame saMsArasAgarane tAranArI pravajyA grahaNa karavAne iccho cho tema he svAmin ! huM paNa A bhavathI nirveda pAmelo chuM. mArA pitAjI vagere sAITha hajAra kevI rIte mRtyu pAmyA? temano pUrvabhava hamaNAM ja meM kevalajJAnI pAsethI sAMbhaLyo che tethI have A saMsArane vize rahevA mAruM mana jarA paNa mAnatuM nathI. mAruM mana cAritra laIne AtmakalyANa karavA jhaMkhI rahyuM che. Apa rAjya dAnanA prasAda vaDe karIne mane aprasanna karazo nahi. tyAre sagara kahe che ke he vatsa ! ApaNA kuLamAM vrata grahaNa karavuM - cAritra levuM te yukta che. ApaNA pUrvajonI A ja maryAdA che. A ja paraMparA che. paNa eka vakhata tame vaDIlonI AjJAnA pAlana rUpa dIkSAne aMgIkAra karo te tamArA mATe ucita che pachI jyAre samaya pAke ane rAjyagAdIno vArasadAra janme tyAre tame paNa tene rAjyagAdI soMpI A 2010_05 WWW.jainelibrary.org Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 271 mArge cAlyA Avajo. atyAre mAre mATe cAritra grahaNa karavuM e yukta che ane tamAre vaDIlonI AjJAnA pAlanarUpa vrata grahaNa karavuM te yukta che. ApaNA pUrva puruSonI A paraMparA che tene tame svIkAro. A sAMbhaLIne bhagIratha saMsArathI atyaMta udvigna banelo hovA chatAM vaDIlonI AjJAnA bhaMgathI bhaya pAmyo ane bhavabhIrU evA tenuM mana ghaNIvAra sudhI dolAyita thavA chatAM te mauna rahyo. potAnA vaDIlanI sAme eka paNa vacana teNe uccAryuM nahi. pachI potAnA siMhAsana upara bhagIrathane besADI cakrIe parama harSathI teno rAjyAbhiSeka karyo. ahiMyA kalikAla sarvajJa hemacaMdrAcArya AryasaMskRti ane jainasaMskRtino eka bhavyAtibhavya Adarza rajU kare che. vaDIlonI AjJAnA bhaMgane mahApApa rUpe oLakhAvI ApaNane coMkAvI rahyA che ke koI paNa saMjogomAM vaDIlonI AjJAnuM pAlana e ja kartavya che. AjJAbhaMga karanAro jIvanamAM potAnuM sarvasva gumAve che. mAtA pitA mohAMdha banIne koI paNa rIte cAritranI rajA na Ape. ane tenA kAraNe jIvane cAritra levA bIjo mArga apanAvavo paDe e eka judI vAta che. te eka ApavAdika AcaraNA che. paNa vaDIla koI sahetuka tatkAla cAritranI manAI mAve te vakhate tenI sahetutAne Thokare caDAvI temanI uparavaTa thaI cAritra levuM ane temanA hRdayanA TUkaDe TUkaDA karavA ane temanI AjJA upara paga mUkavo e koI rIte kalyANakara nathI. mahApuruSono A mArga che ke bIjAne ThAravA, temanA cittane prasanna rAkhavuM, temanI kRpA meLavavI ane te dvArA ApaNe aMdaramAM TharavuM ane AtmakalyANanA mArge AgaLa vadhavuM. paNa Akramaka banavuM, eTeka karavo, parAbhava karavo, e adhyAtmane pAmavAno mArga nathI paNa bhavobhava saMsAramAM duHkhI thavAno patanano mArga che. parapIDeha sUkSmApi varjanIyA prayatnataH / tadvattadupakAre'pi yatitavyaM sadaiva hi // 150 // mahApuruSono mArga zuM che ? te batAve che - A lokamAM sUkSma evI paNa mana - vacana - kAyAnI je parapIDA tene sUkSma prayatnathI tyAga karavo joIe ane jIvonA upakAramAM prayatnapUrvaka pravartavuM joIe. kalyANakArI evA AtmakalyANanA mArgamAM prayANa karavA icchatA AtmAe sUkSma evI paNa ekendriyAdi jIvone pIDA na karavI joIe arthAt samitiguptinuM niraMtara pAlana karavuM joIe kAraNa ke samiti-guptinA pAlanathI ja sUkSma 2010_05 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 evI parapIDAnuM varjana zakya bane che. temAM gupti e utsarga che. samiti e apavAda che. sAdhujI samiti bIjI Adaro, vacana nirdoSa parakAza re. gupti utsargano samiti te, mArga apavAda savilAsa re.' devacaMdrajIkRta aSTa pravacanamAtAnI sajajhAya. samitinuM svarUpa sAdhue mukhyatayA guptimAM ja rahevAnuM che arthAt potAnA mana, vacana ane kAyAne satata gopavelA ja rAkhavAnA che. mana, vacana, kAyAno saMkoca karavAno che, ene pravartAvavAnA nathI. tethI manathI jarUra na hoya to kAMI vicAravAnuM nathI, vacanathI kAMI bolavAnuM nathI ane kAyAnuM halana-calanA karavAnuM nathI. A gupti che ane e utsarga mArga che. paraMtu sAdhakane deha vaLagelo che e deha dvArA sAdhanA karavAmAM Ave to ja sAdhyanI prApti thAya ane to ja du:khathI mukti zakya bane. te mATe dehanA dharmone paNa bajAvavA paDe. deha dehanA dharmone bajAve nahi to guptinuM pAlana zakya bane nahi. tethI dehanA dharmo jyAre bajAvavAno vakhata Ave tyAre tene kevI rIte bajAvavAmAM Ave to sAdhanA mArga para sAdhaka TakI rahe? te samitino mArga che. samiti eTale samyaka rIte - upayoga pUrvaka - bIjA jIvone kIlAmaNA na thAya, duHkha na thAya ane potAnA hRdayamAM jIvo pratyenuM vAtsalya dhabakatuM rahe tevI kALajI pUrvakanI - catanA pUrvakanI pravRtti te samiti che. jene zAstrakAroe pAMca vibhAgamAM vaheMcI che kAraNa ke tamAma pravRtti A pAMca vibhAgamAMthI koIkane koIka eka vibhAgamAM ghaTe che. tethI (1) cAlavAno vakhata Ave. eka sthAnamAMthI bIjA sthAnamAM javAno vakhata Ave tyAre lokathI vahana karAyelA mArgamAM, jyAM bhUmi upara prakAza dvArA joI zakAtuM hoya tyAM jIvone pIDA na thAya te rIte joIne cAlavuM te iyasimiti che. (2) te ja rIte bolavAno vakhata Ave tyAre parimita ane sAvadha vacananA tyAgapUrvaka bIjA jIvonuM hita thAya tevuM bolavuM te bhASA samiti che. (3) bhikSA grahaNa karavAno prasaMga Ave tyAre akarAnA tyAgapUrvaka bhikSAmAM lAgatA beMtAlIza doSathI rahita bhikSAnuM grahaNa te eSaNA samiti che. (4) koIpaNa vastu levA ke mUkavAno prasaMga Ave tyAre pujavA. pramArjivAnA upayogapUrvaka jIvonI jayaNAno khyAla karIne te pravRtti karavI te AdAnabhaMDamattanikSepaNA samiti che ane (5) te ja rIte spaMDila, mAnuM tema ja bIjI paNa nirUpayogI cIjo ne choDavAno - tyAga karavAno prasaMga 2010_05 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 273 Ave tyAre nirjIva ane lokathI dUra ekAMtabhUmimAM tene paraThavavuM te pAriSThApanikA samiti che. mana, vacana, kAyAne azubhamAM jatA rokavA ane potAnA svarUpamAM rahevAno abhyAsa te gupti che. te mATe cittane sau prathama nirmaLa banAvavAnuM hoya che. pachI temAMthI samatA ane AtmasvarUpamAM tanmayatA Ave che. samitinA pAlanathI jIvadayAnA pariNAma samitinA pAlanathI jIvadayAnA pariNAma pedA thAya che, sthira thAya che ane vRddhi pAme che. dharmarUci aNagArane mAsakSamaNanA pAraNe nAgazrIe jherI kaDavI tuMbaDInuM zAka vahorAvyuM. AvIne gurunI AgaLa batAvyuM. gurue kahyuM ke A AhAra tamAre vAparavA yogya nathI. jherI tuMbaDInuM zAka che. tame gAma bahAra jaI niravadha sthAne paraThavI dho. mahAtmA tyAM paraThavavA mATe gayA ane eka ja biMdu temAMthI nIce paDatA aneka jIvono saMhAra jatAM temanuM karUNAzIla hadaya dravI uThayuM. are! A badhuM ja zAka paraThavI detA to keTalA jIvono nAza. thaze? A vicAratA hRdaya kaMpI uThayuM. jIvadayAnA pariNAma eTalA badhA vRddhi pAmyA ke mahAtmA pote ja te vAparI gayA. zarIramAM dAhajvALA utpanna thaI. naso kheMcAvA lAgI. mahAtmA kALa karIne sarvArthasiddha vimAnamAM utpanna thayA. ekAvanArI banyA. A che samitinA pAlananuM . abhUta vidheyAtmaka vicAraNA buddhanA jIvanano eka prasaMga : buddhane bhUlathI eka AdamIe evI zAkabhAjI khavaDAvI dIdhI ke te jherI hatI. atyaMta kaDavI paNa hatI. te mANasa sAmAnya sthitino hato. teNe potAnA ghare buddhane jamavAnuM AmaMtraNa ApyuM. viziSTa cIjo lAvavAnI tenAmAM zakti na hatI tethI bihAramAM loko kokaramothanA pAMdaDAne bhegA karI pachI tene sukavI detA ane pachI AkhuM varSa khAyA kare. teNe buddhane mATe kokaramothanuM zAka banAvyuM paNa kaDavuM nIkaLyuM. buddhane rasoImAM pIrasyuM. khAtAM ja khabara paDI ke jherI hoya evuM lAge che paNa buddha kAMI ja bolatA nathI. Thapako paNa ApatA nathI. krodha paNa karatA nathI kAraNa te atyaMta bhAvavibhora banIne pIrasI rahyo che. hAthathI paMkho nAMkhe che. enI AMkhamAM harSAzru che. ene kalpanA paNa nahotI ke buddha enA ghera bhojana karaze. buddhane enA mananA caDatA pariNAma joIne e paNa kahevAnuM mana thatuM nathI ke A pAna jherI che kAraNa ke tema kahetA enA manane du:kha thAya tema che e bhAMgI paDe tema che ke hAya ! kevo huM abhAgiyo ke mahApuruSa ghare AvyA chatAM bhaktino lAbha laI zakyo nahi. pazcAttApa kare tema 2010_05 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 che, AghAta lAge tema che tethI ene khabara paNa na paDe ke buddhane pote ghare lAvyo ne jherI pAMdaDA khavaDAvyA tethI jeTalA pAMdaDA hatA teTalA badhA mAMgI lIdhA. khAI gayA. Akhare jyAre sthAne AvyA tyAre tenA zarIramAM naso kheMcAvA lAgI. cikitsake kahyuM ke aMtima samaya najIka Avyo che tame kevA pAgala cho? Ape tene kahyuM kema nahi? rokyo kema nahi? baddha kahe mota to AvavAnuM ja hatuM.ene rokavuM mArA hAthamAM na hatuM. Aje nahi to kAle paNa te AvavAnuM to hatuM ja paNa eka vyaktine du:kha na pahoMce te mArA hAthamAM hatuM. maratI vakhate buddhe potAnA ziSyane kahyuM - gAmamAM jaI khabara Apo. ke je vyaktinA hAthe buddha aMtima bhojana le che te bahu ja bhAgyazALI che. be vyakti bahu bhAgyazALI che - eka te mAtA ke je buddhane janma vakhate sauthI pahelI vAra stanapAna karAve che ane bIjo ke je buddhane aMtima samaye bhojana karAve che. ziSyo kAraNa pUche to te kahe che ke anyathA pelA garIba mANasane loko mArI nAMkhaze. sUkSma evI paNa parapIDAnuM varjana samiti-gutinA pAlana vinA zakyA nathI. jene pUMjavA - prArjavAnA pariNAma nathI tene bhAvathI viratinA pariNAma AvI zakatA nathI. samiti-guptinuM yathArtha pAlana cAritra vinA zakya nathI. jema ekendriyAdi jIvonI hiMsAthI aTakavAnuM che. mana-vacana-kAyAthI temanI hiMsA karavAnI nathI tema ApaNA AtmAne rAgAdi pariNAmathI paNa bacAvavAno che. rAgAdi pariNAma e AtmAnI bhAvahiMsA che. ekendriyAdi jIvonI hiMsA. e dravyahiMsA che. kAcA pANIthI bharelI Dolane tame bahArathI paNa sparza karo to te jIvone dhrujArI thAya che. jema jema indriyo alpa maLe tema tema jIvane bhaya paNa vadhato jAya che. sAmarthyanA abhAvamAM jIva bhayapUrvaka jIve che mATe jagatanA saghaLA jIvone abhayadAna ApavuM zreSTha che. sUkSma evI paNa parapIDAnuM varjana karavuM joIe e dvArA graMthakAre karUNAbhAvanA batAvI che. saghaLA prANI upara karUNA hovI joIe ane nirdoSa evA jIvone kyAre paNa leza mAtra duHkha na thAya tevI jIvanacaryA hovI joIe. anAdikALathI jIvamAtramAM saMsAranA sukhanI tIvra Asakti paDelI che. tene poSavA jIve satata prayatna karelo che. A saMsAramAM je pApa che te viSayonA rAge che. te rAga tIvra thatAM jIvane durjana, ahaMkArI, svArthI banAve che. anaMtAnubaMdhI kaSAyanA rasa upara saMsAranI sthApanA che. tenI tIvratA vadhe tyAre jIva sukha meLavavA - bhogavavA durjana bane che. bIjA jIvone trAsa Ape che. herAna - parezAna kare che. mArapITa kare che. ekendriyathI mAMDIne paMcendriya 2010_05 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 275 sudhInA jIvono ghora saMhAra kare che. eka jamInanA TUkaDAnI Asakti khAtara ghora yuddho khelAyA che.aneka jIvonA saMhAra thayA che. jIvo ane jIvavA do jagatabharanI mitratAne vyApaka arthamAM laIe to temAMthI "jIvo ane jIvavA do" nI bhAvanA ane tenA mULamAM rahelI ahiMsAnI bhAvanA LIbhUta thAya che. sarvajIvo parasparanA snehane jhaMkhe che. jaMgalamAM eka haraNiyuM paNa bIjA raNiyAthI chuTuM paDe to jhurI jhUrIne marI jAya che. hiMsAthI utpanna thatI kaTutA koIne gamatI nathI. buddha - "avere ja vera same" izukhrista - "tuM tArA duzmanane paNa cAha" Izu kahe che ke huM mArA ane mArA paramapitA paramezvara vacce koI ja medarekhA dorI zakato nathI. ame baMne eka ja chIe kAraNa ke temanA prema ane karUNA sarva jIvomAM sarakhe bhAge prasarelA che. jenAthI mANasa bhaya pAme che tenA tarapha hiMsaka bane che. sAmAnyathI kUtarAne koI mAratuM nathI paNa haDakAyuM bane to mAre che. eno artha e che ke mAnavI paraspara AtmabhAva keLavI zake to teno javAba sAmA pakSethI paNa remamAM ja maLI rahe. mAnava jo pApa sivAya koInAthI na Dare to tenI haMsakavRtti na rahe. prANImAtranI bAbatamAM kadAca A zakya na bane to paNa mAnavInI bAbatamAM to avazya tenuM zubha pariNAma Ave ja. jIva mAtra zarUthI ja prema ane dveSanI vRttio dharAve che. manuSyomAM paNa maLiyAnA be bhAga jevuM che. zaktivALA nabaLA para potAnI sattA jamAve che. prImaMto zrImaMtAInA jore garIbo para Adhipatya jamAve che. jyAre dveSabhAvanA ane dveSavRtti baLavAna bane che tyAre cepI roganI jema te phlAya che. paNa e na bhUlavuM joIe ke AmAM koI salAmatI nathI. samAjanI samRddhino AdhAra parasparanI madada, sahAnubhUti, AtmIyatA ane lAgaNImAM samAyelo che. itihAsanI noMdho jotAM jaNAya che ke kyAM ane kyAre konI konI vacce yuddho thayA. koNe kyAre kone haNyo? A sarva bAbatone rasapUrNa banAvIne manuSyo AgaLa rajU karavAmAM Ave che paraMtu mAnavasamAja ke prANIsamAja parasparanA maMtrI bhAvathI, premathI vyavahAra calAve che tenI noMdha koI letuM nathI. hinduonA ramakhANo, komI hullaDo, anAmata AMdolano, navanirmANa vize chApAnA pAnAo bharAya che paNa baMne prajA varSo sudhI haLImaLIne sAthe rahI hatI tenI noMdha levAI nathI. jyAM sudhI mANasanI dveSIlI vRtti dveSanA ja udAharaNa TAMkaze tyAM sudhI sAcI samRddhinA darzana kema thaze? 2010_05 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 sikaMdara ane porasanA prasaMgamAM paNa e ja vAta che ke tame jevA vartAvanI bIjA pAse AzA rAkho tevo ja vartAva bIjA tarapha Acaro. kaliMganA yuddhamAM thayela hajAro - lAkho jIvonA saMhArane pariNAme azokane e jJAna thayuM ke mAre jIvavuM hoya to bIjAne jIvavA devA joIe. Aje jagata bhautikavikAsanA mArge AgaLa vadhyuM che. mahAsattAo tenA sAthIdAro sAthe cokA nAMkhIne sAmasAmI beThI che. ane ekabIjA upara ghurakIyA kare che. jagatamAM sarvatra bhayanuM vAtAvaraNa sarjAyuM che tyAre ahiMsAne varelA AtmAe zuM karavuM? ahiMsApremInI e ja che ke hiMsAnA dAvAnaLamAMthI jagatane bacAvI - maitrIbhAvanuM pavitra jharaNuM vahetuM karavuM. mahAna tattvaciMtaka TolsaToya lakhe che ke - manuSya jAti teno dharma, ja, kartavya samajI zakI nathI. mAnava maitrIbhAvanAne bhUlyo che. pariNAme jagata upara be vizvayuddho thayA che. agAuno dharma AMkha sAme AMkha ane dAMtanI sAme dAMta evI hiMsA para prasthApita thayo hato. mAnava mAtranA aMtaramAMthI metrInuM pavitra jharaNuM nahi vahe tyAM sudhI sAcI zAMti, samRddhi AvavAnI nathI. vizvazAMti ane vizvametrInI vAto e vAto ja rahevAnI che. mahAna kavi robarTa bucamene prakhyAta "dhI roDo opha dhI zorDa" navalakathA lakhI temAM lakhyuM ke bhalA, bhagavAne pAmara pazuone muMgA banAvyA che. teo ApaNA karatAM jharaNAnuM AvAgamana tarkabuddhithI jANI zake che. ApaNI chellI UMgha para je AzIrvAda ApaNe mAMgIe chIe te ja AzIrvAdanI temane paNa jarUra che e zuM ApaNe nahi vicArIe? musalamAno paramezvarane rahImAna kahe che. rahImAnano artha che dayALu. to dayALu izvara anyane haNavAno hukama zA mATe Ape ? allAe makkA zarImAM zikAranI manAI mAvI che. kurAnamAM - surAula mAyada sipArA ja maMjalara AyasakamAM lakhyuM che ke makkAmAM tenI hada sudhImAM koIe jAnavara mAravuM nahi. AnAthI spaSTa thAya che ke bakarIIdane divase jeo bakarIno vadha kare che te temanA kurAnathI viruddha che. kAraNa ke je deva nimitte hiMsA karavAthI puNya thatuM hoya to makkA jevA dharmasthAnamAM hiMsA karavAnI manAI zA mATe mAvavAmAM Ave? duniyAmAM prANImAtranA jIva sarakhA che ane te sarvanI maitrI viSe kurAnamAM lakhyuM che ke - vamAmina dAmbasina, kila ardevalA tenA yatIro bajanArIcce daillA hama mana amasA lokam | 2010_05 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 277 arthAta je pazu pRthvI para cAle che ane je pakSI potAnI pAMkhothI uDe che te bIjuM kAMI nathI paNa tamArA jevA ja loko che eTale ke temane paNa temanuM jIvana tamArA jIvana jeTaluM ja vahAluM che. Ama jagatabharanA dharmazAstramAM cetana mAtra pratye maitrIbhAvabharyA vartana sAthe jIvo ane jIvavA donI bhAvanAno svIkAra karavAmAM AvyA che ane mahApuruSo, oliyAo, saMto, pegaMbaro, kkIro vageree paNa A bhAvanA prajAnA aMtaramAM vahetI karavA potAnA jIvanamAM tene jIvI batAvI che. Aje eka jIva bIjA jIvane mArIne khAya che. nAnA jaMtuo eka bIjAno AhAra kare che. vAMdAo bIjA jIvone khAya che. A prANIsRSTino niyama manuSya sRSTimAM paNa sAmAnya thaI paDyo che. baliSTha rAjyo nAnA rAjyone haDapa karI jAya che. A niyamanA AdhAre racAyelA vAdone TakAvI rAkhavA karoDo rUpiyAnA hiMsaka sAdhano prayojAyA che. A hiMsAnA sAmrAjyamAMthI ahiMsAno, premano, jIvo ane jIvavA dono mahAmUlo maMtra mAnava samAje jhIlavAno che. je mAnavasamAja jaMtuo para dayA rAkhavAnuM kahe che te mAnava saMhAra to nahi ja kare evI AzA Aje rAkhI zakAya tema nathI. deza deza vacce thato mAnavasaMhAra pachI te vieTanAmamAM hoya, dakSiNa AphrikAmAM hoya, irAna - irAkamAM hoya, adghAnistAnamAM hoya ke bhArata pAkistAnanI sarahado para hoya paNa te mAnava saMhAra e mAnavatAnuM khUna che. mAnavatAnI krUra hAMsI che. pazutAnuM pradarzana che. te koIpaNa rIte aTakvo joIe. duniyA paranI koI paNa mahAsattA hoya pachI te amerikA, raziyA, cIna, briTana ke phrAnsa hoya tene jIvavuM haze to bIjAne jIvavA devA paDaze. Aje vikasita dezo vijJAnanA AdhAre UbhA karelA zastra saraMjAmanA khaDakalAnA jore bIjA dezone dhamakI Ape che ke ame dhArIe to AMkhanA palakArAmAM tamAro nAza karI zakIe tema chIe paNa te amalamAM mUkI zakAtI nathI kAraNa ke tene khabara che ke ApaNe jo mArazuM to bIjAo ApaNane paNa mAraze tethI ApaNe jIvavuM hoya to bIjAne paNa jIvavA devA paDaze. bhUtakALanA mahArAjAoe AdarelI saMhAralIlAnA saMskAra prajAmAMthI bhUMsAvA joIze. maitrIbhAvanA pAyAmAM rahelI ahiMsAnuM jema niSedhAtmaka svarUpa che tema tenuM vidheyAtmaka svarUpa paNa che ane te sakriya che. A ahiMsA eTale premabaLa ane udAratA. prema hoya tyAM bhaya hoto nathI. mANasane potAnI jAta pratye prema che. A premane jema jema te vistArato jAya che tema tema te mAnavatAne 2010_05 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 pAme che tyAre mAnavasamAja eka kuTuMba bane che. Aje sarvatra yuddhanA bhaNakArA vAgI rahyA che chatAM eTalA ja jorazorathI maitrIbhAvabharI yuddhaniSedhanI vAto paNa thAya che. mitratA vikasAvavA judA judA dezanA vaDAo bhegA maLe che. carcA kare che chatAM yuddhanI taiyArIo paNa eTalI ja thAya che. te vakhate jagatamAM vizvaaikya sAdhavuM haze, mAnavane vizva mAnavA banAvavo haze to jagatane yuddhaniSedha zIkhavavuM paDaze ane te mATe ahiMsAno rasto ja levo paDaze ane te kAma bhArata ja karI zakaze kAraNa ke bhArata saMtono deza che. tyAgIono deza che. tIrthakaro, gaNadharo, mahApuruSo, paramAtmabhakto, sAdhako, e badhA AryadezanI bhUmi upara thayA che. temaNe potAnI ahiMsAmAM jagatanA sukhaduHkhano vicAra karyo che. trIjA vizvayuddhanA Are AvIne UbhelI mahAsattAone 39 jeTalA vaijJAnikoe sahI karIne kahyuM che ke ame vijJAnanA jore mAnavajAtane vikasAvIe chIe te tame boMba nAkhI saMhAra karo eTalA mATe nahi. premanuM avyakta saMvedana - parapIDA varjana e ahiMsAnuM niSedhAtmaka svarUpa che. jyAre prema ane udAratA e ahiMsAnuM vidheyAtmaka svarUpa che. te dareka jIvamAM paDeluM hoya che. tenA vinA koInuM jIvana zakya ja nathI. paMcamahAla jIllAnA eka gAmamAM eka bahAravaTiyo hato. teNe ghaNAnA khUna karela hatA. eka vakhata tyAM eka mahAtmA padhAryA. te sAMje to to tyAM Avyo. sAthe kUtaro hato. te kUtarAne premathI ramADato hato. hAtha vato hato. A drazyamAM mahAtmAne jIvananuM eka navuM dRzya sAMpaDyuM ke krUramAM krUra AdamImAM paNa aMdara premanuM tattva paDeluM che. mANasone mAranAra, goLIo calAvanAra, nirdaya rIte talavAra vIMjhanAra AdamI paNa kUtarA pratye prema batAvI rahyo hato tethI lAgyuM ke mAnavInA eka khUNAmAM aMdara aMdara paNa kyAMka premanuM darda che ane tene lIdhe te ema mAne che ke koIka ThekANe karUNAmaya - premamaya banavuM joIe. kUtarAnI pratye anukULa vartana batAvavA dvArA e evuM samAdhAna meLave che ke huM sarvatra krUra nathI. koka sthaLe huM karUNAvALo - premavALo paNa chuM. A vAtanuM uMDANathI ciMtana karatAM jaNAya che ke dareka mAnavInA hRdayanA eka khUNAmAM A eka tattva paDyuM ja che je harahaMmeza jIvane karUNA tarapha prere che ane mAnavatAne pUje che. A tatva jema jema vikasatuM jAya che tema tema mAnava pUrNa banato jAya che jema jema A tatva TaMkAtuM jAya che tema tema mAnavA 2010_05 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 279 pazu banato jAya che. aMdaranuM mazIna bagaDeluM che jyAM aMdaranuM mazIna bagaDeluM che tyAM DAyala game teTaluM suMdara dekhAtuM hoya che to te zuM kAmanuM? zarIra e DAyala che. kharuM tattva to aMdaranuM caitanya che. jiMdagI AkhI vAda ane vivAdamAM pUrI thAya che paNa jyAre parisaMvAda thAya tyAre jIMdagI pUrI thatI nathI paNa pUrNatA prApta thAya che. Aje hajAramAMthI 999 mANaso jiMdagI pUrI kare che. e na kare to emano kALa emane pUrI karAve che. savAranA uThe tyArathI ciMtAno mugaTa paherIne nIkaLe che. vALamAM te goThavIne bahAra che. rAtre sUI jAya tyAre mAthAnA vALa vikharAI jAya che paNa ciMtA vikharAtI nathI. ciMtA to rAtre UMghamAM paNa cAlu rahe che. svapramAM Ave che. becenI UbhI kare che. paisA kamAyA, kArakhAnA UbhA karyA, chApAmAM nAma camakyuM. A emano AnaMda che. A emanA jIvananI saLatA che. eka phlioso jiMdagInI vyAkhyA ApI che "Save the words' - zabdo bacAvo. ochA zabdo bolIe to ochA ksAIe. bolI bolIne ApaNe jiMdagIne gUMcavaNamAM nAMkhIe chIe. jema jema bolIe chIe tema tema vadhune vadhu baMdhAtA jaIe chIe. enAthI pAchA vaLavA mATe mIna che. parisaMvAda eTale badhI vastuone taTasthatAthI jovI ane eka - bIjAmAM anaMtatA anubhavavI. upavAsa karavo sahelo che paNa dhyAna karavuM kaThina che. zarIrane kaSTa ApavuM saheluM che paNa manane kendrita karavuM kaThina che. jenadharma mAtra tapa upara bhAra mUke che e vAta ardhasatya che. bAhyatapathI tapanI zarUAta thAya che ane tenI pUrNatA atyaMtara tapa-dhyAna ane kAyotsargamAM che. jemAM zarIranuM bhAna bhUlAI jAya che ane ekAgratA sahaja banI jAya che. dayA e ajaratI jAya che. prastuta zlokanA uttarArdhamAM graMthakAra anuSThAna dvArA paropakAramAM paNa rakta rahevAnI vAta karI rahyA che arthAt parapIDAnuM varjana karavA mAtrathI kAryanI pUrNAhuti thaI jatI nathI. e to sikkAnI eka bAju che. jema duHkhA na ApavAnuM vidhAna che, tema zakya hoya te rIte tenA upara upakAra karavA dvArA tene zAtA ApavI, tenA cittane prasanna karavuM e paNa eka kartavya banI jAya che ene sahAya karavA dvArA metrIbhAva sAdhavA dvArA premanI abhivyakti thAya che. koInA paNa aMtaHkaraNamAM prematatvanI abhivyakti karavI e dharma che, e kartavya che. kAraNa ke Akhare to teno yogamArgamAM AvatAra karavA 2010_05 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 dvArA e AtmA krame karIne pUrNatAne pAme evA mArga upara ene caDhAvavAno che. A rIte kartavyanuM pAlana karavAthI ja potAnuM yogamArga paranuM prayANa nirAbAdhita bane che. kartavyanA pAlananI upekSAthI sAdhaka potAnI meLeja potAnA mArgamAM aMtarAyo UbhA kare che. AnA dvArA svArthavRttino tyAga karavApUrvaka maitrIbhAvanA batAvI rahyA. che, ane saghaLA jIvonI hitaciMtA karavA upara bhAra mUkI rahyA che. dayA e ardhajaratI jAya che tenI pUrNatA dAna, sevA, paropakArathI che. paropakArano prabaLa niyama e jaNAve che ke jo chatI zaktie jIva potAnI kakSA mujaba bIjAne upayogI nahi bane, bIjAnA sukha ane hitane kendramAM rAkhIne nahi jIve ane svArthodhatAthI maLelA puNyano bhogavaTo karI bIjAne mATe upekSita bane ane paropakAra guNanI khIlavaNI mATe parAmukha bane to maLelI taka chInavAI jaze ane karmasattA tene asahAya dazAmAM mUkI deza mATe puNyodayathI maLelI zakti ane saMpattinuM yogadAna karavuM jarUrI che. durlabhatAnuM jJAna tenA apavyayane roke che. durlabha evo manuSyabhava maLe to uparAuparI sAta ke ATha vAra maLe. pachI tenuM sAtatya aTake che AThamo bhava maLe te yugalikano maLe che ane tyAMthI devalokamAM javAnuM thAya che. have paMcendriyapaNuM satata maLe to cAra gatimAM thaI eka hajAra sAgaropama sudhI maLI zake. tyAM sudhImAM jIvane Atmika vikAsa karavAnI saMpUrNa taka maLe che ane jo takano sadupayoga na thayo to karmasattA tene vikalendriyamAM mUke che. have trasakAyanI svakAyasthiti paNa be hajAra sAgaropamanI che. tyAM sudhImAM jIve AtmakalyANa na sAdhyuM to tene parANe paNa ekendriyamAM - sthAvaranikAyamAM javuM paDe che. Ama pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAyukAya ane vanaspatikAyamAM janma thAya che ne sthAvaranikAyanA zarIra dvArA anya jIvonuM jIvana TakatuM hovAthI anicchAe paNa paropakAra thAya che. AvI sthitine aTakAvavI hoya to saMpanna avasthAmAM bIjAnA yogakSema mATe niSkAma bhAve jIva tatpara bane to potAnA paNa yogakSema banI rahe. dharmasthAnamAM janArA ane dharmakriyA karanArA potAnA vyavahAramAM ahiMsA, dayA, dAna, sevA, nyAya, nIti, prAmANikatA, sahiSNutA, kSamAdi guNonuM sevana karatA hoya to te zuklapAkSika kahevAya. zulapAkSikapaNuM zuM che ? zAstramAM zuklapAkSika mATenA be mata che. eka mate eka pudgalaparAvartanI aMdara jIva Ave tyAre zuklapAkSika bane che. bIjA mate ardha pudgalaparAvartanI aMdara Ave tyAre jAva zuklapAkSika bane che. ahiMyA. 2010_05 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 2 281 zuklapAkSika yogyatA rUpe che. zuklapAkSikano artha kriyArUci karyo che. mokSanA sAdhana rUpe, AtmakalyANanA kAraNa rUpe kriyAmAM Adara te kriyAcipaNuM che ati AtmakalyANanI buddhithI te te kriyAmAM ucita rUpe pravartana te zuklapAkSikapaNuM che. AvuM zuklapAkSikapaNuM acaramAvatamAM AvatuM nathI. caramAvartamAM yogyatA rUpe rahela zuklapAkSikapaNuM jyAre te te nimittasAmagrIno yoga maLe che ane jIva temAM ucitarUpe pravartana kare che tyAre te phlavAna bane che. dharmasthAnamAM janArA AtmAo mAtra dharmanI kriyA kare eTalA mAtrathI vAstavika zuklapAkSikapaNuM AvatuM nathI. paNa dharmakriyA karavAnI sAthe potAnA vyavahAramAM ahiMsA, dayA, dAna, sevA, nyAya, nIti, prAmANikatA, sahiSNutA, kSamAdi guNonuM sevana karatA hoya to te zuklapAkSika kahevAya che. jema zuklapakSamAM ekamano paNa caMdra hoya to te dhIme dhIme vRddhi pAmI pUrNatAne pAme che tema caramAvartavartI jIva A zukalapAkSikapaNAnA guNathI dhIme dhIme AtmAnI zuddhi vadhArI TheTha mokSa sudhI pahoMce che. acaramAvartamAM temaja caramAvatamAM paNa AtmA jyAM sudhI bhAvamalanI. pracuratAvALo che tyAM sudhI jIvanI pAse kriyA hoI zake che. kriyArUci hotI nathI. saMsAranA sukhano gADha rAga-tIvra Asakti tene kriyAmAM Adara Ubho thavA detI nathI. jJAnIoe batAvela kriyAo mArA AtmAne ekAMte hitA karanArI che evuM tenI buddhimAM besatuM nathI ane tethI AtmakalyANanI buddhithI jJAnIoe batAvela TheTha nIcethI mAMDIne upara sudhInA AcAra mArgamAM te pravartato nathI tethI te AtmAne kriyA karavA chatAM zuklapakSa udayamAM Avato. nathI ane kRSNapakSa kSINa thato nathI ane tethI jJAnarUpI caMdramAnI kaLA bIjanA caMdranI jema vRddhi pAmatI nathI. te game teTalI ane game tevI sArI kriyAo kare to paNa ucita kriyA rUpe je Adara pragaTavo joIe te Avato nathI ane tethI te zuklapAkSika banato nathI. adhyAtmamAM A zuklapAkSikapaNAnI kiMmata ghaNI che tenA vinA game teTalI sArI kriyA karavA chatAM gAyane dohI dohIne kUtarIne pAvA jevuM thAya che. - jyAre jIva duHkhIne juve che, tenA duHkhe duHkhI thAya che, tenA du:khane dUra karavAno prayatna kare che tyAre huya dravita thayeluM hoya che. dravita thavAnA kAraNe sahaja rIte saMsAranA sukha uparathI mana UTheluM hoya che, jema potAnI du:khI avasthAmAM jIva sukha bhogavI zakato nathI tema bIjAnI du:khI avasthAmAM paNa sahabhAgI thavAthI tenuM du:kha ApaNuM bane che te vakhate manamAM sukhanI Asakti hotI nathI paNa karUNA 2010_05 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 hoya che. duHkhanI avasthAmAM mane viSayomAM jatuM nathI paraMtu viSayothI para rahe che mATe ja kuntImAtA vageree paramAtmAnI pAse sukha na mAMgatA duHkha mAMgyuM che, du:kha te tattvane pAmavAnI yoni che. jo saMsAramAM duHkha na hota to koI paNa jIva vairAgya pAmata nahi, tattva mArge prayANa karata nahi. du:khIne zodhI tenA dukhane dUra karavAthI jIva saMsAranuM sukha bhogavI zakato nathI. dukhI pratyenI karUNA ane premathI tenA aMtaramAM sukhanI Asakti ghaTavA mAMDe che. saMsAranuM sukha bhogavavuM te ApaNA vivekano anAdara che. agara manuSya potAnA vivekane mahattva Ape to te sukhane bhogavI zakato nathI kAraNa bhogya vastune sthAyI mAnIne ja sukha bhogavAya che. zarIra ane saMsAra pratikSaNa badalAtA rahe che. A viveka AvyA pachI manuSya bhoga bhogavI zakato nathI kAraNa vivekanI jAgRti hote chate manuSya zarIramAM nathI raheto paNa AtmAmAM rahe che. saMsAranI koI vastu sthira nathI paNa pratikSaNa vinAza tarapha jaI rahI che e vAtane mAtra zIkhavAnI nathI paraMtu samajavAnI che. teno anubhava karavAno che. anubhava thayA pachI sukhAsakti rahetI nathI. dravyathA - bhAvayA dravyadayA e bhautika sukhanuM sAdhana che ane bhAvadayA e Atmika sukhanuM sAdhana che. chakAya jIvanI rakSA karavI, dIna dukhInI sevA karavI, mAMdAnI mAvajata karavI te dravya dayA che temaja svayaM dharmanI ArAdhanA karavA sAthe anya AtmAone zuddha dharmanI prApti karAvavI ane tenA sAdhana tarIke sAteya kSetrone poSaNa ApavuM te bhAvadayA che. jagatanA bhavya jIvonA AtmakalyANane mATe dharmatIrthanI sthApanA karavI, prANanA bhoge tenuM rakSaNa karavuM te bhAvadayA che. tIrthaMkara pada, gaNadhara pada, AcArya, upAdhyAya vagere lokottara adhikAronI anukULatA prApta thavAmAM bhAvadayAnI taratamatA e mukhya kAraNa che. jyAre cakravartIpaNuM, vAsudevapaNuM, ativAsudevapaNuM cAvat rAjA, mahArAjA, amAtya, nagarazeTha vagere laukika adhikAro prApta thavAmAM dravyadayAnI taratamatA kAraNa che. bIjA jIvonA dravya ane bhAvaprANa du:bhAya nahi tevI rIte tema ja temanA baMne prANonI rakSA thAya tevI rIte pravartavAnI tAraka paramAtmAnI AjJA che. saMsAravartI jIvo jANye ajANya paNa bIjAnA dravya - bhAva prANonI hiMsAmAM nimitta banI jAya che tethI bacavA mATeno A upadeza che. siddha bhagavaMtone dhanya che ke jeo koInA ya du:khamAM nimitta banatA nathI. nirmaLa dayA, sAnubaMdha dayA keLavavAthI jIva upara jAya che. mATe prabhu zAsanamAM dravyadayA ane bhAvadayA upara bhAra mukavAmAM Avyo che. dravyadayA paNa mukhyatayA to bhAvadayAnuM kAraNa 2010_05 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 2 283 bane te rIte karavAnI che. meghakumAranA jIve hAthInA bhavamAM eka sasalAnI dayA ciMtavI, potAno paga tenI upara paDavAthI thatI tenI pIDAno vicAra karyo ane tene mRtyunA mukhamAMthI bacAvavA rAA divasa paga Ubho rAkhavAnI karUNA karI to hAthInA bhavamAMthI sIdhA rAjakumAra thayA. ane tyAM suMdara cAritra pALI mokSane nikaTa banAvyo. mATe parapIDA varjana ane parahita pravartana e dharmanuM mULa che. enAthI dharma sAnubaMdha thAya che. anAdikAlIna sukhanI Asakti ane svArthavRttinA pAyA upara UbhA thayelA pApanA anubaMdho tUTavA mAMDe che ane jIva samyakatva, virati vagere dharmano adhikArI bane che. gurUvarga ane temanI pUjAvidhi guravo devatA viprA yatayazca tpodhnaaH| pUjanIyA mahAtmAnaH suprayatnena cetasA // 151 // mAtA, pitA, guru, vaDIla, devatA, brAhmaNo, yatio ane tapodhana mahAtmAo samyapha prayatnapUrvaka cittavarDa karIne pUjavA yogya che. - haribhadrasUrijI mahArAjA yogabiMdunA zloka 110 thI 116 mAM guruvarga ane temanI pUjAvidhi A pramANe batAvI rahyA che. guruo eTale mAtApitA, kalAcArya emanA jJAtijano, bhAI-bahena vagere tathA dharmano upadeza karanArA jJAnavRddha ane vayovRddhajano A badhA ziSTajanone iSTa evo guru varga che. temane traNe saMdhyAe namana karavuM, vaMdana karavuM ane tevo avasara nA hoya to temane cittamAM bahumAnapUrvaka sthApana karIne vaMdana karavuM. vaMdana caMdana karatA paNa vadhAre zItala che. caMdana kapALane ThaMDu kare che jyAre vaMdana cittane ThaMDaka kare che. vaMdana karavAthI aMtaHkaraNanA tApa zamI jAya che ane aMtaHkaraNa nirmaLa bane che. te Ave tyAre amyutthAna vagere karavuM athati UbhA thavuM sAmAM levA javuM. ApaNA Asane Ave tyAre ApaNA mukhya Asane besADavA. te bese pachI besavuM. temanI AgaLa indriyono ane zarIrano saMkoca karavApUrvaka namrapaNe besavuM. asthAne - apavitra sthAne temanuM nAma grahaNa nA karavuM. temano avarNavAda - niMdA vagere na sAMbhaLavA. ApaNI zakti pramANe temane suMdaramAM suMdara vastra, pAna, bhojana alaMkAra vagerenuM samarpaNa karavuM temaja devatA, atithi, dIna, anAtha vagerene dAna ApavArUpa ke bhakti karavArUpa pAralaukika puNyanA kAryo temanA hAthe karAvavA. dharmAdi puruSArthane bAdhA na pahoMce te rIte aucityapUrvaka temane aniSTa 2010_05 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 evA vyavahArono tyAga karavo ane iSTa evA vyavahAramAM pravartavuM. temanA AsanAdino tyAga karavo. temanA dhanane tIrthakSetramAM vAparI nAMkhavuM. arthAt potAnA upabhogamAM levuM nahi.mAtA pitAdi guruvarganI mUrtinI je sthApanA karI hoya te mUrtino dhUpa, dIpa, puSpAdi pUjArUpa saMskAra karavo. maraNottara kArya suMdara karavuM. puSpa, bali, vastra temaja suMdara stotrothI zraddhA pUrvaka devanI pUjA karavI. vipro eTale dvija - brAhmaNo, je vidhAnA prakarSane pAmelA che, je brahmanA jANakAra che, AtmasvarUpane pAmelA che. te pUvA yogya che sanmAna karavA yogya che. temaja tapodhana evA yatio. saMyamI mahAtmAo ke jemaNe indriya nigraha karelo che ane jIvonI rakSAmAM satata udyamazIla che te paNa Adara pUrvaka bhakti karavA yogya che. bahumAna A badhAnI bhakti kevI rIte karavI joIe tene mATe 'suprayatnena cetasA' zabda mUke che ane teno artha AjJApradhAna citta kare che. arthAt zAstromAM A badhAnI je rIte bhakti karavAnI kahI hoya te rIte karavI joIe. - A eka ja vizeSaNa dvArA pUjanIyanI pUjAno yathArtha mArga batAvyo che. AnA dvArA pramodabhAvanA batAvI che. A jagatamAM pUjanIya mahAtmAonI pUjA - bhakti karavI e Arya saMskRti ane jaina saMskRtino Adarza che. guNIne joIne AnaMda pAmavAthI AtmAmAM guNaprAptinuM bIjAdhAna thAya che. doSonuM baLa tUTavA mAMDe che. guNI pratye pramodabhAva AvavAthI cittamAM prasannatA chavAI jAya che ane hRdayakamaLa sahasradale vikasita thAya che. pramoda bhAvanAthI ucca guNI mahAtmAonI sAthe hRdayano tAra joDAya che. temanA hRdayamAM ApaNane sthAna maLe che. ucca guNI pratyenA AdarathI temanA AzIrvAda maLavAthI ApaNA aMtarAya karmo tUTI jAya che ane bhavAMtaramAM aMtarAya rahita sAnubaMdha sAdhanA akhaMDa pravarte che. nikAcita karmanA udayamAM paNa bahudhA aMtarAyakarma tUTI jAya che. kyAreka na tUTe to paNa mahAna sahAya maLavAthI phIthI te guNanI zIghra prApti thAya che. 2010_05 - guNI pratye pramodabhAvanAthI AtmAmAM ahaMkAra tUTe che, namratA Ave che, guNanI sAcI oLakha thAya che. guNano AnaMda zuM che? teno khyAla Ave che. tenAthI vaiSayikasukhanI asAratA, pokaLatA, tucchatA sahelAIthI samajAya che. jo guNI pratye pramodabhAva nahi jAge to ananyagatyA teno virodhI pariNAma irSyA AvyA vinA raheze nahi. irSyA e to AtmAno bhayaMkara roga che. jherI kITANuM che. te aMdaramAM phlAyA pachI guNaprAptinA dvArane tALA lAgI Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 285 jAya che. jItazatrurAjAnI rANI kuntalA sArAmAM sArI paramAtmAnI bhakti karavA chatAM potAnI zokyanI paramAtmabhakti joIne irSyAthI baLatI hatI to te ja nagarImAM marIne kUtarI thaI. aMjanAno jIva pUrvanA bhavamAM kanakodarI rANI tarIke hato. tyAM potAnI zokya lakSmIvatInI paramAtmA pratyenI pUjA bhaktine joIne irSyAthI baLavA mAMDI to paramAtmAnI mUrtine ukaraDAmAM mUkavA sudhInI bhUla karI beThI. nayazIlasUri AcArya mahAna prabhAvaka hovA chatAM potAnA ziSyonA utkarSane sahana na karI zakyA. temanI pratibhA, zAstrabodha, vAkcAturya, uttama cAritrathI cArebAju jainazAsananI prabhAvanA karatA ziSyo pratye pramodabhAvane badale asUyA pedA thaI to marIne kALotarA nAga thayA. IrSyA ane asuyAmAMthI AgaLa jatAM zatrutA pedA thatA vAra lAgatI nathI. pAMca DIgrI tAvamAM zAMtithI besI rahevuM saheluM che. mAsakSamaNanA AkarA tapa karavA sahelA che paNa bIjAnA utkarSamAM rAjI thavuM e ati kaThina che. bIjAnA utkarSamAM rAjI thatA AvaDe to AtmA te ja paLe samatAno AnaMda lUMTI zake che. aMdaranA rAga, dveSa, irSyA, asuyAnA tophAnone zAMta karavA mATe bIjAnA guNo joIne AnaMda pAmavA jevuM che. pramodabhAvanA AtmAne svarUpamAM ThAre che. guNI pratyenA AnaMdathI to bhavobhavanA doSanA saMskAro baLIne khAkha thaI jAya che. mAtA, pitA, kalAcArya, guru vagerenI bhakti karavAthI, temanI pratye hRdayamAM bahumAna, Adara rAkhavAthI AtmAmAM niraMtara mohanIyano kSayopazama thato Ave che.guNonI pariNati vikase che. jIvana naMdanavana bane che. jIvana jIvavAmAM AnaMda Ave che. anyathA jIvana bojArUpa ane trAsarUpa bane che. zItalAcAryanA cAra bhANeja munio temane vaMdana karavA mATe AvI rahyA hatA. tyAM najIkamAM ja AvatA sAMja paDI gaI. AvatIkAla upara maLavAnuM rAkhyuM ane te ja rAtre potAnA mAmA mahArAjanA guNonI anumodanAmAM caDyA to tyAM ja cArene kevaLajJAna utpanna thayuM. navakAranA pAMce padomAM dareka vakhate je namo, namo che te paMcaparameSThi pratye Adara ane bahumAnanuM sUcaka che tenAthI viziSTa puNya upArjana thAya che. vIra vardhamAnakumAra traNa jJAnanA dhAraka hovA chatAM jyAM sudhI gharamAM rahyA tyAM sudhI pitAjI siddhArtharAjA, mAtA trizalA devI, moTAbhAI naMdIvardhanane praNAma karI temanA AzirvAda letA hatA. maryAdApuruSottama zrI rAmacaMdrajI temanA pitA ayodhyAnareza dazaratha, 2010_05 mAtA Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 kauzalyA tathA sumitrA ane kaikeyIne paNa haMmezA praNAma karatA hatA. TacalI AMgaLI upara govardhana parvatane jhIlanAra zrIkRSNa temanI mAtA jazodA devIne praNAma karatA hatA. mAtra mahArASTranI ja nahi paraMtu deza ane duniyAnI zAna vadhAranAra rASTravAdI chatrapati zivAjI mahArAjA temanA mAtA jIjIbAIne praNAma karatA hatA. rASTrapitA mahAtmAgAMdhIjI mAtA pUtaLIbAIne, svargIya pradhAnamaMtrI zrI lAlabahAdUrazAstrI mAtA rAmadulArIne praNAma karatA hatA. hasatA hasatA phAMsIne mAMcaDe caDelA zahIda vIrabhagatasiMha temanI mAtA vidyAdevIne haMmezA praNAma karatA hatA. garIba brAhmaNanA dIkarA zravaNe mAtApitAnI bhakti ane sevA mATe potAnuM sarvasva arpaNa karyuM hatuM. kavi aradesara karAmajI khabaradAra - hato huM suto pAraNe putra nAno, raDuM to rAkhatuM koNa chAno? mane dekhI du:khI du:khI koNa thAtuM? mahA hetavALI dayALI mAM ja tuM mA bApa je karatA hukama ne hAtha joDI sAMbhaLe pachI cittathI ne prItathI AjJA caDhAve zirapare mA bApanI AjJA cAhe je hRdayathI dIkarA bAkI bIjA bhAMgela kAcAM hAMDalAnA ThIkarA. mAtAmpAhinI : kalikAla sarvajJanA mAtA. temaNe dIkSA grahaNa karI. aMta samaye sakaLa saMgha tathA sUrijI aMtima ArAdhanA karAvavA bhegA thayA. saMghanI dareka vyaktie sAdhvIjInA nimitte potAnI vyaktigata dAnAdinI ArAdhanAo jAhera karI. tyAra bAda sakaLa saMghavatI rAI phroDanuM dAna jAhera thayuM chatAM sAdhvIjInA mukha upara udvega che. saMghe kAraNa pUchyuM zuM haju dAna vadhArIe. evI icchA che ? sAdhvIjI kahe che nA... paNa mArA saMsArIpaNAnA putra AcAryazrI haju kema kAMI pUNya jAhera karatA nathI te vicArathI huM udvigna chuM ane tarata ja mA lAkha zlokanI racanA ane sAthe lA kroDa navakAramaMtrano jApa kahyo. tyArabAda tarata ja AnaMdamAM samAdhipUrvaka thoDI kSaNomAM prANono tyAga karyo. dhAvamAtAnuM sadaNa - kalakattAnI hAIkorTanA nyAyamUrti saragurudAsa baMdopAdhyAya eka vAra korTamAM kesa sAMbhaLI rahyA hatA. tevA samaye eka DozI korTanA rUmamAM dAkhala thaI. to paheragIre tene aTakAvI ane tyAMthI cAlI javA kahyuM. paNa DozI kahe huM to gurudAsane maLavA AvI chuM. paheragIre saragurudAsane vAta kahI to teo tarata ja siMhAsana parathI utarI jhaDapathI cAlI DozInA pagamAM paDyA. caraNa raja mAthe lIdhI. gadgad thaIne pUche che 2010_05 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 287 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga 3 tame ahIM kyAMthI? beTA! gAmaDethI meLAmAM snAna karavA AvelI. mane thayuM ke tane maLyA ne varaso thayA che to lAva maLatI jAuM. ATalA moTA mANasane mAtAne vaMdana karatA jarA paNa zarama na AvI. AkhI korTa ane badhA vakIlo Azcarya sAthe A drazya joI rahyA che tyAre gurudAsa A badhAne uddezIne kahe che A mArI dhAvamAtA che. teNe mane pALIne moTo karyo che. tenuM dUdha pAIne ucheryo che. mArI mAtA to mane janma ApIne paraloka cAlI gaI. jyAre A dhAvamAtAe mane moTo karI saMskArI banAvyo. A vRddhA TheTha gAmaDethI cAlIne AvI mane maLavA mATe. te mArI upakArI mAtA che. ghara choDyAne varaso thaI gayA chatAM mAnI mamatA che ne? haju mane bhUlyA nathI. pachI A nyAyAdhIze te divase korTanuM kAma baMdha rakhAvyuM. tenI dhAvamAtAne potAnI bagImAM besADI ghera laI gayA. sevA, bhakti karI. kharekhara zAstrakAro dujhatA mAtApitaro eTale ke mAtA pitA e duSpatikAya che temanA upakArano badalo vALI zakAya tema nathI evuM je kahe che te taddana sAcuM che. mAtRprema - phrAnsanA nepoliyana bonApArTa iMgleMDanA keTalAka sainikone keda karyA hatA. eka vAra eka aMgreja yuddha kedI junI hoDImAM besI phrAnsanA kelethI baMdarethI iMglenDa tarapha ravAnA thayo paNa bhAgatA bhAgatA paphaDAI gayo. A yuddhakedIne nepoliyana samakSa khaDo karavAmAM Avyo. bIjA sipAIoe badhI vigata kahI. A sAMbhaLIne nepoliyanane jarA paNa gusso Avato nathI paraMtu tenA sAhasane biradAvatA kahe che ke mane tArA jevA sAhasavIra yuvAno pratye prema che. jenAmAM sAhasikatA nathI te mANasa nathI. paNa tuM mane e jaNAva ke teM AvI bhAMgI tUTI hoDImAM besIne iMglenDa javAnuM sAhasa kema karyuM ? Avo bhayaMkara samudra to moTI sTImarathI paNa pAra karavo muzkela che to pachI nAnI hoDI tophAnanI sAme, magaramacchanI sAme, vhela mAchalInI sAme zI rIte TakI zake? zuM tane tArI patnIne maLavAnI bhAvanA hatI ? nA. to putrone ? nA. ghaNuM pUchayuM tyAre kahe che ke mArI mAtA varasothI bimAra che. teno premALa sneha mane vAraMvAra yAda Ave che. "mIThA madhu ne mIThA mehulA re lola, tethI madhurI mArI mAta re jananInI joDa sakhI nahi jaDe re lola" - kavi boTAdakara. A jagatamAM madha mIThuM che. jagatane kSema kuzaLa karanAra varasAda paNa 2010_05 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga 3 mITho che ethI paNa vizeSa madhura mAtA che. badhuM maLe paNa mAtAno sneha maLavo muzkela che. basa, mAtA pratyenA apAra snehe ja mane ATaluM moTuM sAhasa karavA preryo che. mArI bimAra mAtAnI yAde mane motanI paNa paravA karavA dIdhI nathI. A sAMbhaLatAM ja nepoliyananI AMkha bhInI thaI gaI. mAtAnA prema AgaLa teno karelo guno saMtavya lAgyo. mAnavatAvAdI nepoliyane pelA senikanA hAthamAM amuka paisA mukyA ane kahyuM AnA dvArA tArI bimAra mAtAnI sevA karaje ane nepoliyane te yuvAnane iMglenDa javAnI badhI sagavaDatA karI ApI. tene vidAya karyo. tenA mAtRpremanI kadara karI. ahiMyA graMthakAra mAta - pitAdinI bhakti AjJApradhAna cittavarDa karavA yogya che e vAta upara bahu bhAra mUkI rahyA che. mAtApitAdi upakArI che tethI jyAM sudhI saMsAramAM rahIe tyAM sudhI mAtA-pitAdinI bhakti avazya karavAnI paNa paramAtmAnI AjJAne bhUlIne nahi kAraNa mAtA pitA A bhavanA upakArI che jyAre paramAtmA bhavobhavanA upakArI che tethI bhakti karavA chatAM ApaNuM citta paramAtmAya - vairAgyamaya banyuM rahevuM joIe. saMsArI jIvo ApaNA cittamAMthI nIkaLI javA joIe. je loko gaMbhIrapaNe aMdaramAM gayA che.temanI joDe gADhatA vadhAravI. tema karavAthI ApaNane sahAyatA maLe che. paNa temAM paNa eka bhUla na thavI joIe ke pachI ApaNe e loko joDe baMdhAI jaIe. citta bhagavAna joDe ja lAgavuM joIe. paramAtmAnI eka ja AjJA che ke avasarocita je kAMI karavA jevuM lAge te karo paNa cittamAMthI eka kSaNa paNa vairAgyane haDaselo nahi. mAtApitA vagere laukika tattvo che. paramAtmA lokottara tattva che. baMnene epha kakSAmAM mukAya nahi. baMnenI bhakti paNa eka sarakhI hoya nahi. mAtApitAnI bhakti paNa Akhare to saMsArathI chUTI mokSe javA mATe karavAnI che. paramAtmA sAthe saMbaMdha na vadhe ane mAnava-vyakti sAthe vadhe to samajavuM ke kAMIka bhUla thaI rahI che. adhyAtmanA mArge AgaLa vadhatA jIvane naitika ane sAmAjika baMdhano naDatara rUpa thAya che. tame Ama nathI karatA, tema nathI karatAM. tamAre Ama karavuM joIe vagere.. tyAre ApaNe temanI sAme TakI rahevA mATe baLa meLavavuM paDe che kemake e loko nIcenA staranI vAto kare che ane ApaNe jIvananA uccatara Adarzane svIkArIe chIe. tethI saMsAranI javAbadArI ApaNe svIkAratA nathI. Ama karatA loko dvArA upekSA, asvIkAra, niMdA vagere karAya to paNa ApaNe sahana karavuM rahyuM. bIjI bAju varSo sudhI adhyAtmanA mArgamAM rahevA chatAM kAMI ja prApta na thAya to paNa sahana karavuM rahyuM. dunyavI saMbaMdho 2010_05 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hata ja che. yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 289 ApaNane javAbadArInuM bhAna karAve tyAre ApaNe pakaDelo adhyAtmano mArga choDavo nahi ane TakI rahevuM. khyAla rAkhavo ke huM paramAtmAne varelo chuM. paramAtmA mArA pati che. Avo saMbaMdha paramAtmA sAthe rAkhavo. paramAtmAnI niraMtara smRti ane saMsAranI vismRti e adhyAtma che. paramAtmAne niraMtara yAda karavAthI, temanI bhakti karavAthI, temanI pratye Adara - bahumAna UbhuM karavAthI, paramAtma svarUpanuM niraMtara ciMtana karavAthI, paramAtmAnI navA navA vizeSaNothI stavana karavAthI ApaNuM citta paramAtmamaya bane che ane tema karavAthI paramAtmAnI prApti zIdhra bane che. prema-pi - kapi cothe guNasthAnake dRSTi badalAya che paNa AcaraNa badalAtuM nathI tethI cAritra nathI AvatuM. bhautika padArtho pratye, anya jIvo pratye ane paramAtmA pratye adhyAtmadraSTi keLavAya to samakita cAlu rahe. prema dRSTi - brahmadraSTi (metrI, karUNA, pramoda, mAdhyastha bhAva) e adhyAtmayukta jIvana che. prema dRSTi - brahmadRSTi karavAthI kaSAya zAMta thaI jAya che. ' maicAdi cAra bhAvasAdhana che. prema dRSTi - brahma dRSTi sAdhya che. niSkaSAyatA vItarAgatA che. jIvamAtra karmavaza che. te sarvane mitra banAvavAnA che pachI te duzmana paNa hoya. bhavabhIratA ane pApabhIrutA Ave to methyAdi cAra bhAvothI brahmadraSTi keLavAya. jenA pratye AtmIyatA hoya tenA pratye cAra kaSAyamAMthI kayo bhAva Ave ? jo kaSAya thAya to samajavuM ke jIva pratye AtmIyatA nathI paNa parigraha para AtmIyatA che. jIvo bhale bhinna bhinna jAtinA hoya paNa mAre bhinna bhinna draSTi keLavavAnI nathI. eka mAtra premadRSTi keLavavAnI che e yAda rAkhavAnuM che. jIvamAtrane siddha svarUpe joIe to premabhAva - brahmabhAva Ave. guNI ane sukhI e pramodabhAvanA pAtra che. guNavAna pratye pUjyabhAva rAkhavAno che. sukhI pratye prasannabhAva rAkhavAno che. jo Ama pramodabhAvanA na karIe to maitrI bhAva na Take. adhika guNavAna tarapha pramodabhAva karIne guNa levAnA che ane alya guNavAnane sahAya karIne temane AgaLa vadhAravAnA che. vizeSa sukhI jIvone joIne temanA pUrvakRta sukRtyone yAda karIne prasanna thavAnuM che. tIrthaMkara paramAtmAnA kevaLajJAnane vicArIne pramodabhAva karavAno che paNa temanuM ezvarya joIne prasanna thavAnuM che. paMcaparameSThi pratye tana, mana, dhananuM samarpaNa karIe to pramodabhAvanA sakriya thaI kahevAya. 2010_05 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 pApavatsvapi cAtyantaM, svakarmanihateSvalam / anukampaiva sattveSu, nyAyyA dharmoyamuttamaH // 152 // potAnA pApakarmothI haNAyelA evA mahApApI jIvo pratye paNa anukaMpA karavI eja ucita che. A dharma uttama che. AtmArthI jIvane sarva jIva pratye dayA-anukaMpA hoya. zikArI, mAchImAra vagere jevA mahApApI, hiMsaka jIvo pratye paNa tene dayA ane anukaMpA ja hoya e nyAyayukta che. teonA pratye dhRNA rAkhavI ke tiraskAranI draSTithI jovuM te barAbara nahi. temanA upara paNa dveSa-durbhAva na karavo paraMtu karUNAgarbhita upekSA karavI. te jIvo bicArA karmAdhIna che. hiMsaka kuLomAM pApanA yoge jakhyA che. ajJAnanA vize khoTA mArgamAM rahelA che. potAnA ja duSTa karmathI haNAyelA che enA upara ApaNuM kAMI cAlI zake tema nathI. ApaNe temanI upara kAMI karI zakIe tema nathI. pApakarmathI teonI buddhi evI haNAI gayelI che ke teone dharmamArga samajAvI pApamAMthI pAchA vALI zakAya tevA nathI. jyAre teonI bhavitavyatA sudharaze, karma laghu thaze tyAre ja teo suMdara nimittane jhIlIne puruSArtha karaze ane potAnuM hita sAdhaze. Ama vicArI teonI pratye haiyuM kUNuM rAkhavuM paNa dveSAdi na karavA. haiyAne kaThora na thavA devuM e mAdhyastha bhAvanA che. jagatanA jIvonI hitaciMtA rUpa maitrI bhAvanAno viSaya sarva jIvo che. arthAta metrImAM jagatanA koI jIvonI bAdabAkI nathI chatAM temAM je jIvo guNonI garimAne pAmelA che, guNanA zikhare ArohaNa karI rahyA che tenA pratye aMtaranA AnaMdarUpa pramoda bhAvanA batAvI che ane je jIvo duHkhI che, dIna, daridrI, apaMga, nirAdhAra che temanA pratye hRdayamAM sahAnubhUti lAvI temanA duHkhane dUra karavA rUpa karUNA bhAvanA mUkI che jyAre je jIvo khoTA mArgamAM DUbelA che. khoTA kAryomAM rakta che ane jemanI buddhi te te kAryo karatA have bhraSTa thaI cUkI che ke jethI teAno sanmArgamAM avatAra koI rIte zakya nathI tevA jIvo pratye aMtaramAM karUNA hote chate paNa temanA duHkhane dUra karavuM e zakya na hovAthI temanI pratye mAdhyastha bhAvanA - upekSA bhAvanA mUkI che. AnA dvArA eka vAta khyAlamAM rAkhavA jevI che ke je cIja ApaNA hAthamAM nathI tyAM khoTI ciMtA karavI e vyartha che. tyAM nirarthaka ciMtA karavAthI du:kha sivAya kAMI ja hAthamAM AvatuM nathI. te vakhate to te vAtane bhavitavyatA upara mUkIne ApaNe tenAthI dUra thaI javuM e ja kartavya che. sAthe sAthe ApaNe - - - - - - 2010_05 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 291 koInA mATe cothI bhAvanAnA viSaya na banIe, ApaNA guvadi pAtratAnA abhAve ApaNI upekSA na kare tenI sAvacetI paNa ApaNA mATe kartavya banI jAya che. avinIta ane ayogya pratye mAdhyastha bhAvanA rAkhavAthI ApaNA AtmAne dveSa ane durbhAvimAMthI bacAvI zakAya che. jo te vakhate A bhAvanAne bhAvavAmAM na Ave to ApaNo AtmA dharmamArga hArI jAya che. koI paNa jIva pratye ApaNo koI adhikAra hoI zake nahi. adhikAranI rUe kazuM ja karavAnuM nathI. je kAMI karavAnuM che te sajjanatA ane mAnavatAnI rUe karavAnuM che. bIjA upara sattA ane adhikAra jamAvavAthI ApaNo AtmA karmathI dabAya che. nIcagotra bAMdhe che, aMtarAyo UbhA kare che jenA mAThAM phaLa bhavobhava durgatimAM jaIne bhogavavA paDe che. samarAditya kevalI caritramAM pahelA bhavamAM avAMtara kathAmAM Ave che ke madanotsavamAM krIDA karavA mATe loko nIkaLyA hatA tyAre eka dhobInI ToLI ke je gItagAna ane AnaMda-kallola karatI pasAra thatI hatI tenA AgevAna puSyadatta dhobInI rAjamAnya purohita putra vibhAvasue.kadarthanA karI. kema? to kahe che ke A vibhAvasu potAnI pAsethI jatI te dhobInI ToLIne joIne ajJAnathI potAnI jJAti ane kula vagerenA garvathI kahe che - "A. nIca lokonI maMDaLI TheTha amArI maMDaLInI bAjuthI kema pasAra thAya che? kAMI bhAna che ke nahi? ame to ucca brAhmaNa.... ane A nIca dhobIo..." ema kahI dhobIonI kadarthanA karI. dhobIonA AgevAna puSpadattanA aMgopAMgane jakaDIne tene keda karyo. tenA pariNAme vibhAvasue evuM karma bAMdhyuM ke maryA pachI te ja puSpadatta dhobIne tyAM kUtaro thaze. tyAM ghaNI viDaMbanA bhogavaze. bhUkha tarasanA duHkha veThaze tyAMthI marIne e ja puSpadatta dhobInI ghoTaghaTikA nAmanI gadheDInA peTe gadheDA tarIke janmaze. dhobIne te gamaze nahi ane klezapUrvaka potAno nirvAha karaze. tyAMthI marIne caMDALa tarIke napuMsakapaNe janma pAmaze. tyAM kadarUpuM zarIra ane darbhAgya nAmakarmanA kalaMkathI dUSita thaze. tyAM aMte siMhano zikAra banI jaze. tyAMthI marIne caMDALane tyAM putrIpaNe janmaze. tyAM bAlyakALamAM sarpa Dasaze ane marI jaze. pAMcame bhave caMDALanI dattikA nAmanI prasUtikarma karanArI gRhadAsInI kukSImAM napuMsakapaNe janmaze. janmathI ja AMdhaLo, ThIMgu ane kUbaDo thaze. darbhAgya karmanA udaye saghaLA 2010_05 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 lokothI apamAnita ane haDadhUta thaze. AMdhaLo ane puNyano adhUro eTale bicAro ekavAra nagaradAhamAM phrAze. agnimAM Ubho Ubho saLagI jaze ane baLIne rAkha thaI jaze. nagaradAhamAM baLIne, pAcho chaTake bhave eja dAsInI putrI thaze. e paNa pIThasarpa eTale paga evA maLaze ke cAlI zakaze nahi cAlavAno vakhata Ave tyAre pITha ghasaDIne cAlavuM paDaze. e pIThasarpa chokarI ekavAra rAjamArga para pITha DhasaDatI jatI haze te arasAmAM madonmatta hAthI tyAM chUTyo haze rAjamArga para doDaze tyAre loko bhAgI jaze paNa A pIThasarpa kyAM jAya? tethI hAthInA pagataLe e pIThasarpa dAsIputrIno chUMdo, thaI jaze. tyAMthI marIne e pIThasarpa puSpadatta dhobIne tyAM putrI tarIke janma pAmaze. moTI thaze. puSparakSita nAmanA eka atyaMta daridranI sAthe paraNAvavAmAM Avaze tyAM garbhiNI thaIne pahelI ja prasUti vakhate mahAvedanAthI pIDAI mRtyu pAmaze.tyAMthI marIne teja puSpadattane tyAM putrapaNe janamaze. dhobInA chokarA tarIke haju to bALa uMmaramAM haze, gaMdhAranadInA kinAre ramI rahyo haze tyAM puSpadattanA koI duzmananI najare paDaze. pelo zatru vicAraze ke A to mAro duzmana puudattano dIkaro che ema kahIM chokarAne gaLe eka pattharanI zilA bAMdhI taLAvamAM nAMkhaze. te guMgaLAIne marI jaze. Ama eka ja vibhAvasunA bhavamAM je dhobInI maMDaLI ane tenA AgevAna puSpadatta pratye karUNA rAkhavAnI hatI - manamAM samAdhAna vRtti keLavavAnI hatI ke bicArA teone paNa madanotsavamAM kravAno - gAvAno - AnaMda kallola karavAno haka che. mArAthI temane temAM aMtarAya kema karAya? prakRtinA sauMdaryane mANavAno darekane adhikAra che temAM Ucca nIcanA bheda kema rakhAya? AvI bhAvanA rAkhI samAdhAna vRtti keLavavAne badale bIjA upara adhikAra ane sattA jamAvavAnA rUAba karyA to karma sattAe bhavobhava tenA kevA behAla karyA te joI zakAya che mATe dareka jIvo upara karUNA rAkhavI joIe. koInA upara dhikkAra, tiraskAranI lAgaNI na keLavavI joIe. dhikkAra ane tiraskAra eka evA zastra che ke tame jenI sAme choDo tyAMthI athaDAIne pAchA tamane ja vAge che. tamArA ja prANa lenArA thAya che. A pramANe graMthakAre maitrI, pramoda, karUNA, madhyasthatAne anusaravI e ja mahApuruSono mArga che e batAvyuM. ane e mahApuruSonA mArge cAlavuM, e ja ApaNuM kartavya che. yogasAramAM methyAdi cAra bhAvanAne dharmarUpI vRkSanuM mULa kahyuM che arthAta ratnatrayIrUpa mokSamArga pAmavA mATe mathyAdi bhAvanAo ghaNI upakAraka 2010_05 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 293 che tenA vinA yogamArgamAM jIvano vikAsa thato nathI ane A ratnatrayIrUpa vRkSane mATe anityAdi bhAvanAonuM ciMtana e bIja che. tenA vinA maitryAdi bhAvanAo ratnatrayAdi vRkSanuM mULa banI zakatI nathI. anityAdi bAra bhAvanAonA bhAvanathI AtmAmAM sAco vairAgya pedA thAya che ane vairAgya pedA thayA pachI maitryAdi bhAvanAonuM bhAvana samyag bane che. AtmA koIpaNa guNano abhyAsa karavA mathato hoya, sAthe koIpaNa doSanI jo pakDa na hoya to e guNAbhyAsa sarvaguNonA kSayopazamanuM kAraNa bane che ane tethI maithyAdi cAra bhAvanAothI bhAvita thayA vagara paNa saMsArathI mukta thavAnA uddezathI vairAgya ane pApajugupsA dvArA paNa AtmA kyAreka AgaLa vadhe che tyAre maitryAdibhAvo kSayopazama rUpe avazya prApta thAya che ane enA kAraNe amaitrI Adi prasaMgomAM e vyaktarUpamAM vicArarUpe upasthita thAya che. upakArI ke apakArI, pApI ke guNavAna, du:khI ke sukhI darekanI sAthe mitratAno bhAva rAkhavAno hoya kAraNa ke tattvadRSTithI vicArIe to AtmAno koI zatru ja nathI ane jagatano koI padArtha paNa AtmAnuM ahita karanAra nathI. AtmA potAnA gharamAMthI bahAra nIkaLIne paramAM jAya che tyAre ja bIjA padArtho tenA sukha-duHkhamAM nimitta bane che. apakArI paNa ApaNA karma khapAvavAmAM sahAya karIne ApaNI maitrIne navapallavita banAve che. upakArI ApaNAmAM kRtajJatAno guNa khIlavIne ApaNA jIvane suvAsita banAve che te sivAyanA bIjA badhA jIvo ApaNAmAM jIvatvanI samAnatAno bhAva pedA karAvI tenI sAthe abhedapaNAnI sAdhanA karAve che. guNavAna ane puNyazALI jIvo ApaNAmAM pramodabhAvanI abhivyakti karAve che. du:khI jIvo ApaNA hRdayane kaThoratAmAMthI mukti apAvI hRdayane Ardra banAvI maitrIne TakAvI rAkhe che. pApI jIvo ApaNA AtmAne cetave che ke tame AvA banatA nahi. nahitara tamArI dazA paNa kharAba thaze. sAthe sAthe teo ApaNA AtmAne madhyastha rahevAnI, udAsIna bhAve jovAnI tathA rAga-dveSanA prasaMgomAM jJAtAdraSTA banavAnI tAlIma ApI maitrIne paripakva banAve che. apakArI, upakArI, sukhI, du:khI, pApI A badhA bheda vyavahAra dRSTie pADyA che. je ApaNA jIvanamAM zuddha vyavahAranA pAlanamAM khUba jarUrI che. AtmAnA zuddha svarUpa tarapha prayANa karavAmAM zuddhavyavahAranuM pAlana kAraNa che. tenA vinA nizcayamArga tarapha pragati prayANa thaI zakatuM nathI. vyavahAranI bhUmikAne vaTAvI gayA pachIthI sarvajIvonA zuddhacaitanya svarUpane lakSamAM laI tenI sAthe abheda bhAvanA bhAvI, aikyatA sAdhI, maitrIne - Jzin Education International 2010_05 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 zAzvatI banAvavI e ja aMtima kArya karavAnuM che. maMtrI e koI rAgabhAvamAMthI utpanna thanArI vastu nathI. sneharAga, kAmarAga ke dRSTirAga e traNamAMthI ekeya temAM hotA nathI. kevaLa snehapariNAma arthAta sajAtIyapaNAnA bhAvamAMthI utpanna thayela ekya che. jemAMthI bheda paDI zake nahi evI eka alaukika lAgaNI te maitrI che jemAM koI mAMgaNIne avakAza nathI. mAMgaNI che tyAM rAga che. caitanyasvarUpanI ekatAmAMthI utpanna thayela pariNAma te mahAmaMtrI che je jIvane zAzvata sukha tarapha laI janAra che. anityAdi bhAvanAonA bhAvana vinA vairAgya prApta thato nathI ane vairAgya vinA methyAdi bhAvo vAstavika AvatA nathI. virAgInI maitrI e ja sAcI maitrI che. tAttvika draSTie vicAratA to jene virAga pedA thayo che, saMsAranuM sukha asAra lAgyuM che e ja jIva bIjAnI hitaciMtA sakhya karI zake che. jenA jIvanamAM haju viSayono rAga ane svArthavRtti lI phAlI che, jenA jIvanamAM viSayonI ja cAha ane mAMga che te bIjA jIvo pratye sneha pariNAma kevo ane keTalo karI zake? vairAgya Ave pachI jIvane potAnuM vAstavika hita zuM che? te oLakhAya che ane tevo jIva ja bIjAnA hita ane snehapariNAmane samyaga rIte karI zake che. vairAgya vinAnI maitrI e apradhAna maitrI che. kyAreka jIvomAM yogyatA hoya to vairAgya na prApta thayo hoya to paNa metrAdinA bhAvanathI paNa vairAgya prApta karI zake che ane tethI anityAdi bAra bhAvanAo ane methyAdi cAra bhAvanAo baMne paraspara ekabIjAnA pUraka banI zake che. yogya jIvomAM eka hote chate bIjuM AvavAnI saMbhAvanA che. Ama dharmamArgamAM meyAdinuM bhAvana ghaNuM jarUrI che. AnAthI eka vAta phalita thAya che ke methyAdi bhAvo vyaktarUpe bhale jIvamAM na AvyA hoya paNa teno virodhI pariNAma ke je amegyAdi svarUpa che te to koIpaNa saMyogomAM joIe ja nahi. dveSa, matsara, tiraskAra, dhikkAra niMdA, durbhAva e to dharma pAmelAmAM hoya ja nahi kAraNa ke dharmamArganI zarUAta ja aSathI thAya che. jIvo pratye haiyAmAM dveSa bharyo hoya tyAM sudhI dharma Ave ja nahi. dharmanI sAthe sAcI sagAI baMdhAya nahi. guNavAna pratyenA adveSathI anabaMdhakapaNuM Ave che. ane yoganI pahelI draSTi paNa adveSa nAmano guNa prApta thAya tyAre Ave che. graMthakAra kahe che ke ahiMyA ame parapIDAnuM varjana, parahitakaraNa, mahAtmAonI pujA ane lubdhakAdimAM anukaMpAne dharma kahyo te ratnatrayI rUpa dharmane pAmavAnuM kAraNa hovAthI kAraNamAM kAryano upacAra karIne kahyo che. A 2010_05 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 295 mArga mahApuruSoe Acaryo che ane tene anusaravuM e yathAnyAsa pravartana che. kRtamatra prasaGgena prakRtaM prastumo'dhunA / tatpunaH paJcamI tAvadyogadRSTimahodayA // 153 // upasaMhAra karatA kahe che. tra vyatire - A sUkSmabodhanA viSayomAM avedhasaMvedhapadanA vistAravaDe karIne saryuM. have prakRti - prastuta evI je mahAna udayavALI - nirvANarUpa zreSTha lavALI pAMcamI sthirA nAmanI yogadRSTine ame kahIe chIe, varNana karIe chIe. abhiniveza saghaLo tyajIjI, cAra lahI jeNe dRSTi te leze have pAMcamIjI, suyaza amRta ghanavRSTi... manamohana jinajI mIThI tAharI vANa. yogadRSTi sajajhAya 4-23. saghaLo abhiniveza choDIne je AtmAo cAra dRSTinI maryAdA vaTAvI jaze te have amRtamaya vAdaLAnI vRSTi samAna pAMcamI dRSTine prApta karaze. cothI dIprA draSTino sAra - A dRSTimAM dIpaka samAna bodha hoya che. prANAyAma nAmanuM aMga prApta thAya che. temAM paNa bhAvaprANAyAma hoya che. jemAM azubhabhAvo ane azubha praNidhAnano reca hoya che. zubhabhAva, zubha praNidhAnane satata karavA rUpa pUraka prANAyAma hoya che ane tene AtmAmAM sthirapaNe dhArI rAkhavA rUpa bhAvakuMbhaka hoya che. dharmakriyA kAlamAM cittane asthira banAve tevA kaSAyAdi aMdarathI uThatA na hovAnA kAraNe utthAna doSano abhAva hoya che. A draSTimAM prazAMtavAhitA jovA maLe che. tattvazravaNa nAmano guNa pragaTe che jene kAraNe jIva tattva sAMbhaLatA aMdaramAM Thare che. te chatAM sUkSmabodhano abhAva hoya che kAraNa ke graMthibheda thayo nathI. haju bodhamAM ajJAnajanya gAMTha paDelI che je bodhane sUkSma banavA detI nathI. A dRSTimAM rahela jIva dharmane prANa karatA paNa adhika mAne che ane tethI dharmane khAtara prANa ApavA paNa taiyAra thAya che. dharma ja paralokamAM sAthe AvanAra che bAkI badhuM ahiMyA rahI jAya che tethI dharma ja sAco mitra lAge che. saMsAra Akho khArA pANI jevo lAge che, jyAre tattvanuM zravaNa madhura pANI jevuM anubhavAya che. tattvazravaNa dvArA guNadoSanA viveka rUpa aMkurA pragaTa thAya. che. khArA pANI samAna saMsAramAM rahevA chatAM zRMgI - macchanI jema AtmAnA sukha rUpI mIThuM jharaNuM zodhe che ane tene ja pIe che. tattvazravaNathI paropakArAdi saghaLA kalyANanI prApti thAya che je guru 2010_05 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 bhaktinA sukhathI yukta hoya che ane baMne lokamAM hita karanAra thAya che. guru bhaktithI kalyANanI paraMparA sarjAya che. gurubhaktinA prabhAvathI samApatti vagere bhedarUpe tIrthaMkaranuM darzana thAya che. vedhasaMvedhapada dvArA je tattvano nirNaya thAya che te ja sUkSmabodha che ane teno abhAva A dRSTimAM hoya che. sUkSmabodha bhavasamudrathI pAra karAvanAra che. karmarUpI vajranuM bhedana karanAra ane jJeya mAtra upara saMpUrNapaNe vyApI janAra che. avedhasaMvedhapadamAM narakAdi apAyanuM mAlinya che te sUkSmabodhane aTakAvanAra che. je kAraNathI sUkSmabodhano abhAva che te kAraNathI AgamarUpI dIpakathI doSanuM darzana tAttvika nathI hotuM paNa bhrAntivALuM hoya che. vedhasaMvedhapada e pAchaLathI cAra dRSTimAM hoya che. ahiMyA apAyazaktinuM mAlinya nIkaLI gayuM hoya che tethI saMsAramAM pravRtti karavI paDe to saMvegasArA taqhalohapadanyAsatulyA pravRtti hoya che. atizaya saMvegavarDa karIne samyagdaSTine chellI pApa pravRtti hoya che kAraNa DrIthI durgatino yoga hoto nathI. narakAdi apAyanA kAraNabhUta strI vagere tattvonuM vedana badhA bhAvayogIone ekasarakhuM hoya che arthAt badhA bhAvayogIo strI vagerene heyarUpe ja vede che. - vedhasaMvedyapadI viparIta avedhasaMvedhapada che te bhavAbhinaMdIne viSaya karanAruM che ane mithyAAropathI yukta che. padavALA jIvo janma, jarA, mRtyu AdithI upadravavALA saMsArane jovA chatAM udvega pAmatA nathI. khasanA dardIonI buddhi jema khaNavAmAM hoya che tema bhavAbhinaMdI jIvonI buddhi bhoganA sAdhanomAM hoya che paraMtu bhoganI icchAnA kSayamAM hotI nathI. AvA jIvo pApamAM sadA rakta rahe che ane AtmAne karmathI malina kare che tethI dharmanA zreSTha kAraNabhUta manuSyapaNuM ane karmabhUmine pAmavA chatAM jIvo dharmabIjanuM AdhAna karatA nathI ane satkarmarUpI khetIne karatA nathI. kutsita sukhamAM Asakta thayelA teo satkAryano tyAga kare che. avedhasaMvedhapada e aMdhApo che - durgatimAM laI janAra che tethI satsaMga ane Agamana! yogavaDe karIne mahAtmAovaDe jItavA yogya che. ene jIte chate kutarka rUpI viSamagraha nAza pAme che. kutarka graha bodhane mATe roga samAna che. zamane mATe apAya rUpa che. zraddhAno bhaMga karanAra che. ane mithyAbhimAnane karAvanAra che. ArthI ja karIne kutarkane viSe abhiniveza e yukta nathI paNa mumukSune zruta, zIla ane samAdhine vize ja Agraha hoya che. A viSayamAM pataMjali kahe che ke Agama, anumAna ane yogAbhyAsarasa A traNa vaDe prajJAne samyag banAvato AtmA uttama tattvane pAme che. 2010_05 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 297 ghaNA sarvajJo hovA chatAM tattvathI te bhinna nathI, paraMtu eka ja che tethI sarvajJabhaktone temAM bheda mAnavo te yukta nathI. badhA sarvajJo jAtithI eka ja hovAthI sAmAnya rUpe jeTalA sarvajJabhaktonI bhakti che te badhA anuyAyIo. mukhya paNe sarvajJane ja prApta thayelA che. sarvajJanI saMpUrNa vizeSatA chedamastha vaDe jANI zakAtI nathI tethI vizeSarUpe to koIpaNa jIva sarvajJane Azrita nathI. jema eka rAjAnA dUra - najIka evA ghaNA sevako hoya che tema potapotAnI kakSA anusAre bhinna bhinna AcAranuM pAlana karanArA paNa te badhA sarvajJa bhakto ja che. sarvajJamAM nAmathI bheda hovA chatAM paramArthathI bheda nathI e vAta zrata, medhA ane asaMmoha sahita prajJAvaDe vicAravI. adhyAtma saMbaMdhI vicAraNA karanAra zAstramAM citra ane acitra ema be bhedathI deva viSayaka bhakti varNavI che. saMsArI devone viSe bhakti aneka prakAranI hoya che kAraNa ke te bhakti mohathI garbhita che jyAre sarvajJatattvane vize je bhakti che te zamapradhAna eka ja svarUpavALI che. buddhipUrvakanA kAryo saMsAraane ApanArA che. jJAnapUrvakanA kAryo amRta samAna mRtazaktinA samAvezathI yukta hovAnA kAraNe anubaMdhathI muktinA aMgo rUpa hoya che. asaMmohathI upajatA karmo zIdhra mokSaLane ApanArA che. pagalabhAvomAM jenuM citta nirutsuka che te bhavaviraktajano che ane bhavAtItArthayAyI che. teono zamaparAyaNa eka ja mArga che jemAM avasthA bheda hovA chatAM sAgara paranA kinArAnI jema eka ja che saMsArathI atItattva nirvANa nAmanuM che ane temAM zabdabheda che paNa tattvathI eka ja che ane te sadAziva, parabahma, siddhAtmA, tathAtA Adi zabdothI oLakhAtuM anvaryathI eka ja che. asaMmohathI nirvANatattva jANavAmAM Ave chate prekSAvAna puruSone tenI bhaktinI bAbatamAM vivAda ghaTato nathI. nirvANa tattva niyamathI sarvajJapUrvaka ja sthita che. | sarvajJatattva eka ja hovA chatAM je dezanAbheda dekhAya che te, te te kALanA ziSyonA anukULapaNAthI che kAraNa ke bhavaroganA A bhiSavaroe je rIte bIjAdhAna thAya te rIte upadeza Apyo che. athavA to eka evI paNa dezanA teonA aciMtya puNya sAmarthyathI zrotAnA bhedathI judI judI bhAse che athavA to dezakALane anusarIne bhinna bhinna naya apekSAvALI dezanA te badaSio thakI ja pravartI che ane te pidezanAnuM mULa tattvathI sarvajJa ja che tethI sarvajJano abhiprAya jANyA vinA sarvajJano virodha karavo te yukta nathI. sarvAnA viSayamAM ApaNe aMdha jevA chIe tethI temAM vAda vivAda karavo te yukta nathI. 2010_05 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 mithyAbhimAnanuM kAraNa hovAthI zuSkatarka mumukSue sarvathA choDI devA yogya che. kSAyopazamika dharmo paNa mokSamAM javA mATe choDavAnA che to pachI zutarkano Agraha zA kAmano? tethI mahApuruSonA mArgane Azrayine vicakSaNapuruSoe atikramarahitapaNe yathAnyAya pravartavuM joIe ane te mArga saMkSepathI A pramANe che. (1) sUkSma evI parapIDAnuM varjana karavuM, (2) paropakAramAM sadA rakta rahevuM. (3) gurujana, devatA, vipro, tapodhana mahAtmAone yathAyogya pUjavA (4) potAnA karmothI haNAyelA pApI jIvo pratye atyaMta anukaMpA karavI paNa dveSa matsara na karavo. A pramANe je guNagaNane prApta karI, sarva kutarka choDI cothI dRSTi pAmyo che te have amRtaghanavRSTi samI pAMcamI sthirA dRSTi pAmaze. pAMcamI sthirA dRSTi - pUrvamAM vistArapUrvaka cothI dRSTi kahI. have pAMcamI sthirA dRSTine kahevAne mATe zarUAta kare che. sthirAyAM darzanaM nityaM pratyAhAravadeva ca / kRtyamabhrAntamanaghaM, sUkSmabodhasamanvitam // 154 // niraticAra evI sthirAdRSTimAM darzana arthAt bodha nitya arthAt apratipAtI hoya che. pahelI cAra dRSTimAM bodha pratipAtI arthAt patanazIla svabhAvavALo hato jyAre pAMcamI dRSTimAM bodha nAza pAmavAnA svabhAvavALo nathI arthAt niraticAra pAMcamI dRSTi vidhamAna hote chate bodha kadI hIyamAna thato nathI paNa sadA avasthita rahe che. batrIsI 24-1 mAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che atyaMta kSINa thaI gayela nayana paDalanA upadravavALA jIvane tatuoSAt - bIjA bAhya nimittathI (aMdhAruM AvI javuM, paDado AvI javo, dhULa vi.ne kAraNe) thatA upadravanA kAraNe sArI AMkha hote chate paNa jema bodha na thAya tenI samAna sAticAra sthirAdraSTimAM bodha anitya paNa hoya che. arthAt sAtiyAra sthirAdRSTimAM tevA prakAranA aticAra lAgavAne kAraNe bodha jhAMkho thAya che paraMtu bodha ghaTato nathI. bodha teTalo rahevA chatAM aticAra lAgatA viveka jhAMkho paDe che kAraNa ke ratnanI prabhAmAM paNa dhUlyAdino upadrava to saMbhavita che ja, ane tene kAraNe ratnanI prabhA jhAMkhI thAya che. vaLI A dRSTino bodha pratyAhAravALo hoya cha. yoganuM je pAMcamuM aMga pratyAhAra te A dRSTimAM hoya che. pAMce indriyonA viSayonA tyAgapUrvaka potAnA 2010_05 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 299 svarUpamAM avasthAna te indriyono pratyAhAra che arthAta kahevAnuM tAtparya e che ke A dRSTino bodha viSayonI abhimukhatA tarapha nathI paNa AtmikaguNo tarapha hoya che batrIsI 24-2 mAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che - A cakSu Adi indriyonuM rupAdi grahaNanI abhimukhatAnA tyAgapUrvaka svarUpamAtramAM avasthAna hote chate cittano je nirodha te indriyono pratyAhAra che ane pratyAhAravALuM darzana arthAta bodha sthirAdraSTimAM hoya che. tathA vaMdanAdi kAryo akhedAdi kramane Azrayine A draSTimAM abhrAnta hoya che ane AthI ja karIne aticArapaNuM na hovAnA kAraNe vaMdanAdi kAryo anayam arthAta niSpApa hoya che. ahiyA vaMdanAdi kAryo mAnasika levAnA che kAraNa ke samyagadRSTi jinanuM jevuM svarUpa che tevuM svarUpa oLakhIne vaMdana kare che mATe vaMdana abrAnta hoya che ane adhyAtta hovAnA kAraNe, koI paNa doSa na lAgato hovAnA kAraNe te pAparahita che. vAcika ane kAyika vaMdanAdi kAryo to vidhi Adino bodha na hoya ke pramAdAdi hoya to samyagadRSTine yathArtha na paNa hoya. vaLI vaMdanAdi kAryo sUkSmabodhathI sahita hoya che kAraNa ke graMthibhedathI vedhasaMvedhapadanI prApti thatI hovAthI tyAM sUkSmabodha hoya che. samyakatva TakAvavA mATe jAgRtinI AvazyakatA samyaktva pAmyA pachI ene TakAvI rAkhavuM hoya to atyaMta sAvadha rahevuM paDe. pravRtti saMsAranI karavI ane DAgha na lAgavA devo te atyaMta kaThina che kAraNa ke anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyano kSayopazama thavA chatAM paNa bAra kaSAya haju UbhA che. samyatva mohanIyano eka sthAnika ane dvisthAnika jaghanya rasa udyamAM Ave tyAM sudhI ja samyakatva Take che. jIva sAvadha na rahe ane rasa jo vadhI jAya to. nIce paNa utaravuM paDe. kAraNa ke game tema to ya jAta to mithyAtvanI ja che. mAtra rasanI hAni thaI che eTaluM ja. eTale tenA udaya kALa vakhate satata sAvadha rahevuM paDe. mATe ja samakitamohanIyane paNa pariharavAnuM kahyuM che. A jIva sAvadha na rahe to aticAra lAge ane vadhu pramAdI bane to pAMcamI dRSTimAMthI kramasara cothI, trIjI, bIjI ane pahelI draSTimAM paNa cAlyo jAya, yAvata pramAda vadhatA gADha mithyAtve paNa jAya. mATe kSINamoha - vItarAgatA prApta na thAya tyAM sudhI kyAMya gAphTa rahevA jevuM nathI, codapUrvIo paNa anaMtA nigodamAM gayA ane AruDhaupazamazreNI, anaMtA zrutakevalIo ke jeo vItarAgatAno svAda cAkhI AvyA te paNa nigodamAM gayA che. jinanAmakarma nikAcita karIne zreNikanI jema pUrvamAM AyuSyano baMdha karI cUkelA aneka tIrthakaranA AtmAo paNa Aje pahelI, bIjI, trIjI narakamAM che. 2010_05 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 (mahAvidehamAM paraMparA cAlu hovAthI eka palyopamamAM mahAvidehamAM asaMkhya tIrthaMkaro thAya. narakamAMthI Avela tIrthaMkaranuM aMtara palyopamano asaMkhya bhAga che. pahesI, bIjI, trIjI narakamAM jInanAma karmano baMdha karanAra asaMkhya jIvo che ema mahAbaMdha mULamAM (je karmaprakRti prAmRtano eka vibhAga che temAM) ullekha che.) kSayopazama samakita pAmIne jinanAma karma nikAcita karanArane narakamAM jatI vakhate chellA aMtarmuhutaeN samyakatva vI nAMkhavuM paDe che ane mithyAtve AvavuM paDe che ane narakamAM utpanna thayA pachI eka aMtarmuhurta sudhI pahelA guNasthAnakanI mithyAtva avasthA tyAM rahe che. tyAra pachI jIva pAcho tarata ja tyAM samakita pAmI jAya che jyAre kSAyika samaktivALAne narakamAM javAno vakhata Ave tyAre guNasthAnaka cothuM ja rahetuM hovA chatAM lezyA chellA aMtarmuhurtamAM badalAI jAya che, bagaDI jAya che. raudradhyAna paNa AvI zake che. kRSNane maraNAMte azubha lezyA 300 jANIne tenAthI kRSNanuM mRtyu mArAthI che ema nemanAtha prabhu pAsethI bacavA jarAkumAra bAra varSa sudhI jaMgalamAM rahyo. A bAju dvaipAyane dvArikAno nAza karavAnuM niyANuM karyuM. marIne te deva thayo. deva thaIne pachIthI jyAre dvArikAnA lokonuM puNya khUTyuM tyAre AkhI dvArikAne bALI. chappana kroDa yAdavo baLI rahyA che. traNa khaMDano mAlika kRSNa ane baLadeva potAnA mAtApitAne laIne rathamAM besADI daravAjA sudhI Ave che. tyAM ja deva thayelo dvaipAyana AvIne kahe che, meM tamane bene choDavAnuM vacana ApyuM che tethI tamane bene choDIza bAkI koIne nahIM. tyAre traNa khaMDanA mAlika kRSNanuM paNa puNya khUTyuM. potAnA mAtApitAne bacAvI zakyA nahi. te vakhate mAtA pitA paNa kahe che ke tame have jAva. jJAnIe joyuM che te mithyA thavAnuM nathI ema kahI baMnee nemanAtha bhagavAnanuM zaraNuM lIdhuM. kRSNa ane baLadeva raDatI AMkhe potAnA mAtApitAne choDIne jaMgalanI tarapha cAlyA. tyAM kRSNane tRSA lAgI. baLadeva pANI levA mATe jAya che. kRSNa beThA che ane jarAkumAre haraNiyuM jANI dUrathI bANa mAryuM. kRSNa kahe che koNa che A bANa mAranAra? jarAkumAra bo khulAso kare che tyAre kRSNa kahe che tuM ahiMyAthI jaldIthI cAlyo jA. baLadeva Avaze to tane jIvavA nahi de. jarAkumAra tIvra pazcAttApa kare che. kRSNano mRtyu samaya najIka Ave che. lezyA zuddha che tethI prabhunI pAse saMyama grahaNa karanAra zAMba, pradhumna, rUkmiNI vagerenI anumodanA kare che. tyAM ja have narakamAM javAno samaya najIka Avyo ane lezyA bagaDI. pelo duSTa dvaipAyana! harAmI! dvArikAno nAza karyo. A lezyAmAM ja AyuSya pUruM thaI gayuM ane narakanI vATe sidhAvyA. kSAyika samakita hatuM mATe te UbhuM rahyuM paNa azubha lezyA kSaNabhara pUratI evI chavAI gaI ke teNe naraka apAvI. - 2010_05 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 301 azubhalezyA eTale adhyavasAyanI kALAza, adhyavasAyanI malinatA ane zubhalezyA eTale adhyavasAyanI ujavaLatA, adhyavasAyanI vizALatA. samyakatva eka evI cIja che ke je ApaNe TakAvIe to ja Take. hIrAno vahepArI dukAna khullI mUkIne sUI jAya to lUMTAI jAya tema prApta thayelA samakitane tame na sAcavo to cAlyuM jAya. bhAti doSano nAza ahiMyA bhrAnti nAmano doSa TaLI gayelo hoya che eTale AtmAnuM svarUpanA viSayamAM abhrAnta darzana hoya che. sUkSmabodhanA kAraNe kaSAya pariNAma ane upazamabhAva benuM yathArtha vargIkaraNa thAya che ane tethI A draSTino bodha ja evo sUkSma, tIkSNa ane vedhaka che ke jethI jevo kaSAya pariNAma thAya tenI sAthe ja te heyarUpe ja vedAya. A che bodhanI sUkSmatA! bodha sUkSma thavAnA kAraNe Atmaghara - svarUpa evuM oLakhAI gayuM che, temAM evI rUci pedA thaI che ke jethI sAmAnya kaSAyano pariNAma paNa AtmAne game ja nahi. potAnA kSamAdiguNo ,vairAgya, upazamabhAva e ja potAnuM ghara lAge, emAM ja AtmA Thare, ahiMyA kaSAyanA pariNAma nathI thatAM evuM nathI. thAya to che ja paNa te nirbaLa thaI gayA che kAraNa ke jIva tenA pakSamAM nathI. jIva guNono pakSapAtI banyo che. jIvavIrya guNo tarapha, vairAgya tarapha DhaLI rahyuM che tethI kaSAyo nirbaLa banI gayA che. pahelAM je parapariNAmanI yathArtha oLakha na hatI ane parapariNAma atyaMtapaNe sArA lAgI jatA hatA te sthiti have nathI. ahiMyA prAmANikapaNe sva-paranI oLakha che. jIva pote jAgrata hote chate potAnA bodhane viSayone abhimukha thavA deto nathI. cittane viSayomAMthI pAchuM kheMcIne svarUpanI sAthe ja joDe che. je indriyo pahelA svacchaMdI banIne yathecchapaNe viSayomAM bhaTakatI hatI te have kAbumAM AvI gaI. aMdaramAM rAgAdinuM tophAna hoya to ja indriyo uzRMkhala bane. upayogamAMthI rAgAdinuM baLa ghaTatAM mana zAMta thaI gayuM. indriyo saMyamI banI gaI. A dRSTimAM apratipAtI bodha pratyAhAravALo hoya che eTale indriyo rupAdi viSayane grahaNa kare che paNa upayoga vikArI banIne indriyonA viSayane grahaNa karato nathI. ApaNe gADha aMdhakAramAM beThA hoIe tyAre koI indriyo viSaya sAthe joDAtI nathI chatAM ApaNuM mana jo viSayomAM ramatuM hoya to tyAM pratyAhAra nathI. mana indriyo sAthe ane indriyo viSaya sAthe joDAya tyAre te te viSayano bodha thAya che paNa te vakhate matijJAnanA kSacopazamavAnuM mana jo vikArI banyuM 2010_05 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 to te mana viSaya sAthe chavAIne rAgAdine manamAM laI Ave eTale adhyavasAya rAgAdivALo thayo ane A adhyavasAya te ja samaye anaMtI kAmaNavargaNAne potAnA rAgAdi bhAvathI potAnA tarapha kheMcIne kAmaNavargaNAmAM anaMtaguNA rasAMzonI vRddhi karIne karma rUpe pariNAve che. saMsAra jIvane karma bAMdhavAnuM moTAmAM moTuM kArakhAnuM che. viSaya na hovA. chatAM manamAM aMdara aMdara kalpanA karIne AtmA karmabaMdha kare che. potAnI ajAgratatA ane karmano udaya enAthI karmabaMdha thAya che. mana bIjA upayogamAM hoya to te viSayane Azracine karmabaMdha thato nathI. cakSu pustakane jue tyAre upayoga pustakAkAra bane te vakhate tenA rUpa, raMgane joIne jevA jevA sArA narasA bhAvo kare tevo tevo karmabaMdha thAya che. kevaLIne eka ja samayamAM lokAloka pratibiMbita thAya che jyAre charmasthanuM jJAna avarAyeluM che tethI tene vastuno bodha karavA jJAnane viSayAkAre pariNAvavuM paDe che. te vakhate je sArA khoTAno vicAra e mohanIyano viSaya che. samyagadRSTine khAvA-pIvA-paheravA-oDhavAno badho vyavahAra karavo paDe paNa te vakhate upayogamAM jAgRti varte che mATe upayoga vikArI banato nathI ane tethI AtmAne kliSTa karmano baMdha thato nathI. "A deha te huM ane tenA saMbaMdhI dhana kuTuMba, svajanAdi mArA" A bhrAMti TaLI gaI tethI pahelAM upayoga je dehamaya, indriyamaya, svajanamaya, dhanamaya banato hato te have kSamAdi guNomaya banI gayo. vastu jevI hatI tevI dekhAI gaI. huM koNa ? saccidAnaMdamaya AtmA. jagatanI cIjomAM sArA (mArA) paNAnI buddhi TaLI gaI. vikalpo lagabhaga zAMta thaI gayA. bodha abhrAMta banI gayo eTale vaMdanAdi kAryo, anagha eTale pApa vinAnA thAya che. jyAre AtmasvarUpa oLakhI lIdhuM che tyAre vaMdana karatA jenuM svarUpa meM jANyuM che te ja A che. enuM kheMcANa evuM hoya ke e kheMcANamAM viSayo ene kheMcI zaktA nathI. saMsAramAM deha mATe, mana mATe, indriya mATe, svajana mATe, dhana mATe pugala dravyanA banelA sAdhanomAM je zraddhA - vizvAsa lakSya ane rUci rAkhIe chIe. ane te mATe tene arpaNa thaI tenI prApti mATe makkama nirNaya karI marI phITavA taiyAra thaIe chIe, temAM tanmaya banI jaIe chIe. padArtha sAthe tuMhI tuMhInA bhAvo karIe chIe e saghaLo darzanamoha ane cAritramohano udaya che. jyAre paramAtmatattva para dRDha vizvAsa, tanmayatA keLavIe to paramAtmatattva jIvane svaye maLavA Ave che. 2010_05 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 2 303 viSayaviraktatA e ja samakitA nava nokaSAyo indriyo sAthenI ramaNatArUpa che. jo viSaya ja na hoya to kaSAya thAya nahi. viSayAsakti e kapAyotpattinuM bIja che. pAMce indriyonA viSayabhAvamAMthI virakta thavuM te samakti che.vyavahArika drazya padArtho ghaTapaTAdi - jevA che tevA jovA te samakitanuM kSetra nathI. paraMtu jIva - ajIva, nityAnitya, bhedabheda, rUpI - arUpI, vaita-advaita, upacarita- anupacarita Adi viSayono heyopAdeya pUrvaka viveka karavo ane AtmA jevo che tevo jovo te samakitA che. A mokSanI sAcI sAdhanA che. dRSTimAMthI rAga dveSa ochA thaI jAya tenuM nAma darzanamohanIyano kSayopazama. jyAre saMyama ane tapa vaDe vartana sudhare te cAritramohanIyano kSayopazama che. ahiMyA vedhasaMvedhapadanI prApti hoya che, je padArtha je rIte vedavA yogya che te rIte ja vedAya che ane tethI strI Adi padArtha ke je apAya rUpa che te narakAdinA kAraNa rUpe ja vedAya che. strI Adi padArtha bhavahetuM che mATe heya che, tyAjya che evI TUTa zraddhA ahiMyA utpanna thAya che tathA jJAyakasvabhAvI AtmA e ja eka mAtra upAdeya che evo nizcaya ahiMyA pragaTe che. zuddhAtmAnI je anubhUti teja svasamayano vilAsa che jyAre pugala pharma pradezamAM rahevA rUpa je parabhAvanI chAyA paDe che te parasamaya nivAsa che. vaMdanAdi kriyAo abhAta pahelI cAra dRSTinA vAraMvAranA abhyAsathI temAM sthiratA thatAM jIvane pAMcamI sthirAdRSTinI prApti thAya che. vairAgya ane abhyAsanA saMskAro dRDha thatAM viSayonI sAme TakI rahevAnuM sAmarthya prApta thAya che ane pachI vairAgyanI tIvratA thatAM upayoga viSayomAMthI nivRtta thaIne jyAre AtmAmAM ja vadhune vadhu sthira thAya che tyAre jIvananI koI dhanya paLe AtmA graMthibheda karI A sthirA daSTi pAme che. A draSTimAM bodha sthira arthAta nitya hoya che. AtmasvarUpamAM Tharelo hoya che. Atma svarUpamAM TharavAne kAraNe vaMdanAdi kriyAo badhI ja Adara, bahumAna ane upayoganI sthiratApUrvaka thAya che. vaMdanAdi kriyAo niSpApa na thavAmAM cittanI saMkleza pariNati kAraNa hatI. atyAra sudhI graMthi bhedAi na hatI tethI upayogamAM jJAna ane rAga abheda paNe vartatA hatA. tethI jJAna badhuM saMklezavALuM hatuM ane saMkleza yukta cittathI karAtI vaMdanAdi kriyAomAM Adara, bahumAna, prIti, bhakti kyAMthI bhaLe ? ane e na bhaLe to vaMdanAdi kriyAo yathArtha kevI rIte thAya ? graMthibheda thatAM to anAdinI vibhAvadazA, ajJAnadazA, mamatvadazA TaLI gaI. have jagatanuM kAMI joIe che 2010_05 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 coga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 e vRtti na rahI kAraNake e badhuM to have AtmAthI bhinna dekhAya che kAMIka joIe che. kAMIka meLavavuM che e vRtti ja to saghaLA pApanuM mULa che ane e jo TaLI gaI to pachI vaMdanAdi kriyAo samyaga ja thAya. pote jevo guNa vaibhava. joI lIdho che ane anubhavyo che tevo guNa vaibhava jIvamAtramAM che evI pratIti thatAM jIva pratye saheje meyAdi bhAvo vadhavA mAMDe che eTale jIvo have tenI prItinuM pAtra bane che paraMtu dveSanuM pAtra banatA nathI ane potAnA dvArA anubhavAyelo guNa vaibhava pugalamAM nathI evo paNa dRDha vizvAsa anubhavanA baLe thAya che. mATe have pudgala tarapha AkarSaNa vizeSa na thAya paraMtu pIgalika bhAvo tarapha vairAgya, udAsInatA banyA rahe te paNa sahaja che. Ama jIvo pratye maitrI ane pudgala pratyenA vairAgyane kAraNe A dRSTino bodha AtmasvarUpamAM vizrAjI thayelo hoya che ane tethI IndriyonA viSayonA tyAga pUrvaka svarUpamAM rahevArUpa pratyAhAra paNa barAbara jaLavAI rahe che. mithyASTi ane samyagdaSTinI bhedarekhA mithyAdRSTi jIvonA AkarSaNanuM kendra che bhautika sukhanI sAmagrI ane potAnA sukhamAM upakAraka banatA jIvo. jyAre samyagadRSTi jIvanA AkarSaNanuM kendra che AtmAno guNa vaibhava ane jIvo pratyeno paropakAra. Ama baMnenI draSTi ane dizA bhinna bhinna che. ephanuM svakendrita jIvana che. bIjAnuM parArtha kendrita jIvana che. eka guNono pipAsu che. bIjA viSayono. enA kAraNe eka saMkalezane anubhave che bIjo AnaMdane, eka karmabaMdha kare che bIja nirjarA. eka ApAta sukhamAM ramaNatA kare che bIjo Atmika sukhamAM. ekanI buddhi sthUla che bIjAnI sUkSma che. eka saMsAra tarapha jaI rahyo che bIjo mokSa tarapha. eka anaMta du:khane AmaMtraNa ApI rahyo che jyAre bIjo AtmAnA anaMta AnaMdane AvakArI rahyo che. ekanI pAse buddhi che bIjAnI pAse prajJA che. buddhithI du:kha, durbhAgya ane durgati maLe che jyAre prajJAthI sukha, saubhAgya ane sadgati maLe che. ekanI vaMdanAdi kriyAo niSpApa hoya che alanA vagaranI hoya che. jyAre bIjAnI saMkalezavALI hoya che. ekamAM hetu, svarUpa ane phaLanA bhedathI padArthano yathArtha nirNaya karavArUpa sUkSmabodha hoya che. bIjAmAM nahi. sAdhakane be dhArA - eka mokSanI, eka baMdhanI. rAgabhAva baMdhanuM kAraNa che ane arAgabhAva mokSanuM kAraNa che. pAMcamI dRSTithI sAdhakane AvI baMne dhArA sAthe cAle che. cothe guNasthAnake je rAga 2010_05 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 305 che te samyagadarzananI zuddhine haNI zakato nathI. jo te rAga pragaTelI zuddhatAne nukasAna karato hoya to koIne sAdhakapaNuM ghaTI zake ja nahi. chaTTa guNasthAnake je saMjvalanano rAga che te tyAMnI zuddhine haNI zakato nathI. Ama baMne ' dhArA eka sAthe cAle che paNa baMne dhArA eka thaI jatI nathI. temaja sAdhakane vItarAgatA AvyA pahelA baMnemAMthI ekeya dhArA sarvathA chUTI jatI nathI. jo zuddhatAnI dhArA tUTe to sAdhakapaNuM chUTIne ajJAnI thaI jAya ane rAganI dhArA chUTI jAya to tarata vItarAga thaIne kevaLajJAna thaI jAya. A rIte sAdhakane niraMtara nizcayanuM - svarUpanuM pariNamana vartI rahyuM che. cothA guNasthAnakathI zarU karIne dareka guNasthAne te te bhUmikAne yogya zuddhatAnI dhArA niraMtara varte che. vastumAM be svabhAva - dravya ane paryAya eka dravya svabhAva ane bIjI payaya svabhAva. e baMne svabhAvane jANatAM AkhI vastunuM yathArtha svarUpa jaNAya che. ekalA paryAya svabhAvane ja AkhI vastu mAnI le to te paryAyamUDha che ane vastunA paryAya svabhAvane jANe ja nahi to te paNa mUDha che. AtmA zuddha jJAyaka svabhAvavALo che tenA svabhAvamAM rAga-dveSa nathI, ema jyAre kahevAmAM Ave che tyAre te dravyasvabhAvanI apekSAe kathana che. te vakhate paryAya svabhAva gauNa che. ane dravya svabhAvane mukhya karIne jotAM AtmAmAM azuddhatA che ja nahi ne temAMthI azuddhatA AvatI nathI. paraMtu paryAya svabhAvathI jotAM paryAyamAM je azuddhatA che te AtmAnI ja che. kAraNake AtmA ja azuddha paryAyapaNe pariNamyo che. have je zuddhaparyAya. thayo te paNa paryAya svabhAva ja che te kALe AtmA ja potAnA paryAya svabhAvathI samyaktvAdi rUpe thayo che. Ama AtmA jyAre viSayone anusare che tyAre pote ja azuddha paryAyarUpe pariName che ane jyAre potAnA zuddha dravya, guNane anusarato thako AtmA pote ja zuddharUpe pariName che. ajJAnIne potAnA zuddha caitanya svarUpanI khabara nathI, ddhA nathI tethI tenuM avalaMbana leto nathI ane tethI satata azuddharUpe pariNamyA kare che, jyAre jJAnI potAnA zuddha svabhAvanuM avalaMbana laI potAnI pariNatine sudhAre che. pariNatimAMthI rAga-dveSa kADhe che ane Ama zuddha thatA mokSamArga upara AgaLa vadhe che. nizcayadraSTi AtmAnA vikAsa mATe AtmAnA trikALI zuddhadravyanA avalaMbana upara khUba bhAra mUke che ane tenA dvArA paryAyane vizuddha banAvavAnuM 2010_05 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 kahe che jyAre vyavahAradRSTi gurusamarpaNa, paMcAcAranuM pAlana ane bhAvanAnA bhAvana upara khUba bhAra mUke che tenA dvArA zubhabhAvanI vRddhi karI AgaLa vadhavAnuM kahe che. sAdhaka baMnemAMthI ekanI paNa upekSA na karI zake. bAladhUlI gRhakrIDA tulyA'syAM bhAti dhImatAm / tamogranthivibhedena, bhavaceSTAkhilaiva hi // 155 // A sthirA dRSTimAM tamo,sthivimevena - rAgadveSarUpI nibIDa graMthino bheda thavAthI saghaLI bhavaceSTA pachI te cakravartI, indra ke devendranI paNa hoya to te bAlakanI dhULamAM ghara banAvavAnI krIDAtulya jaNAya che. kAraNake ghara banAvavAnI te kriyA svAbhAvika rIte ja asuMdara ane asthira hoya che. aneka lokonA paga nIce kacaDAvAthI malina banelI dhULane hAthamAM levI, tenuM ghara banAvavuM - e sahaja rIte ja jIvane na game tevuM hoya che. vaLI e ghara banAvavAnI kriyA thoDA TAimamAM ja nAza pAmI janArI che. tema saMsAranI saghaLI pravRttio e paNa prakRtithI asuMdara che kAraNake anaMtA jIvoe anaMtIvAra bhogavIne choDelA pudgalone ja grahaNa karavA rUpa bhavaceSTA hoya che. temaja te saghaLI bhavaceSTA kSaNika che, kAyama rahenArI nathI. jene eka kAle sonuM samajatA hatA paraMtu khabara paDI ke te sonuM nathI, pittaLa che, rolagolDa che to temAMthI zraddhA ane AnaMda nIkaLI jAya che pachI tene choDatA vAra lAgatI nathI. - je strI pahelA tenA rUpa, lAvaNya, kAMti ane kaTAkSo vaDe manohara lAgatI hatI te ja have maLa, mutra ane viSTAno piMDa dekhAya che. to tenI sAthenA bhogo have viSTAne cUMthavA jevA asAra dekhAya che. je dhana ane jamInano TUkaDo potAnuM sarvasva dekhAtA hatA ane jene khAtara bhayaMkara yuddho karyA hatA te dhana ane jamIna ene mATI dekhAya che. A saMsAranI vicitratA to juo ke asaMkhya devono mAlika indra paNa indrANI rIsAI jAya to tene manAvavA kAkaludI kare che! saMsAramAM jIva game teTalI majUrI karIne ke kALA pApo karIne dhana, saMpatti, vaibhava vagere bheguM kare paNa karmasattA eka ja jhATake tene choDAvI de che. strI e strI nathI paNa kAmadevanuM amogha zastra che. tenAthI haNAyela jIva pote kAMI paNa karavA samartha thato nathI. baMdhu - parivAra e mohanuM baMdhana che enAthI baMdhAyela jIva chUTI zakato nathI. viSayasukha kiMpAkanA phLanI jema prANa lenAra thAya che. jema prazAMta evA paNa mahAsAgaramAM pavana phuMkAya to khaLabhaLe 2010_05 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 307. che, mojA uchaLe che, vahANone - naukAone DUbADI de che. tema zAMta ane sthira samudrarUpI AtmAmAM viSayonA vAyarA vIMjhAtA sabuddhirUpI naukAne uthalAvI nAMkhe che ane jIvane cAragatimAM rakhaDato karI mUke che. ghI homavAthI jema agninI jvALA zAMta thatI nathI paNa vRddhi pAme che tema bhogo ne bhogavavAthI kAmavAsanA vRddhi pAme che ane jIvane narakAdimAM javuM paDe che. Ama rAgadveSanI graMthi bhedAvAthI jIvane saghaLo saMsAra bihAmaNo ane bhayaMkara dekhAya che. tenuM mana saMsAranA koIpaNa padArthamAM, koIpaNa sthAnamAM ke koIpaNa vyaktimAM TharatuM nathI. Itara darzanamAM naciketAnI vAta Ave che, te 8-10 varSano bALaka che. te virAgI banelo che. teNe ghora tapanI sAdhanA karI ane camarAjAne prasanna karyo. yamarAjA kahe che naciketA ! bola ! tuM mAMge te ApuM. naciketA eka ja vAta kahe che ke mAre bIjuM kazuM ja joituM nathI. mAtra tuM mane naraka batAva. te narakanI vAta sAMbhaLatA yamarAja paNa dhrujI uThe che ane naciketAne eka ja vAta kare che ke tuM naraka sivAya bIju kAMI paNa mAMga. naciketA nA pADe che. bIju kAMI mAre na joIe. pachI yamarAja ene potAnA khabhA upara besADI narakAvAsomAM lai jAya che. tyAMnA duHkho jotAM naciketAno vairAgya vadhI jAya che. zAstramAM eka vAta Ave che ke bhAbhIne diyara upara atyaMta rAga che tethI potAne vaza karavA ghaNA prayatna, hAvabhAva, nakharA vagere kare che paNa diyarane AnAthI vairAgya thayo - dIkSA lIdhI. bhAbhInA cALA niLa gayA tethI tarakkI tarakkIne marI. ArtadhyAnamAM marI, marIne kUtarI thaI paNa saMskAra jIvaMta rahI gayo. kUtarInA bhAvamAM diyaramunine jotAM ja jorathI coMTI paDI. mAMDamAMDa badhA sAdhuoe bhegA thaI te mahAtmAne choDAvyA. kUtarI marIne vAMdarI thaI to vAMdarInA bhAvamAM paNa munine vaLagI paDI. tyAMthI marIne vyaMtarI thaI. AkAzamAM bhame che. munine jotAM ja upayoga mUkayo aho! A mArA diyara. traNa traNa bhavathI mArI bhAvanA purI karI nathI tethI have kAma krodharUpe pariNamyo. kAmanuM vikRta svarUpa krodha che. te muninA be paga kApI nAMkhyA. devAya teTalI gALo de che. muni samatArasamAM jhIle che. paraMtu sUkSmanI sAdhanA kadI niLa jatI nathI. samyagadRSTi deve joyuM. tarata baMne paga sAja karyA. vyaMtarIne bhagADI ane jJAnathI badhuM joI munine badhI vAta karI. A tamArI bhAbhI ke je marIne kUtarI - vAMdarI ane vyaMtarI thaI. ene sAMbhaLatA tamAma ziSyone saMsAra uparathI vairAgya thayo. --- - 2010_05 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 Ama samyagadRSTi AtmAne graMthibheda thavAthI saghaLI bhavaceSTA dhULamAM ghara banAvatA ane gharaghara ramatA bALaka jevI tuccha, asAra ane kRtrima lAge che pachI te bhAvaceSTA indranI ke cakravartInI paNa kema na hoya? tamograMthino bheda thayo. ajJAnano aMdhakAra cIrAI gayo. aMdhakAramAM jema padArthanuM darzana thatuM nathI tema ajJAnarUpI aMdhakAramAM paNa vastunuM yathArtha darzana thatuM nathI. lAMbA vakhatanuM aMdhAruM paNa dIvo peTAvatA tarata dUra thAya che tema anAdino mohAMdhakAra paNa A dRSTino prakAza thatAM dUra thaI jAya che eTale samyaga vasusvarUpa jaNAya che jenA kAraNe saghaLI bhavaceSTA bAladhUlIgraha krIDA sarakhI bhAse che. che dehAdithI bhinna AtamAM re, upayogI sadA avinAza, ema jAgyuM saddaguru upadezathI re, kahyuM jJAna tenuM nAma khAsa... je jJAne karI jANiyuM re, tenI varte che zuddha pratIta kahyuM bhagavaMte darzana tehanere, jenuM bIjuM nAma samakti.... graMthibhedanA pariNAme samyagadarzana utpanna thAya che. samyagadarzana e AtmAno guNa che ane te nirvikalpa che. A guNa pragaTyo che ke nahi te to nizcayathI viziSTa jJAnI jANI zake ane vyavahArathI tenA liMga uparathI chadmastha anumAna karI zake. A guNa darzanamohanA udayathI mithyArUpe banyo. che arthAt pudgalamAM sukha zodhavAnA ane mANavAnA svabhAvavALo banyo che. pUrvajanmanI vAsanAonA kAraNe jIva potAnuM AtmasvarUpa bhUlI jaI pote dehAdi che evA bhramamAM paDe che. te mATe "huM dehAdi nathI paNa AtmA chuM" e prakAre lAMbA kALa sudhI satata anusaMdhAna karavA dvArA ja pelI lAMbA vakhatanI vAsanAo bhUMsI zakAya che. dIrdhakALa sudhI AtmAnI upAsanA karavAthI ja vAsanAo rUpI mana para vijya maLe che ane AtmAnusaMdhAna dvArA manonAza sadhAya che. photarAthI DhaMkAyelA cokhA DAMgara kahevAya che tenA jevo jIva che temAMthI tene cokhA tulya ziva thavAnuM che. pharmapAzamAM baMdhAyelo hoya tyAM sudhI jIvA che ane ajJAna pAza kapAi jatAM te ziva bane che "huM' rUpe je mana che ane hRdayamAM ajJAnarUpe raheluM che tenA nAza mATe manane satata paramAtmA sAthe joDI rAkhavAthI mananI dizA badalAya che. jema brAhmaNa nATakamAM game te veza bhajavato hoya chatAM tenA manamAM huM brAhmaNa chuM evo bhAva rahe che. tevI ja rIte vyavahAramAM rokAvA chatAM huM dehAdi nathI huM AtmA chuM evo daTabhAva rAkhavo joIe. A rIte mana jema jema svasthAnamAM sthira thavA lAgaze tema tema sukhano AvirbhAva thaze tyArapachI 2010_05 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 309 sukhadu:khanI asara thaze nahi. sarva vastuone te svapnavat ane Asakti vinA joze. viparIta vicAro UbhA thAya ke tene tarata ja samyak praNidhAnanA baLe dUra karavA joIe. samyak praNidhAnanA abhAve asat vikalpo baLavAna banIne jIvane sAdhanA mArganI bahAra pheMkI de che ane bhavobhava cAragatimAM rUlAve che. tenAthI bacavA AtmasvarUpane satata yAda karavAnuM che. A rIte puruSArtha karatA jIva tathAbhavyatvano paripAka thaye chate graMthibheda karavA dvArA samyaktva pAme che. tathAbhavyatvanA paripAkathI jIva samyakatva pAme che tenI prAptimAM pAMca labdhi kAraNabhUta che. (1) kSAyopazamika labdhi karmanA kSayopazamanI prApti. thAya. (2) vizuddha labdhi AtmAnI je vizuddhatA utpanna thAya te. (3) dezanAlabdhi-sadguru AdinA upadezano yoga. (4) prAyogikI labdhi- jethI karIne karmanI sthiti ghaTIne aMtaHkoTAkoTi * * (5) karaNalabdhi- AtmAnuM sAmarthya vizeSa ke jenAthI karmonI sthiti ane rasanI hAni thAya. 2010_05 mAyAmarIcigandharvanagarasvapnasannibhAn / bAhyAn pazyati tattvena, bhAvAn zrutavivekataH // 156 // A dRSTimAM rahelA jIvo samyak rIte pariNAma pAmelA zrutajJAna vaDe jagatanA saghaLA bAhya deha-gRhAdi bhAvone paramArthathI mRgatRSNikA, gaMdharvanagara temaja svapna samAna jue che. samyagdaSTi AtmA saMsArane mRgatRSNikA mRgajaLa samAna jue che. marUbhUmimAM bharaunALAmAM retInA raNamAM sUryanA kiraNo paDatA dUrathI haraNiyAone temAM pANIno bhAsa thAya che ane tethI pANInI AzAe tene levA pUrapATa doDe che. jema doDe che tema te dUrane dUra thatuM jAya che ane tethI te haraNiyuM thAkIne lotha bane che. prANa kaMThe Ave che ane mRtyu pAme che chatAM pANIne te meLavI zakatuM nathI. athavA to madhyAhe raNabhUmimAM pasAra thatAM musApharane dUradUra kSitijamAM pANIno AbhAsa thAya che eTale tene levA jatA te paNa aMte nirAza thAya che. mRgajaLa jema haraNiyAne moha pamADI aMte vastunI prApti na thatI hovAne kAraNe duHkhanuM ja kAraNa bane che tema saMsAranA badhA padArtho paramArthathI mithyA che. potAnA AtmAthI bhinna che. kSaNa bhaMgura che chatAM avivekarUpa dehAdhyAsathI, mithyAlpanAthI jIvane te potAnA bhAse che eTale haraNiyA jevo mUDha ane - Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 gamAra jIva tene meLavavA doDe che. jIvanabhara prayatna kare che paNa aMte te padArtho tene hAthatALI ApIne ravAnA thAya che. saMsAranA te padArtho tene Adi madhya ane aMtamAM du:khanA ja kAraNa bane che kAraNake tene mATe te ciMtAno bojo upADe che ane bahArathI sakhata majUrI kare che. enAthI ArtadhyAna ane pApanA poTalA bAMdhe che. A jIve anAdi saMsAramAM bhaTakatA anaMtA deha dhAraNa karyA, anaMtA mAtA, pitA, svajanAdi karyA. anaMtA ghara karyA. temAM kayo deha, kayA mAtA pitA ane kayuM ghara A jIvanuM gaNavuM ? kAraNake jene mAruM kahezo te badhA ja durjana puruSanI jema jIvano tyAga karIne ravAnA thAya che. jIvanabhara pALelo, poSelo ane paMpALelo A deha paNa potAno thato nathI, potAnA kahyA mujaba cAlato nathI, vAraMvAra vAMko thAya che. tenI jarUriyAtane tame game teTalI sAcavo to paNa aMte potAnI jAta para jAya che to pachI A jagatanA bIjA kayA padArtho che ke je potAnA thaI zake? mATe A deha, svajanAdi bhAvo badhA mRgajaLa jevA ja che. mananI doDa pramANe A jIva doDe ja jAya che, doDe ja jAya che paraMtu potAnI najIkamAM rahela AnaMda svarUpI AtmAne joto nathI. A keTaluM moTuM Azcarya che? teja rIte A deha-gRhAdibhAvo gaMdharvanagara jevA che. AkAzamAM kayAreka vAdaLAonI tevA prakAranI racanA thatAM harizcaMdranA nagaro jevo AkAra thAya che athavA to indrajAliko indrajALa racavA dvArA je na hoya tevuM batAve che, je hoya tene guma karI de che. vaLI pAchA vAdaLAo vikharAI jatAM gaMdharvanagaronI racanAo cAlI jAya che. eTale hakIkatamAM gaMdharvanagara hotA nathI paNa teno bhrama thAya che tema A saMsAra paNa indrajALa ane gaMdharvanagara jevA padArthomAM jIvane potApaNAno mithyAbhAsa utpanna kare che. vidhuta lakSmI prabhutA pataMga, AyuSya te to jaLanA taraMga puraMdarI cApa anaMgaraMga, zuM rAciye tyAM kSaNano prasaMga ?... athavA to deha-svajana-gRhAdi padArtho svapna samAna lAge che. svapnamAM " mANasa game tevI zreSTha vastuo juve. potAne rAjA, mahArAjA, indra, cakravartI banelo juve paNa te kSaNika ane kAlpanika hoya che. svapna pUruM thatAM, AMkha khUlatA te badhuM mithyA jaNAya che tema samyagadRSTi AtmA paNa anAdi vibhAva dazAne kAraNe je deha, indriya, svajanAdi padArthone potAnA mAnato hato te have teno bhrama tuTI jatA mithyA samaje che. tene lAge che ke huM to zuddha, buddha, 2010_05 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 311 caitanyamaya, jyotisvarUpI, AnaMdapUrNa AtmA chuM. A dehAdi to mArAthI sarvathA bhinna che. te jaDa che ane huM cetana chuM. traNe kALamA 'jaDa te jaDa ja che ane cetana te cetana ja che. eka kSaNa paNa cetanamAMthI caitanya nIkaLe ke jaDamAMthI jaDatva nIkaLI jAya to te pachI jaDa ke cetana na kahevAya. jema sAkaramAM mIThAza che. TakaDImAM turAza che. lImaDAmAM kaDavAza che. e teno svabhAva traNe kALa mATe ane pratyeka samaye che. ane te rIte jIvane anubhavAya che. tema dehabhinna potAnuM caitanya svarUpa samyagdaSTi jIva anubhave che tethI tene have jagatanA koI padArtho potAnA jaNAtA nathI. svAnubhUtinA samaye AtmA aMtaranA UMDANamAM utarI jAya che. mukha upara pArAvAra zAMti hoya che. asIma AnaMdathI AkhuM ya vizva jANe nAcI rahyuM hoya, chalakAI rahyuM hoya tema anubhavAya che. AnaMdasAgaranI laheromAM jAta paNa bhUlAI jAya che. dehanA baMdhano tUTe che. vizvanI anaMta AnaMdamaya cetanA sAthe ekarUpa bane che AnaMda ja jIvana bane che. lokhaMDa jema pArasamaNinA saMge suvarNa banI jAya che tema anubhava vyaktinA jIvanane palaTI nAMkhe che. paramAtmadarzana e aMtaranuM sahaja samAdhAna che. eka AnaMdano anubhava che je AkhAya jIvanane maMgalamaya AnaMdamaya banAvI de che. jenA vaDe jIvana kalahanA badhA tALA khulI jAya che. asIma AnaMdanA sAgaramAM pote eka biMdu hoya, tenI sAthe pote ekarUpa banyo hoya, potAnI jAtane bhUlI gayo hoya tevuM anubhavAya che. vizvacetanA sAthenI ekarUpatA e sthira bane, e ja jIvanane dore enA doravAyA ja doravAie enuM nAma izvaramaya jIvana. pachI tene maravAnuM hotuM nathI. to zuM mare che ? deha mare che. AnaMda ja jenuM jIvana hoya tene maravAnuM kyAMthI hoya? te amara thaI jAya che. A anubhava varSonI sAdhanA mAMge che. svAmI rAmadAsa lakhe che ke eka divasa rAte huM UThIne cAlI nIkaLyo. mArI cAre bAjue phelAyeluM AkhuM ya vizva jhaLahaLI uThayuM. huM tenI sAthe ekarUpa banyo. te divasathI A badhI ja sRSTinI judAi rahI nathI. jagatanA sarva jIvo, jhADa, pAna, pANI, paMkhI, gAya badhA ja potAnI cetanAnA aMzo banI gayA ane A deha, indriyAdi mArAthI spaSTapaNe judA anubhavAvA lAgyA. . A anubhava mATe sAdhanA che, te pachI je jIvana jIvAya che te sahaja samAdhirUpa banI rahe che. te vizvacetanAnA aMgarUpa banI jAya che. A anubhavanI AgaLa samRddhinA gaMjo jhAMkhA che. enI paraMparA satata cAle ne AkhuM ya vizva e cetanAnA aMgarUpa banIne jIve e ja mAnava jIvanano hetu 2010_05 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 che. mRtyu e navA jIvanano madhura sparza che. sAme anaMta zAMti che. AnaMdano asIma sAgara enA mojA uchALI kSINa dehanA baMdhanamAM purAelI cetanAne pokArI rahyo che ke mane have tame baMdhanamAMthI choDAvo. samyagadRSTi jIva saMsAranA saghaLA deha, dhana, kuTuMbAdi padArthone moha pamADanArA hovAthI paramArthathI mithyA jue che. mAyAmaya jue che. AMkha mIMcAyA pachI badhuM alopa thaI javAnuM che. svapna ane saMsAramAM ka mAtra eTalo ja che ke svapnamAM joyelI vastu AMkha khule pachI phoka thAya che. jyAre saMsAramAM AMkha mIMcAyA pachI badhuM phoka che. ajJAna ane mUTatAne kAraNe jIva puNyathI maLelA padArthone potAnA mAnavAnI bhUla kare che. hakIkatamAM puNyathI maLelA padArtho jIvane zAtA Ape che. tenA kAraNe jIvane te padArtho para mamatva thAya che. mamatva jIvane pApo karAve che ane aMte e padArthone choDatA jIva muMjhavaNa anubhave che. kAjaLanI koTaDI jevA saMsAramAM rahevAthI jIvanuM koI kALe kalyANa thatuM nathI. temAM rahIne jIvane DAgha na lAge te muzkela che kAraNa ke mohane rahevAnuM te anAdikALanuM sthAna che. narasiMha mahetA A viSayamAM lakhe che ke" jAgIne jouM to jagata dIse nahiM, UMghamAM aTapaTA bhoga bhAse, citta caitanya vilAsa taddarUpa che, brahma laTakAM kare brahama pAse." AtmajJAne muni magnaH sarva pudgalavibhramam / / mahendranA vatti. naiva tatrAnurajyo /ra/da | adhyAtmopaniSad AtmajJAnamAM magna banelo muni saghaLA pudgala vibhamane mahA indrajALanI jema jANe che ane tethI temAM rAjI thato nathI, - samyagadRSTi AtmAne zrutajJAna pariNAma pAmyuM che tethI vastune vasusvarUpe joI zake che. sva-paranuM bhedajJAna pragaTa thayuM che. huM deha nathI ane dehAdi saMbaMdhI tattvo mArA nathI. huM zuddha caitanyamaya AtmA chuM evo dRDha nizcaya tene thayelo. che ane tethI saMsArane mRgajaLa, gaMdharvanagara, svapna, IndrajALa samAna juve che. abAhyaM kevalaM jyoti nirAbAdhamanAmayam / tra tatpara tattva, zeSa: punarupanavaH 7 abAhya evI kevala nirAbAdha, nirAmaya jyoti je A lokamAM che te paramatattva che. bAkI badhuM upadrava che. sakhyadRSTi AtmA potAne prApta thayela bhedajJAnanA baLe vedhasaMvedhapada dvArA jagatanA tamAma padArthone mRgajaLa, gaMdharvanagara, svapna ane indrajALa tulya 2010_05 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 31 3 jue che te kAraNathI te bAhyamAM kayAMya Tharato nathI. bahAramAM teno AtmA udvega pAmelo che. aMdaramAM rahela eka kevala jyoti svarUpa ke je amUrta che ane amUrta hovAthI anAbAdha arthAta pIDArahita che temaja anAmaya arthAta dravya-bhAva rogathI rahita evuM je Atmatattva che te ja lokane viSe paratattva " che. te ja zreSThatattva che kAraNake te sadAne mATe rahevAvALuM che tene ja viSaya kare che arthAta temAM ja Thare che. temAM ja AnaMda pAme che. bAkInuM badhuM upaplava arthAt bhamAtmaka che. " svarUpA tathA mAvAn " arthAta bAhyapadArtho svarUpathI ja te te rUpe pariNAma pAmyA kare che, satata badalAyA kare che, jIvane moha pamADyA kare che. svarUpathI ja bAhya padArtho nAzavaMta che, tuccha che, asAra che ane jIvane sArA na hovA chatAM sArApaNAno bhrama pedA karAvyA kare che. A jagatamAM be ja padArtho che. eka jaDa ane bIjuM cetana. temAM jaDA pugala tattva che. te vinAzI che, kSaNabhaMgura che, parivartanazIla che. te jaDa pudgalakarmanA yoge AtmAnI vartamAna avasthA paNa vinAzI banelI che. jaDanA je vinAzI dharmo che te paNa jaDanA saMyoge AtmAne anubhavavA paDe che ane tethI svarUpe arUpI ane amUrta evo AtmA pudgala saMge mUrta ane rUpI banyo. che. ajanmA svabhAvI AtmA janma - maraNa karavAnA svabhAvavALo banyo che ane arogI AtmA dravya-bhAva rogavALo banyo che. pUrNajJAnI AtmA apUrNa banyo che. nirvikArI AtmA vikArI banyo che. dehapiMjaramAM purAyelo AtmA jyAM sudhI mithyAtvanA kAraNe ajJAnadazAmAM varte che tyAM sudhI tenI dRSTimAM vikAra che tenA kAraNe jagatanA badhA padArthone dehAdhyAsathI yathArtha mAne che. potAnA mAne che. tenA upara rAga kare che paraMtu jyAre AtmA uparathI ajJAna ane buddhinA tharo nIkaLe che. anAdikAlIna dUrbhedha evI rAgadveSanI nibIDa graMthi bhedAya che tyAre aMdarathI samyaga jJAnano prakAza Ave che. te samyagu jJAnanA prakAzamAM teno badho bhrama bhAMgI jAya che ane tenA kAraNe AtmAnuM avinAzI, trikALa sthAyI, zuddha, AnaMdamaya, kevala jyoti svarUpa anubhavAya che. te anubhavamAM jagatanA tamAma bAhya bhAvo jevA che tevA AtmAthI para, vinAzI ane rAgAdi karAvavA dvArA duHkhadAyI tarIke zraddheya bane che. tethI bAhya padArtho pratyenI tenI zraddhA - AsthA uThI jAya che. pAMca indriyonA viSayomAMthI sukhanI buddhi nIkaLI jAya che. jema svapnamAM joyela cIja jAgrata thatAM mithyA anubhavAya che tema anubhava pachI AkhuM jagata mithyA lAge che temAM vAstavika kazuM ja sAcuM lAgatuM nathI. mAtA, pitA, bhAI, dehAdi tamAma saMbaMdho badhA ja anubhavanI AMkhe jotAM bhrAnta jaNAya che. 2010_05 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 AtmAno anubhava thayA pachIcI jema jema svarUpamAM sthira thato jAya tema tema AtmaniSTha bane che. AtmaniSThamAM buddhi nathI hotI. buddhino ahaMkAra ane buddhino aMdhakAra nathI hoto paraMtu samyagajJAnanuM ajavALuM hoya che. prajJAno nirmaLa prakAza hoya che. enA kAraNe dareka tattvo jevA hoya tevA dekhAya che. pachI ene bahArathI A strI, A puruSa e dekhAvA chatAM aMdarano zuddhAtmA dekhAya che. deha uparanI cAmaDI, aMdaranuM lohI, mAMsa, hADakA, AMtaraDAM badhu ekaranI jema spaSTa dekhAya che. deha upara vA dekhAya tema zarIranI aMdarano AtmA zarIrathI judo dekhAya che. eTale pachI rAga-dveSa vagere bahudhA thatA nathI. thAya to upara uparathI sparzIne cAlyA jAya che, aMdaramAM jaIne ghara karIne rahetA nathI. AtmA ane pula baMnenA bhegA thavAthI vizeSabhAva utpanna thAya che ane vizeSabhAva thavAthI saMsAra cAlu thAya che ane pachI AtmA mULa bhAvamAM Ave ane jANe ke huM koNa chuM. tyAre te vizeSabhAvathI chUTe che ane tethI pUgala karma paNa AtmAthI chUTe che. baMne najIkamAM AvavAthI banAva bane che. A banAva eja vyavahAra che. vyavahAra banAvo ane saMjogothI bharelo che ane AtmAe jyAM saMjogo na hoya tyAM javAnuM che athati saMjogo ane banAvothI para thavAnuM che. lokhaMDane jema dariyAI havAnA saMgathI kATa caDhe che tema AtmAne saMjogonA dabANathI malinatA Ave che. "huM zuddhAtmA chuM" e bhAvane badale "huM maNibhAI chuM" e Aropita bhAvamAM AvavAthI ja jJAna kATavALuM bane che. saMjogonA dabANathI jJAna vaibhAvika thayuM che ane tethI jevo bhAva thayo tevo deha ghaDAI gayo. huM bAvo ne maMgaLadAsa : koI AvIne bAraNe TakorA mAre tyAre aMdaravALo pUche che koNa che ? to kahe huM, paNa huM koNa ? eTale kahe huM bAvo. eTale vaLI pAcho puche kayo bAvo ? eTale A kahe huM bAvo maMgaLadAsa. ema traNa vAra javAba Ape tyAre oLakhe ke hA, pelo bAvo maMgaLadAsa. temAM paNa maMgaLadAsa nAmanA bAvA aneka hoyato pAchuM kahevuM paDe ke huM bAvo mahAdevajIvALo. to jema uparanA vAkyamAM huM ne oLakhavo paDe che tema adhyAtmamAM paNa huM ne oLakhavo paDe che. A jagatamAM huM jANuM chuM ane huM karuM chuM, be bhAva bhegA thAya tenuM nAma bhrAMti. A duniyAmAM koI jIva kazuM karI zake tema che ja nahi. je AMkha retI upADI zake to jIva karI zake chatAM "huM karuM chuM evuM je kahe che 2010_05 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 315 te bhrAMti che. A to ahaMkAra potAno dekhAva kare che, bAkI A badhuM to sahaja thaI rahyuM che temAM meM karyuM evuM kahevuM e bhrama che. "maNibhAI chuM" evuM lAge tyAM sudhI ahaMkAranuM anuzAsana che. "huM zuddhAtmA chuM" evuM anubhavAya tyAre AtmAnuzAsanamAM Avyo kahevAya. AtmAnuzAsanamAM AvelAne kazuM karavAnuM rahetuM nathI. tyAM prakRti galana svabhAva vALI hovAthI kriyAo thayA kare che ane AtmAnuzAsanamAM rahelo tene joyA kare che tethI nirjarA thayA kare che. jJAnI puruSa pudgalanA anuzAsanamAMthI nIkaLIne AtmAnuzAsanamAM AvelA hoya che. paratattva zuM che ? je sthitimAM ahaMbhAvano lezapaNa na hoya ene ja svarUpa sthiti kahevAya che ane e ja mahAmaunanuM kharuM svarUpa che. manane AtmAmAM samAvavuM te mahAmIna che. zAMti e ApaNI svAbhAvika dazA che e sahajadazAmAM Dakhala karanAra mana che. vicAra mAtra manamAM ghaDAya che. mana zuM che? te zodhI kADho to te adazya thaI jaze. vicArathI bhinna mana jevI koI vastu ja nathI. Ama chatAM vicAranA ubhavanA kAraNe tame koI evI vastunI kalpanA karo cho ke jemAMthI te ubhave che ane tene tame mana kaho cho. e mana zuM che te jovAne tame tallIna thazo tyAre khabara paDe che ke vastutaH mana jevI koI vastu ja nathI. A rIte manano nAza thatAM je zAMti maLe che te zAzvata che. jJAnanI dizAmAM prasthAna karavA mATe zAMta ane mauna thavuM jarUrI che. te mATe AvatA vicAronI sAthe saMgharSa na karatAM zAMta bhAve ene jovAnI Teva pADavA jevI che. zAMtinA samaye je koI vicAra Ave to tene taTasthatAnI dRSTithI jovAthI alaukki AnaMda anubhavAya che. jemAM UMDAne UMDA DUbatA javAthI koI dhanya paLe AkhuM jIvana palaTAI jAya che. dareka vastune joyA karavAthI tenA sAkSI banAya che ane A sAkSIbhAva jIvane svarya tarapha laI jAya che. manane jotA rahevAthI te pote zAMta ane zUnya thaI jAya che. A zUlyamAM satyanuM sAMnidhya prApta thAya che. A zUnyamAM je aMdara che te bahAra Ave che. tyAra bAda aMdara ane bahAra maTI jAya che ane kevaLa te ja rahe che ke je che. A zuddha tattva che' nI samagratAnuM nAma ja para tatva che. paramAtma tattva che. parama tattva che. je "che' tene pAmavAno upAya aMdarathI ane bahArathI mauna ane zAMta thavuM te che. vyaktitva, kAmanA, moha, ahaM sukha, lAlasAno rasa A badhA asAdhanane akabaMdha rAkhIne sAdhanAnI vAtano vicAra karavo te sAdhananA vezamAM asAdhana ja che. 2010_05 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .18 I 31 6 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 je kAMI thaI rahyuM che teno sahaja svIkAra karavAthI citta bhUmimAM paramAtmA thavAnA bIja aMkurita thAya che. je citta badhI AkAMkSA ane apekSAothI mukta thaI gayuM che tyAM koI paNa phariyAda hotI nathI ane AvA cittamAM paramAtmAnI anubhUti thAya che. - manane zAMta karavuM eTale buddhine zAMta karavI, kAmanAne zAMta karavI, mananA bhAvo tathA mananI mAtrAone zAMta karI devI. ane e gATa maunamAM paramAtmAne potAnuM svarUpa pragaTa karavA devuM. tathA ApaNA samagra sUkSma dehane vijJAnanI jyoti, zakti tathA AnaMdavaDe prakAzita karavAnuM paNa tenI marajI upara choDI devuM. A sAdhanA sAce ja ghaNI mahAna ane samartha sAdhanA che. kSobha ane kriyAmAM macelA mana karatAM zAMta ane akSubdha mana sahelAIthI anaMta pratye khulluM thaI zake che. jyAre mana potAnA vyApAramAM amukane sukha ane amukane dukha rUpe rajU kare che tyAre tene dUrathI joyA karavAno abhyAsa e ja sukha - dukhanA prasaMgo upara ravAmitvanI kuMcI che. AtmA pote viveka draSTithI jAgrata thaI potAnI madhyastha vRtti nibhAvI rAkhe to sukha - dukha jevuM AMtarasRSTimAM kazuM ja nathI. mAtra karmanA udayavaDe mAnasika vikalpomAM te sarjAya che ane te vikalpono vilaya thayethI te samAI jAya che tethI AnaMdadhanajI mahArAja kahe che. duHkha sukharUpa karmaphaLa jANo, nizvaya eka ANaMdo re, cetanatA pariNAma na cUke, cetana kahe jina caMdo re... zrI vAsupUjya jina stavana. vizvanA niyamonI sattA dareka prANI padArca upara pravarte che. padArthanA saMyoga, viyoga vagere e karmaphaLanI ghaTanA che. temAM harSa, ane zokane vaza cavAthI te padArthonA saMyoga-viyogamaya svabhAvo pheravAtA nathI tethI prabaLa sAmarthyavALA AtmAo ahaMkAra ane mamakAranA vikArIpaNAne caitanya svarUpamAM otaprota karatA nathI paraMtu jagatanA tamAma padArthone samadaSTie anubhave che. samyagraSTi AtmA A jagatanA bhAvone kevA jue che ? ane paratattva zuM che ? tenI vAta cAlI rahI che. samakitIne AMzika paratatvanI anubhUti thaI che. anAdikALathI bIDAyelA caitanyanA dvAra ughaDyA che tethI have aMdaramAM ja tattva jue che. bahAra badhuM tene je dekhAya che te bhrama svarUpa che. AtmavarUpa khulavAthI puruSArtha ane bhavitavyatAnA marmane te samajyo che ane tethI tene khyAla Ave che ke mArA svarUpanI prApti mATeno puruSArtha mAre karavAno che. bAkI badho saMsAra bhavitavyatA mujaba cAlyA karavAno che jene mAre joyA 2010_05 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 317 karavAno che ane je samaye je ucita lAge te karI levAnuM che. Ama bhavitavyatAno svIkAra e bhArobhAra atyaMtara tapa che. tenAthI samajaNanA badhAja dvAra khulI jAya che tene khAtrI che ke je sarjana thayuM haze te bhavitavyatAnA niyama mujaba visarjana thavAnuM ja che mATe visarjana vakhate te AkuLa - vyAkuLa na thatAM draSTAbhAvamAM rahI zake che. sArI vastumAM paNa tene abhiprAya hoto nathI kAraNake tyAM sArI vastu karatA AgrahanA mamatvanI saMbhAvanA che. svarUpamAM karelo hovAne kAraNe temaja bhavitavyatAne samajelo hovAthI kriyAo ane pratikriyAo, bhAva ane pratibhAva, vAda ane vivAda A badhAthI mukta hoya che. ene khabara che ke mArI kriyA ane pratikriyA ja mane sArA narasA phaLa ApavAnI che ane tenAthI to te mukta thavA jhaMkhe che athavA to mukta jevo che mATe teno saMsAra Athamato hoya, saMkalpa-vikalpa AthamatA hoya, bhavitavyatAne samajyA pachIthI te phariyAdI raheto nathI. sUryamAM kadI aMdhAra hotuM nathI. sadA ajavALuM hoya che. caMdramAmAM haMmezA ajavALuM ja hoya che. haMmezA pUnama ja hoya che. sUrya-caMdranuM ugavuM ane AthamavuM. ekamano caMdra, bIjano caMdra e badhuM to dharatI para rahelA jIvo mATe che. tema samaktiInuM aMtaHkaraNa haMmezA pUrNimAnA caMdra jevuM ujaLuM hovAthI tene badhuM savaLuM ja dekhAya che. tene AkhuM jagata nirdoSa ane niraparAdhI dekhAya che. bhavitavyatA, karmano udaya jIvane bhUlAve che. emAM bicArA jIvano zuM vAMka? AvI samAdhAna kaLA teNe hastagata karelI che tethI kacAMca te duHkhI thato nathI. sadA prasanna rahe che. jIvamAM samAdhAna karavAnI zakti ane AvaData che. nathI evuM nathI. paraMtu te kyAre? jo pote temAM javAbadAra hoya to. 5000 rUA. nuM calacitrA bajAramAMthI kharIdIne lAvyA. bALakano hAtha lAgatAM phATI gayuM to tame bALakane dhamakAvo cho. sAmAnya sajA karo cho. nokarathI phATI gayuM to vizeSa dhamakAvo cho, vadhAre sajA karo cho. te vakhate sajA koNa na kare? kAM to pote svarUpamAM hoya, kAM to potAne perAlIsIsa thayo hoya te - bAkI sajA karyA vinA rahe nahi. paNa e ja calacitra je potAnAthI phATI jAya to jIva tyAM koIne koI samAdhAna zodhe che. pote katabhAvamAM hoya to ja sAmo doSita dekhAya. sAmAne te kata mAnyo te ja tAro doSa. pote akatabhAvamAM hoya to te ema mAne ke karma enI pAse doSa karAve che. jJAnI puruSa kAMI ApatA nathI. kAMI letA nathI mAtra tamArI malina daSTine svaccha kare che. tame koNa cho? tenuM bhAna karAve che. tame gheTAnA 2010_05 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 baccA nathI paNa gheTAnA ToLAmAM bhaLelA siMhanA bacyA cho tenI oLakha karAve che. tamArI draSTimAM vItarAgatAnuM aMjana kare che ane sanmArga cIMdhe che pachI tamAre kayA rastA para cAlavuM te tamArA upara choDI daI te bAju para khasI jAya che. samyakatvanI prAptithI navo janama zarU thAya che. janmAMdhane jema daSTi maLe ane AnaMda thAya tenA karatA anaMtaguNo AnaMda samaktinI prAptithI che mATe samaktiI sAco dvija che. brAhmaNomAM janoInI prAptithI bIjo janma gaNAya che tyArathI te dvija kahevAya che.' evaM vivekino dhIrAH pratyAhAraparAstathA / dharmabAdhAparityAgayatnavantazva tattvataH // 158 // ema vivekI evA dhIrapuruSo pratyAhAramAM tatpara hoya che ane tattvathI dharmabAdhAnA parityAgamAM yatnavALA hoya che. deha, ghara, svajanAdi badhA bAhyabhAvo che ane te mRgajaLa, IndrajALa, gaMdharvanagara, ane svapna samAnA che. nirAbAdha, nirAmaya je jJAnajyoti che te ja abAhya che. zAzvata che. e ja paratattva che. bAkI badhuM upadrava karanAruM che. bhramAtmaka che mATe jJAnajyoti e ja upAdeya che ane bIjuM badhuM tyAjya che. e pramANe samyagadRSTi AtmA potAne utpanna thayelA vivekanA baLe jANe che. pAMcamI draSTimAM aMta:karaNanI vizuddhi thavAthI dharmabAdhAnA parityAgamAM paramArthathI jIvo prayatnavALA hoya che. A dRSTi pAmyA pahelAM viveka hato paNa te tAttvika na hato tethI dehathI AtmA judo anubhavAto na hato. dehabhAva ane AtmabhAvanI upayogamAM spaSTa bhedarekhA paDavI joIe te paDatI na hatI. tethI vivekazakti dhUla hatI ane tenA kAraNe dharmamAM AvatI bAdhAo, pIDAo, muzkelIo enA tyAgamAM karAto prayatna paNa sthUlathI hato. jyAM dRSTi sthUla hoya tyAM karAto prayatna paNa tAttvika kevI rIte hoya? jyAre ahiMyA to have bhrAMti TaLI gaI." huM sarvathA, sarvaprakAre dehAdithI bhinna chuM. zuddha cetanyamaya, jyoti svarUpa chuM. anaMta AnaMdano pUMja chuM. kSamAdi guNo e ja mAruM svarUpa che." AvuM jIvane have anubhavAyuM tethI dharmamAM thatI bAdhAnA tyAgamAM prayatna paNa yathArtha rIte thAya che. pahelI cAra dRSTimAM jIvane mithyAtva, anaMtAnubaMdhI kaSAya rahelA hovAnA kAraNe jema dRSTi sthUla hatI, ajJAna hatuM tema pramAda paNa vizeSa koTino hato ane tethI puruSArtha pratibaMdhaka - pramAdane pedA kare tevA karmano. udaya thatAM jIva tyAM sadvarya hArI jato hato tethI dharmamAM AvatI muzkelIonuM nivAraNa kevI rIte thAya? 2010_05 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 319 aSADhAbhUti, araNikamuni, siMhagujJavAsI muni A badhAne jyAre khoTA nimittanuM avalaMbana letA tIvra azubha karmano udaya thayo tyAre te AtmAo. mArga para TakI zakyA nahi ane mArgamAM AvatI muzkelIone dUra karavA samartha banyA nahi. jAgRti ane puruSArthanuM baLa khUTatA jIva patana pariNAmI thAya e che ane te vakhate tenuM jIvavIrya adhogAmI bane che. jyAre A draSTimAM puruSArtha pratibaMdhaka karmano udaya nIkaLI gayelo hovAne kAraNe tema ja svarUpa pratyenI akhaMDa jAgRti vartatI hovAne kAraNe te AtmA dharmamAM AvatI muzkelIone dUra karavA kaTibaddha bane che. jaMbusvAmInA jIva- zivakumAre pUrvabhavamAM mAtApitAe cAritra mATenI rajA na ApatA gharamAM rahIne bAra varSa sudhI cAritranuM pAlana karyuM. chaTTanA pAraNe chaTha karyA ane potAnA AgAmI mArgane niSphaTaka banAvyo. vaLI A dRSTimAM indriyonA viSayane abhimukha vyApAranA tyAgarUpa pratyAhAra hoya che.vikArI bhAva vaDe karIne indriyone viSayanI sAthe jIva joDato nathI. kAcabo jema indriyono saMkoca karIne rahe che tema indriyone viSayomAMthI pAchI kheMcI le che eTale anAdinI AzravanI cAla saheje chUTI jAya che ane saMvaradazA pragaTe che tethI AtmA svarUpagupta bane che. indriyo svarUpamAM avasthAna pAmelI hoya che tethI indriyo pratyenI capaLatA cAlI javAthI dhIratA Ave che. dhIra e vizeSaNa pratyAhArane sAme rAkhIne lakhyuM che. koI paNA pravRttimAMthI caMcaLatA, capaLatA, utAvaLa, sukya Aveza-A badhuM nIkaLI gayuM hoya che. paramAtmatatvanI pUrI zraddhA che. bhavitavyatAnuM svarUpa barAbara samajAyeluM che tethI khyAlamAM che ke je bananAra che te nAra nathI. tethI dareka kriyAmAM zAMta, prazAMta, upazAMtapaNuM jaLavAI rahe che. dareka kArya vicArapUrvaka karAya che mATe dhairya hoya che. parapariNAmikatA ache, je tuja pugala joga ho mitta ! jaDacala jaganI eMThano, na ghaTe tujane bhoga ho mitta ! devacaMdrajI mahArAja. samyagadRSTi AtmA parapariNati vamIne AtmapariNatimAM rame che. teo potAnA AtmAne kahe che. he Atman ! tuM je pugalano bhoga kare che te parapariNatipaNuM che. parabhAva che. te to jagatanI eMTha che. anaMtA jIvoe anaMtI vAra tene bhogavIne choDI dIdhI che. teno bhoga tane karavo na ghaTe. AvI azucirUpa eMTha koNa khAya? pudgalabhAvo to sarasa, virasa thayA kare che. te to kadanna che. caitanyanA AnaMdane choDIne AvA virasa pugalone koNa khAya? mATe tAre to teno parihAra karavo ja ghaTe. viSayomAMthI Indriyo Yain Education International 2010_05 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 20 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 ane manane pAchI kheMcI levA rUpa pratyAhAra e ja tAruM svarUpa che. Avo pratyAhAra Ave tyAre ja sAcI dhIratA Ave che ane tyAre ja svarUpanI mastI anubhavAya che. thavAthaparityA,yavantaH e vizeSaNa abhrAMtine sAme rAkhIne lakhyuM che kAraNa ke abhrAMtine kAraNe ja dharmabAdhA parityAgamAM yatna saMbhave che. bhrAMtine kAraNe to pulabhAvamAM Atmabuddhi karI bhavobhava duHkha pAmyo hato. nijaguNa saba nijamAM lakhe, na cakhe paraguNanI rekhare; khIra nIra vivaro kare, anubhava haMsa zuM pekhare... praNamuM padapaMkaja pArthanA.. haMsa jema kSIra-nIrano viveka kare che, dUdha ne pANI judA kare che tema samyagadRSTi AtmA anubhavanA baLe AtmA ane anAtmAno viveka kare che. acetana bhAvono tyAga karIne cetana bhAvone upayogamAM paDe che ane temAM ja rahevAne icche che. potAnA guNane potAnAmAM anubhave che. pudgalanA bhAvone bhogavavAne icchato nathI. badhA ja pudgala bhAvomAM neti neti "A te huM nahi, A te huM nahi ema badhA bhAvone choDato aMte AtmabhAvamAM ja AsvAda pAme che. viSayo badhA halAhala jhera jevA lAge che. potAnA upayogane pagalabhAvamAM jato joIne potAnuM nirvIryapaNuM jANIne kheda pAme che. mahApuruSoe kaTokaTInI paLe batAveluM parAkrama yAda karIne potAnA AtmAne paNa tevo rAkhavA prayatna kare che. pote zAMtarasa anubhavato hovAthI prazamarasa jharatI prabhunI mudrAne joIne nAcI uThe che ne gAvA mAMDe che. jagata divAkara zrI namIzvara svAma jo, tuja mukha dIThe nAThI bhUla, anAdinI re lola; jAgyo samyaga jJAna sudhArasa dhAma jo, chAMDI durbhaya mithyAniMda pramAdanIre lola...1 sahaje pragaTayo nija-parabhAva viveka je, aMtara Atama Thaharyo sAdhanA sAdhave re lola; sAdhyAlaMbI thaI jJAyakatA cheka jo, nijapariNati thira nija dharmarasA Thavere lola...2 devacaMdrajI mahArAja. (gaI covIsInA 16mA tIrthaMkara namIzvara svAmInuM stavana.) he namIzvara prabhu! Apa lokAloka prakAzaka cho, kevala jJAnathI jagatanA padravyanA anaMtadharmone prakAzanArA cho. he nAtha ! parama samAdhirasa nimagna, 2010_05 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 321 anaMtakarUNAnA bhaMDAra, niSkAraNa paropakArane karanAra, vAtsalyanA sAgara, jagatanA sArthavAha, aciMtya ciMtAmaNI, kalpavRkSa ane kAmadhenuM samAna ApanuM darzana thavAthI mArI anAdinI bhUla nAza pAmI. ApanA darzane mane mArI oLakha thaI. he prabhu! Apa kevA cho? Ape ApanuM zuddha cetanya svarUpa pragaTa karyuM che. ApanA Atmapradezo nirAvaraNa banyA che. anaMtajJAna anaMtadarzana, anaMtacAritra, anaMtavIrya, anaMtadAna, anaMtabhoga, anaMta upabhoga, avyAbAdha sukhathI paripUrNa, svarUpa ramaNI, svarUpa bhogI, svarUpAnaMdI paramAtmA Aje mArA svAmI banyA e jANI mArI romarAjI vikasita thaI gaI che. mArA AtmAnA asaMkhya pradezo AnaMdarasamAM garakAva thaI gayA. huM aMdaramAM Tharyo. he prabho ! ApanuM anaMta guNamaya vItarAga svarUpa nihALatA "A zarIra te huM chuM" evI mithyAtvanI nidrA mArI nAza pAmI. pudgala dravyamAM Adara, bahumAna, rUci, ramaNatArUpa pramAdadazA nAza pAmI. huM jAgrata thayo ane samyagajJAna sudhArasa amRtanA dhAma samAM mArA zuddha caitanya svarUpanuM mane bhAna thayuM. huM tattvavilAsI, anaMta AnaMdano kaMda, anaMtaguNono bhoktA chuM. evI mane zraddhA ane rUci utpanna thaI. sva-parano viveka pragaTyo. huM darzana, jJAna, cAritra, tapa, vIrya svarUpa chuM. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza pudgalanA guNo che. tenAthI huM bhinna ajara, amara, avinAzI AtmA chuM. tethI deha, mana, vacana, pugalakarmathI bhinna anaMta AnaMda ane sukhanA paramadhAma samAna AtmAnuM zuddha svarUpa pragaTa karavA mATe ullasita thayo. cetanA svarUpAvalaMbI banI. vibhAva dazAmAM paDelI jJAnAdi zaktio paramAtmAnA avalaMbane AtmAvalaMbI banI. AtmAnA guNo AtmAnuM jJAna, svarUparamaNatA (cAritra), vIryaNAdi AtmasvarUpanI sAdhanAmAM upayogI banavA mAMDyA. "tyAgIne savi para-pariNati rasa rIja jo, jAgI che nija AtamAM anubhava ISTatA re lola, sahaje chUTI AzravabhAvanI cAla jo, jAlima e pragaTI saMvara ziSTatAre lola...3 pudgalamAM ramavuM, tene bhogavavuM, grahaNa karavuM, rakSaNa karavuM, vadhAravuM Adi parapariNati aMdara je niraMtara cAlatI hatI, teno rasa, rUci, ramaNatA, tanmayatA Adi mithyAbhAvono aMta Avyo. temAMthI chUTavAno samyaga pariNAma utpanna thayo. ramAtmAnA svarUpano anubhava karavAnI tAlAvelI jAgI. anAdinI AzravabhAvanI cAla chUTavA mAMDI ane saMvara pariNati utpanna thaI. - - 2010_05 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 AgaLa jaIne kahe che karmabaMdhanA heturUpa je pApasthAnako te tamArI bhaktinA prabhAve prazastabhAvane pAmyA. eTale ke, dehe dhane kuTumbe ca sarva saMsAriNAM ratiH / jine jinamate saMghe, punarmokSAbhilASiNAm // atyAra sudhI saghaLA saMsArI jIvone deha, dhana ane kuTuMbamAM ja rati arthAt AnaMda hato. paNa jinazAsana maLyA pachI mokSArthI jIva dehane badale jina, dhanane badale jina - Agama ane kuTuMbane badale zrI saMgha upara potAnI draSTi kendrita kare che. AtmAne potAnI sattAgata paramAtmadazAnuM bhAna thAya che. upayoga paramAtmAsvarUpe pariNamyo tethI dhyAtA dhyeya svarUpa banI gayo. atidustara evo saMsArasamudra prabhunA avalaMbane khAbociyuM banI gayo. pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhinI eka pachI eka kaDIo joDAvA mAMDI ane tethI AtmAnA avyAbAdha sukha Adi guNonI pUrNatA khIlavA mAMDI. A dRSTimAM rahelA jIvane graMthibheda thayelo che tethI aMtaHkaraNanI vizuddhi thayelI hovAthI uttama vyutapradhAna hoIne A pramANe vicAre che. na hyalakSmI sakhI lakSmIryathAnandAya dhiimtaam| tathA pApasakhA loke dehinAM bhogavistaraH // 159 // alakSmInI sakhI evI lakSmI jema buddhizALIone AnaMdane mATe thatI nathI. tema pApasakhA evo bhogavistAra prANIone AnaMdane mATe thato nathI. alakSmI jenI henapaNI che arthAt je lakSmInI sAthe sahacarI rUpe alakSmI joDAyelI che evI lakSmI buddhizALIonA AnaMdane mATe thatI nathI. je saMpatti gharamAM AvavAthI kuTuMbanI barabAdI thavAnI hoya, daridratA AvavAnI hoya, gharano saMpa nAza pAmavAno hoya, kuTuMbamAM kaleza ane saMgharSa pedA thavAno. hoya, roga, zoka, mRtyu AdinuM kAraNa banavAnI hoya evI jo khabara paDI jAya to buddhizALI AtmAne tevI lakSmI AvavAthI AnaMda thato nathI paNa du:kha ja thAya che. jema koI samartha jyotiSI AvIne kahe ke tame pAMca varSamAM kroDapati thazo paNa te sAthe ja tamane bhayaMkara kensarano roga lAgu paDaze athavA to te ja gALAmAM tamArI patnInuM mRtyu thaze athavA to tamAro ekano eka dIkaro cAlyo jaze to mANasane kroDa rUpiyA maLavA chatAM AnaMda thato nathI uparathI du:kha thAya che ke enA karatAM to AvI lakSmI gharamAM na Ave to sAruM. vikramanA vakhatamAM pelA puruSane tyAM daridra nArAyaNanI mUrti AvI to te puruSa du:khI du:khI thaI gayo. 2010_05 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 323 saMtoSa, saMpa, prasannatA, zAMti, nizcitatAdi sukhonA nAzanA kAraNabhUta lakSmI ciMtakone AnaMda mATe thatI nathI. tema bhoganI sAthe pApanuM avinAbhAvIpaNuM hovAthI (arthAta jyAM jyAM bhoga che tyAM tyAM pApa che) tevA pApanA vistAravALo bhoga paNa prANIonA AnaMdane mATe thato nathI. jIvonI hiMsA vinA bhoganI prApti thatI nathI ane jIvonI hiMsA e to pApa ja che. bAra prakAranI aviratimAM cha prakAranI avirati e chakAya jIvonI mana-vacana ane kAyAthI thatI hiMsArUpa che. samagra saMsAra ane pAMca indriyonA viSayano bhogavaTo pApa ja che. viSayonI utpattimAM, prAptimAM temaja bhogavaTAmAM pApa, pApa ane pApa ja che. mATe to jJAnIo A saMsArane choDavAnI vAta kare che. SakAya jIvonA AraMbha-samAraMbha vinA saMsAranI koI pravRtti thaI zakatI nathI mATe to gRhasthAvAsane narakAvAsa kahyo che. khAMDaNI , pesaNI (vastune pIsavAmAM Ave te nizA, patthara, ghaMTI vagere) cUlo, pANiyAruM ane sAvaraNI A pAMcane mahAnIzIthamAM katalakhAnA kahyA che. jenA dvArA jIvonI katala thayA ja kare che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza A pAMce indriyonA viSayono bhogavaTo pApa vinA thato nathI. eka kapa rahA banAvavA mATe ke eka vakhatanA bhojana mATe asaMkhya pRthvIkAya, apakAya, teukAya, vAukAya, vanaspatikAya temaja bIjA paNa hAlatA cAlatA jIvonI virAdhanA karavI paDe che. tenA vinA te vhA ke bhojana taiyAra thatA nathI to bIjA bhogonI to vAta ja zuM karavI ? Aje rasanendriyane AdhIna thaIne mANasa abhakSya, akalavya, anaMtakAya, mAMsa vagere cIjonuM bhakSaNa kare che. temAM asaMkhya ane anaMta anaMta jIvonA kaccaraghANa vaLe che. sAthe te indriyonI AsakitanuM je bhAva pApa che te to pAchuM hoya ja che. soMdaryanA prasAdhano pAchaLa DhagalAbaMdha paMcendriya jIvonA prANa levAya che. garbhapAta dvArA mAsuma ane nirdoSa bALakone garbhamAMnegarbhamAM krUra ane ghAtakI rIte mArI nAMkhavAmAM Ave che. methana saMjJAmAM ArUDha thayelo te kriyAthI bethI nava lAkha garbhaja paMcendriya jIvone tathA asaMkhya saMmUcchima jIvone haNe che. A katalakhAnAmAM paMcendriyA jIvonI krura rIte katala karavAmAM Ave che. Ama saMsAra cAre bAjuthI jotAM nAnI moTI hiMsA temaja bIjA pApothI bharelo che. saMsAramAM rahevuM ane pApa na karavuM e zakya nathI. mATe ja saMsArane choDIne jJAnInI AjJA mujaba 2010_05 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 cAritra jIvana jIvanAro cauda rAjalokanA sarva jIvone abhayadAna Ape che. cauda rAjalokanA jIvo sAthe te maitrInA kola karAra kare che. saMsAranA bhoga bhogavatA puNyakarma khapI jAya che ane navA pApakarma baMdhAya che. bhogasukho cittamAM saMleza pedA kare che. azubha saMskAronuM AdhAna kare che. jIvanamAMthI zAMtino nAza kare che. mRtyu samaye samAdhi muzkela kare che. paralokamAM durgati apAve che. . A pramANe saMsArano saghaLo bhogavistAra pApa ane kusaMskAranI ja maitrIvALo che. te jIvane sukha, zAMti ane samAdhinuM kAraNa kevI rIte bane? vAsudevo ane prativAsudevo traNakhaMDanA sAmrAjyanA mAlika ane bhoktA banyA paNa aMte to narakagAmI thayA. cakravartInuM strIratna cakravartInI sAthenA bhogane pAmyuM paraMtu aMte to naraka ja maLI. brahmadatte 700 varSa sudhI cha khaMDanuM rAjya bhogavyuM paNa tenA badalAmAM 33 sAgaropamanI naraka maLI, to je sukhanI pAchaLa AvA ghora narakanA duHkho nizciMta thayelA che tene sukha koNa kahe ? ane tenAthI potAnI jAtane sukhI koNa mAne ? je je cakravartIo, rAjAo, mahArAjAo, baLadevo, maMtrIo, rAjakumAro, zreSThIputrone maLelA bhogo pratye mohanIyakarmanA kSayopazamanA baLe jAgRti pedA thaI ane tenI sAthe rahevAmAM ane sukhane bhogavavAmAM sIdhI ja naraka dekhAI to teoe kAcI sekanDamAM badhuM paDatuM mUkIne tyAga ane vairAgyanA mArge mahAbhiniSkramaNa karyuM. A saMsAramAM tAraka paramAtmAoe batAvela eka cAritra mArga ja evo che ke je jIvanI durgatithI vAraMvAra rakSA kare che. sadgati apAve che ane aMte mokSa apAve che mATe saMsAra game tevAM indra-cakrI Adi padavIothI bahArathI suzobhita, sohAmaNo ane raLiyAmaNo dekhAto hoya, game tevA apsarA tulya strIonA bhogavaTAthI mohaka jaNAto hoya to paNa tenAthI pedA thato rAga vivekI AtmAone phlIdhara sarpanA daMzanI jema kATanAro lAge che. temAM vivekI AtmAne potAnuM nikaMdana nIkaLI jatuM dekhAya che. temAM mAnava jIvananI amUlya kSaNono vinAza che. cAritranA puruSArthanI barabAdI che ane bhavobhavanI narakane kharIdavAnI che mATe tevA saMsAramAM vivekI AtmAo rahevAne icchatA nathI. ene to cAritra e ja potAnA prANa lAge che ane mokSa e ja potAnuM ghara lAge che mATe tene meLavavA ja te puruSArtha kare che. temAM ja potAnA jIvananI sArthakatA mAne che. sarvajJanA vacananI zraddhA na hoya te ja bhogone TesTathI bhogavI zake, te ja saMsAramAM majhethI rahI zake. samaktiIne to zraddhA che tethI bhogomAM 2010_05 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 325 AtmAnI nAlezI ane viDaMbanA dekhAya che. bhogomAM bhUtAvaLa lAge te pachI saMsAramAM rahI zake nahi. AtmAnA svAdhIna sukhane choDIne parAdhIna sukhanI icchA koNa kare ? bhagavAnanI AjJA mujaba 25-50 varSa saMyamanA kaSTa veThI laIe to kamamAM kama durgati o na thAya. jIvone A vAta kema besatI nathI? aMdaramAM mithyAtva paDeluM che, te jIvane mUDha, avivekI ane gamAra banAve che ne durgatimAM nAMkhe che. samakitIne bhoganI aMdara duHkha dekhAya che. jyAre bhogamAM sukha dekhAya tyAre samyaktva tene cetave che. bhUkhanuM duHkha, icchAnuM duHkha bhogamAM sukhano bhrama pedA kare che. paisA AvyA eTale zuM badhuM AvI gayuM ? enArthI badhA guNo AvI gayA ? A badho AraMbha samAraMbhano jhamelo jIvane kyAM nAMkhaze ? vastupAla - tejapAlanI jema 80% 90% dharmamAM kharco to durgatithI bacI zako. ghaNuM kamAnArAne paNa Aje niyama nathI ke mAre kamANInA 20%, 25% sArA mArge kharcavA. AjanA zrImaMtonI lakSmI mojazokha ane ezaArAmamAM pUrI thAya che. eka dIkarAnA lagnamAM jamaNavAranI DIzanA 500-500 rUA. kharce che. jAnane plenamAM laI jAya che. klabomAM lagna kare che. tyAM nAcagAna ane DekorezanamAM lAkho rUpiyAnA dhUmADA kare che. kevaLa pApa pApane pApamAM ja lakSmI vApare che. enA dvArA anaMta saMsAra bhaTakI zakAya ane sahelAIthI narakamAM jaI zakAya evA pApo kharIde che. khoTA mArgathI AvelI temanI lakSmI khoTA mArge ja jAya che. samaktiI AtmA uttama zrutapradhAnathI vAsita hoI saMsAranA svarUpanI samyag vicAraNA kare che. tene potAnI mAnyatAthI viparIta mAnyatAvALA saMsArI jIvonI sAthe rahevuM paDe che. tyAM tenA hRdayane samajavA koI taiyAra nathI tethI tene saMsAra jela rUpa ja lAgyA kare che. dharmAdapi bhavan bhogaH prAyo'narthAya dehinAm candanAdapi saMbhUto dahatyeva hutAzanaH // 160 // dharmathI maLatA bhogo paNa prAyaH karIne jIvanA anarthane mATe thAya che. caMdanathI utpanna thayelo agni paNa bALavAnuM ja kAma kare che. zaMkA :- pApano sahacArI pApanI maitrIvALo evo bhoga vistAra bhale suMdara na hoya paNa dharmabhoga arthAt dharmadvArA baMdhAyelA puNyathI maLatA bhogo to suMdara che ja ne ? teno javAba Ape che. dharmanA prabhAvathI maLatA devalokAdi bhogo paNa prAyaH karIne prANIonA anarthane mATe thAya che kAraNa te bhogo AtmajAgRtine naSTa karI jIvane viSaya 2010_05 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 26 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 sevanarUpa pramAdamAM pADe che ane te pramAdathI to nizcaye karIne AtmAnuM ahita thAya che. je bhogo AtmajAgRtine naSTa kare te bhogo sArA kevI rIte kahevAya. ? bhogo cittavizuddhino nAza kare che, cittamAM malinatA lAve che ane enA dvArA jIvane samyaktvathI paNa patita kare che. bhogomAM lapeTAya eTale cAritra mohanIya baMdhAya ane samyaktva khasavA mAMDe. paNa zuddhadharmano AkSepa karanArA bhogo eTale nirjarA karAvanArA ane anAsakta rAkhanArA bhogo jIvane anarthane mATe thatA nathI mATe prAya: grahaNa karyuM che. zuddhadharmano AkSepa karanArA bhogomAM arthAta je bhogo dvArA azubhakarma na baMdhAtA nirjarAnI ja mukhyatA hoya tyAM jAgRtinI mukhyatA hovAthI tyAM pramAda bIjano yoga nathI. pramAda bIja to te kahevAya ke je jIvane bhogomAM laMpaTa banAve. azubha saMskAra nAMkhe. azubhAnubaMdha UbhA kare ane nirjarA nA karAvatA azubha karma baMdhAve. jyAre zuddha dharmano AkSepa karanArA bhogo to jIvane svarUpanI jAgRti satata TakAve che. vairAgyane jvalaMta rAkhe che. karmanA udaye kAyAthI bhoga bhogavavA chatAM cittane malina na karatA cittanI vizuddhine TakAvI rAkhe che. AtmA upara azubha saMskAranuM AdhAna thavA detA nathI. mokSanA mArga tarapha AgaLane AgaLa vadhAre che mATe AvA bhogomAM pramAdabIja na hovAthI te bhogo prANIonA anarthane mATe thatA nathI tenI bAdabAkI karavA prAyo grahaNa karyuM che. jemake tIrthakara, gaNadhara, AcAryadi mahApuruSone je zarIra, rUpa, lAvaNya, cotrIza atizayo, aSTamahAprAtihArya, indrAdi devonI bhakti, rAjA, mahArAjA, cakravartIo dvArA maLatA mAna, sanmAna, khyAti, pratiSThA, zreSThakoTinA khAnapAnAdi bhogo, pAMtrIsa atizaya yukta vANI je prApta thAya che temaja tIrSakarAdi jIvone devalokamAM je bhogAdinI prApti thAya che temaja gRhasthAvasthAmAM janma thatAM ja indrAdi devonuM Agamana, pa6 dikakumArI dvArA karAtuM zucikarma, indranuM pAMca pAMca rUpa karavA dvArA paramAtmAne merU zikhara upara laI javuM, tyAM pAMDukavananI zilA upara lAkho kaLazAthI abhiSeka temaja bIjA paNa je puNyAnubaMdhI puNyanA udayathI prApta thatAM bhogo te anarthanA. kAraNabhUta thatA nathI. gRhasthapaNAmAM paNa potAne maLelA bhogono upayoga atyaMta anAsaktapaNe karatA hovAthI teo bhogathI levAtA nathI. jema sukI mATIno goLo bhIMta upara coMTato nathI paNa kharI paDe che tema teone bhoga dvArA karmabaMdha thato nathI paNa nirjarA ja thAya che. bhogakarmathI te chUTe che. bhogapaMkanI vacce rahevA chatAM jalamAM kamaLanI jema teo nirlepa rahe che. 2010_05 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 327 sAmAnya janone je bhoga karmabaMdhanuM kAraNa thAya che te temane nirjarAnuM kAraNa bane che. sAmAnya mANasone lAgu paDato niyama asAmAnya mANasane lAgu paDato nathI. arthAta karyodayane bhogavatA yogyatA pramANe jIva kama bAMdhe che ane nirjarA paNa kare che mATe ja zAstramAM kahyuM che ke vepaDDa so vaMtharU, ve to nirarUA. | tIrthakaranA AtmAne devalokamAM temaja gRhasthapaNAmAM yoganI chaThThI kAntA dRSTi vartatI hovAnA kAraNe bhoganA sAMnidhyamAM paNa teonI zuddhino kSaya thato nathI. temaja teonI bhogamAM pravRtti karmanA udayathI hoya che. bhoga viSayaka icchA temanI nAza pAmI gayelI hoya che ane tethI jagatanA jIvone je bhoga bhogavavAthI rati arthAt AnaMdanI anubhUti thAya che tyAM teone virakti arthAta vairAgya ja anubhavAya che. bhogo badhA mRgajaLa jevA che eno spaSTa khyAla hovAnA kAraNe bhoga bhogavavA chatAM aMdarathI alipta ane asaMga rahI paramapadanI najIkamAM jAya che. A vAta adhyAtmasAramAM verAgya saMbhava adhikAramAM upAdhyAyajI mahArAje kahI che tethI mumukSue te khAsa tyAMthI jovA yogya che. tIrthakaranA jIvone kevalajJAna thayA pachI tIrthakara nAmakarmanA vipAkodayathI je aSTamahAprAtihAryAdi bhogonI prApti thAya che e bhogo ja evA che ke tene bhogavI tIrthaMkara nAmakarmane khapAve to ja zelezI avasthAdi AgaLanA zuddhadharmanI prApti thAya. te ja rIte gaNadharo paNa pAdapITha upara besI dezanAdi Ape ane rAjA mahArAjAdi tarakkI maLatA sakArAdine bhogave tyAre ja gaNadhara nAmakarma khape ne AgaLa vadhAya. te ja rIte AcAyadi paNa AcAryane yogya nAmakarmanA udayathI maLatA bhogone bhogavyA pachI nirjarA dvArA AgaLa AgaLanA zuddha dharmane prApta kare che. temaja potAnA paricayamAM AvatA bIjA jIvone paNa te samyaktva, virati, upazamabhAvAdi zuddha dharmane prApta karAvavAmAM kAraNa bane che. Ama A badhA bhogone bhogavavA chatAM aMdarathI atyaMta jAgratadazA hovAthI te anarthane mATe thatA nathI. tIrthakarAdine je bhogo maLe che te vItarAga sarvajJa thayA pachIthI maLe che mATe tyAM pramAdabIja nathI temaja gaNadhara, AcAryAdine maLatA bhogo paNa chaThThA guNaThANAnA UMcA adhyavasAya sthAnomAM hovAthI tyAM paNa pramAda nathI temaja tIrthaMkarAdinA jIvone devalokamAM ke gRhasthapaNAmAM je bhogo maLe che tyAM yoganI chaThThI draSTi hovAthI jvalaMta vairAgya, upazamabhAva, audAsInyabhAva ane prazAMtavAhitA che. vaiSayika bhogamAMthI bhogavRtti ane sukhabuddhi nIkaLI gaI che. tethI tyAM paNa prabaLa 2010_05 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 T jAgRtinA kAraNe pramAdarahitatA ja che. zaMkA : zuddhadharmano AkSepa karanArA bhogomAM pramAdabIjano ayoga che ema zAthI kaho cho ? samAdhAna : zuddha dharmane lAvI ApanArA te bhogo atyaMta anavadha evA tIrthakarAdirUpa phlathI zuddha hovAnA kAraNe temAM pramAdabIja nathI. arthAta atyaMta anavadha evA tIrthakarAdirUpa phlanA kAlamAM ja te bhogonI prApti thAya che. Adi padathI gaNadhara, AcAryanuM grahaNa karavuM. jIva jyAre atyaMta jAgrata avasthAmAM varte che tevA kAlamAM A bhogonI prApti thatI hovAthI te bhogomAM pramAdabIja nathI. zaMkA : zuddha dharmano AkSepa karanArA bhogo atyaMta anavadya evA. tIrthaMkarAdi rUpa phlathI zuddha kema che ? samAdhAna : puNyanI zuddhikAlamAM AgamamAM ja abhiniveza (Agraha) hovAthI dharmasAra = dharmanI pradhAnatAvALA evA cittanI ghaTamAnatA thAya che. arthAta tAtparya e che ke zuddhadharmAkSepI bhogone anukULa evA vizuddha puNyano jyAre baMdha thAya che tyAre teonuM citta eka mAtra tattvamAM ja abhiniviSTa che athati zAstrajJAnA pAlanamAM ja AgrahavALuM che ane tethI dharmanI pradhAnatAvALuM ja temanuM citta hoya che. tattvamAM ja Agraha hovAnA kAraNe dharmasAra arthAta atyaMta upazama pradhAna evuM citta hoya che ane AvA dharmasAra citta vakhate je vizuddha koTinuM puNya baMdhAya che teno vipAkodaya atyaMta niravadha evA tIrthaMkarAdi phlakAlamAM ja thAya che mATe vipAkoTathI prApta thatA bhogo tIrthakarAdi kvathI zuddha che. A ja vAtane dRSTAMtathI kahe che - zetya che prakRti jenI evA caMdanathI utpanna thayelo agni paNa prAya: karIne bALe ja che kAraNake teno tevA prakArano bALavAno svabhAva che. ahiMyA paNa prAyaH eTalA mATe kahyuM ke te agnine satyamaMtrAdi dvArA saMskArita karavAmAM Ave to maMtranA prabhAvathI. te agni dvArA dAhakArya thatuM nathI mATe prAyaH kahyuM. A vAta sakalaloka prasiddha che. zItala caMdanathI paNa upanyo, agni dahe jima vananere dharmajanita paNa bhoga ihAM tima, lAge aniSTa te mananere... sthirA dRSTi sarjAya. puNyathI maLatA bhogo paNa A draSTimAM rahelA jIvane aniSTa lAge che. 2010_05 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 3 29 bhogAttadicchAviratiH skandhabhArApanuttaye / skandhAntarasamAropastatsaMskAravidhAnataH // 161 // haju pAMcamI draSTimAM rahela samyagadRSTi jIva A saMsAra svarUpanI kevI vicAraNA kare che te jaNAve che. bhogathI thatI tAtkAlika evI irachAnI virati - icchAnI nivRtti e khabhA upara rahelA bhArane dUra karavAne mATe anya khabhA upara bhArane sthApanA karavA samAna che. kAraNa ke tenAthI bhoganI icchAne pedA kare tevA aniSTa saMskAronuM AdhAna thAya che ane tethI paramArthathI bhoganI icchAnI nivRtti thatI nathI. bhoga bhogavavA dvArA tatkALa bhoganI icchAnI nivRtti thAya che paNa pachIthI navA navA bhogane bhogavavAnI icchA thayA ja kare che. jema eka khabhA upara rahelA bhArane dUra karavA bIjA khabhA upara te bhArane mUkavAthI pahelA khabhA para bhAranuM duHkha dUra thatAM kSaNavAra zAMti maLI paNa pAcho tarata ja bIjo khabho dukhavA AvatA te duHkhane dUra karavA pAcho pahelA khabhA upara bhAra mUkyo to khabho du:khavA rUpa du:kha paramArthathI to UbhuM ne UbhuM ja rahyuM tethI paramArthathI icchAnI nivRtti na thaI. upAdhyAyajI mahArAja batrIsImAM - tAra natimat arthAta tevA prakAranA karmabaMdhathI janita aniSTa bhogasaMskAranuM ullaMghana na thatuM hovAthI paramArthathI bhoganI icchAnI nivRtti thatI nathI. arthAta jema eka khabhA uparathI bIjA khabhA upara bhAra mUkatA duHkhano. atikrama = nAza thato nathI tema bhoga bhogavavAthI bhogasaMskArano atikrama arthAt nAza thato nathI. haribhadrasUrijI mahArAja sAhebe navA bhoga saMskAronuM AdhAna thatuM hovAthI icchAnI nivRtti tAtvikI nathI ema kahyuM. jyAre upAdhyAyajI mahArAje AtmA upara je bhoga saMskAro paDelA che teno bhoga bhogavavA dvArA nAza thato na hovAthI icchAnI nivRtti tAtvikI nathI ema kahyuM. A baMne kathana satya che kAraNake bhoga bhogavavA dvArA bhoga saMskArono nAza thato nathI ane navA bhoga saMskAronuM AdhAna thAya che. tethI aniSTa saMskArano pravAha cAlyA kare che. banne kathanano sAra eka ja che. jema khabhA upara rahelA bhArathI thatuM du:kha e bhArane sarvathA khabhA uparathI dUra karavAthI ja thAya paNa anya khabhA upara mUkavAthI na thAya tema bhoganI icchAnI nivRtti e bhoganA virodhI anityAdi bhAvanAonA 2010_05 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 coga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 bhAvanathI thAya. tattanUna tyAga, vairAgya, anitya, azaraNAdi bhAvanAone niraMtara bhAvavAthI bhoganI icchA pAtaLI paDatI jAya che. natu vichatra pramuH mAtrA vA - paraMtu bhoga bhogavavA dvArA icchAno kSaNika viccheda karavAthI ke bhoganI icchAne dabAvI devAthI bhogecchAnI nivRtti thatI nathI. icchAo AkAza samAna anaMta che ane viSayo dvArA teno aMta kayAre paNa Avato nathI. aMgArakArakanuM dRSTAMta : potAnA 98 bhAIo para potAnI AjJA manAvavA bharate dUta mokalyo tyAre 98 bhAIo potAnA pitA RSabhadeva prabhu pAse AvIne upAya pUche che ke prabho ! amAre zuM karavuM ? Ape ApeluM rAjya anyAyI rIte bharata amArI pAse kevI rIte mAMgI zake ? ane adhikanI amane icchA nathI to zA mATe ame enI AjJA mAnIe ? zA mATe enI sevA karIe ? je atRpta mANasa hoya te ja mAnane nAza karanArI sevA svIkAre. tethI yuddha karavuM e ja upAya che chatAM Apane pUchyA sivAya ame kAMI paNa karavAne samartha nathI. tyAre prabhu kahe che he vatso ! vIra puruSoe droha karanArA zatranI sAthe yuddha karavuM ucita che paNa te zatru bharata nahi paNa tamArA aMdaramAM paDelA rAga, dveSa vagere kaSAyo che je tamane bharata zatru che tema dekhADe che. A zatruo janmAMtaramAM paNa anartha ApanArA che. rAga-sadgati thavAmAM loDhAnI zRMkhalA samAna baMdhanakAraka che, dveSa-narakAvAsamAM nivAsa karavAne mATe baLavAna mAnarUpa che, moha-saMsAra samudranI ghumarImAM nAMkhavAne mATe paNa (pratijJA) samAna che ane kaSAya-agninI jema potAnA Azrita janonuM dahana kare che tethI te zatruone jItavA eka dharmanuM ja zaraNa svIkAravA yogya che tenI ja sevA karavA jevI che jethI zAzvata AnaMdamaya padanI prApti sulabha thAya. A rAjyalakSmI aneka yonimAM pADanArI, ati pIDA ApanArI, abhimAnarUpa LavALI ane nAzavaMta che. he putro ! pUrve svarganA sukho anaMtI. vAra tame bhogavyA chatAM tamArI tRSNA pUrI na thaI to aMgArA karanAra manuSyanI peThe manuSya saMbaMdhI bhogathI to te kema pUrI thAya ? te A pramANe - koI aMgArA pADanAra puruSa pANInI mazaka laIne nirjaLa araNyamAM aMgArA pADavAne mATe gayo. tyAM madhyAhnanA tApathI ane aMgArAnA tApathI utpanna thayelI tRSAthI te AkrAMta thayo tethI sAthe lAvelI mazakanuM sarva jaLa pI gayo, to paNa tenI tRSA zAMta thaI nahi eTale te sUI gayo. svapnamAM te ghera gayo ane gharanI aMdara rahelA kaLaza, goLA, gAgara vagerenuM sarva jaLA 2010_05 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 331 pI gayo. to paNa tenI tRSA zAMta thaI nahi eTale vAva, kUvA, sarovara, nadIo ane samudranuM jaLapAna karyuM. to paNa nArakInA jIvonI tRSA-vedanAnI jema tenI tRSA zamI nahi. pachI mAravADa dezamAM jaIne rajuthI darbhano pULo bAMdhI jaLane mATe kUvAmAM nAMkhyo, duHkhI mANasa zuM na kare ? kUvAmAM jaLa baMhu UMDuM hatuM tethI darbhano pULo kUvAmAMthI kADhatAM madhyamAM ja jaLa jhamI gayuM, tene nIcovIne te pIvA lAgyo, paNa je tRSA samudranA jaLathI zamI nahi te pULAnA nIcovelA jaLathI kema zame ? te pramANe tamArI paNa svarganA bhogothI nahi zamelI tRSNA rAjya lakSmIthI kema chedAze ? mATe he vatso ! sAcuM sukha to mokSamAM che tenI prAptinuM kAraNa saMcama che tene ja tamAre svIkAravuM ghaTe. prabhunA AvA vacano sAMbhaLI 98 putrone tatkALa saMvega utpanna thayo ane temaNe cAritra grahaNa karyuM. Ama AtmAnI aMdara paDelA bhavobhavanA kAmavAsanAnA saMskAro viSayone bhogavavAthI kayAre paNa jatA nathI, uparathI vRddhi ja pAme che pachI teno cheDo kayAre paNa Avato nathI jyAre saMyamI banIne Indriyono nigraha karavAmAM Ave to ja teno aMta pAmI zakAya che. ekavAra sokreTIsane koIke pUchayuM ke jIvanamAM keTalI vAra bhoga bhogavavA joIe? sokreTIsa - putraprApti mATe jIvanamAM ekavAra. paNa jo teTalAthI tRpti na thAyato ? sokreTIsa - to pAMca varSe eka vAra. teTalAthI paNa tRpti na thAya to ? sokreTIsa - to varSamAM ekavAra to paNa tRpti na thAya to ? sokreTIsa - varSamAM be vAra. paNa tene smazAnamAM javA mATenI taiyArI rAkhIne bhogavavA joIe. viSayonI aprAptimAM manamAM durgAna cAle te vairAgyano abhAva che. aMdara tyAganI icchA nathI. tyAganI rUci nathI ane saMyogavazAt sahana karI levuM paDe che, te gamatuM nathI tethI A durbAna cAle che. bhAvanAnuM AlaMbana na laIe tyAM sudhI aMdaranA duSTa saMskAro nIkaLe nahi. tyAM sudhI karmano kSayopazamAM na thAya. bharata cakavartI, marUdevA mAtA, araNikAputra AcArya, puSpaculA sAdhvI. A badhAe bhAvanAnA baLa upara AgaLa vadhIne kSapakazreNI mAMDI che. cAritra mohano nAza karavA mATe cAritranI kriyAo moTaranA paiDA samAna che. zraddhApUrvakanuM jJAna DrAivaranA sthAne che jyAre bhAvanAyoga peTrolanA sthAne che. jema peTrola e TAyara vagere cakro gatimAna kare che te na hoya to DrAivIMga sArAmAM sAruM hoya to paNa kAMI kAma ApatuM nathI, te ja rIte bhAvanAyoga jJAna ane kriyAnA cakrone vegavAna kare che jenA prabhAve cAritramoha zithila 2010_05 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 2 banatA AgaLa vadhAya che. saMsAramAM dareka AtmAnuM je patana thAya che tenA mULamAM tapAsa karavAmAM Ave to koIne koI viSayonI Asakti ja kAma karatI hoya che. prabhu mahAvIrano AtmA marIcInA bhAvamAM viSayAsakata thavAthI paDayo. tridaMDIpaNuM svIkAryuM. eka ja sparzendriyanA viSaye cAritra mUkayuM. A viSayAsaktatA aMdara paDI hatI mATe mAMdo paDatA koI sAdhue sevA na karI to temAMthI ziSyanI icchA thaI ane Akhare kapila maLatA aMdara paDelI. icchA tIvra banI. jenAthI utsuka prarUpaNA thaI. mAMdo paDayo ane sAdhue sevA na karI tethI sAdhuo pratye durbhAva utpanna thayo tenAthI bhAva samyaktva gumAvyuM. Ama marIcinuM saMsAramAM je patana thayuM te badhAnA mULamAM viSayAsakita hatI, sukhazIlatA hatI. cogapravRttinuM prathama cila A pramANe bhoganI asAratAnA bhAvanavaDe karIne sthirA dRSTimAM svairya utpanna thAya che. yogAcAryovaDe karIne A dRSTimAM bIjA paNa alolatAdi guNo kahevAya che. ahiMyA alolatA hoya che tenA kAraNe dravya-bhAva Arogya pedA thAya che. viSayonI lolatA = gRddhi e ja badhA roganuM kAraNa che. niSpharapaNuM hotuM nathI. arthAt hecAnI kaThoratAno abhAva hoya che. gaMdha paNa zubha hoya che. mutra ane purISa (caMDila) paNa alpa hoya che. zarIranI kAMti, cittanI prasannatA ane svaranI saumyatA hoya che. arthAt jIvonI sAthe saumya ane premapUrvakano vyavahAra hoya che. A yogapravRttinuM prathama cihna che. arthAt ratnatrayI rUpa yoganA prathamayoga samyagadarzanakAle sthirAdRSTimAM AvA guNo hoya che. have chaThThI draSTimAM rahelA yogInA cinho jevA hoya te batAve che. dareka pravRttikAle mathyAdi bhAvanAothI vAsita citta hoya che. arthAta koI paNa viSayamAM pravRtti kare tyAre tenuM mAnasa maitrI, karUNA vagere bhAvanAothI vAsita hovAnA kAraNe dareka pravRtti e bhAvanAnI asara taLe ja vartatI hoya che arthAt koIpaNa pravRtti kare tyAre tenA mAnasa upara jagatanA jIvonI hitaciMtA, paropakAranI bhAvanA, karUNAdinI asara dekhAtI hoya che. (noMdha : viSaSyaveta: e pATha barAbara lAgato nathI paraMtu viSaSa cetaH Avo pATha yogabiMdu zloka 55nI TIkAmAM tathA batrIsI 24/s nI TIkAmAM che. ane te barAbara hoya ema jaNAya che.) cittanuM saMkalpa baLa hovAnA kAraNe prabhAvavALuM mAnasa hoya che arthAt 2010_05 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 333 pratibhAsaMpanna AkRti hoya che. lolatA na hovAnA kAraNe dhIratAthI yukta citta hoya che. rAgadveSAdi DhaMDhothI aMdhRSyatva arthAt parAbhavapaNuM hotuM nathI. abhISTa vastuono lAbha thAya che. A dRSTimAM atyaMta paropakArazIla svabhAva hovAnA kAraNe saghaLA lokamAM priya bane che. sAtamI - AThamI draSTimAM rahelA niSpana yogInA cihno : doSono nAza vizeSa prakAre thayelo hoya che. parama evI tRpti hoya che arthAta viSayonI. icchA sarva prakAre, atyaMta rIte zAMta thaI javAnA kAraNe AtmaguNomAM ja paramatRpti hoya che. sarvatra aucitya pUrvakanuM ja vartana hoya che arthAta potAnA ziSyone avasare avasare vAcanA pradAna temaja sAraNA-vAraNAdi anuzAsana paNa hoya che. chaThThI draSTimAM paNa aucitya yoga hoya che chatAM A dRSTimAM paNa te lakhavAnuM kAraNa e che ke A dRSTimAM rahelA yogIo sarvakAryathI para banI eka mAtra dhyAnamAM ja rahenArA hoya che tethI tyAM aucitya yoga na hoya evuM koIne lAge, te mATe spaSTa kare che ke A draSTimAM paNa aucityanuM pAlana hoya che. vAcanAdi Ape tyAre zarUAtamAM dhyAna na hoya paNa tyAra bAda tarata ja te AvI jAya che. samatA atyaMta zreSTha koTinI hoya che. saghaLA vikalpo. zamI javAne kAraNe bhave - mokSe samabhAvavALA hoya che tathA siddhayogI hovAnA kAraNe ahiMsAdi yogo evA siddha thaI gayA hoya che ke potAnA paricayamAM AvatA vAgha, siMhAdi hiMsaka prANIo paNa ahiMsaka banI jAya che. tamArI thI arthAt prAtijajJAnathI sahita hoya che. prAtijajJAna AThamI dRSTimAM hoya. che. A badhA niSpannayogIonA cihno anyadarzanakAroe kahelA che ane rUpi = svadarzanamAM paNa A akRtrima = svAbhAvika guNono samudAya A pAMcamI dRSTithI mAMDIne jANavo. upAdhyAyajI mahArAja yogadRSTinI sajhAyamAM kahe che. aMze hoya ihAM avinAzI, pudgala jAla tamAsI re, cidAnaMdaghana sujasa vilAsI kima hoya jagano AzI re... pAMcamI dRSTimAM AtmAnI anubhUti thavAthI AtmA aMzathI avinAzI bane che. ahiMyA tene have huM marato nathI paNa deha mare che tevo khyAla hovAthI jarA paNa muMjhavaNa thatI nathI. saghaLo saMsAra - pudagalanI bAjI- nATakano tamAso. lAge che tethI dRSTAbhAve tene jue che. jeNe cetanyaghana svarUpI AtmAmAM ja vilAsa = AnaMda anubhavyo te have jagatanA kayA padArthamAM muMjhAya ? e have A saMsAranA vinAzI padArthonI AzA zA mATe rAkhe ? pUrvakarmanA yoge prApta 2010_05 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 bhogasaMpattino upabhoga kare che paNa te anAsakata bhAve kare che. jalakamalavata nirlepa rahe che eTale temAM baMdhAto nathI paNa bhogavIne chUTI jAya che. pAMcamI sthirASTino sAra A sthirA dRSTimAM ratnanI prabhA jevuM nitya - apratipAtI darzana arthAta bodha hoya che. pratyAhAra nAmanuM yoganuM aMga prApta thAya che. bhrAMti nAmano cittadoSa TaLe che. ane sUkSmabodha nAmano guNa prApta thAya che. tamograMthino bheda thavAthI samasta saMsAranI ceSTAo bALakanI dhUligRhakIDA samAna tuccha ane asAra lAge che tathA mRtathI prApta thayela vivekanA baLe sarva bAhyabhAvone mRgajaLa, gaMdharvanagara ane svapna jevA dekhe che. AMtara evI je nirAbAdha, nirAmaya jJAnajyoti che eja paramatattva che. bAkI bIjuM badhuM upadrava samAna che. evI samajanA baLe viSaya - vikAromAM indriyone joDatA nathI ane dharmane bAdhA na upaje tevI rIte prayatnavALA hoya che. alakSmInI sakhI lakSmI buddhizALIone jema AnaMda ApatI nathI tema pApasakhA evo bhogavistAra prANIone AnaMda mATe thato nathI kAraNake bhoga ane pApa beno avinAbhAva che. prANIonA upaghAta vinA bhoga saMbhavato nathI, caMdanathI utpanna thayelo agni paNa jema dajhADe che tema dharmanA prabhAvathI maLatA bhogo paNa AtmAne tApa pedA kare che tethI te aniSTa lAge che. bhoga bhogavavAthI thatI irachAnI virati e tAttvikI nathI paNa eka khabhA para mUkelA bhArane tyAMthI UtArIne bIjA khabhA para mUkavA jevI atAtvikI che. tenAthI bhoga saMskArano nAza thato nathI paraMtu bhogasaMskAra cAlu ja rahe che. ema samajI samyagdaSTi AtmA bhogone dUrathI ja choDavA prayatna kare che. have chaThThI kAntA nAmanI dRSTine kahe chekaantaayaametdnyessaaN prItaye dhAraNA parA / ato'tra nAnyamunnityaM mImAMsAsti hitodayA // 162 // kAntA dRSTimAM nityadarzanAdi anyanI prItine mATe thAya che tathA parA dhAraNA hoya che tethI ahiMyA anyamud nathI. haMmezA hitodayI mImAMsA hoya che. pAMcamI draSTimAM kahela nitya = apratipAti darzana athari bodha, pratyAhAra, bhrAMti nAmano cittano doSa TaLavAthI prApta thayela sUkSmabodha vagere bIjAne prIti upajAve che paraMtu heSanuM kAraNa banatA nathI. tenuM kAraNa e che. ke A dRSTimAM anaMtAnubaMdhI cAra kaSAyano kSayopazama hoya che sAthe bAkInA bAra kaSAyamAMthI rasanI vizeSa hAni thayelI hovAne kAraNe prazasta kaSAya hoya. 2010_05 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 335 che tethI A dRSTimAM rahelA jIvo upazamapradhAna temaja maitrI, karUNA, vAtsalyAdithI bhAvita cittavALA hoya che. tethI paropakAra pradhAna temanuM jIvana hoya che. koI paNa pravRttimAM A jIvo svArthane gauNa karanArA hoya che. koIpaNa jIvane duHkha thAya evuM emanuM vartana ja hotuM nathI, ane tethI A dRSTino bodha svabhAvathI ja eTalo zreSTha koTino hoya che ke te koInA mATe paNa dveSano viSaya banato nathI. eka bAju viveka jvalaMta che ane svArthavRtti jarA paNa nathI. paropakArathI vAsita ja citta che tethI A draSTino bodha saghaLA jIvonI prIti ane AnaMdane karanAro ja thAya che. A dRSTimAM sarvatra aucityanuM pAlana hoya che.potAnAthI adhika guNasaMpanna evA gurvAdi vaDIlo pratye pramoda, hRdayanuM bahumAna ane bhakti hoya che. temano vinaya hoya che. potAnAthI nIcI kakSAnA jIvo mATe temanA haiyAmAM atyaMta karUNA ane paropakAra karavAnI vRtti hoya che temanA pratye vAtsalyabhAva hoya che eTale koIpaNa jIva temanA paricayamAM Ave to tene toSanuM ja kAraNa bane che. - jyAre pAMcamI draSTimAM cAra prakAranA kaSAyano kSayopazama hovA chatAM bAkInA bAra prakAranA kaSAyamAMthI vizeSarasanI hAni na thayelI hovAthI kaSAya. aprazasta paNa banatA hatA. pramAda, dehAdino rAga, potAnuM pahelA jovAnI vRtti A badhuM hovAnI saMbhAvanA hatI tethI pAMcamI dRSTino viveka javalaMta hovA chatAM teno bodha bIjAne mATe prItinuM ja kAraNa bane evuM kahI zakAtuM nahotuM. kayAreka bIjAne aprItinuM paNa kAraNa bane tevI zakyatA-saMbhAvanA nakArI zakAya tema na hatI. jo ke A dRSTino bodha to eTalo suMdara che ke jenA dvArA koIne dveSa thAya ja nahi paNa bodhakAlIna anya doSone kAraNe te bodha anya jIvonA dveSamAM viSaca bane che. A dRSTine "kAntA' nAma ApyuM te yathArtha che kAraNa ke A dRSTimAM kAntA eTale pativratA strI jevo paramArthabhAva hoya che. jema pativratA strI gharanA badhA ja kAma karavA chatAM patinuM ja ciMtana kare che tema A dRSTivALA jIvanuM citta sadA mRtadharmamAM lIna hoya che athavA to kAntA eTale priya. anya jIvone te priya lAge che athavA to yogIone priya hoya che tethI A dRSTine kAntA dRSTi kahI che. pAMcamI draSTimAM je nityadarzana, sUkSmabodha, pratyAhAra, bhrAMtityAga hoya che te ahiMyA vizeSa nirmaLapaNe bhAse che. A dRSTino bodha tArA jevo hoya che. tArAno prakAza ratnanA prakAza karatA tejasvI hoya che ane te AkAzamAM camake che tema A dRSTino bodha sthirA dRSTi karatAM vadhu jvalaMta hoya che temaja cidAkAzamAM jhaLahaLe che. ahiMyA 2010_05 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 AvelAne have nIce paDavAnuM hotuM nathI. cAra kaSAyanA kSayopazama ane bAra kaSAyanA prazasta udayathI haMmezA zubhabhAva ja hoya che. svarUpa tarapha ja A bodha gamana kare che. svarUpamAM sthiratA anubhavAya che. dravyAnuyoganA marmane pAmanArI dRSTi khulI gaI hoya che. zrata - anubhavanI dazA pratisamaya vadhatI jAya che. sUkSmabodha baLavattara banato jAya che. dehAdithI bhinna cetanya svarUpanuM bhAna draDhapaNe varte che. caitanya svarUpane je sarvatra vyApIne rahelo che te ja AtmA che enAthI atirikata saghaLA bhAvo padgalika che. evI pratIti varte che. A anAdi saMsAramAM asthira ane vinAzI evuM pugala ja nAce che, AtmA nahi. pudgala dravyo enA paryAyamAM satata pharavALA anubhavavAthI pugala dravyo eka kosmika DAnsa karI rahyA hoya tevuM lAge che jyAre paramAtma svarUpanI najIka gayelo A dRSTimAM rahelo AtmA to pudagalanI rAsalIlAne ke pudgalanA DAnsane nirlepabhAve nihALI rahyo che. anAtma bhAvomAM Atmabuddhi e ja bhrAMti che ane te TaLI gaI hovAthI AtmAmAM ja Atmabuddhi prApta thaI che. bodha AtmasvarUpamAM ja vizrAnta thayelo. che. Atma svarUpamAM ja ArAma kare che. cittabhrAMti ke AtmabrAMtithI A AtmA anaMtakALa saMsAramAM rakhaDayo. te TaLavAthI have AtmasvarUpamAM ja paramazAMti anubhavAya che. azubhabhAva TaLI javAthI ane svarUpanI nikaTatA anubhavavAthI AtmA vizeSa karIne AzravathI chUTato jAya che. ugra saMvaradazA anubhavAya che ane tethI svarUpa guptatA sArI rIte anubhavAya che. yoganuM chaThThuM aMga dhAraNA * pratyAhAra AvyA pachI dhAraNA thAya che. cittano dezabaMdha te dhAraNA, arthAt cittane amuka nizcita dezamAM dhArI rAkhavuM, pakaDI rAkhavuM te dhAraNA che. nAsikAnA agrabhAga upara athavA be bhrakuTinA. madhyabhAgamAM AjJAcakra upara athavA mRtanA ciMtana, mananamAM ke paramAtmabhaktimAM joDI rAkhavuM te dhAraNA che AtmAne parabhAvamAMthI pAcho kheMcavo te pratyAhAra ane AtmabhAvamAM dhArI rAkhavo te dhAraNA che. A ja dhAraNAmAMthI AgaLa jaIne dhyAna Ave che ane aMte tattvAnaMda samAdhimAM te laya pAme che. Ama jyAM parabhAvamAMthI pratyAhAra ane AtmabhAvamAM cittane rAkhavArUpa dhAraNA AvI tyAM parapariNati to khaMDita thaI gaI. jJAnasvarUpamAM sthiratA karavAthI kartA bhoktAbhAva ja na rahyo ane tethI AzravabhAva - baMdhabhAva paNa na rahyo paraMtu jJAtA-draSTAbhAva ja rahyo. anyamud doSano nAza - A dRSTimAM yogamArgano virodhI Azaya 2010_05 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 337 anyamud doSano nAza hoya che. cogamArga sivAya anyatra bhogamArgamAM kayAre paNa harSa thato ja nathI arthAt A dRSTimAM kayAreka saMsAranI pravRtti karavI. paDe, bhoga bhogavavA paDe, lagnAdi karavA paDe to paNa udAsIna bhAvanI ja - parAkASThA hoya che, paNa te kriyAmAM lezamAtra AnaMda nathI hoto. mATe saMsAranI kriyA vakhate paNa yogicitta ja hoya che. anyamud kema nathI ? temAM hetu kahe che, tattapratimAsAyita | viSayomAM pravRtti karavA chatAM viSayomAM pratibhAsa arthAt sukhAkAritAno bodha thato nathI paraMtu duHkhAkAritAno ja bodha thAya che. batrIsI 24/8mAM - sthirabhAva hovAthI anyatra = AtmaramANatA sivAya bhogapravRttimAM AnaMda nathI kAraNake A dRSTimAM anyaviSayamAM pratibhAsa arthAta AkarSaNa nathI. tIrthakaro badhA gRhasthAvasthAmAM yoganI A chaThThI kAntA draSTine pAmelA hoya che. teo saMsAranI badhI pravRttio udAsInabhAve ja kare che temAM 2Sabhadeva prabhunuM dRSTAMta vicAravA yogya che. gRharApaNAmAM prabhunI udAsInatA - prabhunA vivAha samayane avadhijJAnathI jANIne indra prabhunI pAse AvIne kahe che ke he prabho ! Apa garbhAvAsathI ja vItarAga jevA cho ane anya puruSArthanI apekSA nahIM hovAthI mokSa puruSArthane mATe ja sajja thayelA cho. tathApi he nAtha ! mokSamArganI jema lokono vyavahAra mArga paNa ApanAthI ja pragaTa thavAno che. tethI te lokavyavahAranA pravartana mATe huM Apano pANigrahaNa mahotsava karavAnI icchA rAkhuM chuM. Apa prasanna thAo. he svAmin ! bhuvanamAM bhUSaNarUpa sunaMdA ane sumaMgalAne paraNavAne Apa yogya cho. te samaye avadhijJAna vaDe potAne tyAsI lAkha pUrva sudhI bhogavavA yogya dRDha bhogakarma che ane te avazya bhogavavuM paDaze ema jANI sUryavikAsI kamaLa jema sUrya asta pAme ne karamAI jAya tema prabhunuM mukhakamaLa nisteja thaI gayuM. ane sAyaMkALanA kamaLanI peThe prabhu adhomukha thaIne rahyA. Ama lagna jevA prasaMgo paNa A dRSTimAM rahelAne AnaMda ApanArA thatAM nathI. AtmArAmInI dRSTi AtmAmAM ja nimagna thAya che. AMtarika sukhano. viraha temane pIDA upajAve che. karmajanya bAhya upAdhinA prasaMgamAM AtmAnA akhaMDAnaMda anubhavanamAM vighna Ave tyAre te AtmAo kheda pAme che. arthAta upayoga utkRSTapaNe AtmAkAre pariNamelo hoya che. " manamohana tuma sanamukha nirakhatuM, AMkha na tRpati amacI moha timira ravi harSa caMdra chavi, mUrata e upazamacI.. huM to vAriprabhu tuma mukhanI, devacaMdrajI. " 20.10_05 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 AtmasvarUpa sAthe prIti baMdhANI hovAthI mana bIje kayAMya rati pAmatuM nathI. paramAtmA pratye parama premapravAha vadhato jAya che. kamalinI dinakaranA kara vinA, gaurI girIza vinA, kumudinI caMdra vinA ne lakSmI giridhara vinA jema bIjAne cAhatA nathI tema A jJAnI puruSane paramAtmA sivAya anyatra kyAMya pratibhAsa - AkarSaNa thatuM nathI. cAtaka jema jaladharanA jalanI pratIkSA karato hoya tema A AtmA paNa paramAtma svarUpane ja jhaMkhato hoya che. AvI avasthAne anubhavatA ane paramAtmAnA virahane nahi sahana karatA AtmArthI AtmAnA e udgAra che ke rAtri ane divasa eka paramArtha viSayanuM ja manana rahe che. AhAra paNa e ja che. nidrA paNa e ja che. zayana paNa e ja che, svapna paNa e ja che. bhaya paNa e ja che. bhoga paNa e ja che, parigraha paNa e ja che. calana paNa e ja che. Asana paNa e ja che. adhika zuM kahevuM ? hADamAMsa ane tenI miMjAne eka ja raMganuM raMgana che. eka eka roma paNa jANe eno ja vicAra kare che ane ene lIdhe nathI kaMI jovuM gamatuM, nathI kaMI cAkhavuM gamatuM, nathI kaMI sAMbhaLavuM gamatuM, nathI kaMI sparzavuM gamatuM, nathI kaMi bolavuM gamatuM ke nathI mauna rahevuM gamatuM. nathI khAvuM gamatuM ke nathI bhUkhyuM rahevuM gamatuM, nathI saMga gamato, nathI lakSmI gamatI ke nathI alakSmI gamatI...., - Atmatatva Atma svarUpane choDIne anyatra AnaMda pAmavo te anyamud nAmano cittadoSa. athavA AdarelI yogakriyAne choDIne bIje harSa pAmavo te paramArthanA kAryamAM bAdhaka hovAthI anyamud che ane te doSa A dRSTimAMthI nIkaLI gayela hoya che. - mImAMsA guNa akhedAdi kramathI prApta mImAMsA nAmano guNa ahiMyA pragaTe che. sarvakAlane mATe sadvicAra rUpa mImAMsA hoya che. kayAre paNa lezamAtra azubha vicAraNA hotI nathI AthI ja karIne A dRSTi hitanA udayavALI che kAraNake samyajJAnanuM phLa samyak pariNati ahiMyA hoya che. pAMcamI dRSTimAM samyajJAna hovA chatAM tenuM phLa samyak pariNati aMze aMze hovAthI hitodaya jevo joIe tevo na hato paNa pAMcamI dRSTithI hitodaya zarU thaI jAya che. ahiMyA teno vikAsa jovA maLe che. batrIsI 24/8mAM - dhAraNA hovAthI sadA mImAMsA hoya che ane anyamuddo abhAva hovAthI, dhAraNA e sabhyajJAna phLa svarUpa hovAthI hitanA udayavALI A dRSTi che. sUkSmabodha te che ke je viSayomAM jato nathI. bodha sUkSma thaye chate 2010_05 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 339 upayoga rAgAdimAM na jatA svarUpamAM pakaDAI rahe che ane tethI ahiMyA sahaja rIte tattvanI vicAraNA hoya che. tattvaciMtanathI upayoga svarUpanI dizAmAM AgaLa vadhe che. upayogane vikalpomAMthI ke rAgAdibhAvothI choDAvavo hoya to. tattvaciMtana e amogha sAdhana che. AtmAne jevA svarUpe jANe che tevA svarUpe ja te pariName che. jeNe AtmAne rAgAdi rUpe ciMtavyo che te zuddha pariNAmane kyAMthI pAmaze ? te azuddha pariNAmano kartA thaIne tevo ja potAne anubhavaze. caitanyanuM lohacuMbaka lagADatAM je pariNAma AtmAmAM kheMcAI Ave te AtmAnA kharA (zuddha) pariNAma che. je pariNAma AtmAmAM aMdara kheMcAI nA Ave te rAgAdi azuddha pariNAmo che te AtmAnA nathI. AtmAmAM rAga-dveSarUpI IcchAno prayatna thatAM tenA nimitte eka jAtano vAyu zarIramAM utpanna thAya che te vAyunA saMcArathI zarIrarUpI taMtra potAnA kAryamAM pravarte che. tyAM te dehanA kAryono AtmAmAM Aropa karIne ajJAnI tene ja AtmAnI kriyA mAne che jyAre jJAnI to bhedajJAnavaDe parasparano Aropa parasparamAM choDI daIne svarUpamAM ja rahe che. bodhanI sUkSmatA hovAthI temaja zubhaviSaya rUpa dezamAM citta paDAyeluM hovAthI tattvanuM ciMtana-manana nididhyAsana cAlyA ja kare che tenA pariNAme jIvane anyamud arthAta AtmAne choDIne anyatra kayAMya AnaMda Avato nathI. potAnA bodhane anusAre bhAvanAnuM bhAvana, dravya, guNa, paryAyathI padArthanI temaja dravya, kSetra, kAla, bhAvathI asti, nAsti rUpe padArthanI vicAraNA A draSTimAM hoya che jenA phaLarUpe AtmAmAM jJAnane anurUpa samyapha pariNati pedA thAya che ane tethI AtmAno hitodaya - amyudaya anubhavAya che. moha ahiMyA potAnI asara upajAvI zakato nathI. mohanIcanuM svarUpa - mohanIya eTale moha (mUDhatA) + saMbaMdha (joDANa) (mohya padArtha sAthe upayoganuM joDANa) vikalpa (mohya padArtha viSeno vicAra). mithyAtva mohanIya, samyakatva mohanIyamAM badalAvAthI mithyA vinAzI nAzavaMta padArtha prati moha-mUTatA cAlI gayA paNa tenI sAtheno saMbaMdha ane vikalpa UbhA rahyA. mohanIyano eka paryAya mUTatA-te samyakatva AvatA gayo eTale be paryAya haju rahyA mATe ja to mithyAtvane mUDhatA kahela che ane mithyAtvIne mUTa kahelA che. gADha mithyAtvanA udayamAM jIva potAnA hitAhitano vicAra karavAnI zakti gumAvI bese che ane ahitamAM hita mAnI pravarte che te mUDhatA che. samyakatva AvyA pachI avirati eTale mohaya padArthono saMbaMdha cAlu 2010_05 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 coga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 rahe che tethI cothuM guNasthAnaka avirati samyagra dRSTi guNasthAnaka kahevAya che. aviratinA e saMbaMdhone kApI nAMkhavAthI eTale viratimAM AvavAthI AgaLano vikAsa thAya che. avirati gayA bAda paNa vicAro - vikalpo - kaSAyo UbhA rahe che. sAdhaka nirvikalpa banatAM e vikalpo jAya che. bArame guNasthAnake nirvikalpatA Ave che je kSINamoha guNasthAnaka che tyAM mohano sarvathA nAza hoya che. mohanA kAraNe ja jIva saMsAramAM baMdhAyo che. advaita svarUpI AtmA dvaita banyo che. advaitane DhaMtamAM rahevuM paDe che e ja kalaMkarUpa che. vairAgya vagara AtmAmAM niSkAma prema TakI zakato nathI. prema eTale "huM maTIne tuM thavuM" ane pachI "huM ane tuM maTIne te thavuM." pugala drazya che. AtmasvarUpa drazya nathI. je drazya nathI te kahevA jevI cIja nathI. lupta ane gupta rAkhavA jevI cIja che. anubhavavA jevI cIja che. AtmAnA AnaMdanuM vadana hoya - pradarzana na hoya. A dRSTimAM AtmA bahArathI mona ane aMdarathI zAMta thayelo che. pote aMdaramAM je AnaMda vedI rahyo che te bahAra koIne kahevAne icchato nathI. jagatanA jIvo upara satata mohanI asara cAlu che. jyAre A AtmA mohanI asarathI alipta che tethI tenI AMtarika avasthA jagata samajI zake tema nathI. vilpanuM baLa tUTI jatAM aMdarathI zAMtarasa vedAya che je jIvane bahAra- pudgalamAM javA deto nathI. AtmAnuM svarUpavedana na anubhavyuM hoya tyAM sudhI ja dehavedana sukharUpa lAge che. svarUpavedana anubhavyA pachI dehavedana sukharUpa hoya toya du:kharUpa lAge che, bojA rUpa lAge che. A draSTimAM A sthiti anubhavAya che. asyAM tu dharmamAhAtmyAt samAcAra vizuddhitaH / priyo bhavati bhUtAnAM dharmaikAgramanA stathA // 163 // A dRSTimAM dharmanA mAhAbhyathI AcAranI vizuddhi thavAne kAraNe saghaLA prANIone priya bane che tathA dharmane vize ekAgracitta hoya che. saMsAranI kriyA karavA chatAM citta cogamArgamAM - udAsIna bhAvamAMja hoya che. AtmA jyAre pudgala bhAvane choDIne AtmabhAvamAM saMpUrNapaNe laya pAme che ane pachI temAMthI kayAre paNa bahAra Avato nathI tyAre te paramAtmA bane che. vItarAga sarvajJa bane che. temanA dvArA batAvelo dharma te zuddha AtmAno dharma che tenAthI anya te karma che. je karmane kApe te dharma che. A draSTimAM AvA dharmanA baLe AcAranI vizuddhi vadhavAthI mana, vacana ane kAyA traNe vizuddha banelA hoya che. traNayoganI vizuddhithI je pravRtti thAya che te lokopakAraka hoya 2010_05 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 34 1 che ane tethI te saghaLA prANIomAM priya bane che. ahaMkAranI sAMkaDI divAlo toDIne samarpaNa, bhakti, paropakAra dvArA Atmavilopana karI samasta jagata tarapha vaLyo che tethI lokapriya banyo che. rAga, svArthavRtti, saMkucitavRtti, tucchavRtti, kSudravRttinA raMga AtmAmAMthI nIkaLI gayelA hovAthI premano raMga caDyo che. rAga ane prema be sAthe rahI zakatA nathI. baMne pratispardhI che. virodhI svabhAvavALA che. baMne vacce sahaja aNabanAva che. prema hoya tyAM rAga TakI zakato nathI. rAga svArthamUlaka che. prema vairAgyamUlaka che. premamAM tyAgavAnI vRtti che. rAgamAM levAnI pradhAnatA che. rAga hRdayane saMkucita kare che. prema hRdayane vizALa kare che. prema e AtmAnI prasAdI che. sapuruSono anugraha che. prabhunI aciMtya kRpA che. lAgaNImAM upabhoganI vRtti Ave che te Asakti che. lAgaNImAMthI janmatI dareka Asaktino tyAga thAya tyAre rAga jAya che ane prema pragaTa thAya che. pANImAM phTakaDI nAMkhavAthI kacaro dUra thAya tema jJAnamAM prema bhaLe tyAre halakI vRttio dUra thAya che ane jJAna nirmaLa bane che A jJAnanI nirmaLatA te ja prema che. jJAnanI malinatA, kaluSitatA rAgAdithI che. A dRSTimAM pudgalabhAvamAM audAsInya vRtti hovAthI AtmA sthitaprajJa banyo che ane A sthitaprajJa kevo hoya tenA lakSaNa bhagavadgItAmAM batAvyA che. he arjuna ! manamAM rahelI sarva icchAono. je tyAga kare che ane AtmA pote potAnA vaDe potAnAmAM ja saMtuSTa thAya che tyAre te sthitaprajJa kahevAya che. du:khane viSe jenuM mana udvigna banatuM nathI ane sukhomAMthI jenI spRhA nIkaLI gaI che, je rAga, bhaya ane krodha vinAno che te sthirabuddhivALo kahevAya che. rAga vinAno hovAthI te te zubhAzubhane pAmIne je AnaMda pAmato nathI ke dveSa pAmato nathI. tenI prajJA pratiSThita thayelI che arthAta sthiratAne pAmelI che. jema kAcabo cAre bAjuthI potAnA aMgono saMkoca karIne rahe che temAM indriyone indriyonA viSayomAMthI je pAchI kheMcI le che tenI prajJA sthira che. nadIo dariyAmAM potAnuM jaLa ThAlavyA kare che chatAM dariyo kayAre uchAMchaLo thato nathI. saune potAnAmAM samAvI de che. te gaMbhIratA ke zAMti choDato nathI. te chalakAto nathI. kadAca dukALa paDe nadIo sukAI jAya ane nadIonuM jaLa samudramAM na Ave to paNa te sukAI jato nathI. tema gItAno sthitaprajJa jagatabharanA viSayo tenI pAse Ave chatAM te 2010_05 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 adhIro thato nathI. te sadAya samudra jevo dhIra ane gaMbhIra rahe che. jagatanI aneka kAmanAo tenI samakSa Ave chatAM te DolAyamAna thato nathI. harSathI te uchAMchaLo thato nathI. zokathI te dhUMdhaLo thato nathI. harSa ane zoka baMnene je potAnAmAM samAvI le te sthitaprajJa. sthitaprajJa bhogathI bhAgato paNa nathI ane bhogomAM DUbato paNa nathI. chaThThI draSTimAM AtmA A sthitaprajJadazAne anubhave che. A viSayamAM eka sAdhaka AtmA potAnA pustakamAM bhAva vibhora banatA lakhe che ke - khaTake sadA manamAMhI jene mohanuM hovA paNuM, khaTaka evI thAya jevI. AMkhamAM khaTake kahyuM te ja jAgyo jANavo ne jAgatAnA ghara mahIM, corI bane nA zakaya kadIye, cora tyAM Ave nahIM. maraNakALe mohathI mana bhUlatuM bhagavAnane, e moha nA pAme ane bhUle nahi nija bhAnane; brAhmI sthitimAM sthira rahI je sarvadA nizcala rahe, nara brahmarUpa te jANavo, nirvANa pada ene kahe. prajJA thatAM sthira citta saheje zAMta ne nirmaLa bane, prasannatA chAi rahe re, sarvadA evA mane; sthitaprajJa kerI A avasthA sahaja che ne kAyamI, je prApta thAtAM puruSane pachI moha nA thAto kadI, brahmamAM nirvANa aMte pAmavuM che lakSya A, jJAna ne vaLI dhyAna sevA dharmanuM sAlya A; baMdhana tyajIne Atma saghaLA, brahmamAM jAto bhaLI, e sthitine brahmamAM niNanI sthiti kahI. pudagalamAMthI AkarSaNa nIkaLI gayuM che. padArtho ke vyaktio taraphtI phoI spRhA rahI nathI. prajJA svarUpamAM sthita che ane paropakArAdi kAryo vaDe lokamAM priya che tethI A dRSTimAM rahelAnuM mana dharmane viSe ja ekAgratAne pAmeluM che. sadA brAhmI sthitimAM rahevAno prayatna kare che tethI UMcI koTinI samatAne AsvAde che. " zrutadharme mano nityaM kAyastvasyAnyaceSTite / atastvAkSepakajJAnAnna bhogA bhavahetavaH // 164 // tenuM mana nitya zratadharmamAM hoya che. jyAre kAyA to anya kAryamAM paNa hoya che AthI karIne AkSepaka jJAnane lIdhe bhogo bhavanA hetu thatA nathI. A dRSTimAM rahelA yogInuM mana mRtadharma pratyenI dRDha bhAvanAne lIdhe (3) 2010_05 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 343 mRtadharmamAM lIna hoya che arthAta viSayomAMthI virakata thayeluM mana sadA mRtanA ciMtana - mananamAM lAgeluM hoya che. AvA AtmAo guru pAsethI lIdhelI vAcanAne satata vAgoLatA hoya che. tattvanA ciMtana - mananamAM evA lIna banI jAya che ke jethI karIne samaya kyAM pasAra thaI jAya che te paNa temane khabara paDatI nathI. jJAna, dhyAna ane kriyAmAM rakta banIne pUrvonA pUrve jeTalo kALa paNa cAritramAM sahelAIthI pasAra kare che. jJAna, dhyAna, kiriyA sAdhatA kATe pUrvanA kALa, bhaviyA munivara parama dayALa. Ama mRtadharmamAM mana rakta hovAthI AhAra-pANI vagere bIjI pravRtti. to mana vagara ja kare che. te pravRtti karatI vakhate mana temAM na hovAthI teo dvArA te pravRtti karAya che paNa teo te pravRttine karatA hotA nathI. viSayo badhA durgatimAM laI janArA che teno barAbara khyAla hovAnA kAraNe tenuM heyarUpe ja saMvedana che ane zrutajJAna e ja tAraka che evI pratItinA kAraNe svarUpa pratyenuM kheMcANa hovAthI AvuM jJAna AkSepakavaMta jJAna kahevAya che. nirjarA karAvanAruM kahevAya che. ane AvuM AkSepaka jJAna hovAnA kAraNe ja A dRSTimAM rahelA jIvone kayAreka bhogo bhogavavA paDe to te bhavanA hetu thatAM nathI. anuttara vimAnamAM rahelA jIvone yoganI A chaThThI dRSTi vartatI hoya che. sarvArthasiddha vimAnamAM devonI zayyA upara sauthI vaccenuM motI 64 maNanuM hoya che. tenI tA 3ra maNanA cAra motI hoya che. tenI tA 16 maNanA ATha motI hoya che tenI tA 8 maNanA 16 motI hoya che. tenI tA 4 maNanA batrIsa motI hoya che tenI tA 2 maNanA cosaTha motI hoya che tenI tA 1 maNanA ekaso aThThAvIsa motI hoya che. badhA maLIne kula 253 motI thAya che vaccenuM motI vAyunA yogathI athaDAvAthI parasparanA badhA motIo. athaDAya che ane temAMthI divya saMgIta - madhura nAda utpanna thAya che je karNane atipriya lAge che tema ja te motIone jotAM bhUkha, tarasa paNa chIpe che. AvA divya saMgItanI vacce rahevA chatAM paNa te sarvArthasiddha vimAnanA devo 33 sAgaropamano samagrakALa saMgItamAM lIna na thatA tattvaciMtananI vacce pasAra kare che ane tethI te divya saMgItane anubhavavA chatAM tenI pratyenuM AkarSaNa na hovAthI te bhogo tene bhavanA hetu thatA nathI. karmabaMdhanuM kAraNa banatA nathI paNa karma nirjarAnuM ja kAraNa bane che. te ja rIte tIrthaMkaranA jIvo gRhasthAvasthAmAM hoya tyAre teone javalaMta vairAgya varte che. teonA A - - 2010_05 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 vairAgyane viSayonA vAyarA bujhavI zakatA nathI. kAraNake pavana to dIpakane bujhavI zake, dAvAnaLane nahi. dAvAnaLa to pavanane pAmIne uparathI vadhu jvalaMta bane che tema tIrthaMkarono gRhasthAvasthAmAM vairAgya dAvAnaLa jevo hoya che je viSayorUpI pavana phuMkAtA vadhu prajvalita bane che. tIrthaMkaranA AtmAo karmanA udaye saMsAramAM rahI bhogone bhogavavA chatAM karmathI ke rAgathI lepAtA nathI paraMtu karmano khAtmo bolAve che. bhogakarma nikAcita hovAthI karmano udaya temanI pAse bhoganI pravRtti karAve che paNa jvalaMta vairAgyanA kAraNe te pravRtti gADha karmabaMdha ke bhavabhramaNamAM nimitta banatI nathI. upAdhyAya vinayavijayajI mahArAja zAMtasudhArasamAM lakhe che ke nIca zatrune nIca upAyathI jIte che. zatru nIca che ane te bIjI koI rIte jItI zakAto nathI mATe tene jItavA mATe anivAryapaNe bhoganI pravRtti karavI paDe che. te AtmAo bhogane bhogavavA chatAM paNa aMdarathI tadna nirlepa che. tenuM kAraNa e che ke RRSabhadeva bhagavAna 83 lAkha pUrva sudhI (1 pUrva eTale 70 hajAra 560 abaja varSa) saMsAramAM rahyA. kalpavRkSanA phaLa khAdhA. saMsAranA bhoga bhogavyA ane jevI prabhue dIkSA lIdhI enA pahelA divasathI ja prabhune upavAsa cAlu thaI gayA. prabhu gocarI mATe jAya che paNa koIne khabara ja nathI ke prabhune zuM khapa che ? kevI cIja apAya ? tene kAraNe prabhune 400-400 divasanA covihArA upavAsa thayA. chatAM prabhunA manamAM eka paNa vikalpa koInA mATe paNa uThato nathI. gocarI jatI vakhate je sthiti che te ja sthiti pAchA pharatI vakhate che. te bemAM lezamAtra ka nathI. AvuM kyAre bane ? tyAre ja ke saMsAramAM rahI nirlepa bhAve bhogane bhogavyA hoya to, anyathA A zakya na banI zake. A AtmAo saMsAramAM rahIne paNa satata saMsAranA svarUpanuM ja ciMtana-manana karatA hoya che. jJAnanA baLe jANe che ke mAre ATalo kALa AvA AvA paryAyomAMthI pasAra thavAnuM che pachI ja cAritra udayamAM AvavAnuM che tethI te te paryAyo A dRSTinA vizuddha bodhanA baLe nirvizeSa pariNAmathI pasAra kare che. pRthvIcaMdra ane guNasAgaranA jIva paNa sarvArthasiddha vimAnamAMthI AvIne pRthvIcaMdra ane guNasAgara tarIke janmyA tyAre yoganI chaThThI kAntA dRSTi che. te vakhate temano vairAgya kevo che te sajjhAyamAM varNavatA lakhyuM che kegIta vilApane samagaNe, nATaka kAyakleza; AbhUSaNa tanubhAra che, bhogane roga gaNeza mere lAla... 2010_05 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 345 AvI pariNativALA jIvone bhogo bhavanA hetu kevI rIte bane ? arthAta na ja bane te samajI zakAya tema che. "mana mahilAnuM vahAlA upare, bIjA kAma karata re, tima zrata dharme mana draDha dhare, jJAnAkSepakavaMtare.... co.da. sakjhAya 6-6. gharanA badhAja kAma karavA chatAM jema pativratA strInuM mana tenA patinA vize ja lAgeluM hoya che tema saMsAranA saghaLA kAma karavA chatAM A dRSTimAM rahela jIvanuM mana jJAnI puruSa pAsethI zravaNa karela dharmanA ciMtana - mananamAM ja hoya che. anya cIjamAMthI manano vikSepa ane vikalpa nIkaLI gayela hovAthI tenuM mana jJAna pratye ja AkSepavaMta = AkarSaNavALuM banyuM che. jema vyAyAmazALAmAM zarIra upara telanuM mardana-mAliza karIne koI jIvA vyAyAma kare to tene bahAranI raja coMTe che paNa telanuM mardana karyA vinA kasarata kare to tene raja coMTatI nathI. tema ajJAnI jIvomAM AsaktirUpa, rAgarUpa cIkAza rahelI che tethI te saMsAranI pravRtti karatA karmathI lepAya che jyAre A draSTimAM rahela jJAnI to jalakamalavata nirlepa hovAthI saMsAranI pravRtti karavA chatAM karmathI levAtA nathI mATe jJAnI puruSanuM draSTAMta laI ajJAnIe tenuM anukaraNa karavuM te koI rIte yogya nathI. saMsAramAM rahIne sarvathA nirlepa rahevAnuM ane karmarajathI bacavAnuM parAkrama A jagatamAM koI viralaAtmAo karI zake che. badhA AtmAnuM te gaju nathI. bAhya upAdhino yoga vaLagelo hovA chatAM aMdarathI AtmAne sama pariNAmI banAvavo ane cittanI samAdhi jALavavI e AMkhanI pAse retI upADavA jevuM ke be bhujAnA baLe svayaMbhuramaNa samudra taravA jevuM ke mINanA dAMte loDhAnA caNA cAvavA jevuM duSkara kArya che. mATe A badhI vAto sAMbhalIne ajJAnI jIvoe "huM bhoga bhogavavA chatAM aMdarathI nirlepa chuM" evo cALo na karatA dUrathI ja bhogane choDavAno prayatna karavo joIe ane jJAnIoe batAvela vizuddha AcAra pAlananAM mArga upara cAlIne AtmAne pApathI bacAvavo joIe. nahi to A badhI vAto evI che ke emAM mAyAcAra sevAvAno bhaya bahu moTo che ane jIvane pramAdI banatA vAra lAge tema nathI. sAdhana sAdhya banI jatAM vAra lAgatI nathI. jJAnInI dazA avarNanIya che. yaMtranI pUtaLIo jema dorI saMcArathI cAle che tema nirIha evA jJAnI puruSonI pravRtti pUrva prArabdha karmanA udayathI cAle che eTale tevA jJAnIonuM citta mokSamAM lIna hoya che. saMsAramAM to teo yogamAyA karatA hoya tevuM 2010_05 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 lAge che kAraNake bahArathI teo jevuM kare che tevuM aMdarathI hotuM nathI. jJAnInI dazA adbhUta hoya che. tene oLakhatA parama vAtsalya jAge che. jJAnamArgane ArAdhatA AtmA jJAnI bane che. samyaga jJAna parama vairAgya svarUpa che. caitanyanA madhura vicAra karatAM karatAM mana zAMta thAya che. kaSAyo dUra thAya che. jJAnarasa anubhavAya che. jJAnI kahe che ke je tuM jJAnane vAraMvAra nahi jue, jJAnane vAraMvAra nahi tapAse to jJAna vagaranA badhA bhAvo tane acetana jevA nIrasa lAgaze. tane kayAMya kharo utsAha nahi Ave. athavA to tuM rAganA rasamAM ja rokAI jaIza. dareka kAryanI utpattimAM ekalA rAganI utpattine nA jotAM jJAnAdi guNonI utpattine paNa sAthe jovAmAM Ave to e rIte samyaphapaNe dekhatA bhedajJAna thAya che. cetanyane zAMtino svAda anubhavAya che. satata cetanyA svarUpanI dhUnamAM rahevAthI bhedajJAna najIka Ave che. samyaga vicAranuM LA tattvanirNaya ane AtmAnI anubhUti che. pravacana sAra gA. 231 mAM tenA kartA lakhe che ke sarvajJano mArga anekAnta che. tethI potAnI dazA tapAsIne je rIte ekaMdare potAne lAbha thAya te rIte vartavAno bhagavAnano upadeza che. jyAre badho je rasa AtmAnA AnaMdane cAkhavAmAM rokAya che tyAre atIndriya zAMti anubhavAya che. AtmAnI suMdaratA abhUta che. je rAgathI ghaNI dUra che ane siddha bhagavAnanI najIka che. enI suMdaratAne jANavAmAM upayogane rokatA upayogamAM saMvara, thAya che ane upayoga svarUpa tarapha vaLavAthI svarUpa guptatA thAya che tethI nirjarA thAya che ane A saMvara, nirjarA te mokSamArga che ane A upayoga svarUpa tarapha vaLIne svarUpamAM sthira thaI jAya che te ja bhAva cAritra che. sva rUpamAM saMtAI javAthI pudgalanI mAyAjALamAMthI chUTI javAya che ane cAragatinA cUrA thaI jAya che. jenI kiMmata bhAse, jenI vizeSatA bhAse, jemAM sukhabhAse temAM ekAgratA Ave che. evo ja upayogano svabhAva che. evI kaI cIja jagatamAM che ke je jIvane hadayathI game ane temAM ekAkAra na thAya. dA.ta. jenA mATe ApaNe ghaNo sAro abhiprAya sAMbhaLyo hoya tevA tatvajJAnI mahApuruSo pravacana Ape to ApaNe ekAkAra thaIne sAMbhaLIe chIe. jenA upara ati bahumAna che evI vyakti khAlI kuzaLatAnA samAcAra pUche. sAmAnya vAta kare to paNa jIvane AnaMda thAya che to pachI tevI vyaktinA mukhe tattvanI vAto sAMbhaLavA maLe to jIvane keTalo AnaMda thAya ? AtmAne pAmavo hoya to AtmA sivAyanI bahAranI bIjI paMcAtamAM rasa levAno choDI devo joIe. bIjI badhI ja jagyAe 2010_05 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 347 vaheMcAyelA rasane tyAMthI upayogapUrvaka kheMcI laI AtmAnA viSayamAM ja e rasane joDavAmAM Ave to ja AtmAnuM kalyANa thaI zake. AtmAne pAmavA mATe AtmA sivAya bIjA badhAne bhUlavA paDe. vedAMta darzana brahmane satya kahIne vAraMvAra tenuM smaraNa karavAnuM kahe che ane jagatane mithyA kahIne tene bhUlavAnuM kahe che. brahmasatya eTale tuM ja brahma che ema nahi paNa AkhuM vizva brahmarUpa lAge abrahma kAMI lAge ja nahi. jyAM abrahma kAMI che nahi tyAM duHkha lAge kevI rIte? paMcamahAvrata jevA mahAna cAritranuM pAlana karavA chatAM dehAdhyAsa ane lokaiSaNAnA ahaM-mamamAM paDIne Aje ApaNe AtmAno anubhava pAmI zakatA nathI ane tenuM ApaNane duHkha paNa nathI A keTalI karUNa bInA che. gharabArane choDIne paMca mahAvratanuM pAlana karanArA jo AtmAnaMdI nahi bane to pachI te AzA bIjA konI pAse rAkhI zakAze ? vyavahAranaye jema cAritranA pAlananI kiMmata che tema nizcayanaye AtmAnA siddha, buddha, niraMjana, nirAkAra svarUpanI anubhUtinI kiMmata tethI paNa vizeSa che. svarUpanA lakSya, svarUpanI rUe, svarUpanI zarate, svarUpanA vyavahAre mana, vacana, kAyAnA yogane pravartAvavA te caraNakaraNAnuyoga che. svarUpane vAraMvAra yAda karavAthI vIryaMtarAyano kSayopazama vadhe che. AtmabaLa vadhe che. kSayopazama samakita vinA AgaLa vadhAtuM nathI mATe bodhilAbha mAMgavAno che ane dharmanA uttarottara adhyavasAya pAmI zakAya ane jJAna dhyAna thaI zake mATe Arogya mAMgavAnuM che. paNa dehanA bhoga mATe nahi. je bahirmukhI dRSTithI jagata racAyuM che te ja dRSTine aMtarmukhI karavA dvArA jagatane bhUlavAnuM che. jJAna ane dhyAna dvArA jIva samAdhimAM nathI jato mATe saMyoga-viyoganuM du:kha rahe che. bhedajJAnanA lakSya, nirvikalpatAnA lakSya jJAna, dhyAna karavAthI te du:kha rahetuM nathI. adhyAtma e khaMDana-maMDananI cIja nathI paraMtu jAta tapAsanI cIja che. adhyAtmano mArga e sAdhanAno mArga che. sAdhanAmAM jIve potAnA manoyogane tapAsavAno che. ApaNe ApaNA saccidAnaMda svarUpane nathI vedatA tethI ApaNe ApaNA virodhI chIe. jemAM ApaNA ja ajJAna ane moha kAraNa che. pUrNa dRSTivALAnuM jagatamAM koI virodhI hotuM nathI. dRSTi apUrNa hoya tenA virodhI hoI zake che. hakIkata to e che ke dRSTi apUrNa hote chate maitrI, prema, vAtsalya ane udAratAnA baLe ApaNe jagatane ApaNuM banAvazuM. virodhI maTADazuM tyAre ApaNe pUrNa dRSTi pAmI zakIzuM. 2010_05 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 eka sAdhakaAtmAnA anubhUti pachInA uccAra "aho ! AMdhaLAmAMthI dekhato thaIne jema AnaMda ane Azcaryamaya banIne vizvane pahelI vAra dekhe... tema ajJAnImAMthI jJAnI thaIne mahA AnaMda ane Azcarya sahita AtmAne dekhyo. saMtoe mane pratibodha karIne mArA jJAnanetra ughADyA." anubhavI puruSanA hRdayamAM prema hoya che teno saMga karavAthI, teno sparza karavAthI, tenI caraNaraja mAthe levAthI, tenuM kahyuM karavAthI ApaNAmAM paNa premano saMcAra thAya che. potAnA AtmA para lAgelA kALA DIbAMga jevA dhAbAo hovA chatAM jIva codhAra AMsue haiyAphATa rUdana karato nathI tethI AgaLa vadhAtuM nathI. kapALa, jIbha ane hRdayane zUnya rAkhavAthI sAdhanA thAya che kapALa eTale buddhithI zUnya thavuM. eTale buddhimAM jhAjhI sAMsArika vAto na bharavI. jIbhathI. jhAjhuM na bolavuM te jIbhane zUnya karavA barAbara che ane hRdayane zUnya karavuM eTale temAM vAsanA na bharavI. vAsanA na bharavI eTale lAgaNI zUnya hRdaya rAkhavuM eTale kuTuMba, svajana, putrAdi ke bIjA koI pratye aucitya pUrvakanuM vartanA hoya, lAgaNI na hoya. rAga na hoya. kheMcANa eka mAtra paramAtmA pratye hoya, have Aja vAtane dRSTAMtathI kahe chemaayaambhstttvtH pazyannudvignastato drutam / tanmadhyena prayAtyeva yathA vyAghAtavarjitaH // 165 // mAyAjaLane tattvathI joto puruSa udvega pAmyA vinA jema vyAghAta rahita paNe tenI madhyamAMthI cAlyo jAya che. pUrvanA kALamAM moTAmoTA rAjamahelomAM evI rItanA sphaTikanA pattharanI goThavaNa karavAmAM AvatI ke jethI jonArAne sAkSAta sarovarano ja bhAsa thAya ane tethI temAM sarovarano bhrama thatAM eka DagaluM paNa AgaLa cAlI na zake paNa tyAM ja Ubho rahI jAya tene mAyAjaLa kahevAya che. arthAta jala na hovA chatAM jalano bhrama pedA kare tene mAyAjaLa kahevAya che. jema mAyAjaLane paramArthathI mAyAjaLa che e rIte joto puruSa mAyAjaLathI mUMjhAyA vinA zIdhra e mAyAjaLanA mArga vyAghAtathI vajita thayelo = jarApaNa thobhyA vinA cAlyo jAya che kAraNake mAyAjaLane paramArthathI mAyAjaLarUpe oLakhyA pachIthI te rUkAvaTa karavA samartha banatuM nathI. nepAla dezanA vahepArIo 16 ratnakaMbala laIne AvyA. te zreNike na kharIdatAM bhadrA mAtAe nirAza thayelA vahepArIonI prasannatA mATe badhI ja 2010_05 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 348 ratnakaMbala kharIdI lIdhI ane enA TUkaDA karAvI zAlibhadranI batrIsa patnIone ApI, temaNe zarIra luchIne te pheMkI dIdhI. te samAcAra zreNikane maLatA bhadrAmAtAnA kahevAthI zreNika zAlibhadranA ghare tene jovA mATe Ave che, tyAre mahelanuM AMgaNuM sphaTikanuM banAvela hatuM te joIne zreNika mahArAjA dUrathI ja UbhA rahI gayA. A to pANI che kevI rIte javAya ? tyAMja buddhinA nidhAna abhayakumAre AMgaLImAMthI vIMTI kADhIne nAMkhI, avAja thayo eTale abhayakumAra kahe che pitAjI ! cAlo, A pANI nathI sphaTika che. Ama mAyAjaLane jeNe mAyAjaLarUpe oLakhI lIdhuM che te puruSa te mArga uparathI saDasaDATa cAlyo jAya che. mAyApANI re jANI tehane, laMdhI jAya aDola, sAcuM jANIre te bIto rahe, na cale DAmADola dhanadhana. yoda. sakjhAya 6-8 bhogAn svarupataH pazyaMstathA mAyodakopamAn / bhuJjAno'pi hyasaDagaH san prayAtyeva paraM padam // 166 // te ja rIte bhogone svarUpathI mAyAjaLanI samAna joto puruSa bhogone bhogavavA chatAM asaMga hote chate paramapada prati jAya che. nikAcita bhogakarmanA udayathI prApta thayelA bhogone bhogavavA chatAM paNa Asakti vagarano hovAthI paramapadane pAme che. bhogomAM Asakti na hovAthI bhogomAM parAdhInapaNuM nathI ane tethI bhoga bhogavavA chatAM karmano kSaya kare che. upAdhyAyajI mahArAje adhyAtmasAramAM vairAgyanuM varNana karyuM che ane temAM bhavanA svarUpanuM jJAna thavAthI temAM sarvatra nirguNatA dekhAya che arthAta saMsAra ene koI dRSTithI sAro lAgato nathI tethI tenA pratye arUci thavAthI teno nAza karavAnI icchA thAya che ane A icchAnA ucchedarUpa vairAgyanuM tyAM varNana karI rahyA che. Avo vairAgya cothe guNasthAnake paNa yoganI chaThThI draSTi dharAvatA tIrthakara vagerene gRhasthAvasthAmAM hoya che. pRthvIcaMdra, guNasAgara, samarAditya vagere sarvArthasiddha vimAnamAMthI AvelA che tyAMnA sukho paNa jemane DolAvI na zakyA. te sukhomAM paNa Asakata nA banatAM AtmAmAM lIna rahyA tene manuSya lokanA sukho zuM visAtamAM? manuSya lokanA sukho to tene ja sArA lAge ke jene devalokanA sukhanI yAda na hoya. nalinIgubha vimAnanuM varNana sAMbhaLatA avaMtisukumAlane jAtismaraNa jJAna thayuM ane khabara paDI ke huM nalinIgubha vimAnamAMthI ahiMyA Avyo chuM to 32-32 patnIo ane manuSyabhavanA UMcA gaNAtA bhogo paNa tuccha lAgyA ane tarata te bhogone choDIne teNe cAritra lIdhuM. teja rAtrie upasarga, 2010_05 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa0 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 Avyo to ya aDola rahyA ane pAchA tyAM ja cAlyA gayA. Ama chaThThI dRSTivALA jIvone bhogomAMthI sukhabuddhi ke paramArthabuddhi nIkaLI gaI hoya che ane tethI mAtra karmanA udayathI te AtmAo temAM pravRtti kare che. temano baLavAna karmano udaya temane viSayomAM pravRtti karAve che paNa temAM Asakita karAvI zakato nathI. Asakti na thavAmAM temanI A draSTinI jAgRti, upazamabhAva vagere che ane tethI e jAgRtinA baLe te AtmAonuM mukti taraE prayANa avirata cAlu rahe che. yoganI pAMcamI dRSTi ane chaThThI dRSTino A ja taphAvata che ke pAMcamI dRSTivALAne bhoga bhogavatA Asakti thavAnI saMbhAvanA che. te vakhate sAthe raheluM sa tva tene cetave che. jAgRti Ape che. heyarUpe lagADe che. jyAre A dRSTimAM vizuddhi vadhavAthI bhogone bhogavavA chatAM teno lepa lAgato nathI. sAdhaka jalakamalavat nyAro rahe che. pAMcamI dRSTimAMthI jIva nIce UtarI zake che, chaThThI draSTimAMthI nahi. A dRSTi AvyA pachI saMsAramAM jIvane jhAjhA bhavo karavA paDatA nathI. have to zivaramaNI tene bheTavAne mATe Atura hoya che. saMsAranuM bihAmaNuM svarUpa je barAbara samajI le che te AgaLa vadhavA mAMDe che. ahiMyA koInuM anukaraNa kAma lAgatuM nathI. narasiMha mahetA lakhe che ke "mAruM gAyuM je gAze te jhAjhA godA khAze, samajIne gAze te vahelo vaikuMTha jAze." bhogone bhogavavA chatAM anAsakta rahI adhyAtmanA mArge AgaLa vadhavuM e AtmavikAsanI zreNIno apavAdamArga che nahi ke utsarga. utsargamArga to bhogono tyAga karI jJAnInI AjJA mujaba tyAgI - virAgI banI gurvAjJAnA pAlanamAM tatpara rahevuM te che. utsarga mArga e rAjamArga che jyAre apavAda mArga keDI mArga che. rAjamArga bhUlabhUlAmaNI vagarano hoya jenA upara hajAro lAkho AtmAo cAlI zake. jyAre pheDImArga upara cAlanArA to gaNyAgAMThayA viralAo hoya. saMsAra AsaktithI cAle che. koIpaNa pApanA mULamAM tapAsa karavAmAM Ave to tyAM koIne koI Asakti ja kAma karatI hoya che paNa AsaktimAM pApanI zarUAta che te jyAre tIvra - tIvratara - tIvratama bane che tyAre te jIvane tAraka tattvonI AzAtanAnA mahApApa sudhI laI jAya che mATe A AzAtanAnA mahApApathI bacavA jJAnIo Asaktino ja uccheda karavAnuM kahe che. jeNe A Asaktine ugatI pAmI nahiM teo moDA vahelA AzAtanAnA mahApApa sudhI pahoMcI dIrgha saMsAra vadhArI gayA. 2010_05 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 3pa1 guNasaMpanna guNasena pratye dveSa rAkhI agnizarmAe anaMta saMsAranA AMdhaNa mUkyA. ziSyanI AsaktithI marIcIe koTAkoTi sAgara pramANa saMsAra vadhAryo. jyAM apavAdanuM sthAna na hatuM tyAM apavAda batAvI sAvadhAcArye anaMtI. utsarpiNI avasarpiNI saMsAra vadhAryo. AsaktinA pApathI bacavA bhagavadgItAmAM paNa ThAmaThAma niSkAma dharma karavAnI preraNA sAdhakane ApavAmAM AvI che. tAro adhikAra mAtra kamI karavAmAM che, phla pratye nahi. AvA vacano jIvane Asakti rahita thavAnI preraNA Ape che. AsaktithI ApaNe bacazuM to ja anAsakata banI asaMga thaI zakazuM. jIvavA mATe vadhAre vyakti ane vastuonI jarUra paDe che te ApaNI Asakti che. ochAmAM ochI vyakti agara vastuothI ApaNe jIvI zakIe tyAre ApaNe asaMga yogane yogya banIe chIe. vastuonI bahu jarUra paDe te ApaNI mahAnatA nathI paNa nabaLAI che. aMdarathI anAsakta rahIne satsaMga karazuM to asaMganI yogyatA vadhatI jaze. adhyAtmanA mArgamAM AgaLa vadhavA vikalpothI bacavAnuM che. jeTalA vikalpo ochA teTaluM adhyAtma UMcuM. AtmAnA AnaMda svarUpane jANavAno ane mANavAno prayatna karaze tema vikalpa ghaTaze ane zrata dvArA anubhavanI dazA vadhaze. AnaMda nirapekSa mAtra zeyane ja jANavAno prayatna karazuM to vikalpa vadhaze. je zAstrathI AtmA haNAto hoya ane vikalpo vadhatA hoya te zAstra tene mATe asat zAstra che. te zAstrathI paNa sAdhake dUra rahevuM joIe. adhyAtma zAstro, yogagraMtho bhaNyA pachI upayoga bahAramAM ja rahetAM hoya ane vikalpo vRddhi pAmatA hoya athavA to vikalpo ghaTatA na hoya to samajavuM ke adhyAtma aMdara pariNamyuM nathI. adhyAtma zAstro bhaNatA AvaDyuM nathI. jo jJAna pramANe jIvana nahi thAya to jIvana pramANe jJAna thaI jaze. dvatanuM avalaMbana levAthI cittavRttimAM bIjI vastuonA guNa anusAra cetanA prApta thaze ane te vakhate navina kartavya jJAna utpanna thatA ja indriyonI kriyA thavA lAge che tene ja paradharma kahe che. jyAM sudhI huM ane bIjA dekhAya che tyAM sudhI bahu pravRtti vadhAravAthI bahu ajJAna vadhe che. jyAre huM ane bIjA jevuM heta dekhAtuM nathI tyAre thoDI pravRttithI paNa ghaNuM sAruM kAma thAya che. lokaniMdA athavA samAjanI TIkAnA bhayathI satyanI maryAdAnuM ullaMghana na thavuM joIe, dRDha vizvAsamAM paramAtmA sulabha bane che. jyAM bIjAnuM bhAna paNa 2010_05 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 2 na rahe te zAMtipada che. dhAraNAmAM bIjAnI zUnyatA rahevI jarUrI che. dRDha aparokSa jJAnavALA paramahaMsane kartavyabuddhithI kartavya nathI chatAM je karma prArabdha yoge Ave te icchA ke bhaya vagara te karI zake che. jema kapura ne bALIe to kapura ane agni baMne adrazya thaI jAya che tema brahmabhAve thatAM karma brahmadazAmAM ekatA pAmI jAya che. AvA paramahaMsane karma karavAnuM baMdhana nathI tema na karavAnuM paNa baMdhana nathI chatAM pote sadAcAramAM rahIne varte che. temAM jeo avadhUta koTinA hoya che teo upadeza ApatA nathI temanuM jIvana ja vairAgyano bodha kare che. temanI niSThAthI pAse rahelAne ke dUra rahelAne paNa asara thAya che. jeo AcArya koTinA hoya che teo upadeza Ape che temanuM jIvana lokone abhyAsa karAvavAmAM upayogI che. jIvanabhara monanI sAdhanA karanAra eka sAdhaka lakhe che ke jyAre huM bIjAone jou chuM tyAre mArAthI judA joto nathI. jijJAsu paNa jo tyAM evA bhAvathI bese ke huM maharSithI judo nathI to tyAM reDiyonI vevalenthanI mAphTa sAcI vevalentha utpanna thAya che ane enA hRdayamAM sAcA ane sArA anubhava thavA lAge che. jenI niSThA bahu sArI hoya evA saMtanI hAjarImAM dhyAnamAM besavAthI evI dazA utpanna thavA lAge che. jema pAyakhAnAmAM rahIne klanI sugaMdha laI zakAtI nathI tema mAyika sukhamAM rahIne AtmAno AnaMda laI zakAto nathI. bhogatattvasya tu punarna bhavodadhilaMghanam / mAyodakadRDhAvezastena yAtIha kaH pathA // 167 // paNa bhogamAM ja tattva buddhivALAne bhavodadhinuM laMghana thatuM nathI. mAyAjaLamAM daDha AvezavALo kayo puruSa te mArge jAya ? sAcuM jANI re te bIto rahe, na cale DAmADola bhogatattvane e bhaya navi TaLe..... yo.da. sakjhAya. paNa jene bhogamAM ja paramArtha buddhi che, sArApaNAnI buddhi che. bhogamAM ja sukhanI kalpanA karAvanArI buddhi che tevo AtmA saMsArasAgara tarI zakato nathI kAraNake bhogamAM paramArtha buddhi hovAthI saMsArasAgarathI pAra pAmavAnA upAyamAM tenI pravRtti thatI nathI. je vastu sArI lAge tenAthI viparIta mArgamAM vIryanuM raNa kevI rIte thaI zake ? A ja vAtane dRSTAMtathI samajAve che. mAyAjaLamAM sAcA pANIno daDha Agraha jene thaI gayo che evo jIva te mArga vaDe karIne kevI rIte jAya ? arthAta na ja jAya ane tethI te ISTa nagare pahoMcI zakato nathI. zlokanA pUrvArdhamAM vidhAna che ane uttarArdhamAM tene anusarIne dRSTAMta che. 2010_05 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 353 A dRSTimAM mAyAjaLamAM sAcAjaLano bhrama nathI arthAta saghaLA bhogo e badhA duHkhakArI che. ane tenuM te ja rUpe saMvedana che mATe bhoga bhogavavA chatA bhavodadhi laMghana che. jyAre te pahelA bhogomAM Asakti hovAthI udAsIna pariNAma nathI. mAyAjaLa, mAyAjaLarUpe haju jevuM joIe tevuM lAgyuM nathI. tethI bhavodadhi laMghavAmAM vacce vacce skUlanAne pAme che. viSayomAM viSabuddhi pedA thAya ane te tIvratAne pAme tyAre ja AtmAmAM udAsIna pariNAmanI dhArA cAle che ane te ja mokSamArga che amRtavelanI sajhAyamAM A vAta Ave che. dekhiye mArga zivanagarano je udAsIna pariNAma re teha ANachoDatAM cAliye, pAmIye jima parama dhAmare.. udAsIna pariNAma e Asaktino virodhI pariNAma che. jyAM Asakti tyAM udAsInatA nahi ane jyAM udAsInatA tyAM Asakti nahi. Asakti je vRddhi pAme to te viparyAsa arthAt mithyAtvane kheMcI lAve che ane Asaktino nAza thAya to udAsIna pariNAma Ave che. AsaktinI tIvratAthI. jIva AtmasattA svarUpa sattA hArI jAya che. tenAthI saMsAramAM bahu bhaTake che. mithyAtva avirati ane kaSAyanA raMga AtmA upara caDhelA rahe che. kaSAyo satata AtmAnuM damana kare che. krodha dAvAnaLa AtmAne bALe che. mAna viSadhara Dase che. mAyAjALa jIvane bAMdhe che. lobha ajagara jIvane satata grase che. kAmarAga, sneharAga lyAphAlyA rahe che ane Asakti tIvra banatA kayAreka dRSTirAga paNa kheMcAI Ave che. mahApuruSonA satsaMga samAna kalpavRkSane choDIne jIva pudgalanA ja lekhA jokhA mAMDe che tenA traNe yoga capaLa bane che ane saMsArAbhimukha banI jIvane DUbADe che tenAthI bacavA jJAnIpuruSo Asakti upara ja kuThArAghAta karavAnuM kahe che. viharamAna anavavIca jina stavana samAvijyajI ma. krodha dAvAnaLa dadha, mAna viSadhara hasyo, mAyA jAle baMdhdha, lobha ajagara gra syo, mana, vaca, kAyAnA yoga, capaLa thayA paravazA, pudgala paricaya pApataNI aharnizadazA; kAmarAge aNanAcyA sAMDha pare dhasyo, sne harAganI rAtre bhavapiMjara vasyo; dRSTirAga rUcikAca, pAca, samakita gaNuM, Agama rIte na nAtha nirakhuM nijapaNuM. huM svarUpa nija choDI ramyo para pudgale, 2010_05 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 jhIlyo ulaTa ANI viSaya tRSNA jale; Azrava baMdha vibhAva karuM rUci ApaNI , bhUlyo mithyAvAsa, doSa dauM para bhaNI... devacaMdrajI viharamAna zrI vajaMdhara jina stavana. Asakti AtmAnI vibhAvadazA che tenAthI Azrava ane baMdha cAle che. Asakti - rAga jenAmAM nathI te paramAtmA. Asaktine je jItI rahyA che te saMta. Asaktine jItavAnuM zIkhave te zAstra. Asaktine jItavAno je prayatna kare te sAdhaka. Asakti eTale gRddhi. je padArtha saMbaMdhI vAraMvAra duHkha anubhavavA chatAM e padArtho ApaNane sukha Apaze evI lAlacathI vaLagI rahevuM te gRddhi. A Asakti ja jIvane bhogamAMthI chUTakAro thavA detI nathI ane tethI saMsArasAgara tarI zakAto nathI. anaMtIvAra bhogo bhogavIne anaMtIvAra jIva narake gayo chatAM A bhogo mane sukha ApanAra che evI buddhithI Aje paNa tene vaLagIne rahyo che. saMsAramAM game teTalA duHkho veThavA chatAM jIva cAmajanI jema bhogone vaLagelo rahe che e enA AtmAmAM paDelo viparyAya che ane viparyAsa hoya tyAM sudhI saMsAranA kuvAmAMthI koIpaNa rIte jIva bahAra nIkaLI zakato nathI, tene phrI phrIne ghAMcInA belanI jema cAregatimAM bhaTakavuM ja paDe che. tIvra AsaktivALA jIvo ekapaNa yogane sArI rIte ArAdhI zakatA nathI. paramAtmAnA zaraNe jaI zakatA nathI. AMtarika zAMti anubhavI zakatA nathI. cittasaMkaleza temane vaLagelo ja rahe che. viSayomAM Asakata jIvanI dazA kUtarA jevI bhUMDI thAya che. jema kUtarAne tame game teTalI mArapITa karo paNa jo tene roTalAno TUkaDo batAvI 'tu tu' karo to pAcho pUMchaDI paTAvato Ave che. pUrvanI mArapITa badhI bhUlI jAya che. tema A jIva paNa narakamAM anaMtIvAra karmasattAno jAlima mAra khAI Avyo chatAM Aje thoDAka viSayonA TUkaDA maLyA che to kUtarAnI jema pUrvanA badhA du:kho bhUlI jaIne temAM laMpaTa banIne jIve che ane tyAga, vairAgya, kSamAdi guNonI kamANI rUpa AtmasattAne hArI rahyo che. kuTuMba - parivArane potAnA mAnIne tenA mATe lakhalUTa pApa karI rahyo che. anAdikALathI indriyone viSayonI maitrI che. indriyo viSayomAM javA mATe ja TevAyelI che. viSayo teno khorAka che. indriyo utpanna thaI che zarIranI sAthe paraMtu tene vaiSayika sAmagrI bahArathI meLavavI paDe che jethI tenI prApti 2010_05 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 355 mATe prayatna karavo paDe che. bhoga sAmagrI bahAra che jeno kraya-vikraya thAya che. bhoga sAmagrInuM utpAdana hovA chatAM vitaraNanI asamAnatA AdinA kAraNe ekane ochuM bIjAne vadhAre maLe che. je karmanI taratamatA rUpa che. je puNyapApatattvanA LasvarUpa che. Aja karmano marma che. karmathI vighno Ave, upAdhi Ave, roga Ave, maLelI bhoga sAmagrI cAlI jAya, svajanano viyoga thAya A badhuM saMsAranA sukhamAM takalIpha pahoMcADanAruM che. sAMsArika sukha anitya ane parAdhIna che te eka sarakhuM maLatuM nathI, eka sarakhuM TakatuM nathI. eka sarakhuM bhogavAtuM nathI ane bhoganI icchA pUrNa thatI nathI tenuM paNa duHkha che Ama sAMsArika sukhanI AgaLa, pAchaLa ane vacce duHkhaja raheluM che. A vAta jIvane bese to ja anAdikAlIna Asakti tUTe ane to ja AgaLa jatA udAsIna bhAvanI dhArA cAle ke je mokSamArga che. udAsInabhAva tIvra banatA temAMthI dhyAna ane samAdhi Ave che. aMte kSapakazreNI dvArA manano nAza thAya che. mananA nAzathI vItarAgatA prApta thAya che. ajJAnanA nAzathI pUrNatA ane nirvikalpatA prApta thAya che. upamitikAra upamitimAM viSayone kadanna (eMThavADa)nI upamA Ape che ane jIvane bhikhArInI upamA Ape che. jema bhikhArI nagaranA eka cheDAthI bIjA cheDA sudhI satata bhIkha mAMge che tenA cappaNiyAmAM je kAMI eThuM juThuM vagere Ave tenAthI rAjI thAya che. game teTaluM khAvA chatAM tRpti thatI nathI ane te kadannathI tenA zarIramAM rogo vRddhi pAme che, peTa le che. vAyu saMcAra thAya che. kharAba oDakAra Ave che. tema A jIva paNa anaMtakAlathI AyuSya rUpI cappaNiyAmAM cAregatirUpa saMsAranagaramAM bhamatA vaiSayika sukhanI irachA karyA ja kare che tenI ja bhIkha mAMge che tene meLavavA majUrI kare che. pApo kare che, te maLe to rAjI thAya che, jAya to duHkha thAya che, tene vadhAravAmAM ja AnaMda mAne che, pariNAme pApakarmathI te vRddhi pAme che, teno vipAka thatA durgatimAM kaTuripAko anubhave che. jema bhikhArIne paramAnna (khIra)nA bhojananI svare paNa kalpanA AvatI nathI tema A jIvane paNa Atmika sukha - cAritra rUpI paramAnnanI kalpanA paNa AvatI nathI. Ama vaiSayika sukho e kadanna che. mAyAjaLa che. mRgatRSNikA che temAM tattvabuddhi thavAthI jIva saMsArasAgara tarI zakato nathI. sa tatraiva bhavodvigno yathA tiSThatyasaMzayam / mokSamArge'pi hi tathA bhogajambAlamohitaH // 168 // 2010_05 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 mAyAjaLamAM sAcAjaLanA dRDhAgrahavALo jIva nizcitapaNe tyAM ja Ubho rahe che. teja rIte bhodvigna evo paNa jIva bhoga jaMbAlathI mohita thayelo mokSamArgamAM sthiti kare che. mAyAjaLamAM ja pANInI buddhi thaI javAthI pANIthI trAsa pAmelo eka DagaluM paNa AgaLa vadhI zakato nathI. te niHzaMkapaNe tyAM ja Ubho rahe che tema bhoganA kAraNabhUta deha, indriya, patnI, dhanAdimAM moha pAmelo jIva, saMsArathI udvega pAmelo hovA chatAM mokSamArgamAM niHzaMka paNe Ubho rahe che paNa tyAMthI AgaLa pravRtti karato nathI. bhogarUpI kAdavathI kharaDAto chato emAMja sarvasva mAnIne paDyo rahe che paNa mokSamArgamAM AgaLa vadhato nathI arthAt mokSamArganI bahAra bhogamArgamAM ja rahe che. 'mithyAtvanI bhayaMkaratA' saMsAramAM jIvane moTAmAM moTuM duHkha hoya to te bhramanuM che. khorTI vastumAM sAcI vastuno bhrama thAya e AtmA kyAre paNa sAcI vastu pAmI zakto nathI. jema pUrvadizAmAM javAne icchatA AtmAne pazcimadizAmAM ja pUrvadizAno bhrama thaI gayo ane pachI pazcimadizAne ja pUrvadizA mAnI te tarapha cAlavA mAMDe to te AtmAne cAlavAnuM duHkha vadhatuM ja jAya che ane chatAM paNa potAnA ISTanI prApti thatI ja nathI. iSTanI prAptithI te dUrane dUra jato jAya che ane tethI karIne adhyAtmanA mArgamAM traNa prakAranA vidanomAM utkRSTa vighna digmoha tulya mitthAtva che ane teno jaya karavo atyaMta kaThina che. mithyAtvanA udayathI jIvane duHkharUpa, dukhaphlaka ane duHkhAnubaMdhI evA viSayomAM sukhano bhrama thaI gayo che ane tethI bhoganA kAraNabhUta deha, dhana, strI vagere je duHkhanA, saMkalezanA, karmabaMdhanA kAraNa che tene ja jIvananuM sarvasva mAnI saMsAramAM pravRtti kare che. tenI buddhimAM dhana ane bhoganI ja mahattA vaselI che, temAMja rasa pUrvaka pravRtti kare che, temAM ja AnaMda anubhave che. tenA kAraNe AtmAmAM durbuddhinuM eka evuM sAmrAjya UbhuM thaI jAya che ke pachI samyag mArga samajavAnI yogyatA te gumAvI bese che. tene saMsAranI asAratA samajAvanAra game tevA viziSTa jJAnI Adino yoga maLe to paNa tene saphLa karI zakto nathI kAraNa ke tenA mATenI jarUrI yogyatA guru uparanuM bahumAna, Adara, prIti, bhakti vagere tenAmAM hotA nathI. kadAca bahArathI bhakti vagere jovA maLe to paNa aMdarathI tenI buddhimAM vaiSayika sukhanuM ja AkarSaNa hovAthI tAttvika Adara, bahumAna tene hotA nathI. mithyAtva moha ane tenA kAraNabhUta ajJAna 2010_05 . kaSAya ane viSayano Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 357 jya te karI zakto nathI. jJAnanI bhAvanA dvArA ajJAnano jaya thAya che. kaSAyanA nigraha dvArA kaSAyano jaya thAya che. zakya viSayanA tyAga ane azakya viSayamAM rAgadveSanA nigraha dvArA viSayano jaya karAya che temaja gurusamarpaNa dvArA paNa mithyAtva moha vagereno jaya thaI zake che. paNa mithyAtvanA tIvra udayathI mAyAjaLa jevA viSayomAM paramArthabuddhi hovAthI A AtmA saMsArane ja satya mAnI cAle che. saMsAramAM janma, jerA, mRtyu, vyAdhi, roga, zoka, ciMtA, svajanano viyoga badhuM jovA chatAM ane anubhavavA chatAM jANe kazuM ja na joto hoya, na anubhavato hoya tevuM tenuM jIvana hoya che ane tethI bahArathI kadAca dharma karato dekhAto hovA chatAM mokSamArganI bahAra ja rahe che. mokSanA mArga tarapha te eka Daga paNa mAMDI zakto nathI. viSayonI jALamAM te phlAI gayo che. kaSAyonA raMge raMgAI gayo che. tethI tene mokSamArga pAmavo muzkela thaI paDe che. sAhebakA ghara dUra he baMdA ! jesI laMbI khajUra caDe to rAmarasa cAkhIe baMdA ! paDe to cakanAcura"- kabIrajI. sAhebanuM ghara dUra che. nirAlaMba khajUranA lAMbA vRkSa jevo teno pAmavAno mArga vikaTa che. emAM jo sAvadhAnIthI caDI zakAya to adabhUta rAmarasa cAkhavA maLe. paNa temAM caDavA karatAM paDavAnI zakyatA vadhu che ane jo paDIe to zarIranA cUrecUrA thaI jAya tevuM che. "vairAgyanA paMthane vighna ADA ghaNAM"- kavi bhojA bhagata. bhartuharI kahe che ke manuSya gharaDo thAya che. paNa tRSNA gharaDI thatI nathI. manuSya thAke che paNa tRSNA thAkatI nathI. vRddhAvasthAmAM paNa tRSNAno suMvALo sparza choDavo gamato nathI. potAnI icchAo pUrI karavA manuSya durgama pradezomAM bhaTake che. jAti ane kuLanuM mAna mUkIne kuLahIna dhanapationI sevA kare che. pArakAnA gharamAM rahIne kAgaDAnI jema DaratAM DaratAM peTa bhare che. paNa Akhare tene maLe che zuM ? karelI sevA niLa jAya che. tRSNAnI tRpti thatI nathI, bhoganI jhaMkhanA vadhyA kare che ane te tene jhaMpavA detI nathI. moTuM phADIne UbhelI tRSNA saMtoSAtI nathI. dhana meLavavAnI doDamAM mANasa dharatIne dhamaroLI nAMkhe che. pILI dhAtunA mohamAM paDIne parvatanI pAMkho kApI nAMkhe che. maMtra taMtranI ArAdhanA karIne masANamAM rAtrio vItAve che paNa aMte hAthamAM kANI phoDI paNa AvatI nathI. sukhanA sthAne pahoMcavAnI tRSNAnI A anaMta doDamAM jIvAtmAno aMta Ave che. 2010_05 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 bhartRhari AzAne dustara nadInuM rUpa Ape che. A nadImAM manorathanA UMDA jaLa che. tRSNAnA UMcA taraMga uchaLe che. temAM vilAsarUpI magaro che. tarka vitarkanA pakSIo UDe che. temAM moha rUpI bhamarIo paDe che. jemAM sapaDAyela koI paNa jIva DUbe ja che. tene ciMtAo rUpI UMcA kinArA che. dhasamasatI A nadI dhIrajanA vRkSane mULamAMthI DhALI nAkhe che. jenA mana malina nathI thayA tevA yogIzvaro mAtra AzA nadIne sAme pAra jaIne AnaMda mANI zake che. te lakhe che ke huM himAlayanI kaMdarAmAM dhyAnastha dazAmAMthI jyAre jAguM chuM tyAre mane evA pAmara manuSyonA divaso yAda Ave che. jeo dhanavAnanI sAme mAMgaNI karIne hAtha joDI UbhA hoya ane viSayonI AzAmAM lAcArI karatA hoya. teonA AvA kSudra AcaraNathI mane aMtaramAM hasavuM Ave che kAraNa ke haMmezA saMtoSathI prasanna rahetA manuSyono AnaMda kadI ghaTato nathI ane dhananA lobhamAM aneka vicAro karatA mANasone kI AnaMda maLato nathI. kAraNa ke tRSNAno tyAga eja AnaMda che. yogIzvaro AvA zivamilananA akSaya AnaMdamAM avirata lIna rahe che. saMsAra parivartanazIla hovAthI ja saMsArane cakra sAthe sarakhAvela che. saMsAra asthira che to tenA AdhAre rahelA tamAma padArtho ane viSayo paNa asthira che. koI vyakti tA cakra upara UbhI rahe to cakranI gatine lIdhe te paNa phkta ja kare che. jo tene na vuM hoya to cakra uparathI kUdIne nIce UtarI javuM joIe. ema jene Avana-jAvananI ghaTamALamAMthI chUTavuM hoya teNe A saMsAra cakrane choDavuM ja paDe. duniyAno koI paNa padArtha asthiratAthI gherAyalo che. manuSyanuM Arogya *seMkaDo Adhi, vyAdhi ane upAdhithI nAza pAme che. lakSmI jyAM Ave che tyAM ekI sAthe ApattionA ToLAM paNa Ave che. jo Ama na hota ane lakSmI AnaMda ApatI hota to saMsAramAM lakSmInaMdano sarvaprakAre sukhI hota, paraMtu tevuM nathI. dhanavAnone tenuM dhana sagavaDatA Ape che paNa sukha nathI ApatuM. UMce uchaLIne tarata ja paDI jAya tevA bhoga vilAsa che. prANa paNa kSaNajIvI che. priyanA saMgamAM chalakAtuM yauvananuM sukha paNa UDI jatAM vAra lAgatI nathI. A jagatanA raMgamaMca upara jIva pahelA bALaka thaIne avatare che. pachI kAmarasika raMgIlo yuvAna thavAno abhinaya kare che. thoDo vakhata nirdhana mAnavIno pATha kare che to vaLI pAcho domadoma sAhyabIvALA dhanavAnano abhinaya kare che. chello abhinaya gharaDA manuSyano che. mAthA upara sapheda 2010_05 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 3pa9 vALanA paLiyA patharAI jAya che. mukha upara karacalIo paDI che. ane ghaDapaNathI aMgo gaLI gayA che A chello khela barAbara bhajavIne A "naTavara' aMte saMsAra raMgamaMcanA cheDe rahelA yamalokanA paDadA pAchaLa adRzya thaI jAya che. A jIva rUpI abhinetA pAse kALarUpI sUtradhAra kevo abhinaya karAve che ! bhartuhari cati ane nRpatinI tulanA karatA lakhe che ke yati anAsaktA hoya che. tene koIpaNa vastunI tRSNA hotI nathI. te viSayone jItI le che. tethI vairAgyanA kSetrano e samrATa che. rAjA tenA rAjya ane sattAno samrATa che. baMnenA sAmrAjyo nokhA nokhA che. paraMtu temAM yati zreSTha che. kAraNa ke je gAma, nagara ane pRthvIne jIte te mahAna nathI paraMtu je kAmane jIte te ja mahAna che. rAjA lokamAM sahuthI unnata che. to yati gurunI upAsanAthI maLela prajJAthI unnata che. rAjA tenA dhana vaibhavathI vikhyAta che. to yati, ziSyoe phlAvelI tenI kIrtithI suvikhyAta che. mAnadhana kIDI jevuM che jyAre jJAnadhana, vivekadhana, kuMjara jevuM che. AthI jo rAjA catinI darakAra na kare to jarA paNa spRhA vinAnA patine rAjAnI zuM paDI hoya ? ni:spRhe tRNavat nA ! e nyAye AkhuM jagata gatine taNakhalAnI tole che. Ama bhartuharie vairAgyazatakamAM ThAma ThAma bhogonI niMdA karIne virAgyane ja nirbhaya kahyo che. bhogarUpI kAdavamAM khUMcelo AtmA temAMthI bahAra nIkaLI zakto nathI. e vAta jagatanA tamAme tamAma sAdhakone mAnya che ane graMthakAra paNa e ja vAta karI rahyA che. buddhibhraSTatA e moTAmAM moTo pApodaya che. tenI AgaLa narakanA duHkha ApanAra pApodaya paNa koI visAtamAM nathI. te mokSamArga ArAdhI zakto nathI. bhogathI yoga tarapha javuM e adhyAtmano mArga che jyAre cogamAMthI bhoga tarapha javuM te saMsArano mArga che. jyAM sudhI kaSAyanI upazAMtatA na thAya, viSayo pratye vairAgya na thAya, guNomAM anurAga na thAya, mokSane pAmavAnI IcchA na jAge tyAM sudhI mokSamArgamAM praveza kevI rIte thAya? yoganI pahelI mitrAdraSTimAM paNa praveza kyAMthI maLe ? duHkha saMsAranA saMbaMdhamAM che. jAgrata avasthA ane svaprAvasthAmAM saMsArano saMbaMdha rahe che tethI zAMti maLatI nathI. saMsArane bhUlI javAthI zAMti maLe che. saMsArane bhUlavA mAtrathI manane, buddhine, indriyone tAkAta maLe che. viSayonI sAthe rahevAthI mana, indriya, buddhi ane zarIra thAke che. viSayono saMbaMdha AtmAmAM che nahi paNa ApaNe mAnyo che. saMsAranA viSayo to javAAvavAvALA che. javA-AvavAvALA padArthonuM jora nathI paraMtu ApaNI mAnyatAnuM 2010_05 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 360 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 jora che. jeNe khoTI mAnyatA UbhI karI che tene ja choDavI paDaze. ApaNA AtmAmAM UbhI karelI khoTI mAnyatAne ApaNA sivAya bIjA koI mITAvI zakaze nahi. viSayo nitya nathI . tenAthI utpanna thatA rAgadveSa nitya nathI. svajanAdi saMyoga nitya nathI. ApaNo AtmA nitya che. paNa AtmA jyAre anitya evA deha, indriya, dhana, svajanAdine potAnA mAne che tyAre tene te nitya jevA bhAsavA mAMDe che. A che aMdaramAM paDela mithyAtvamohanI tAkAta. je vastune jIve potAnI mAnI pachI te tene anitya dekhAtI nathI. anitya hovA chatAM AtmA ene anitya na joI zake te tAkAta konI che ? aMdaramAM jo dRSTi mithyA na banI hoya- vikRta na banI hoya to A bane ja kevI rIte ? mATe nakkI che ke aMdaramAM paDelI vikRta dRSTi ja buddhi para AvaraNa lAvI buddhine evI vikRta banAvI de che ke jenA kAraNe anitya evA padArtha paNa jIvane nitya jevA lAge. AtmAnA avinAzI svarUpanI zraddhA-rUci nA thavA devI ane vinAzI padArthomAM avinAzIpaNAnA bhramane pedA karavo. A che kAma mithyAtvanuM . mATe vastune anitya jovI hoya to tene sadA tamArAthI bhinna joyA karo. ane bhinna mAnyA karo. A parapadArthanI bhinnatA jema jema upayogamAM ghaMTAze tema tema ja upayogamAMthI pakka chUTI paDaze ane to ja tenA nimitte thatA rAgAdi ghaTaze. jene AtmA potAnI mAnaze tene kadApi te mITAvI zakaze nahi eTaluM ja nahi paNa saMskArarUpe AtmAmAM rahI bhavAMtare navA navA rUpako dvArA bahAra Avaze. tyAM phrI pAchA te padArtho mamatva karAvaze. phrI pAchA tame tene pakaDazo eTale te nitya dekhAvA mAMDaze. je vastu asat che tenI upekSA karazo to te maTI jaze-TaLI jaze paraMtu tene tame tamArI mAnazo to tame ja tene tamArA AtmAmAM sattA ApI rahyA cho tethI te aMdara rahI jaze ane bhavobhava AtmAne bagADaze. jemAM eka zokanuM dRSTAMta laIe. koI marI jAya che tyAre tame zoka karo cho. bIjA loko paNa AvIne raDI raDIne zokane jIvaMta rAkhe che. Ama zokane jIvaMta rAkhavAno puruSArtha karavA chatAM paNa te to maTI jAya che kAraNa ke temAM TakavAnI zakti ja nathI. zokanuM mULa ajJAna che. te paNa asat che. kAraNa mAtra jJAnano abhAva te ja ajJAna nathI paNa viparIta jJAna ane adhuruM jJAna te paNa ajJAna che. vikAra pahelA nahoto pachI rahevAno nathI ane vartamAnamAM dekhAvA chatAM 2010_05 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 36 1 nIkaLI rahyo che. A traNa vastu bahuja mArmika che A siddhAMta batAve che ke je Adi ane aMtamAM nathI tenI sattA vartamAnamAM paNa nathI hotI. sat evA AtmA tarapha dRSTi karavA mAtrathI asaMta evA vikAro bhAgavA mAMDe che. kAraNa ke ene AdhAra ApanAra AtmA ja hato. AtmA ja jyAM potAnA gharamAM gayo eTale vikAro nirAdhAra thaI gayA. kAraNa ke nAsato vidata mAvo - te svataH nivRtta ja che. kriyAtmaka sAdhananI apekSAe vivekAtmaka ane bhAvAtmaka sAdhana baLavAna che. kAraNa ke kriyAno aMta thAya che viveka ane bhAvano aMta thata nathI. kriyA skUla che. jyAre viveka ane bhAva sUkSma che. kriyAtmaka sAdhanA dvArA vikArono nAza jaldIthI nathI thato jyAre viveka ane bhAvAtmaka sAdhanA dvArA vikArono nAza jaldIthI thAya che. asanI jagatamAM koI sattA ja vidhamAna nathI. A viveka ane bhAva che. tenA dvArA ajJAna ane mohano nAza sahelAIthI karI zakAya che. eka karaNa sApekSa sAdhanA che. eka karaNa nirapekSa sAdhanA che. karaNa nirapekSa sAdhanAmAM zarIra, indriya, mana ane buddhino Azraya levAmAM Avato nathI. paraMtu tenI sAthe mAnelA saMbaMdhano viccheda karavAno hoya che. karaNa sApekSA sAdhanAmAM zarIra, indriya, mana ane buddhi no Azraya levAmAM Ave che. tethI tenI siddhinI prAptimAM ghaNI vAra lAge che. karaNa sApekSa sAdhanA dvArA ahaMkArane miTAvavA jatA ghaNo samaya lAge che. paraMtu asat, anitya padArtho che ja nahi evA satata anubhava karatA rahevAthI te tatkAla nAza pAme che. paraMtu sAdhakanuM dhyAna te tarapha jatuM ja nathI te mAne che ke huM ahaMkArane miTAvI rahyo chuM paraMtu hakIkatamAM tevuM nathI. krodhAdi kaSAyone ApaNe akhaMDarUpe pakaDI rAkhyA che eTalA mATe te ApaNA gharamAM rahe che. nahi to cora-DAkuomAM zuM tAkAta che ke te ApaNA gharamAM rahI zake? asata vastune potAnI mAnavAthI ja azuddhi vadhavA mAMDe che ane tene pararUpe jovAthI ja azuddhi ghaTavA mAMDe che. parapadArtha ke je asata che tenI sAthe potAno saMbaMdha na mAnavo te karaNa nirapekSa sAdhanA che tenAthI baMdhana tatkAla nAza pAme che. mImAMsAbhAvato nityaM na moho'syAM yato bhavet / matatattvasamAvezatsava di hitoH 169 nitya mImAMsAbhAva hovAne kAraNe A dRSTimAM moha hoto nathI. ethI tattva samAvezane lIdhe sadeva hitodaya ja hoya che. 2010_05 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 zubhavicAranA prabhAve sadA tattvamAMja ramaNatA karato hovAthI arthAta upazamanuM ja sukha anubhavato hovAthI A chaThThI dRSTimAM kyAre paNa moha thato nathI. asad vicAra, phAlatu vicAra, mithyA vikalpo e ja jIvane saMkaleza ane durbAna nuM kAraNa che. tattvane samajelA te ja kahevAya ke jene satata Atma-kalyANanI niraMtara jhaMkhanA hoya. jene Atmatatvane pAmavAnI jhaMkhanA nathI te game teTaluM bhaNelA hoya to paNa te tattvavid nathI eTale ja abhavya, durbhavya vagerenA nava nava pUrva sudhInA bodha mokSanI irachA vinA tattvanA jANakAronI paMktimAM AvI zaktA nathI. upamitikAra pahelA ja prastAvamAM A viSayamAM lakhe che ke A saMsAramAM tatvanA jANakAra puruSono A mArga che ke teo eka mAtra tattvanA ja AgrahavALA hovAthI teonA cittamAM niSNuyojana (arthAta mokSanI sAthe jenuM anusaMdhAna na thAya tevo) eka paNa vikalpa uThato nathI kAraNa ke teo sadA tatvathI ja AtmAne bhAvita karatA hoya che. have kyAreka abhAvita avasthAmAM niprayojana vikalpa UThI jAya evuM bane to paNa teo aMdaramAM uThelA vikalpane aMdara ja zamAvI de che. paNa vacana dvArA bahAra bolatA nathI ane kyAreka atattvajJa lokanI vacce rahelA hoya, badhA ja jema phAve temAM niprayojana bolatA hoya ane tenA kAraNe teothI paNa kadAca kyAreka bolAI jAya to paNa teo kAyA dvArA to te vacanane anurUpa ceSTA karatA nathI ane jo teo potAnA niSThayojana vacanane anurUpa ceSTA paNa karavA mAMDe to pachI teo atattvajJa jananI tulya hovAthI temanuM tattvaviNuM nAza pAmI jAya che. AmAM pUrvamAM utsarga mArga batAvyo che ane tenI apekSAe uttaramAM apavAda mUkyo che. A to tattvanA mArge AgaLa vadhI rahelA jIvanI vAta che paNa A chaThThI kAntA nAmanI dRSTimAM AvelA jIvo to parama vizuddhine pAmelA. che. tethI teonI tattvanA viSayamAM rUci ane sthiratA anubhavAya che. ahiMyA tattva pariNAma pAmela che. upazamabhAva AtmasAta thayela che tethI atattvabhUta kaSAyo uThI zakatA nathI. A dRSTimAM satata odAsInyabhAva ja anubhavAya che. tethI upazamanuM sukha anubhavAtuM hovAthI tattvano A dRSTimAM samAveza thaI jAya che tethI satata vipula puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che. AtmA upara satata upazamabhAvanA ja saMskAra paDe che. tethI hitodaya ja hoya che. tattvane anusaravAthI AtmAnuM avazya hita ja thAya che. ajJAna, kaSAya, moha A badhuM atattva che. saMsAranA vicAra, vANI ane vartana e atattva che. ene anusarIne AtmAe 2010_05 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 363 anaMtakALathI potAnuM ahita karyuM che. saMsAra Akho atattvamArga upara cAle che. mithyAtva, avirati ane kaSAya saMsArano mArga che ane samyakatva, virati ane upazamabhAva e mokSano mArga che. mokSano mArga e adhyAtmano mArga che. tattvano mArga che. A mArga para cAlanAro niraMtara azubha saMskArono nAza kare che. azubhakarmanA udayamAM samAdhi jALave che. AtmA upara zubha saMskAranuM AdhAna kare che. prati samaye vipula puNyAnubaMdhI puNya upArjana kare che. tethI bhavAMtare saMskArI kuLamAM janma pAme che. samyagadRSTi mAtApitAno yoga thAya che ane TheTha cAritrane grahaNa karI tene niraticArapaNe pALavAnA parAkrama kare che. jenAthI sadgati ane krame karIne mokSane pAme che. ane A ja AtmAno hitodaya che. Avo AtmA mAtra potAno. ja hitodaya sAdhe che. ema nahi paNa potAnA paricayamAM AvatA aneka AtmAono sanmArgamAM avatAra karI amyudaya karAve che. tattvavicAraNA dvArA prApta thatA upazamabhAva mATe jaina zAstrakAro paMcAcAra pAlana ane ahiMsAdi vratonA pAlana upara khUba bhAra mUke che. vratanA pAlanA dvArA manano nAza thatA vItarAgatAnI prAptino mArga batAvI rahyA che. temAM abhUta rahasya chupAyelA che. jJAnI kahe che ke jIva mAtra A saMsAramAM vratabhaMga dvArA manobhaMga sudhI pahoMce che. mATe manobhaMgathI aTakavuM hoya ane manano. nAza karavo hoya to vratabhaMga aTakAvavo joIe. vrata laIne vratanuM barAbara pAlana kare to manobhaMgathI aTakI AgaLa vadhI zake. je AtmA vratanuM grahaNa karato nathI te to sadAne mATe avratamAM ja beTho che ane tene to satata manobhaMga thayA ja kare che. je vratane uccarIne vratanuM pAlana kare te manobhaMgane khatama karI kevaLajJAnane pAme che. temAM prasannacaMdra rAjarSinuM dRSTAMta che. prasannacaMdra rAjarSie dIkSA lIdhA pachI sUryanI sAme AtApanA letA durmukhanA vacano sAMbhaLI manathI saMgrAma mAMDyo tethI manobhaMga to thavA ja mAMDyo paNa temaNe vratabhaMga nahoto karyo. vratabhaMga nahoto thayo tethI " huM sAvuM chuM huM rAjA nathI. mAre ane rAjyane zuM saMbaMdha che ?" A jAgRti AvatA dizA vAI ane sAdhanAnA mArge caDhI manano nAza karI vItarAga sarvajJa banyA. manobhaMga thavAthI cAritramAM aticAra lAge che. cAritra malina bane che. jyAre vratabhaMgathI vyavahAra naye cAritrano nAza che. nizcayanaya to manobhaMgamAM paNa cAritrano nAza ja mAne che paNa tenI sAme vyavahAranaca bacAva kare che ke manathI bhale patita thayo paNa haju kAyAthI vratane dUSita karyuM nathI. tethI mArgabhraSTa nathI. 2010_05 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 AtmA e sAgara che. jJAna e jalarasa che. mana ane buddhi e mojAtaraMgo- Waves che. mATe mana ane buddhi AtmAmAM laya pAmI jAya to jJAna zAMta ane nirmaLa bane. AtmAe, mana ane buddhine sthAna ApyuM che. manA ane buddhi kevalajJAnamAM laya tyAre pAmaze jyAre zarIra ane indriyo je vinAzI che tenA viSayane tyajIne mana ane buddhi AtmAnA zuddha sat svarUpanuM jJAna ane dhyAna dharaze. jemAM svAdhIna chIe temAM puruSArtha karavAno che. ane je dhanAdi parigrahamAM parAdhIna chIe tenI prApti prArabdha upara choDI devAnI che. mana ane AtmAne joDanAra moha arthAta rAgAdi bhAvo e pula che. mohya padArthone na jotAM mohabhAvone jotA thaIzuM eTale te pula tuTavA mAMDaze. ApaNA jJAnamAMthI je mana ane buddhi nIkaLe che - tenA viSayo che zarIra, indriya ane prANa. jemAM "huM" bhAve ApaNe vartI rahyA chIe e mana ane buddhine paramAtmAne namana karavA dvArA kADhI nAMkhazuM ane aMdarathI amana banazuM to AtmA kevaLajJAna pAmaze. chaThThI kAnA dRSTino sAra kAntA draSTimAM nityadarzana, pratyAhAra, sUkSmabodha, abhrAMti vagere bIjAnI prItine mATe thAya che. paNa dveSane mATe thatA nathI. parA dhAraNA hoya che. anyamud nAmano doSa nAza pAme che. ane savicAra svarUpa mImAMsA hoya che. je hitanA udaya vALI che. A dRSTimAM dharmanA mAhAsyathI AcAranI vizuddhi thavAthI prANIone priya bane che ane dharmane vize ekAgra manavALo hoya che. tenuM mana haMmezA AgamamAM ja hoya che jyAre kAyA to anya kAryomAM paNa hoya che. mAyAjaLane tattvathI mAyAjaLa rUpe joto puruSa udvega pAmyA vinA vyAghAta rahitapaNe tenI vaccethI cAlyo jAya che tema bhogone paNa svarUpathI mAyAjaLa samAna joto tene bhogavavA chatAM mokSa tarapha AgaLa vadhe che. paNa jene bhogamAM tattva buddhi che evo puruSa saMsArasAgara laMghI zakto. nathI jene mAyAjaLamAM ja samyagajaLanI buddhi thaI che te kevI rIte tyAMthI jAya ? bhavathI udvigna thayelo paNa te mAyAjaLa AgaLa Ubho rahI jAya che tema bhoga kAdavathI mohita thayelo mokSamArga AgaLa Ubho rahe che. tenI upara cAlI zakto nathI. savicAra svarUpa vicAraNA haMmezA hovAthI A dRSTimAM moha thato nathI. AthI karIne A draSTimAM tattvano praveza thaI gayelo hovAthI ane atattva nIkaLI gayela hovAthI hitano ja udaya hoya che. sAtamI prabhASTi dhyAnapriyA prabhA prAyo nAsyAM rugata eva hi / tattvapratipattiyutA vizeSeNa zamAnvitA // 170 // 2010_05 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 365 prabhA draSTi prAya: dhyAnapriyA hoya che. ahiMyA roga nAmanA doSano nAza thAya che. tethI ja kharekhara tattvanI pratipattithI yukta ane vizeSe karIne zamathI yukta hoya che. A draSTimAM sUryanI prabhA jevo bodha hoya che. sAtamuM yoganuM aMga dhyAna hoya che. tattvamatipatti nAmanAM guNano sadbhAva hoya che. dhyAnarUpI patnInA prabhAvathI A draSTimAM roga arthAta vikalpo hotA nathI. AtmasvarUpanI prApti mATe vikalpo e roga jevA che. jema roga hoya to ArogyanI prApti na thAya. tema vikalparUpI roga hoya tyAM sudhI nirvikalpatA rUpI ArogyanI prApti thatI nathI. chaThThI draSTimAM bAra prakAranA prazasta kaSAyanA udayathI zubha vikalpa hoya che. jyAre A dRSTimAM nirvikalpa dazA ja hoya che. sadA zubha dhyAna hoya che ane tethI tattvamatipatti arthAta tattvaramaNatA hoya che. ratnatrayIno abheda ahiMyA. anubhavAya che. UMcI koTinA cAritranA adhyavasAyonI sparzanA hoya che. vizeSe karIne zamathI yukta hoya che ane tethI satyavRttipada - mokSapadane vahana karanArI A dRSTi che. A dRSTine sUryanI prabhAnI upamA ApI che te yathArtha che. kAraNa ke tArA karatA sUryano prakAza anekagaNo baLavAna hoya che te ja rIte chaThThI draSTi karatAM A dRSTino bodha viziSTa hoya che. bodha baLavAna banatA te dhyAna tarapha jAya che. nabaLo bodha jIvane ArtadhyAna ane raudradhyAnane lAvanAra saMkalpa, vikalpa tarapha laI jAya che. bodhanI baLavattA thatA pahelA azubha vikalpo ghaTe che ane zubha vikalpo Ave che. dhIme dhIme temAM zuddhi vadhatA zubha vikalpo ghaTavA mAMDe che ane AtmA, dhyAna tarapha jAya che. jemAMthI nirvikalpatA tarapha prayANa thAya che. ahiMyA AtmA bahulatayA dhyAnamAM ja rahe che. dhAraNAmAMthI dhyAna : dhAraNAmAMthI dhyAna Ave che. dhAraNAmAM svarUpa abhimukhatA hoya che. dhyAnamAM svarUpamAM ekAgratA hoya che. tatra pratyakSatAnatA nam (pA, 3-2) . dhAraNAnA pradezamAM pariNatine sthira karavI. pariNAmanI dhArA calAvavI te dhyAna che. sthira adhyavasAya te dhyAna che. dhyAna e matijJAnane kevalajJAna sAthe joDanAra kkI che. dhyAna e svarUpa nathI. sAdhya nathI paNa sAdhanA che dhyeya rUpa padArthanuM satata avismaraNa te ja dhyAna, dhyeyane pAmavAnI jyAre tAlAvelI lAge che. tyAre ja ekAgratA Ave. che. dhyAna lAge che. ane dhyeya. sAthe abheda anubhavAya che. paMdaraso tApasone dhyeya evA mokSane pAmavAnI tAlAvelI lAgI to svarUpamAM evI ekAgratA AvI gaI ke kSapakazreNI maMDAI 2010_05 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 gaI ane kevalajJAna prApta thaI gayuM. dhyAnamAM dhyeya rUpa padArtha bahu ghuMTAya, bahu ghuMTAya tyAre temAMthI cinagArI phTe che. temAMthI uparanA adhyavasAyasthAnakanI prApti thAya che. dhyeyanI prApti mATe marI phTivAnI tamannA jAge che tyAre dhyAna lAge che, dhyAnamAM viSayomAMthI dRSTine pAchI kheMcI levAnI hoya che ane potAnAmAM joDavAnI hoya che. jema jema dRSTi potAnAmAM samAtI jAya che. tema dRSTimAMthI vikArIbhAvo nIkaLatA jAya che. dRSTi viSayo sAthe joDAtA anAdinA saMskAre vikArI bhAvo jAge che. je saMsAra che jyAre dRSTine dRSTi sAthe joDatA vikArI bhAvono nAza thAya che. upayogathI upayoganI sAdhanA karo ke dRSTithI dRSTinI sAdhanA karo baMne eka ja che ane te naizcayika sAdhanA che. AtmAnuM zuddha svarUpa kevalajJAna e mAtra jJAna rUpa che jyAre matijJAna e jJAna, dhyAna ane vikalpa traNa prakAre che. dRSTimAM doSa te mithyAdRSTi, dRSTimAM sudhAro te samyagadRSTi ane dRSTino draSTA sAthe abheda te kevalajJAna. yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 matijJAna e kevalajJAnanuM romaTiriyala che. matijJAna e kevalajJAnanI rapha che. jema hIrAnI raphyAMthI tene toDavA dvArA, ghasavA dvArA, tejAba vagerethI sApha karavA dvArA temaja temAM pAsA pADavA dvArA vizaddhakoTinA hIrAnI utpatti thaI zake che. hIrAnI rapha malina che chatAM temAM hIrAnI tejasvitA temaja bIjI vizeSatA DhaMkAyelI paDI che. avarAyelI che tethI ja tenI upara uparokta prakriyA karatAM tene tenA zuddha svarUpamAM lAvI zakAya che. hIrAnuM zuddha svarUpa hIrAnI raThyAM malinatAnA kAraNe dekhAtuM nathI chatAM temAM te rahyuM che te vAta jeTalI satya che te ja rIte anAdithI malinarUpe rahela matijJAnamAM kevalajJAna chupAyeluM che. tyAga, tapa ane saMyamarUpI tejAbathI matijJAnane bhAvita karIne temAM jJAna ane dhyAnarUpI vidyuta pasAra karavAmAM AvatA karmanAM kacarA dUra thatA matijJAnamAMthI kevalajJAna pragaTe che. jema hIrAnI rapha paradravyanA saMyoge malina bane che tethI bAhya dRSTithI jonArane te AnaMda ApatI nathI tema matijJAna paNa vikArI bhAvothI malina banela che tethI te jIvane AnaMdadAyaka thatuM nathI paNa saMkalezakAraka thAya che. jema hIrAnI rakmAM tene toDavuM, sApha karavuM, ghasavuM vagere prakriyAthI tenI darzanIyatA pragaTa thAya che tema matijJAnamAMthI paNa vikArIbhAvo dUra thatAM AtmA guNasaMpanna bane che tethI jagatane mATe darzanIya bane che. tenuM darzana lokane AnaMda ApanAruM thAya che. jema hIrAnI raThyAMthI chelle vizuddha hIrAnI prApti thAya che. tenuM mUlya ghaNuM hoya che. tenI vizeSatA ghaNI hoya che. tema matijJAnamAMthI 2010_05 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 367 aMte prApta thatA kevalajJAnanI kiMmata paNa AMkI zakAtI nathI. vizuddha hIrAnI prApti thatA jIvanuM A bhavamAM dravyadAridra dUra thAya che te zrImaMta bane che. vipula bhoganA bhoktA bane che. lokamAM mAnanIya bane che. samAjanI aMdara agrapaMktimAM sthAna meLave che. tema kevalajJAnanI prApti thatA AtmAnuM bhavobhavanuM 'bhAvadAridra dUra thAya che. kevalajJAnanI kiMmata ghaNI che. anaMta AnaMda vedana kevalajJAnanI prAptithI zarU thAya che temaja AgaLa jaIne cAra aghAtI karmano kSaya thatA te lokAgre sthAna pAme che. matijJAnanI vinAzItA, vikArItA, apUrNatA ane parAdhInatA AtmAne khaTake tenA dvArA bhavobhavanI rakhaDapaTTI, narakAdi dukhonI anubhUti janmamaraNanI parAdhInatA najaramAM Ave ane teno aMta karavA AtmA kaTibaddha bane tyAre ja AtmAne svAdhIna, avinAzI, nirvikArI ane pUrNa evA kevalajJAnanI prApti thaI zake. jema AMbAnI goTalImAM virATa AMbAnuM vRkSA chupAyeluM che. tema bindu tulya matijJAnamAM virATa kevalajJAna chupAeluM che. sUkSmaniTodanA jIvone karmanA udayathI kAyayoga evo maLela che ke jethI teo koIne haNatA nathI. tema ApaNe evI dharmasAdhanA karavAnI che ke ApaNe koIne haNIe nahi ane koI ApaNane haNe to haNAvAnI asara ApaNA mana upara na thAya tevo manoyoga keLavavAno che to ja ApaNe matijJAnanI rakyAMthI phevalajJAnarUpI ratnane pragaTa karI zakazuM. anAdikALathI upayoga Indriyo ane mananA mAdhyame viSayomAM jaI anAdi kusaMskAranA vaze AtmAmAM rAgAdi bhAvone ThAlave che. jenAthI bhavobhava saMsAranI puSTi thAya che tenAthI bacavA jJAnIo potAnI dRSTine - upayogane svarUpamAM zamAvavAnuM kahe che. tyAga ane virAga jarUra keLavavAnA che paNa tyAga ane virAgathI aTakavAnuM nathI paraMtu svarUpanuM jJAna-dhyAna karIne nirAvaraNa thavAnuM che. dhyAna karavA chatAM jo ApaNAmAMthI viSaya-kaSAyanA bhAvo na jAya to samajavuM ke dhyAna khoTuM thayela che. dhyAna to svarUpe svayaM zreSTha che paNa aMdarathI viSaya-kaSAyanA bhAvo kADhyA na hoya eTale dhyAna barAbara lAge nahi. dehabhAve viSaya-kaSAya eTale cittanI caMcaLatA. dhyAna eTale cittanI sthiratA. dhyAnamAM viSaya eka ane temAM ekAgratA hoya che. saMsAranA kSetramAM viSayonA aneka bhedomAM rAcImAcIne bhogavavAmAM ApaNe ekAgra banIe chIe kharAM paraMtu urdhvagAmI nathI banatA. Arta-raudradhyAnamAM ekAgratA e caMcaLatA. pUrvakanI ekAgratA che. jyAre dharmadhyAnamAM paramAtmAno viSaya eka che. te urdhvagAmI che. 2010_05 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 piMDastha dhyAna - A dhyAnamAM ATha karma sahitanA sthUladeha ane paMcamahAbhUtathI mukta zuddha AtmAnA pradezapiMDanI ciMtavanA hoya che. rUpastha dhyAna - AmAM samavasaraNamAM birAjamAna aSTa mahAprAtihArya yukta tIrthaMkara paramAtmAnI ciMtavanA hoya che. padastha dhyAna - AmAM arihaMta ane siddhapadanA jApanI ciMtavanA hoya che. rUpAtIta dhyAna - AmAM ATha karmathI mukta evA siddha paramAtmasvarUpanI ciMtavanA hoya che. dhyAnadazA ane zretyAna dazA nirvikalpa sAdhanAmAM koI adhyavasAyo sAcavavA paDatA nathI jyAre vyutthAna dazAmAM zreSTha adhyavasAyo sAcavavA jIvane puruSArtha karavo paDe che. para vastuvaDe je dharma thAya che. te vyavahAra dharma che. temAM jAgRti, vyavahAra zuddhi vagere rAkhavuM paDe che. dhyAna e svasAdhana vaDe sAdhanA che. vyutthAna dazA e parasAdhana vaDe sAdhanA che. temAM vastuo ane vyaktio sAthe ucita vyavahAra rAkhavo paDe che. dhyAnamAM kAyotsarga dvArA dehane vosirAvavAno che. yama, niyama dvArA azuddhi TALavAnI che. manane zuddha karavAnuM che. yama, niyamamAM yoganI sthiratA na Ave Asana dvArA yoganI sthiratA Ave che. dhyAnamAM paravastunuM rAgAdibhAve ciMtana na thaI jAya. - AhArAdisaMjJAnA bhAva na thaI jAya te jovAnuM che. para sAdhanomAM ucita-anucita vikalpo, jAgRti, bhAvanA, zuddhi sAcavavI paDe che. jyAre dhAraNA, dhyAna, samAdhi rUpa svasAdhanamAM koI vikalpa nathI. koI vyavahAra nathI. koI dravya, kSetra, kALa, bhAvanI khaTapaTa nathI. vyavahAradazAmAM para sAdhanathI-vyavahArathI dharma karavAno che. dhyAnadazAmAM svasAdhanathI dharma karavAno che. yogavinA AtmA kartA banI zakto nathI ane yoganI sAthe mithyAtva, avirati ane kaSAya bhaLe eTale karmabaMdha thAya che. je upayogamAM mithyAtva, avirati ane kaSAya nA bhAvo na bharyA hoya te upayoga zuddha upayoga che. azubhabhAvamAMthI chUTavA zubhabhAvanA khIle baMdhAvAnuM che ane zubhabhAvanI sAdhanAmAM akriyatAnA bhAvonuM khUba khUba siMcana karazuM to AtmAnA akriya svarUpane pAmI zakazuM. adhyAtmamAM AvaraNane samajavAnI bahu jarUra nathI paNa ApaNA vikalpo ane vRttione jotA zIkhavAnuM che. mokSa e nirvikalpa svarUpa che. vikalpone joyA karazuM ane TALazuM ane to nirvikalpa banAze. kevalajJAna 2010_05 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 369 e akrama samuccaya che. vikalpa e krama samuccaya che. sAdhaka avasthAH- bIjAmAM je kAMI sAcuM ane sAruM hoya te jotAM ane svIkAratAM AvaDavuM joIe to ja buddhi buddhi banI rahe. ApaNuM ja sAruM ane satya che ane bIje kAMI sAruM ke satya nathI tevuM abhimAna karavuMAgraha rAkhavo te mahAna adharma che. zarIra, indriya, prANa, mana ane buddhi vamAM ahama-mamatva rAkhIe chIe te ApaNane ApaNuM paramAtma tatva pragaTa thavA detuM nathI. ApaNAmAM aham- mamatva paDeluM che tene kAraNe ja vizvanA asat padArthonI ApaNane jarUra paDe che ane teja ApaNo vinAza che. kevalI bhagavaMta je jANe che te ja pramANabhUta ane satya che. jyAre huM je jANuM chuM te syAd ane sApekSa satya che AvA bhAva rAkhavAthI potAnA vinAzI vikalpono aham raheto nathI. vinAzI vikalpono aham karavAthI avinAzI svarUpa tirobhUta thAya che. karaNa paNa ApaNe nathI, upakaraNa paNa ApaNe nathI. aMta:karaNamAM mana,buddhi, citta, ahaMkAra rahela che tyAM ghA mAravAno che. ane jJAnane avikArI banAvavAnuM che. jyAM AtmAne paramAtmatattvanI prApti thAya che. mana ane buddhi e apUrNa tattva che ane atRpta tattva che. jANavA dvArA kadI pUrNa banAtuM nathI mATe jJAna karatA dhyAna caDhe che. dhyAna vaDe jJAna pUrNa bane che. tema paranA vikalpo paNa dhyAna dvArA nIkaLI jAya che. AkhA saMsAranI utpatti icchAmAMthI thAya che. mATe manoyoga upara khUba dhyAna ApavAnuM che. icchA e ja lobhA che ane temAM sukha buddhi e rAga che ane bhogya padArtha saMbaMdhI upayoga Attention - e vikalpa che. adhyAtmasAramAM - dhyAna stuti adhikAramAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che - samplutodakamivAndhujalAnAM sarvataH sakala karmaphAlAnAm / siddhirasti khalu yatra taduccaiH, dhyAnameva bhavanAzi bhajadhvam // aMdaramAM dhyAnano pravAha vaheto rahe to ja saghaLI kriyAonI siddhi (saphaLatA) che. kuvAnA pANInI prApti dharatImAM vahI jatA uchaLatA pANInA jharaNA (pANInI sera)ne lIdhe ja hoya che. jharaNA na vahetA hoya te sthAnamAM kUvA vahelA moDA paNa sUkAI jAya che. dhyAna na hoya to kriyA zuSka thaI jAya che mATe ja zivasukhanuM avaMdhya kAraNa dhyAna che. dhyAna ane jIvana - svAmI cinmayAnaMdajI lakhe che ke A mAyAmaya saMsAramAMthI manane kheMcI laI svayaM jyotino anubhava karavA mATe darzAvela | vistRta sAdhanA, prakriyA ane prayogane ja dhyAna kahe che. dhIraja ane khaMtathI 2010_05 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 dhyAnano abhyAsa karavAthI mANasamAM dRDhatA ane sthiratA Ave che ane vyApakatAno anubhava thAya che. jema jema mANasa AgaLa vadhe che tema tema zAMtabhItaramAM eka navI prabaLa jvalaMta prajJAno udaya thAya che. chevaTe unnatinA zikhare pahoMcatA A prajJAnA dedIpyamAna kiraNo ApaNA manane bhasmIbhUta kare che ane mANasane sAcuM jJAna thAya che. "kevaLa huM ja chuM ' evo anubhavI thAya che. asthira mananI bhrAMtimAM ja A saMsAra sAco lAgato hato te have mithyA jaNAya che ane bahuM ja izvara chuM"huM ja brahma chuM' evo anubhava rahyA kare che. dhyAna dvArA ja manuSya A niraMtara badalAtA sthaLa, kALa ane vAtAvaraNanI vacce samatA jALavatA zIkhe che. jyAre jIva pUrNa bane che tyAre irachA, vAsanA, lAlasA khatama thAya che ane pUrNAnaMda anubhave che. ApaNA divya AnaMda svarUpa zAMtino bhaMga karanAra A manarUpI pizAca ja che. to ApaNI zAMti mATe tenI joDe dhIraja ane khaMtathI yuddha karavuM e ja ApaNo parama dharma che. svAmI zivAnaMda sarasvatI lakhe che ke muktinI prApti mATe dhyAna eka rAjamArga che. dhyAnathI saghaLA duHkho, saMtApo ane darda maTe che. dhyAna ekatAnuM bhAna karAve che. zAzvata sukha, sanAtana zAMti ane akSaya AnaMdanA ucca pradezomAM vihAra karavAmAM dhyAna sAdhakone balUna ke vimAna rUpa che. dhyAnanI niyamitatA kuraNAtmaka jJAnanA mArgane khole che. manane zAMta ane sthira kare che. bhAvanI lAgaNIo jAgRta kare che. ane yoganA abhyAsIne mULa sAthe agara paramapuruSa sAthe saMbaMdha karAve che. dhyAnayoganA mArge cAlavAthI zaMkAo hoya to te dUra thAya che. jayAre tame UMDA dhyAnamAM UtarI jazo tyAre tamane tamArA zarIra ke Aju bAjunuM bhAna raheze nahi. tamAruM mana samatola raheze. ahaMbhAva nAza. pAmaze ane anirvAcya AnaMda ane avarNanIya sukha anubhavAze. UMDA dhyAna vaDe saMpUrNa zAMtimAM dAkhala thatAM bahAranuM jagata ane tenI sAthenA saMbaMdho bhUlAya che. A zAMti tejonuM parama teja che. akSaya AnaMda che. tame sarva prANIo para prema karazo to tamane lAgaze ke samasta vizva kevaLa zuddhacetanya che. paramAtmA cetanya rUpe sarvacIjomAM ramI rahyA che. yAMtrika jIvana jIvavAnI ApaNI paddhati' e ApaNI aNasamajanuM pariNAma che. jenI cetanA rogiSTa hoya tevA ajJAnIthI to dUra rahevAmAM ja majhA che. svastha cetanAvALA jJAnInI niphTa rahevAmAM AnaMda anubhavAya che. 2010_05 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 371 prabhuno saMdeza - covIse kalAka maMgaLanI bhAvanAmAM raho. uThatAM, besatAM, khAtAM pItAM, zvAsa letAM ne choDatAM maMgaLanI bhAvanA karyA karo. arihaMta e prathama maMgaLa che. jenA badhA ja zatruono nAza thaI gayo che tethI te prathama maMgaLa che. sAdhakIya jIvanamAM eka paNa zvAsa maMtra vinAno nA javo joIe. maMtranA smaraNathI, raTaNathI cetanA maMtramaya bane che. maMtramaya banelI cetanA mohano nAza kare che. sAdhanAnA mArge AgaLa vadhavA sAdhakane e draDha zraddhA hovI jarUrI che ke bhale game tevA jhaMjhAvAto Ave, tophAno Ave, pratikULatAo Ave, duHkhanA dariyA umaTI paDe to paNa huM kheda nahi pAmuM, kaMTALo nahi lAvuM, sAdhanAne nahIM mUkuM. kAraNake AtmAnA anaMta AnaMda AgaLa narakanA du:kho. kAMI visAtamAM nathI to pachI A du:kho to tRNamAtra che. AtmAnA anaMta AnaMdanI jene jhAMkhI thaI jAya che tene pachI himAlaya jevA duHkho Ave to paNa te tene gaNakArato nathI. saMsAra cakranuM mULa kAraNa mithyAtva ane rAgadveSa che kAraNa ke tenA nimitte jIvane karmabaMdha che. karmabaMdhathI narakAdi gatinI prApti, gatithI zarIra, zarIrathI indriyo, indriyothI viSayagrahaNa ane tenAthI pAchA rAga, dveSa, rAga dveSathI saMpUrNa mukta thavuM te ja mokSa, rAga-dveSa-ajJAnanuM kAraNa, "pote potAne bhUlI gayo che " te che. AtmA samapariNAmI ane sthira svabhAvavALo thatAM zuddha thAya che ane tema thatAM rAga dveSano kSaya thAya che. zubhabhAvonI, zuddhabhAvonI jabarajasta tAkAta che. paraspara ekabIjA pratye zubha vicAro karavA e paNa maMgaLa che ane te maMgaLanI vartamAna jagatamAM cokkasa asara paNa che. tamArA pratye satata maMgaLabhAva - zubhabhAva karanArI vyaktinA sAMnidhyamAM tamArA lohImAM sadda kaNa vadhI jAya che. tamArA pratye durbhAva rAkhanArI vyaktinI hAjarImAM tamArA lohInA zvetakaNa ghaTI jAya che. ArogyazAstra kahe che -tamArA svAthyano AdhAra sakra kaNa che. dravyasvAthyano AdhAra jema saphedakaNa che tema bhAvasvAthyano AdhAra ApaNI ujavaLa vicAradhArA che. paNa A pariNAma AvatuM nathI emAM mukhya kAraNa e che ke ApaNuM jIvana paralakSI che. arIsAmAM ApaNe ApaNuM moM eTalA mATe joIe chIe ke jethI ApaNe bIjAne sArA dekhAIe. ApaNe svayaMne sIdhA kyAre paNa cAhatA nathI. jyAre dharma to potAnI jAtane sIdhI cAhavAmAMthI pedA thAya che. - mana, vacana, kAyayoga sakriya che. dhana,lakSmI paNa gatizIla che. asthira che. A badhAnI sakriyatAmAM ApaNo kartApaNAno bhAva na thAya te mATe ahama rahita thavAnuM che. jyAM sudhI yoga che. tyAM sudhI sakriyatA che. tyAM sudhI kartApaNuM 2010_05 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 che. paraMtu katapaNAnuM abhimAna-(rasa) na thAya to te adhyAtma mArga che. kartRtvapaNAno je bhAva che je rasa che te ja baMdhatattva che. te rasa na thAya athavA ocho thAya to ja baMdhatattvathI bacAya - alpabaMdha thAya. kriyA karavA chatAM paNa kartA kriyA vagarano banato hoya to te kartRtvapaNAnA abhimAnanA nAza para che. je kartRtvapaNAno rasa nIkaLI jAya to aMte ApaNe akriya banI zakazuM. jyAM kriyA che - kartApaNuM che. tyAM anityatA che-parivartana che - apUrNatA che. jyAM akartApaNuM che. tyAM akriyatA che, pUrNatA che, nityatA che, aparivartanatA che. parapadArthamAM je svarUpa buddhi te ahama che ane te manamAM rahela aham thI kartutvapaNAno rasa rahe che. je kADhIne akartA banavAnuM che. majA mATe kriyA karIe chIe. bhoga bhogavIe chIe. paNa kriyAmAM majA nathI kAraNa ke kyiA karatA aMte thAkIe chIe tethI aMte sukha akriyatAmAM che . akartApaNAmAM che. drazyapadArthanA rUpa-raMgane choDatA jaIe to kartRtvapaNAnuM abhimAna ghaTatuM Ave. udAsIna bhAve rahevAthI ane sarvakriyA karavAthI kartutvapaNAno rasa nIkaLato jAya che. saMghAta ane bheda (purANa-galana)thavo, saMkhyAmAM hAnivRddhi thavI, saMsthAna - AkRtimAM phAra thavo, ane saMyoga-viyoga thavo A cAra pudgaladravyanA lakSaNo che. tenAthI viruddha AtmAnuM svarUpa che. * pugaladravyamAM je ApaNe svarUpa buddhi karI che te ApaNI azuddhatA che. je ApaNA svarUpane Avare che jethI ApaNuM anaMtasukha anubhavamAM AvatuM nathI. pugaladravyamAM ApaNe karela svarUpa buddhi kAlpanika che, bhrama che, mithyA. che, asat che. Ama buddhigamya banelI dRSTine upayogamAM lAvI anubhavavAnI che. karaNa, upakaraNa ane adhikaraNa dvArA kriyA karavA chatAM baMdhatattva, nirjarAtattva adhyavasAya upara che, aMta:karaNa upara che, AtmAnA upayoga upara che. mana, buddhi, citta, ahaMkAra, tarka, vitarka, lAgaNI, bhAvanA, dhAraNA, dhyAna, samAdhi A badhA matijJAnanA paryAyo che. teno upayoga karI jIva saMsArabhAva ane dharmabhAva kare che. anya darzanamAM eka eka paryAyane pradhAna banAvIne sAdhanA svIkArela che. jyAre jainadarzanamAM sarvapayarayone sarvAMgI banAvIne - sudhArIne mokSamArganI sAdhanA batAvela che. svara ane vyaMjana maLIne akSara bane che tenA saMyogathI zabda thAya che teno artha karavAthI vikalpa thAya che chatAM temAMthI rAga-dveSa na thAya paraMtu rAga-dveSanuM zamana thAya tevA artha karavA te syAdvAdanI vizeSatA che. vikalpa thavA chatAM rAga-dveSa na thAya to sAdhaka sAdhanAnA mArge AgaLa vadhI zake. 2010_05 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 373 pratikSaNe jevuM ApaNuM mana tevA ApaNe ! pratikSaNe ApaNI vAsanAo mana ane prANamAM jamA thAya che. eTalA mATe Asana - prANAyAma dvArA nADI zuddhi karavAnI che ane vAsanA rahita banavAnuM che. maMtra jeTalo nAno ane jeTalo vadhAre ghaMTo teTalo te maMtra cetanya banIne zaktivardhaka bane che. paMca parameSThinuM - dhyAna karatA jIva pote svayaM ni:spRha bane te vadhAre mahattvanI vastu che. kaSAyabhAva kSINa thatAM jAya to ni:spRhatA Ave. niSkAma ane niHspRhavRtti rAkhIne jIvana jIvanArane kevaLajJAna thaI zake che. bahAranA parigrahono tyAga e bahAranI niHspRhatA che ane bhoganI. icchAno tyAga e atyaMtara niHspRhatA che. aMdarathI bhoganI icchA varte tyAM sudhI viSayakaSAcanA bhAvo jatA nathI. mA ciTThaha, mA jaMpaha, mA cintaha kiMci jeNa hoi thiro / maMA maMmi ro rUTPva para have phAdi | va6 . bRhad dravya. saMgraha ' he bhavyo ! tame koI paNa ceSTA na karo, kAMI paNa na bolo, kAMI paNa ciMtavana na karo jethI AtmA nijAtmAmAM tallInapaNe sthira thaI jAya A ja (AtmAmAM lInatA ja) parama dhyAna che. jaM kiMci vi citaMto NirIhavittI have jahA sAhu / laddhaNa ya eyataM tadAhu taM tassa NijchayaM jjhANaM // 55 // bRhad dravya saMgraha. dhyeyamAM ekatva prApta karIne koI paNa padArthanuM dhyAna karatAM sAdhu jyAre niHspRhavRttivALo hoya che tyAre temanuM dhyAna nizcaya dhyAna kahevAya che. dhyAtA jo svayaM niHspRha na bane tyAM sudhI anaMtA cAritro paNa tene kevaLajJAna apAvI zakatA nathI. nirvikalpa dhyAna je traNe yoga rahita (akriya) che te nizcayathI paMcAcAra rUpa che. nizcayathI mokSamArga che. arihaMta paramAtmAnA ane lokAgra sthita siddha paramAtmAnA guNonuM ane dravya-guNa-paryAyanuM AlaMbana laI dhyAtA jyAre temAM abhedane pAme che tyAre te AgamathI bhAvanikSepe paramAtmA bane che. paramAtmAnA guNonA abheda upayogamAM vartato AtmA paramAtmA kahevAya che. jema krodhanA upayogamAM vartato krodhI kahevAya che. strInA upayogamAM vartato strI kahevAya che. tema paramAtmAnA upayogamAM vartato paramAtmA kahevAya che. paramAtmAnA dhyAnamAM abhedatA sAdhavA dvArA zukladhyAna pAmI siddhadazAne pAme che. 2010_05 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u74 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 nemi prabhu dhyAnere ekatvatA, nijatattva ekatAnojI zukla dhyAne re sAdhI susiddhatA, lahiye mukti nidAnojI - zrI devacaMdrajI. paramaguNI tanmayatA sevana, nizcaya dhyAne dhyAvejI, zuddhAtama anubhava AsvAdI, devacaMdra pada pAvejI (zrI devacaMdrajI) pragaTa tattvatA dhyAvatAM, nija tattvano dhyAtA thAya re, tattvaramaNa ekAgratA, teha pUraNa tattva samAya re, ghaNI pare vimala jinarAjanI vimalatA, dhyAna manamaMdire jeha dhyAve, dhyAna pRthakatva savikalpatA raMgathI, dhyAna ekatva avikalpa Ave... zrI devacaMdrajI A draSTimAM zukala dhyAnanI yogyatA : upazamabhAva asthimajjA banelo che. virodhI pariNAma AtmAne sparze ja nahi evI yogyatA UbhI thaI gaI che. sArA ke khoTA vikalponuM utthAna thatuM nathI tethI upayoga svarUpamAM TharI gayo che. jagatanA koI padArtho tenA upayoga upara koI asara UbhI karI zaktA nathI. sthitaprajJadazA gADha banavAthI svarUparamaNI ane svarUpabhogI banyo. che. tattva ramaNatA sivAya bIjuM kAMI anubhavAtuM nathI. eka ja tattvanI vicAradhArA cAle che ke aho ! A saMsAramAM karmaverIthI anaMtakALa huM ThagAyo. paramatAraka paramAtmAnuM lokottara zAsana vidhamAna hovA chatAM prabhunI bhAvapharUNAnuM huM pAtra na banyo. prabhunI karUNA mArA AtmAne sparza nahi. sUrya samAna tejasvI, caMdra samAna nirmaLa evo paNa mAro AtmA karmanA yoge zocanIya dazAne pAmyo. karmazatruthI anekavAra parAbhava pamADAyo. have Aja tattva samajyo chuM, tattva pAmyo chuM. mArI mohanidrA cAlI gaI che tethI dhyAna rUpI khaDaga laIne have karmazatruno khAtmo bolAvI dauM. atyAra sudhI je ajJAna ane mohanA kAraNe pramAdamAM poDhelo hato te have huM jAgyo chuM. huM paramAtmA chuM. huM mArAthI upAsya chuM. tethI have paranuM mAre koI prayojana nathI. have mane kyAMya roSa ke toSa thatAM nathI. ema dhyAna lIna banI Atmika AnaMdanI mastIne anubhave che. aho ! aho ! huM mujane kahuM, namo muja namo muja re amita La dAna dAtAranI jehane bheTa thaI tuja re... AnaMdaghanajI. adhyAtmanI UMcI avasthAmAM AtmA pote potAne paramAtmA svarUpe anubhave che. zAMtisvarUpa jANatA mArA AtmAne ja zAMtinA dAtAra evA. paramAtmAnI bheTa thaI. tethI sAdhaka paramAtmAdazA anubhavatA potAno saMtoSaAnaMda vyakta karI rahyo che. ane potAnA AtmAne paramAtmA samajI namaskAra 2010_05 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 375 karI rahyo che. AtmAmAM niraMtara paramAtmAnuM svarUpa bhAvavAthI, ciMtavavAthI AtmAne je lAbha thAya che tenuM varNana AnaMdaghanajI mahArAja karI rahyA che. maMdiramAM rahela paramAtmAnI mUrtinA darzana karyA pachI tenA avalaMbane manamAM rahela paramAtmAnuM dhyAna karavAnuM che ane mohanI jhADImAM chUpAI gayelA paramAtmAne prApta karavA dhyAnAgni pragaTAvavAno che. tenA dvArA moha vRkSane bhasmIbhUta karI AtmAne paramAtmA banAvavAno che. dhyAnajaM sukhamasyAM tu jitamanmathasAdhanam / vivekabalanirjAtaM zamasAraM sadaiva hi // 171 // kAmanA sAdhanabhUta evA viSayone jItanAruM dhyAnajanya sukha hoya che. je vivekanA baLathI utpanna thayeluM hoya che. tethI haMmezA zamanI pradhAnatAvALu hoya che. A dRSTimAM dhyAnanA prabhAve apUrva Atmika sukha hoya che. zuddhAtmAnA dhyAnathI utpanna thayelo nirbheLa AnaMda ahiMyA anubhavAya che. nirvikalpa dhyAnAnaMdanI mastImAM masta banelA yogIrAjane viSayo ahiMyA aDI zakatA nathI. viSayonI AtmAmAM viSa pedA karavAnI zakti nIcovAI gaI hoya che. kAmanA sAdhanabhUta viSayo para vijaya prApta thayo che. mohamalla parAbhava pAmyo. che. te bahAra AvI zake tevI tenI koI zakti nathI tethI te aMdaramAM chUpAIne lapAIne besI gayo che. AtmAnI svarUpamAM eTalI tIvra jAgRti varte che ke kama badhA nIrasa banIne udayamAM AvI rahyA che. jIvavIrya AtmagharamAM rahevAthI cAritrarAjAno vijaya thayo che. cAritrarAjAnuM sainya utsAhita banyuM che ane samaye samaye anaMtaguNa vizuddhithI moharAjAnA sainyano khAtmo bolAvI rahyo che. zabdAdi viSayo tattvathI jotA to du:khanA ja sAdhana che. jIvanI mUDhatAnA kAraNe te sukhano AbhAsa pedA kare che. saghaLA jIvo sukhanA ja kAmI che paNa te sukha to mokSanuM che. mokSanuM sukha nirUpAdhika che. ciMtAnA leza vinAnuM che. pUrNatAne pAmeluM che. avinAzI che. svAdhIna che. jyAre jJAna pUrNa bane che tyAre AnaMda paNa pUrNatAne pAme che kAraNa ke AnaMdano abheda AdhAra jJAna che. jJAna ane AnaMda baMne cetanya svarUpa che ane te eka sikkAnI be bAju jevA che. baMne pUrNa avasthAmAM eka bIjAne choDIne rahI zakatA nathI. jJAna jyAre vItarAga bane che. nirvikalpa bane che ane pUrNa bane che tyAre te jJAnamAMthI Avato AnaMda paNa viziSTa koTino bane che. vItarAgatAmAM prazAMtarasa vedana che. nirvikalpatAmAM akhaMDa AnaMdarasa vedana che jyAre sarvajJatAmAM anaMta AnaMdarasa vedana che. kevalajJAnamAM vItarAgatA, sarvajJatA 2010_05 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 ane nirvikalpatA traNeno abheda che tethI traNenA AnaMdano paNa abheda che. jema ke masAlAnA ghaTaka tattvo dhANAjIrU, hIMga, maracuM, mIThuM e darekano svataMtra svAda judo judo hoya che paraMtu te jyAre dALa-zAkamAM bhegA bhaLI jAya che tyAre teno Agavo - nirALo svAda hoya che. vItarAgatA eTale rAga rahitatA. jyAM rAga nathI tyAM dveSa nathI. jyAM rAga poSAto nathI tyAM ja DheSa udbhave che mULamAM to rAga ja che. vaLI jyAM rAga nathI, dveSa nathI, tyAM koI hetu, svArtha, prayojana, garaja, matalaba ke irAdo hoto nathI tethI tyAM taTasthatA, saraLatA, mAdhyasthatA, nyAyaparAyaNatA ane sAkSIbhAva hoya che. jyAM rAga-dveSa nathI tyAM lagAva ke dhikkAra nathI. gamo-aNagamo nathI. rati-arati nathI. harSa-zoka nathI. kheMcANa ke bhaMgANa nathI, tANa ane taNAva nathI. kartA-bhoktAbhAvathI je jagatane banAvyA kare che tene saMsAranuM bIja puSTa thAya che tethI tene paNa cAragati rupa saMsAramAM navA navA rUpe banyA karavuM paDe che. potAnA ja kartAbhoktAbhAvathI karmabaMdha karIne tene banavuM paDe che. ApaNe rAgI chIe mATe banavuM paDe che. bagaDavuM paDe che ane TaLavuM paDe che. rAgInI jagatamAM eka sarakhI sthiti hotI nathI. jagatanA badhA padArtho enA svarUpamAM rahelA che. emanuM pariNamana svataMtra che. temAMthI jyAre ApaNane prayojana nIkaLI jaze tyAre ApaNe ApaNA jJAnane vItarAga banAvI zakazuM. para padArthane jovA - jANavAmAM ApaNane prayojana varte che tethI vItarAgatA jaLavAtI nathI. ApaNe rAgI-dveSI banI jaIe chIe ane vikArI temaja apUrNa hoIe chIe mATe pUrNAnaMda prApta thato nathI. ApaNo jJAnano upayoga pravAhathI je satata cAlyA kare che tene phAlathI avinAzI banAvavo te nirvikalpatA che. sakala jIva che sukhanA kAmI te sukha akSaya mokSa re karmabhanita sukha te du:kharUpa, sukha te Atama jhAMkha.. puNya karmanA udayathI maLatuM sukha te parAdhIna ane saMkleza mizrita hovAthI du:kharUpa che. AtmAnA zuddha svarUpanI jemAM jhalaka anubhavAya te ja sukha sAcuM che. vaiSayika sukha talavArathI levAyela madha jevuM che. tema ja kharAba lohIne pIvA mATe Atura banelI jaLa jevuM che. talavAra para copaDelA madhane cATatA sukha kSaNabhara puratuM che paraMtu tenAthI kapAtI jIbhanI vedanAnuM du:kha pAra vinAnuM che, jaLo nAmanuM prANI kharAba lohIne cUsI le che. vAgharI loko tenA dvArA paisA kamAya che. jenA zarIra upara gUmaDA vagerene kAraNe lohI vikRta thayuM 2010_05 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 377 hoya ane tenA kAraNe zarIra para pIDA thatI hoya to te jagyAe vAgharI loko te jaLone mUkI de che tethI bhUkhI banelI te ja jaLo te lohIne cUse che. tema karatAM bhUkha zamavAthI te jaLone AnaMda thAya che. bhUMDane jema viSTAmAM AnaMda Ave che tema kharAba thayeluM lohI pIvAmAM tene AnaMda Ave che paraMtu te AnaMda kSaNajIvI hoya che kAraNa ke pachIthI te vAgharI loko te jaLonA zarIrane nIcovIne lohI kADhI nAMkhe che te vakhate tene ghaNA duHkhano anubhava thAya che. jo te lohIne kADhe nahi to bIjAnA zarIra uparanuM lohI te jaLo cUsI zake nahi ane tethI tene te dvArA je paisA maLavAnA hatA te maLe nahi mATe Ama vAraMvAra lohIne pIvAnuM kSaNika sukha ane pachI tenA zarIrane dabAvIne nIcovIne lohI kADhatA pAchuM pAra vinAnuM duHkha tene anubhavavuM paDe che tema vaiSayika sukha paNa AvuM kSaNabhara puratuM ja che te sukhanA bhogavaTA kAle cittavRtti zAMta, prazAMta ane upazAMta nathI hotI paNa bhogane bhogavavAnI AturatA , khaNaja, ophukya, caMcaLatA, saMtApa vagerenA kAraNe saMleza vartato hoya che tethI AtmAne azubhakarmano baMdha thAya che temaja azubha saMskAranuM AdhAna thAya che. pariNAme durgatinA du:kho bhogavavA paDe che A ja vAta adhyAtmasAramAM upAdhyAyajI mahArAja kahe che - pariNAmAcca tApAcca saMskArAcca budhairmatam / guNavRttivirodhAcca dukhaM puNyabhavaM sukham // dhyAnanA viSayamAM upAdhyAyajI mahArAja lakhe che - "tAharuM dhyAna te samakti rupa, teha ja jJAna ne cAritra teha chejI tehathI jAye saghaLA pApa, dhyAtA re dhyeya svarUpa hoye pojI" zAMtinA stavana-4. ahiMyA tAharuM eTale paramAtmAnuM eTale zuddha svarUpanuM ciMtana, manana, nididhyAsana tenAthI AtmAne bhAva samakitanI prApti thAya che. temAM Atmatattvano bodha - pariccheda te jJAna che. AtmAnA yathArtha svarUpanI anubhUti te samakita arthAt darzana che ane temAM sthiratA ke je para pugalabhAvathI nivRtti rUpa ane AtmasvabhAvamAM ramaNatA rUpa che te cAritra che. A samakti, jJAna ane cAritrathI badhA ja pApa nAza pAme che. ane dhyAtA zaddha svarUpanA ciMtananA prabhAve odayika bhAvane rokato kSAyopathamika bhAvane vadhArato paramAtmA tulya banI jAya che arthAta sAdhaka avasthAmAM je paramAtmA svarUpanI prApti e dhyeya hatuM tene ja pAmIne te rUpa banI jAya che. -- - 2010_05 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u78 coga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 (nija A ja vAta jJAnasAramAM paNa jovA maLe che - vAritrakAra, jJAnaM vA Tana mune " AtmacaraNa te ja darzana te ja jJAna ane te ja cAritra. AtmacaraNa guNa caraNa) ane jinaguNadhyAna (jIna guNa caraNa) baMne eka ja che. "jJAnanI tIkSNatA caraNa teha - adhyAtma gItA 23. devacaMdrajI " "yadA nirvikalpI thayo zuddha brahma tadA anubhave zuddha zarma, bheda ratnatrayI tIkSaNatAe, abheda ratnayatrImeM samAye."adhyAtmagItA - 3pa ahiMyA tIkSNatAne kAraNe jJAna ane cAritramAM tathA bhedaratnatrayI ane abhedaratnatrayImAM vizeSatA batAvI che. kayuM AtmacaraNa samakitarUpa, jJAnarUpa ne cAritrarUpa che ? te mATe lakhe che - syAdvAda Atama sattA ruci samakita teha, Atamadharmano bhAsana nirmala jJAnI teha, AtamaramaNI caraNI dhyAnI Atama lIna, Atamadharma ramyo tiNe bhavya sadA zuddha pIna... adhyAtmagItA. 44 * ISTAniSTatvanA khyAla vinA mAtra udAsInatA te jJAna-darzananI zuddhatA. che. udAsIna pariNatinI gADhatA - asaMgadazAnI tIvratA - te cAritra pariNatinI ekatA che ane vibhAva kartRtvano uccheda te vIryanI (zaktinI) tIrNatA che. A zuddhatA, ekatA ane tIkSaNatAthI prabhue moharUpI zatrune jItI lIdho. karmarUpI vairIne haNI nAMkhyo ane kevalajJAna prApta karyuM. bhaktane svarga mokSathI adhik jJAnIne La deIre, kAyA kaSTa vinA La lahIe, manamAM dhyAna ja dharIe re, aranAtha stavana upA. yazovijayajI mahArAja jJAnI bhaktane prabhu svarga ane mokSa to Ape ja che. be cAra bhavA bAkI hoya to svarga, nahi to tarata mokSa rUpa La Ape che paraMtu atyAre tarata dhyAnaLa Ape che. dhyAna dvArA Atmasukhane Ape che. koIka pustakamAM "svarga svargathI adhikuM,' evo pATha paNa maLe che e rIte ghaTAvavuM hoya to jJAnI bhaktane prabhu svarga ane svargathI paNa adhika mokSa sukha jevuM dhyAna sukha Ape che ane AvA anupama sukhanI prApti mATe koI kAyakaSTa nathI. manamAM (ekAgratAnI pRSTha bhU para) prabhunuM dhyAna dharAyA ne prabhu svargAdika sukha ApI de. A dRSTimAM pariNatino kAraka bane tevo viveka hoya che ane tenA sAmarthyathI pedA thayeluM zamanI pradhAnatAvALuM sukha hoya che. kAraNa ke vivekanuM 2010_05 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 379 La zamanI prApti ja che. A draSTimAM vAcanA tema ja sAraNA, vAraNAdi ucita pravRtti kare che te samatArasamAM jhIlIne kare che. upayoga vikalpathI rahita thayo eTale svarUpamAM samAI gayo athavA anya padArthamAM je tAdAbhyano adhyAsA hato ane temAM je mArApaNuM mAnyuM hatuM te nIkaLI gayuM eTale AtmA AtmAmAM samAI gayo eTale zamanI pradhAnatAvALuM sukha thayuM. - chaThThI draSTimAM prazAMtavAhitA hatI. prazasta kaSAyathI utpanna thayela vikalpa pUrvakanuM upazamanuM sukha hatuM. jyAre ahiMyA sAtamI dRSTimAM dhyAnanA prabhAvathI pedA thayeluM nirvilpa upazamanuM sukha hoya che. chaTTI dRSTimAM nitya mImAMsA hoya che jyAre ahiMyA tattva pratipatti hoya che. ahiMyA darzana - jJAna - cAritrano abheda anubhavAya che. cogATa - A dRSTimAM jIva yogAruDha banelo che. A yogAruDha gItAno zabda che bhagavad gItAmAM samatvane yoga kahyo che. A samatA nitya rahe che. saMyoganI pahelA paNa samatA hatI ane viyoganA samaye paNa samatA rahe che A rIte samatAmAM sadA rahevuM te nityayoga che ane A nityayogano jene anubhava thaI gayo che tene ja gItA yogATa kahe che tenI oLakha zuM ? to te mATe gItA kahe che - koIpaNa padArthamAM Asakti na hovI, kriyAmAM Asakti na hovI ane saMpUrNa saMkalpano tyAga karavo - hovo. yadA hi nendriyArtheSu na karmasvanuSajyate / sarvasaMnyasaMnyAsI yogatilote 64 gItA tAtparya e che ke indriyonA bhogomAM ane kriyAomAM Asakti na hoya tema aMdarathI Agraha paNa na rahevo joIe. saMkalpa eTale zuM ? A vastu Ama thavI joIe, tema thavI joIe, AvuM maLavuM joIe, AvuM nahi, Avo. saMyoga joIe, Avo nahi - Avo ja Agraha te saMkalpa che. - jene nathI to koI padArthamAM Asakti ke nathI to padArthanA abhAvamAM Asakti, nathI to kriyAmAM Asakti ke DyiAnA abhAvamAM Asakti, nathI to saMyogamAM Asakti ke nathI koI saMyoganA abhAvamAM Asakti tathA koI ja saMkalpa paNa jene nathI te yogATa che. tAtparya e che ke padArtha maLe ke na maLe, kriyA thAya ke na thAya tene koI Agraha ja nathI. naiva ta(r) tenAtha nA vRkSone rAzana gItA 3/18 kriyA thAva to bhale na thAva to bhale. saMkalpa pUrA thAva to bhale nA thAva to bhale, vRttiono nirodha thAva to bhale, na thAva to bhale mAre ene mATe no koI ja Agraha nathI. 2010_05 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 indriyonA bhogomAM ane padArthomAM Asakti na thAya teTale cAhanA rahita thaI gayo , rAga rahita thaI gayo ane kriyAmAM Asakti na thAya eTale prayatna rahita thaI gayo. arthAta acAha ane aprayatna thavAthI paramAtmAnI sAthe abheda thaI gayo. vAstavamAM abhinnatA thaI nathI. abhinnatA to hatI ja paraMtu acAha ane aprayatna nahoto thayo eTale abhinnatA hovA chatAM anubhava nahoto thayo. acAha ane aprayatna thayo to svarUpamAM sthiti thaI gaI. nityayogano anubhava thaI gayo. "cAha gaI, ciMtA gaI, manuvA beparavAha ; jinako kachu na cAhiye, vo zAhana kA zAha " kabIrajI. jene kAMI joItuM nathI. jenI tRSNA mAtra TaLI gaI che te ja kharo zahenazAha che. cAhanA jatA ciMtA TaLI jAya che ane mANasa beparavA thaI jAya che. saMsAranI sAthe jIva jeTalo saMbaMdha bAMdhe che teTalo paramAtmatattvathI te vimukha thAya che. samasta saMgrahano aMte vinAza che, laukika unnationA aMte patana che, saMyogano aMte viyoga che, jIvananA aMte maraNa che, paraMtu paramAtmAnI sAthe je nityayoga che te to jIvamAtrane prApta che. saMyoga janya sukhamAM phlAI jaIe chIe eTale paramAtmAnI sAthe - nityayoga tarapha dRSTi ja jatI nathI. rAgI, dveSI, kAma, krodhI, mAnI, mAyI, lobhI, bhogI, pApI, puNyazAlI, murkha, vidvAna evo jagatamAM koI ja nathI ke jene nityayoganI prApti na hoya mAtra te tarapha dRSTi jatI nathI eTale ja teno anubhava thato nathI. AthI nitya yoga-paramAtmAnI prApti karavI e gItAno khAsa siddhAMta che. nitya yoganI prApti zuM che ? saMsAranA mAnI lIdhelA kalpita saMbaMdhone miTAvI devA te ja nityayoganI prApti che. amApta, asat sAthe saMbaMdha mAnyo che AthI nityayoganI prAptithI vimukha thaI gayA chIe. nityayoga to jyAM che tyAM ja che paraMtu saMsArano saMyoga to kyAre ya rahyo nathI, rahevAno nathI ane raheze nahi. saMyoga to Akhare viyogamAM palaTAvAno che. padArthono viyoga thavAno che. kriyAono viyoga thavAno che. saMkalpano paNa viyoga thavAno che. saMkalpa pUro thAya to paNa viyoga thavAno che, na thAya to paNa viyoga thavAno che. sarvasaMkalpa saMnyAsa svata: siddha che. saMyogamAM rasa lo cho mATe nityayogathI vimukha thAva cho. nityayogano viyoga nathI thato paNa vimukhatA thAya che. jyAre tame nityayoganI sanmukha thazo tyAre anaMtA janmonA pApa naSTa thaI jaze. nityayoganI prAptine mATe je yogamAM ArUDha thavA icche che tene mATe 2010_05 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 381 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 karma karavuM kAraNa che mArukSone varSavAra pute ! yogaruDha thayA pachIthI arthAta saMsAranA saMbaMdhano viccheda thayA pachI eka zAMti maLe che je paramAtmAnI prAptimAM kAraNa che paraMtu te avasthAmAM rAjI thavAnuM nathI. temAM rAjI thavAthI tene sarvasva mAnavAthI aTakI javAnuM thAya che. paramAtmAnI prAptimAM vilaMba thAya che. jema bALakanI pahelA ramakaDAmAM rUci hoya che. moTo thayA pachI paisAmAM rUci thAya che, tyAre khelakUda, ramakaDAmAM rUci maTI jAya che e ja rIte jyAM sudhI paramAtmAnI prAptino anubhava nathI thato tyAM sudhI zAMti khUba ja suMdara lAge che. paraMtu keTaloka samaya jatAM zAMtinI rUci ApoApa maTI jAya che, jo tame e zAMtino bhogavaTo na karo tenAthI upazamavirAma pAmI jAva to bahu jaldI paramAtma prAptino anubhava thaI jAya che. yogAruDha thavAmAM karma kAraNa che arthAt karma karatA karatA jyAre saghaLAno viyoga thaI jAya tyAre tame cogAruDha thaI jAva cho. karma karavA dvArA yoganI prApti tenuM nAma karmayoga che kAraNa ke karmonI samApti thaI jaze ane yoga nitya raheze. te ja rIte jJAna dvArA saMsArano viyoga karAya te jJAnayoga che. nahi rahevAvALI cIjano viyoga to pratikSaNa thaI rahyo che mAtra tame anubhava karo ke jeTalA padArthanA saMyoga che te pahelA na hatA pachIthI paNa nahi rahe paraMtu ene jANavAvALo to jyAM hato tyAM ja rahyo che. A pramANenA vicAra dvArA saMsAranA saMyogane viyoganA aMtavALA joIne temAM alipta rahevuM te jJAnayoga che ane saMsArano saMbaMdha jeTalo tUTaze teTalo paramAtmAnI sAtheno saMbaMdha joDAze A bhakti yoga che. hamaNAM paNa paramAtmAnI sAthe koI paNa prANIno viyoga nathI ja kAraNa ke paramAtmA saghaLA dezamAM, saghaLA kAlamAM, sarva vastuomAM, saMpUrNa kriyAomAM, paristhitiomAM, saMpUrNa avasthAomAM, saMpUrNa ghaTanAomAM jyAM che tyAM ja che mAtra saMsArano Adara karavAthI ApaNe paramAtmAthI vimukha thayA chIe, paramAtmatattvamAM koI vastu nathI, koI kriyA nathI. te vastu rahita ane kriyA rahita tattva che eTale enI sIdhI prApti abhyAsa sAdhya nathI. mana, buddhi ane indriyonI sahAyatA laIne jyAre prayatna karIe chIe tyAre abhyAsa thAya che paNa paramAtmatattva to jyAM che tyAM ja che mATe tenI sIdhI prAptimAM vidhi nathI cAlatI niSedha cAle che. vastu ane kriyAno niSedha karavA para je bAkI rahe te paramAtmA che eTalA mATe temAM kAMI karavAnuM nathI te karaNa nirapekSa tattva che. jenA dvArA tatkAla DyiAnI siddhi thAya tenuM nAma karaNa che. 2010_05 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 sAdhakatamaM kAraNaM karaNam, kriyAyAH niSpatti ryad vyApArAdanantaram tat karaNatvaM bhavet / jemake rAmanA bANathI vAlI haNAyo to A vAkyamAM karaNatva bANamAM che. paNa dhanuSa, dorI, hAtha vageremAM nahi. AthI kriyAnI siddhimAM karaNa kAma Ave che. paraMtu jyAM kriyA ja nathI tyAM karaNa kevI rIte kAma lAgaze ? kriyAjanakatvaM kArakatvam : atyaMta upakAraka je kAraka che te karaNa paNa jenI prAptimAM hetu nathI to pachI bIjA kArako to hetu kevI rIte thAya ? A karaNa nirapekSa kahevAnuM tAtparya che. Ama karaNa nirapekSa kahevAthI kAraka nirapekSa thaI jAya che. paramAtmA cha kArakothI rahita che. koIpaNa kAraka dvArA paramAtmA prApta thatA nathI kAraNa ke saghaLA kAraka utpanna tathA nAza thavAvALA che jyAre paramAtmA anutpanna che bhaktiyogamAM huM bhagavAnano chuM e yAda rAkhavAnuM che. jJAnayogamAM mAruM svarUpa nirvikAra che e yAda rAkhavAnuM che. karmayoMgamAM saMsAra mAro nathI. ane mArA mATe nathI e yAda rAkhavAnuM che. zaMkA : paramAtmAmAM kriyA nathI e vAta sAcI paraMtu sAdhanA to karaNa sApekSa ja hoya ne ? samAdhAna : sAdhanA karaNa sApekSa hoya tenI nA nathI paNa sAdhanA be prakAranI che. ekamAM jyAM ApaNe beThA chIe tyAMthI upara uThavAnuM te sAdhanA che. ekamAM jayAM ApaNe praveza karavAno che jayAM pahoMcavAnuM che te sAdhanA che to temAM upara uThavA mATe je sAdhanA che te karaNa sApekSa che paraMtu jayAM praveza karavAno che temAM karaNanI sApekSatA nathI. temAM to karaNa choDavAnA che te to karaNa nirapekSa sAdhanA che. TUMkamAM kSapakazreNI mAMDatA pahelAnI badhI sAdhanA e upara uThavAnI sAdhanA che temAM karaNa, upakaraNa vageranI AvazyaktA che mATe te sAdhanA karaNa sApekSa che jayAre sAtamA guNaThANAnA caramayathA pravRtakaraNathI mAMDIne bAramA guNaThANA sudhInI sAdhanA e karaNa nirapekSa sAdhanA che. kSapakazreNI dvArA AtmagharamAM praveza karavAno che ane pUrNatAne pAmavAnuM che temA karaNanI jarUra nathI te sAdhanA to nizcayanI sAdhanA che. upayogathI upayoganI sAdhanA che. vaLAvAnI jarUra tyAM sudhI ja paDe jayAM sudhI cora-lUMTArAno bhaya hoya, te bhaya nIkaLI gayA pachI to choDI devAno hoya che tema kSapakazreNImAM eTale gharamAM peTho tyAM to badhA karaNa chUTI jAya che. mATe te sAdhanA karaNa nirapekSa sAdhanA che. 2010_05 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 383 AtmAmAMthI eka pachI eka navI navI asata avasthAo nIkaLatI jAya che. mUDha ane gamAra jIvane e bhAna paNa nathI ke A badhI avasthAo mithyA che, asat che. tArA svarUpathI bhinna che mATe tyAjaya che. paNa AvI samajaNa na hovAne kAraNe jIva eno dRSTA na banI rahetA teno kartA bhoktA. banavA jAya che. e avasthAomAM tanmaya ne tadAkAra bane che. mATe saMsAranI rakhaDapaTTInA bIja paDayA kare che. asata avasthAone jayAM sudhI jIva asaMta rUpe jotAM nahiM zIkhe tyAM sudhI asamAM sanI je bhrAnti che te nikaLaze. nahiM. eka vakhata jenA upara asat nuM lebala lAgyuM te cIja game tevI sArI dekhAtI hoya to paNa asat tarIke oLakhanArane mUMjhavI zaktI nathI. asat ne vAraMvAra asata rUpe joyA karavAthI teno rAga khatama thato jAya che vairAgya tIvra bane che ane pachI vairAgya dAvAnaLa jevo tIvra banatA jIva viSayonI sAme AMkha UMcI karIne jovA paNa taiyAra thato nathI. ekavAra sanmukha juvo cakrI sanatakumAra navi juve ' * mAyA tumArI khaDIya pukAre vahuvara saba Age khaDiyA, poyo putra zilA para pekhI AMkhe jhaLahaLiyAM ' A badhA vairAgyanI tIvratAnA dRSTAMta che. paramAtmatattva prApta ja che. saMsAra aprApta che. A dRSTithI muktino abhAva kayAreya jIvane thayo nathI, mAtra paramAtmatatvanI sattAno svIkAra karatAM nathI. ane aprAptanI sattAno svIkAra karIe chIe tethI prAptano anubhava thato nathI. jema zarIrano mukhya AdhAra hADakAM che paNa te dekhAtA nathI ane je mukhya AdhAra nathI te cAmaDI dekhAya che jemAM tAkAta che te dekhAtuM nathI. tevI ja rIte saMsArano mukhya AdhAra paramAtmA che te dekhAtA nathI paraMtu saMsAra ke je asaMta che te dekhAya che. jema zarIra mAtApitAnAM saMyogathI utpanna thayuM che paraMtu zarIramAM mAtA ke pitA koI dekhAtA nathI te ja rIte saMsAra prakRti ane AtmAnA saMyogathI utpanna thayelo che paraMtu saMsAramAM na to prakRti dekhAya che ke na to AtmA dekhAya che, paraMtu kevala prakRtinuM kArya dekhAya che. jema vAcharaDuM sAme Ave tyAre gAyanA stanamAM dUdha AvavA mAMDe che te ja rIte jIjJAsu sAme Ave chate mahApuruSanI kRpA tenI upara varasavA mAMDe che ane te potAnI jijJAsA. anusAra jJAna prApta kare che. jayAre manuSyanI dRSTi ghareNAM tarapha hoya che tenA rUpa, AkRti, tola ne mUlya tarapha hoya che tyAre tenI dRSTimAM sonAnI mukhyatA rahetI nathI te 2010_05 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u84 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 ja rIte manuSyanI dRSTi jayAre saMsAra tarapha hoya che. vinAzI padArtha tarapha hoya che. rUpa, rasa, gaMdha, sparza tarapha hoya che. tyAre tenI draSTi paramAtmA tarapha rahetI nathI jayAre te dRDhatAthI mAnavA prerAze ke A saMsAramAM vAstavika kAMI ja nathI. badhuM ja mithyA che. asat che. sarvatra paramAtmA ja che. paramAtmA sivAya mane bIjuM dekhAya che te mArI sAdhakadazAnI khAmI che. dRSTino aMdhApo. che. Ama zreNikane jema badhe ja vIra vIra dekhAtA hatA tema sarva sthAnamAM ane sarva kAlamAM eka mAtra paramAtmA ja dekhAvA mAMDe che tyAre tenI draSTimAMthI saMsAranI svataMtra sattAno abhAva thaI jAya che ane paramAtmAno anubhava thaI jAya che. jema sonAne jANavAvALo manuSya (sonI) sonuM ane ghareNAM baMnene jANe che temAM sonAnI vAstavika sattAne jANe che ane te sattAnA AdhAre ja rahelA ghareNAMne jANe che. paraMtu ghareNAMnI koI svataMtra sattA joto nathI tema paramAtmAne jANavAvALo puruSa sattAyukta paramAtmAne jANe che ane tenI ja sattAne AdhAre rahelA saMsArane jANe che. sAMsArika vastuonI prApti karmathI thAya che jayAre paramAtmAnI prApti viveka ane bodhathI thAya che. sAMsArika cIjone banAvavI paDe che, kaMyAkathI lAvavI paDe che, pedA karavI paDe che paraMtu paramAtattvane banAvavuM nathI paDatuM. kayAMkathI lAvavuM nathI paDatuM tenA mATe kayAMya javuM nathI paDatuM paraMtu saMpUrNadeza, kAla, vastu, vyakti, paristhiti, ghaTanA, avasthA AdimAM paramAtmatattva jyAM che tyAM ja che tenI prApti mATe joradAra jijJAsA nathI jAgatI tethI tenI prApti thatI nathI. jema jALamAM phlAyelI mAchalI AgaLa vadhatI nathI tema saMsAranA sukhamAM phlAyelo manuSya paramAtmA tarapha AgaLa vadhato nathI eTaluM ja nahi paramAtmAnI prAptinuM lakSa paNa karI zakato nathI. sarvaM paravazaM duHkhaM sarvamAtmavazaM sukham / patalu samAna nakSa su yoH che ?7ra che paravaza hoya te badhuM du:kha che ane Atmaviza hoya te badhuM sukha che A saMkSepamAM sukhaduHkhanuM lakSaNa karyuM che. jemAM zabdAdi viSayo nIkaLI gayA che tevA dhyAnathI pedA thayeluM sukha caDhiyAtuM kema che ? te kahe che. je paravaza che te saghaLuM du:kha che kAraNake du:khanuM lakSaNa temAM ghaTe che. parAdhIna sukha cittane ThArI zakatuM nathI. Atma -gharamAM javA detuM nathI. sukhanuM kAraNa AtmA pote ja che. temAM anaMta AnaMda paDelo che. te AtmA Aje aMtaHkaraNa svarUpa banyo che. te aMta:karaNa jayAre viSaya tarapha jAya che tyAre vRtti viSayAkAra bane che ane viSayo to svabhAve jaDa 2010_05 Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 385 che ane parAdhIna che. jaDarUpe pariNamelo upayoga aMdaramAM jaI zakato nathI. bahArane bahAra rahe che. parapadArthane pAmIne jIva je sukhanI anubhUti kare che te vaiSayika sukha ane kASAyika sukha che. temAM sukhano viSaya para che, sva nathI ane je para che te to du:kharUpa che. puNyanA udayathI prApta thatA bhogo, dhana, kuTuMba, parivAra jIvane potAne AdhIna hoya tevA jaNAya che. paraMtu te bhrama che jyAre puNya ja potAnAthI para che, bhinna che to pachI tenA udayathI maLatA bhogo vagere svavaza kema hoI zake ? eTale ja jyAre puNya khUTI jAya che tyAre te padArtho potAne bevaphA banatA dekhAya che. pANI ane dUdha vacce prema thAya che to pANI dUdhanA mUlya vecAya che paraMtu. je temAM kapaTanI eka saheja chAza paDato rasa cAlyo jAya che. rasa, virasa thaI jAya che ane pANI dUdhathI alaga paDI jAya che. dUdha ane pANInI jema ekAkAra banI gayelo bhartuhari ane piMgalAno prema kapaTanI khaTAzathI bagaDI gayo kAraNa piMgalA pote svavaza na hatI paravaza hatI. A vAtanI bhartRharine khabara paDatA piMgalA upara lezamAtra dveSa karyA vinA mAtra piMgalA ja nahi paNa. saMsAranA tamAme tamAma padArtho vyabhicArI che, paravaza che ane dago devAnA svabhAvavALA che ema samajI - draDha nirNaya karI bhartuhari yogI banyA ane te kALamAM prasiddha matyendranAtha ane guru gorakhanAthanA saMpradAyamAM dIkSita thayA. parAdhIna, paravaza sukhane duHkharUpa samajI teno tyAga karyo ane potAne svAdhIna evuM Atmasukha meLavavA udhama karyo. temaNe racela vairAgya zatakamAM potAne svAdhIna sukha kema maLe tenI ja vAta karI che. virAgIne vasavA mATe mahAlaya suMdara nathI lAgato. gAna vagere sAMbhaLavA jevA lAgatA nathI tema ja prANa pyArInA samAgamanuM sukha paNa tene AnaMda nathI ApatuM. pavanathI hAlatA dIvAnI jyotanI jema A badhuM asthira che ema samajI saMto vanamAM gayA che (vai. za. 80) he tAta! A saMsArathI mAMDIne traNa loka sudhI zodha karavA chatAM amane koI evo najare caDyo nathI ke kAne sAMbhaLyo nathI ke je viSayorUpI hAthaNI sAthe gADha joDAvAnA abhimAnathI pAgala banelA manarUpI hAthIne aMkuzamAM rAkhavAnI lIlA karI zake. (81) saMsAranA bhogothI udvigna banelA ane nIrava rAziomAM camakatI cAMdanIthI dhavala banelA retInA DhagalA upara dhULathI kharaDAIne AnaMdathI beThelA ane moTethI "ziva, ziva, ema uccAra karatA ame aMtarathI AMsuonI dhArathI bhiMjAyelI dazAne kayAre pAmIzaM? " (85) hAthano khobo ja bhikSA pAtra che. sahaja rIte maLatI pavitra bhikSAthI saMtoSa che. je koI sthaLa maLe tyAM besavAnuM che. A vizva taNakhalA jevuM che evuM vAraMvAra 2010_05 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 2 jovAnuM che. zarIrano tyAga na karavA chatAM akhaMDa paramAnaMdano bodha anubhavatA AvA yogIone zivanI kRpAthI mokSano mArga sulabha che. (90) seMkaDo lIrAothI jarjarita thayelI laMgoTI, vaLI evI ja kaMthA (godaDI), nizcitatA, koIpaNa jAtanI apekSA vinA bhojana, smazAnamAM ke vanamAM, svataMtra ane niraMkuza vihAra, aMtaHkaraNamAM parama zAMti AvA sthira rahenArA yogano mahotsava hoya to pachI traNalokanA rAjyathI paNa zuM ? (91) je manasvI yogI che tene A brahmAMDanuM maMDaLa zuM mohita karI zake kharuM? mAchalInA UchALAthI kharekhara mahAsAgara kadI khaLabhaLato nathI. (92) he mA lakSmI ! tuM koI bIjA pAse jA. mane meLavavAnI icchA na rAkha. jeone bhogavilAsanI icchA hoya tevA ja tAre vaza rahe che. je ni:spRhI che teone mATe tuM zuM hisAbamAM ? tAjA toDelA khAkharAnA pavitra pAtramAM bhikSA mAMgIne have ame amAruM bharaNapoSaNa karIe chIe. (93) A moTI pRthvI pathArI che. hAtha e vizALa ozIkuM che. zaradano caMdra e dIvo che. viraktirUpI strInA samAgamano AnaMda che. khUba vaibhavavALA rAjAnI jema muni sukhI ane zAMta banIne sUe che. (94) bhikSA mAMgIne khAnAra, lokonI vacce niHspRhI thaIne rahenAra, badhI kriyAo svAdhInapaNe karanAra, AdAna-pradAnanA vyavahArathI virakta, jIrNa-zIrNa vastra paheranAra, godaDInA Asana upara besanAra, nirmAyI ane ahaMkAra rahita thaIne rahenAra evA tapasvIne zAMti ane sukha bhogavavAnI ja ekamAtra spRhA che. (5) zuM A cAMDAla haze ke brAhmaNa? zudra haze ke tapasvI? athavA to tattvajJAna ane vivekathI komaLa mativALA A yogIzcara haze? ema aneka kalpanAo karIne jenA viSe loko bolabola kare che tevA yogIo temane vize krodha ke toSa pAmyA vinA samabhAve mArgamAMthI cAlyA jAya che. te gaMgAnA kinAre himAlayanI zilA upara padmAsana vALIne beThelA, brahmanuM dhyAna dharavAnA abhyAsamAM, yoganidrAmAM lIna banelA evA mArA sarasa divaso kayAre Avaze, jyAre nirbhaya banIne moTA haraNAo paNa mArA khoLAmAM ziMgaDAthI khajavALaze ! (98). AzA oranakI kayA kIje? jJAna sudhArasa pIje... bhaTake dvArA loka lokanake, kUkara AzAdhArI AzA dAsIke je jAye. te jana jagake dAsA.... AnaMdaghanajI. paranI AzA rAkhIne jIvavAmAM duHkha ja che. AzA rAkhIne jIvanArA kUtarAnI jema lokonA ghare bhaTake che. dIna bane che. bIjAne AdhIna banIne jIvavAthI sattvanI hAni thAya che. sattvane gumAvanAro kayAre paNa sukhane pAmI zakato nathI kAraNa ke sattva gumAvyuM eTale sAttvikabhAvonI taka gaI eTale saMskAritA paNa gaI. pachI bAkI rahyA rAjasa ane tAmasabhAva. te be vaDe ja jIvana pUruM karavAnuM 2010_05 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 387 rahyuM ane rAjasa - tAmasabhAva eTale saMkaleza. saMsAramAM potAnA sattvanI hAni dekhAI ane vairAgyano nAza dekhAyo mATe to sattvanI vRddhi karavA dvArA vairAgyanA mArge AgaLa vadhavA rAjA, mahArAjAo, cakravartIo saMsAranA sukhane lAta mArI mArIne tyAganA mArge cAlI nIkaLyA. parAdhIna sukhanI vacce rahevAmAM potAnA AtmAnI paralokamAM nAlezI ane viDaMbanA dekhAI tethI svAdhIna sukha pragaTAvavAno puruSArtha karyo. svAdhIna sukha ane parAdhInA sukha baMne sAthe rahI zakatA nathI. eka mATe bIjAno tyAga anivArya banI jAya che. jema eka myAnamAM be talavAra na rahe tema eka ja AtmAmAM svAdhIna ane parAdhIna baMne sukho rahI zakatA nathI. parAdhIna evuM paugalika sukha AkuLatA pedA kare che jyAre svAdhIna sukha cittamAM nirAkuLatA ane samAdhi pedA kare che. parAdhIna sukha azubha saMskAra nAMkhe che. paralokamAM durgati Ape che. svAdhIna sukha zubha saMskAra nAMkhe che ane paralokamAM sadgati tarapha laI jAya che. jyAre jJAna e sudhArasa che. jJAna-svAdane phrIkrIne ghaMTavAthI AtmAmAMthI rAgano rasa nIkaLI jAya che ane AtmAmAM apUrva zAMti anubhavAya che tethI jJAna amRta tulya che. rAgarUpI viSano nAza karavA jJAna e zreSTha auSadha che. atyAra sudhImAM je AtmAo ajara amara banyA ane siddhAlayamAM gayA te badhAe A jJAna sudhArasanuM pAna karyuM tethI gayA che. jJAna e AtmAnuM svakSetra che. potAnuM ghara che, jayAre pugala AtmA mATe parakSetra che. pArakuM ghara che. koIpaNa mANasa pArakA gharamAM vAraMvAra jAya temAM aneka loko zaMkA kare. pArakA gharamAM javuM ane tyAM ja DerA-taMbu tANIne rahevuM e jIvanI ajJAna ane anadhikArI ceSTA che. pArakA gharamAM rahevuM, paranI AzA rAkhavI, parane potAnuM kahevuM, potAnuM mAnavuM, potAnA tarIkenI oLakha ApavI e karmasattAno aparAdha che. tenAthI jIvane dukha, darbhAgya, apayaza, durgati prApta thAya che. tenAthI bacavA jJAnIo jIvane potAnA ghara tarapha javAnuM ane temAM rahevAnuM kahe che. potAnA ghara tarapha jatA mANasanI sAme koI AMgaLI cIMdhI zakatuM nathI. dareka mANasane potAnA ghara tarapha javAno ane potAnA gharamAM rahevAno adhikAra che tethI potAnA gharamAM rahevuM e guno nathI paNa zobhA che. "viyonA saMyo: ' kahIne jJAnIoe saMyogajanya sukhamAM parAdhInatA ane duHkha batAvyuM che ane tene choDavAno upadeza Apyo che eTale ja bhautika sukhanuM dAna karanAra karatAM AdhyAtmika sukhano upadeza ApanAra ane tene prApta karavAmAM sahAyaka bananAra vadhAre upakAraka manAyo che. mATe ja cakravartI karatAM tyAgI - virAgInuM sthAna UMcuM manAyuM che. cakravartI cha khaMDane jItavA dvArA kSetra vijetA bane che jyAre tyAgI karmazatrune jItavA dvArA phAlavijetA bane che. kAla upara vijya meLavanAra kALano koLiyo karIne akALa paramAtmA bane che. jyAre kSetrano vijya karanArane phrIkrIne cAragatinI jelamAM sabaDavuM paDe che. 2010_05 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 parakSetramAM praveza e AtmA mATe atikramaNa rUpa che. atikramaNa karanArane pAchuM svakSetramAM AvavArUpa pratikramaNa karavuM paDe che. A dRSTimAM rahelo yogI koInI upara paNa eTeka karato nathI kAraNake eTeka karavAmAM hiMsAno bhAva Ave che. tethI tene atikramaNa thatuM nathI. te prema svarUpa banyo che eTale tene khabara che ke je koI mArI pAse Avaze tene huM mArA premamAM ogALI nAkhIza. svarUpamAM samavasthAna karavAthI pratikramaNathI ane parakSetramAM pravezathI bacI zakAya che. viSayothI prApta thayela parAdhIna sukha kevuM che te mATe vairAgya kalpalatAmAM upAdhyAyajI mahArAja lakhe che ke, ramyaM sukhaM yadviSayopanItaM nrendrckritridshaadhipaanaam| samAhitAstajjvaladindriyAgnijvAlAghRtAhutyupamaM vidanti // 228 // viSayonA bhogavaTAthI prApta thayela ramaNIya sukha je rAjA, cakravartI ane Indrone hoya che te sukhane samAdhine pAmelA mahAtmAo agninI bhaDake baLatI jvALAmAM ghInI Ahuti ApavA samAna gaNe che. munine gRhastha jIvananA vaibhavanI sAthe upamA ApI sarakhAvatA teozrI vairAgya kalpalatAnA 14 thI 19 zlokamAM kahe che ke zuM munionuM paNa gRhastha jIvana hoI zake ? to kahe hA. munine vairAgyano mahela che, je aneka prakAranA AdhyAtmika bhAvarUpI ratnonI kAMtinA samuhathI dedIpyamAna banela manohara bhIMtavALo che. jhaLahaLatA mUlaguNo rUpI caMdrakAnta maNithI je mahelanA taLiyAnuM jaDatara karavAmAM AvyuM che. vyApaka ane uttama evA uttaraguNonA banelA anaMta evA caMdaravAthI je zobhe che, karmavivara nAmano jharUkho che, buddhinA guNorUpI motIonA jhummaro jyAM lakI rahyA che, je nirmaLa vAsanAothI sugaMdhita che. je uttama vIryanA kapUranI rajakaNothI manohara che, vizALa evI mRtadhAraNArUpI kastUrathI je sugaMdhita che, guNavilAsarUpI chAMyaDAnA samuhathI saghaLA karmonI garamI jemAM cAlI gaI che. zIlanA kyArAonI jyAM ThaMDaka vyApI che. jyAM saMvararUpI zuddhinA puSpothI bharapUra nirvikalpadazA nAmanI pathArI che temAM potAnI samatA nAmanI patnI sAthe sukhapUrvaka sUtA che. AvuM muninuM jIvana che je svAdhIna che, ane tethI teo parAdhIna sukhanI IcchA paNa karatA nathI. puNyodayanI apekSA mATe sukhanI parAdhInatA. puNyApekSamapi hyevaM sukhaM paravazaM sthitam / tatazca duHkhamevaitattallakSaNaniyogataH // 173 / / A pramANe puNyanI apekSAvALuM sukha paNa paravaza sthita che ane tethI karIne te duHkha ja che kAraNake duHkhanA lakSaNo temAM samAveza thAya che. je paravaza che te du:kha che. (dhyAna janya sukha ja tAtvika che.) AgaLanA 17ramAM zlokamAM kahyA pramANe je paravaza che te dukha che e nyAye Jan Education International 2010_05 Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 389 puNyanI apekSAvALuM sukha te paNa paravaza ja nakkI thAya che kAraNake puNya e AtmAnI apekSAe para padArtha che ane tethI puNyanI apekSAvALuM sukha paNa duHkha ja che jyAre dhyAnathI pedA thayeluM sukha e ja tAttvika che kAraNa ke te parAdhIna nathI ane parAdhIna kema nathI ? to te karmanA viyogamAtrathI ja pedA thayeluM che. paraMtu karmanA viyoga sivAya bIjA koI kAraNathI te pedA thayeluM nathI. chaThThI dRSTimAM upazamanuM sukha che te karmanA viyogavALuM che paNa sAthe prazasta kaSAyanA udayathI zubhavikalpavALuM paNa che ane tethI A dRSTinI apekSAe te tAttvika nathI. A prabhAdRSTimAM dhyAnanA prabhAve nirvikalpa upazamabhAvanuM sukha hoya che. jema jema mohanIya karmano kSaya thato gayo tema tema upazamanI mAtrA vadhatI gaI, prazasta ke aprazasta kaSAya AtmAnA maulika AnaMdano to nAza kare ja che. vikalpavALA sukha karatAM A sukha caDiyAtuM hoya che. adhyAtma pAmavA mATe vikalpamAM duHkha che e vAta samajavI jarUrI che e na samajAya tyAM sudhI upazamanuM sukha zuM che te samajAtuM nathI. jagatanA sukho meLavavA AtmA svAdhIna nathI kAraNake te puNyathI maLanAra che. parAdhIna sukha meLavavA pahelA puNya prakRti bAMdhavI paDe pachI udayamAM Ave ane puNya purUM thAya eTale te sukha cAlyuM jAya. vAsudeva, cakravartI ke tIrthaMkara nAma karmanA udayathI maLatA sukho badhA AvA che jyAre upazamanuM sukha meLavavA karmano baMdha karavAnI jarUra nathI paNa aMdara paDelA AvaraNa ukheDavAnI jarUra che. paravazatA e jagatamAM duHkha che. puNyathI maLatuM UMcAmAM UMcu sukha paNa duHkha ja che kAraNake svAdhIna nathI. vivekI AtmAo parAdhIna sukhane icchatA nathI. puNya e pArakuM che e vAta ApaNane samajAtI nathI mATe adhyAtma AvatuM nathI. jagatanuM sukha karmanA saMyogathI maLanAruM che. AtmAnuM sukha karmanA viyogathI maLanAruM che. baMnenI jAta judI che jethI tenI sarakhAmaNI thaI zakatI nathI. surAsurANAM militAni yAni sukhAni bhUyo guNakArabhAJji / samAdhibhAjAM samatAsukhasya, tAnyekabhAge'pi na saMpatanti // 234 // vairAgya kalpalatA 234 . saghaLA devo ane saghaLA asuronA sukho bhegA karavAmAM Ave ane te sukhono anekavAra guNAkAra karavAmAM Ave to paNa te sukha samAdhisukhane anubhavatA mahAtmAonA sukhanA eka aMza jeTaluM paNa nathI. ekamAM prazAMta avasthA che. bIjAmAM azAMta avasthA che. eka indriyanI uttejanAthI maLatuM sukha che. bIjuM uttejanAnA abhAvavALuM che. eka kSaNika che. bIjuM zAzvata che. dhyAnanuM sukha anubhava gamya che te vANIno viSaya banI zakatuM nathI. "nAgara sukha pAmara navi jANe, vallabha sukha kumArI re, anubhava viNa tyama dhyAnataNuM sukha, kuNa lahe nara nArI re" (yo.dasajjhAya 7/3) 2010_05 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 dhyAnajanya sukha kevI rIte pamAya ? dhyAnanuM sukha anubhavavA mATe manane khUba sUkSma banAvavuM paDe che. je manamAM viSayo bharyA che - viSayonuM AkarSaNa che te mana sthUla che. sthUla mana saMsAranI puSTi kare che. saMsArane mATe puSTa thayeluM mana niraMtara viSayone jhaMkhe che ane icchA mujaba na maLatAM du:kha anubhave che. mananI icchA mujaba na maLe te manano aMtarAya che. tanane je jarUrI che te na maLe te tanano aMtarAya che ane upayoganI vikalatA - khaMDitatA - kramikatA te cetanano aMtarAya che. manane sUkSma banAvavA mATe arUpI tattvonI vicAraNA khUba karavI joIe to mana chevaTe amana thAya. vyavahAra nayathI padArthajJAna laIe chIe te adhUruM che. nizcaya nayathI badhA padArtho Correct karavA joIe. kevaLajJAnane bAju para mUkIne karAyelI vicAraNA e samyagra vicAraNA nathI, satyadarzana nathI, sunaya nathI. dravyArthika naya vinA ekalo paryAyArthika naya te pAramArthika naya nathI. vartamAnamAM ApaNI avasthA paryAyArthika che ane je padArthono upayoga karIe chIe te paNa paryAyArthika che mATe prabhu paryAyArthika nayathI dezanA Ape che. cothAthI mAMDIne bAramA guNasthAnakanI vizALa manoyoganI kriyAo e atyaMtara prakriyA che, kAyayoganI nahi. manovargaNA, kArmaNavargaNA karatAM skUla che arthAta kArmaNavargaNA sUkSma che to matijJAnano upayoga kArmaNavargaNA karatAM paNa sUkSma che. je manovargaNAnA pudgalonA avalaMbanathI sUkSma kAmaNavargaNAnuM karmamAM rUpAMtara thayuM che tene ukheDavA mATe matijJAnano upayoga arUpI tattvonA avalaMbane sUkSma bane to ja te karmane ukheDI zake. paramAtmAe ApelA samyaga padArthanA bhAvone na pakaDatA ApaNe tenA zabda ane arthane ApaNA matijJAna mujaba twist karIe chIe ane matabhedo UbhA karIe chIe mATe upayogane sUma banAvI zakatA nathI. matabhedothI gherAyelo ApaNo upayoga skUla, sthUla ne sthUla ja rahe che ane tethI mohanIyanA vikArone dUra karI zakatA nathI. jyAM vikAro ja dUra na thAya tyAM dhyAnanI to vAta ja kyAM rahI ? matijJAnamAMthI mohanIyanA vikAro jAya to ja dhyAnanI bhUmikA sarjAya. je bAhya sAdhano che temAM ekAMta Agraha ane matabheda e bInaupayogI che. sAdhana pudgalanA banelA che je kALAMtare parivartana pAmanAra che. rUpAMtara thavAnA che. ethI e sAdhanano ekAMta Agraha na rAkhavo eja ucita che. zabdanA saMkucita arthamAM Agraha e asthAne che. maryAdita arthane badale aneka artha karavA te zabdanA artha paryAyo che. eka zabdane sAMbhaLanArA lAkho mANaso hoya to e potAnI zakti anusAre bhinna bhinna taratamatAvALA artha kare temAM je artha adhyAtmanI puSTi kare tene grahaNa karavo. 2010_05 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 391 adhyAtmamAM mohanIya karmane tapAsavAnuM che. saMsAranI aMdara zAtAvedanIya karmane tapAsavAnuM che. dhyAnane pAmavA mATe matijJAnanA upayogamAM mohanIyanA je lAgaNInA .. bhAvo, anukULa-pratikULa, mAruM-tAruM, iSTa-aniSTa vagere bhAvo che tene kADhavAnA che. te bhAvo jyAM sudhI che tyAM sudhI jJAnAvaraNIya karma rahevAnuM che. mohanIyanA saghaLA bhAvone matijJAnanA vikalpamAMthI kADhIe tyAra pachI nirvikalpadazA Ave. zubhabhAvamAM niSkAmabhAva, nirlepabhAva, nirIhabhAva ane asaMgabhAva A cAre bhAvo vItarAgatA ApanArA che, mohanIyano nAza karanArA che. mati jJAnano nAza thato nathI paNa zuddhabhAva AvavAthI matijJAna nirvikalpadazAne lAvanAruM bane che. azubhabhAvathI je kevaLajJAna avarAyuM che te AvaraNa nIkaLI jAya ane kevaLajJAna prApta thAya te niSkAmabhAva. vartamAnamAM bhoga sAmagrI bhogavavA chatAM nirlepa rahevuM te nirlepabhAva. irAdApUrvaka koI padArthanI irachA karavI nahi ane vyavahAra calAvavA anAsakta bhAve kAma karavuM te nirIhabhAva. ahIM sAkSIbhAva che. taTasthabhAva che. jIva - jIvanI sAthenA saMbaMdhamAM nirALA rahevuM te asaMgabhAva che. dehabhAvanI pUrti mATe je jIvono saMga karavo te saMgabhAva che. jenI sAthe rahIe chIe tenA pratye rAga vinA paropakAra karavo te asaMgabhAva che. sakAmabhAva, icchAbhAva, salepabhAva, saMgabhAva AtmAne rati, arati, bhaya, zoka, udvega karAvanArA che jyAre niSkAmabhAva vagere cAra bhAvo AtmAne abhaya, azoka ane sthirabhAva ApanArA che. uparanA cArabhAvone puSTa karanAra AtmA dhyAnamAM sahelAIthI jaI zake che tyAM sthiratA pAmI zake che. tenA dvArA samAdhimAM AgaLa vadhI yAvat kevalajJAna pAmI zake che. karmabaMdhanuM mULa mohanIyanA zubhAzubha bhAvo che. karmano AdhAra nAmakarma che, karmanuM phaLa zAtA - azAtA che. rAgathI judA paDelA jJAnavaDe AtmAno anubhava thAya che tethI rAgathI bhinna jJAnalakSaNa svarUpa AtmAne jANIne bhedajJAnavaDe AtmAno anubhava karavo te saMvara dharma che. rAganI dhArAthI judI evI pavitra jJAnadhArAvaDe je aviracchannapaNe AtmAne anubhave che te zuddhajJAna - AnaMda svarUpa mokSane pAme che. 2010_05 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 arihaMtane oLakhatA AtmA oLakhAya che. je jANatAM ahaMtane guNa dravya ne paryayapaNe te jIva jANe Atmane tasu moha pAme laya khare" - pravacanasAra gA. 80 kuMdakuMdAcArya. je kharekhara dravya, guNa, paryAyapaNe arihaMtane jANe che te potAnA AtmAne jANe che ne teno moha kSaya pAme che. caitanya svarUpa AtmA te dravya, jJAnadarzanAdi tenA guNo ane kevalajJAnAdi tenA paryAya te arihaMta che. atyAre A kSetre bhale arihaMta nathI paNa arihaMtano nirNaya karanAra ApaNuM jJAna to che ne ? basa, e jJAnane arihaMtanA svarUpa tarapha laMbAvatA bhAvabheda nIkaLI jAya che ne kSetrabheda paNa naDato nathI. jenI dRSTi upAdAna tarapha che te arihaMtanA svarUpano nirNaya karIne kSetrabheda kADhI nAMkhe che. jJAnavaDe arihaMtanA dravya-guNa-paryAyane dhyAvatAM teno darzanamoha vilaya pAme che. jema vAMsanuM jhADa bahAranA bIjA koI sAdhana vagara potapotAnI sAthe ja ghasArA vaDe agnirUpa thaI jAya che tema AtmA pote potAnAmAM ja ekAgratAnA maMthana vaDe paramAtmA thaI jAya che. jema vAMsamAM zaktirUpe agni bharelo che te vAMsa pote ghasArA vaDe vyakti anirUpe pariNAma pAmI jAya che. tema AtmAmAM paramAtmadazA zaktirUpe paDI che te paryAyine ekAgra karIne svabhAvanuM maMthana karatA AtmA pote paramAtmadazArUpe pariNamI jAya che. cetanyarUpI kSetramAM kalpanArUpI bIja paDyuM che tethI cittarUpI aMkura thAya che ane te aMkuramAMthI saMsArarUpI vanakhaMDa utpanna thAya che. jo kalpanA rUpI bIja AtmajJAnathI baLI jAya to pachI te vAsanArUpI jaLathI sArI rIte siMcAvA chatAM paNa cittArUpI aMkurane utpanna karavAmAM samartha thatuM nathI. jo cetanyarUpa kSetramAM kalpanA rUpI bIja na paDe to cittarUpI aMkuro utpanna thato nathI ke je aMkurAmAMthI sukhadu:khorUpI phlovALA zarIrarUpI vRkSo utpanna thAya che. dhyAna jyAre paripAkane pAme che tyAre tenI pAse indrapada paNa tuccha lAge che. dhyAna bhavano nAza karAvanAruM che. AtmAno paramAtmAnI sAthe dhyAna dvArA meLApa thAya che. dhyAna sudhArasa pAna maganatA, bhojana svaguNa upabhogare, rIjha ekatvatA tAnameM vAje, vAjiMtra samukha yogare. - devacaMdrajI. dekhI re tAharuM aMbhUta rUpa, acarija bhavika arUpI pada vahejI. tAharI gata tuM jANe ho deva, samaraNa vAcaka yaza kahejI.. he prabho ! ApanuM abhUtapa nihALIne bhavyajIvo arUpIpada-mokSapada prApta kare che te Azcarya che. he prabho ! A viSayamAM ApanI kaLA aapa ja jANo cho. huM to mAtra ApanuM smaraNa - bhajana karuM chuM. 2010_05 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 393 carmacakSuvaDe paramAtmAnA adabhuta rUpane nihALI zakAtuM nathI. tarka tyAMthI pAchA phre che, buddhi jyAM pahoMcI zakatI nathI. je mananI gatithI para che te paramAtmA mAtra anubhavano viSaya che. te paramAtmAnuM svarUpa agama, agocara che. Apa vItarAga hovA chatAM bhaktajanonA kAryo ApanA prabhAvathI kevI rIte siddha thAya che te viSaya amArA mana, buddhi ane tarkathI para hovAthI ame to mAtra ApanuM smaraNa ane bhajana ja karIe chIe. ApanI bhakti ja amane mokSa Apaze evI amane daDha zraddhA che. dhyAnaM ca nirmale bodhe sadaiva hi mahAtmanAm / kSINaprAyamalaM hema sadA kalyANameva hi // 174 // nirmala bodha hote chate mahAtmAone sadA dhyAna ja hoya che. kSINa prAyaH malavALuM sonuM sadAya kalyANa arthAt suvarNamaya ja hoya che. ghAtI karmanA spaSTa kSayopazamathI utpanna thayela nirmaLabodha hote chate A. dRSTimAM mahAtmAone dhyAna ja hoya che. jJAna pramANe dhyAna hoya che. jema jema jJAna nirmaLa banatuM jAya che tema tema dhyAna AtmasAt thatuM jAya che ane tenA pariNAme temAMthI samAdhi pragaTe che. jJAnadazA je AkarI teha caraNa vicAro, nirvikalpa upayogamAM, nahi karmano cAro... sImaMdhara svAmI savAso gAthA stavana AkarI evI jJAnadazA ahiMyA pragaTa thayelI che je upayogane viSayamAM javA detI nathI ane AtmAnI paramazAMta avasthAnI anubhUti karAve che. upayoganI vizuddhi vadhavAthI vikalpo have AvI zakatA nathI tethI nirvikalpa upayogamAM karmano praveza thaI zakato nathI. dhyAnamAM mananuM niyamana hoya che. samAdhimAM mananuM amana hoya che. zuddha svarUpanI lInatAthI ghAtikarmo nAza pAme che. padArthamAtra AkAravALA che. avasthAvALA che. temAM viveka e karavAno che ke nitya AkAra, nitya avasthA kema prApta thAya ? ApaNe jeTalA svarUpa paryAyo pAmIe te ApaNuM sAcuM dhana che. AtmAmAM jJAna guNa vikaselo na hoya to anya guNo jaDa jevA banI jAya. jJAna cetanyathI saghaLA guNo cetavya banI rahe che. prajJA chINI vaDe rAgane chedI nAMkhavAthI jJAna jIvatuM thAya che. rAga sAthe ekatA karavAthI satata AtmAnuM bhAvamaraNa thAya che. rAga sAthe ektA karanAro mithyAtvarUpI yoddho bhedajJAnarUpI. bANa vaDe marI jAya che. dhruvacidAnaMda tarapha vaLeluM dhArAvAhI jJAna, zuddha AtmAne anubhavatuM tharka nija svarUpamAM vizrAma pAme che. jema gaMgAnadIno pravAha avicchinna dhArAe sadA ya cAlyA kare che tema bhedajJAnarUpI pavitra gaMgAnadIno 2010_05 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 pravAha caitanya pahADamAMthI nIkaLelo avicchinna dhArAe kevalajJAnarUpI samudramAM jaIne maLe che. AtmA svaccha cetanya samudra che. samudra melo hoya nahi. AtmAnA zuddha jJAyaka svabhAvane nahi jonArA ghaNA jIvo paramAM mUMjhAIne rAgAdi sAthe bheLaseLavALo azuddha AtmA ja anubhave che. ekaluM pANI meluM hoya nahi, mela to kAdavano che. tema jJAyakabhAva pote melo nathI, melA to karmasaMyoge thatA rAgAdi bhAvo che. Avo niraMtara viveka karavA dvArA zuddhasvarUpa anubhavAya che. svabhAvanI sanmukhatAmAM rAgAdinuM kartutva rahetuM nathI. svabhAvanI vimukhatAmAM ja te anubhavAya che. - suvarNa mATI sahita ja khANamAMthI nIkaLe che te vakhate sonuM kevuM ? eno dAgInA vageremAM upayoga karI zakAya ? teno bhogopabhoga karI zakAya ? jyAre bhaTTImAM nAMkhI tene tapAvavAmAM Ave, rAsAyaNika prakriyA karavAmAM Ave tyAre mATI nIkaLI jatA suvarNa suvarNamayatAne prApta kare che pachI haMmezA suvarNamaya ja rahe che. pachI dAgInA banAvavAmAM teno upayoga karI zakAya che. enI bhasma banAvI khAvAthI zarIra suvarNa jevuM bane che. te ja rIte ratna jyAre khANamAMthI bahAra nIkaLe tyAre tenI jyoti TaMkAI gayelI hoya che paraMtu tene paNa zuddha karavAmAM AvyA pachI dUSaNa vinAnuM jyotivALuM ratna niraMtara jhagArA mAre che. tenA alaMkAro banAvI zakAya che. tenI bhasmo banAvI auSadha tarIke upayogamAM laI zakAya che. te ja rIte rAgAdino mela nIkaLI gayA pachI bodharUpI nirmaLa ratna aMdaramAM jhaLahaLe che. je dareka avasthAmAM kalyANa svarUpa ja che. suvarNamAMthI maLa nIkaLI javAthI suvarNamaya avasthAnI prApti thatI hovAthI suvarNa haMmezane mATe suvarNamaya ja rahe che, tema bodha nirmaLa thaye chate AtmA A dRSTimAM niraMtara dhyAnadazAvALo ja rahe che. jema suvarNa kadI bagaDatuM nathI. vipariNAma pAmatuM nathI tema A dRSTino. nirmaLa bodha paNa kayAreya vipariNAma pAmato nathI. tenA dvArA sva-paranuM haMmezane mATe kalyANa ja thAya che. saghaLA karmothI mukta banela paramAtmAnuM dhyAna karatA AtmA vizuddha avasthAne sahelAIthI pAme che. paramAtmAne bhajavAthI AtmA paramAtmA bane che mATe yogIpuruSo niraMtara paramAtmAnuM dhyAna dhare che. dhyAnadazAne varavAne mATe paramAtmA puNAlaMbana che. paramAtmAnuM dhyAna samagradoSanAzaka rasAyaNa che. prabhunA guNomAM tanmaya thatAM, ekatAna thatAM AtmAnA dravya-bhAva rogo nAza pAme che. dhyAnAjjineza bhavato bhavinaH kSaNena dehaM vihAya paramAtmadazAM vrajanti, (kalyANamaMdira strotra) 2010_05 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 395 "puSTa nimittAlaMbana dhyAne, svAlaMbana laya ThAne. devacaMdra guNane ekatAne, pahoMce pUraNa thAne" morA svAmIho toro dhyAna dharije-devacaMdrajI. iyaLa ane bhamarI - bhamarI iyaLane upADIne potAnA daramAM rAkhe che pachI ene DaMkha mAre che tenA kAraNe iyaLa tarakka che jyAre bIjo DaMkha mAre che tyAre te vadhAre tarakke che pachI te darane mATIthI baMdha karI AjubAju rahelA kANAmAMthI tenI AgaLa satata guMjArava karyA kare che ane tethI te iyaLa bhamarInA dhyAnamAM marIne bhamarI thAya che. tema sAdhaka AtmA paNa paramAtmAnA guNonuM dhyAna karatA potAnA AtmAne guNanA mAdhyame sUkSma banAve che jenA dvArA paramAtmAnA arUpI svarUpanI ciMtavanA thAya che ane te svarUpa khUba ghuMTAtA sAdhaka dhyAna ane samAdhinA rAjamArge AgaLa vadhe che. sAdhanAnA bahAranA sAdhano e sAdhanAnI jamAvaTa che. sAdhakano vyavahAra che. jyAre aMdaranA sAdhano e sAdhanAnI sajAvaTa che. bahAranA sAdhanonI jamAvaTanuM pariNAma che. bAhyasAdhanA (tyAga, tapa, saMyama, vairAgya) + atyaMtara sAdhanA (jJAna, dhyAnanI nizcayAtmaka sAdhanA) = akhaMDa mokSa mArga, kevalI bhagavaMto ApaNane siddha svarUpe jue che jyAre ApaNe ApaNane dehadhArI ane nAmadhArI tarIke joIe chIe e keTaluM moTuM Azcarya che ? A dRSTimAM AtmA pote potAne AMzika paramAtma svarUpe anubhave che. A dRSTimAM maLatI zAMti svAbhAvika hoya che tema ja kAyamI hoya che jyAre bhItikapadArtho dvArA maLatI zAMti, svasthatA e pAdhika che. je cAlI jatA jIvane pAchI azAMti, asvasthatA zarU thaI jAya che. potAnA 60 hajAra dIkarAnA ekasAthe thayelA mRtyunA samAcAra sAMbhaLI sagaracakrIe vajAghAta anubhavyo, atyaMta du:khamaya avasthA anubhavI jyAre vairAgya pAmIne mithilA choDIne cAritranA mArge cAlI nIkaLatA namine indra devamAyAthI AkhI mithilA saLagatI ane rokakaLa karatI batAvI chatAM naminuM eka ruMvADuM paNa karyuM nahi kAraNa aMdaramAM tattvajJAna sparzI gayela hatuM. jene potAnA zarIranI paNa paravA nahotI evAne mithilA baLe to zuM asara thAya ? asara to tene thAya ke je tene potAnI mAne. AtmAnuM jyAre paramAtmA sAthe milana thaI jAya che pachI jIvane bAhyasaMyogo, paristhitio, prasaMgo, temAM thatAM pheraphAro kAMi ja asara karI zakatA nathI. jeNe parane para rUpe oLakhI lIdhuM che te have paramAM zA mATe mUMjhAya ? eTalA ja mATe adhyAtmane pAmela eka AtmA lakhe che ke- AkhuM jagata sonAnuM thaI jAya to ya amAre zuM ? ame to tenAthI taddana nirALA 2010_05 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 chIe. jyAM parano saMga che tyAM duHkha che. te du:khathI bacavA jJAnIo asaMga thavAnuM kahe che ane te asaMga avasthAne anubhavavA mATe jenA AtmA para sat no raMga caDho che tevA mahApuruSano saMga arthAt satsaMga karavAnuM kahe che teno paricaya tenuM darzana tenI ceSTA dvArA AtmA potAnI vartamAnanI asat avasthAne oLakhI tenA upara vairAgya keLavI AgaLa vadhI zake che. satpravRttipadaM cehAsaGgAnuSThAnasaMjJitam / mahApathaprayANaM yadanAgAmipadAvaham // 175 // sat eTale tattvanA mArgamAM pravRtti karAvanAruM pada. je asaMgAnuSThAna nAmanuM che te nirvANamArgamAM prayANa karAvanAra che ane zAzvata evA mokSapadane prApta karAvanAra che. satpravRttipada e tattvamArgamAM asaMgaanuSThAna saMjJAvALuM che kAraNa ke asaMga anuSThAnamAM zAstranI apekSA vinA potAnI viziSTa yogyatAnA baLe sahaja rIte pravRtti hoya che. cAra prakAranA anuSThAnamAM asaMga anuSThAna sauthI upara che ane sauthI zreSTha che. mokSapadanI nikaTamAM vartatA jIvane A anuSThAna hoya che. ahiMyA AtmA je kAMI kare che temAM zAstranuM avalaMbana levuM paDatuM nathI tethI vikalpanuM utthAna thatuM nathI. AtmasvarUpamAM rahIne ja bAhya pravRtti thAya che. satpravRttipada e nirvANa tarapha laI jAya che. anAgAmipada eTale zAzvatapada mokSa tene prApta karAvanAra che. asaMga anuSThAna AvyA pachI AtmA nirvANanA mArge saDasaDATa cAlyo jAya che pachI rUkAvaTa thatI nathI. rUkAvaTa karanArA azubhakarmo, azubha anubaMdho, vikalpo e badhuM nIkaLI gayeluM hoya che. gADIne jema signala maLe ane jema saDasaDATa pATA upara cAlI jAya, signala maLyA pachI te kyAMya aTake nahi tema ahiMyA asaMga anuSThAna rUpa signala maLI gayuM hovAthI have tenuM prayANa askhalita rIte cAlyA kare che ane aMte nityapadane prApta kare che. batrIsI 24/21 prabhA dRSTimAM satpravRttipada e asaMgAnuSThAnanI saMjJAvALuM che. ane te daMDa rahita cakrabhramaNa nyAyathI pUrvamAM karela AtmAnA zuddha prayatnathI pedA thayelA evA saMskArothI sahajapaNe mokSano heturUpa che. daMDa sthAnIya pUrvano abhyAsa che. cakrabhramaNa sthAnIya saMskAra che. jema daMDathI cakrane pheravyA bAda daMDanA abhAvamAM paNa cakrabhramaNa cAlu rahe che tema pUrvanA abhyAsI pedA thayelA saMskAra dvArA A dRSTimAM dhyAna hoya che. - cAritranI vizuddhi khUba ja vadhe che ane upazamabhAva AtmasAt thAya che tyAre jIvane asaMga anuSThAnanI bhUmikA sarjAya che A dRSTimAM yogacAritra temaja upayoga cAritra baMne niratiyAra hoya che. paramAtmAnI AjJA mujabanA aNIzuddha cAritrane pALanArA, apramatta jIvana jIvanArA, saMyamamAM lezamAtra DAghane 2010_05 Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga draSTinA ajavALA bhAga-3 397 nahi lAgavA denArA jIvomAM asaMga anuSThAnanI yogyatA Ave che. abhavyane yogacAritra nirmaLa hovA chatAM upayoga cAritra nathI mATe tyAM guNasthAnakanI prApti nathI. abhavyane kAyayoga saMbaMdhI vIryaMtarAyano nirmaLa kSayopazama hovA chatAM manoyoga saMbaMdhI vIryaMtarAyano kSayopazama nathI mATe paheluM guNasthAnaka paNa vAstavika nathI. dravya, kSetra, kALa, bhAvathI apratibaddhapaNe jIvavAnI paramAtmAnI AjJA che. odaribhAva jema ApaNo nathI tema lAyopathamikabhAva paNa ApaNo nathI - A zraddhA daDha bane to ja UMcI koTino vairAgya sparza. asaMga anuSThAnane pAmavA mATe UMcI koTino zAstrabodha temaja apramattatAnI parAkASThA joIe. traNe yogamAMthI zaithilya nIkaLI jAya tyAre asaMga banAya. jyAM sudhI kSINamoha vItarAgatA na Ave tyAM sudhI kayAMya paNa mUMjhAvAnuM nathI. viSayonA AnaMdamAM aTakanAra vairAgya pAmI zakato nathI ne kSayopazamabhAvanAM guNonA AnaMdamAM aTakanAra asaMga avasthA pAmI zakto nathI. saMgamAM du:kha anubhavAya to asaMga thavAnI icchA jAge. namine saMgamAM du:kha samajAI gayuM to kAcI senDamAM rAjapATa, vaibhava ane prANapyArI patnIone choDIne cAlI nILyA ane vairAgya evo UMcI koTino sparzI gayo ke kyAMya lepAyA nahi. arUpI evo AtmA potAne upayoga svarUpe, jJAyaka svarUpe sadAya joto nathI ane deharUpe jue che mATe ja rUpI padArthono saMga enA AtmAne bagADanAro bane che. nahi to rUpI padArthonI tAkAta zuM che ke arUpI ane jJAnAnaMda svarUpI AtmAne bagADI zake ? vikArI bodha, malina bodha, nabaLo bodha e dehane ja satata dekhADyA kare che ane deha temaja dehasaMbaMdhI padArthomAM ja mamatva karAve che tethI tevA jIvane deharUpI devaLamAM rahelA paramAtmAnA darzana thatA nathI. maMdiramAM gayA pachI mUrti rUpe rahela paramAtmAnA darzana karavA hoya to dIvo pragaTAvavo paDe che. dIvAnA prakAzamAM paramAtmAnA darzana thAya che. te ja rIte deharUpI devaLamAM rahela paramAtmAnA darzana mATe jJAnaprakAza joIe. jJAnaprakAza javalaMta bane to paramAtmAnA darzana - paramAtmAnI anubhUti thaI jAya. parapadArthanA saMge jJAna malina bane che. jJAna avarAya che ane tethI Atmapradezo upara ajJAnano aMdhakAra chavAya che. asaMga anuSThAna nirAlaMbana yoga svarUpa che kAraNake anAlaMbana e saMgatyAga svarUpa ja che ane te nirAlaMbana yoga kSapakazreNImAM mAnelo che ane upacArathI te pahelA - sAtamA guNa sthAnake paNa hoya che e vAta yogavizikAnA 1lmAM zlokanI TIkAmAM kahela che A uparathI asaMga anuSThAna paNa kSapakazreNImAM ja saMbhave ema bese che. arUpI evA paramAtmAnA guNonuM AlaMbana te nirAlaMbana yoga che jyAre pratimAnuM AlaMbana ke samavasaraNamAM rahelA paramAtmAnuM AlaMbana te sAlaMbana yoga che. nirAlaMbana yoga dvArA AtmA dustara evA mohane tarI 2010_05 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 yoga draSTinA ajavALA bhAga - 1 jAya che ane A nirAlaMbana yoga je kSapakazreNImAM manAyelo che tene ja tIrthAtarIyovaDe samrajJAta samAdhi kahevAya che. prazAntavAhitAsaMjJaM visabhAgaparikSayaH zivavartma dhruvAdhveti yogibhi rgIyate hyadaH // 176 // asaMga anuSThAna ke jene anyadarzanakAro bhinna bhinna nAmathI saMbodhe che te nAmane kahe che -A asaMga anuSThAnane yogIo prazAMtavAhitA, vibhAgaparikSaya, zivavatma ane dhruvAdhvA e nAme oLakhe che. sAMkhyo tene prazAMtavAhitA kahe che. prazAMtavAhitA eTale jyAM eka sarakhI zAMtarasanI dhArA cAlyA kare. jyAM AtmA svarUpamAM sthiti kare che ane svarUpamAMthI bahAra nIkaLato nathI te prazAMtavAhitA che. bauddho tene vibhAga saMtati kahe che. jemake eka ja bhavamAM manuSya, manuSya tarIkenI dhArA cAle tene teo sabhAga saMtati kahe che ane manuSyamAMthI deva thayo te vibhAga saMtati che. vaLI pAchI deva, deva tarIkenI dhArA cAle te sabhAga saMtati che. temAMthI bhava badalAya eTale visabhAga saMtati che. Ama have jyAM vibhAga saMtatino kSaya thaI jAya che tyAra pachI AtmA nirvANane pAme che. zeva arthAt neyAyiko tene zivavatma kahe che athati ziva eTale kalyANa, mokSa tene pAmavAno mArga te zivavatma che arthAta zivavatma ke je asaMga anuSThAna svarUpa che te pAmyA pachI ja AtmAno mokSa thAya che. mahAvratiko tene dhruvAdhvA kahe che. dhruva eTale traNe kALamAM acaLa evuM je mokSapada tene pAmavAno mArga te dhruvAdhyA che. dhUMvAdhyA eTale nizcita mArga atyAra sudhI AtmA asthira mArga para, adhruva mArga para, saMsAranA mArga para hato te have sthira mArga, dhruvamArga para Avyo. A pramANe yogIo vaDe te asaMga anuSThAna kahevAya che. paranA saMge AtmA rAga-dveSI bane che ane tethI saMsAramAM rakhaDe che jyAre parano saMga choDI asaMga dazAne pAme che tyAre rAga-dveSathI mukta thaI vItarAga sarvajJa bane che." etatprasAdhayatyAzu yadyogyasyAM vyavasthitaH / etatpadAvahaiSaiva tattatraitadvidAM matA // 177 // je kAraNathI A dRSTimAM rahelo yogI asaMga anuSThAnane jaldIthI sAdhe che te kAraNathI sat vRttipadane vahana karanArI A dRSTi tatra= asaMga anuSThAnamAM yoganA jANakArone iSTa che. A draSTimAM rahelo AtmA zIdhra kevalajJAnane pAme che. A draSTimAM vizuddhi parAkASThAnI banelI hoya che. tethI A dRSTi satravRttipadane vahana 2010_05 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 399 karanArI che. A draSTimAM anAlaMbana yoga hoya che ane te zIgha kevalajJAnane ApanAro hoya che. sAmarthyayogathI kSapakazreNI aMtargata AtmAne abhivaMga vinA paratatvane jovAnI icchA varte che ane paratatvane joyA pachI te aMta pAme che mATe anAlaMbana yoga paratattva ke je kevalajJAna svarUpa che te prApta na thAya tyAM sudhI varte che. kevalajJAna rUpa paratattvanuM darzana thatAM te icchA samApta thAya che. A vAta paMdaramAM SoDazakanA AThamA zlokamAM batAvI che. anAlaMbana yoga dvArA paratattvarUpa je kevalajJAnane pAmavuM te ja dhyAnanuM mukhya La che kAraNa ke kevalajJAnanI prApti thaye chate tenA saghaLA prayojano siddha thAya che. AtmA kRtakRtya bane che. puruSArtha dvArA je meLavavAnuM hatuM te have maLI gayuM che, ghAtikarmanA nAza kevalajJAnanI prApti e jIvanuM lakSya hatuM kAraNa ke jIvane saMsAramAM je cAragati paribhramaNanuM, janma - maraNanuM tema ja rAgAdi saMklezanuM du:kha hatuM te ghAtakarmanA kAraNe hatuM ane e ghAtikarmomAM paNa mohanIyakarma e prabaLa ghAti ane sUkSmaghAti hatuM. te ghAti karmano saMpUrNa nAza thatAM jIva pUrNajJAnI ane pUrNAnaMdI bane che. kRtakRtya bane che ane AvuM paratatvarUpa kevalajJAna anAlaMbana yogathI prApta thAya che. te anAlaMbana yoga kSapakazreNI kAlamAM hoya che. sAtamI prabhASTino sAra - A draSTi dhyAnapriyA hoya che. tethI vikalpa ke je adhyAtmamAM roga svarUpa che teno abhAva hoya che. sadA zubha dayAna varte che. tattva pratipatti arthAta tattvamAM ramaNatA hoya che. zabdAdi viSayo upara vijaya meLavyo hovAthI dhyAnathI pedA thayeluM sukha hoya che. vizeSa karIne zamathI yukta A dRSTi che kAraNa ke vivekanuM phla zama che. saghaLuM je paravaza che te duHkha che ane svavaza che te sukha che ane tethI puNyanI apekSAvALuM sukha paNa paravaza hovAthI te duHkha ja che. nirmaLa bodha hote chate mahAtmAone sadA dhyAna ja hoya che. kSINaprAyaH malavALuM sonuM sadAcA suvarNamaya ja hoya che. asaMga anuSThAna tattva mArgamAM pravRtti karAvanAruM che ane nirvANa mArgamAM prayANa karAvanAra che temaja zAzvata evA mokSapadane ApanAra che. - A asaMga anuSThAnane ja yogIo prazAMtavAhitA, vibhAga parikSaya, zivavatma ane dhUMvAdhyA zabda vaDe vAcya kare che. A dRSTimAM rahelo yogI asaMga anuSThAnane jaldIthI sAdhe che te kAraNathI satpadane vahana karanArI A dRSTi asaMga anuSThAnamAM yoganA jANakArone iSTa che. 2010_05 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 -- AThamI parASTi samAdhiniSThA tu parA tadAsaGgavivarjitA / sAtmIkRtapravRttizca taduttIrNAzayeti ca // 178 // AThamI parA draSTi samAdhiniSTha che. AsaMgadopathI rahita che. sAtmIbhUta pravRttivALI ane tenAthI uttIrNa AzayavALI che. A dRSTimAM caMdranI cAMdanI jevo prakAza hoya che. sAtamI dRSTimAM sUryanA prakAza jevo bodha - prakAza kahyo hato tenA karatA A dRSTino prakAza vizeSa hoya che. ahiMyA bodha-prakAza kevaLa somya ane zAMta hoya che. pUrNimAno caMdra jema soLe kaLAe khIlelo hoya che tema A dRSTino jJAna prakAza saMpUrNapaNe khIlelo che. ahiMyA ghAtikarmamAtrano nAza thayelo hovAthI AtmA paramAtmA bane che. kevalajJAnano divya prakAza tenA AtamanA AkAze jhaLahaLI rahyo che je lokAlowphAzaka che. anaMta AnaMdavedanarasa anubhavAya che. upayoga ghAtikanA piMjarAmAMthI chUTyo. upayoga advaita banyo. pote potAmAM samAI gayo. ahiMyA dhAraNA, dhyAna ane samAdhinI vyAkhyA kare che. vizvezcattazu dhAra (pA. 3/1) temAM bhojavRtti A pramANe che nAbhicakra, hRdayakamala, mastaka, nAsikAgra, jillAgra ityAdi dezamAM temaja bAhya viSayamAM cittano baMdha eTale viSayAntarano parihAra karavA vaDe je cittanuM sthirIkaraNa te cittanI dhAraNA kahevAya che. meccAdithI vAsita aMta:karaNavALA, yama-niyamavALA, Asana siddha karanArA, prANanA vikSepano tyAga karanArA, IndriyonA samudAyano nirodha karanArA, rAga - dveSAdi DhaMDhane jItanArA, nibaMdhapradezamAM saraLa kAyAvALA puruSe nAsikAnA agrabhAgamAM saMprajJAta samAdhinA abhyAsane mATe cittane sthira karavuM joIe. tatra pratyarthatAnanA dhyAnam (rU-2 pA.) bhojavRtti - je nAsikAdinA agrabhAgAdi dezamAM cittane sthira karyuM che temAM pratyaya - jJAnanI ekatAnatA - jJAnano sadRzapravAha te dhyAna kahevAya che. arthAta viza pariNAmano parihAra karavA dvArA dhAraNAmAM je viSayanuM AlaMbana karAyuM che tenA ja AlaMbana vaDe karIne satata jJAnanI utpatti te dhyAna che. dhyAna eja vIryazakti che. dRDhatA, ekAgratA, Teka e vIAMtarAyanA kSayopazamabhAva che. dhyAnamAM ekAgratA mukhya che. paramAM upAdeya buddhi karavI 2010_05 Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 401 nahi. parane heyarUpe ja jANavuM ane paramAM upayogane javA devo nahi tema ja svane jevo jAmyo che tevo vedavo tenuM nAma dhyAna che. dehAdi bhAvone choDI dIdhA hoya che ane parane pradhAnatA jANavAnuM choDI dIdhela che te apekSAe dhyAna akriya che chatAM svarUpa vedanA ane sattAgata phevaLajJAnane nirAvaraNa karavAnI apekSAe dhyAna kriyAtmaka eTale sakriya paNa che. TUMkamAM paramAM akriyA ane svamAM sakriya e dhyAna che. nirvikalpadhyAna eTale na jANavuM. na icchavuM. na vicAravuM. na smaraNa szyi. sheila Not going to know, Not to wish, Not to think, Not to Remember. mana, vacana, kAyA A traNe yoganI sthiratA eja dhyAna, jevuM jIvanuM zuddha svarUpa che tevuM dhyAna thAya to svarUpa sthiratA Ave. sthiratA AvavAthI zAMti maLe che. aMte te zUnyatAmAM arthAta nirvikalpatAmAM pariName che. jevuM AtmAnuM zuddha svarUpa che tevuM jJAna prApta karIne te dazAmAM rahetA zIkhavuM tene dhyAna kahevAya che. dhyAna eTale zramita thayelA mana, vacana, kAyAnA yoganI jJAnapUrvakanI vizrAMti arthAt jJAnadazA. mana, vacana, kAyAnA yoganI sakriyatAthI ghasAro lAge che. arUpI ane rUpI tattvanI A ja vizeSatA che. arUpI tattvo akriya hovAnA kAraNe eno satata vaparAza thavA chatAM temAM ghasAro lAgato nathI ane tethI teo potAnI arthakriyA satata, saraLa ane sahajapaNe kare che jyAre rUpI tattvo sakriya hovAne kAraNe tenI arthakriyA thatA temAM pheraphAra thAya che. ghasAro lAge che mATe teo satata eka sarakhI arthakriyA karI zakatA nathI. nidrAmAM paNa traNe yogone vizrAti maLe che paNa e pharmajanita vizrAnti che. vikalpa vinAnI avasthA je dhyAna che tenAthI traNe yogone vizrAMti maLe che je karmanA kSayopazama janita avasthA che. lakSya sAthe ekAgratA karavAthI lakSyathI abheda thavAnI zarUAta thAya che. sAkSI banavAthI akriyatAnI zarUAta thAya che ane aMte sAkSIbhAvathI atIta thavAthI svarUpamAM sthita thavAya che ane saccidAnaMda svarUpane pamAyA che. sahajatA prApta thAya che ane sakriyatA samApta thAya che. ekAgratA e sthUla sAdhanA che nirlepatA-sAkSIbhAva e sUkSmasAdhanA che. | svarUparamaNatA, svarUpAnaMdAvasthA e zUnya sAdhanA che. ekAgratAmAM lakSyanI - iSTanI kalpanA karIne ekamanA thaI ene joIe chIe ane enAthI vikhUTA na paDI javAya - lakSyAMtara na thaI jAya ene 2010_05 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 mATe mathIe chIe. pratikSaNe sAdhake potAnA manane ane potAnI vRttine jotA zIkhavAnuM che. bAhya dRzyane nathI jovAnuM paraMtu potAnI aMtaradRSTithI potAnI dRSTine ja javAnI che. manane jovA vaDe karIne ja manano nAza thAya che. manane jonAruM bIjuM mana AMtaramana nirdoSa hoya che Ane ja AMtarakriyA - AMtarakhoja - AtmAno avAja - INTROSPECTION - AtmanirIkSaNa kahevAya che. kAMTAthI jema kAMTo nIkaLe tema nirdoSa manathI sadoSa mana nAza pAme che. AtmAnA jJAnane avinAzI banAvavuM hoya to AtmAnA pradezonuM dhyAna dharavuM joIe athata Atma pradezone sthira karIne upayogane temAM sthira karavAthI upayoga avinAzI bane che. tadevArthamAtranirbhAsa svarupazUnyamiva samAdhiH (pA 3/3) vAsabhASya - dhyAtA, dhyeya ane dhyAna traNeno jemAM bodha hoya che te dhyAna kahevAya che ane traNeno jemAM abheda hoya che arthAta huM dhyAtA chuM, amuka dhyeya che ityAdi bheda jemAM hoto nathI evo dhyAtAdi traNeno lolIbhUta pariNAma te samAdhi che. dhyeyAkAranA bhAsavALuM dhyAna ja dhyeya svabhAvanA AvezathI jyAre potAnA jJAnasvarUpathI zUnya jevuM thaI jAya che tyAre te samAdhi kahevAya che. bhojavRti - upara kahela svarUpavALuM dhyAna jemAM artha = dhyeya mAtra ja bhAsita che ane jemAM yogIne potAnA svarUpanuM paNa smaraNa rahetuM nathI arthAta huM dhyAtA chuM evuM jJAna paNa jemAM rahetuM nathI evo je dhyeyAkAra mAtranuM anubhavana te samAdhi che. je dhyAnamAM vikSepAntarano tyAga karIne mana dhyeyamAM vilIna thaI jAya che te samAdhi kahevAya che. dehabhAva jAya tyAre samakti Ave ane dehabhAna jAya tyAre samAdhi Ave. dhyAnamAM kAlanI dIrghatA ane pariNAmanI sUkSmatA e samAdhi che dhyAna eTale ekamAtra dhyeyarUpa padArthane choDIne bAkInA padArtho saMbaMdhI icchA, vicAra, rahita avasthA. jyAre icchA ane vicAra jemAM zAMta thai gayA che tevI avasthAne samAdhi kahevAya che. Asanastha thavuM arthAta kAyAthI sthira rahevuM e kAcayoganuM dhyAna che. mauna rahevuM te vacanayoganuM dhyAna che ane manathI nirvicAra banavuM - nirvikalpa banavuM (mananuM mauna) e manoroganuM dhyAna che. jema AkAzane agni ke himanI koI asara thatI nathI tema zuddhAtmAne vizvanA koI banAvanI lezamAtra asara thatI nathI. zUnya tatva eTale arUpIne arUpInI virUddha asara nahi, arUpIne rUpInI koI virUddha asara nahi ane rUpIne arUpInI koI asara nahi. TUMkamAM zUnya eTale asarano abhAva. 2010_05 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 403 zUnyAvakAzanA kAraNe ja tharmosamAM ThaMDI vastu ThaMDI rahe che ane garama vastu garama rahe che. AtmAno jJAna-darzanano upayoga Atmapradezono AdhAra laIne nIkaLavA. chatAM svakSetrane joto nathI ane parapadArthamAM sukha buddhie che te ja jIvane karmabaMdhanuM kAraNa che. upayoga parapadArthamAM sukha buddhie phre che tenAthI azAtA vedanIya baMdhAya che te ja batAve che ke jIva svakSetre dRSTi kare to karmanirjarA thAya. sukhanA kALe jIvana dRSTi vyaktio ane vastuo para rahe che. Atmapradezo para rahetI nathI mATe ja dhyAnanA bhedo SaTyakra vagere aMdara batADela che. tenAthI Atma pradezo para dRSTi karI sthira thavAya ane bahAranI vastuo tathA vyaktio uparanI dRSTi baMdha thAya. Atmapradezo e upayogane rahevA mATenuM ghara che. vastuo ane vyaktio - upayogane mATe para che. paramAM upayogane kayAMya sthira thaI zakAtuM nathI mAtra ekathI bIjA viSayo para doDavAnuM hoya che. jemAM thAkatA aMte thoDA samaye viSayothI dUra jaI nidrAmAM javAnuM che tyAM pAchI zaktino saMcaya thavAthI jAgRta thatAM pAchI viSayo pratye doDa mUkavAnI che. A che saMsArI jIva mAtranuM jIvana. mATe ja paramAM na vasatA svagharamAM vasavuM joIe. e mATe dhyAnAdi sAdhanA che. AtmAnA pradezo upara manane sthira karavAnuM che. je jIvo potAnA Atmapradezo upara dRSTi karatA nathI, potAnA upayogamAM sthira thatA nathI ane bahAra vastuo ane vyaktiomAM sukha mAnI upayogane rAgAdi bhAve ramADe che te jIvo mATe kudarata zikSA UbhI kare che. zikSA rupe teonA Atma pradezo upara azAtA vedanIya karma baMdhAya che jenA udaye Atmapradezone bhayaMkara du:kha anubhavavuM paDe che. jo upayogane pahelethI ja gharamAM rAkhyo hota to A sthiti na thAta. ane AvA azAtA vedanIyanA udaye bhayaMkara duHkhane anubhavatA AtmAo viSayasukha bhogavavA mATe dIna-hIna ane azakta banI jAya che. vastuo ane vyaktio bahAra che. viSaya ane kaSAyanA padArtho paNa bahAra che. Atmapradezo para A nathI chatAM Atmapradezo para A citarAmaNa thAya che. jenA udaye Atmapradezone mATe pratikULatAnuM, azAtAnuM drazya sarjAya che je du:kha rUpa che. AtmapradezomAMthI to mAtra jJAna ane AnaMda ja nIkaLe che. tethI tyAM upayogane sthira karatAM AnaMda anubhavAze. upAsanA tattvamAM haju bahAranuM AlaMbana che jyAre dhyAna samAdhimAM to te nathI mATe dharmAnuSThAnanI kriyA karatA karatA Atmapradezoe sthira thavAnuM che ane bahAranA AlaMbanamAMthI svAvalaMbanamAM AvavAnuM che. jema DahoLAyelA asthira pANImAM pratibiMba paDI zakatuM nathI tema azAMta manamAM AtmAnuM darzana thatuM nathI. sAdhupaNuM eTalA mATe UMcuM che ke temanuM mana 2010_05 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4/4 yoga draSTinA ajavALA bhAga-3 zAMta hoya che ane bAhya jIvana nirUpAdhika hoya che dhyAna - samAdhi dvArA jyAre ApaNe azabda - arUpI - amUrta dezamAM praveza karaze tyAre jagatano bAhya kolAhala ApaNane bAdhaka nahi bane. svapnanI mAphTa saMsAramAM manathI badhuM utpanna thAya che ane manano nAza thatAM mananuM kalpanuM jagata nAza pAme che. nidrAmAM ane samAdhimAM mana jatuM rahe che ane jAgrata avasthAmAM tene zAMta rAkhyuM hoya to svarUpano anubhava levAmAM upayogI bane che. dhyAnamAM "dhyA' dhAtu dhyeya, vicAravuM arthamAM che ane te to matijJAna svarUpa che. - vicAravuM, icchavuM, ciMtavavuM, manana karavuM A badhA matijJAnanA paryAya che to pachI kevalajJAnanA chellA be pAyA jene paNa dhyAna kahyuM che te kevI rIte ghaTI zake ? kevalajJAna thayuM eTale vicAravAnuM to rahyuM nahi. tenuM samAdhAna e che ke tyAM dhyAna zabdano artha sthiratA che. traNe yoganI sthiratA te dhyAna che. dhyAnanA pahelA be pAyAthI upayoganI sthiratA arthAt avinAzItA thAya che jyAre chellA be pAyAthI yogasthaya Ave che arthAta ayogI thavA dvArA siddha thavAya che. hAribhadrIya Avazyaka niryuktimAM, dhyAnazataka zlo. 85-86 nI TIkAmAM nIce mujaba enI sAkSI jovA maLe che. "vaM dhyAna zahiddIpi na virodha: "a - dintI' "vaya nirodhe,' " yo " e pramANe pATha che ane tethI thyA' dhAtu jema ciMtA arthamAM che tema dhyA' dhAtu kAya nirodha ane yoga sparya arthamAM paNa che ane tethI zukaladhyAnanA be pAyAmAM yoganirodha, yogastha rUpa dhyAna dhaTe che. pazu gharamAM pese tene mArIne bahAra kADhavo e haThayogano mArga che ane tene ghAsa dekhADIne dUra karavo te jJAnayogano mArga che. jJAnamArgamAM AtmAno. svabhAva vAraMvAra yAda rAkhavAno che ane mana, prANa, indriyo ane zarIranA dharmone bhUlavAnA che. cetananA upayoge samAdhi ane AnaMda rahe che jyAre jaganA upayoge saMsAra ane du:kha rahe che. jene AtmAno upayoga karatA AvaDatuM nathI tene zAstro kRpaNa kahe che. dareka nAnI nAnI kriyAomAM paNa samabhAva ane jJAnano upayoga karatA AvaDe to bahAranA saMjogo paNa anukULa thaI jAya che. samyajJAna cittanI zuddhi vinA thatuM nathI ane citta zuddhi zubhakarma ane upAsanA vagara thatI nathI. AsaMgadoSano tyAga. A dRSTimAM AsaMga arthAt Asakti nAmanA doSano tyAga hoya che. para dravya ke parabhAvamAM Asakti upajavI te AsaMga che. vItarAga sarvajJa banelA paramAtmAne to sarvathA Asakti hotI nathI paraMtu te pahelA paNa zuddhi vadhatA 2010_05 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 405 Asaktino tyAga hoya che. samAdhimAM AsaMga nAmano doSa hoto nathI ane tethI ja uttarottara vizeSa samAdhine pAmato te AgaLa vadhe che. anukrame saMyamazreNI sparzatojI, pAmyo kSAyikabhAva; saMyamazreNI phlaDe che, pUje pada niSpApa..." upA. yazovijayajI. teramAM guNasthAnake asaMprajJAta samAdhi hoya che ane te tAtvika samAdhi che. tenA hetubhUta saMprajJAta samAdhi te pahelA zreNImAM paNa hoya che je vastu kAryarUpe thavAnI hoya tenI chAyA te pahelethI dekhAvA mAMDe che. jema sUryodaya thavAno hoya te pahelA arUNodaya thAya che ane te vakhate aMdhakArano nAza thaI gayo che, Acho prakAza pRthvI upara phlAvA mAMDe che tema tAtvika samAdhi ke je asaMprajJAta samAdhi che, tenA hetubhUta samAdhi zreNimAM paNa che. kemake jeTalA jeTalA aMze dhyAna pariNamatuM jAya che teTalA teTalA aMze svarUpamAM sthiratA vadhatI jAya che ane sthiratA te samAdhi che. paraMtu saMpUrNa svarUpa sthiratA to moha ane ajJAnanA nAza pragaTatA kevalajJAna vakhate hoya che eTalA mATe ja graMthakAra pAtaMjala sUtranI sAkSI ApIne dhyAna vizeSa te samAdhi athavA to dhyAnanuM phla samAdhi kahI rahyA che ane A vAta zreNImAM jaNAya che mATe zreNImAM saMprajJAta samAdhithI AgaLa vadhelo AtmA upara uparanA adhyavasAya sthAnane sparzato samAdhine vizeSa vizeSatara, vizeSatama banAve che ane aMte kevalajJAnamAM te prapharSane pAme che. (yogaviMzikA zloka 20nI TIkAmAM saMprajJAta samAdhi ane asaMprajJAta samAdhinI vAta karI che tethI tenuM svarUpa tyAMthI jovA yogya che.) A draSTimAM caMdanagaMdhanyAyathI pravRtti AtmasAta thayelI che. pravRtti karavA mATeno Azaya A draSTimAMthI nIkaLI gayelo hoya che kAraNake pravRtti karavA. mATeno Azaya pedA kare tevA vAsaka cittano abhAva che arthAta dareka pravRtti sAmAyika pUrvaka thAya che paNa vikalpapUrvaka thatI nathI. pravRtti pAchaLa jema icchA kAraNa che tema pravRtti pratye sAmAyika paNa kAraNa banI zake che. icchA e vikalpa che ane vikalpapUrvakanI pravRtti chaThThA guNaThANA sudhI ja jovA maLe che. sAtamA guNaThANAthI mAMDIne teramAM guNaThANA sudhI pravRttinuM niyamana sAmAyikathI thAya che. arthAta pravRtti e aghAtI karmanA udayathI thatI hovA chatAM kevalI amuka ja pravRtti kare che ane bIjI nahi. tenuM niyamana karanAra sAmAyika che. adhyAtma-mata-parIkSAmAM zloka 99nI TIkAmAM apramatta guNasthAnakathI mAMDIne teramAM guNaThANA sudhI thatI pravRttimAM sAmAyika kAraNa che. te batAvavA. lakhyuM che ke, "sAmAyivasthavaritapravRtti hetuvAlun ! samAvI sAmA taNakaMcaNasattumitta visaotti / NirabhissaMgaM cittaM uciyapavitti ppahANaM ca 2010_05 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 coga draSTinA ajavALA bhAga - 3 ti " tRNa, kaMcana, zatru, mitranA viSayamAM samabhAvavALuM, ucita pravRttinI pradhAnatAvALuM niribhinkaMga eTale Asakti vinAnuM citta e ja sAmAyika che. jema caMdanane potAnI sugaMdhane phlAvavA mATe vAsakanI arthAta vAsitA karanAranI apekSA nathI paNa caMdananI gaMdha svAbhAvika rIte ja jaMgalamAM cAre bAju phlAi jAya che tema A dRSTimAM rahelA jIvano citta Azaya pravRttithI uttIrNa thayelo che arthAt cittane pravRtti karavA mATe kAMI ja karavApaNuM rahetuM nathI. citta svarUpamAM ja vadhune vadhu TharatuM jAya che. citta AtmAmAM ja laya pAmatuM jAya che. jema jema svarUpamAM rahevA rUpa A guNa vikasato jAya che tema tema vItarAgatAnI mAtrA vadhatI jAya che ane aMte cAkhyAta cAritra ane saMpUrNa svarUpasthiratA prApta thAya che. pahelA jIva vAsanAvALo hato, rAgAdi kalezathI vAsita hato tethI saghaLI pravRttinuM saMcAlana vAsanAyukta citta dvArA thatuM hatuM paraMtu have to zreNImAM citta svarUpamAM ja laya pAmavA mAMDayuM eTale pravRtti karavAmAM kAraNabhUta rAgAdi kaleza vAsita citta na rahyuM ane tethI je kAMI pravRtti thAya che te caMdanagaMdhA nyAyathI sahaja thAya che. zreNImAM vartatA jIvane vAMsalAthI cholo ke caMdanano lepa karo aMdarathI samatA, samatA ane samatA sivAya bIjuM kAMI nIkaLatuM nathI ane A samatA ja Akhare ghanIbhUta banI vItarAgatA rUpe pariName che ane bAramA guNaThANe pragaTa thayelI vItarAgatA ja ajJAnano nAza karI jIvane sarvajJakevalI banAve che. tyAM saMpUrNapaNe svarUpamAM ramaNatA pragaTa thAya che eTale badhI ja pravRtti caMdanagaMdha nyAye upara kahyuM tema thayA kare che ahiMyA je samAdhi che te tAttvika che. parAkASThAnI che. tIrthAtarIyo jene asaMmajJAta samAdhi kahe che te teramAM guNasthAnakathI pragaTe che ema yogaviMzikAnI vIsamA zlokanI TIkAmAM upAdhyAyajI mahArAja jaNAve che. vaLI adhyAtmanA jANakAra kahe paNa che - jihAM rAga ane vaLI dveSa, tihAM sarvadA mAno kleza; udAsInatAno jyAM vAsa, sakala du:khano che tyAM nAza. nirAcArapado hyasyAmaticAravivarjitaH / AruDhArohaNAbhAvagativattvasya ceSTitam // 179 // A dRSTimAM yogI nirAcArapagavALo ane aticArathI rahita hoya che AruDhane ArohaNanA abhAvanI jema enI ceSTA hoya che. A draSTimAM rahelA yogIne pratikramaNAdi rUpa bAhya AcArano abhAva hovAthI nirAcArapadavALo hoya che tathA aticAranA kAraNano abhAva hovAthI 2010_05 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 407 vizeSe karIne aticArathI rahita hoya che. nirAcArapadavALo kema hoya che? temAM hetu kahe che ke ahIM AcArathI jItavA yogya karmano abhAva varte che. yogasAdhanA mATe je AcAra jarUrI hatA te siddhayogI banavAthI have jarUrI na rahyA. yogAraMbhaka dazAmAM upara caDhavA mATe pratikramaNAdi AcAro Avazyaka che. anAdikALathI AtmAmAM AcArapAlana pratye pramAda, avidhi, upekSA, anAdara, abahumAna paDelA che je AtmAne samyag AcArapAlana karavA detA nathI ane mokSamArgamAM pratibaMdhaka evA saMsAranA AcAro tarapha jIvane hoMze hoMze pravartAve che jenAthI AtmAmAM eka prakArano kriyAmala pedA thayo che je jIvanA vicAranA mALakhAne satata kaluSita kare che. samyag AcAramAM anAdara, arUci e asad vicAra che ane e jyAM sudhI hoya tyAM sudhI yogAraMbhaka dazA Ave nahi. jJAnIoe batAvela samyag AcAranuM vidhi, bahumAna, Adara pUrvaka pAlana karavAthI AtmAmAM paDela pramAda, anAdara, upekSA rUpa kriyAmala dUra thato jAya che ane tethI sAdhaka sAdhanAnA mArge AgaLa vadhato jAya che tema karatA karatA jyAre yoga upara ArUDha thaI jAya che tyAre tene te bAhyAcAra rUpa sAdhananI AvazyakatA rahetI nathI. kAraNake sAdhana to upara caDhavA mATe hatuM pratikramaNAdi kriyA to AtmAmAM saMpUrNa samAdhi pAmavA mATe hatI tenI prApti thatA te sAdhananuM have koI prayojana rahetuM nathI. vacana ane kAyAnI skhalanA e aticAramAM hetu che ane AtmAmAM samAdhi vartatI hovAnA kAraNe koI yoganI skhalanA nathI mATe A dRSTimAM aticAra rahitapaNuM hoya che. mana, parvata upara ArohaNa karI tenA zikhare pahoMcelAne jema have upara caDhavAnuM rahetuM nathI. khorAka dvArA jenuM peTa bharAI gayuM che tene jema pharIthI khAvAnuM hotuM nathI. tema adhyAtmanI Tocane pAmelAne have pAmavAnuM na hovAthI yogAruDha banelAne ArohaNa kriyAnA abhAvanI jema pratikramaNAdi bAhya kriyAno abhAva hoya che. ahiMyA eka khAsa khyAla rahe ke pratikramaNAdi bAhya kriyAno abhAva tene hoya che ke jene AcArathI jItavA yogya karma badhA ja jItAI gayA che arthAt AcAramAM doSa lAgavAnI, aticAra lAgavAnI yogyatA ja nAza pAmI gaI che ane te to siddhayogIne ghaTe che. potAnA paricayamAM AvatA hiMsaka prANIo paNa hiMsAnA bhAvane choDI daI ahiMsaka bane che te siddhayogIpaNuM che. jyAM sudhI AcAramAM skhalanA aticAra lAgavAnI lezamAtra yogyatA che tyAM sudhI yogAraMbhaka dazA che. yogAruDha dazA nathI ane A dazA hoya tyAM 2010_05 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 408 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 sudhI bAhya AcAronI AvazyakatA che teno niSedha karI zakAya nahi. vartamAnamAM dhyAna ke jApa vagerenI tIvrarUcine kAraNe temAM AnaMda, ekAgratA anubhavatA AtmAne tenI ja upayogitA dekhAya che ane tenA kAraNe pratikramaNAdi yogo bInajarUrI dekhAya che te aMdaramAM paDela kriyAmalane AbhArI che. adaMramAM paDela kriyAmala dUra na thAya tyAM sudhI AcAramArganI upayogitA na samajAya, gauNatA rahe tethI tene dUra karavA pratikramaNAdi yogone choDI devA tenA karatA tenA upara Adara, bahumAna keLavI potAnA doSanuM saMzodhana, niMdA, jugupsA karI te yogane sevavAmAM Ave to aMdara paDela kriyAmala dUra thatAM jarUra lAbha anubhavAya. jJAnIoe batAvela eka eka yoga mokSa ApavA samartha che. jo temAM svarUpano rasa reDatA AvaDe to. matijJAnanA upayogamAM Azaya, upayoga ane lakSyanI tIvratAthI koIpaNa yogamAM rasanI parAkASThA thatAM kSapakazreNI mAMDI zakAya che. aimuttAe iriyAvahi paDikkamatA kSapakazreNI mAMDI kevalajJAna prApta karyuM. prabhaMjanAe mAtra 'vara' zabdanA ciMtanamAM caDhatA kSapakazreNI mAMDI kevalajJAna prApta karyuM. A batAve che ke koIpaNa yoga nakAmo nathI. bInajarUrI nathI. eTale je vAta siddhayogIne anusAre kahevAyelI che tenuM anukaraNa sAmAnya yogI kare to te na cAle. vizeSa avasthAmAM kahevAyelI vAta janasAmAnyane lAgu na paDe ane tethI vartamAnamAM yogAraMbhaka dazAmAM rahelA jIvanuM to e kartavya che ke ene enA vicArAtmaka aMtaraMga cittanI zuddhi kriyA pratyenA Adara, bahumAnathI kriyAmalane dUra karavA dvArA karavI joIe ane saMskArAtmaka aMtaraMga cittanI zuddhi upayogamAM paDela kheda, udvega, kSepa, utthAna Adi doSone dUra karavA pUrvaka karavI joIe ane te mATe tattvajJAnanuM satata avalaMbana levuM joIe. batrIsI 24/28 mAM khAdhelAne jema pharIthI khAvAnI icchA nathI hotI tema AcArathI jItavA yogya karma e murtta prAyAt - prAyaH bhogavAI gayelA hovAthI siddhatvana kRtakRtya thayo hoMvAthI pratikramaNanI icchAno ja nAza thaI javAthI te kriyA nathI. ahiMyA samAdhi varte che eTale koI paNa yoganI skhalanA nathI ane tethI aticAra rahitatA che. pratikramaNAdi kriyAo to svarUpAnaMdane pAmavA mATe hatI. have ahiMyA to svarUpAnaMdanI mastI anubhavAya che. upayoga aMdaramAM ne aMdara Tharelo che. bahAra jato nathI tethI doSa aticAra lAgavAnI zakyatA nathI. AruDha ne ArohaNa jema hotuM nathI tema ahiMyA pratikramaNAdi kriyA hotI nathI. - 2010_05 Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 zaMkA - jo pratikramaNAdi anuSThAno nathI hotA to pachI bhikSATanAdirUpa AcAra kema hoya che ? arthAt kevalI thayA pachI pratikramaNAdi na hovA chatAM bhikSATanAdi AcAra kema hoya che teno javAba Ape che. ratnAdizikSAddagbhyo'nyA yathA haktantriyojane / tathAcArakriyApyasya saivAnyA phalabhedataH // 180 // ratnAdinI zikSAdRSTi tenA niyojananI dRSTithI jema judI che te ja rIte A yogInI AcArakriyA phlabhedathI bhinna che. ratnAdinA abhyAsakAlanI dRSTithI tanniyojana ratnAdinA vahepArakAlamAM jema dRSTi bhinna hoya che arthAt ratnAdinA abhyAsa kAlamAM ratnAdinA guNa doSane pArakhavAnI dRSTi hoya che jyAre ratnAdinA vahepAramAM kyA ratnano vahepAra karavAthI vadhAre lAbha te dRSTi hoya che. arthAt vahepAra karatI vakhate ratna ochuM guNavALuM hoya chatAM tenAthI jo vadhu kamANI thAya tema hoya to tene pahelA pasaMda kare che tema A yogInI bhikSATanAdi kriyA paNa phlanA bhedathI bhinna hoya che kAraNa ke pUrvamAM A dRSTi pAmatA pahelA bhikSATanAdi dvArA sAMparAyika kASAyika karmono nAza karavo te phla hatuM jyAre have to bhavopagrAhI karma aghAtI karmano nAza e phla che. A dRSTimAM rahelo yogI AcAra rahita ja che kAraNa ke pahelA bhikSATanAdi ghAtIkarma khapAvavA mATe karato hato have tene khapAvAno Azaya nathI tethI pUrvanA AzayathI atyAre kriyA karAtI na hovAthI kriyA rahita ja gaNAya. - 201d_05 - athavA to saMgItanA zAstrano ajANa pahelA saMgItanA AlApa, tAla, laya, Aroha, avaroha AdinuM jJAna meLave che te vakhate tenI dRSTi saMgItanA eka eka rAgane zIkhavA upara hoya che ane pachI jyAre temAM pravINa bane che. tyAra pachI have kayo rAga kaI sabhAmAM gAvAmAM Ave to loko rAjI thAya, loka cAhanA maLe, kamANI vadhAre thAya te dRSTi Ave che tema ahiMyA paNa bhikSATanAdi kriyA eka sarakhI hovA chatAM pUrvanI dRSTithI vartamAna dRSTino phera che ane tethI pUrvanI dRSTithI kriyA na hovAthI kriyA rahita ja gaNAya. tanniyogAnmahAtmeha kRtakRtyo yathA bhavet / tathAyaM dharmasaMnyAsaviniyogAnmahAmuniH // 181 // te ratnanA niyogathI jema te mahAtmA moTo mANasa kRtakRtya thAya che tema A mahAmuni dharmasaMnyAsanA viniyogathI kRtakRtya thAya che. ratnanA vahepAramAM ratna pArakhavAnI zikSA abhyAsa laI lIdhe chate jema koI ratnano vahepArI ratnanA vahepArathI lokamAM mahAtmA arthAt moTo - 409 - = Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 mANasa thayelo kRtakRtya thAya che arthAt ratnanI parIkSA hovAne lIdhe ratnano vahepAra karIne karoDo rUpiyA kamAIne duniyAmAM moTo mANasa bane che. sarvatra mAna, sanmAna, khyAti, pratiSThA meLave che ane tene lIdhe potAne kRtakRtya mAne che kAraNa ke A bhavamAM duHkha, dAridra TaLI gayA ane sarva sukhanI prApti thaI tethI dhana saMpattithI dhanavAna banelo potAne kRtakRtya mAne che tema AThamI dRSTimAM rahelo yogI kSapakazreNI dvArA kSAyopathamika dharmanA tyAgathI kevalI bane che. saMsAramAM dhana prAptie utkRSTa La che tema ahiMyA kevalajJAnanI prApti e zreSTha phaLa che. hitApUrvaka puravyothaypanA re ! kevalazrIstatazcAsya ni:sapanA sadodayA // 182 // dvitIya apUrvakaraNamAM A mukhya evo dharmasaMnyAsa prApta thAya che. ane tethI bInaharIpha kalyANakArI kevalajJAnarUpI lakSmI prApta thAya che. paheluM apUrvakaraNa samyakatva pAmatA pahelA jIvane graMthibheda kAle hoya che tenI apekSAe zreNIvartI AThamA guNasthAnake prApta apUrvakaraNa e dvitIyA apUrvakaraNa che. te vakhate kSAyopazamika dharmasaMnyAsa mukhya arthAta nirUpacaritA hoya che arthAta ahiMyA kSayopazama bhAvanA je kSamAdi guNo che eno tyAga thAya che ane enA dvArA aMte AtmA kSAyikabhAvanA guNone pAme che. upacarita dharmasaMnyAsa arthAt sAvadhapravRttinA tyAgarUpa dharmasaMnyAsa to jIvane cAritranI prApti kAle hoya che. A kSAyopathamika dharmasaMnyAsarUpa vyApArathI yogIne pratipAtano abhAva hovAthI sadA udayavALI ane niHsapatnA = zokyavagaranI arthAt jenI koI harIphAI karI zake nahi tevI kevalajJAnarUpI lakSmI prApta thAya che. saMsAramAM strIrUpI lakSmI enI harIpha banI zake tevI tenI samAna zokaya strI hoya che jyAre A kevalajJAna rUpI lakSmI bInaharIpha hovAthI te zokya vagaranI arthAta niHsapanA che siMhAvalokita nItithI prastuta dRSTirUpa vastune nirdhAraNa karavAne mATe kahe che - sthitaH zItAMzuvajjIvaH prakRtyA bhAvazuddhayA / candrikAvacca vijJAnaM tadAvaraNamabhravat // 183 // svAbhAvika rIte ja bhAvanI zuddhi thavAthI A draSTimAM yogI caMdramAnI jema sthita che. caMdranI caMdrikAnA jevuM tenuM jJAna hoya che ane vAdaLAnI jema AvaraNa hoya che. 2010_05 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 411 A draSTimAM rahela yogI bhAvanI zuddhi thavAthI potAnI svAbhAvika prakRtivaDe ja caMdramAnI jema AtmasvarUpamAM sthita che paraMtu anya vaDe te AtmA svarUpamAM sthApana karAyo nathI. tAtparya e che ke A dRSTimAM ghAtI karmano. kSaya thavAthI jIva potAnA svabhAvathI ja potAnA AtmasvarUpamAM rahe che. jema caMdramAM vAdaLAnA khasI javAthI svabhAvathI ja potAnA svarUpamAM rahe che paraMtu tene potAnA svarUpamAM rahevA mATe bIjA koInI jarUra paDatI nathI tema kevalajJAnanI prAptithI AtmA svarUpamAM rahe che. caMdranI cAMdanInI jema tenuM kevalajJAna hoya che. ahiMyA kevalajJAnane cAMdanInI mAtra upamA ja ApI che. paNa koI dharmothI baMnenI sarakhAmaNI karI nathI kAraNake caMdranI cAMdanI saghaLA lokane prakAzita karatI nathI jyAre kevaLajJAna to saghaLA lokanA carAcara saikAlika bhAvone prakAzita karanAruM che. caMdramAne AvaranAra jema vAdaLAo che tema jJAnane AvaranAruM jJAnAvaraNa hoya che. upamAnuM prastutamAM yojana kare che ghAtikarmAbhrakalpaM taduktayogAnilAhateH / yadA'paiti tadA zrImAn jAyate jJAnakevalI // 184 // upara kahelA yogarUpI pavananA athaDAvAthI vAdaLAtulya ghAtI karma jyAre dUra thAya che tyAre zrImAna = jJAnalakSmIvALo yogI kevalajJAnI bane che. jJAnAvaraNIyAdi ghAtakarma e vAdaLA jevuM che jema caMdramA upara vAdaLo chavAI gayA hoya to te caMdramAnA prakAzane DhAMkI de che tema ghAtika AtmAnA jJAna prakAzane Avare che. pavananA athaDAvAthI vAdaLA khasI jatA caMdramAno prakAza cAre bAju phlAya che tema dharmasaMnyAsarUpa tAtvika parAkramane kAraNe A AThamI draSTimAM rahelo zrImAna = jJAnarUpI lakSmIvALo yogI kevalajJAnI thAya che. kevalajJAna thavAthI zuM thAya che te kahe che. kSINadoSo'tha sarvajJaH sarvalabdhiphalAnvitaH / paraM parArthaM sampAdya tato yogAntamaznute // 185 // kSINadoSavALo, sarvajJa ane sarvalabdhinA phlathI yukta evo te yogI prakRSTa paropakAra karIne yoganA aMtane pAme che. saghaLA rAgAdi doSono saMpUrNa kSaya thavAthI tyAre ja AvaraNa rahita jJAna thavAvaDe sarvajJa banelo, ane sukyanI nivRtti thavAthI sarvalabdhinuM La je tRpti tenAthI yukta thayelo, jIvonA bhavyatvane anusAra zreSTha evA samyakatvAdi rUpa paropakAranuM saMpAdana karIne tyAra pachIthI yoganA aMte zelezI 2010_05 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 412 yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 avasthAne pAme che. saghaLI labdhionuM phLa AtmAne tRpta karavAnuM che. bhautika labdhi paNa jIva eTalA mATe cAhe che ke jenA kAraNe sukha maLe. AtmA tRpti anubhave ane AdhyAtmika labdhinuM phLa paNa tRpti ja che mAtra pelI tRpti kSaNika che jyAre A tRpti kAyamI che eTalo phera che. saghaLA autsukayanI nivRtti thavAthI AtmA UMcAmAM UMcI koTinI tRpti pAme che. svarUpamAM saMpUrNa paNe samAI javAthI saghaLA ausuyanI nivRtti thAya che ane AtmA svaguNomAM tRptine anubhave che. ahitanuM svarUpa ghAtikarmanA kSayathI AtmA vItarAga sarvajJa paramAtmA bane che. te 18 doSathI rahita ane sarvaguNa saMpanna hoya che (1) ajJAna (2) nidrA (3) mithyAtva (4) hAsya (5) arati (6) rati (7) zoka (8) jugupsA (9) bhaya (10) rAga (11) dveSa (12) avirati (13) vedodaya (kAma) (14) dAnAMtarAya (15) lAbhAMtarAya (16) vIryaMtarAya (17) bhogAMtarAya (18) upabhogAMtarAya. A 18 doSathI rahita zrI jina vItarAga paramAtmA hoya che ane sAdhaka AvA paramAtmAnuM AlaMbana laI temanI bhakti kare che tethI te paNa temanA jevo thAya che. e aDhAra dUSaNa varjita tanu muni jana vRnde gAyA. avirati rUpaka doSa nirUpaNa nirdeSaNa mana bhAyA... ho malli. iNavidha parakhI mana vizarAmI jinavara guNa je gAve dInabaMdhunI mahera najarathI AnaMdaghana pada pAve... homalli AnaMdaghanajI. e aDhAra doSothI rahita svarUpavALA Apa cho ke jenA guNonuM gAna munivRMdoe karyuM che. A stavanamAM avirati vagere doSonuM rUpaka alaMkArathI varNana karyuM che. ane nirdUSaNatAthI eTale sadguNothI Apa amane priya lAgo cho. ajJAnadazA, nidrA, svapnAvasthA, jAgrataavasthA, mithyAtva vagerene halakaTa strIonA rUpakathI varNavela che. cha kaSAyo nAzI javAthI tene kUtarAnI gati sAthe ghaTAvela che tathA sAmethI jJAna, ujAgaratA, samyaktva, cAritrazreNi para caDavuM, niSkAmIpaNuM, abhayadAna, pUrNalAbha, pUrNavIrya, pUrNabhoga, upabhoga vagere guNonuM varNana paNa temAM ja che. upara jaNAvelA aDhAra doSa rahita hovAthI parIkSA karyA pachI je jIvo manane zAMti Ape tevA ucca guNonA bhaMDAra evA zrI jinezvara paramAtmAnA guNonuM gAna kare che teo dInabaMdhu prabhunI mahera najara kRpAdRSTi pAmI 2010_05 - Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 413 AnaMdaghanapada - mokSapada prApta kare che. nidrA, svapna, jAgrata ane ujAgara A cAra prakAranI dazAmAMthI prabhue cothI evI ujAgara dazA ke je sAdi anaMta kALa sudhI anaMta samAdhimAM lIna rahevArUpa che tene prApta karI. aMtarAya karmanA pAMca bhedono nAza thavAthI akSayadAnAdika pAMca guNo kevA prakAre utpanna thAya che te mATe devacaMdrajI mahArAja lakhe che. a-kSaya dAna a-ciMtanA lAbha a-catna bhoga ho jinajI ! vIrya zakti a-prayAsatA zuddha sva-guNa upabhoga hojinajI - devacaMdrajI. he prabhu ! tamAro vIryaguNa sarvaguNane sahAya Ape che. vIryaguNanI sahAya vinA koIpaNa guNa potAnuM kArya karI zake nahi. tema jJAna guNanA upayoga vinA varya ii zake nahi tethI vIryane sahAya jJAnaguNanI che tathA jJAnamAM je ramaNatA che te cAritra guNanI sahAya che ane AtmA paramAM ramaNatA nathI karato te cAritrane jJAnaguNanI sahAya che. Ama eka eka guNane anaMta guNanI sahAya che. he prabhu ! tame prati samaye anaMta svaguNasahAyarUpa anaMtu dAna dho. cho paNa koI vakhate kSaya pAmatA nathI mATe akSaya hote chate dAna Apo. cho evo dAnaguNa tamAre viSe che. eka guNane bIjA guNanI sahAya maLe che te lAbha che bIjAne to ciMtavyA pachI - vicAryA pachI te lAbha thAya che ane te paNa nizcita nahIM ke lAbha thaze ja. jyAre he prabhu ! Apane to cittanA vikalparUpa arthIpaNuM nathI to paNa anaMto lAbha che, Apa aNaciMtyA lAbhanA dhaNI cho evo lAbha guNa Apane varte che. vaLI he prabhu ! tame potAnA paryAyane prati samaye bhogavo cho paNa prayatna vinA bhogavo. cho. jIvanA sarvaguNanI pravRttimAM sahAyaka vIrya te to he prabhu ! Apane anaMtu TUrI rahyuM che ane vaLI te prayAsa vinA krUra che mATe Apane aprayAsI vIrya che. vaLI zuddha svAbhAvika je svaguNa teno upabhoga Apane che. pAMca aMtarAyanI prakRtinA kSaya thavAthI pAMca guNa pragaTayA che, eTale he prabhujI ! Apane svarUpanuM dAna, svarUpano lAbha, svaparyAyano bhoga, svaguNano upabhoga ane sarvaguNanI pravRttimAM sahAyaka aprayAsI vIrya e rIte dharma pragaTa thayA che. vItarAgamAMthI vAtsalya - prema jhare che, dveSa kayAre paNa jhare nahi. vItarAgatAne kAraNe samatola hoya, kayAMya TaLe nahi tethI nyAya hoya Ama vItarAgatAthI prabhu sAcA nyAyAdhIza che. jyAre cAra chAdhyasthika jJAna e paramArthathI ajJAna che kAraNa ke te apUrNa jJAna che. temAM bhUlacUka thavAno saMbhava che. paramAtmA sarvazaktimAna che. je sarvazaktimAna hoya te bIjAnuM rakSaNa karI 2010_05 Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 zake sAcA mArge vALI zake. Ama prabhu zaktimAna hovAthI netA che ane tethI sabhyanIti paNa temanAmAM ghaTe che. temaja prabhu sarvajJa che. sarvajJa hovAthI pramANa che mATe sAcI prAmANikatA paNa temanAmAM ghaTe che. paramAtmAne teramAM guNasthAnake zuklalezyA hoya che te zubha vargaNAnA pudgalarUpa che. sarva saMvara nathI, Azrava che. alpa karmabaMdha che mATe sarvathI abaMdha avasthA nathI, dezathI aghAtikarmanI nirjarA che, sarvathI nahIM. ahIM sattAmAM 85 prakRti che, udayamAM 42 prakRti che ane baMdhamAM eka mAtra zAtA vedanIya che. jIva je rIte ane jeTalA pramANamAM karmabaMdha kare che te jIvanI pagala paratvenI bhUlane AbhArI che. kaMika aMze pudgala sAthe kartA, bhoktA bhAvano saMbaMdha che. kevaLI thatA pahelAnI bhUlo vaDe je aghAti karma aghAti tarIke baMdhAyuM che te kevaLajJAna thayA pachI paNa cAlu rahe che. paNa kevaLI thayA pachI baMdhamAM bhUla thatI nathI. mAtra zAtAno baMdha be samaya pUrato hoya che. prabhune cAra ghAtikarmano kSaya thavAthI kevalajJAna-kevaladarzana pragaTe che te vakhate cAra aghAti karmo kevA hoya che te kahe che. ghAti karmono nAza thayA pachI aghAti karmonuM jora cAlatuM nathI. aghAti karmo tadana baLIne rAkha thayelI siMdarI jevA zithila thaI jAya che. te kta AkAra rUpe ja rahe che. jema baLelI sIMdarInI rAkhane pavana na lAge athavA koI aDe nahiM tyAM sudhI teno AkAra emane ema kAyama rahe che. te pramANe aghAti karmo paNa AyuSya karmarUpI. pavanano jhapATo na lAge, dehano nAza na thAya tyAM sudhI ja kAyama rahe che. mohanIya karmanA sabhAvamAM vedanIyakarma pahelA sukhaduHkhanI lAgaNI utpanna karatuM hatuM. te asara have saMpUrNa naSTa thaI gaI. mAtra zAtA-azAtA bahAra dRzyarUpe rahI. aMdarathI to anaMta AnaMda vedana ja anubhavAya che. nAma tathA gotrakarma je dehabhAva ane abhimAna poSavAnA nimitta banatA hatA te have AtmabhAva kAraka ane pUrNaprabhutAdarzaka bane che. AyuSya karma je deha mUraovardhaka banatuM hatuM te have kta lokopakAraka banI rahe che. A pramANe cAre ya aghAtikarma sattA vinAnA banI jAya che ane mAtra AkArarUpe rahI jAya che, ghAtikarmanI sIdhI asara upayoga upara paDe che jyAre aghAtikarmanI sIdhI asara Atmapradezo ane deha upara thAya che. tIrthaMkara paramAtmAno deha bhasmIbhUta thAya che. samavasaraNanuM visarjana thAya che. jyAre temanuM kevalajJAna nirvANa pachI paNa mokSamAM sAthe rahe che A paramAtma tattvanI vizeSatA che. vItarAga sarvajJa banelA te AtmAo potAnA tathA prakAranA karmanA udya pRthvI para vicarI bhavya jIvone temanI yogyatA anusAra dezanA Ape che. 2010_05 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga draSTinA ajavALA bhAga -3 415 Adhi-vyAdhi ane upAdhinA trividha tApathI tapta banelA jIvone jinavANInuM amRtapAna karAvI temanA viSaya - kaSAyanA rasane nIcovI nAMkhe che. zAMtarasano pravAha temanA AtmAmAM pragaTAve che. jenA prabhAve bhavya jIvo potAnI yogyatA anusAra samyakatva, dezavirati, sarvavirati rUpa dharma pAme che. temAM paNa tAraka tIrthaMkara paramAtmAo to kevalajJAna pAmyA pachI dararoja be prahara dezanA Ape che. kevalajJAna pAmyA pachI tarata ja dharmatIrtha pravatavi che. caturvidha saMghanI sthApanA kare che ane bhavyajIvo upara niraMtara upakAra karatA vicare che ane A rIte upakAra karatA yoganA aMtane arthAta caudamAM guNasthAnakanI zelezI. avasthAne pAme che arthAta ahiMyA AtmA traNe yogano virodha karelo hovAthI parvatanI jema niprakaMpa hoya che. tatra dAgeva bhagavAnayogAdyogasattamAt / bhavavyAdhikSayaM kRtvA nirvANaM labhate param // 186 // tyAMja jaldIthI yogomAM zreSTha evA ayoga nAmanA yogathI bhavarUpI. vyAdhino kSaya karIne bhagavAna paramanirvANane pAme che. te zelezI avasthAmAM bhagavAna evo A draSTimAM rahelo yogI yogomAM pradhAna evA ayoga nAmanA yogathI - zelezImAM traNe yoganA vyApArathI rahita hovAthI yoga nirodha nAmanA zelezI yogathI bhavarUpI vyAdhino sarvaprakAre kSaya karIne bhAva nirvANa arthAta tAtvika nirvANane pAme che. bhAva nirvANa eTalA mATe kahyuM ke saMsAramAM janma pAmyA pachI mRtyu pAmavA rUpa dravya nirvANa to jIve anaMtIvAra karyuM paNa have evI avasthAne pAme che ke jyAMthI kayAre paNa pAchA saMsAramAM AvavAnuM nathI. tIrthaMkara paramAtmAo tema ja sAmAnya kevalIo kevalajJAna pAmyA pachI bhavya jIvo. upara upakAra kare che. pote kRtakRtya banyA che. have jIvo pAse temane koI apekSA nathI chatA niHsvArtha bhAve paropakAra kare che to ApaNe to haju kRtakRtya thayA nathI, vItarAga sarvajJa banavArUpa prayojana bAkI che to tevA AtmAe to A jagatamAM keTalo paropakAra karavo joIe te vicAra mAMge che. anaMta kALathI anaMtAnaMta AtmAo pAsethI levAnI vRtti rAkhIne bhavobhava karmasattAnA gunegAra banyA chIe ane jagatanA devAdAra thayA chIe. have levAnI vRtti choDIne ApavAnI vRtti ane pravRttivALA banaze ane ApyA pachI ApyAno garva na karatAM aMdaramAM samAi jaizuM tyAre saMsAranA baMdhanomAMthI chUTI zakazuM. upamitikAra lakhe che ke zakti hote chate saghaLA jIvonA cittanuM raMjana karavuM joIe. zakti AvyA pachI ApaNe paropakAra na karIe to ApaNe - - - 2010_05 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 416 yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 gunegAra chIe ane zakti na hote chate paropakAra karavA jaIe to paNa doSita chIe. paropakAravRtti ochI karavA mATe arthAt ekatA vadhAravA mATe paropakAra karavAno che. jene ApaNe potAnA mAnyA che temanI sevA karIe chIe tyAre ApaNe temanA upara upakAra karIe chIe evuM ApaNane lAgatuM nathI. ApaNe tevuM mAnatA paNa nathI. koI pArakA gharanI kanyAne paraNIne strI banAvyA pachI tene mATe game teTalo paiso kharacavAmAM paropakAra lAgato nathI. koInA putrane dattaka tarIke svIphAryA pachI tene vArasAmAM badho paiso ApI devAmAM paropakAra lAgato nathI paNa garIbanA chokarAne be paisA ApavAmAM paropakAra lAge che tenuM kAraNa kharI rIte jotAM to prANImAtra ApaNA najIkanA sagA che chatAM ajJAnathI ApaNe thoDAkane potAnA sagA mAnIe chIe bAkInAne pAraphA mAnIe chIe te che. AtmajJAnIne vasudhaiva kuTuMba hoya che. tethI tene huM paropakAra karuM chuM ema lAgatuM nathI. jema sAmAnya mAnavIne potAnuM ghara potAnuM lAge che tema AtmajJAnIne AkhuM brahmAMDa potAnuM lAge che. je mANasane ema lAge che ke bIjA zarIromAM paNa huM chuM tene ema paNa lAge che ke bIjA zarIromAM paNa huM kAma karu chuM. tame badhA prANIone tamArA bhAvathI samajAvI zako ke huM tamAro chuM to badhA prANIo tamane tevA bhAvathI jaNAvaze ke ame tamArA chIe. te vakhate tamArI milkata upara AkhA jagatano haka raheze ane jagata tamane potAnA mAnI tamArA mATe joItI sagavaDo pUrI pADaze. ApaNA manarUpI TI.vI.ne bahu thoDI Wave Length hovAthI jagatanI thoDI vastuo ja te samajI zake che ane tethI brahmaniSTha te banI zakatuM nathI. tene all wave length banAvavA mATe pahelA atyaMta zAMta karavuM joIe jethI temAM bIjA avAja dAkhala thAya nahi. te zAMta thaze tyAre zuddha thaze ane je zuddha thaze te sarvamaya thaI zakaze. ApaNe je hetu mATe duHkha sahana karIe te du:khathI te hetu siddha thAya che. saMsAranI sagavaDo mATe duHkha sahana karIe to saMsAranI sagavaDo maLe che. deza sevA mATe duHkha sahana karIe to dezanA keTalAka du:kho dUra thAya che ane ApaNane puNya baMdhAya che. tema jo AtmasAkSAtkAra mATe agavaDo veThIe to tenAthI AtmasAkSAtkAra thAya ane janma maraNanA pherAmAMthI chuTAya che. AtmAne mATe ApaNe keTaluM sahana karIe chIe tenI kadara AtmA kare che. jo du:khone sahana karavAnI pAchaLa hetu sAro haze to avazya tenuM phLa maLaze. mAtAnA 2010_05 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 417 premane khAtara nepoliyananI chAvaNImAMthI bhAgIne nAnI hoDImAM besIne phrAnsanA kelethI baMdarathI iMgleDa tarapha ravAnA thayela senika pakaDAI javA chatAM hetu sAro hato to nepoliyane tenI kadara karI hatI. mahApuruSoe AtmAne mATe upasargo sahana karyA to mukti maLI. yogadRSTimAM graMthakAre acaramAvatamAM oghadRSTithI mAMDIne caramAvartamAM bhAvamalano kSaya, caramayathApravRttAkaraNa, viziSTa guNonI prAptithI apunarbalakapaNArUpa mitrAdi cAra dRSTinI prApti, graMthibheda dvArA vedhasaMvedyapadanI prApti, pahelI cAra dRSTi pratipAtI, pAchaLanI cAra apratipAtI ane temAM chelle AThamI dRSTimAM kevalajJAna ane aMte yoganirodha dvArA nivaNanI prApti batAvI. Ama jIvano Akho mokSamArga batAvyo ane je jIva pahelA oghadRSTimAM hato te ja have yogadRSTi pAmavA dvArA kevaLajJAna pAmI nirvANane pAmyo e batAvavA dvArA AtmA sata che te vAta jaNAvI. vyAdhimuktaH pumAn loke yAdRzastAdRzo hyayam / nAbhAvo na ca no mukto vyAdhinA'vyAdhito na ca // 187 // vyAdhithI mukta puruSa lokamAM jevA prakArano hoya che tevA prakArano A nirvANane pAmelo AtmA che. teno abhAva thato nathI. vyAdhithI nathI mukAyo evuM paNa nathI ane pUrvamAM vyAdhi vagarano hato evuM paNa nathI. tatra = bhAvanirvANa avasthAmAM A AtmA kevA prakArano hoya che te kahe che vyAdhithI mukta puruSa lokamAM jevI nirogI avasthAvALo hoya che tevA prakArano A nirvANane pAmelo AtmA hoya che, paraMtu bujhAyelA dIpakanI jema asata nathI arthAta vyAdhithI mukta thayelo puruSa jema nirogItAne kAraNe sukha anubhave che ane te vyAdhithI mukta thavAne kAraNe asata thai jato nathI paNa tenuM astitva rahe che tema A jIva paNa bhavarUpI vyAdhithI mukAtA nirvANamAM asat thaI jato nathI paNa tenuM astitva rahe che ane nirogI rahevAthI AtmAnA AnaMdane anubhavanAro hoya che. = ra no gunho vyAdhinA - bhavarUpI vyAdhithI nathI mukAyo evuM nathI paNa bhavyatvano kSaya thavAthI mukAya ja che. jIvano jyAM sudhI mokSamAM javA rUpa bhavya svabhAva hato tyAM sudhI te saMsAramAM hato ane saMsAramAM rahevAne kAraNe ene cAragatimAM bhaTakavuM paDatuM hatuMhave te bhavyatva svabhAvano nAza thavAthI to mokSanI prApti thaI eTale caturgati paribhramaNa TaLI gayuM ane AtmAnA svarUpamAM sthiratA thaI. ahiMyA nathI mukAyo evuM nathI ema kahevA dvArA nyAyanI paribhASAthI vyAdhi samAnyano abhAva jaNAvyo. zlokanA pUrvArdhamAM vyAdhi mukta karyuM tenAthI 2010_05 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 yoga draSTinAM ajavALA bhAga -3 yakiMcit vyAdhino abhAva grahaNa thato hato ane tenA dvArA nivaNamAM AtmAnI sattA che ema siddha karyuM ane uttarArdhamAM vyAdhithI nathI mukAyo evuM nathI evuM kahevA dvArA jIva saghaLA vyAdhithI mukAyo ja che ema siddha karyuM. je eka paNa vyAdhi rahI jAya to mokSanI prApti mATe yogano puruSArtha tema ja tapa, tyAga ane saMyamano puruSArtha niLa nIvaDe. ane trIjIvAta vyAdhito na va pUrva arthAt pUrvamAM eTale ke saMsAramAM tyAdhi vagarano hato evuM nathI kAraNake tathA mAvat - saMsAramAM rAgAdirUpa vyAdhino sadbhAva hato. saMsAramAM rAgAdino anubhava jIva mAtrane che eTale teno niSedha karI zakAya tema nathI. samaju AtmAo anubhavano apalApa kare tevuM bole nahi. boddho bUjhAyelA dIpakanI jema AtmAno mokSa mAne che arthAta asata AtmA mAne che. mokSamAM AtmAnI sattA svIkAratA nathI tenI sAme prastuta zloka dvArA graMthakAra kahe che ke mokSamAM AtmA sata che, vyAdhinA abhAvavALo che ane potAnA guNone anubhavanAro che. siddhAvasthA e kAlpanika nathI paNa pAramArthika che. jJAnino dharmatIrthasya kartAraH paramaM padam / gatvA''gacchanti bhUyo'pi tIrthanikArataH / anya darzanakAro je mAne che ke dharmatIrthanA sthApaka jJAnIo paramapadane pAmIne potAnA dharmanI hAni thatI joIne dharatI para thI avatAra le che. A vAtanuM paNa khaMDana thAya che kAraNa ke rAgadveSa e ja ahiMyA vyAdhi che tenAthI mukAyelA zA mATe saMsAramAM IthI janma le ? jaina darzananI mAnyatAono khyAla anyadarzanakArone kaI rIte Ave? jainadarzana anaMtAnaMta jIvonI je vAta kare che teno khyAla teone nathI mATe mokSe gayelA jIvone phrIthI avatAra karAvavo paDe che. jenadarzana jIvono khyAla ApatA kahe che ke nigodanA jIvo be prakAre che (1) sUkSma nigoda ane (2) bAdara nigoda. bAdara nigoda je A lIlaga. te ApaNe najare joIe chIe. sUkSma nigoda caudarAjaloka vyApI che. saMsAra eka evI cIja che ke je kayAre ya khAlI thavAno nathI. nigodanA asaMkhyAtA goLAo che eka eka goLAmAM asaMkhya asaMkhya zarIro che ane eka eka zarIramAM te nigodanA anaMtAnaMta jIvo che. jyAre jyAre bhagavAnanA zAsanamAM pUchavAmAM Ave ke mokSamAM gayelA jIvonI saMkhyA keTalI ? to jJAnI eka ja javAba Ape ke eka nigodano anaMtamo bhAga. AnA dvArA ApaNe e samajavAnuM ke A dekhAtA saMsArano 2010_05 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga draSTinA ajavALA bhAga-3 419 uccheda ApaNe karI zakIe tema nathI, mAtra ApaNA AtmA upara lAgelA saMsArano uraccheda karI zakIe tema chIe. saMsAranA saghaLA jIvono uddhAra karavA paramAtmA paNa samartha nathI. tIrthakaroe savi jIva karUM zAsanarasInI bhAvanA karI paNa badhAno uddhAra karI zakyA nathI. zaMkA - saMsAramAMthI jIvo mokSe to jatA ja hoya che. Aje gayA, kAle gayA to anaMtakALa pachI paNa saMsAra khAlI na thAya evuM kema bane ? samAdhAna - sAgara anaMtakALa pahelA paNa jeTalo khAro hato teTalo ja khAro Aje paNa che. he bhAI ! A sAgaramAM keTalI nadIo ThalavAI ? anaMta kALamAM anaMtI nadIo ThalavAI. kaho to kharA ke e nadIonuM pANI khAruM ke mIThuM ? anaMtI nadIonuM pANI mIThuM ja hatuM. eka vAsaNamAM aDadhuM khArUM pANI bharyuM emAM ApaNe mIThuM pANI nAkhyA ja karIe nAkhyA ja karIe to eka sthiti evI Ave ke khArAza ghaTatI jAya, chelle pANI ubharAi jAya. ane khArAza normala thai jAya. paNa sAgaramAM anaMta kALathI varasAdanuM mIThuM pANI paDyA ja kare che paDyA ja kare che ane anaMtI mIThA pANInI nadIo bhaLyA ja kare che te chatAM sAgaranI khArAza jema ochI thatI nathI ? eTalIne eTalI ja rahe che ? tema basa, A ja nyAya ahiMyA samajI levAno ke game teTalA jIvo mokSe jAya to paNa saMsAra khAlI thavAno nahi. eka nigodano anaMtamo bhAga ja mokSe jAya, asaMkhyAtamo nahi. A vAta jina vacana pratyenI zraddhAthI svIkAravA yogya che tarka-vitarkathI nahi. prAyaH AtmArAmajI mahArAje kahyuM che ke eka kalpanA karo ke tamArA mate je chellAmAM chello jIva mokSe jaze tyAre paNa pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati haze ke nahi ? tame nA kaho to pachI te jIvyo kaI rIte ? tyAre pRthvI, parvata, nadI, nALA, sarovaro, dariyo, vRkSo haze ane e badhA to jIva ja che pachI saMsAra khAlI kaI rIte thAya ? dravya, kSetra, kALa ane bhAvanuM anaMtapaNuM bese to A badhuM besI jAya. dravyathI dravyano aMta nathI. kSetrathI kSetrano aMta nathI. kAlathI kAlano aMta nathI ane bhAvathI bhAvano aMta nathI. anaMta dravya dravyathI dravyano aMta nathI eTale asata kalpanAthI eka mANasa jIvone gayA ja kare, gaNyA ja kare, yugonA yugo vItI jAya, kALacakronA kALacakro - vItI jAya ane pudgalaparAvartanA parAvarto vItI jAya to paNa jIvonI gaNatrI. - purI thAya nahi. jJAnIo jIvonI, saMsArI avasthA ane mukta avasthA baMne jue che. 2010_05 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 e jJAnInA jJAnamAM dravya, kSetra, kALa ane bhAva anaMtu jovAyuM che teno ApaNe zraddhAthI svIkAra karavo joIe anyathA buddhi agocara padArthomAM zaMkA-kuzaMkA karatA mithyAtvano udaya thatAM vAra lAge nahi ane jIvane sanmArgamAMthI nIce utaravAnuM thAya. anaMtakSetra - lokanI cAre bAju aloka che te alokAkAza anaMta che asat kalpanAthI eka mANasa ke jene mRtyu AvavAnuM nathI te alokamAM niraMtara cAlyA ja kare, cAlyA ja kare to game teTaluM cAle to paNa alokAkAzano cheDo na Ave. anaMtakALa - Aja gaI, kAla gaI, ema karatA anaMta bhUtakALa gayo ane anaMta bhaviSya kALa jaze chatAM kALa cAlu ja rahevAno. anaMtabhAva - AtmAnA anaMtaguNo kayAre paNa gaNI zakAtA nathI te ja rIte pudgala dravyomAM rUpa, rasa, gaMdha vagerenI taratamatA kayAre paNa gaNI zakAtI nathI. Ama dravya, kSetra, kALa, bhAva cAre ya anaMtA che. emAM jIve saMsAramAM potAnI paramArthathI sata avasthA ke je mokSa che tene pAmavAno prayatna karavAno che. te mATe asat ne asata samajI tene choDatA javAnuM che. A zloka dvArA jIva saMsAramAM vyAdhivALo ja hato. paNa anAdithI nirogI na hato te vAta siddha karI. jIva jo saMsAramAM paNa nirogI hota to yogano puruSArtha karavAnI jarUra na raheta. saMsAra e ja mahAvyAdhi - jIva saMsAramAM vyAdhivALo ja hato te arthane spaSTa karatA kahe che bhava eva mahAvyAdhirjanmamRtyuvikAravAn / vicitramohajananastIvrarAgAdivedanaH // 188 // saMsAra eja mahAvyAdhi che. te janma-mRtyunA vikAra vALo che. vicitra evA mohane pedA karanAro che ane tIvra rAgAdi vedanavALo che janma, jarA, mRtyunA vikAravALo saMsAra eja mahAvyAdhi che kAraNake mithyAtvanA udaya vaDe karIne te bhinna bhinna prakAranA mohane pedA karAvanAra che ane strI AdinA AkarSaNane pedA karavA vaDe tIvra rAgAdi du:khonuM anubhavanA karAvanAra che. - kensara, kSaya, lakavA vagere rogo jIvamAM vikAro pedA kare che jemake kensaranA rogamAM jIva gaLAthI khAI, pI zake nahIM. khorAka mATe gaLAmAM - peTamAM kANA pADavA paDe, kSaya rogamAM jIvane satata khAMsI, kaphtI pIDA rahe, 2010_05 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALA bhAga-3 42 1. gaLAmAMthI lohI paDe, rAtre UMgha Ave nahi, lakavAmAM zarIranA aMgo badhA jaDa thaI jAya, halana calana aTakI jAya, bhasmaka rogamAM khAdheluM badhuM baLI jAya, lohI thAya nahIM, magajanA rogavALAne tANa-taNAva Ave, lohI magaja sudhI pahoMce nahi, magaja upara dabANa Ave vagere vikAro vyAdhivALA puruSane anubhavavA paDe che. A rogo pedA thayA pachI jIva satata becenI anubhave che, mUMjhavaNa rahe che. satata te rogAdi saMbadhI ja vicAra Ave che. tema prastutamAM janma - jarA - mRtyu e bhavarUpI vyAdhinA vikAro che. rogo che. te jIvane saMsAramAM iSTa padArthomAM rAga ane aniSTa padArthomAM dveSa karI mUMjhave che. zarIranA A rogo jIvane jema baLatarA, zULa, hArTanI pIDA, gaLAnI takalIpho vagere pedA karI mUMjhave che tema ahiMyA paNa saMsAranA bhautika padArthonI prApti, vRddhi, saMrakSaNa vagerenA vicArothI jIva satata Arta-rIdradhyAnanI bhaThThImAM zekAya che. janma jarA, mRtyu, ciMtA, bhaya, kleza, udvega, glAni, pIDA, rAga, dveSa, rati arati, hAsya, zoka, jugupsA A badhA bhavavyAdhinA vikAro che je vRddhi pAmatA AtmAnuM teja, ojasa, parAkrama, utsAha, sanmArganI rUci, kSamAdi guNonuM anubhavana-badhuM cAlyuM jAya che, AtmAnA bhAva prANa jJAna, darzana, cAritra maravA paDe che. saMsAra vardhaka karmono saMcaya thAya che. je ajIrNa svarUpa che ane tenA udaye jIvane narakAdimAM javuM paDe che te vAta vizucikA svarUpa che. kamaLAno roga pittavikArane kAraNe dhoLI vastune paNa pILI jue temAM mithyAtvanA udaye asatamAM satanI buddhi ane samAM asatanI buddhi pedA thAya. che A rogane mahAroga kahyo kAraNake saMsAramAM jIvane vaLagelA rAjarogA jIvanaparyata teno keDo mUkatA nathI tema A vyAdhi paNa anAdikALathI vaLagelo che ane bhavobhavathI cAlI Avelo hoI Aje paNa jIvano keDo mUkato nathI. jIvane A mahAvyAdhithI chUTavA ghaNo prayatna karavo paDe che. saMsAranA badhA sukho choDI tyAgI banI jIva jyAre sAdhanAnA kaThora mArge prayANa karavA Daga mAMDe che ane bhavobhava sAdhanA kare che tyAre koIka bhavamAM e mahAvyAdhithI chuTakAro thAya che. janma - jarA-mRtyurUpa A mahAvyAdhi eTalo vicitra ane bhayaMkara che ke moTA bhAganA jIvone to e viSayomAM mUMjhavI nAMkhe che ane kyAyonA bhUtathI AviSTa karI de che tethI tenAthI chUTavAnI vAta to dUra rahI paNa tene oLakhavo paNa muzkela paDI jAya che. "mane bhavarUpI mahAvyAdhi vaLagelo che ane rAgAdi vikArothI huM pIDita chuM' evI oLakhANa, zraddhA paNa saMsAramAM viralA jIvone thAya che ane eno nAza karavA mATe udhama karanArA AtmAo to AMgaLInA veDhe gaNI zakAya teTalA hoya che. brahmadatta cakrInA jIve saMbhUtimuni tarIkenA pUrvabhavamAM aNasaNa karyuM ane 2010_05 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 2 yoga draSTinA ajavALA bhAga-3 tyAM ja vaMdana karavA Avela sanatacakravartInA strIratnanA vALanI laTano eka saheja sparza thatAM te munie cAritrane vecI dIdhuM. niyANuM karyuM ane bhavAMtare strIratnanA bhoktA thavAnuM mAMgyuM ke jenA prabhAve brahAdatta cakrI banI tyAMthI 33 sAgaropamanA utkRSTa AyuSyavALI sAtamI narake javuM paDyuM. Ama strI Adi pratye tIvrarAgAdinuM anubhavana karAvanAra A bhava vyAdhi che. mukhyo'yamAtmano'nAdicitrakarmanidAnajaH / tathAnubhavasiddhatvAtsarvaprANabhRtAmiti // 189 // A bhava vyAdhi AtmAno mukhya - nirUpacarita che te vicitrakarmanA kAraNathI utpanna thayelo che ane dareka prANIone te anubhava siddha che. anAdikAlIna evA vicitra prakAranA dravya ane bhAva karmanA kAraNe utpanna thayelo jIvano bhavarUpI vyAdhi e nirUpacarita che, paNa kAlpanika nathI kAraNake saghaLA dravyaprANone dhAraNa karanArA tiryaMcAdi jIvone janma - jarA ane mRtyurUpa vikArone anubhavavAvaDe siddha ja che. AtmAmAM thatA rAga-dveSAdi kaSAyanA pariNAmo te bhAvakarma che ane e pariNAmathI AtmAnI sAthe viziSTa saMyoga dvArA ekameka thayelA kArmaNavargaNAnA pagalo te dravya karma che. jIva pudgalane rAgathI coMTe che mATe kArmaNavargaNA karma banI jIvane coMTe che. jANe ke e kAmaNavargaNA kahI rahI che ke tuM tArA svabhAvamAM rahe to mAre tane karmarUpe coMTavAnI koI jarUra nathI. jIvanI pudgala upara jJAta sattA che paNa kartA-bhoktA bhAvanI sattA nathI. jIva paramAM kartA-bhoktA banavA jAya che mATe tene karmathI daMDAvuM paDe che. koI pudgala dravya jIvane ema kahetuM nathI ke "tame mArI upara rAga karo' chatAM jIva potAnI svasattA choDI pudgalamAM kartA-bhokatA banI pravarte che. te upAdAna evA potAnA AtmAmAM pulanuM nimitta laI kartA-bhoktA thavAnI bhUla kare che mATe karmasattA tene mATe cAragatinI jela UbhI kare che. pudgala dravyanA kartA-bhoktA banavuM e jIvanI anadhikAra ceSTA che ane tethI tene teno daMDa bhogavavo paDe che. je bhUla kare te bhogave e jagatano nyAya che te ahiMyA paNa lAgu paDe che. ApaNe bhUlA paDyA chIe. saMsAramAM ApaNe badhA bhUlA paDyA chIe ane bhUlA paDelAne jyAM sudhI mArga batAvanAra, hAtha pakaDanAra na maLe tyAM sudhI bhaTakavAnuM ja hoya. bhavA vyAdhi tIvra che tethI bhUlA paDelA hovA chatAM bhUlA paDyA chIe ema lAgatuM nathI. vinAzInA saMge avinAzI evA AtmAnI cIMtharehAla jevI dazA thai rahI che. aTavImAM bhUlA paDelAne jema bhUkha, tarasa, ThaMDI, garamI, kAMTA, kAMkarA, jaMgalI pazuonA avAje, jhADIno bhayaMkara aMdhakAra A badhA du:kho anubhavavA 2010_05 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 4ra3 paDe che. satata bhaya-ciMtA udvegamAM jIvavuM paDe che tema A saMsAra aTavImAM bhUlA paDelAne cAre gatinA du:kho, apamAna, tiraskAra, dIrbhAgya, apayaza, daridratA, parAdhInatA, gulAmI vagere anubhavavuM paDe che. jo bhUlA nA paDyA hota ane ApaNA gharamAM rahyA hota to mokSano anaMta AnaMda anubhavatA hota. bhUlA paDyA chIe mATe to aMdaramAM na jatAM bahAranA bahAra rahIe chIe ane bahAramAMthI sukha zodhavAno prayatna karIe chIe. jyAM sukhanuM eka TIpuM paNa nathI tyAM sukhano sAgara mAnI tene levA mathI rahyA chIe jenAthI navA navA karmonA zaMsalAo ane cAragatinI jelane taiyAra karI rahyA chIe. vinAzI evA deha, dhana, kuTuMba, parivArane potAnA mAnI AkhI jiMdagI enI pAchaLa gulAmI karIe chIe ane aMte rotA rotA ahiMyAthI vidAya laIe chIe, anaMta pudgalaparAvartathI ApaNI Aja sAikala cAlI rahI che ane satata bhaTaka bhaTaka karyA ja karIe chIe. koI jagyAe TharIThAma thaI zakatA nathI e ApaNe bhUlA paDyA chIe tenI nizAnI che. A bhUlA paDelA ane tenA kAraNe cAregatimAM satata bhaTakatA AtmAne potAnI bhUla samajAya ke huM ghaNuM bhaTakyo ane eno bhaya lAge ane nirNaya kare ke have nathI bhaTakavuM to ja jIvanuM ThekANuM paDe. huM ghaNuM bhaTakyo teno bhaya lAgato nathI ane have mAre bhaTakavuM nathI eno nirdhAra thato nathI mATe bhavobhava maLelI deva guru dharmanI tAraka sAmagrI niLa jAya che. jIva adhyAtmano puruSArtha karato ja nathI ane bhautika puruSArtha choDato nathI-A jIvanI kevI kamanasIbI che? aMdaranuM upAdAna na sudhare to bahAranA nimittono zuM vAMka? jJAnI kahe che tuM tArA upAdAnA svarUpa AtmAne sudhAra to tAraka nimitto to tane tAravA taiyAra ja che. jIva taravAno nirNaya kare to ja bahAranA nimitto tene tArI zake. ene potAne ja je DUbavuM hoya to tene bacAvavAnI zakti koInAmAM nathI. A prakRtinI racanA ja evI che ke te chUTavAnA kAmIne bAMdhatI nathI ane baMdhAvAne irachatAne choDatI nathI. abhavyane chUTavuM nathI to tene haMmezane mATe saMsAramAM rAkhe che ane jene chUTavAno dRDha saMkalpa karI puruSArtha Adaryo to tene choDI dIdhA. chUTavAnA draDha nirdhArapUrvaka jyAre AtmA ahamane mUkIne ahaMnA zaraNe jAya che ane potAnA hayamAM sthAna Ape che, enI sevA kare che tyAre prakRtinA mahAbaMdhanamAMthI chUTakAro pAmI muktinA mahAsAmrAjyane meLave che ane sAdi anaMtakALa sudhI AtmAnA upamAtIta alaukika AnaMdane anubhave che. "baMdhA ko baMdhA mIlA chuTe koNa upAya ? sevA kara nibaMdhakI to palakameM chUTAya jagatamAM nibaMdha eka mAtra arihaMta ane siddha che enI sevA karanAro. prakRtinI jelamAMthI chUTakAro pAme che. etanmuktazca mukto'pi muravya evopapadyate / 2010_05 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 24 yoga draSTinA ajavALAM bhAga -3 janmAdidoSavigamAttadadoSatvasaGgateH // 190 // vyAdhithI mukta thayela mukta paNa mukhya rIte ja ghaTe che kAraNake janmAdi doSano nAza thavAthI doSavAna evA AtmAmAM ja adoSapaNAnI saMgati thAya che. A bhavarUpI vyAdhithI mukAyelo mukta paNa nirUpacarita rIte ja ghaTe che (pithI bhavarUpI vyAdhi to nirUpacarita che ja) bhavarUpI vyAdhi je vAstavika che to tenAthI vAstavika je mukAyelo hoya tyAM ja mukta zabdano prayoga thAya muva dhAtu baMdhana vizleSaNa arthamAM che ane tethI baMdhanathI mukAvArUpa mukta zabdanuM pravRtti nimitta e saMsArathI mukAyelA AtmAmAM ghaTe che. te kevI rIte ghaTe che te kahe che janma, jarA, mRtyu Adi doSonA vigamathI doSavAna evA AtmAne adoSa-paNAnI prApti thatI hovAthI mukta zabdanI pravRtti saMsArathI mukAyelA AtmAmAM thAya che. jagatano paNa vyavahAra A ja che ke je baMdhAyo hoya te ja mukta thAya. jagatamAM baMdhAyo bIjo hoya ane mukta bIjI thAya evuM banatuM nathI. ane je kyAre paNa baMdhAyelo nathI. tene A mukta thaI gayo ema koI kahetuM nathI. eTale mukta zabdano prayoga baMdhana sApekSa che. saMsArI AtmA anAdikALathI karmathI baMdhAyelo che ane rAgAdinA saMge doSavALo banyo che. jema jema rAgAdi doSo vadhatA jAya che tema tema karmanA baMdhana paNa vadhatA jAya che ane doSo ghaTatA baMdhana paNa ghaTe che ane doSono saMpUrNa kSaya thatAM karmono paNa nAza thAya che. Ama saMsArI avasthAmAM je AtmA rAgAdi doSothI doSavALo hato te ja AtmAmAM rAgAdi doSo nIkaLI jatAM adoSapaNAnI siddhi thaI ane tethI je AtmA saMsArI avasthAmAM rAgAdi doSanA kAraNe karmathI baddha hato te ja AtmA mukta thayo. janmAdi doSo dUra thavA rUpa kAraNa mukhya che tethI mukta thavA rUpa kArya paNa mukhya che. nirUpacarita che paNa gauNa arthAta upacarita nathI. A zloka dvArA saMsArane kAlpanika mAnanAra vedAMtamatanuM tema ja AtmAne puSkara palAzavat nirlepa mAnanAra sAMkhya matanuM tema ja AtmAne bujhAyelA dIpakanI jema asat mAnanAra boddha matanuM khaMDana thAya che. brahma satya jagata mithyA kahevA dvArA vedAMtI saMsArane mithyA-kAlpanika mAne che ahIM saMsArane vAstavika batAvavA dvArA tenuM khaMDana karyuM. - sAMkhya kamaLapatra para rahelA pANInI jema AtmAne lepa vagarano mAne che tenuM, pUrve AtmA karmavALo hato ema batAvavA dvArA khaMDana karyuM. boddho mokSamAM AtmAne asata mAne che ahIM mokSamAM AtmAnI zAzvata sattA che ema kahevA dvArA tenuM khaMDana karyuM. A ja vAtane spaSTa karatA kahe che 2010_05 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 tatsvabhAvopamarde'pi tattatsvAbhAvyayogataH / tasyaiva hi tathAbhAvAttadadoSatvasaGgatiH // 191 // pUrvapakSI sAMkhyonI mAnyatA che ke AtmA to haMmezA puSkara palAzavat nirlepa che arthAt nitya eka svabhAvavALo che eTale ke doSarahita svabhAvavALo che. teo AtmAnA saMsArane kAlpanika mAne che arthAt saMsArI avasthAmAM AtmA doSa karavAnA svabhAvavALo hato ane mokSamAM nirdoSa svabhAvavALo bane che ema teo mAnatA nathI, tethI temanA mate vastu vidhamAna hoya tyAM sudhI te svabhAva rahe. svabhAva na hoya ane vastu hoya evuM na bane ane tethI AtmAno jo saMsArI svabhAva mAnavAmAM Ave to te saMsArI svabhAvano nAza thatAM tenA Azraya bhUta AtmAno paNa nAza thavAnI Apatti Ave. te mATe sAMkhyo kahe che ke zuddha svabhAva ja vAstavika che ane tethI zuddhAvasthA e ja vAstavika che. saMsArI svabhAva ane saMsArI avasthA kAlpanika che. sAMkhyonI AvI mAnyatAnI sAme graMthakAra kahI rahyA che ke jo saMsArI svabhAvane kAlpanika mAnazo to tenAthI prApta thatI mukti paNa kAlpanika banaze kAraNake avAstavikatAmAMthI vAstavikatAnI utpatti na thAya tethI AtmAno eka ja svabhAva na mAnatA pariNamanazIla svabhAva mAnavo joIe, ane Avo svabhAva mAnavAthI janmAdi bhAvano nAza thavA vaDe doSa svabhAvano nAza thavA chatAM paNa AtmAmAM adoSapaNAno svabhAva paNa paDelo ja che ane tethI pUrvamAM je doSa svabhAvavALo AtmA hato, te ja doSarahita svabhAvavALo thato hovAthI doSavALA evA AtmAne ja doSarahitapaNAnI prApti thAya che. - tathAhi tasya te doSavALA AtmAno ja evA prakArano svabhAva che ke jethI tathaiva hi te doSavALo AtmA ja doSa vagarano thAya che. janmamaraNAdi svabhAvavALo AtmA ja janmAdino tyAga karavA vaDe janmAdithI atIta thato hovAthI doSavALA AtmAmAM ja adoSatvanI prApti thAya che. tAtparya eTaluM ja che ke AtmAmAM jema karmabaMdhathI baMdhAIne doSavALA thavAno svabhAva che te ja rIte te ja AtmAmAM karmabaMdhathI mukta banI nirdoSa banavAno paNa svabhAva che ane tethI jyAM sudhI karmabaMdhanA kAraNo mithyAtva, avirati ane kaSAyane seve che tyAM sudhI janma, maraNAdi doSane pAme che ane te ja AtmA jyAre pharmalaghutA thavAthI bhavitavyatA sAnukULa thatAM karmakSayanA kAraNo samyaktva, virati ane upazamabhAvane seve che tyAre karmabaMdhathI mukta thavAno svabhAva hovAthI mukta bane che. sa va tathAmati saMsArI AtmAno ja tevA prakArano svabhAva che ke te azuddhamAMthI zuddha thAya. itthaM ca pramANe svIkAravuM paDaze. ..... 425 2010_05 = A pramANe adoSapaNAno kAraka svabhAva hote chate A Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 6 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 svabhAvo'sya sva-bhAvo yannijA sattaiva tattvataH / bhAvAvadhirayaM yukto nAnyathA'tiprasaGgataH // 192 // je kAraNathI AtmAnI potAnI sattA - potAno bhAva te ja svabhAva che te kAraNathI svabhAva padArthanI avadhi sudhI mAnavo joIe. anyathA = bhAvanI avadhi sudhI svabhAva mAnavAmAM na Ave to atiprasaMga Avaze . dareka padArtha bhAva ane abhAva baMne svarUpe che. bhAva te sat aMza che abhAva te asat aMza che A baMne padArthanuM svarUpa hovA chatAM abhAvAtmaka svarUpane padArthano svabhAva kahevAto nathI paNa svabhAvano nAza kahevAya che kAraNake svabhAvanI vyutpatti karIe to sva eTale potAnI, bhAva eTale vidhamAnatA (sattA), Ama vastuno bhAvAMza te teno svabhAva che. abhAva svarUpane svabhAva na kahevAya. tene jo svabhAva mAnavAmAM Ave to ativyApti doSa Ave. " bauddho dIpakanA bujhAvA tulya AtmAno mokSa mAne che arthAta mokSamAM AtmArUpa padArtha mAnyo paNa teno svabhAva arthAt sattA na mAnI tene doSa ApatA kahe che ke svabhAva padArthanI avadhi sudhI ja hoya. ane te vAtane kALanA dRSTAMtathI batAve che. anantarakSaNAbhUtirAtmabhUteha yasya tu / tathA'virodhAnnityo'sau syAdasanvA sadaiva hi // 193 // anaMtara kSaNanI abhUti e ja je vAdIne mate AtmabhUta che tene tenI sAthe avirodha hovAthI te vartamAna kSaNa nitya hoya athavA haMmezA asat hoya. anaMtara kSaNanI abhUti ati asattA e ja je vAdInA mate AtmabhUta arthAt vivakSita vartamAna kSaNa che te vAdIne doSa Ape che. je vAdInA mate pUrvekSaNa ane pazcAt kSaNa asat che te vAdInA mate vartamAna AtmabhUta kSaNanI sAthe anaMtarakSaNane rahevAmAM virodha na hovAthI anaMtara kSaNanI asattA sadA rahevI joIe kAraNake anaMtarakSaNanI asattAnuM koI virodhI hoya to tenI asattA nAza pAme ane anaMtarakSaNanI asattAne vartamAna kSaNa sAthe rahevAmAM koI virodha to nathI ane tethI anaMtarakSaNanI asattA. kAyama rahetA vartamAna kSaNa paNa vartamAnabhAvavaDe sadA raheze tethI rasI = A. vartamAna kSaNavartI padArtha vartamAnabhAvavaDe karIne nitya thaI jaze virodhena tat grastatvAditi athavA to tayA je vAdInA mate anaMtarakSaNanI abhUti Atmaka vartamAna AtmabhUta (vivakSita) kSaNa che te vAdInA mate anaMtarakSaNanI abhUti sAthe 2010_05 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga draSTinAM ajavALA bhAga-3 427 vartamAna kSaNano virodha hovAthI tet = te vartamAnakSaNa virodhathI grasta thaI javAthI padArtha sadAne mATe asata thai jaze. tAtparya - anaMtarakSaNanI abhUti arthAta asattA e vizeSaNa che ane AtmasUtA e vizeSya che Ama anaMtarakSaNanI asaranA e ja vivakSita vartamAnakSaNanuM svarUpa che ane vastune potAnA svarUpa sAthe rahevAmAM to kayAre paNa virodha hoya ja nahi tethI tavat - nityapadArthanI jema haMmezA tat mAvA, = vartamAna kSaNano sadabhAva hovAthI vartamAna kSaNa nitya banI jaze kAraNake pachInI kSaNa Ave to vartamAna kSaNa nAza pAme ane pachInI kSaNa to asata che. asattA svarUpa che mATe vartamAna kSaNano koI virodhI hoya, koI nAzaka hoya to vartamAnakSaNa nAza pAme ane nAzaka kSaNa to anaMtarakSaNa hoI zake ane te anaMtarakSaNane to tame avirodhI mAno cho mATe vartamAna kSaNa nAza nahi pAme, sadA raheze. athavA pakSAntaramaNi - sat evI vartamAna kSaNane tame anaMtara kSaNanI. asattArUpa mAno cho paNa sat evI vastuno asapaNA sAthe sadA virodha hovAthI taktasya= te vartamAnakSaNanuM tathA = anaMtara evI asata kSaNa dvArA prApaNuM hovAthI vartamAna kSaNane sadA asat mAnavI paDaze arthAt sat evI vartamAnakSaNane anaMtarakSaNanI asattA svarUpa mAnatA sano asanI sAthe virodha hovAthI sata evI vartamAnakSaNa asattA vaDe prasAI javAthI te vartamAna kSaNa asat ja che ane je asata hoya te to zazazRMganI jema kayAre paNa utpanna thAya nahi tethI sadA asat mAnavAnI Apatti Avaze. (noMdhaH TIkAmAM anArakSaNa mUlyA ne badale mAtarakSaNa amUlya sudhAravuM temaja trIjI lITImAM tathA virodhena e pramANe vAMcavuM). kSaNikavAdI bauddhanA matamAM ApelI A Apattine TALavA paramAtra = bauddhanI eka mAtra yukti "sa kava ra mavati' teno parihAra karavAne mATe graMthakAra kahe che. sa eva na bhavatyetadanyathA bhavatItivat / viruddhaM tannayAdeva tadutpattyAditastathA // 194 // sa va mata A tAruM kathana = bacAva e "anyathA mata' nI jema, te ja nathI. = yuktithI viruddha che (tArI ja yuktithI tAre) taMdutvajyAvita: = abhAvanI utpatti, nAza vagere mAnavuM paDatuM hovAthI tAruM kathana viruddha che. anaMtarakSaNanI abhUti svarUpa vartamAna kSaNa mAnavA jatAM bauddhane uparanA zlokamAM kahela doSa AvatA have te bauddha kahe che ke vartamAna kSaNa 2010_05 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 e anaMtarakSaNanI abhUti = asattA svarUpa nathI paraMtu vartamAna kSaNa ja bIjI kSaNe nathI kAraNake vartamAna kSaNa e kSaNika che arthAta eka kSaNa rahevuM e tenuM svarUpa che tenA javAbamAM graMthakAra kahe che A tArI mAnyatA tArI yuktithI ja viruddha che kAraNake ame jyAre kahIe chIe ke e parva anyathA mavati arthAta te saMsArI AtmA ja anya svarUpe = mukta svarUpe thAya che. tyAre tuM kahe che ke arthAta tuM amane doSa Ape che ke "kavi sa Ava, Rthe anyathA mavati | anyathA vet mavati taddhi thaM sa" arthAt te ja AtmA che to pachI anya svarUpavALo kema kahevAya ? kAraNake temAM virodha hovAthI ane jo anya svarUpavALo che to pachI te ja (AtmA) che ema paNa kema kahevAya kAraNake pUrvanuM svarUpa nAza pAmyuM hovAthI te pUrva svarUpavALo to che nahi. A pramANenI tArI yuktithI ja " sa va ne pravati " tAruM kathana virUddha siddha thAya che kAraNake tuM kahe che ke pUrvamAM sata evI kSaNa (kSaNika hovAthI) te ja asaMta thAya che. arthAta cheva e pramANe kahIne pachI te mavati kahe che to ahiMyA tArI ja yuktithI ame pUchIe chIe ke yadi se hava, thaM na mavati, na mavati, ve the sa va ? arthAta jo te ja kSaNa che to pachI asata kevI rIte ane jo asata che to pachI tenuM asata paNuM hovAthI te ja che ema kema kahevAya ? arthAt baMne vacce paraspara virodha hovAthI tevuM vacana na bolAya. vaLI sa va ra mavati e pramANe mAnatA sat ja asat thavAthI tAre abhAvanI utpatti, nAza Adi mAnavuM paDatuM hovAthI A tAruM sa va na mavati e kathana tArI ja sa va anyathA mata mAM ApelI yuktithI viruddha = haNAi jAya che. have Aja abhAvanI utpatti, nAza Adi mAnavAnI Apatti kevI rIte Avaze tene ja spaSTa kare che. sato'sattve tadutpAdastato nAzo'pi tasya yat / tanaSTasya punarbhAvaH sadA nAze na tatsthitiH // 195 // sat ja asat thAya che ema mAne chate asanI utpatti, te utpanna thayelAno nAza ane naSTa thayelAnI phrIthI utpatti (bhAva) thAya. je padArthano nAza haMmezA mAnazo to vartamAna kSaNe paNa tenI sthiti nahi ghaTe. sa va na mavati e yuktithI bhAva ja abhAvarUpa thAya che ane tethI bhAva e kAdAcihna - kSaNika hovAthI dvitIyakSaNe utpanna thayela teno abhAva paNa kAdAcitra thaze. kAraNake je utpattimAna hoya te anitya hoya evo niyama hovAthI dvitIya kSaNe utpanna thayela abhAvano arthAta naSTayAsI punarmAva: = nAza pAmela te asattvano to tRtIya kSaNe punarbhava thaze arthAta nAzano nAza e tRtIya kSaNamAM phrIthI bhAvarUpa ja thaze. anyathA = nAzano nAza e phrI 2010_05 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 429 pAcho bhAvarUpa che ema mAnavAmAM na Ave to tenaiva rupeNa - bhAvatvena rupeNa sanA asattvanA vinAzanI upapatti thatI nathI. arthAta kahevAnuM tAtparya eTaluM ja che ke satanA asattvano vinAza (pahelI kSaNe sata teno bIjI kSaNe nAza thavAthI bIjI kSaNe asat ane te asano paNa trIjI kSaNe nAza) bhAvatvena rUpeNa tyAre ja mAnI zakAya ke jyAre nAzano nAza (bIjI kSaNe utpanna thayela nAzano trIjI kSaNe thato nAza) bhAvarUpa svIkAravAmAM Ave to. - pUrvapakSI - A pramANe sa Atra ne mavati e vyaktithI asattvano utpAda ane teno nAza mAnatA nAzanA nAzane bhAvarUpa mAnavAnI Apattine dUra karavA. bauddha kahe che ke dvitIcakSaNe je nAza hoya che te kAdAcita nathI hoto paNa nAzAtmanA hoya che arthAta bIjIkSaNe thayelo nAza haMmezane mATe rahe che eTale ke vastunI pUrve jema te nAza hato tema pachIthI paNa sadAne mATe raheze (vastunI pUrve nAza ahiMyA asAbhAva rUpa nahi paNa abhAvarUpe nAza vivakSita che) graMthakAra - jo A pramANe sadA nAza mAnavAmAM Aveto vivakSitakSaNamAM paNa vastunI sthiti nahi ghaTe kAraNake sAvajo cannati ta6 vartamanefpa , te pUrvamAM ane pazcAmAM jeno abhAva hoya te vastu vartamAnamAM sat hotI nathI. dA.ta. "zazazRMga" pUrvamAM paNa asat che ane pazcAt paNa asat che tethI vartamAnamAM paNa tenI sattA nathI. sa kSaNasthitidharmA ced dvitIyAdikSaNe sthitau / yujyate hyetadapyasya tathA coktAnatikramaH // 196 // te nAza kSaNasthitidharmavALo che ema kahezo to dvitIyAdikSaNamAM paNa adhikRta bhAvanuM kSaNasthitidharmapaNuM ghaTaze ane tethI zloka 195mAM kahelA ApattinuM ullaMghana nahi thAya arthAta te ApattinuM vAraNa nahi thAya. nAzAtmanA nAza (sarvathAnAza) mAnavAthI AvatI Apatti dUra karavA je ema kaho ke nAzAtmanA nAza thato nathI paNa nAza paNa kSaNasthiti dharmavALo ja che ema mAne chate bIjI vagere kSaNomAM abhAva rahe chate te abhAva paNa tamAre kSaNasthiti dharmavALo arthAta mAtra eka kSaNa rahenAro mAnavo paDaze ane evuM mAnazo to 195 zlokamAM kahela Apatti tamane Avaze ja, tame enuM vAraNa karI zakazo nahi. kSaNasthitau tadaivAsya nAsthitiryuktyasaGgateH / na pazcAdapi setyevaM sato'sattvaM vyavasthitam // 197 // kSaNasthiti hote chate tyAre ja vivakSita bhAvanI asthiti nathI kAraNake yuktithI asaMgati che. bIjI vagere kSaNomAM te asthiti nathI ane tethI satanuM asatva vyavasthita che. - vivakSita kSaNamAM vivakSita bhAvanI kSaNasthiti hote chate te kSaNamAM tenI 2010_05 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 430 coga draSTinAM ajavALA bhAga - 3 asthiti na hoI zake kAraNake je kSaNomAM jenI sthiti hoya te ja kSaNamAM te ja vastunI asthitino virodha che. tethI prathama kSaNavartI padArthano dvitIyakSaNe nAza thavAthI dvitIya kSaNamAM paNa abhAvarUpa bhAvanI asthiti ghaTatI nathI kAraNake kSaNasthiti e tame svarUpa mAnyuM che ane tethI dvitIyakSaNamAM paNa te kSaNasthiti dharma rahetA te abhAvanI tyAre asthiti nahi ghaTe kAraNake tevI sthitI tasthiti virodhAt - dvitIyakSaNamAM abhAvarUpa bhAvanI kSaNasthiti hote chate tenI asthitino virodha hovAthI. ane A pramANe jyAre abhAvane kSaNika mAnyo tethI zloka 15 mujaba sanuM asapaNuM nizcita thayuM arthAt prathama kSaNe je padArtha sat hato teno ja dvitIyakSaNe asata utpAda thayo ane te asata utpAda e paNa kSaNika hovAthI tRtIyakSaNe asano paNa nAza thaze je bhAva svarUpa ja thaze kAraNake dvitIyakSaNavartI asatanA tRtIya kSaNamAM thayela nAzane je bhAvarUpa na mAno to sanA asattvano vinAza bhAvatvena rUpe bIjI koI rIte ghaTato nathI. ekAMta anitya arthAta AtmAne sarvathA anitya mAnanAra bauddha matanuM khaMDana karyA pachI have ekAMta nityapakSane Azracine doSa Ape che. bhavabhAvAnivRttAvapyayuktA muktakalpanA / ekAntakasvabhAvasya na hyavasthAdvayaM kvacit // 198 // naiyAyika, sAMkhya, vedAMtI AtmAne ekAMte nitya mAne che. teonA mate AtmA eka ja svabhAvavALo che arthAta saMsArI avasthAmAM kAraNabhUta svabhAva ane muktAvasthAmAM kAraNabhUta svabhAva be judA che evuM teo mAnatA nathI tene Azrayine kahe che ke tamArA pakSe AtmA ekAMte nitya eka ja svabhAvavALo che tethI tenI saMsArI avasthAnI nivRtti nahi thAya. apradyuta, anutpanna, sthira eka svabhAvavALo AtmA che ema teo kahe che. jyAre paNa nAza nahi pAmanAro, utpanna nahi thanAro, sadA sthira eka svabhAvavALo AtmA che te svarUpe te sadA avasthita rahe che. temAM jarA paNa phAra thato nathI eTale temAM avasthAMtara ke pariNAmAMtara ghaTatuM nathI kAraNake avasthAMtara mAne to ekasvabhAvamAM virodha Ave. eTale jo saMsAra bhAva haze to sadAya saMsAra bhAva ja raheze. temAMthI muktapaNArUpa bIjA bhAvano, bIjI avasthAno saMbhava nahi thAya ane tethI muktapaNuM e tamArA pakSe kalpanArUpa thaI paDaze kAraNake saMsAra avasthA ane mukta avasthA beno ekAMta eka svabhAvanI sAthe virodha che ane tethI yogamArgano puruSArtha e paNa tamArA manamAM nahi ghaTe. hakIkatamAM to AtmA anaMtakALa pahelAM paNa hato anaMtakALa pachI paNa rahevAno che paNa anaMtakALa pahelA acaramAvarta kALamAM doSothI bharelo hato ane doSonA kAraNonuM sevana karato hato. karmanA saMge tenA AtmAmAM doSajanana 2010_05 Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALA bhAga-3 431 svabhAva hato. tenA kAraNe viparIta nimittonA avalaMbane tenuM upAdAna kAraNa AtmA doSarUpe pariNamato hato paNa caramAvatamAM bhAvamalano hrAsa thavAthI jIvamAM samyaga puruSArtha karavAnI yogyatA pragaTI ane tethI doSano nAza karavA pUrvaka guNaprApaka mokSAnukUla svabhAva bahAra Avyo. tenA baLe doSono nAza karI guNone vikasAvI AtmA pUrNazuddha bane che. Ama AtmAmAM AvA banne svabhAva rahelA che jeno svIkAra karavAmAM na Ave to mokSaprAptino puruSArtha ghaTI zake nahi ane tethI mokSaprApti na thAya. jIvane caturgati paribhramaNa UbhuM rahe. tadabhAve ca saMsArI muktazceti nirarthakam / tatsvabhAvopamardo'sya nItyA tAttvika iSyatAm // 199 // avasthAdvayanA abhAvamAM saMsArI ane mukta kahevuM te nirarthaka che tethI AtmAnA svabhAvano upamaI tAtvika icchavo joIe. jIvanI saMsArI avasthA ane mukta avasthA beno svIkAra karyA vinA tiryaMcAdi bhAvavALo AtmA saMsArI che ane bhavanA vistArathI je uparama arthAt virAma pAmelA che te mukta che ema kahevuM te zabda mAtra che arthAta nirarthaka che. kAraNake avasthAdvayanA svIkAra vinA saMsArI ane mukta zabdano artha temAM ghaTato nathI. tata = tethI karIne AtmAnA taddantarekha = uttarAvasthA (mokSAvasthA) rUpa svabhAvAMtarathI taddantarapanayana = pUrvAvasthA (saMsArI avasthA) rUpa svabhAvanuM apanayana e tAttvika svIkAravuM joIe. Ama mAno to ja eka ja jIvamAM saMsArI ane muktAvasthA vAstavika ghaTe. jIvanI be avasthA na mAno to saMsArI ane mukta e mAtra vANIno vilAsa banI rahe che. didRkSAdyAtmabhUtaM tanmukhyamasya nivartate / pradhAnAdinaterhetustadabhAvAna tannatiH // 20 // dikSAdi e svAbhAvika sat vastu che tethI mukhya evA dikSAdi nivartana pAme che. ane te didakSAdi pradhAnAdi pariNatino hetu che. ane tenA abhAvathI muktAtmAne te pradhAnAdinI pariNati hotI nathI. dikSA eTale prakRtinA vikArone jovAnI puruSanI icchA, avidhA eTale AtmasvarUpanuM ajJAna, mala eTale rAga - dveSa - mohAdi aMtaraMga malinatA ane bhavAdhikAra eTale saMsAranuM prAbalya. A didakSAdi AtmAne lAgela vAstavika tattva che paNa kAlpanika nathI. vedAMtI, sAMkhya vagere dikSAdine kAlpanika mAne che. teno niSedha karavA ahiMyA kahe che ke dikSAdi kAlpanika arthAta asata nathI paNa vAstavika che. sata che. jenadarzana jene karma kahe che tene ja anyadarzanakAro dikSAdi nAmathI kahe che ane tethI te AtmA uparathI jyAre nivartana pAme che tyAre vAstavika nivartanA 2010_05 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 2 yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 pAme che ke je jIvane ahaMkAra, mAyAdi rUpe pariNamavAmAM nimitta hatA. have jyAre AtmA zuddha svabhAvavALo banyo tyAre te dikSAdino abhAva thavAthI na tannatiH = muktAtmAne pradhAna - prakRti, mAyAdinI pariNati thatI nathI arthAta kAma, krodha, ahaMkAra, mAyAdinI pariNati thatI nathI. svabhAvanuM upamardana - nAza tAtvika che ane tethI jenI saMsArI avasthA vAstavika che evA AtmAne ja saMsArI avasthA rUpa svabhAvanuM upamadana thaye chate mukhya evA didakSAdi nivartana pAme che. ane tethI ja jIvamAM mokSa avasthArUpa avasthAMtara - pariNAmIpaNuM ghaTe che. dikSAdi jyAM sudhI AtmAnI sAthe ekameka che tyAM sudhI. te jaDa evI dikSAdi pradhAnAdi arthAta prakRti, buddhi, ahaMkAra, mAyA vagere pariNatinuM nimitta kAraNa thAya che jyAre dikSAdi TaLe che tyAre te muktAtmAne kAma-krodhAdi pariNati hotI nathI. (noMdha - zlokanI TIkAmAM pradhAnanAra pari: che tenA badale pradhAnamati pariNata: sudhAravuM.) anyathA syAdiyaM nityameSA ca bhava ucyate / evaM ca bhavanityatve kathaM muktasya sambhavaH // 201 // A vastu Ama ja svIkAravI joIe. jo tema na svIkAro to badhAnAdi pariNati nitya thaI jaze te ja bhava kahevAya che. te nitya hote chate AtmAne muktapaNA no saMbhava kevI rIte hoya ? dikSAdi AtmAnI sAthe ekameka hote chate ja te pradhAnAdi, kAma-krodhAdi pariNatino hetu bane che ane teno abhAva hote chate pradhAnAdi pariNatino hetu thatA nathI. A vAta Ama ja svIkAravI joIe. jo Ama na svIkAro to pradhAnAdi pariNati nitya thaI jaze. kAma, krodhAdi pariNati e ja saMsAra ane ene tame asata mAno to asat pariNati kAyama rahenArI che ema mAnatA saMsAra nitya thaI jaze to pachI AtmAno mokSa kevI rIte thAya ? tannatI tavAbhimarAdimAvat - pradhAnAdi pariNati hote chate ja pradhAnAdi svarUpa aMta:karaNa (buddhi), paMca tanmAtrAdi thAya che. sAMkhyonA mate saghaLo saMsAra prakRtithI cAle che arthAta prakRtinA pariNAma buddhi, ahaMkAra, paMca tanmAtrA vagerethI cAle che jyAre prakRti nIkaLI jAya eTale tenA pariNAmabhUta ahaMkAra, buddhi, paMca tanmAtrA vagere paNa nIkaLI gayA eTale puruSano mokSa thaI gayo. sAMkhyo kahe che ke paccIsa tattvonuM jJAna thatAM AtmAno bhrama tUTI jAya che ane ane A bhramanuM tUTI javuM te ja mokSa che. jenadarzana jene karma kahe che tene ja anya darzanakAro dikSA, avidhA, bhavabIja, vAsanA, sahajamala, adRSTa kahe che. vedAMtI mAyA kahe che. sAMkhyo didulA kahe che. bauddho vAsanA kahe che. yogadarzana sahajamala kahe che, zivanA 2010_05 Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALA bhAga-3 433 anuyAyIo (=va) bhavabIja kahe che. yogabiMdu graMthamAM paNa jaNAve che ke mokSamArganuM avalaMbana karanAra anyadarzanakAro paNa didakSA, bhavabIja vagere zabdothI karmane svIkAre che. yogabiMdu zloka 169. karma pIlika che, kAmaNa vargaNAthI baneluM che. te AtmAthI bhinna che paNa AtmA sAthe lohAgni nyAye maLela che ane jIvane thatA kAma, krodha, ahaMkAra, mAyA vagere pariNAmamAM hetu che jyAre e karma arthAta dikSAdi nIkaLI jAya tyAre jIvane kAma, krodhAdi pariNati thatI nathI. AtmAno jema karmanA yoge rakhaDavAno svabhAva che tema karmanA viyoge mokSe javAno paNa svabhAva che. mokSasAdhaka puruSArthathI karma nIkaLI gayA tethI cAra gatino aMta AvI gayo. dikSA, prakRtinuM nIkaLI javuM te ja mokSa. je dizkSAdithI saMsAra vAstavika na manAya to sukha-duHkha kAlpanika thaI jAya. mukhya vastu vinA kalpanA hoya nahi. ane jo saMsAra kAlpanika hoya to mokSa avasthA vAstavika na bane kAraNake kalpanAmAMthI vAstavikanI utpatti na thAya. avasthA tattvato no cennanu tatpratyayaH katham / bhrAnto'yaM kimaneneti mAnamatra na vidyate // 202 // saMsArI avasthA ane mokSa avasthA tattvathI nathI ema kaho to baMne avasthAnI pratIti kema thAya ? baMne avasthAnI pratIti thAya che te bhrAMti che tethI bhrAMta evI avasthAdvaya vaDe karIne zuM ? ema kaho to bhrAMtimAM koI pramANa nathI tethI karIne tema na kahevAya. saMsArI avasthA ane mokSa avasthA tattvathI nathI ema tame kaho cho paNa te na hovAmAM koI kAraNa nathI to kAraNanA abhAvathI tenI pratIti kevI rIte thAya? pUrvapakSI - avasthAdvayanI pratIti je thAya che te bhAnta che samyaga nathI. graMthakAra - bhrAnta hovAmAM koI pramANa nathI tethI tene bhrAnta na kahevAya. jIva mAtrane kAma, krodhAdi pariNati, janma, jarA, mRtyu vagere anubhavapramANathI siddha che chatAM sAMkhya ane mAtra mokSa avasthA ja vAstavika che ane saMsArI avasthA bhrAMta che ema kahe che tenI sAme graMthakAra kahe che ke je vastu anubhavamAM Ave che tene bhrAnta kema kahevAya ? bhAna hovAmAM tamArI pAse koI pramANa nathI. ane pramANa ApyA vinA tame bolo to tamArI vAta koNa mAnya kare ? yogijJAnaM tu mAnaM cettadavasthAntaraM tu tat / tataH kiM bhrAntametatsyAdanyathA siddhasAdhyatA // 203 // zlokArca - yogIjJAna e pramANa che ema kaho to te to yogI avasthA pachI prApta thanAruM jJAna che. tethI zuM ? yogIjJAna bhrAnta thaI jaze nA, yogIjJAna 2010_05 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 bhrAnta nathI paNa abhrAnta che. ema kahezo to siddhasAdhana doSa che. AtmAne ekAMta nitya mAnanAra pUrvapakSI sAMkhya vagere AtmAnI saMsArI avasthAne kAlpanika mAne che ane siddhAvasthAne vAstavika mAne che ane tethI tenA mate avasthAdrayanI pratIti bhrAnta che ema te kahe che tene mATe pramANa zuM che ? ema pUchatA te yogIjJAnane ja pramANa batAve che. yogIone potAnA jJAnamAM te bhrAnta jaNAya che ema kahe che tenI sAme graMthakAra kahe che ke yogIjJAna e to yogI avasthA pachIthI prApta thanAra che. pUrvapakSI - yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 hA, barAbara che. yogI avasthA pachIthI yogI jJAna prApta thAya che tethI tamAre zuM kahevuM che? graMthakAra - tamArA mate yogIjJAna bhrAnta thaI jaze kAraNa je yogI avasthAne tame svIkAro cho te yogIavasthA yogasAdhanA dvArA prApta thayelI che arthAt pahelA nahotI. yogasAdhanA pUrve AtmA yogI nahoto paNa bhogI hato. have jo tamArA mate yogIavasthA pUrvenI bhogI avasthA = saMsArI avasthA e bhrAnta che to tene batAvanAra tamAruM yogIjJAna paNa bhrAnta thaI jaze arthAt tamAruM yogIjJAna bhrAnta che mATe ja tame saMsArI avasthAne khoTI kaho cho. yogIjJAna pramANabhUta hoya to te je saMsArIavasthA prANI mAtrane anubhUta che tene khoTI batAve nahi ane tame saMsArI avasthAne khoTI kaho cho mATe tamAruM yogIjJAna bhrAnta Thare che. pUrvapakSI nahi, nahi, yogIjJAna e to kayAre paNa bhrAnta hoI zake nahi yogIjJAna to abhrAnta ja che. graMthakAra to pachI tamArA mate AtmAnI saMsArI avasthA paNa vAstavika mAnavAnI Apatti Avaze ane tethI amane je mAnya che tene ja tame siddha karavAno prayatna karI rahyA cho evuM puravAra thaze. hakIkatamAM anya darzanakAro pAse padArthanA svarUpane yathArtha jovA mATenI anekAnta dRSTi nathI tethI bhinna bhinna dRSTikoNathI eka ja padArthanuM svarUpa apekSAe bhinna bhinna hoI zake che te temanI buddhimAM besatuM nathI ane A na besavA denAra mithyAtvamohanIyano tIvra rasoya che. mithyAtvanI hAjarImAM padArthanA viSayamAM viparIta mAnyatA varte che, potAnI mAnyatA khoTI che e vAta tene samajAtI nathI. buddhimAM vakratA lAvanAra darzana mohanIyanA udayanI A balihArI che tethI teo padArthane yathArtha nyAya ApI zakatA nathI. padArthanuM pote kalpeluM svarUpa tarkanI sarANa para caDAvatA jyAre siddha thatuM nathI tyAre 2010_05 Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 435 teone potAnI vAtane siddha karavA padArthane macaDavo paDe che paraMtu tema karavA jatAM teone anubhavano apalApa karavo paDe che ane je mAnyatA anubhavano apalApa karAve te kadApi samyagna hoI zake nahi. jo ke haju laukika anubhava khoTo hoI zake paNa ziSTa puruSono anubhava khoTo hoI zake nahi. saMsArI avasthAne mithyA kahevAmAM pUrvapakSIne ziSTa puruSonA anubhavano apalApa karavo paDe che. anyadarzanakAro ekAMta dRSTithI padArthanuM ja svarUpa varNave che, te mithyA. che, temAM anubhava e ja pramANa che. anubhava e aMtima pramANa che. pUrvapakSI jevuM kahe che tevuM anubhavamAM AvatuM nathI. vivekI te che ke je kayAre paNa anubhavano apalApa kare nahi ane je anubhavano apalApa kare te vivekI ane buddhimAna kahevAya nahi. yukti paNa te ja sAcI che je anubhavane anusaratI hoya, anubhavathI viruddha jAya tevI yuktio padArthane siddha karavAmAM lagADavI e yukitao che ane kayaktione yojavI e darzanamohanIyanA udayane AbhArI che. yogIoe pote ja kAlabhede baMne avasthA anubhavelI che ane potAnA yogIjJAnamAM baMne avasthA vAstavika che evuM temane jaNAya che mATe pUrvapakSI avasthAdvayanI pratItine bhAna kahe che je sAcuM nathI. have je zloka 187mAM vyAdhimukta puruSa jevA prakArano hoya che. ityAdi je upanyAsa karelo temAM kahe che. vyAdhitastadabhAvo vA tadanyo vA yathaiva hi / vyAdhimukto na sannItyA kadAcidupapadyate // 204 // zlokArtha :- jene vyAdhi thayo che tevo puruSa athavA to vyAdhinA. abhAvavALo puruSa athavA vyAdhivALA puruSathI anya teno putra vagere - traNamAMthI eka paNa paramArtha nItithI vyAdhimukta jema kahevAtA nathI, ' arthAta upacArathI kadAca vyAdhimuktano prayoga thaI zake. jema vyAdhi thayo. hoya paNa thoDA samayamAM sAruM thavAnuM hoya to kahevAya ke A to have roga mukta thaI gayo, tema ja jene kadI vyAdhi thayo nathI tevA putra vageremAM paNa muktatvano prayoga kadAca karAya to paNa te upacArathI karAya che paramArthathI nahi. A ja vAtane dASTrattikamAM yojana karatA kahe che. saMsArI tadabhAvo vA tadanyo vA tathaiva hi / mukto'pi hanta no mukto, mukhyavRttyeti tadvidaH // 205 // jema dRSTAMtamAM traNe sthAnamAM mukta zabdano prayoga mukhya vRttithI thaI zakato nathI kAraNake mukta zabdanI pravRttinuM nimitta baMdhanathI mukAvArUpa traNemAM nathI teja rIte saMsArI jIva athavA to tamaya = puruSano abhAva jemAM che te ane puruSathI anya ekAMta nitya izvara temAM mukta zabdanA pravRtti nimittano abhAva hovAthI mukta kahevAya chatAM mukhya vRttithI mukta nathI, 2010_05 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 coga draSTinA ajavALA bhAga - 3 jema saMsAramAM jIva ghaNo sukhI hoya tevA rAjA, mahArAjA, cakravartI indrAdine joIne ghaNA kahe ke Ane to kAMI ciMtA, baMdhanAdi nathI A to mukta che te ja rIte zUnyavAdInA mate AtmAno mokSa AtmAnA abhAva rUpa che tethI tyAM paNa AtmA mukta thayo tema kahevAya che ane puruSathI bhinna ekAMta lakSaNa nitya izvara mukta kahevAya che paNa te mukhya vRttithI nathI kAraNake baMdhana muktatva rUpa pravRttinimitta tyAM nathI ema adhyAtmanA jANakAro kahe che. mityAda- konI jema nathI ? to kahe che jema daSTAMtamAM (204 nI gAthA vyAdhimukta) mukhyavRttithI nathI ? tema ahIM muktatva paNa anaupacArika nathI... to muktanI vyavasthA kaI rIte che ? te batAve chekssiinnvyaadhi yathA loke vyAdhimukta iti sthitaH / bhavarogyeva tu tathA muktastantreSu tatkSayAt // 206 // jema lokamAM kSINa thayelA vyAdhivALo puruSa vivAda vagara te te roganA abhAvavaDe karIne vyAdhimukta e pramANe prasiddha ja che paNa te prasiddha karavA yogya nathI te ja rIte bhavarogI AtmA paNa bhavarUpI roganA nAza thavAthI mukhyavRttithI mukta hovAthI bhavavyAdhithI mukta tarIke prasiddha ja che. anyadarzanakAro ekAMtavAdamAM phlAyelA hovAnA kAraNe vastunuM yathArtha darzana karAvI zakatA nathI temanA mate baMdha-mokSa, saMsArI-mukta avasthA tema ja vizvavyavasthA, vagere kazuM ja ghaTI zakatuM nathI. ekAMta daSTi hovAnA kAraNe ane temAM yathArthatAno sarvAze Agraha hovAnA kAraNe temanI buddhi mohagarbhita che. ekAMtavAdanA pAyA para racAyeluM koIpaNa darzana mohagarbhita che tethI te iSTa sAdhaka banatuM nathI. anekAMta siddhAMta dvArA ja baMdhamokSa avasthA temaja vizva vyavasthA ghaTI zake che ane tethI anekAMtadarzana ja vastutattvanuM yathArtha darzana karAve che ane ISTa prAptinuM kAraNa bane che. upasaMhAra anekayogazAstrebhyaH saMkSepeNa samuddhRtaH / dRSTibhedena yogo'yamAtmAnusmRtaye paraH // 207 // aneka yogazAstromAMthI dRSTinA bheda vaDe karIne AtmAnI smRtine mATe A adhikRta yogagraMtha uddhata karAyo che. yogadRSTisamuccaya graMtha kevI rIte banAvyo ? te kahe che pAtaMjalAdi yogazAstronuM avagAhana karIne emAMthI sAra rUpe, dUdhamAMthI mAkhaNa jema kADhavAmAM Ave tema ATha dRSTinA bheda vaDe pradhAna evo yogano A graMtha AtmAnI smRtine mATe uddhata karAyo che. samudranuM maMthana karIne devoe jema amRta valovyuM tema yogazAstra rUpI samudranuM maMthana karIne graMthakAre A graMtha rUpI amRta valovyuM che jeno sUkSmatAthI 2010_05 Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ coga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 437 abhyAsa karatAM jIvane huM kyAM Ubho chuM? mAre kayAM javAnuM che? keTalo AgaLa. vadhyo? vagereno yathArtha khyAla Ave che. mohanI kedamAMthI bhAgI chUTavA mATe A graMtha kAlaghaMTA samAna che. A graMthano abhyAsa karatA AtmA mohanI nidrAmAMthI jAgI uThe che ane mohanI jALamAMthI chUTavAno ane mohano nAza karavAno pracaMDa puruSArtha kare che. "dhanya jinone UlaTa udadhiko eka biMdu ThAyA hai" - cidAnaMdajI graMthakAre A graMthanI racanA dvArA gAgaramAM sAgara samAvI dIdho che. pAtaMjalAdi aneka yogazAstromAMthI meM A graMtha saMkSepathI uddhata karyo che e kahevA dvArA graMthakAre potAnI laghutA, saraLatA, prAmANikatA, sajjanatA, mAdhyasthatA vagere aneka guNonuM darzana karAvyuM che. mahApuruSo bhavabhIrU hovAnA kAraNe je vAta jevI hoya che tevI ja kahe che. anya darzanamAM paNa potAne je kAMI sAruM lAgyuM te temaNe prAmANikapaNe tyAMthI grahaNa karyuM ane te vAta saraLa bhAve jaNAvI. A teozrInI naitikatAne jaNAve che. adhyAtmanI UMcI kakSAe pahoMcavA mATe upara kahelA guNonI khUba AvazyakatA che. AtmasAkSIe prAmANika banyA sivAya adhyAtmanI zreNI para caDhI zakAtuM nathI. ApaNAmAM zuM ochuM che ke jethI bIjAnuM ApaNe levuM paDe ? athavA to ApaNAmAM ja badhuM che bIjAmAM kazuM nathI. Avo Agraha syAdavAdIne nA hoI zake. syAdvAdI to anyatra paNa sAruM dekhAya to teno sArA tarIke svIkAra kare ane tene potAnI mAnyatAmAM UMcita sthAna Ape. jainadarzana sarvajJapraNIta hovAnA kAraNe enAmAM je kAMI che te badhuM sAruM ja che emAM koI zaMkAne sthAna nathI. chatAM kALakrame ghaNuM badhuM lupta thayuM che ane tethI anyatra kAMI sAruM hoya to te ApaNuM ja che evI vizALa dRSTithI teno svIkAra karavo ghaTe. kadAca svIkAra karavA mATe haiyuM taiyAra na thatuM hoya to paNa tenuM khaMDanA to na ja hoI zake. SoDazaka, upadezapada graMthamAM haribhadrasUrijI mahArAja to tyAM sudhI kahe che ke paradarzanInuM vacana paNa jo sAcuM - sAruM hoya to te jinavacanathI bhinna nathI mATe tenA upara bhUle cUke paNa dveSa na karavo kAraNa ke tema karavAmAM dvAdazAMgInI AzAtanA thaI jAya tasyApi ca na dveSaH kAryoM viSayastu yatnato mRgyaH / tasyApi na sadavacanaM sarvaM yatpravacanAdanyat // 16-13 // SoDazaka tadarucistu tattvato dRSTivAdAruci paryavasAyinI // 16-13 // SoDazaka yogadIpikA vRtti. "AtmAnI smRtine mATe meM A graMtha racyo che." - A graMtha dvArA mArA AtmAnI vismRti na thAya, AtmA niraMtara yAda Ave, mAro AtmA parabhAvamAM na cAlyo jAya ane niraMtara svarUpanI dizAmAM AgaLa vadhe - e hetuthI meM mArA 2010_05 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 AtmAnA upakArane mATe A graMtha racyo che ema graMthakAra kahe che. AnA dvArA AtmAnA upakArane mATe - mokSaprApti mATe yogagraMthonuM vAMcana, zravaNa, ciMtana, manana atyaMta upakArI che e vAta siddha thAya che. yogagraMthono abhyAsa mokSanI sAthe AtmAnuM yojana karI Ape che tethI AtmA svarUpanI nikaTamAM rahe che. pugalabhAvo tene sparzI zakatA nathI. aMdarathI satata viSayakaSAyanI pariNati tUTyA ja kare che eTale aMdarathI mokSamArga taiyAra thato jAya che. uparokta kathana dvArA graMthakAre huM sAdhaka chuM. AtmArthI chuM. mokSa mArgano pravAsI chuM e vAta jaNAvI che. yogadRSTi graMtha AdhyAtmika vikAsanA mArge AgaLa vadhavA mATe mAIla sTonanI garaja sAre che. cAra prakAranA yogI kulAdiyogabhedena caturdhA yogino ytH| ataH paropakAro'pi lezato na virudhyate // 208 // kulAdi yoganA bhedathI yogIo cAra prakAranA che ethI teono paropakAra paNa lezamAtra virodhI banato nathI. yogIo cAra prakAranA che (1) kulayogI (2) pravRttacakrayoga (3) gotrA cogI ane (4) niSpanna yogI. AmAMthI prathamanA be yogIone najara sAme rAkhIne prastuta graMthanI racanA karAI che, kAraNa ke be yogIone yogamAM pakSapAta che, yogamAM rUci che. jene jemAM rUci na hoya. irachA na hoya tenI AgaLa te vastunuM varNana karavAmAM Ave to te nirarthaka che. jema bhojananI pratye jene rUci nathI tene bhojana ApavAmAM Ave to lAbha karanAra banatuM nathI tema yogamAM jene rUci nathI tene yoganI vAto upakAraka banatI nathI. cAra prakAranA rogImAMthI kulayogI ane pravRttacakrayogI yoga pratye rUci, Adara, bahumAnavALA che teone mATe amAro A karAto paropakAra lezathI paNa viruddha nathI. kulapravRttacakrA ye ta evAsyAdhikAriNaH / yogino na tu sarve'pi tathA 'siddhayAdi bhAvataH // 209 // kulayogI ane pravRttacakrAyogI yogazAstranA adhikArI che paNa sarva yogIo adhikArI nathI kAraNa teone asiddhi - siddhi hovAthI. yogazAstranA adhikArI badhA yogIo kema nathI te kahe che. gotrayogIone yoganI asiddhi che arthAta gotrayogIo yogane pAmI zakatA nathI jyAre niSpanna yogIone yoga siddha thaI gayelo che. yoganuM phaLa je meLavavAnuM hatuM te temane maLI gayuM che eTale teone mATe yogazAstro upayogI nathI, cAre yogIonA vizeSa lakSaNane kahe che. ye yoginAM kule jAtAstaddharmAnugatAzca ye| kulayogina ucyante gotravanto'pi nApare // 210 // 2010_05 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 439 je yogIkuLamAM janmelA che te kulayogI che ane je prakRtithI yogI kuLamAM jagyA nathI paNa yogI dharmane anusaranArA che te kulayogI che. AnA sivAyanA bIjA uttama gotravALA hovA chatAM paNa te kulayogI nathI. je janmathI ja yogakuLamAM janamyA che teo dravyathI kulayogI che ane jeo prakRtithI yogIkuLamAM janmyA nathI paNa cogIonA dharmane anusaranArA che teo bhAva kulayogI che. paraMtu sAmAnyathI Aryadeza, AryajAti vagere uttama bhUmimAM janmelA hovA chatAM paNa bIjA kulayogI nathI. jema manuSyanI yonimAM janmelo manuSya kahevAya che. siMhanI yonimAM janmelo siMha kahevAya che tema yogIkuLamAM janmelo kulayogI kahevAya che ahiMyA jeo yogIkuLamAM janmyA che paNa yogIonA dharmane anusaranArA nathI tene dravya kulayogI kahI rahyA che. tenuM kAraNa A che ke jagatamAM uttamakulamAM-yogI skUlamAM janma e paNa prabaLa puNyanA udayane sUcave che. yogIkulamAM janmavA mAtrathI ja kulanA prabhAve ghaNA badhA pApo nIkaLI jAya che. temaja saheje saheje sArA saMskAronuM AdhAna thAya che. jemake eka AtmA pUrvanA puNyanA udarya jenakuLamAM - saMskArI kuLamAM janmyo. mAtA-pitA saMskArI maLyA eTalA mAtrathI te kuLanuM vAtAvaraNa ja evuM hoya che ke jenA kAraNe dArU, mAMsAhAra, vyabhicAra, parastrIgamana, hiMsA, juTha, vizvAsaghAta, bevacanIpaNuM, abhakSya khAnapAna, azlIla vAto A badhuM tenA jIvanamAM praveza pAmatuM nathI. A badhA mATe tene kAMI prayatna karavo paDato nathI. saheje uttamakuLanA prabhAvathI ja te nIkaLI gayela hoya che. bIjuM bhale pote vizeSa rIte yogIonA dharmane anusarato na hoya to paNa te kuLanI aMdaramAM paLAtA yogIdharmanA AcArone joIne tenA hRdyamAM A badhuM sAruM che, pALavA jevuM che, Atmane lAbhadAyI che AvA saMskAra paDe che je avasare khUba upayogI thaI paDe che. hRdayamAM paDelI kuNAzane kAraNe samyaga AcArano te AtmA kyAre paNa virodhI banato nathI. yogIkulamAM paLAtA dharmane joIne te AtmAmAM najIkanA kALamAM dharmane pAmI javAnI saMbhAvanA UbhI rahe che. dharmInA gharamAM rahelo popaTa "rAma rAma" bolatA zIkhyo ane hiMsaka zikArInA gharamAM rahelo popaTa "mAro, mAro" bolatA zIkhyo-e batAve che ke sArA kuLanuM mahattva ghaNuM che. sAruM kULa saMskArone TakAvI rAkhe che. saMskArone bagaDavA detuM nathI. - zAlibhadrano jIva pUrva bhavamAM saMgama govALa tarIke eka sAmAnya kuLamAM janmyo hato. enA kuLamAM koI viziSTa deva gurunI bhakti vagere na hatI chatAM jyAM raheto hato tenI AjubAjuno pADoza dharmI hato. saMskArI hato. te zerImAM ke mahollAmAM mahAtmAonuM AvAgamana hatuM. loko mahAtmAone padhAro - padhAro kahIne Adara pUrvaka gharamAM laI jatA hatA ane bhaktithI supAtradAnano lAbha letA hatA e drazya A saMgama govALane jovA maLeluM hatuM tenAthI A mahAtmAo che, ApaNA karatAM mahAna che, tyAgI che, pUjya che, bhaktinA pAtra che - AvA saMskAra 2010_05 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 AtmAmAM paDelA hatA to te saMskAre khIranA nimittane pAmIne supAtradAnamAM kevI bhakti UbhI karI ke jenA prabhAve marIne sIdho zAlibhadra thayo. manuSyanA bhavamAM devI bhogono bhoktA thayo. marIne deva thaIne devanA bhogone bhogavanArA to badhA ja hoya paNa manuSyanA bhavamAM janmIne devI bhogone bhogavanAra jagatamAM jo koI paNa thayo hoya to eka mAtra zAlibhadra. ane te paNa kevA bhogono ? to Aje bhogavelA vastro ane alaMkAro AvatI kAle khALamAM nAkhI devAnA. jagatamAM AryAvartanI bhUmi upara cakravartIoe sarva tyAganA mArge mahAbhiniSkramaNa karIne cha khaMDa, batrIsa hajAra rAjAonI sevA, eka lAkha bANuM hajAranuM aMtaHpura choDyAnA dRSTAMto zAstronA pAne noMdhAyelA jovA maLe che paNa koIpaNa cakravartIe saMsAramAM rahIne AjanA vAparelA alaMkArone kAle khALamAM nAMkhyA hoya tevuM eka paNA dRSTAMta sAMbhaLavA maLatuM nathI. A che sArI sthAnamAM ane sArA kuLamAM janma pAmavAno prabhAva.. dravyadharma te yoga samAravA, viSayAdika parihAra, Atamazakti ho svabhAva sudharmano sAdhana hetu udAra... zrIdevacaMdrajI yorgIkulamAM janmelA AtmAonuM jIvana potAnA kulane lAMchana na lAge tevuM hoya che. jema kulaputra tema ja kulavadhu kulIna hovAnA kAraNe yathAyogya AcaraNa kare chejemake potAnA gharamAM rahevuM, para ghare na javuM, zIla sAcavavuM, ubhaTa veSabhUSAno tyAga karavo - tema yogIkulamAM janmelA AtmAo kuLanI maryAdAono bhaMga karanArA hotA nathI mATe teo dravyathI kula yogI che ane teo AgaLa jaIne yogI dharmane anusaranArA banI jAya che. je AtmAo pUrvanA puNyanI khAmInA kAraNe yogIkuLamAM jagyA nathI paraMtu yogIkulanA dharmane potAnA jIvanamAM AcaranArA che te AtmAo bhAvathI kulayogI che AvA AtmAo kulayogInA dharmane anusaravA dvArA evuM puNya upArjana kare che ke jenA prabhAve bhavAMtare dravya-bhAva UbhacathI kulayogI bane che temaja tenAthI AgaLa vadhIne pravRttacakrayogIpaNAne paNa pAme che. - sAmAnya kuLamAM janma pAmavA chatAM paNa yogIonA dharmane anusare che te AtmA puNya upArjana kare che ane tethI AgaLa vadhe che. A baMne kulayogIne choDIne bIjA AtmAo ke jeo mAtra Aryadeza - AryajAtimAM janmelA che ane jemanA gotramAM varSonA varSo pUrve bApadAdAo yogadharmane AcaranArA hatA paNa hAlamAM to temAMthI kazuM ja nathI teo gobayogI kahevAya che. A AtmAomAM yogIkulanI koI ja chAyA ke saMskAra nathI. mAtra pAMca indriyonA viSayono bhogavaTo. moja-zokha, vaibhava ne meLavavo e ja temanuM lakSya che. - teo mATe A yogagraMthanI racanA upakAraka banatI nathI arthAta yogagraMthonA abhyAsane mATe te AtmAo ayogya che, apAtra che. 2010_05 Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 441 jyAre kulayogI AtmAo jo A yogagraMthono abhyAsa kare, sadguru pAse tenuM zravaNa kare ane ekAMtamAM besIne tenuM ciMtana, manana kare to te AtmAo yoganA mArge jarUra AgaLa vadhe tema che mATe teonA upakArane mATe A graMthanI racanA che. kula ane gotra zabdamAM taphAvata e che ke kula zabda nikaTano vaMza saMbaMdha sUcave che jyAre gotra zabda dUrano vaMzasaMbaMdha sUcave che. tema kulayogI yogIkula sAthe nikaTano vaMzasaMbaMdha sUcave che ne gobayogI dUra no sagapaNa saMbaMdha dharAve che mATe ema anumAna karI zakAya ke kulayogI mokSanI nikaTamAM che. te apekSAe gotrayogI mokSathI dUra-dUra-dUra che (noMdha - A zlokanI TIkAnI pahelI lITImAM yonidhanu tADhaye pratyAceDA - Ama sudhAravuM ane mAre namana.... A pramANe sudhAravuM) have A kulayogInA vizeSa lakSaNane kahe che - sarvatrA'dveSiNazcaite gurudevdvijpriyaaH| dayAlavo vinItAzca bodhavanto yatendriyAH // 211 // kulayogI sarvatra adveSI, guru, deva ane dvija pratye prema,AdaravALA, dayALu, vinIta, bodhavaMta ane yatendriya hoya che. sarvatra dveSa vagaranA kularbhAgI kulayogImAM Agraha na hovAne lIdhe teo sarvatra aSI hoya che. dveSa e jIvane yogamArgamAM praveza ja pharavA deto nathI. eTalA mATe pahelI yoganI mitrA dRSTinI prApti paNa adveSa guNathI thAya che. dveSanuM kAraNa Agraha, paDa mamatva che. jene potAnA vicAra, mata, mAnyatA pratye pakkaDa che teo tattvanI prApti mATe ayogya che. AgrahIne potAno je viSayamAM Agraha che tenAthI viparIta jyAM jovA ke sAMbhaLavA maLe tyAM tene dveSa thAya che. adhyAtmanA mArgamAM-yogamArgamAM mata, mamatva, pakkaDa e ajJAna, mithyAtva ane e kAMta dRSTinuM sUcaka che. anekAMtapTivALo nirAgrahI hoya che. sarvatra mAdhyastha dRSTithI vastutattvane samajanAro hoya che ane tethI tene mATe dveSano viSaya koI ja banI zakatuM nathI. yogIkulamAM janmelA ane yogIonA dharmane anusaranArA kulayogIo nikhAlasa hRdayanA ane vardhamAna zubhabhAvavALA hovAthI teone kyAMya Agraha, mata, mamatva hotuM nathI tethI teo sarvatra metrI Adi pariNAmavALA hoya che. deva, guru ane dvija pratye premavALA kulayogIone dharmanA prabhAvathI deva, guru ane dvija pratye prema hoya che. dharmanA prabhAvathI aMtaHkaraNa vizuddha baneluM che eTale AtmakalyANa e ja iSTa lAge che ane tethI te AtmakalyANa karavAmAM nimittabhUta deva-guru pratye atyaMta bahumAna hoya che. dIrdhakALanA rogathI pIDAtA jIvane sudhano yoga thAya ane auSadhaprayogathI 2010_05 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 yoga draSTinA ajavALA bhAga -3 roga maTADI Arogya prApta karAve to te jIvane nirogI banAvanAra vaidya pratye keTaluM bahumAna, AnaMda pragaTe che? tema anAdikALathI mithyAtva, aviratinA pApathI - bhavarogathI pIDAtA AtmAne dhavaMtarI vaidha samAna paramAtmAno yoga thAya ke saguruno yoga thAya, bhAva auSadha samAna dezanA maLe. potAnI sthiti oLakhAve ane graMthibheda karAvI samyaktva pamADe ke virati prApta karAve to te AtmAne te deva-guru pratye kayo AnaMda nA Ave ? janmAMdhane dRSTi ApanArathI paNa adhika upakAra karanAra deva,guru che. te to bhavobhavanuM dAridra DI nAMkhe che tenA upara AtmArthI jIvane keTalo prema ubharAya-te samajI zakAya tema che. thALa - svabhAvathI ja kliSTa pariNati na hovAthI dayA - karUNAnA pariNAmavALA hoya che. koInA paNa du:khane na joI zake tevI temanI pariNati - hRdaya hoya che. bIjAnA du:khe duHkhI thanArA hoya che. bIjAnA duHkhane potAnuM mAnI tene dUra karavAmAM pravartanArA hoya che. vinIta : svabhAvathI ja teo abhimAnathI rahita vinIta svabhAvavALA hoya che. saMtapuruSo pratye bhaktivALA hoya che. teonA caraNane sevanArA hoya che, te Ave tyAre UbhA thavuM, Asana ApavuM, temano satkAra karavo e rUpa vinaya dharmane AcaranArA che. pUrvanI ArAdhanAnA kAraNe kuzalAnubaMdhI bhavya svabhAvavALA hovAthI teo A badhA guNone dhAraNa karanArA hoya che teonI ArAdhanA vizeSa hovAthI AgaLa AgaLa paNa te AtmAo puNyAnubaMdhI puNyano baMdha karanArA hoya che. svabhAvathI ja vinIta hovAnA kAraNe teo badhAnI sAthe premapUrvaka vartanArA hoya che. bodhavaMta: teonI anAdikAlIna nibIDa rAgadveSanI graMthi bhedAI gaI hovAnA kAraNe samyaga bodhavALA hoya che. teono kSayopazama svabhAvathI ja mArgastha hoya che. vikArIbhAvo ane vikArI pariNAma rUpe na pravartatA sahaja rIte nirvikAra pariNAmavALA hoya che. svapariNAma ane parapariNAmano bheda karI svapariNAma pratye rUcivALA ane kaSAyapariNAma pratye arucivALA hoya che. jitendriya : indriyo upara vijaya meLavelo hovAthI saMyamI banelA haya che. pote indriyone AdhIna thatA nathI paNa indriyone vaza karanArA hoya che. bhAva cAritrane sparzanArA hoya che. teonI saghaLI AcaraNa svarUpa abhimukha hoya che. jIvone abhayadAnA ApanArA hoya che. A badhA lakSaNo dvArA kulayogI kevA hoya tenuM svarUpa batAvyuM. kula yogI apunabaMdhaka avasthAthI mAMDIne TheTha cAritranA pariNAmane avasthA bhedathI sparzanArA 2010_05 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 443 hoya che. paNa kulogImAM je cAritra hoya che te atyaMta nIcalI kakSAnuM ane doSabahula cAritra hoya che. bIjA zabdomAM kahIe to icchAyamanuM cAritra hoya che. tenI apekSAe pravRtta cakrayogInuM cAritra aticAravALuM hovA chatAM UMcI kakSAnuM hoya che kAraNa ke te loko pravRttiyama sudhI pahoMcelA hoya che ane tethI sarvatra upazamapUrvakanI pravRtti teone hoya che. jyAre ahiMyA to potAne vidhipUrvaka samyak kriyA karavAno ullAsa hoya che paraMtu tathAvidha zaktinA abhAvanA kAraNe potAnA ullAsathI yatkiMcit abhyAsarUpa kriyAone seve che. athavA to yatendriyAzcAritramAvena no artha kula yogIone indriyono saMyama hovAnA kAraNe sadAcAranA pAlana rUpa cAritranuM astitva hoya che. pravRttacakrAstu punaryamadvayasamAzrayAH / zeSadvayArthino'tyantaM zuzruSAdiguNAnvitAH // 212 // pravRttacakrayogIo icchAyama ane pravRttiyamano Azraya karanArA hoya che temaja svairyayama ane siddhiyama e benA atyaMta arthI hoya che ane zuzruSAdi guNothI yukta hoya che. layogInuM svarUpa batAvyA pachIthI have pravRttacakrayogInI vAta karI rahyA che. jeonuM yogacakra sArI rIte ahiMsAdiyamanA pAlanamAM pravRtta thayuM che te pravRttacakrayogI che. icchAyama, pravRttiyama, dhairyayama ane siddhiyama A pramANenA yamanA cAra bhedomAMthI pahelA be bheda icchAyama ane pravRttiyama teone hoya che. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha A pAMca yamane pAlana karavAnI icchA te icchA yama che. jyAre ahiMsAdi pAMce yamo jIvane AtmakalyANanI buddhithI game che tyAre hRdayathI tenA pAlana mATenI icchA jAge che ane tyAre icchAyamanI prApti thAya che. abhavyajIva niraticAra cAritra pAlanakALamAM ahiMsAdine pALe che paNa tene AtmakalyANa karavAnI koI icchA ja nathI mATe tene tyAM icchAyama vagere nathI. pravRttacakrayogI to yogamArgamAM pravRtta thayelA che ane tethI teo hRdayathI ahiMsAdine ja AtmakalyANanA sAdhana mAne che tethI teone ahiMsAdi pratye rUci che ane hiMsAdi pratye ghRNA che teone mAtra ahiMsAdi yamanI rUci ja che evuM nathI. tenuM 'pAlana paNa temane varte che ane pAlana anusAra tenA phLarUpe AtmAmAM pariNati paNa UbhI thayelI che mATe te AtmAone pravRttimaya paNa hoya che. pravRttacakra yogIo yoga mArgamAM pravRtta thayelA che. cAritranA pariNAmamAM varte che. ahiMsAdithI viparIta hiMsAdi pratye jema jema ghRNAdi vadhatA jAya che tema tema ahiMsAdinuM pAlana ucca-uccatara banatuM jAya che ane tethI AtmAmAM cAritranA parimAmanI paNa vRddhi thAya che. A AtmAo ahiMsAdi yamamAM pravRtta thayelA hoya che paNa haju teone temAM aticAra lAgavAnI saMbhAvanA che eTale aticAranI ciMtAthI rahita nathI mATe teone dhairyayama ane siddhiyama hotA nathI, paraMtu teo tenA samyag upAyamAM 2010_05 Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 444 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 pravRtta thavA vaDe karIne tenA atyaMta arthI hoya che. yogamArgamAM teonI pravRtti satata cAlu hovAthI temanA AtmAmAM saMvega, nirveda, upazamAdi bhAvonI niraMtara vRddhi thatI hoya che. ane tethI teo AgaLa jaIne svairyayama ane siddhiyamane pAmavAnI yogyatA dharAvanArA hoya che. je kAraNathI svairyayama ane siddhiyamanA arthI che tethI ja karIne te be yamane lagatA zuzraSA, zravaNa, grahaNa, dhAraNA, vijJAna, uha, apoha, tattvAbhiniveza A buddhinA ATha guNathI yukta hoya che arthAt icchAyama ane pravRttiyamathI uparanA camane pAmavA mATe teonA aMtaramAM tattva zravaNanI tIvra icchA varte che.zuzraSAne anurUpa zravaNa kare che. zravaNa pachI tenA arthanuM grahaNa kare che je grahaNa karyuM che tenuM avadhAraNa kare che. tene barAbara hadayamAM dhArI rAkhe che. dhAraNA pachIthI tenA saMskAra paDavAthI bodha viziSTa bane che te vijJAna che. tyArabAda anvaya, vyatirekathI padArthano nirNaya kare che tethI tattvano dRDha nizcaya thAya che te tatva abhiniveza che. Ama pravRttacakrayogIo chellA be yamanA arthI hovAthI tenA hetubhUta zuzruSAdi guNomAM pravartanArA hoya che. AdyAvaJcakayogAptyA tadanyadvayalAbhinaH / ete'dhikAriNo yogaprayogasyeti tadvidaH // 213 // Adha avaMcakayoganI prAptithI tenAthI anya be avaMcakanA lAbhane teo pAmanArA hoya che teo A yoga prayoganA adhikArIo che ema yoganA jANakAro kahe che. pravRttacakrayogIne yogAvaMcakapaNuM prApta thayeluM che ane tenAthI anya kriyAvaMcakapaNuM ane phlAvaMcakapaNuM tenA lAbhane teo pAmanArA che kAraNa ke Adha avaMcakayoganI prAptithI te AtmAmAM evI avaMdhya yogyatA UbhI thayelI che ke jenA kAraNe teo bAkInA be avaMcakayogane pAmIne rahe, pravRttacakrayogIne cAretrano pariNAma hovA chatAM te pariNAma niraticAra nathI banyo tethI Adya kakSAnuM kriyAvaMcakapaNuM AvyuM hovA chatAM haju saMpUrNa kriyAvaMcakapaNuM AvyuM nathI. te to niraticAra cAritranI sparzanAthI ja Ave mATe graMthakAra teone mATe kriyAvaMcakapaNuM pAmanArA che ema kahe che, kriyA karatA karatA kriyAnA pariNAma sparze tyAre kriyAvaMcakapaNe prApta thAya che. A pravRttacakrayogI prastuta yogano graMtha yogadRSTi samuccanA abhyAsane mATe yogya che kAraNa ke tenA abhyAsathI teo uttarottaranI bhUmikAne sparzIne TheTha kevalajJAna sudhI pahoMcI zake che ema coganA jANakAro kahe che. yoganA dvArA jeoe ghAtakarmo khapAvI kevalajJAnane prApta karyuM che teo niSpannayogI che. arthAt yoganuM prApta karI lIdhuM che tethI teone mATe temaja gotrayogIone mATe prastuta graMtha upayogI nathI. 2010_05 Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 445 jema tIrthaMkara paramAtmAo ghAtIkarmanA kSayathI kevala jJAnane pAme che tethI teo niSpannayogI kahevAya. temanA ziSya gautamamahArAjA pravRttacakrayogI kahevAya temanA mArgamAM zraddhApUrvaka pravartanArA jIvo ke jeone haju kriyAne anurUpa pariNAma sparthA nathI te badhA prAyaH kulayogI kahevAya. ane maNa jevA jIvo e gotrayogI kahevAya. - yamAdinuM svarUpa kahe che ihAhiMsAdayaH paJca suprasiddhA yamAH satAm / aparigrahaparyantAstathecchAdi caturvidhAH // 214 // sarva darzanomAM sAdhAraNa hovAthI ahiMsAthI mAMDIne aparigraha sudhInA pAMca yama munIone hoya che. ahiMsA, satya, asteya, brahmacarya, aparigraha A pAMca yama che. e pramANe pAtaMjala yogadarzanamAM kahyuM che tathA te pratyeka yama icchAdinA bhedathI cAra prakAre hoya che. icchAyama, pravRttiyama, dhairyayama, siddhiyama. yogadarzana jene yama kahe che, tene ja jaino vrata kahe che, bauddho zIla kahe che. temAM zabdabheda hovA chatAM arthabheda nathI. AnA ja vizeSa lakSaNone kahe che - tadvatkathAprItiyutA tathA vipariNAminI / yameSvicchA'vaseyeha prathamo yama eva tu // 215 // icchAyama yamavaMtanI kathAmAM prItiyukta, tathA avipariNAmInI evI je yamamAM icchA te ahIM yama cakramAM prathama yama icchAyama jANavA yogya che. . yamane AcaranArA puruSonI kathAne sAMbhaLavAmAM prIti Ave che. ane tadbhAvamAM sthira rahevA vaDe karIne te viparIta pariNamana pAmanArI hotI nathI AvI vipariNamana nahi pAmanArI, yamavAna puruSonI kathAne sAMbhaLavAmAM prItivALI icchA te icchAyama che. pote yamanuM pAlana na karato hovA chatAM jyAre jyAre ahiMsAdi yamanuM pAlana karanArA mahApuruSonI kathA sAMbhaLavA maLe tyAre AnaMdapUrvaka sAMbhaLe che. akhaMDa eka dhArAe sAMbhaLe che. sAMbhaLatAM sAMbhaLatAM te mahApuruSoe karelA parAkramane yAda karatA tenA romAMca badhA khaDA thaI jAya che, tenI romarAjI vikasvara thAya che. jema ke mAsa khamaNanA pAraNe gocarI gayelA dharmarUci aNagArane draupadInA jIva nAgazrIe kaDavI tuMbaDI pAtrAmAM vahorAvI. gurue tene jherI jANI gAma bahAra paraThavavA kahyuM. mahAtmAe tyAM paraThavatA eka ja biMdu nIce paDatA jIvanA saMhAra joyA. tethI jIvadayAnA pariNAma vyApaka banavAthI pote ja te jherI tuMbaDI vAparI gayA. samAdhipUrvaka kALa karI sarvArthasiddhamAM gayA. AvI kathAone sAMbhaLatA te jIva ekAgra banI jAya che te mahAtmAoe karela adbhuta parAkramane yAda karatA 2010_05 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 446 yoga draSTinA ajavALA bhAga-3 huM pote paNa AvI ahiMsAne kyAre pALIza ?' AvI bhAvanA tenA hRdayamAM jAge che AvI je hRdayapUrvakanI ahiMsAdine pAmavAnI icchA te irachAyama che. AvI ja icchA thavI te yoga mArgamAM praveza karavA mATenuM dvAra banI jAya che kAraNa ke anAdikALathI saMsAramAM bhaTakatA jIvane AvI hadayasparzI icchA kyAre paNa thaI nathI. abhavyAdi jIvone AvI icchA thatI nathI tethI teo icchAyama pAmatA nathI mokSamArganI bahAra ja teo sadAne mATe rahe che. sarvatra zamasAraM tu yamapAlanameva yat / pravRttiriha vijJeyA dvitIyo yama eva tat // 216 // pravRttimAM sarvatra upazamanI pradhAnatApUrvaka ahiMsAdi yamanuM pAlana karavuM te pravRtti nAmano dvitIya yama che. pravRtti camamAM ahiMsAdinuM pAlana karatA AtmA aMdaramAM Tharelo hoya che. saMsAranA ukaLATa zamI gayA hoya che. AvI zAMta avasthA tyAre ja Ave ke asata icchAonA Aveza nIkaLI gayA hoya. asata irachAo citta vRttine DahoLI nAMkhe che. jyAM sudhI e cIja maLe nahi tyAM sudhI cittamAM eka prakArano saMtApa vartato hoya che. te pravRtti karavA chatAM pravRttiyamane pAmavA detI nathI jyAre prastutamAM to saMsAranI icchAo, mAna, sanmAna, khyAti, pratiSThA, nAmanAdinI irachAo nIkaLI gayelI hoya che. tethI je ahiMsAdinI pravRtti kare che. te Atma bhAvamAM AvIne kare che tethI pravRtti yama hoya che. A mahAtmAone pApanA udaye dukha Ave, loko durjana banIne trAsa Ape tyAre paNa zAMtabhAve teo sahana karatA hoya che tethI anukULa ke pratikULa koIpaNa saMyogomAM temanI ahiMsAdinI pravRtti upazamapUrvakanI ja hoya che. kaSAyAviSTa banIne teo kazuM ja karatA nathI mATe pravRtti yama teone ghaTe che ahiMyA aticAra lAgavAnI saMbhAvanA hoya che. vipakSacintArahitaM yamapAlanameva yat / tatsthairyamiha vijJeyaM tRtIyo yama eva hi // 217 // spercacama - upazamabhAvapUrvaka ahiMsAdiyamanuM pAlana karatA jyAre aMdarathI jJAnAvaraNIya, mohanaya karmano kSayopazama vadhe che tyAre ahiMsAdinA pAlanamAM sthiratA Ave che arthAt je ahiMsAdi yoga je rIte pAlana karavAno hoya che te rIte temAM tanmaya banavApUrvaka anya vikalpone choDIne te ArAdhAya che ane AvI sthiratA jyAre AtmasAta thAya che tyAre temAM lAgatA doSo, aticAronI saMbhAvanA vagerenI ciMtA, bhaya nIkaLI jAya che Ama je ahiMsAdi yamanA pAlanamAM viparIta pariNAmo, vikalpo, aticAronI saMbhAvanA nIkaLI gayelI hoya che te ahiMsAdiyama e dhairyayama nAmano tRtIya yama che. 2010_05 Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 447 jema doraDA para nAcanArAone abhyAsakAlamAM tenA uparathI paDavAno bhaya-ciMtA rahe che paNa abhyAsano paripAka thatA te sahelAIthI bhaya vinA nAce che tema ahiMyAM paNa jANavuM. parArthasAdhakaM tvetatsiddhiH zuddhAntarAtmanaH / acintyazaktiyogena caturtho yama eva tu // 218 // siddhiyamAM paropakArane sAdhanAruM A yama pAlana aciMtya zaktinA yogathI zuddha evA aMtarAtmAnI siddhi che te ja siddhi nAmano cotho yama che. ahiMsAdiyamanuM pAlana uttarottara zuddhine pAmatA jyAre parAkASThAnuM bane che tyAre te sahaja svabhAve paramArthane sAdhanAruM hoya che. zuddhi vadhatAM AtmAmAM evo aciMtya zakti yoga pragaTe che ke tenA saMnidhAnamAM AvanArA jIvono vairatyAga thaI jAya che. game tevA jAtivaravALA prANIo paNa tenI najIkamAM AvatA verane bhUlI jAya che. ahiMsAdi yama jyAre siddha thAya che tyAre sarva prANI sRSTi pratye AtmIyatA varte che. saghaLA jIvo pratye maitrI - prema - vAtsalya - karUNA - hitaciMtAnA bhAvo varte che. tenAthI tenA zarIranA pula paramANuo paNa eTalA bhAvita thayelA hoya che ke je te vAtAvaraNamAM Ave te badhA ja teTalA kALa pUratA ahiMsaka pariNAmavALA banI jAya che. samarAditya caritramAM cothA bhAvamAM Ave che ke rAjA zikAra karavA mATe nIkaLyo tyAre udhAnamAM vRkSanI nIce dhyAnastha mahAtmAne joyA. rAjAe apazukana mAnI munine upadrava karavA zikArI kUtarAo choDyA paNa jyAM te kUtarAo muninI najIkamAM AvyA tyAM ja mahAtmAnA tapanA prabhAvathI temane pradakSiNA ApIne mastaka namAvI, namaskAra karI besI gayA- A batAve che ke mahAtmAe ahiMsAyoga siddha karelo hato. avaMcaka yoga have avaMcaka yoganA svarUpane kahe che. sadbhiH kalyANasampannairdarzanAdapi pAvanaiH / tathAdarzanato yoga AdyAvaJcaka ucyate // 219 // lyANane pAmelA ane dRSTi vaDe pavitra karanAra evA saMta puruSo sAthe tevA prakAranA darzana dvArA saMbaMdha karavo te prathama yogAvaMcakapaNuM che. jemaNe pote AtmakalyANane sAdhI lIdhuM che ane vaLI jagatane potAnI draSTi vaDe pavitra kare che evA puNyazALI puruSa sAtheno saMbaMdha thavo, enAmAM rahelA guNono khyAla karI temanI pratye Adara, bahumAna, ahobhAva thavo, hRdaya pulakti thavuM, jagatamAM koI apUrva cIja maLI che evo anubhava thavo te Adha cogAvaMcakatA - - 2010_05 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 448 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 che. nayasArane aTavImAM mahAtmAnA darzana thatA temaja bASabhadeva bhagavAnanA jIva dhanAsArthavAhane AcArya dharmaghoSasUrinA samAgame apUrva AnaMda umaTyo hato te yogAvaMcakatA kahevAya. atyAra sudhI mahAtmA maLatA hatA. darzana thatuM hatuM paraMtu aMdaramAM guNadarzana thatuM na hatuM. aMdaramAM Atma kalyANanI buddhithI darzana thatuM na hatuM. temanA darzane Adara, bahumAna pragaTatA na hatA tethI te yoga avaMcaka banato na hato. samyak prakAre guNonI oLakha karavA pUrvakano yoga thAya to maLelo yoga saphaLa thayo gaNAya. e ja yogAcaktA che. teSAmeva praNAmAdikriyAniyama itylm| kriyAvaJcaka yogaH syAnmahApApakSayodayaH // 220 // te mahAtmAone praNAmAdi kriyAno niyama e kriyAvaMcaka yoga che. te ghora mahApApano kSaya karanAra che. te saMta - mahAtmAone karAtI vaMdana - namaskAra kriyA e mahApApano arthAta bAMdhelA nIcagotrano nAza karanAra che. mahAtmA maLyA, guNonI oLakha thaI, pachI temane vaMdana kevI rIte karAya ? kRSNa mahArAjAe kevI rIte vaMdana karyuM? nemInAtha prabhu padhAryA. kRSNa mahArAjA vaMdana karavA gayA. aDhAra hajAra munione ahobhAvapUrvaka, guNanI oLakhapUrvaka vaMdana karyuM. kyAM huM aviratidhara ane kyAM A mahAtmAo ? kayAM huM mahAraMbhI ane kyAM A mahAtyAgI? AvA uchaLatA bhAve vaMdana karyuM. vaMdana karyA pachI bhagavAnane kahe che prabhu huM thAkI gayo tyAre neminAtha prabhu kahe che tame thAka utArI nAMkhyo. sAta nArakImAMthI cAra nArakInA du:kha nivArI dIdhA. kRSNamahArAjAe vaMdanakriyAne kriyAvaMcaka yoga banAvyo. AvI kriyA AtmA. upara kAMIne kAMI mUkIne jAya che. AtmAnA azubhakarmanA baMdhane toDI nAMkhe che. phalAvaJcakayogastu sadbhaya eva niyogataH / sAnubandhaphalAvAptidharmasiddhau satAM matA // 221 // Aja mahAtmAonA yogathI sAnubaMdha LanI prApti je yoga vaDe thAya che te phlAvaMcakayoga dharmanI siddhinA viSayamAM saMtone mAnya che. phlAvaMcaka yoga e traNe yogomAM carama ane zreSTha yoga che. te mahAtmAonA yogathI temanA upadezAdi vaDe dezavirati, sarvavirati, niratiyAra vizuddha koTinuM saMyama, kSapakazreNI rUpa uttarottara vizuddha dharmanI prApti thAya che. sAnubaMdha phlanI prApti eTale uttarottara guNanI vRddhi karAvI chelle kSAyikabhAvanA guNonI prApti karAvIne rahe. saMtapuruSano Azraya karyA vinA saghaLA yoga sAdhana niLa gayA che. Atma vaMcaka banyA che mATe jJAnIo satvarupanA avalaMbane uttarottara dharmanI vRddhi batAvI rahyA che. anAdikALanA mAnAdi zatruo potAnI icchA mujaba cAlatA 2010_05 Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinA ajavALA bhAga - 3 449 lAkho - karoDo varSanI sAdhanA pachI paNa nAza pAmatA nathI jyAre gurunA zaraNe mAna mUkIne jatA sAdhakane aMtarmuhUrtamAM te nAza pAme che. saghaLA kalyANanI paraMparAnuM mULa sadguru che mATe tenA Azraye ja jIva mokSa sAdhI zake che. bIjI rIte nahi. te batAvavA graMthakAra "sadgurunA yogathI' ema zabda prayoga karI rahyA che. sadgurunA yogane pAmIne yogAvaMcaka thavAya che. dharmanuM ArAdhana karIne kriyAvaMcaka thavAya che ane chevaTe kSapakazreNI pAmIne phlAvaMcaka thavAya che. A traNe yoga thavAmAM jinezvara prabhu preraka nimittakAraNa bane che. prabhunA anugraha vinA jIva AgaLa vadhI zakato nathI. kalAdiyoginAmasmAnmatto'pi jdddhiimtaam| zravaNAtpakSapAtAderupakAro'sti lezataH // 222 // mArAthI paNa jaDabuddhivALA evA kulAdi yogIone A graMthanA zravaNathI pakSapAta jAgavAthI lezamAtra temane thato upakAra e graMtharacanAnuM prayojana che. mArAthI paNa jaDabuddhivALA evA kulayogI. pravRttacayogIne A graMthanuM guru mukhe vinayapUrvaka zravaNa karavAthI yogadRSTimAM pakSapAta - zubhecchA jAgaze ane tethI samyakatva rUpa bIjanI puSTi thavA vaDe karIne temane thoDo paNa upakAra thaze e A graMtha banAvavAnuM prayojana che. sat zAstranA zravaNathI guNagrAhI mahAtmAo pratye temane pramodabhAva, bhakti, pakSapAta, zubhecchA utpanna thaze. yogamArganuM temane yathArtha jJAna thaze. tenAthI temane prApta samyaktvarUpa yogabIja puSTa thaze, jemAMthI sadyogasAdhana rUpa aMkurA dze ane yogasiddhi rUpa vRkSa phlIphAlIne mokSarUpa Lane Apaze. bIjAne lezathI upakAra thaze e batAvavA dvArA bIjAne thatA lezathI upakAranuM gauNa paNuM batAvyuM che ane mukhya to meM AtmAnI smRtine mATe ja A graMtha banAvyA che tema temanuM kahevuM che. mArA AtmAno upakAra - mArA potAnA AtmArthanI siddhi e graMtha racanAnuM mukhya prayojana che. bIjA AtmAone yogadRSTimAM pakSapAta thAya tenAthI paropakAra zuM? te kahe che. tAttvikaH pakSapAtazca bhAvazUnyA ca yA kriyaa| anayo'ntaraM jJeyaM bhAnukhadyotayoriva // 223 // tAttvika pakSapAta ane bhAva zUnya kriyA be vaccenuM aMtara sUrya ane khajuA jeTaluM che. tAttvika pakSapAta sUryanI jema mahAna che jyAre bhAva vinAnI kriyA e to tenI apekSAe sAmAnya che. Avo tAttvika pakSapAta yoganA graMthamAM upajavAthI jIvano mokSa nikaTa AvI jAya che jyAre bhAva vinAnI kriyAo e kAMI jIvane saMsAra sAgara taravA samartha thatI nathI. dravya kriyAruci jIvaDAre, bhAvadharma rUcihIna; upadezaka paNa tehavA re, zuM kare jIva navIna... caMdrAnana jina 2010_05 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 yoga draSTinA ajavALAM bhAga - 3 tattvarasika jana thoDalA re. bahulo jana saMvAda jANo cho jinarAja jI re. saghaLo eha vivAda... caMdrAnana jina - devacaMdrajI mahArAja. saMsAramAM anaMtakALathI bhaTakatAM jIvane tattvano pakSapAta, tattvanI rUci UbhI thaI nahi ane atattvanI rUci nIkaLI nahi. yoga graMthanA zravaNa, manana, ciMtanathI jIvane tattvano pakSapAta Ubho thaI zake che ane tattvanA pakSapAtathI saMsAra kapAI jaI mokSa nikaTa Ave che mATe yogagraMtha jagatamAM upakAraka che. ravadyotakasya yattejastadalpaM ca vinAzI c| viparItamidaM bhAnoriti bhAvyamidaM budhaiH // 224 // khajuAnuM je teja che te alpa ane vinAzI che jyAre sUryanuM teja tethI viparIta che, ema paMDito vaDe bhAvavA yogya che. khajuo eka nAnuM jaMtu vizeSa che. jene AgIo paNa kahevAya che. te rAtrimAM camake che paNa teno prakAza alpa ane vinAzI che. AgIo thoDI thoDI vAre camake che pAcho virlIna thaI jAya che teno prakAza jIvana upayogI banato nathI. tenA prakAzamAM koI kArya thaI zakatuM nathI jyAre sUryano prakAza to dareka vastune prakAzita kare che teno prakAza pAmIne loko kAme lAgI jAya che. jyAM sudhI te rahe tyAM sudhI loko kArya karavAmAM pravRtta thAya che. nija svarUpa je kiriyA sAdhe teha adhyAtama lahIye re je kiriyA karI caugati sAdhe te na adhyAtama kahIye re... AnaMdaghanajI. bhAvavinAnI dravyakriyA khajuA jevI che je mAmulI puNya baMdhAve che. AtmA. upara koI saMskAranuM AdhAna karatI nathI. paralokamAM tenAthI AtmAno koI abhyadaya thato nathI. AtmAnA guNane je sAdhI Ape tevI kriyA ane tenuM jJAna ja adhyAtma che. korA jJAna ane korI kriyAnI koI kiMmata nathI. tattvano pakSapAta e to AtmAno abhyadaya sAdhe che e AvethI durgati upara tALA lAgI jAya che. tAttvika pakSapAtavALAne vaMdittAsUtra maLyoti ho vaMdho nuM vidhAna kare che. tAtvika pakSapAta vedhasaMvedhapadavALAne hoya che. je AvethI heya nuM heya rUpe ane upAdeyanuM upAdeya rUpe saMvedana thAya che. sUryano prakAza jema vyApaka ane avinAzI. che tema tattvano pakSapAta AtmAmAMthI ajJAna rUpa aMdhakArane ulecIne samyakatvano prakAza phlAve che je Ave chate jIvane huM vinAzI nathI paNa avinAzI chuM evI pratIti thAya che. zravaNe prArthanIyAH syurna hi yogyAH kadAcana / yanaH kalyANasattvAnAM mahAratne sthito yataH // 225 // yogya jIvone zravaNa mATe prArthanA karavAnI jarUra nathI kemake puNyazALI puruSono ciMtAmaNiratna mATe svataH prayatna hoya ja che. 2010_05 Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 451 puNyazALI jIvo ciMtAmaNiratna mATe prayatna karatA hoya che kemake enI kiMmata samaje che ke icchita arthane ApavAmAM e samartha che. e AvethI duHkha, dAridra, apayaza badhuM cAlyuM jAya che mATe te jIvo tene meLavavA prayatna kare ja. te mATe tene prArthanA karavAnI jarUra rahetI nathI tema je jIvo tattvazravaNanI kiMmata samaje che, jene khabara che ke saMsAra Akho atattva che. indriyo, viSayo, kaSAyo, svajana, kuTuMba vagere atattva che. tenI sAme tattvano raMga lAge, tattvano pakSapAta jAge to ja A mAnavabhava saraLa che anyathA to atattvanA raMgathI durgati nizcita che AvuM samajanAra AtmAone tattvazravaNa mATe prArthanA karavI paDatI nathI e to vagara prArthanA karyo paNa zravaNa kare che. tattva zravaNa karatA ekAda vastu para paNa jo rUci UbhI thaI gaI to jIvane ghaNo lAbha thaI jAya che. zravaNa pachI manana ane ciMtana joIe. tattva ghUMTAvuM joIe to ja kSayopazama jAge to ja tattva pakSapAta Ubho thAya. naitadvidastvayogyebhyo dadatyenaM tathApi tu / haribhadra idaM prAha naitebhyo deya AdarAt // 226 // yogane jANanArA AcAryo ayogyane A yogadRSTi samuccayagraMtha ApatA nathI to paNa haribhadrasUri mahArAja Adara pUrvaka - namravacana pUrvaka kahe che ke A graMtha ayogyane ApavA yogya nathI. AgaLanA zlokamAM yogya evA kulayogI vagere ne A graMtha upakAraka thaze ane teo zravaNane mATe prArthanIya nathI kAraNa ke teo svarasathI ja temAM pravRtti karatA hoya che ema kahyuM to pachI prazna thAya ke kulayogI, pravRttacakrayogI sivAyanA bIjAne tame kema TALaoN cho ? temane zravaNa mATe preraNA kema karatA nathI ? teno javAba ApatA kahe che ke yogAcAryo apAtrone A graMtha ApavAnI spaSTa nA pADe che. ghasIne nA pADe che to paNa haribhari mahArAja to mArkavatAthI samajAvaTabharI rIte, eone khoTuM na lAge te rIte vivekabharI mIThAzathI kahe che ke teone A graMtha ApavA yogya nathI. je jIvo je vastune pacAvavA, pariNamAvavA samartha nathI. uparathI jene viparIta pariNamana thAya tema che tevA apAtra, ayogya ane anadhikArI jIvone te vastu ApavAthI zuM lAbha ? arthAt lAbha to leza mAtra thato nathI paNa temanI mithyA buddhine kAraNe nukasAna thAya tema che mATe teonI pratye hRdayamAM karUNA hovAthI temane teo ApavAnI nA pADe che. ayogyane ApavAnI kema nA pADe che te kahe che avajJeha kRtAlpApi. yadanAya jAyate / / atastatparihArArtha na punarbhAva doSataH // 227 // 2010_05 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 2 yoga draSTinAM ajavALAM bhAga - 3 karAyelI alpa evI paNa avajJA je kAraNathI anarthane mATe thAya che. AthI karIne te avajJAno parihAra karavAne mATe niSedha kare che. paraMtu zuddhatArUpa bhAva doSanA kAraNe nA kahetA nathI. yoga dRSTi graMthano viSaya mahAna che. mahAna viSayanI avajJA karavAthI anartha paNa mahAna thAya. mahAna vastunI avajJA karavAthI, AzAtanA karavAthI jIvane bhavAMtare tenA mAThA Lo durgatimAM bhogavavA paDe che ane kyAreka avajJA tIvrabhAve thaI jAya to te ja bhavamAM tenA kaTukavipAka bhogavavA paDe che. samyaktatvanI avajJA, AzAtanA karavAthI aMdaramAM rahela saMta tattva nAza pAme che. ArAdhanAthI sat prasanna thAya che. virAdhanAthI sat tattva aprasanna bane che mATe ayogya jIvo A mahAna graMthanI AzAtanA dvArA du:kha na bhogave tevI karUNA buddhithI haribhadrasUrimahArAja teno niSedha karI rahyA che paNa temane jIvo pratye dveSa, durbhAva ke mAtsarya vagere nathI ke jethI kSadrabuddhithI teno niSedha kare. yogyebhyastu prayatnena, deyo'yaM vidhinAnvitaiH / mAtsaryaviraheNoccaiH zreyovighnaprazAntaye // 228 // A graMtha yogya zrotAone vidhi sAcavIne, mAtsarya rahita thaIne kalyANakArI kAryamAM vidhvanI prazAMti mATe prayatnapUrvaka ApavA yogya che. jema ayogyane A graMtha ApavA yogya nathI tema yogya zrotAone mAtsarya vagara, upayogapUrvaka ApavA yogya che. ApatI vakhate zravaNanA viSayamAM vidhi jALavavA yogya che. ApanAra mahAtmAnuM bahumAna, Adara, vaMdanAdi karavA, ekAgratA pUrvaka hAtha joDIne sAMbhaLavuM, sAMbhaLatA najara gurunI sAme rAkhavI sAMbhaLatA vismaya, ahobhAva vyakta karavo, mukha upara saMveganA bhAva vyakta karavA. A pramANe vidhi yukta zrotAne ApavA yogya che. vidhi vagaranA zrotAone ApavAmAM Ave to karma baMdha thAya tenAthI anarthanI paraMparA cAle. ApanAre paNa A graMtha mAtsarya vinA eka mAtra svaparanA kalyANanI buddhithI Apavo. A pramANe apAyela graMtha kalyANakArI kAryamAM AtmAmAM paDela aMtarAyabhUta pApa karmano nAza kare che. A pramANe ApavAthI sva-paranuM ekAMte kalyANa thAya che. 2010_05 Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke guru e jIvaMta paramAtmA che re ! | jIvaMta gurubhagavaMtanA anAbhoga-anupayogAdi kAraNe thatAM nAnakaDAM doSone ! | manamAM rAkhIne guru pratyenA Adara bahumAnane khoI nAkhanAra ziSya vAstavamAM potAnuM | sarvasva gumAve che ane AdhyAtmika jagatamAM bhikhArI -- daridrI tarIkenuM sthAna meLave che che. choDa upara gulAbanA phUla thoDA hoya ane kAMTA ghaNAM hoya chatAM ziSTa puruSo ene gulAbano ja choDa kahe che, kAMTAno nahi. A paMca mahAvratanuM pAlana, saMyamanA mULaguNa, saraLatA, bhadriktA vagere guNaratnothI bharapUra gurubhagavaMtamAM nAnakaDAM doSa dekhAvAne kAraNe guruno tiraskAra karanArI vyakti | vAstavamAM traNakALanA sarvakSetranA anaMtA gurubhagavaMtonI AzAtanAnuM ghora pApa bAMdhe I che. eka susAdhu ke susAdhvIno tiraskAra karanAra aDhI dvipanA badhA sAdhu sAdhvInA | AzAtanAnuM ghora pApa bAMdhI bhaviSyamAM sadguru prApta na thAya evI ayogyatA potAnA AtmAmAM ubhI kare che.. | ziSyanI ayogyatA ke pApodayanA kAraNe gurune kadAca ziSya upara vizeSa ! | lAgaNI ke dekharekha na hoya to paNa ekalavyanI jema gurune hRdayamAM sthApita karanAra ? TUMka samayamAM saMsAra sAgara tarI jAya che. je gurune hRdayamAM sthApita karato nathI te prabhunA ! ; hRdayamAM kyAre paNa sthAna maLavAnuM saubhAgya prApta karato nathI. gurune manamaMdiramAM pratiSThita nahi karanAra vyakti sadA bhAvasaMyamamAM sthira rahevAnuM sAmarthya prApta karavAmAM ' ke anya saMyamInA hRdayamAM sthAna meLavavAmAM niSphaLa jAya che. | guru e jIvaMta paramAtmA che. mUrtisvarUpa bhagavAnanI bhakti paNa jIvaMta bhagavAna ! | svarUpa gurunI upekSA karIne karavAmAM Ave to tenI vizeSa kiMmata nathI. jIvatA bApanI ! 1 upekSA karIne bApAnA phoTAnI sAme dhUpa-dIpa kare tenI kiMmata keTalI ? jIvaMta bhagavAna ! | svarUpa gurunI tarapha-samarpaNabhAva e paramAtmAnI bhAvapUjA che eTalA mATe dareka ziSya | I potAnA gurune kevala jJAnI samajIne temanI sAthe vyavahAra karavo joIe. guruna I upAsanA karanAra paramAtmAnI upAsanA kare che. pote samartha hovA chatAM guruno khoTo . I paNa Thapako sahana karanAra caMDarudrAcAryanA ziSyanI jema jaldIthI AgaLa vadhI jAya che. | 1 gurunA khoTA paNa ThapakAne sahana karanAra caMDarudrAcAryanA ziSyanI jema jaldIthI gaot | ; vadhI jAya che. gurunA khoTA paNa ThapakAne sahana karanAra guru pratyenA bahumAnane sUcita . ' kare che. guru pratye samarpaNabhAva na hoya to mAMkhInI pAMkha paNa na dubhAya evA nirmaLa ; ! cAritrane bhAvacAritra na kahevAya. guru pratye samarpitabhAva e sarvaviratinuM mULa che ! 1 anyathA karoDa rUpiyAnA paNa phaLavALI kriyA mAmUlI phaLavALI thAya. gurnAdithI je vAta ! chUpAvavAmAM Ave te vAta sArI hoya to paNa te aviratinI poSaka che. 18 | T pApasthAnakothI bacavA guruvacananAnusAre ApaNuM jIvana bane to virati Ave kAraNa ke ! | cAritrano abhyAsa niyaMtraNavALo che. | guru pratyenA samarpaNabhAvathI AtmA trIje bhave paNa mokSa jAya evuM banI zake. kAraNake tenA prabhAve sAkSAta tIrthakaradevanI ArAdhanA karavAnuM sadbhAgya bhavAMtaramAM ! i maLe, gurunI khoTIpaNa vAto sahana karavAmAM guNanI vRddhi che. anyathA guNano hrAsa che. | - siddhAnta divAkara AcAryadeva zrIjayaghoSasUrijI mahArAjA | elibiary org