Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA paramAgamasAra 1-1
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ phona 2 saritA (bhAga-1) : (paramAgamasAra graMthamAMthI keTalAka cUMTelA vacanAmRto upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) O - SY prakAzaka vItarAga sat sAhitya prasAraka TrasTa bhAvanagara
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka tathA prApti sthAnaH vitarAga sasAhitya prasAraka TrasTa 580, jUnI mANekavADI, pU. gurudevazrI kAnajI svAmI mArga bhAvanagara-364001 phonaH (0278) 2423207 prathamavRtti H Disembara, 2002 (pUjya bhAIzrI zazIbhAInI 70 mI janma jayaMtI) prata H 1000 pRSTha saMkhyA : 8+240=248 paDatara kiMmataH 35/vecANa kiMmata : 30/ lesara TAIpa seTiMga: pUjA imezansa ploTa naM. 107pae, "mAtRchAyA', AMbAvADI bhAvanagara-364001 phona : 2203470 mudrakaH . bhagavatI ophaseTa 15, sI. baMsIdhara milA kampAunDa, bAraDolapurA, amadAvAda-380004 phonaH 217349242167603
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtmayugasRSTA pUjaya gurudevazrI kAnajIsvAmI
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 prakAzakIya 'kahAna ratna saritA'(bhAga-1) nAmaka A laghukAya graMthanuM prakAzana karatAM amone atyaMta harSa thAya che. A graMthanA viSayanuM saMkSepa vivaraNa 'viSaya praveza' mAM ApavAmAM Avela che. vItarAga deva, guru, zAstrano yoga thayA pachI paNa kevA kevA prakAranI bhUlone kA2Ne jIva mokSamArgathI vaMcita rahI jAya che, e viSaya upara adhyAtma yugapuruSa pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIe anekavidha prakAre spaSTIkaraNa ApyuM che. AvA aneka prakAranA bola paramAgamasAra' nAmanA graMthamAM saMkalita karavAmAM AvyA che. evA yugapuruSa pUjya gurudevazrInA aneka varSono samAgama tathA nikaTa sAnnidhya jemane saMprApta thayuM che, evA siddhAMtaniSTha pUjya bhAIzrI zazIbhAIe svayaMnI saraLa tathA maulika zailImAM 'paramAgamasAra' nA vacanAmRto upara pravacano ApyA che. je prastuta graMthamAM prakAzita karavAmAM AvyA che. mArganI khoja jene cAle evA supAtra jIvone mATe A prakAzana avazya eka prakAzasthaMbha samAna nIvaDaze evI AzA che. 'kahAna ratna saritA' mumukSujIvane caitanyaprANanuM navajIvana arpe evI che. je saritAmAM vahetAM caitanyAmRtanuM pAna karI mumukSujIva ajara amara padane prApta thaI zake che. A graMthanuM adhyayana karavAthI pAThakavargane avazya amUlya evAM anekavidha viSayo saMbaMdhita mArgadarzana maLaze evo vizvAsa che. AvAM ja amUlya pravacano bhaviSyamAM judAM-judAM bhAgomAM prakAzita ka2vAnI bhAvanA che. A graMthamAM chapAyelAM sarva pravacanone sau prathama akSarazaH oNDiyo keseTa uparathI utArI levAmAM AvyA che. tyArabAda tenuM saMpAdana karatI vakhate paNa keseTone sAMbhaLIne saMpAdana karavAmAM AvyuM che. jemAM jarUra lAge tyAM vAkya racanAne pUrNa ka2vA arthe kauMsa bharavAmAM AvyA che. tyArabAda presamAM mokalatAM pahelAM bIjA mumukSu dvArA keseTa sAMbhaLIne pharIthI meLavI
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ levAmAM AvyAM che. jethI koI kSati rahI javA pAmI hoya to nIkaLI jAya. prastuta graMthanA prakAzana arthe prApta dAnarAzinuM sAbhAra vivaraNa anyatra ApavAmAM Avela che. oNDiyo keseTa uparathI pravacanone utArI ApavA badala zrI kanubhAI zAha, amadAvAda tathA ku. nItAbahena zAha, bhAvanagarano AbhAra mAnavAmAM Ave che. tathA anya mumukSuoe A prakAzana kAryamAM sahakAra Apyo che temano paNa AbhAra mAnavAmAM Ave che. graMthanA suMdara TAIpa seTiMga mATe "pUjA iprezansa no tathA suMdara mudraNa kArya karI ApavA badala "bhagavatI ophaseTa' no AbhAra mAnavAmAM Ave che. vItarAga sat sAhitya prakAzananA kAryamAM manathI, vacanathI ke kAyAthI koIpaNa prakAranI kSati rahI javA pAmI hoya to zuddha aMtaHkaraNa pUrvaka vItarAga deva, guru, zAstranI kSamA yAcIe chIe. tathApi pAThakavargane vinaMtI karavAmAM Ave che ke koI kSati dRSTigocara thAya to avazya jANa kare. jethI bhaviSyamAM te prakAranI bhUlanuM punarAvartana na thAya. aMtataH A graMthanA svAdhyAyathI sarva jIvo muktinA paMthane pAmI zAzvata sukha-zAMtine prApta thAo e ja bhAvanA. tA. 19-11-2002 TrasTIgaNa (kArataka suda-15, vitarAga satsAhitya prasAraka TrasTa zrImad rAjacaMdra janmajayaMtI dina)
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ - kema cho kilo che ? ? ta samyurti pUjaya bhAIzrI zazIbhAI
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' viSaya praveza kahAna ratna saritA' nAmaka A graMthamAM pUjya gurudevazrInA vacanAmRta paramAgamasAra nA keTalAka cUMTelA vacanAmRto upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano che. pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIe 45-45 varSo sudhI aneka mahAna paramAgamo upara pravacano ApI adhyAtmanI saritA vahAvI. A pravacano Atmadharma mAM niyamita rUpe prakAzita thatAM hatAM. te pravacanomAMthI paNa AkhA pravacanano kasa jyAM paDyo hoya tevAM vacanAmRtone judAM tAravIne eka viziSTa graMtha taiyAra karavAmAM Avyo jenuM nAma che "paramAgamasAra' A graMthanAM vacanAmRtonuM saMkalana sadharmaniSTha, tattvapremI, pUjya bhAIzrI zazIbhAI dvArA thayeluM che. paramAgamasAra' graMthamAM anekAneka viSayonI chaNAvaTa karatAM aneka bola tAravI levAmAM AvyA che. A graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA Azare 800 jeTalAM pravacano thayelAM che. bhAvanagara sthita "zrI zazIprabhu sAdhanA smRti maMdira mAM nitya A graMtha upara cAlatAM pUjya bhAIzrInA pravacano sAMbhaLatAM evI pratIti thAya che ke pUjya gurudevazrInA eka-eka vacanAmRto e mAtra vacanAmRta nathI paraMtu ratnonI khANa che. pratyeka vacanAmRto upara thayelAM pUjya bhAIzrInA pravacano e vAtanI pratIti karAve che ke, kharekhara jJAnIpuruSanA pratyeka zabdamAM anaMta Agama rahyAM che pUjya bahenazrI caMpAbahenanA vacanAnusAra gurudevazrIne zrutanI labdhi hatI e vAtanI paNa avazya pratIti thAya che. AvA anekAneka ratnothI vibhuSita paramAgamasAra graMthamAMthI sAMprata mumukSujIvonI kyAM bhUla rahI jAya che athavA AtmasvarUpanI prApti kema thatI nathI ? A viSaya upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA thayelAM pravacanone A laghukAya graMthamAM samAviSTa karavAmAM AvyAM che. vItarAga deva, guru, zAstra tathA pratyakSa anuruSano samAgama prApta thayA pachI paNa mumukSu jIva kevA prakAre ane kyAM aTakI jAya che, te viSayanuM atyaMta suMdara tathA rasaprada nirUpaNa A pravacanomAM thayela che. kuTuMba-parivAra, dhana-saMpatti, AbarU-kIrti AdinI rahI jatI hUMpha-mIThAza, zubharAganI mIThAza, vItarAga deva, guru, zAstrano
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoga thayA pachI paNa kevI-kevI bhUla rahI jAya che tathA vikalponI Azrayabuddhi tathA ekatvabuddhi kevI rIte rahI jAya che taviSayaka aneruM spaSTIkaraNa A pravacanomAM prakAzita thayuM che. tauparAMta A pravacanomAM uparokta bhUlone kayA prakAre sUkSma anubhava paddhati-prayogAtmaka paddhatithI maTADavI tenuM paNa prayogAtmaka mArgadarzana AvyuM che. je mumukSujIva mATe atyaMta atyaMta upakArI nIvaDe tema che. pUjya gurudevazrI aneka vAra pravacanomAM pramudita thaIne gAtAM - 'saheje samudra ullasyo, jemAM ratana taNANAM jAya, bhAgyavAna kara vAvare, jenI motIe mUThIyuM bharAya !" pUjya gurudevazrI dvArA pravAhita ratnonI saritA arthAt vacanAmRto upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano, e mumukSujIva mATe amRta saritAmAM snAna karI pUrNa pavitratA prApta karavA barAbara che. aMtataH pratyeka mumukSu A "kahAna ratna saritA mAM snAna karI pratyeka vacanarUpI ratnane aMgIkAra karI svayane AtmaguNaratnothI suzobhita kare evI pavitra bhAvanA sAthe deva, guru, zAstranA caraNomAM vaMdana karI virAma pAmIe chIe. parama puruSa prabhu sadguru, parama jJAna sukhadhAma, jeNe ApyuM bhAna nija, tene sadA praNAma.' iti zivam
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ parama kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajI
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA' pravacana anukramaNikA paramAgamasAra" bola naMbara pRSTha saMkhyA pravacana kramAMka bola-89 * * * * * * * * * * 8 bola96 , , , * * * * * * * OOK 021 8 044 6 064 OM 8 8 8 OM 8 8 8 8 $ $ $ $ 075 * 093 098 107. * * * * * 114 bola-228 1 23 bola99 . . . . . . bola99 . * * * * bola-1O . . . . bAla-162 , , , , * * * * * * * * * * * * * bola-168 . . . . , , bola-191 . . . . bola ra14 . . . bola-214 . . . bola-216 . . . 16 * * * * * * * * * * * * * * * * * bola-22) . . . 20 * * * * * * * * * * * * * * * * * 28 , , * * , , * * , * * * * * * * * * * * * * * * * * bola-233 * * * * * * * * * * * * * * * * * bola-234 . . . 34 * * * * * * * * * * * * * * * * * bola-238 . . . S8 * * * * * * * * * * * * * * * * * bola-240 0 * * * * * * * * * * * * * * * * * bola-241 . . . . . . . . * * * * * * * * * bola-242 . . . * * * * * * * * * bola-243 . . . bola-243 . . . bola-248 . . . . bola-248 . . . 48 , , , , , , , , , , , , * * * * * bola-250 . . . 'S 143 151 166 173 $ $ $ $ $ $ $ $ $ 210 2 1 5. bola-251 , , , * * * * * * * *
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'kahAna ratna saritA' pustakanA prakAzanArthe Avela dAnarAzi DaoN. rAjendrabhAI zAha, surata sva. nyAlacaMda vIracaMda vorA parivAra, bhAvanagara zrI hemaMtabhAI zAha, muMbaI sva. ramAbahena nagInadAsa bhAyANI, kalakattA zrImatI vimalAdevI hIrAlAla jaina, bhAvanagara eka mumukSu, bhAvanagara zrI prazAMtabhAI jaina, bhAvanagara 8 zrI varUNabhAI jaina, bhAvanagara ku. svAtIbahena jaina, bhAvanagara sva. ratilAla gopAladAsa zAhanA smaraNArthe ha. bAbubhAI gopAladAsa zrI pUjAbahena jaina, bhAvanagara zrImatI snehalatAbahena zAha, bhAvanagara 12,500/ 5,000/ 2,500/ 2,500/ 2,100/ 1,500/ 1,000/ 1,000/ 1,000/ 501/ 500/ 101/ A pustaknI koIpaNa prakAre azAtanA ke virAdhanA na thAya tenuM lakSa rAmA vinaMtI.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ cI. RtAne smAraNAMjalI bahu puNya kerA puMjathI saddharma saMskAra sabhara ane vItarAga deva-gurunI bhaktiyukta dAdA DaoN. pI. vI. zAha (pUjya kRpALudeva / pUjya gurudevazrI kAnajI svAmInA ananya bhakta / prabuddha pravacanakAra) nA kuTuMbamAM teM tAro A manuSya avatAra tA. 23-10-1976nA besatA varSanA zubha dine prApta karyo. bALavayathI pUjya kRpALudeva, pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI, pUjya benIzrI bena, vi. nAM upadezathI tathA pUjya bhAIzrI zazIbhAI zeTha (jeo ApaNe tyAM be vakhata 2helAM ane tane teozrInI bhakti / sevA / satsaMgano lAbha maLelo) nAM paricayathI keLavAyela tArI dhArmika abhirUcI, yuvAnImAM Daga bharatA, prApta thayela pratyakSa pUjya zrI rAkezabhAInI vItarAgI chAyAnA avalaMbane paripakva banI. tAruM jIvana maitrI, samaja zakti, zAMtatA ane smitathI chalakAtu hatuM, tAruM vyaktitva prema, prasannatA, komaLatA ane saumyatAnI chabI hatuM, jJAnIonA zrI caraNa prati jIvana pravAhane vALI teM AtmahitanA mahApaMthe Daga bharI dIdhAM hatAM; paraMtu tyAM to dudevavazAt atyaMta durlabha evo A mAnavabhava, lagnanAM eka mahinAmAM ja, 23 varSanI alpa vayamAM aNadhAryA aMtane pAmyo, zrIgurunI AjJA bhaktimAM lIna evA tArA pavitrAtmAe vIjaLInAM jhabakArA jevA A dehano tyAga karI dIdho, AjJA pAlanarUpa bhAthuM laI tuM bhavasAgara taravA nIkaLI paDI ane amane tAro sadAne mATe du:khada viyoga thaI paDyo. tArI kAyamI vidAya amane saMsAranI atyaMta kSaNabhaMguratA, asAratA ane khAsa to azaraNatA pratyakSa darzAvIne A mahA, TUMkA paraMtu aniyata AyuSyavALA manuSyadehane mAtra AtmakalyANa arthe ja vAparavAnI zIkha temaja preraNA daDha karAvI rahI che. AjJA bhaktinI apUrva rUcIrUpa tArA saMdezane ame amAro jIvanamaMtra banAvI tane A hRdayabhInI smaraNAMjalI arpIe chIe. tuM ane amo sau zIghra vItarAga deva-guru dharma pasAye - (AzIrvAdathI) sahajAtma svarUpamAM sthita thaI nija anaMtasukhanAM svAmI banIe e ja paramakRpALu paramAtmAne prayAcanA. DaoN. rAjendra pI. zAha suzilA zAha ci. meghA zAha DaoN. atula zAha bInA zAha samIra jhaverI tathA pIyara - zvasura pakSanAM sarva snehi / svajano. (ci. RtAnA smaraNArthe DaoN. rAjendrabhAI zAha taraphathI rU. 12,500/- prApta thayA che.)
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ vItarAgAya namaH * kahAna ratna saritA 5 ) ka POEMS *** "rAga che te cUDela DAkaNa samAna che, rAgano prema karavAthI e tane khAI jaze-bharakhI jaze. pAparAganI to zuM vAta ! paNa zubharAga ke jeNe hajAro rANI choDIne rAjapATa choDIne * paMcamahAvratanA zubharAgamAM prema karyo che te AnaMdasvarUpa che AtmAne ghAyala kare che, mArI nAkhe che. vItarAgabhAva dharma che tene rAgabhAvathI dharma manAve te vItarAganA verI che. pApI mithyASTi che." 89. pravacana-1, tA. 24-10-82 (paramAgamasAra, bola-89). ahIMyA kahe che ke "rAga che te cUDela DAkaNa samAna che.... lyo, ThIka ! A sIdhuM ja Ama AvyuM che) ke, e rAga che te cUDela ane DAkaNa samAna che. lokamAM preta yonImAM A badhAM) nAma levAmAM Ave che . DAkaNa, cUDela, bhUta, preta, pizAca, khavIsa vagere). nAnapaNamAM
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 [paramAgamasA2-89] vAto sAMbhaLI che ne ! gAmaDAMmAM ucharyA hoya teNe badhuM sAMbhaLyuM hoya. (loko) kahe che ke (e) bahu vaLage - cUDela hoya, DAkaNa hoya e bahu vaLage. ame nAnapaNamAM evI vArtAo bahu sAMbhaLatA (ke) phalANI vAgharaNa che e DAkaNa che ne cUDela che, Ama che ne tema che. eka to dekhAva evo bihAmaNo hoya ane e vaLage che, ema kahevAya. vaLage phaLage (evuM) to kAMI nathI paNa evA kAcI chAtInAM hoya ene bhramaNAM thaI jAya che ke mane Ama thaI gayuM, mane Ama thaI gayuM ane pachI bahu parezAna thAya che. jyAre e jIvane bhramaNA thAya che ke mane DAkaNa ke cUDela kAMIka vaLagyuM che pachI bahu du:khI thAya. enuM cit kyAMya ThekANe rahe nahi, eTaluM citta asthira thAya ke e zuM bole che ? zuM khAya che ? zuM ceSTA kare che ? enI ene potAne khabara rahe nahi. pAgalavat avasthA thaI jAya. ema (ahIMyA) kahe che ke A rAganI rucimAM rAgane je vaLagyo che, e DAkaNa to ene nathI vaLagI paNa e (pote) DAkaNane vaLagyo che. ene pAgalapaNa Avaze, gAMDapaNa Avaze, (ema) kahe che. bIjuM kAMI nahi thAya paNa ene gAMDapaNa AvI jaze. - rAga che te cUDela ane DAkaNa samAna che. gurudevanI zailI che e Powerful bahu hatI ! topanA goLA jevI !! game tevo mithyAtvano gaDha hoya (A) topano goLo jAya eTale bhUkke bhUkkA, phurace phuracA, kAMkare kAMkarI judI pADI nAkhe ! patharA judI pADI nAkhe (ema) nahi paNa kAMkare kAMkarI judI pADI nAkhe !! (kahe che ke) '...rAgano prema karavAthI e tane khAI jaze bharakhI jaze.' A DAkaNa khAI jAya che ne bharakhI jAya che, ema ja kahe che ne! Actually DAkaNa baTakAM bhare che evuM kAMI banatuM nathI. paNa (jene AvI kalpanA thAya che) enuM zarIra gaLI jAya che. bhayane vaza ane e gAMDapaNane vaza je zarIranA koSa che e badhAM gaLavA lAge che. eTale mANasa evo kRza thaIne mare che. tyAre ene ema kahe che ke ene DAkaNa bharakhI gaI ane ene cUDela bharakhI gaI, khAI gaI ! paNa ene koI khAvA AvyuM nathI. prazna :- A preta yonI haze kharI ? samAdhAna :- hA, preta yonI che, paNa loko mAne che evuM nathI ke koIne -
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA e vaLage che. e devanI yonI che, halakA devanI yonI che. ApaNe jema cAMDAla evA hoya che ne ! nIca jAtinA manuSya jAtinA - nIcAmAM nIcI jAtinA vyaMtaradevanI AyuSya hoya che eTale badhAM jANatA hoya, 2025 peDhI sudhInuM jANatAM hoya (eTale) evo badho bhrama kare. paNa e zAstramAMthI vAta bahAra AvI eTale bIkanA mAryA lokone bIjI rIte thaI gaI. bAkI kharekhara evuM kAMI banI zakatuM nathI. koI AtmA koI AtmAne vaLagI zake che ke praveza karI zake che (evuM banI zakatuM nathI). koInA dehamAM ke koInA AtmAmAM koI bIjo AtmA praveza karI zake che - e vastunA svarUpamAM nathI. paNa anAdino dehAtma buddhivALo jIva Darapoka che, bhayAnvIta che. aMdhAruM bhALe tyAM bIve ! pachI AbhAsa thAya emAM bIve emAM zuM navAI che ? paNa sarakhAInuM aMdhAruM hoya ne ekAMta hoya - ekalatA hoya, vastI na hoya to paNa mANasa bIve che, to pachI bIjA (prasaMgamAM na) bIvAno prazna kyAM rahe che ? pachI to ene (badhI) kalpanA thAya. ahIMyA manuSyamAM camAra, hoya che. ema e nIca e jAta che. enA moTA prazna :- svarUpa nirNaya mATeno sUkSma aMtarajalpa huM Avo chuM, huM Avo chuM, mAruM trikALI svarUpa AvuM che e vikalpa paNa DAkaNa jevo che ? * - samAdhAna :- to ene vaLagavuM ? jo e DAkaNa na hoya to ene vaLagavuM che ? zuM karavuM che ? nirNaya karavA mATe nahi paNa nirNaya thaI gayA pachI anubhava thayA pahelAM aMtaraja5 vartato hoya, A to enI vAta che. jIvane nirNaya paNa thaI gayo hoya bhale anubhava na thayo hoya pachI ene potAnA zuddhAtmasvabhAvanuM aMtara gholana cAlatuM hoya ane emAM sUkSma aMta2jalpa hoya to ene paNa choDe che tyAre zuddhopayogamAM Ave che ne ? to ene kyAM vaLagavAno savAla che ? mULa to rAga ne jJAnanA bhedajJAnamAM jovuM che zuM ? ke rAga malina che. viSTAno thoDoka nAno bhAga che, eTale sAro che, ema che ? ghaNI viSTA to kharAba che, saMDAsano Dabo to kharAba che paNa have thoDoka hoya to vAMdho nahi, caDAvo mAthe ! ema koI caDAve ? ene mAthe caDAvAya nahi. ema sUkSmamAM sUkSma rAga hoya to(paNa) ene mAthe caDAvavAno prazna
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ [paramAgamasAra-89] raheto nathI. je malinatA che ene dhoI nAkhavAno ja prazna che. (emAM) prazna kyAM che bIjo ? paNa e bhAvanuM malinapaNuM ene bhAsavuM joIe, ene jaNAvuM joIe, nahitara (e) choDe nahi. nahitara ene koI ne koI bahAne moha thAya . A to (svarU5) nirNayano rAga che ne ! A to nirNaya thayA pachI AtmA saMbaMdhita che ne ! AtmAnI sAthe A vikalpa saMbaMdha dharAve che ne ! A kyAM bahAranA paMcendriyanA viSaya sAthe saMbaMdha dharAve che ? kahe che ke e paMcendriyanA viSaya sAthe saMbaMdha dharAvato azubharAga ane koIpaNa jAtino rAga . pachI bhale zuddhAtmAnA vikalpano (rAga hoya paNa jAta to rAganI che ke bIjI koI che ? enuM je tattva che e to bannemAM sAmAnya che. eTale to tattvadRSTie ene Asrava kahyuM, tattvadaSTie ene baMdha kahyo. enuM tattva zuM che ? enuM tattva to eka ja che, tyAM tattva be nathI. emAM tattva be thatAM nathI, eka ja tattva che. sarasa majAnA ThaMDA sugaMdhita pANIthI nhAtA hoya emAM (koI) ema kahe ke thoDIka viSTA tamane zuM naDe che ? kyAM jhAjhI che ? camacI bharIne nAkhIe chIe. tame AkhA hojathI nahAvo cho, have emAM eka camacIno zuM vAMdho che ? eka camacI e paNa bhegA bhegI ! viSTA nahi viSTAnuM mAtra pANI ja lyo ! viSTA paNa nahi, maMda kareluM (pANI). viSTA to vaLI ghaniSTa che A to pravAhI karI nAkhyuM hoya, bolo ! maMda karI nAkhyuM hoya pachI zuM vAMdho che ? maMdamAM paNa tamane zuM vAMdho che ? paNa bhAI ! eno chAMTo na levAya. camacI nahi, eno chAMTo (paNa) levAya nahi. enI (rAganI) jAta to oLakhavI joze ke nahi ? e prathama (svarU5) nirNayamAM jAti oLakhAya che. nirNaya ene kahIe ke je svabhAva jAti ane vibhAva jAtinI jAti nakkI kare che, tyAre ene nirNaya kahevAmAM Ave che. enI jAta nakkI karyA vinA nirNaya thayo che e vAta rahetI nathI. ekavAra enI jAta nakkI thaI gaI pachI e Ano (rAga) che ne phalANo che ne maMda che ne... enuM koI bahAnuM (ke) e vAta sAMbhaLavAnI rahetI nathI. koI bahAne e vAta sAMbhaLavAnI rahetI nathI. eTale to ekadama jorathI kahe che ke bhAI ! e cUDela che ne DAkaNa che e tane khAI jaze.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAmakAja kahAna ratna saritA e vArtAo to badhI evI Ave ke bhAI ! eka cUDela ne DAkaNa evI hatI ke parInuM rUpa laIne AvI. bahu svarUpavAna strI thaIne AvI. (eTale ene moha thAya. pachI ene e bharakhI gaI ! AvI badhI vArtA Ave. eno artha zuM che ? ke DAkaNa ne cUDela koI paNa rUpamAM hoya paraMtu jo enI jAta oLakhAI jAya to vAta pUrI thaI gaI. pachI enI suMdaratA upara moha thato nathI. mumukSu :- zubharAga dharmanA aMcaLA nIce Ave che ne pUjya bhAIzrI - hA, zubharAga che e dharmanA AMgaLA nIce, aMcaLA nIce Ave che. mumukSu - AkaruM paDe ! pUjya bhAIzrI :- evuM sAMbhaLyuM nathI eTale AkaruM paDe che. bIjI rIte sAMbhaLyuM che . A karavA jevuM che, A tame karo, A dharmanuM kAraNa che, dharmano pAyo che, Ama karatAM tamane dharma thaze; paraMparAe thaze, phalANuM... DhIkaNuM.... ema aneka rIte ene evuM UMdhuM nAkhyuM che, eTale ene AkaruM paDe che. bAkI mIThuM amRta jevuM che !! zuddhAtmAmAM dorI janAra che, e AnaMda amRtanuM pAna karAvanAra che. sahaja, saraLa ane sugama che. evuM AkaruM nathI kAMI. jeNe koI divasa) lohI na joyuM hoya ne e oparezana kema joI zake ? thoDuMka lohI nIkaLe tyAM ene arerATI thatI hoya, kAMTo vAge ne lohI nIkaLe ne charI vAge ne lohI nIkaLe to Ama bhALI - (joI) na zake. e (oparezanamAM) sIdho Ama dhAradAra charIthI phuvAro UDe evI rIte kApa mUke . e kema joI zake ? A dAktara che ne ene to sahaja thaI gayuM che. eka sAyakolojI enI taiyAra thaI gaI - mAnasa enuM e rIte ghaDAI gayuM. phaTa karato mUke ceko ! olo rADa bUma pADe e ene dekhAya ja nahi ne saMbhaLAya ja nahi ! A gumaDA ne ceko mAre che, dabAve che. aDI na zakAya ene e phaTa karatuM dhAradAra cappa mUke. Ama tarabUcamAM mUkene evI rIte mUke che ! (ahIMyA) kahe che ke e to eka mAnasika teyArIno savAla che. samajaNamAM eka mAnasika taiyArI thaI gaI ke A zubharAganI game teTalI prazaMsA, vakhANa
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ [paramAgamasAra-289] ne mahimA sAMbhaLyAM che, paNa satpuruSa - pramANa puruSa' ema kahe che ke ene vaLagavA jevuM nathI. e to DAkaNa ne cUDela jevI jAta che. ene vaLagIza to bharakhAI jaIza - khavAI jaIza. pachI ene kAMI lAgatuM nathI ke Ama kema kahe che ? AvuM kaThaNa kema kahe che ? e vAta rahetI nathI. (have kahe che) 'pAparAganI to zuM vAta !" enI to vAta karavAnI rahetI nathI, e to nirvivAda che. '...paNa zubharAga ke jeNe hajAro rANI choDIne rAjapATa choDIne paMcamahAvratanA zubharAgamAM prema karyo che te AnaMdasvarUpa AtmAne ghAyala kare che, mArI nAkhe che.' khUna kare che. ThIka ! je rAganA - azubharAganA prapaMcamAM racyo pacyo che ene AtmAnuM hita thAya che, evuM to koI nathI kahetuM. (to pachI) dharmAtmA kahe e to vAta ja rahetI nathI. paraMtu zubharAga ane te paNa kevo zubharAga ? ke vairAgyamAM AvIne je hajAro rANI choDe che ane e hajAro rANInA viyoganA kalpAMtanI sAme joto nathI. e (rANIone) choDe tyAre ene vairAgya Avyo che, enA parivArane koI vairAgya Avyo che, ema to che nahi. nirdaya nathI ? e dRSTikoNa tyAM apanAvI zakAya nahi. jyAre nirdoSatAmAM koI AgaLa vadhavA cAhe che tyAre rAgathI duHkhI thanAra pratye koI nirdayatA che, ema enA upara Aropa karI zakAya nahi. evo (A) viSaya che ane e to dareka viSayamAM banavAnuM. dArUno niSedha kare to kalAlano dhaMdho to bhAMge, bhAMge ne bhAMge ja. kalAla eTale dArU vecanAra. atyAre A Wine shop (calAve che e) badhAM sudharelA kalAla che. paNa eno dhaMdho bhAMge che) ne enA roTalAM upara tame pATu mAro cho, ema koI kahe (to) ? kahe che ke bhAI ! e to anivArya che. emAM koI bIjo rasto che nahi. e vastu anivArya che. enA puNya haze to bIjo koI vyavasAya karIne peTa bharaze paNa ene laIne dArUne kAMI anumodana karAya, ema na banI zake. ema sat-asanA viSayamAM paNa evuM ja che. tame satunI prasiddhi karavA jAva tyAre enI aMdara asatno niSedha thAya che. koI ema kahe ke tame bIjAM u52 dveSa karo cho. paNa dveSa karavAno tyAM hetu nathI. hetu sanuM sthApana karavAno che, sattne prasiddha karavAno che. tyAM anivAryapaNe Side
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA effect kAMIka ne kAMIka evI UbhI thAya, ene evo Aropa ApI zakAya nahi. (mATe) tame asatno dveSa karo cho . e prazna raheto nathI. (ahIM) kahe che ke zubharAga ke jeNe hajAro rANI choDIne rAjapATa choDIne paMcamahAvatanA zubharAgamAM prema karyo che...." bIjuM zuM che ke Ama tyAga karanAra hoya che, emAM tyAga karanAra samyagdaSTi hoya che enI to e tyAga pahelAnI je saMgavALI sthiti hoya che, enA parivAra AdinI sAthe paNa eTalI sajjanatAvALI hoya che ke eka to mamatvavALo jIva hoya ne emAM ene sajjanatA maLI eTale eNe to mamatA vadhArI mUkI hoya. e mamatAnA tIvarAgamAM jyAre ene ema thAya ke are...! A choDe che ! tyAre ene mRtyu jevuM duHkha thAya che. kevuM duHkha thAya ene ? mRtyumAM jema svajananAM viyoganuM duHkha thAya evuM svajananuM duHkha ene thAya che. paNa emAM bIjo koI upAya nathI. jyAM pariNAma pharI jAya che ne rAgathI rahita pariNAma thAya tyAM pachI ene rAgano raMga caDAvI zakAto nathI. A paristhiti kudaratI UbhI thAya che... kahe che ke evo zubharAga che (eTale ke) para padArthanA saMgamAMthI dUra thavAno ne asaMgapaNe rahevAno je zubha rAga che ane bIjAM jIvonI (eTale ke) koIne paNa . ekendriya parvatanA jIvone duHkhI na karavAM mATe enI hiMsA na thAya, ene duHkha na thAya, tethI mana-vacana-kAyAne saMyamitapaNe prevatAvavA arthe paMcamahAvrata, 28 mULaguNanA-zubhasagabhAM Ave che. e zabharAgano paNa prema karavA jevo nathI, ema kahevuM che. evA zubha rAgano paNa prema karavA jevo nathI. joke A zubharAga karatAMya te zuddhAtmAnA - abheda AtmAno je sUkSma vikala che tenI kakSA UMcI che. enI maMdatA ghaNI che. A to mithyASTine paNa thAya che. enI jAta (paMcamahAvratAdinA vikalpanI jAta) karatAM olAnI (abheda AtmAnA vikalpanI jAta ghaNI UMcI che. paNa loko e na samajI zake eTale A cIjane samajI zake (mATe) samartha dRSTAMta tarIke batAvavAmAM Ave che. kahe che ke evo zubharAgano prema (eTale ke evo je rAgano rAga te paNa AnaMdasvarUpane mAre che, AnaMdane utpanna thavA deto nathI. rAga game tevo hoya (paNa) rAgano rAga karavA jevo nathI. samyagdaSTine rAga thAya -- -- *
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ [paramAgamasArA-89] che. paNa ene rAgano rAga nathI ke A rAga ThIka che - evo ene rAga hoto nathI. e rAga paNa choDavA jevo che - ema ene enuM jJAna varte che. tethI ene jJAnamaya pariNamana che. ema kahevAmAM Ave che. jene rAgano rAga che tene anaMtAnubaMdhIno rAga che. kemake pachI eno rAga.... pachI eno rAga, eno rAga.... rAgano rAga... rAgano rAga. ene anaMtAnubaMdhIno rAga kahevAmAM Ave che. e mithyAdarzana sahita hoya che. (have kahe che, "vItarAgabhAva dharma che tene rAgabhAvathI dharma manAve te vItarAganA verI che. pApa mithyASTi che. vItarAganA mArgamAM vItarAganA verI che ema kahevAmAM Ave che. mArganA lUMTArA che." gurudeva to ema kahetAM ! bahu kaDaka bhASA vAparatAM - mArganA e lUMTArA che. jema mArgamAM koI aMtarIyALa tUTe ema A mArgane lUTe che. anyamatamAM to zubharAgane upAdeya mAnIne ghaNI vAto karavAmAM Ave che. paNa vartamAna kahevAtA saMpradAya buddhivALA jIvomAM . jaina saMpradAya buddhivALA jIvomAM e tattva dAkhala thaI jAya che. emAM gurudevane sAMbhaLelA paNa keTalAMka ApaNA vidvAnomAM paNa A tattva dAkhala thaI gayuM che !! emane ema rAgane Ama na karAya, e to paraMparAe mokSanuM kAraNa che, rAga vagara nahi cAle, zubha to karavuM ja paDaze. evI paristhitinI thoDI thoDI zarUAta thaI che. juo ! keTalo gurudeve to kaDaka viSaya lIdho che ! "cUDela che, DAkaNa che !!" kharekhara to vItarAgabhAva dharma che, tene koI rAgabhAvathI dharma manAve, ene sAdhana kahIne dharma manAve, ene paraMparAnuM sthAna ApIne dharma manAve te vItarAganA verI che, arihaMtanA verI che, munionA - AcAryonA verI che, ane anaMta jJAnIonA e verI che, ema kIdhuM che ! te mahA pApI mithyAdRSTi che. bhale pachI bIjo yama-niyama-saMyama pALatAM hoya ane nAnA pApa paNa na karatAM hoya topaNa e moTuM pApa kare che ! Ama kahe che. mahA pApI che, mithyAdRSTi che AkhA mArgane UkheDavAnI pravRtti kare che !!
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ "vrata-tapa-japathI AtmaprApti thaze . te jema zalya che, * tema zAstra abhyAsathI AtmA prApta thaze evI jenI mAnyatA che te paNa zalya che. Atmavastu tarapha daSTi karatAM ja * AtmaprApti thAya che." 9. pravacana-2, tA.04-11-1982 paramAgamasAra, bola - 96, pAnuM 31. "vrata-tapa-japathI AtmaprApti thaze . te jema zalya che, tema zAstra abhyAsathI AtmA prApta thaze evI banI mAnyatA che te paNa zalya che." zuM kIdhuM che ? thoDI kaThaNa vAta che. jagatamAM vratanA pariNAma, tapanA pariNAma, japanA pariNAma, e je-te prakAranA rAganA pariNAma che. kharekhara e rAganA pariNAma che. vrata saMbaMdhIno rAga, tapa saMbaMdhIno rAga, ja5 saMbaMdhIno rAga ane kriyA - e kriyAno rAga . vratanI, tapanI, japanI kriyAno rAga, tenAthI AtmaprApti thaze ema jagatamAM prasiddhapaNe mAnavAmAM Ave che ane te mAnyatA mithyA mAnyatArUpe zalya che. zalyano artha e che. jaldI na nIkaLe evI je mithyA mAnyatA che) ene zalya kahevAmAM Ave che. Ama to mithyAtvane zalya kahevAmAM Ave che paNa zalyano vizeSabhAva e che ke, jIva e mAnyatA jaldI choDe nahi. ulTAno e dharmanA bahAne ene daDha kare, tyAre ene zalya thaI gayuM che . ema kahevAmAM Ave che. Ane to daSTAMtamAM lIdhuM che . vrata-tapa-japathI AtmaprApti thaze evuM je
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10. piramAgamasArA-96] zalya, e to dRSTAMta che. eTale emAM to vAdavivAdano paNa savAla nathI, matAMtarano savAla nathI ke, enAthI AtmaprApti thaze ke nahi ? e to pragaTapaNe zalya che. tema zAstra abhyAsathI AtmA prApta thaze evI jenI mAnyatA che te paNa zalya che. A viSaya ApaNA samAjane lAgu paDe evo lIdho che. bIjAnI TIkA karavI sahelI che ke, bIjA loko vrata-tapanI bAhya kriyAkAMDamAM paDyA che. ApaNe kyAM bAhya kriyAkAMDamAM (dharma) mAnavAvALA chIe ? paNa zAstraabhyAsano rAga ane e rAgathI AtmAnI prApti e jeTaluM peluM zalya che kadAca tethI vadhAre kharAba evuM A moTuM zalya che! kemake ahIMyA ene thoDI bhrAMti evI rahI jAya ke, A zAstra abhyAsa che e to jJAnanI kriyA che. vrata-tapa-japamAM to rAganI kriyA che ane zAstra abhyAsamAM jJAnanI kriyA che. mATe enAthI to mane jarUra AtmaprApti thaze, thaze ne thaze ja. e vadhAre dRDha thAya che. eTale e thoDI vadhAre saMbhavita zilyanI kriyA thaI gaI. - jo ke jeTalAM zAstra abhyAsa kare che te sarvane AvuM zalya thAya ja evuM koI ahIMyA kahevA mAgatA nathI. paraMtu aMdaramAM AvuM kAMI thAya to (zalya thaI jAya). jema koI vizeSa-vizeSa zAstra abhyAsa karavA pAchaLa vadhAre cIkaNA rAgathI laMbAya che ane ahIMyA lAlabattI ApI che . cetavaNI ApI che ke, kAMI rakhe evuM zalya to nathI ghusI gayuM ne ? ke, A zAstra abhyAsa karatAM mane AtmaprApti thaI jaze, evuM zalya to nathI ne? athavA e bAhya zAstra abhyAsamAM vizeSa-vizeSa pravRtti karavAno rAga jora kare che to e zalya to nathI ne ? e vicAravuM ghaTe che. eTalI vAta che. levuM che ema ke, AtmaprApti to jJAnanI aMtaraMga kriyA - svasammukhanI aMtaraMga kriyAthI - aMtarmukhI kriyAthI thAya che. prApti thAya che eTale anubhava thAya che. evI vAta to zAstra abhyAsamAM Ave che ane chatAM e zAstrAbhyAsathI AtmaprApti thAya, lAbha thAya e vAtane zalyanA sthAnamAM mUkavAmAM Ave che. kahevA zuM mAge che AnI pAchaLa? vrata-tapa-japamAM to aMtarmukha thavuM evI spaSTa vAta AvatI nathI mAtra nAstino - bAhya padArtho saMbaMdhIta tyAgano viSaya Ave che. paNa zAstrAbhyAsamAM to A viSaya Ave che ke AtmA che te aMta tattvasvarUpa jJAyaka bhagavAna, anaMta guNamaya, aMtara
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 11 tattva che ane aMtarmukha thatAM enI siddhi, prApti, anubhava thAya che. AvI vAta je zAstraabhyAsamAM Ave, evA abhyAsane zalya kahe che to A kahevA zuM mAge che ? ATaluM vicAravA yogya che ke, evo vicAra paNa athavA zAstrono abhyAsa paNa para sanmukha jJAnamAM zAstrane avalaMbIne thAya che. gurudevazrI pravacana ApatAM, carcA karatAM, samajAvatAM tyAre aneka mumukSuo evI rIte pUchatAM ke, sAheba ! hajI spaSTa karo ! dRSTAMta ApIne spaSTa karo, nyAya-yuktithI spaSTa karo, hajI spaSTa karo, hajI cokhkhuM karo, ghaNI spaSTatA Ave chatAM evI mAgaNI thatI hatI. carcAo cAlatI hatI tyAre eka vicAra Avato hato ke, A je spaSTa karavAmAM pUchanArano je bhAva che te vakhate e manathI vicArIne viSayane spaSTa karavA mAge che. zuM che enI aMdara ! ke, mana dvArA ene jANavuM che ke, A AtmA kevo che ? ane eno anubhava kema thAya ? viSaya to 5ramArthano cAlato hato - koI ADA-avaLA viSayamAM vAta nahi, chatAM vadhAre spaSTa karavA mATe e mana Azrita je upayoga che ene laMbAvA mAge che ane evA spaSTIkaraNa dvArA kAMIka maLaze, kAMIka prApta thaze, kAMIka maLaze, evo je abhiprAya che - e abhiprAyane ahIMyA zalya kahevAmAM Ave che. (ahIMyA) kahe che ke, tuM bahirdizAmAM - bAhyadizAmAM - bahirmukha pariNAmamAM (zAstraabhyAsa kare) (e) jJAnanuM pariNAma bahirmukha hoya (to tenAthI AtmaprApti nathI). rAga to ekAMte bahirmukha pariNAma che ja (emAM to AtmaprAptino) prazna nathI. (kAraNake) rAga kadI aMtarmukha pariNAme hoto nathI ke utpanna thaI zakato nathI. paNa jJAnanA be prakAra che. eka bahirmukhajJAna ne eka aMtarmukhajJAna. baMnene jJAna ja kahevAmAM Ave che. jJAna che, jJAnano paryAya che emAM zAstrAbhyAsa che e bahirmukha jJAnano paryAya che ane aMtara anubhava che e jJAnano svasaMvedanarUpa aMtarmukhI paryAya che. e jJAnamAM AvA be prakAra paDe che. emAM ahIMyA bahirmukhatAno niSedha che. zAstra abhyAsanA bahAne paNa jo bahirmukhapaNuM anumodana ka2vAmAM Ave to emAM jIva bahAranI dizAmAM vizeSa pragati karavA mAge che. laMbAvI-laMbAvIne, pUchIpUchIne, samajI-samajIne, jANI-jANIne, spaSTatA mAgIne kyAM javA mAge che ? ke, jo bahAra javA mAge che to kahe che ke, e eka zalya utpanna thaze.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 piramAgamasAra-96] emAM ekalA jJAnano saMbaMdha nathI raheto. zalya kahIne gurudevazrI ema kahe che ke, ahIMyA mAnyatAne saMbaMdha thAya che. ekalA jJAna sAtheno A prakAra nathI raheto paNa ahIMyA tArI mAnyatAne A viSaya sparze che. tArI mAnyatA sAthe A saMbaMdha dharAve che. tane khyAla Ave ke na Ave paNa e Agraha che, e bahirmukhajJAnanI pradhAnatA che, e mukhyatA che. e tane moTuM nukasAna che, UMdhI mAnyatAmAM laI jaze ane ema lAgaze ke A zAstranA abhyAsamAM ApaNe bIjuM zuM nukasAnanuM kAma karIe chIe ? A to zAstrano abhyAsa che. AmAM thoDuM nukasAna thAya che ?_bIjI kriyA ne bIjo rAga hoya to ThIka che, A to jJAnano vyAyAma che, jJAnanI kriyA che ane satazAstromAM paNa evI rIte Ave che ke, tattvajJAna che, zAstrAbhyAsa che e samyakajJAnanuM athavA samyakadarzananuM nimitta gaNavAmAM AvyuM che, nimitta to kyAre kahevAya) ke, naimittika kriyA thAya tyAre enI anukULatA joIne nimitta kahevAmAM Ave che. naimittika kriyA na thAya to - e nimitta che . evuM to kyAreya . kadI koIe kahyuM nathI ke, naimittika kriyA na thAya - samyagdarzana na thAya ane zAstrAbhyAsane nimitta kaho tattvajJAnanA abhyAsane nimitta kaho! evI rIte to nimitta koIe kahyuM nathI. (ahIMyA) zuM kahe che ? ke, "zAstra abhyAsathI AtmA prApta thaze evI jenI mAnyatA che. vaLI (koI) ema kahe ke, ame evuM mAnatA nathI paNa jyAM sudhI aMtarmukhatA) na thAya tyAM sudhI to zAstrAbhyAsa karavo ne? ThIka ! paNa zuM mAnIne karavo e savAla che. tane zAstra abhyAsano rAga ane bahirmukha jJAna . e rUpa je pariNamana cAle che e pariNamana ThIka che (arthAtu) e pariNamana varte che tyAre e pariNamanamAM iSTapaNAno - ThIkapaNAno tane bhAva rahe che ? to sAthe-sAthe e mAnyatAno bhAva che. rAga cAritraguNanI paryAya (che), zAstrAbhyAsamAM pravartato jJAnopayoga te jJAnanI paryAya (che), have zraddhAne zuM kAma karyuM tyAM? ATaluM vicAravA yogya che. zraddhA sAthe-sAthe ema kArya kare ke, A ThIka thaI rahyuM che, A ThIka thaI rahyuM che, A hitanuM kArya che, A mArA kalyANanuM kArya che, Ama karatAMkaratAM mane lAbha thaI rahyo che . e zalya utpanna thaI gayuM ! e rIte kadI AtmaprApti thatI nathI. ema kahevA mAge che. A bahu sAro bola
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA che. zAstraabhyAsa vizeSa karIne karatA hoya evA jIvone (mATe) AnI aMdara bahu sUkSma mArgadarzana che. kahe che ke, (zAstrAbhyAsanI pravRttine) mAnyatA (sAthe) saMbaMdha zuM thAya che ? e jovAnuM che. e zAstraabhyAsamAM evuM pharamAna Ave che. zAstrakartAnuM evuM pharamAna Ave che ke, sanmukha thAo ! AtmAnI sanmukha thAo ! tyAre ene e ja vakhate khyAlamAM Ave ke, A huM zAstranI sanmukha thAuM chuM, zrutanA zabdone jJAna avalaMbe che . enI to 'nA' kahe che. AvuM je zAstranuM pheramAna che ke, aMtarmukha thAo ! emAM zAstranA avalaMbananI ja 'nA' che, enI aMdara niSedha che. e zAstra taraphanA upayogane pheravIne aMtarmukha thavuM, e aMtarmukha thavAnI tyAM ene eka preraNA thavI joIe. zAstranI AjJAthI to aMtarmukha thavAnI aMtara preraNA thavI joIe ane e anusAra eno aMtarmukha thavAno koI prayAsa cAlavo joIe. enA badale e viSaya taddana chUTI jAya, e viSayano khyAla paNa na Ave, e viSaya eka bAju rahI jAya, ane zAstrano vadhu abhyAsa karavo, vadhu zAstra vAMcavAM, vadhu sAMbhaLavuM, vadhu abhyAsa karavo ane emAM sthULapaNe ke sUkSmapaNe lAbha thavAno - hita thavAno bhAva - abhiprAya - e mithyAtvanA abhiprAyanuM ahIMyA spaSTIkaraNa kare che. bhale evuM pariNAma sUkSma hoya ke evuM pariNAma sthULa hoya, e jIvane mithyAtvanuM zalya che. ema kahe che. Avo viSaya kayAreka ja Ave. kema ? ke, mukhyapaNe gurudevazrIe zAstra svAdhyAyanA vyavahArane sthApyo che ane vAraMvAra mumukSuone evI sUcanA karI che ke, mumukSujIve to divasamAM eka kalAka, be kalAka, cAra kalAka zAstra svAdhyAya karavo joIe. emAM AvI vAta kyAreka ja Ave ! ke, "vratatapa-japathI AtmaprApti thaze. te jema zalya che, tema zAstra abhyAsathI AtmA prApta thaze evI jenI mAnyatA che te paNa zalya che. zAstra abhyAsa karanArane AvuM zalya sUkSmapaNe rahe che. kahe che ke, ahIMyA paNa - AvI UMdhI mAnyatAmAM paNa mumukSune gurudevazrI rahevA devA mAMgatA nathI. bahu cokhkhI vAta AvI che ne ! goLa-goLa ne thAbaNabhANA karIne (kahetA nathI. ko'ka ne khoTuM lAgaze, bahu zAstraabhyAsI haze ene jarAka Thesa pahoMcaze. mAnyatA to che ne ALA gumaDA jevo viSaya
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ [paramAgama sArA-96] che. mAnyatAne koI sparze eTale aMdarathI gaDabaDa thAya. zAstra abhyAsano rAga thaI gayo hoya ane mAnyatA thaI gaI hoya tyAre e jIvane kaThaNa lAge ke, AvI vAta Ave che ? ApaNane A jarAka gamatI vAta nathI. olI vAta barAbara che - vrata karanArane, upavAsa karanArane sarakhA bhAMDyA hoya ne to e rAjI thAya. paNa jyAM ene potAnI zraddhAne sparze evI vAta Ave tyAM aNagamo thAya (to) e supAtratAnI nizAnI nathI ! AmAM zuM che, pAtratAne lAgevaLage che tyAM sudhI pAtratA to eka evI cIja che ke, jIvane hita thAya evI keTalI vAto Ave eTalI ene ruce ane potAnI mAnyatAmAM dhULa ke sUkSma bhUla ke kAMIka graMthI rahI gaI hoya (ane) evI khAsa vAta Ave tyAre to ene pramoda thAya. eTalo badho pramoda thAya ke, are...! A to mArA parama hitanI vAta karI. jo A vAta na AvI hota to huM bhUlamAM rahI gayo hota. AnA jevo mAro koI upakArI nathI. eTalo badho ene pramoda Ave. e enI supAtratAnI - pAtratAnI nizAnI che. apAtra-kupAtra hoya che ene tyAM duHkha lAge che ke, A vAta ApaNane bahu nathI gamatI, bIjI badhI barAbara che. paNa A vAta enI mAnyatAne aDe tyAM e rADa nAkhe ! ane uhApoha kare ke, nahi, Ama na hovuM joIe, AvuM nahi... AvuM nahi... AvuM nahi... e enI apAtratAne sUcave che. eTale zrImadjIe lakhyuM che ne ! "vacanAmRta vItarAganA parama zAMtarasa mULa' parama zAMtinA rasanA mULiyA ! ATaluM badhuM sthApyuM che. parama zAMtarasanA mULiyA evA je siddhAMto che, ekAMte jIvane aMtarmukha karAvanArA je siddhAMto che, zAMtarasamAM jIvane taraboLa kare - DubADI de, evA siddhAMto kAyara jIvana-apAtrajIvane pratikULa paDe che. ene e gamatA nathI. aNagamo ene Ave che. kemake (ahIMyA) kaThora zabda che ne "zalya che' ema kahI dIdhuM che ! zalya che eTale kaThora lAge jarAka ke, arere...! zAstra vAMcIe, ATalAATalA zAstra vAMcIe ame, ATalo-oTalo amAro zAstra abhyAsa ane amane zalya kahyuM ! paNa have aMga-pUrvano zAstra abhyAsa abhavIne hoya che ! agiyAra aMga ane nava pUrva sudhI to abhavI paNa pahoMce che have
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 kahAna ratna saritA tAro to lAkhamAM bhAge paNa nathI atyAre ! vartamAnamAM koIno ughADa laIe to eno sahastrAMza nahi, ekaso sahastrAMze eno aMza Ave nahi, eTalo ocho ughADa vartamAnanA prANIone hoya che. to enI to kAMI kiMmata nathI evI ! paNa bAhyadRSTi jIvone moha thAya che. bAhya pariNAma ane bAhya kriyA upara moha thAya che. koIne kSayopazama upara moha thAya che to koIne kSayopazama anusAra bhASA zailI Ave enA upara moha thAya che. bAhyadRSTi jIvone bhASAno moha hoya che. bhASAnI bhabhaka upara AkarSaNa thAya che. vidvatA che ne emAM zabda bhaMDoLa hoya ane vicArone vyakta karavAno kudaratI bhASA ane kSayopazamane nimitta-naimittika meLavALo saMbaMdha hoya ane evuM ochA jIvone hoya, eTale bAhyadRSTi jIvone e AkarSaNano viSaya thAya ke, "bahu sarasa ! AvuM sarasa kahI zake che ! AvuM to ApaNane kyAMya sAMbhaLavA maLatuM nathI." bhAI ! e viSaya evI rIte pakaDavA jevo nathI. tattva keTaluM Ave che ? tattva keTaluM vyakta thAya che ? enA zabdo zuM che enI sAthe matalaba nathI. paNa je koI zabdo dvArA tattvano bhAva keTalo vyakta thAya che ? keTalo rasathI vyakta thAya che ? keTalo UMDANathI vyakta thAya che ? enI sAthe bIjA jIvane (Atma) prApti - aprAptinA viSayamAM nimitta-naimittika saMbaMdha che. A dezanAlabdhino viSaya che ne, emAM A rahasya che ke, jJAnInA eka vacanathI paNa Agama jeTaluM kAma thAya ! 'jema adhigama (samyagdarzana thavAmAM) deva-guru ne zAstranA nimitte samyagdarzana thAya. ema pratyakSa jJAnInA eka vacanathI Agama jeTaluM jJAna thAya. anaMta AgamanuM jJAna thAya. kemake emAM anaMta AgamanuM rahasya che. paNa ajJAnInA hajAro pustakothI, lAkho pustakothI koIne kadI paNa, apavAdarUpe paNa samyakajJAna thAya, e sthiti nathI. e paristhiti ja nathI. "na bhUto na bhaviSyati - azakya vastu che. AmAM (jJAnInA vacanomAM) zakyatA rahelI A "dharmadAsajI kSullaka ne joIe chIe to emanAmAM) vidvatA ghaNI ochI dekhAya). ATalA nAnA-nAnA cAra-pAMca graMtho emaNe racyA che. emAM paNa eka "svAtmAnubhava manana' nAmano emano graMtha che. sva + AtmAnubhava + manana - evA nAmano bahu nAno graMtha che. emAM to ekaluM AtmAnuM manana -
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 piramAgama sAra-96]. je emane thAya che e emaNe vyakta karyuM che. bhASAnI zailI juo to vidvattAnI daSTie vidvAnone ema lAge ke, A kAMI abhaNa mANasa ko'ke lakhI mAryuM che, evuM lAge ! vidvAnane to ema thAya ke, A kAMI AmAM ThekANuM nathI, evuM lAge. bhASAno meLa na bese. paNa enI aMdara je bhAva bharyA che, e to jo AtmAnuM manana karanAra jIva hoya to ene e ghara karI jAya ! evA bhAva che enI aMdara. evuM ghUMTaNa ne evuM manana lIdhuM che! vAraMvAra keTalAka to zabdo Ave che. paNa ghaNuM sarasa ! have, AmAM "sarasa che e sa + rasatAnI parIkSA karanAra joIe. bAhyadRSTivALAne e sarasa na lAge. aMtaradRSTivALAne e sarasa lAge. sarasa, sarasano artha ja jo ke e che. jemAM rasa hoya te sarasa. rasa sahitapaNuM hoya, AtmAnA viSayamAM Atmarasa saMpannatA na hoya to enuM emAM sarasapaNuM zuM che ? ke, kAMI nathI. je Atmika viSaya che, AtmAne saMbaMdhita viSaya che emAM Atmika rasanI utpatti na hoya to emAM enI sarasatA nathI. ToDaramallajIe to bahu spaSTa karyuM che. je A vaktAnuM svarUpa lIdhuM che tyAM spaSTa vAta karI che ke, jainadarzanamAM to adhyAtmarasamaya vaktA hoya te vaktA che. paddhatibuddhithI koI zAstrano svAdhyAya athavA vaktApaNuM kare che te sAMbhaLavA yogya paNa nathI. evuM lakhyuM che, bhAI ! paddhatibuddhithI zAstranI paddhati samajAve - A paddhatithI Ama che, ahIMyA A paddhati che, ahIMyA A paddhati che, ahIMyA A paddhati che. paddhatibuddhivALAone to sAMbhaLavA yogya nathI, evuM lakhI nAkhyuM che ! mokSamArga prakAzakanI bahu zarUAtamAM A viSaya cAlyo che. e viSaya upara gurudevanA pravacano thayA che ane e viSaya upara paNa keTalAka bola (A paramAgamasAramAM) kheMcelA che. jarA pAchaLanA bhAgamAM lIdhuM che. 975 che. "sarva vidyAmAM AtmAnI vidyAne ja pradhAna kahela che. pAnuM 270 che. sarva vidyAmAM AtmAnI vidyAne ja pradhAna kahela che. te adhyAtma vidyAno rasika vaktA hoya te zobhe che." (ema) arpitapaNe sIdhuM lIdhuM che. anarpitapaNe adhyAtmavidyAno rasika na hoya te zobhato nathI. sogAnIjIe kahyuM che, zAstrane anusarIne AtmAnA rasa vinAnI tArI bhASA Ave che, hamako to kAgapakSI jesI lagatI hai ! Ave che ? kAgaDo bole ne kaThora lAge, ema AtmAnA rasa vinAnI vANI
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA che e kAgapakSI jevI kaThora lAge che).. A eka zailI to juo. gurudevanI ! sthApe che jyAM tyAM ! "AtmA jJAnAnaMdasvarUpa che. enI daSTipUrvaka...' (eTale ke) enI hasti jenI dRSTimAM Ave che, "enI draSTipUrvaka saMsArano rasa jene chUTyo che,... . bAhya ughADa, bAhya padArtha, bAhya saMyoga ne bAhya tattvano rasa jene chUTyo che, te adhyAtmarasano rasiyo che. ene adhyAtmarasano rasiyo kahevAmAM Ave che. e viSaya lIdho che. paNa kyAMka to e rIte paddhatibuddhino ja viSaya che. 840 che. jenI tenI pAse dharma sAMbhaLavo te pAtratA nathI. saMbhaLAvanAra ko'ka maLavo joIe, doDo ApaNe - e pAtratAnI nizAnI nathI. jenI . tenI pAse dharma sAMbhaLavo te sAMbhaLAvanAra karatAM sAMbhaLanAranI pAtratA ochI. halakI che, ema potAnI halakI yogyatA batAve che. game tene tuM sAMbhaLavA jAya che emAM tArI yogyatAnI prasiddhi thAya che, bhAI ! kema (Ama kahyuM)? enuM kAraNa che ke, e ene anumodana Ape che - ke, tuM barAbara vaktApaNe rahe huM tane sAMbhaLavA AvIza, e ene Direct anumodana Ape che. eTale (ema kahyuM. "vaktA kevo che tenA pramANamAM sAMbhaLanAranI yogyatA kevI che te sAbita thAya che. gurudeve to bahu bahu vAta kholI che ne ! kemake te zrotA vaktAnI UMdhI mAnyatA - zraddhAne anumodanArA che.' bahu gaMbhIra viSaya che! emane ema hAle evuM nathI. 'kare-karAve ane anumode te traNenuM phaLa eka ja che." - bIjuM phaLa che nahi. evI ja rIte 841mAM paNa che. "jo adhyAtmarasa dvArA - AtmAnA zAMtarasa dvArA . potAnA svabhAvanuM yathArtha anubhavana na thayuM hoya te vItarAga digaMbara jainamArganAM rahasyane jANato nathI.' anubhava vinA anubhavanA rahasyane jANato nathI. vItarAgI saMtoe kahelAM mane na jANato hoya te mAtra...paddhati dvArA ja vaktA thAya che.' A mokSamArga prakAzakanA pravacano parathI che. e rIte paddhati dvArA koI vaktA (vaktavya ApatA) hoya to e vaktAne ahIMyA Pass karatA nathI. mumukSu :- 843 lyo ! pUjya bhAIzrI - dharmabuddhivAna vaktA upadezadAtA hoya te ja potAnuM bhaluM kare che, ane bIjAne bhaluM thavAmAM nimitta bane che. paNa je paraMparA
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 [paramAgamasAra-96] calAvavA...' ApaNI A paraMparA tUTI jaze, ApaNe A paraMparA calAvo ! svAdhyAyanI paraMparA calAvavA mATe game tene, game tema bolAvo !! paraMparA calAvavA kaSAya buddhi vaDe upadeza Ape che...' e kaSAyabuddhino upadeza che. te potAnuM pUruM kare che ane bIjAne bUruM thavAmAM nimitta thAya che.' A badhAM bola enI uparanA ja che. e eka sAthe pravacano vAMcelA ne emAMthI kheMcyA che. 845. 'zrotA zAstrAbhyAsamAM ati Asakta hoya tathA dharma, buddhipUrvaka niMdavA yogya kAryano tyAgI hoya; dArU, mAMsa, madha, trasavALo khorAka, puruSane para strI, strIne para puruSa sAdhAraNa laukika nItimAM na hoya tethI zrotA AvA nidha kAryono tyAgI hoya che.' vaktA nahi A to zrotAnA viSayamAM paNa lIdhuM che. dharmabuddhivAna zrotA hoya che ene laukika niMdya kAryo paNa hotA nathI. 846. badhA vaktA zrotA uparanA ja bola che. jaina zAstranA vItarAgatA - svataMtratAnA nyAyane - marmane samajato hoya te zrotA vizeSa zobhe. vaLI evo hovA chatAM paNa jo tene AtmajJAna na hoya to upadezano marma samajI zake nahi. AtmajJAna vinAno hoya topaNa prathama AvI daDhatAvALo to hovo joIe.' ke je kAMI mAre vicAravuM che emAM nirdoSatA ane vItarAgatAne mukhya rAkhIne vicAravuM che. jene AvI deva-guru-zAstranI zraddhA na hoya te bIjA sAmAnya zrotAmAM paNa Avato nathI. mATe je AtmajJAna vaDe svarUpano AsvAdI thayo che te jainadharmanA rahasyano zrotA che.' e 847mAM paNa che. je ma khAtara . ame kaMIka jANIe chIe ema batAvavA prazna kare, vAda karavAno abhiprAya che, mahaMtatAno bhAva che, sAMbhaLIne bIjAne kahevAno abhiprAya rAkhe che, e rIte sAMbhaLe - vAMce - saMbhaLAve - te dhArIne moTapa levA, vaktA thavA, mAna khATavA bhaNe che . bhaNAve che te badhAM kevaLa pApa baMdha kare che.' kAMI bAkI nathI rAkhI ! emAM to puNyano baMdha paNa nathI. dharma to bahu Adho che paNa emAM to puNya paNa rahetuM * nathI. - tema ja zAstra sAMbhaLe paNa (koIno paropakAra karavAnI to vAta karatA nathI....' tame garIbane jamADo kAMIka ! paropakAra karo kAMIka ! bhUkhyA hoya
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 19 ene jamADo ! lokone roTalA maLe nahi, kAma maLe nahi mATe tenI saMbhALa rAkho evI vAta to karatA nathI ane A AtmA-AtmAnI vAta karo cho.' ema jene te rucatuM nathI te ekAMta pApa baMdha kare che.' ghaNI vAto karI che ! ema zAstra abhyAsa che emAM cAre paDakhAMthI ekAMta nirdoSatA kema poSAya ? ane kema thAya ? e eka ja viSaya che. e vItarAgatAno dRSTikoNa dhruvakAMTo thaI javo joIe. emAM pheraphAra nahi. bIje badhe bAMdhachoDa thAya "paNa vItarAgatAnA dhyeyamAM, vItarAgatAnI mukhyatAmAM, vItarAgatAnI prAptimAM, emAM kyAMya bIjo pheraphAra hoya zake nahi. (ahIMyA) kahe che ke, Atmavastu tarapha daSTi karatAM ja AtmaprApti thAya che.' AtmaprApti to aMtaramAM raheluM je paramAtmatattva e paramatattvanI sanmukha dRSTi kare, enI hayAtI jenI dRSTimAM Ave athavA vase; vastu to vaselI che ja (paNa) dRSTimAM nathI vasI eTale eno svIkAra nathI ema gaNavAmAM Ave che, paNa jenI dRSTimAM vastunI hayAtI vasI ene enuM vedana Ave che. dRSTimAM ekalI korI hayAtI vasatI nathI. dRSTimAM jyAre hayAtI vase che tyAre e vastunI anaMta zaktionuM, anaMta guNanA rasanuM vedana Ave che. e dRSTi paDatAM, e dRSTi karatAM ja AtmaprApti thAya che athavA ene Atma anubhava thAya che, ema kahevAmAM Ave che. AtmA prApta to che ja, paNa ahIMyA prApti kema kahI ? ke, anubhavamAM Avyo tyAre ene prApti kahI. anubhavamAM nathI tyAM sudhI hovA chatAM ene prApti nathI ema kahevAmAM Ave che. e AtmaprApti thavA mATe to jJAnAdi sarva guNonA pariNAma aMtarmukha thAya che, enA badale je bahirmukha zAstra abhyAsamAM jJAnano upayoga roke che, roke che tyAM sudhI ThIka che paNa roke che tethI lAbha thAya che ema jene bhAva Ave che - abhiprAya thAya che, ene sIdhI UMdhI mAnyatAnuM zalya UbhuM thaI jAya che. upayoga tAro zAstra pratye jAya e eTalo doSa nathI (ke) jeTalo e upayogathI lAbha mAnavAmAM Ave che. jJAnIne paNa zAstra para upayoga jAya che. AcAryo ane gaNadharo paNa zAstranI racanA kare che, paNa kadI teo ema kahetA nathI ke mAnatA nathI ke, parasattAvalaMbI jJAna te mokSamArga che. A ciThThImAM spaSTa che.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ [paramAgamasAra-96] banArasIdAsajInI rahasyapUrNa ciThThImAM e viSaya spaSTa che ke, koIpaNa mokSamArgI dharmI jIva parasattAvalaMbI jJAnane mokSamArga kahe nahi. AvA zabdo paDyA che. eTale jJAnI-dharmano upayoga zAstramAM jAya topaNa e zAstra abhyAsano upayoga lAbhanuM kAraNa che, evuM zalya jJAnIne hotuM nathI. evuM zalya jJAnIne hotuM nathI eno artha ke ajJAnIne evuM zalya hoya tyAM sudhI ene jJAnaprApti thatI nathI. 20 tethI zAstra svAdhyAya karanAra jIvone ahIMthI bacAvavAmAM Ave che ke, jo je bhAI ! tuM zAstra svAdhyAyanI prakriyAmAM cho paNa ATaluM aMdaramAM saMbhALIne cAlavAnuM che. nahiMtara tuM evo phasAIza ke, e phasAmaNamAMthI bahAra nIkaLavuM saheluM che nahi - ghaNuM muzkela che. (Ama) A bolamAM zAstra svAdhyAyanA viSayamAM paNa bahu mahattvano khulAso che. 96 (pUro) thayo. * `avalokana' vinA vedana saMbaMdhita viSaya kharekhara samajAto nathI. nAstirUpa bhAvomAM AkuLatA che. vikalpa mAtra duHkharUpa che-vagere Agama, nyAya, yukti, anumAnathI samajAvA chatAM, icchita padArthanI prAptimAM, icchApUrtine lIdhe, kaSAyanI alpamaMdatA thavAthI, kalpanA mAtra ramya lAgavAthI, bhoga - upabhoganA bhAvo - azubha bhAvo, je tIvra kaSAyarUpa hovAthI, tIvra AkuLatA sahita hovA chatAM, `avalokana' nA abhAvane lIdhe, tyAM duHkha lAgatuM / samajAtuM nathI ane sukhanI bhrAMti cAlu rahI jAya che; jo `avalokana' hoya to ja duHkha bhAse ane bhrAMti maTavAno avasara Ave. bIjo koI upAya -pUjya bhAIzrI (anubhava saMjIvanI-499) nathI..
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja "pahelAM cAritradoSa TALavAno tuM prayatna kare che te karatAM che. pahelAM darzanazuddhi mATe prayatna kara ! dRSTimAM vikalpano tyAga karato nathI ane bahAranA tyAga karI bese che te mithyAtvanA ja poSaNanuM kAraNa che." 9 pravacana-3, tAM. 6-11-1982 * * * (paramAgamasAra) 99 naMbarano bola che. pahelAM cAritradoSa TALavAno tuM prayatna kare che te karatAM pahelAM darzanazuddhi mATe prayatna kara !" zuM kahe che ? ke sAmAnya rIte, mArgano khyAla nathI evA jIvone, aneka prakAranA vrata-saMyama ane bAhya tyAga (karavAnA) puruSArthanI preraNA thAya che. A padArthano tyAga karuM to e rAga na thAya, A kArya na karuM to e rAga na thAya, (ema) khAvuM-pIvuM vagere) aneka prakAranA bAhya tyAgamAM (jIva) pariName che. kharekhara to AtmAnA svabhAvamAM sthira thAya), sthiratA vadhe, svabhAva-sthiratA AvatAM, aneka prakAranA bAhya viSayomAM vRtti utpanna ja na thAya, ane te pUrvaka bAhya saMyogono abhAva thAya, ene vAstavika tyAga kahevAmAM Ave che. e mokSamArganI vAstavika paddhati che. ema thayA vinA - svarUpa sthiratA thayA vinA, pahelethI bAhya padArthano tyAga kare ane e bAhya padArthanA tyAgathI potAne, te padArthanA rAgano abhAva thavAnuM icche athavA mAne, ke A A padArthano A prakArano mAre
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 [paramAgamasAra-99] niyama che, vrata che, saMyama che, tethI tevo rAga mane nathI athavA e tyAga karatAM evA rAga(no) mane abhAva thaI jaze. e paddhati AkhI UlaTI - viparIta che. UMdhI paddhati che. kharekhara e rIte rAgano abhAva thato nathI. prazna e upasthita thAya evo che ke svarUpa sthiratA thayA pahelAM, vrataniyama-saMyama aMgIkAra na karavAM? A prazna upasthita thavA yogya che. bhAI ! zubharAga tane sahaja Ave, to sahaja AvatAM zubharAgane na karavo, e prazna nathI, kemake karavo e prazna paNa nathI. jyAM "karavAno prazna nathI tyAM na karavAno paNa prazna ApoApa nathI ja. je zubharAga sahaja Ave to bhale sahaja Ave, paNa temAM e zubharAga Avyo ke ATaluM mAre vrata levuM, ATalo mAre niyama pALavo, ATalo saMyama pALavo, tethI te koI mArga che, ema vicAravA yogya nathI ke ema mAnavA yogya nathI. spaSTIkaraNa eTaluM che. eTale Ama lIdhuM che ke, cAritradoSa TALavAno tuM prayatna kare che. te karatAM, darzanazuddhino prayatna tuM pahelAM kara. (temAM) hetu AvI jAya che. cAritradoSa eTale rAgAdi bhAva, ene TALavAno tuM prayatna kare che ane te paNa darzanazuddhi thayA pahelAM e prayatna kare cho, to e to paddhati nathI. te karatAM pahelAM darzanazuddhi mATe prayatna kara. je dRSTi cokhkhI thavI joIe athavA zraddhAnane je svarUpano viSaya maLavo joIe, (enA badale) e zraddhA svarUpane grahe nahIM, zraddhA to rAgane grahe (to) zuM paristhiti thAya che ? ke je zraddhAnamAM svarUpanuM grahaNa nathI, te zraddhAnamAM rAgAdi anya tattvanuM grahaNa che. zraddhAe to rAgane grahaNa karyo hoya ane rAgane choDavo che e vAta kaI rIte banaze ? cAritradoSa TALavo che eTale rAga TALavo che, ane zraddhAmAM rAgane grahaNa karyo che, to e rAga TaLavAno koI avasara kharo ? koI prasaMga kharo ? ke rAga koI rIte TaLI zake nahi. jenadarzanamAM ja A paddhati che ke AtmA je che - vastu - enuM vijJAna ja evuM che ke prathama ene darzanazuddhi thAya, to ja ene vAstavika zaddhinI zarUAta thaI ane pUrNazuddhi sudhInI enI avasthA thAya. A to vastunA vijJAna anusAra che. have e darzanazuddhino Akho viSaya ja eTalo sUkSma ane anubhavagamya che ke, darzanazuddhimAM AvyA vinA, prAye jIva jaina ke
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA . ajena, kahevAtAM jaina ke ajaina, e cAritradoSa TALavAno prayatna kare che. evuM prasiddhapaNe jovAmAM Ave che. bhAI Ama kare che ke nahIM ? ATaluM, Ama kare che ke nahIM ? A kriyA kare che ke nahi ? phalANuM kare che ke nahIM ? roja bhagavAnanA darzana kare che ke nahi ? pUjA kare che ke nahi? tyAMthI mAMDIne ATaluM choDyuM che ke nahi ? ATalo to tyAga che ke nahi ? e vagere aneka prakAre rAga keTalo che ane keTalo nathI ? kyo thAya che ane kyo nathI thato ? azubha keTalo thAya che ane nathI thato ? zubha keTalo thAya che ane nathI thato ? ema cAritranA doSa upara jyAM sudhI daSTi che athavA cAritranA pariNAma upara dRSTi che, enA sabhAva ke abhAva upara (daSTi che). (to tyAM sudhI) ene enAthI rahita evuM je zuddhAtmasvarUpa che, enuM zraddhAna kyAMthI thAya? ane e darzanazuddhino prayatna na kare, e - prakArano prayatna na kare, darzanazuddhi thAya eTale zuddha zraddhAna thAya - Atma -zraddhAna thAya, e prakArano prayatna ja na kare, (to) e sivAyano) prayatna " anyathA prayatna che. e mArga che te anyathA mArga che athavA unmArga che athavA ene anyamata kahevAmAM Ave che. anya mata kaho, unmArga kaho, - anyamArga kaho, badhuM ekArya che. mumukSu :- azubhathI bace eTalo lAbha nahi emAM ? pUjya bhAIzrI :- paNa azubhathI bace che ane rAgane zraddhe che enuM nukasAna kema nathI jotAM? azubhathI bacavAno lAbha jovAnuM mana thAya che, paNa rAganuM zraddhAna tIvra thAya che, evuM je moTuM nukasAna thAya che, e kema nathI dekhAtuM? A amAro prazna che. mumukSu :- darzanazuddhi karavA jAya tyAre sahacara rAga kyo hoya zake ane keTalo hoya che ? pUjya bhAIzrI - sahaja prakArano rAga ? e jovuM ja nathI. (ahIMyA to) darzanazuddhino prayatna karavo che. mumukSu :- A to mAro svAbhAvika prazna che, ke huM mAMsa nathI khAto ema svAbhAvika sahacara rAga zuM hoI zake ? vrata-niyama-tapa ? pUjya bhAIzrI :- nahi, sAmAnya rIte svabhAvika sahacara rAga to tattvajJAnanA vicAra viSayaka rAganuM pariNamana hoya che. sAmAnya gaNiye
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 [paramAgamasAra-99] to (AvuM hoya, bAkI) vizeSapaNe to jene jevo udaya. bhinna-bhinna jIvone, jene jevo udaya hoya (tene) te-te prakArano zubhAzubha 2Aga hoya che. kemake karmano udaya ane ene anusaravuM e to anAdithI sahaja che. paNa je jIva darzanazuddhi bAjuM vaLe, ene aMdaramAM tattva-viSayaka je vicAraNA che, e prakAranuM je tattvajJAnanA rAganuM - vikalpanuM utpanna thavuM che, e sAmAnya che. darzanazuddhi thavAnI sAthe sAthe A darekane hoya. mumukSu :- abhakSyathI chUTelA hoya evo niyama nathI ? pUjya bhAIzrI ::- nA, evo kAMI niyama nahi. have eka sAmAnya (niyama) levo che ne ! (eTale) cAreya gatinA jIvo levAM paDaze. cAreya gatinA jIvo laIe, to bhagavAna mahAvIrasvAmI dasamAM siMha (nA) bhavamAM ha2Nane mArIne khAvAnI vRttimAM tatpara hatAM. zuM hatuM ? A citra che ne ? dasamAM bhavamAM samyakdarzana thayuM, e pahelAMnI kSaNo jo emanI joIe, to abhakSya kyAre choDyuM hatuM emaNe ? ke choDyuM ja nahotuM. jyAre emane bhUkha lAgI ane haraNane joyuM (pachI) haraNane mAryuM, mArI nAkhyuM tyAM sudhI to khAvAnI vRtti hatI. pachI jyAM u52thI munio utare che tyAre Azcarya thAya che. siMhano jIva che ne ? eTalo pahelAM to Azcarya thAya che ke, are ! manuSya Adi prANIo, mArA jevAM krUra prANI(thI), mane joIne to dUra bhAge che, ane A manuSyo sAme cAlyA Ave che, A zuM ?...!! vaLI, sAmAnya rIte eNe manuSyane jamIna upara cAlatAM joyA che. (ane) A cAraNamuni (ke, je) cAraNaRddhidhArI che, AkAzagAmInI vidyA sAdhya che, eTale je AkAzamAM vihAra kare che, (emane) AkAzamAMthI utaratA jove che. eTale thoDuM vizeSa kutUhala thAya che. be prakAranAM kutUhala (thAya) che. eTale eno (siMhano) je haraNane mArIne khAvAno tIvra kaSAya hato e tyAM maMda kaSAya thaI gayo. kutUhalavaza - jijJAsAvaza - jene jijJAsA kahIe, kutUhala kahIe (enAthI ja kaSAya maMda paDI gayo). paNa saMkalpa pharI gayo hato ane vikalpa Avyo hato ke A na khAvuM evuM to kAMI buddhipUrvaka banyuM nahotuM. khAlI enA rAganI eka dizA badalANI ke are ! A zuM ? manuSyo ! ane te sAme cAlyA Ave che ane te paNa Ama u52thI Ave che ! A te zuM ?! jyAre emanI dezanAnI zarUAta thAya che tyAre pariNAma badale che. tyAre ene
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 25 AtmA bAjunA pariNAma Ave che. emAM rAga ane jJAna beyanuM pariNamana zarU thAya, e tattva-viSayaka (pariNamana) thaI gayuM. have jyAM tattva-viSayaka pariNamana thayuM emAM A khAvuM ane A na khAvuM evo vikalpa paNa na Avyo hoya. evo vikalpa Avyo ema kyAMthI gaNAya ? e to emanA (sva) viSayamAM paDI gayA ! sva-viSayamAM AvI gayA. have, e tattvajJAnanI sva-viSayanI je pariNamananI maryAdA che e eTalA UMcA staranI che, zubhabhAva sahitanI bhUmikA laIe to e bhUmikA eTalA UMcA staranI che ke emAM abhakSyano tyAga karavAno je zubhabhAva che e nIcA starano zubhabhAva che. (have) jenuM vajana ema che ke abhakSyano tyAga karyo che ke nahi, e ema vicAre che ke abhakSyano tyAga karyo hoya e stara kAMIka UMco che. tattvajJAnano vicAra Avyo emAM zuM ? tattvano - AtmAno vicAra Avyo emAM zuM ? eNe abhakSyano tyAga kyAM kyoM che hajI ? mumukSu :- samyagdarzana pachI abhakSya to baMdha ja thaI jAya ne ! pUjya bhAIzrI :- Automatic ja thaI jAya e to. pachI to zuM thAya che, ke vikalpa bhale na Avyo ke Ane huM na khAuM paNa AtmA bAju vaLatAM, rAga maTI ane zuddhopayoga sudhI pahoMcI gayA. samyakdarzanane prApta karyuM. e prathama upazama samyakdarzanamAM tyAre AvyAM che. emanI prasiddhi e jIvanA paribhramaNanI prasiddhi to RSabhadeva bhagavAnathI che. RSabhadeva bhagavAnanA e potra hatAM, dIkarAnA dIkarA (hatAM). marIcikumAra (nAma hatuM). ane tyAMthI to emaNe prasiddhapaNe virodha karyo che. covIsa tIrthaMkaronuM mahApurANa che. AdipurANa, padmapurANa ane mahApurANa (che - emAM) mahApurANamAM covIsa tIrthaMkarano itihAsa che. emAM mahAvIrasvAmI bhagavAnano itihAsa evo che ke RSabhadeva bhagavAnanA vakhatamAM emaNe samosaraNamAM bahAra rahIne, gALono varasAda varasAvavAnuM bAkI nathI rAkhyuM ! eTalo virodha karyo che. A mAyAjALIyo che ! A prapaMcI che ! A badhAMne chetare che ! mArA bApanA bApa che, huM oLakhuM chuM, tame kyAMthI oLakho ? ThIka ! tyAMthI mAMDIne, ghaNo virodha karyo che. (pachI) gayA che narakamAM. evuM nahi ke bhagavAnano jIva hato eTale narakamAM -
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ [paramAgamasAra-99] nyAya to badhAMne pariNAma kare e anusAra kudaratI ochuM - adakuM devAno koIne adhikAra 26 javAnuM kema kahevAya ? toLAya che. toLavA - nahi toLavAnuM, ke evo koI prasaMga che nahi. tyArapachI e je je bhavamAM manuSya thayAM che, te bhavamAM asaMkhya abaja varasa gayA che. (e daramyAna) emaNe jainadharmanA virodhano jhaMDo laIne mukhyapaNe pravRtti karI che. tIvra krodhanA pariNAma karyA che ane narakamAM anekavAra gayA che. ekavAra nahi paNa anekavAra narakamAM gayA che. anekavAra krodhI, rAnI, jaMgalI pazunA bhavamAM gayA che. ajagaranA bhava ! vAghanA bhava ! magaramacchanA bhava ! hAthInA bhava ! e A siMhanA bhavamAM na2kamAMthI ja Ave che. tyAMthI siMhanA bhavamAM AvyA che ane tyAM paNa hajI krodhanI prakRtti (che). siMha paNa krodhI prANI che. lagabhaga badhAM jaMgalI prANI krodhI hoya che. e eno kALa tyAM barAbara bharAI gayo che. jyAM dezanA sAMbhaLe che ke, are ! koNa cho tuM A ? kudaratI kevo niyama che ke ene bhASA ane bhAva ane badho meLa khAya che ! (sAme) cAriNaRddhidhArI muni che. nahIMtara tiryaMcaprANIne upadezano prasaMga na hoya. dezanAno prasaMga tiryaMcane banato nathI. zAstro to vAMcI zakatA nathI. manuSyane e sAMbhaLI ane samajI zakatA nathI. chatAM evo ja prasaMga bane che ke enI bhASAmAM e samaje evo prasaMga (bane che). munio RddhidhArI hatAM ne ! (emanA nimitte) samyakdarzana prApta thAya che. e samyakdarzanane prApta thAya che tyAre eTalI hade Ave che ke bhUkha lAgI che topaNa mArelA haraNane khAvAnI vRtti pachI pharI jAya che ! ane tyArathI samAdhima2Na paryaMtanA sarva kALamAM tyAga karI nAkhe che. kemake siMha khaDa khAya nahi. siMha khaDa khAya nahi ane ene bIjA prANIne mArIne khAvuM nahi, be vAta ekasAthe bhegI thaI gaI. eTale jyAM sudhI e deha chUTe tyAM sudhI e AhArano tyAga kare che. tyAre te AhArano tyAga kare che ane sIdhA tyAMthI manuSyamAM utpanna thAya che. pachI manuSya ane deva, manuSya ane deva (thAya che). dase bhavamAM deva ane manuSya sivAya bIjI gati thatI nathI. kahevAno matalaba e che ke sahaja kaSAyanI maMdatA thAya ane bAhya
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 27 tyAga ane vrata-niyama-saMyamamAM pariNAma jAya, to e haThathI na javAM daIne azubhamAM javuM, evo sAva sAmAnya buddhi bahArano upadeza to jainadarzana jevAM tAttvikadarzanamAM hovAno prazna ja raheto nathI. eTale e vAta to vicAravA yogya paNa rahetI nathI. ' paNa sAmAnya rIte ema jovAmAM Ave che ke jIvo, darzanazuddhino prayatna ka2vAne badale, rAgano - aneka prakAranA rAgano abhAva ka2vA mATe bAhya padArthanA tyAgamAM jAya che. zuM ? ane e tyAga che ene laIne ene zuM thAya che, e have nIce kahe che ke dRSTimAM vikalpano tyAga karato nathI...' A to bahu mArmika vacana che. zraddhAnamAM to rAgane evo pakaDyo che ke A rAga karavA jevo che. pahelAM A rAga karavA jevo che. A choDuM pahelAM, Ano tyAga karuM - ema rAgane to ghaNo grahaNa kare, abhedapaNe grahaNa kare, ekapaNe grahaNa kare, eno to dRSTimAMthI tyAga karato nathI. zraddhAnamAM ene to ekatva kare ane bahAranA tyAga karI bese che...' eTale amuka padArtho choDe che. pAMca indriyanA viSayomAM vibhinna prakAranA tyAgane grahaNa kare che, tyAre te tyAga karavAnA rAgane grahaNa kare che. zuM kare che ? jyAre e bAhya padArthano tyAga kare che. tyAre te bAhya padArthanA tyAganA rAgane to zraddhAnamAM ekatvapaNe grahaNa kare che, ane cAritramohamAM paNa ene grahaNa kare che, ane mithyAtvanA ja poSaNanuM (ene) kAraNa (thAya) che.' A moTuM nukasAna che. bhale enuM kadAca thoDuM azubha ghaTyuM, paNa sarvathI moTAmAM moTI azubha prakRti che e mithyAtvanI che. mithyAtvanI prakRti zubha ke azubha ? cokhkhI azubha che. emAM koI zubhano vikalpa che nahi. mithyAtvanI prakRti sauthI moTuM azubha che ane jainadarzana sivAya tamAma anyamatamAM moTA pApane koI samajatuM nathI ane nAnA pApa choDAvavAno sarvatra upadeza cAle che ! A to moTI gaDabaDa che. moTI gaDabaDa hoya to A che ke nAnA pApane moTuM batAve ! ene choDavA mATe ghaNI mahattA Ape. juone ! A loko vyAja nathI khAtA. islAmadharmanI aMdara musalamAna loko ema kahe che ke amAre vyAja na khAvuM. emAMya khAsa karIne je makkA jaIne haja karI Ave, hAjI thaI Ave, e loko to khAsa, ema mAne che ke ame have hAjI
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 thayA chIe, ane hAjI lokone to vyAja khavAya nahi. mumukSu H- sAmAyika pratikramaNa laIne beThAM hoIe, bhale azubhathI zubha kare ane mithyAtvano tyAga pachI karIe to emAM azubhathI bacAya ne? pachI mithyAtvanA tyAgano puruSArtha karIe to ? [paramAgamasAra-99] - pUjya bhAIzrI :- paNa pahelAM Ama karavAmAM zuM vAMdho che ? tame puruSArtha to laI jAo cho ne eka bAju ? tamAre je kAMI sAmAyika * pratikramaNa, tyAga (Adi) je kAMI zubhabhAvamAM karavuM hoya, to e bAju puruSArthane tame prero cho ke nahi ? to e puruSArthane ema preravAne badale, puruSArthane zuddha zraddhAna karavAmAM kAM preratA nathI ? basa, ATalo savAla che. paheluM je karavA yogya che te paheluM karavuM. pachI je karavA yogya che te pachI karavuM. emAM zuM vAMdho che ? je anAdithI prasiddha mArga che, A to jinokta mArga che - jinamArga che, e jinamArgane choDIne bIjo cIlo cAtaravAthI phAyado zuM che, ? kAMI mahatva sthApavuM che potAnuM ? ke nahi, bhagavAne bhale kahyuM, ame svataMtrapaNe A gotyuM che. mumukSu :- sAmAyika-pratikramaNa karavAnuM bhagavAne kIdhuM to che ne ? pUjya bhAIzrI :- paNa bhagavAne mArgano krama Apyo che nahi ? ahIMyA kramano savAla che. mArgano je krama che, e krama choDIne akrame mArgane grahaNa karavo, e to AjJAnI avajJA karavA barAbara che. AjJA toDavA barAbara che. ema. mumukSu :- sAva ulaTI vAta na Ave paNa, gurudeve kahyuM che ke jainanAmadhArIne paNa AvuM vartana na hoya, to enA upara bhAra mUkavo ke pahelAM A karavuM ? e gauNa karavuM ke pahelAM A mukhya karavuM ? pUjya bhAIzrI :- A mukhya karo to badhuM AvI jaze. A mukhya karo to badhuM emAM AvI jaze, ane nahitara jaina-nAmadhArIpaNuM rAkhavAmAM rokAI javAze. jaina-nAmadhArIpaNuM to AvyuM ne ! cAlo, eTaluM to ApaNe karyuM ne ! bhAI ! e (to) teM anaMtavAra karyuM che. tuM dravyaliMgI anaMtavAra thayo emAM jaina-nAmadhArIpaNAno moha zuM have tane ATalo ? dravyaliMgI tuM anaMtavA2 thayo, have jaina-nAmadhArIpaNuM to AvavuM joIe, ochAmAM ochuM eTaluM to karuM ? ke e dizAmAM tuM kheMcA mA (arthAt kheMcAIza nahIM). e dizAmAM
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA . puruSArthano vyaya kara mA. tArI sarva zakti ane sarva udyamathI, eka zraddhAna zuddha thAya, e prayatna jo tuM kara, to tuM sanmArga cho, samyak mArga cho. basa ! samyak mArga cho eTale pUrNavirAma thaI gayuM. emAM pachI bIjA vikalpanuM sthAna nathI, zuM ? samadaSTi tiryaMca baLadanA bhavamAM Ubho lIlo cAro care, pAMcamAM guNasthAnavartI ! keTalAM? cothuM nahi, pAMcamAM guNasthAnavartI ! have ene tame jaina-nAmadhArI kevI rIte kahezo ? eka mithyASTi hoya to sAmAnya rIte vicAra Ave ke bhAI! amuka moTA divaso che ke tithinA divaso che (to) ApaNe lIlotarI na laIe. have A to pAMcame guNasthAne (che), lIlotarI sivAya bIjo eno AhAra nathI. zuM? e paMcama guNasthAne hoya che, ene jaina-nAmadhArI nathI ema kahezo? mumukSu - e ja jaina che kharo. pUjya bhAIzrI :- kharo jaina ja - zrAvaka ja sAco e che. nAmadhArI zrAvaka te kharekhara zrAvaka nathI. ema che. sAco zrAvaka ja e che. bhagavAnanA jJAnamAM e sAco zrAvaka che) ane bhagavAna ene sAcA zrAvakanuM Certificate Ape che, nAmadhArIne nahi. ema che. mumukSu - gurudevano A zabdo pAchaLa Azaya zuM hato ? pUjya bhAIzrI - Azaya e che ke samAjanI aMdara loko svacchaMde caDavAno ghaNo saMbhava che. A vartamAna kALa, vartamAna AcAra-vicAra, dhaMdhA-vepAra ane saMyogono prakAra evo che. pAMca indriyanA viSayonA sAdhanonI vipulatA (eTalI che) ke loko sAcuM samajavA jatAM (vAtanI maryAdA na samaje to) svaccheda karatAM vAra lAge nahIM. eTale sAthe sAthe badhI vAta Ave, paNa enI maryAdA paramArthe zuM che ? e samajavI joIe. pakaDa karavA mATe koI vAta karI nathI. mumukSu :- baLada pAMcamAM guNasthAne kaI rIte che ? pUjya bhAIzrI - ene svarUpa-sthiratA eTalI Ave che. tiryaMca saMzI paMcendriya samyakdarzana prApta kare, ene samyakdarzana prApta karyA pachI koI vizeSa svarUpa-sthiratAmAM Ave, to e svarUpa-sthiratA (che) e paMcama guNasthAna che. e bhagavAnanA jJAnamAM AvelI) tiryaMca gatinA sAdhakanI utkRSTa maryAdA
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 [paramAgamasAra-99] che ane tyAM sudhI te jIva sAdhanA karI zake che ane kare che. atyAre paNa che. aDhI dvIpanI bahAra svayaMbhUramaNa samudramAM che. Aje paNa che, atyAre paNa che. e divyadhvanithI zAstromAM Avelo) prasiddha viSaya che. ema che. kAraNake ApaNe zuM che ke pAMcamAM guNasthAnamAM zrAvakamAM dezavrata, aMze tyAga levAmAM Avyo che. e to eno bAhya dekhAva che ke svarUpasthiratA vadhatAM aneka prakArano buddhipUrvakano rAga utpanna na thAya ane tethI ene rAganA viSayano abhAva hoya - saMyoga ja na hoya, tyAre ene je bAhya tyAga dekhAya jene) aMze tyAga athavA dezavrata kahIe. paNa koI evo tyAga kare mATe zrAvaka che, ema nathI. svarUpa-sthiratA te paMcama guNasthAna che, bAhya tyAga to enA bAhya pariNAma che, eno bAhya dekhAva che. paNa koI nakala kare, svarUpa-sthiratA na Ave paNa bAhya tyAganI nakala karI lya, ke ame A dezavrata pALIe chIe, to ene paMcama guNasthAna gaNavuM ke nahi ? ke ene paMcama guNasthAna to nathI, paNa ene paMcama guNasthAna mAnavA jatAM cothuM paNa nathI. ene paheluM guNasthAna) che ane te paNa gRhIta mithyAdarzananuM che. mithyAdarzana che paNa emAM ene gRhIta mithyAdarzananuM paheluM guNasthAna che, agRhIta paNa ene rahetuM nathI. eTalo badho doSa che. ja evA mAnyatAnA moTA doSane samaje nahi, vicAre nahi, samajIne TALavAno prayatna kare nahi, ane bahArano tyAga karI bese che, ke Ama karatAM mAruM kalyANa thaze, mAro rAga TaLaze, mane lAbha thaze, eTalo to lAbha kharo ne ? e mithyAtvanA bhAvanuM ja poSaNa kare che. A moTuM nukasAna | mumukSu :- cothA guNasthAne dravyaliMgI thAya to cothuM cAlyuM jAya ? pUjya bhAIzrI :- nahi. koI jIva cothA guNasthAnamAM dravyaliMgI aMgIkAra kare, dIkSA aMgIkAra kare, tyAre e aMtaraMgamAM ane bAhyamAM mAne ane manAve ke huM sAdhu nathI, paNa huM cothA guNasthAnava sAdhaka chuM, bhale meM dIkSA aMgIkAra karI che, topaNa sAdhupaNAno abhilASI chuM. mArI sAdhu thavAnI bhAvanA varte che, tIvra bhAvanA varte che. sahajapaNe ja azubha upayogamAM javAtuM nathI ane sahajapaNe ja paMcamahAvrata Adi zubha upayogamAM rahI zakAya che, te paNa haThathI nahi.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 kahAna ratna saritA (koI-koI sAdhakane kaSAyanI) maMdatAno udaya hoya che. to e maMdatA choDIne kAMI gRhasthInA tIvra kaSAyanA pariNAma karavAM evo to kAMI upadeza nathI. ema dravyaliMgI cothA guNasthAnavartI paNa hoya, dravyaliMgI pAMcamAM guNasthAnavartI paNa hoya. tyAMthI cothAmAMthI) e pAMcamAmAM Ave. chaThThAsAtamAnA puruSArthe na pahoMce to koI pAMcamAmAM Ave, topaNa e samaje che ke mArA pariNAmamAM hajI sAdhudazA - munidazA pragaTa thaI nathI kemake munidazA to pragaTapaNe evI che ke kSaNe kSaNe e zuddhopayogamAM Ave che. have pratikSaNe zuddhopayogamAM avAtuM nathI, chatAM kyAreka kyAreka zuddhAtmAno upayoga to thAya che ane jJAtAdhArA paNa varte che, to eno kAMI niSedha na thaI zake. je paristhiti che te che. ene anyathA mAne nahi ane anyathA manAve nahi. mAne to ja manAve. mAne nahi to manAvAno to ene tIvra kaSAya Ave nahi. manAvavuM to mAyA (che) - tIvra mAyAcAra che. pote mAne nahi to manAvavAno prazna nathI. pote mAnatA nathI, manAvatA paNa nathI. tethI te nirdoSa che. bhale dravyaliMga dhAraNa karyuM hoya, (topaNa) eno kAMI ene doSa che nahi. ane tene mithyAtva AvatuM nathI. mithyAtva nathI thatuM. eTale Akho je mAnyatAno viSaya che, miththAmAnyatA ane samyakumAnyatA, e viSayane sAMgopAMga pahelAM samajavo joIe. pahele pagathiye sAdhakadazAnI zarUAta tyAMthI thatI hovAthI e viSayane pUro samajIne AgaLa cAlavuM joIe. ene choDI daye ene samaje ja nahi, ane bIjI rIte dharma karavAnuM vicAre, koIpaNa prakAre vicAre) e badho unmArga che. e AkhA bhagavAne kahelA jinamArgane choDIne pravartavAnI buddhi thaI che. te anyamatanI buddhi che. badhAM ja anyamatine ema sUjhayuM che. tyAMthI ja anyamata pAMgaryo che. pachI to ghaNAM mAnavAvALA thAya tyAre ene saMpradAya kahevAmAM Ave che. eTale kahe che ke, pahelAM tuM cAritradoSa eTale rAgAdi TALavAno prayatna kare che, kaI rIte? (ke) bAhya padArthano tyAga karIne. padArthanA tyAgathI rAgano tyAga thaze. emAM e zalya paDyuM che. zuM? padArthanA tyAgathI rAgano tyAga thaze e to zalya che.) rAgano huM abhAva karuM to padArthano saheje saMyoga nahi thAya, kemake vRtti vinA to saMyoga thavAno savAla nathI ane vRtti vinA koI saMyoga thayo to eno doSa nathI. jemake bhagavAnane vRtti
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - - - - 32 piramAgamasAra-99] nathI ane samosaraNa khaDuM thAya che, evo vaibhava to kyAMya hoto nathI. (chatAM bhagavAnane parigrahano doSa nathI. muni nirvastra hoya che, koI upasarga karIne dhAbaLo ane zAla ke game te kapaDAM pheMke eTale kAMI munine doSa nathI. vRttipUrvaka grahaNa kare to cAritrano doSa che. nahitara to kAMI doSa lAgato nathI, eTale kahe che ke cAritradoSa TALavAno tuM prayatna kare che te karatAM pahelAM darzanazuddhi mATe prayatna kara !" pahelAM tuM tAruM zuddha zraddhAna thAya e prayatna (kara) . e dizAno tuM prayatna kara. ane e dizAno prayatna karavA arthe enI AkhI line dorI che. kaSAyanI maMdatAno) . bahAranA tyAganA kaSAyanI maMdatAno tane vyAmoha che ke ATalo kaSAya maMda thAya che, paNa ethI vadhAre maMda kaSAya to darzanazuddhinA prayatnanI zarUAtamAM ja thaI jAya che ! ethI vadhAre UMcA starano ! je koI jIva svarUpa - zraddhAnamAM AvatAM pahelAM svarUpanI aMtara jijJAsAmAM, apUrva jijJAsAmAM Ave che, enA bAhya viSayo pratyenA pariNAma eTalA nIrasa thAya che, zarUAtanI jijJAsAnA kALamAM eTalA nIrasa thAya che, jijJAsAne vaza eTalAM nIrasa thAya che, ke eTalAM nIrasa to uparaTapake karelA bAhya tyAgathI paNa thatAM nathI ! ane olo (bAhya tyAgano) to tane khoTo vyAmoha che kemake bahArano tyAga thayone, eTale e dekhAva ane AnaMbarano tane zokha che. pariNAma sAme tArI dRSTi nathI. jo pariNAma upara dRSTi hoya to pariNAma to AmAM (darzanazuddhimAM vadhAre UMcA staranA athavA atyaMta maMda kaSAyanA thAya che. e rasto to te choDI dIdho ane bahAramAM tyAga thayAno dekhAva thayo ke meM Ama (karyuM, huM A nathI karato. A choDI dIdhuM che. e tane pasaMda che. e tane moha che e jAtano, bIjuM kAMI nathI. lAbha to emAM ocho che ane AmAM lAbha vadhAre che. chatAM eka bahAramAM dekhAvano - ADaMbarano paNa sthULa ke sUkSma pariNAma bhajato hoya, tyAre e zubha pariNAmanI sAthe sAthe eka mAyAno e prakAra che. zeno prakAra che e ? mAyAno e prakAra che. aMdara mAyA (che) ane mAyA evo chUpo cora che, mAna ane mAyA, khabara paDe nahi. evA viSaya che. ' kahe che ke, ene TALavAno prayatna kare che te karatAM pahelA darzanazuddhi
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 33 kahAna ratna saritA mATe prayatna kara ! Ama kahenAra, potAnA ghaNAM anubhavanA nicoDathI kahe che. pahelAM to e vicAravuM ghaTe che ke, A je kahenAra che, e ghaNAM ja anubhavapUrNapaNe A vAtane raju kare che. A vAta prastuta viSaya che, e ghaNA anubhavathI mUkAyelI vAta che. nahitara A bhavamAM juo to gurudevazrIe paNa sthAnakavAsInI dIkSA aMgIkAra karelI. zuM ? dIkSA aMgIkAra karI hatI. paMca mahAvratanI pratijJA badhuM enI aMdara Ave. e keTaluM badhuM maMthana cAlyuM haze ! ApaNe to pratyakSa paricaya che. ema kahetAM ke ame to mAthAbUDa hatAM. mumukSu - sthAnakavAsImAM paMca mahAvrata hoya? pUjya bhAIzrI - hA, jyAre, dIkSA aMgIkAra kare tyAre to badhuM Ave ja ne ! vidhimAM to badhuM Ave. pachI bhale vidhimAM thoDo pheraphAra karyo hoya. mumukSu - sarvaviratI levI paDe. pUjya bhAIzrI :- sarvaviratI hoyane, eTale e badhuM Avene. ahiMsA (Adi) je pAMca mahAvrata) che ne ? mumukSu - hA, pAMca che. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya, aparigraha hoya che. pUjya bhAIzrI :- hA, jUThuM, corI, parigrahano tyAga ane abrahmano tyAga (hoya che). dezavrata ane mahAvrata che). e loko dezavrata ane mahAvrata ja kahe che ne ? zvetAMbaramAM dezavrata ane mahAvrata ja kahevAya che. zrAvaka mATe dezavrata. muni(mATe mahAvrata hoya che). " mumukSu - 28 mUlaguNano viSaya che ? pUjya bhAIzrI : 28 mUlaguNano viSaya nathI. paNa paMcamahAvrata che. pachI bAkInA je uttaravrato che, emAM ghaNo badho pheraphAra che ane chUTachATo ghaNI che. mumukSu - 27 che emAM. pUjya bhAIzrI :- 27 che ? ThIka ! 27 che. eTale evuM che. e hoya, thoDo ghaNo pheraphAra kare. mULa to je paraMparA cAlI Ave che emAM judAM paDe tyAre zuM kare ? ke thoDo pheraphAra kare ke bhAI, amAruM ATaluM juduM
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 [paramAgamasAra-99] che. A amAruM Special ATaluM. tamAruM ATaluM amAruM ATaluM ema juduM to tyAre ja paDene ? eka hoya to to juduM paDavAno prazna raheto nathI, ema. ema gaLAbUDa nahi (paNa) mAthAbUDa hatAM ema (gurudeva kahetA). have emAMthI nIkaLyA che, eNe keTaluM maMthana karyuM che ! tyAga kAMI nahoto lIdho evuM nahotuM. ghaNAM maMthanathI e vAta AvI che. bhAI ! pahelAM tuM bAhya tyAgano ane rAga - cAritradoSa TALavAno prayatna kare che, paNa pahelAM darzanazuddhino prayatna karavo joIe. koIpaNa jIve mokSamArgamAM praveza karavo hoya to eNe pahelAM darzanazuddhino prayatna karavo joIe, ema kahevA pAchaLa mukhya kAraNa e che ke, jIvane tIvra-kaSAya ane maMda kaSAya vacce mAthAkUTa cAle che. ane emAM paNa maMdakaSAyanI mahattA e ApI daye che. tIvra-kaSAyanI mahattA choDavA mATe maMdakaSAyane e mahattA ApI de che. maMdAkaSAyane mahattA ApatI vakhate e bhUlI jAya che ke AkharamAM to huM kaSAyane mahattA ApuM chuM. akaSAya svabhAvane mahattA ApavAnuM AkhuM AmAM rahI jAya che je (mahattA) prathama ja (Ave che), (samyaka zraddhAna thayAM pahelAM (ane) zuddhAtmAne oLakhavAnA kALamAM, apUrva akaSAya svabhAvI AtmAno apUrva mahimA ane mahattA Ave che, e Akho viSaya rahI jAya che, ane kaSAyanA aMzane, maMda-kaSAyanA aMzane mahattA apAI jAya che. eTale Akho mArga badalAI jAya che ane unmArge cAlyuM javAya che, e AkhI vastu bhUlamAM rahI jAya che, e bahu moTI bhUla che. sAmAnya bhUla nathI paNa e moTI bhUla che ane e bAhya tyAga ane maMda-kaSAyanI mahattAmAM Akho manuSyabhava hArI javA jevuM thAya che ! je manuSyabhavamAM mArge caDavuM joIe, e bhava ja Akho hArI jAya ! pachI to kAMI patto lAge nahi, Aje zrAvakane (saMpradAyamAMthI) nIkaLavuM saheluM che, paNa muni thaI gayA hoya ene ? samyakdarzana na thayuM hoya ane gRhastha hoya, to ene A bAjuM palaTavuM. sAcA viSayane samajavo ane grahaNa karavo e saheluM che. paNa jeNe puruSArtha ja pelI bAju ApI dIdho che ane tyAga ane munipaNuM laI lIdhuM che, ene pAchuM vaLavuM bahu-ghaNuM muzkela paDe. mahenata paDe che enI
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA aMdara, ane vadhAre mahenata paDe che. e to sIdhI vAta che. mumukSu :- ene mAnakaSAya naDe. pUjya bhAIzrI :- mAnakaSAya naDe, eNe je AgrahathI e zubha bhAvone sevyA hoya, e Agraha aMdarathI toDavo paDe. e to jeNe mahenata karI hoya ene badhI khabara paDe, ke AmAM keTalI mahenata karavI paDe che. vadhAre UMdho gayo hoya (to) e vadhAre dUra jAya che. jeTalo vadhAre dUra gayo eTaluM ene najIka AvavA mATe aMtara to kApavuM ja rahyuM, hisAbanI vAta che e to. 35 kahe che ke, 'dRSTimAM vikalpano tyAga karato nathI...' A eka bahu mahattvapUrNa viSaya che ke zraddhAnanI aMdara vikalpano rAgano eka aMza, anaMtamAM bhAge eka aMza paNa, jyAM sudhI rahe tyAM sudhI zuddha zraddhAna nathI. bIjI rIte astithI vicArIe, to zuddha zraddhAnano viSaya ekAMte paripUrNa zuddhAtmA che. paripUrNa akaSAya svabhAvI zuddha AtmA che, jemAM traNakALamAM kaSAyanI jhAMya paNa paDatI nathI, kaSAya (tyAM) pahoMcato nathI, kaSAyano praveza nathI, kaSAyanI emanA upara chAyA paNa paDatI nathI, bhale nigodamAM jaI Avyo (topaNa) evo ne evo rahe che. e to kAle bola AvI gayo ApaNe, ke pracuramAM pracura avasthAmAM kaSAya thayo hoya topaNa zuddhAtmA zuddhAtmA ja rahe che. e zraddhAnano viSaya che. evo je zuddhAtmA, zraddhAnano viSaya tyAre thAya che ke jyAM sudhI enuM zraddhAna rAganA eka aMzane paNa zraddhe nahi tyAre. jyAM sudhI thoDo paNa rAga, maMda rAga paNa ISTa che, (ema) jene zraddhAnamAM (che) tene zuddha zraddhAna thAya nahi. eTale dRSTimAM kaho ke zraddhAnamAM kaho, vikalpano samULago - mULamAMthI tyAga karyA vinA, choDyA vinA, koI rIte ene zuddha zraddhAna thAya nahi, ane e zuddha zraddhAna thayA vinA bahAranA tyAga ane kaSAyanI maMdatA meM karyA che (ema je mAne che), e ene mithyAtvanuM poSaNa che. zraddhAna to ene zuddha thatuM nathI paNa je mithyA zraddhAna che emAM dRDhatA thAya che ane moTAbhAge gRhIta mithyAtvamAM cAlyA jAya che. agRhIta to anAdinuM che e gRhItamAM cAlyA jAya che. juo ! asaMjJI paMcendriyathI mAMDIne ekendriya paryaMtanA (badhAM) asaMjJI paMcendriya - cAra Indriya, traNa Indriya, be Indriya, ekendriya ane nigodiyA, -
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ piramAgamasAra-99] badhAM jIvo agRhIta mithyAdRSTi che. e badhAMya agRhitamAM che. ene koIne gRhIta lAguM paDatuM nathI. jyAre A jIva manuSya thayo, saMjJI paMcendriya thayo ane gRhIta mithyAtvamAM Ave che ! ene lAbha thavAnA sthAnamAM jyAM saMjJI paMcandriyane samyaphadarzanano lAbha thavAno avakAza che . emAM e samyakdarzanano jo prayatna na kare, to e UMdhe mArge gayA vinA rahe nahi. gRhItamAM cAlyo jAya che. eTale to anubhava-prakAzamAM sAdhya-sAdhakanA bola lIdhAM che emAM eka evI vAta lIdhI che ke, agRhIta sAdhaka che ane gRhIta sAdhya che. zuM kahyuM ? agRhIta-mithyAtva sAdhaka che ane gRhIta mithyAtva sAdhya che. eTale anAdinuM agRhIta to che ja e agRhIta to grahyA vinAnuM ja che. emAMthI e jo agRhItano abhAva karIne samyakdarzanane prApta na kare, to e gRhIta - mithyAdarzanane prApta karaze. e buddhipUrvaka unmArge jaze. buddhipUrvaka e anyamArgane grahaNa karaze. ene ja gRhIta mithyAdarzana athavA anyamata kahevAmAM Ave che. mumukSu :- Ama uparaTapake jovA jaIe to khoTA deva-zAstra-gurune ApaNe mAnatA nathI. eTale gRhIta nathI. paNa sUkSmapaNe gRhIta mithyAtva kevI rIte thAya che ? pUjya bhAIzrI - emAM zuM thAya che ? gRhIta tyAM kevI rIte thAya che ke khoTA deva-guru-zAstrane mAne e to cokhkhuM gRhIta che. paNa evuM nathI ke bahAramAM sAcA deva-guru-zAstrane mAne eTale badhAM ja gRhIta (mithyAtvamAM) nathI, evAM nathI. gRhIta ane agRhIta . evAM be bheda emAM paNa paDe che. emAM pahelAM to je jIvoe sAcA deva-guru-zAstranA svarUpane oLakhyA vinA paddhati vaDe, paraMparA vaDe vItarAga deva-guru-zAstrane mAne che te badhAM gRhItamAM che. ene (paNa) gRhIta lAgu paDe che. (kemake) odhe mAne che. (temanA) svarUpanI oLakhANa karatAM nathI. enA svarUpano vicAra karatA nathI. ke e zA mATe vItarAga che ? kevI rIte vItarAga che ? to ene gRhIta lAgu paDe che. eka (vAta). eTale have tame saMpradAyamAM gRhIta mithyAdRSTi keTalA tenI TakAvArI mUkI dejo. bIjuM, ke tattvajJAnanA kSetramAM AvyAM pachI have jyAre e vicAranA viSayamAM pravezyA ke devanuM svarUpa Ave, gurunuM svarUpa AvuM, zAstranuM svarUpa AvuM, emAM pachI je tattvajJAnanA viSayamAM
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 37 potAnA matidoSane laIne jJAnanA viparyAsane laIne anyathA e tattvane grahaNa kare che. enI aMdara eka tattvamAM bIjA tattvano adhyAsa thAya che. nava tattva che ne kula ? emAM eka tattvamAM bIjA tattvano adhyAsa thAya che, tyAre paNa ene gRhIta mithyAdarzana lAgu paDe che. Ama che. eTale emAM ekalA sAcA deva-guru-zAstrane oLakhe topaNa, koI ema kahe ke ame to vicAra karyo che ke, 18 doSa rahita vItarAga che te sarvajJadeva che, te deva che. nigraMtha guru che (te) bAhyAvyaMtara - atyaMtara parigraha ane bAhya parigrahanA tyAga sahita nigraMtha muni che, sAtame - chaThTha guNasthAne jhUlanArA zuddhAtma dazAnA sAdhaka utkRSTa sAdhaka, te guru che ane emanA nirUpelA siddhAMto che te satzAstro che. te satzAstra che. A to ame barAbara mAnIe chIe. AvuM svIkAryA pachI paNa bIje kyAMya tattvanA viSayamAM gaDabaDa thAya topaNa tyAM gRhIta mithyAdarzana lAgu paDe che. ThIka ! Ama che. mumukSu :- eTale baMdha mArgane saMvara mAne ? pUjya bhAIzrI :baMdha mArgane saMvara mATe athavA to vastunA svarUpanA viSayamAM anyathA mAne. AtmAnA hamaNAM ja eka prazna ApaNe tyAM bahu pecIdo thayo hato pradezonA viSayamAM enI aMdarathI thoDI vAta kADhavI che. prazna game te hoya, ke bhAI, AtmAnA be pradezo ke eka pradezo ? dravyanA pradezo ane paryAyanA pradezo bhinna bhinnano viSaya hato (temAM) Azaya na samaje, ane kharekhara evI rIte be pradezo samaje, to e gRhItamAM cAlyo jAya che. kemake vastunA svarUpanuM dravya-kSetra-kALa ane bhAvathI je nirUpaNa che, emAM bhUla thaI. zemAM bhUla thaI ? padArthanuM je nirUpaNa che dravya-kSetra-kALa-bhAvayukta svacatuSTaya jaine kahevAmAM Ave che, e svacatuSTayamAM ja enI bhUla che, kemake kSetra AvyuM ne emAM ? dravya-kSetra-(kALa-bhAva che emAM) kSetramAM asaMkhya pradezo AvyA. e tyAM gRhIta mithyAdarzana thaI gayuM. olo viSaya parama adhyAtmano che. jyAM trikALInA pradezo bhinna ane paryAyanA pradezo bhinna kahe che, e ekadama parama adhyAtmano (viSaya che). parama zuddha nizcayanayanA viSayamAM e laI jAya che. e je nirUpaNa che ene (jo) yathAyogya prakAre aMgIkAra na kare, Ave, je rIte ane e prayAsamAM na jAya ane e rIte ene na levAmAM -
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 [paramAgamasAra-99] levuM joIe te rIte na levAmAM Ave ane bIjI rIte levAI jAya-ke pradezo ja bIjA bhinna che, (to) gRhIta mithyAdarzanamAM cAlyo jAya. have AmAMthI zuM nIkaLe che ? eka dhyAna kheMcavA jevI vAta karuM chuM, ke AvA to aneka prazno che. ApaNA tattvajJAnanA viSayanA kSetramAM eTalo badho vistAra che ke AvA aneka prazno che. ane e prazno jyAre sAme Ave, vicAramAM AvyA ja na hoya ene to e doSa lAgu paDavAno hajI savAla nathI. paNa jyAre e enA udayavaza, enA kSayopazamanI sAme Ave, enA zraddhAna - jJAnanI cakAsaNIno e viSaya thAya, A sAme Ave tyAre to parIkSAno viSaya thAya ne ? tyAre ene ekalA AtmArthI thaIne e viSayamAM UMDuM UtaravuM joIe ke eno patto kADhavo (joIe), patto levo joIe. tyAM sudhI ene choDavuM joIe nahi. ane te paNa te viSayanA adhikRta evA sAdhaka jIvo pAsethI ene samAdhAna levuM joIe, eTaluM ja nahi, e samAdhAna ene svayaM - svataMtra rIte na bese, tyAM sudhI eNe eno pIcho choDavo joIe nahi. Ama che. parama bhaktithI, parama AdarathI e viSayane samajavAno prayatna karavo joIe. jo ke zrImadjI to e AjJA ja bAMdhe che, ke dravyAnuyoga satpuruSanAM saMyogamAM parama vairAgya, dRDha vairAgya ane dRDha bhaktibhAve adhyayana karavA yogya che. ATalI maryAdA bAMdhI che. zuM ? zrImadbhue to A maryAdA bAMdhI che ke dravyAnuyoga emane ema adhyayana karavA yogya nathI. kyAMno kyAM caDI jaIza tuM ! gRhIta mithyAtvamAM cAlyAM jatAM vAra lAgaze nahi. mumukSu :- ema kahyuM che ne ke zAstrajJAnathI niveDo nathI anubhavajJAnathI niveDo che ? pUjya bhAIzrI :- anubhavajJAnathI niveDo che. paNa dravyAnuyoganA viSayamAM to A maryAdA bAMdhI che. satpuruSane vacane adhyAtmika zAstra paNa AtmajJAnano hetu thAya che. paramArtha AtmA zAstramAM vartato nathI, satpuruSamAM varte che. A che (patrAMka) 698 naMbara, chelle. pratyakSa satsamAgamamAM bhakti vairAgyAdi deDha sAdhanasahita mumukSue sadguruAjJAe dravyAnuyoga vicAravA yogya che.' bIjI rIte vicAravA yogya nathI. ema che. mumukSu :- AmAM eka prazna thAya che ke Ape vAta karI ke jyAre vastu
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA , sAme na AvI hoya tyAM sudhI vAMdho nahi, paNa sAme Ave tyAre koI ema kahe ke amAre A badhI khaTapaTamAM nathI paDavuM, to zuM thAya ? pUjya bhAIzrI :- khaTapaTa nathI, A to vastunuM svarUpa che. A to vastunuM svarUpa che ane eno nirNaya karavo paDe che. vastunA svarUpano nirNaya karavo e paNa jo tane khaTapaTa lAgatI hoya to e sivAyano viSaya khaTapaTa vagarano lAgyo ! e sivAyano viSaya ja badho khaTapaTavALo che. mumukSu - koI kahe amAre jhINuM kAMtaNa nathI karavuM. pUjya bhAIzrI :- ThIka ! jhINu kAMtaNa nathI karavuM, kemake jhINuM kAMtaNa khaTapaTa che ! ane jADuM kAMtaNa che e ? e to ene potAnuM hita sUjharyuM nathI. tamane koI ema kahe ke, bhAI ! tame A bakAlAno vepAra karo cho ane lArI laIne pharo cho ne, Avone, mArI hIrAnI dukAne besADuM. (koI) ema kahe ke, Avo hIrAnI dukAne - paMcaratnamAM ane huM kahuM, nA, nA! mAre zAkanI lArI sArI che !' bhAgya phUTI gayuM che ! bIjuM kAMI che nahi. ahIM sudhI rAkhIe. pravacana-4, tA. 7-11-1982 paramAgamasAra. 99 bolanI chellI be lITI. "daSTimAM vikalpano tyAga karato nathI ane bahAranA tyAga (jIva) karI bese che te mithyAtvanA ja poSaNanuM kAraNa che.' ema levuM che, zuM kahe che? dRSTimAM, ekAMta anaMta - zAMtino piMDa che evo je zuddhAtmA (eTale ke, nijasvarUpa, enuM grahaNa thavuM joIe. tattvadRSTi jIva ema jove che ke jIve zraddhAmAM zuM grahaNa karyuM che ? zraddhA kone grahaNa kare che ? e tattvadRSTi jIvano jovAno mukhya
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 [paramAgamasAra-99] dRSTikoNa che. koIpaNa jIvane vize, e bAhya tyAgathI ke bAhya saMyogaviyogathI mApa karatAM nathI. koI dekhAvathI mApa karatAM nathI, zarIranA dekhAvathI, vANInA dekhAvathI, evAM koI dekhAvathI e vicAratAM nathI. paNa jIvanI zraddhA kyAM paDI che ? jIve anaMta zAMtinA piMDane zraddhAmAM pakaDyo che ? ke zraddhAmAM anAdithI cAlu je rAga che. enI ne enI pakaDa cAlu je.. che ? basa ! ATaluM jovAya che... anAdithI je zraddhAnuM grahaNa che (eTale ke) je zraddhAmAM rAganuM grahaNa che, eno tyAga kare nahi ane bAhya padArthano tyAga karI bese (to) te mithyAtvanA ja poSaNanuM kAraNa thAya che. jIvane mithyAtva to che ja, anAdi agRhIta mithyAtva- prathama paheluM guNasthAna to cAlu ja che. e paheluM guNasthAna cAlu che emAM ene navuM - vadhAre zuM thayuM ? ke enuM (mithyAtvanuM) poSaNa maLyuM. kemake mithyAtvamAM (rahelo) jIva paryAyadRSTi che ane paryAyadRSTi che eTale paryAyamAM ene ahaMpaNuM che e paryAyanuM ahaMpaNuM tyAM vadhuM ke meM ATalo tyAga karyo, huM ATalo tyAgI thayo, ATalo vratI thayo, meM ATalAM - ATalAM kAryo karyA. ema paryAyadRSTinA mithyAtvanA bhAvanuM poSaNanuM ja e kAraNa thAya che.. zuddhAtmatattvanA anubhavano prayAsa karatAM karatAM kaSAya maMda thAya athavA mukhyapaNe zuddhAtmAno AlaMbana levAno puruSArtha varte, ane e puruSArtha ane e prayAsa thatAM thatAM sAthe kaSAyanI maMdatA thAya, ane e kaSAyanI maMdatAnA nimitte bAhya padArthono tyAga thAya, to te ucita ja che. (tyAre) ene svarUpanA grahaNa ane rAgAdi paradravya ane parabhAvanA tyAgamAM sAnukULa nimitta gaNavAmAM Ave che athavA e sAnukULa pariNamana gaNavAmAM Ave che. paNa zuddhAtmatattvanA avalaMbanano prayAsa na kare ane mAtra bAhya padArthanA grahaNa-tyAganA vidhi-niSedhanA prayatna ane puruSArthamAM lAge, tene AtmalAbha to na thAya paNa mithyAtvanuM poSaNa thAya, ema kahevA mAge che. lAbha thavAne badale ene nukasAna thAya. paNa e nukasAna mithyAtvanuM che, e mithyAtva ane samyaktvanA viSayamAM jIva ajANyo hovAthI ene eno khyAla Avato nathI ke AmAM nukasAna zuM thAya che ? ema che. mithyAtva thAya che, ema nathI kahyuM. mithyAtva to che ja paNa enuM poSaNa thAya che, dRDha thAya che,
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 kahAna ratna saritA 41 ene puSTi maLe che. ema kIdhuM che. mithyA bhAvane puSTi maLe che eTale mithyAtva dRDha thAya che. e mithyAtvane choDatA vizeSa takalIpha paDe che. ema kahevA mAge che. emAM jainadarzananuM gUDha rahasya che. bAhya tyAga to jagatanA anyamatomAM paNa karavAmAM Ave che. tyAgI, sanyAsI anyamatomAM nathI hotAM, evuM to banatuM nathI. e paNa bane che ne ? ane sAmAnya rIte tattvanA viSayamAM UMDA nahi UtaranArA jIvo ema vicAre che ke ThIka che ! ApaNe ApaNA dharmamAM kahyuM hoya te pramANe tyAga karIe, bIjAo bIjAnA dharmamAM kahyuM hoya te pramANe tyAga kare. sau saunA dharma pramANe potapotAnuM AcaraNa kare. emAM zuM khoTuM che ? Ama uparaTapake vicAre che. paNa e rIte bAhya dRSTithI dharmanA viSayamAM vicAravA yogya nathI. dharmanA viSayamAM to tattvadaSTie vicAravuM joIe ke Atmatattvane anurUpa AtmAkAra pariNAma te zuM che ? ane AtmatattvathI viruddha jAtinA pariNAma zuM che ? jAtinI oLakha karavI paDe che. bhAvamAM svabhAva-jAti ane vibhAvajAti evI be jAti che. (ahIMyA kahe che ke) 'dRSTimAM vikalpano tyAga karato nathI...' kemake prathama kArya zraddhAnuM che, dharmanA prakaraNamAM prathama kArya zraddhAnuM che. dRSTi kaho, zrA kaho, (eka ja vAta che.) e zraddhAmAM potAnA nijAtmasvarUpane zuddhAtmasvarUpane zraddhavuM joIe, tenA badale jIva anAdithI koIne koI prakAranA rAgane AtmApaNe zraddhe che. (rAga) te 'huM' evo anubhava che. rAga te 'huM' evo anubhava che, e rAganI zraddhA batAve che. trikALa zuddhAtma svarUpa che, mULa tattva che, asala tattva che - te 'huM' evo anubhava nathI, tethI tene AtmAnI zraddhA nathI. (ahIMya!) to kahe che ke zraddhAmAM eno tyAga thaI javo joIe. bhale sAdhakadazA hoya ane zubharAga Ave paraMtu zraddhAmAM teno tyAga varte che). paripUrNa vItarAga na thAya tyAM sudhI zubha rAga vizeSe karIne Ave, azubha rAga ghaTIne Ave, zubha rAga vadhIne Ave, AvuM paNa thAya. sAdhakadazA zarU thatAM A paristhiti thAya. sAmAnya rIte saMsArI prANIne azubha rAga vizeSa che ane zubha rAga ocho che, tethI adhogatimAM jAya che, ane be hajAra
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 piramAgamasAra-99] sAgara ke e pahelAM to e nigodamAM cAlyo jAya che, e azubhanI pradhAnatA batAve che. mokSamArgamAM praveza karanAra jIvane zubhanI vRddhi thAya che, azubhanuM ghaTavuM thAya che ane zuddha pariNAmanI zarUAta thAya che, pariNAmanA traNa prakAra - azubha, zubha ane zuddha. emAM zubha ane azubha banne azuddha jAtinAM che. have jAti apekSAe vicArIe to be prakAra (che). Ama traNa prakAra, paNa jAti apekSAe enA be prakAra che. zubha ane azubha azuddha jAtinA pariNAma che ane samyakdarzana-jJAna-cAritra Adi zuddha jAtinA pariNAma che. to kahe che ke mokSamArganI zarUAtavALA jIvane zuddha pariNAmanI jAti zarU thAya, tyAre enI azubha jAtimAM kyA prakAre pheraphAra thAya? ke eno azubha ghaTe ane zubha vadhe, ane e zubha UMcA starano utpanna thAya. zubha pariNAma je utpanna thAya enI kakSA - enuM stara UMcI jAtano Ave. topaNa mokSamArgI jIva, e UMcI jAtanA zubha pariNAmane zraddhato nathI. je AtmAne zraddhe che, eTale AtmAnA svabhAvane zraddhe che, te vibhAvane zraddhato nathI, kemake te vibhAva jAtinA che. zraddhato nathI eTale ene zuM prakAra bhaje che? ke zraddhato nathI eTale ene zubha pariNAma UMcI jAtino thavAM chatAM, A ThIka thayuMsAruM thayuM, ISTa thayuM ane lAbhanuM kAraNa thayuM, e prakAre ene vyAmoha thato nathI. je zubha pariNAmamAM sAmAnya rIte mithyAdRSTi jIvane moha thAya che, AkarSaNa thAya che, ane e huM vadhAre ne vadhAre karuM evuM UMdhI zraddhAne vaza, kartutva bhAve - kartApaNe e kare che, tyAre) to e mithyAtvanuM ja poSaNa kare che. e to karavA yogya nathI. paraMtu e pariNAma A AtmAnA svabhAvane anukULa nathI, paNa kharekhara, nizvaya dRSTithI te pratikULa che ane vyavahAra dRSTie te sAnukULa che, vyavahAra daSTie sAnukULa che eTale zuM? ke zuddhAtmAno prayatna karatAM (arthAtu) je zuddhAtmAne anubhavavAno prayatna che te kaSAyanA abhAvano prayatna che. e kaSAyanA abhAvanA prayatnanI pUrNa sthiti na thAya ane apUrNapaNe rahe tyAre kaSAya maMda thaI jAya tethI tene tenI sAnukULatA gaNavAmAM Ave che. vyavahAre A prakArano saMbaMdha jotAM (sAnukULa gaNavAmAM Ave che). (A) saMbaMdhane jyAM chedavAno prakAra che, eTale kaSAyane chedavAno jyAM prakAra che, tyAM te kaSAyane sAnukULa nahi (gaNatAM
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 kahAna ratna saritA pratikULa gaNavAmAM Ave che. (kaSAya) tIvra ho ke maMda ho (tene) sAnukULa nahi paNa ene pratikULe jovAmAM Ave che, kemake e vibhAva jAtinA che, pratikuLa jAtinA che. ema che. eTale samyaphadRSTi jIva zubhAzubhane chedIne mokSa svabhAve upaje che, pariName che. zrImad rAjacaMdrajIe AtmasiddhimAM e lakhyuM che, ke "teha zubhAzubha chedatAM, upaje mokSasvabhAva.' mokSasvabhAva kyAre upaje che ? ke zubhAzubha chedatAM Upaje cheabhAva karIne (Upaje che), ene poSaNa ApIne Upaje che. pAlana-poSaNa karavAmAM Ave che, ema kahyuM nathI. ahIMyA to kahe che ke mokSasvabhAva upajyA pahelAM zubha pariNAmamAM bAhya tyAga AdinA je koI paNa pariNAma hoya, topaNa prathama prayatna eNe zuddhAtmAnA zraddhAna saMbaMdhita karavo ane e zraddhAna utpanna na thAya tyAM sudhInA cAhe te prakAranA zubha pariNAma thAya; (kemake) thaze ja, paraMtu) tene mukhya karavAM nahi athavA ene zraddhAvA nahi ke A mane lAbhanuM kAraNa thayuM, mArA kalyANanuM kAraNa thayuM. e 99 mo bola che. kAle ApaNe cAlyo hato. thoDA vizeSa vicAra hatAM eTale be lITI pharIthI lIdhI. VaMtarmukha thaI, svapadanuM paramezvararUpa avalokatAM, vartamAnamAM ja pote paramezvararUpa che !! aho! avalokanamAtrathI paramezvara thAya! evI avalokanA na kare to, potAnuM nidhAna pote lUMTAvI daridrI thaI bhaTake che ! ane bhava vipattine vahore che - anubhava prakAza -pUjya bhAIzrI (anubhava saMjIvanI-1987)
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ "gAya, bheMsa, vagere pazunI viSTAnA podaLA (chANa) maLatA garIba strIo khuzI khuzI thaI jAya che. ane dhana vaibhava maLatA zeThIyAo khuzI khuzI thaI jAya che, paNa viSTAnA podalA ane dhanAdimAM kAMI ja phera nathI. eka vAra AtmAnA nidhAnane dekhe to bahAranA nidhAnonI nirmAlyatA bhAse.'' 100. pravacana.5, tA. 7-11-1982 gAya, bheMsa, vagere pazunI viSTAnA podaLA (chANa) maLatA garIba strIo khuzI khuzI thaI jAya che.' A chANAM je bALe che (e) vecAtAM na levAM paDe, paisAthI kharca na karavo paDe (eTale) chANa viNavA nIkaLe che, podaLA viNavA nIkaLe che. gAmaDAMmAM ucharyA hoya ene to khabara hoya ane je A bharavADa, rabArI loko chANAMno dhaMdho karatAM hoya ene to e kamANInuM sAdhana che. to zuM kahe che ? ke e chANa zuM che ? ke tiryaMcanI viSTA che. chANa zuM cIja che ? ke tiryaMcanI viSTA che, pazunI vriSTA che. viSTA maLatAM paNa manuSya prANI (khuza thAya che). A je strIo che e to manuSya che ne, paryAye manuSya che. enI sthiti (pazu karatAM) UMcI che. emAM zuM sarakhAmaNI levI che ? ke manuSya che e tiryaMca karatAM UMcAM sthAne che, chatAM e tiryaMcanI viSTA maLatAM khuzI thAya che ! juo ! A dinatA zuM
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 45 cIja che ! jIva rajakaNamAM sukha mAne che tyAre enI paristhiti kyAM sudhI thAya che ! ke pote manuSya hovA chatAM potAthI halakI jAtinA jIvo je tiryaMca, te tiryaMcanI viSTAmAM paNa e khuzIpaNuM mAne che. ahIM to hajI ethI AgaLa kaheze. e khuzI khuzI thaI jAya che. emAM sAro moTo podaLo maLe (to) rAjI thaI jAya ke, A sUMDalo bharIne eka (podaLo) maLI gayo ! ThIka ! eTalAM khuzI thAya. ane dhana vaibhava maLatAM zeThiyAo khuzI khuzI thaI jAya che.' A bannene eka vargamAM mUkyAM. gurudeva phALo nahotA karatAM. emanI mukhya paddhati e hatI ke, e kadI phALo karatAM nahi. phALAnuM nAma nahi. jene sAmethI devA hoya e de ne karoDapati eka paiso paNa na dhye to bhale na dhye. enI sAthe koI mAthAkUTa nahi. eTale paisAvALAne khuzI rAkhavAno to prazna raheto nathI. paNa e paisAvALAnI dIna vRtti kevI che, ke chANano podaLo levA nIkaLelI bAI jevI che ! ema kahe che. bannene eka vargamAM mUkyAM che. enI dInatAmAM ane AnI dInatAmAM kAMI phera che nahi. ema lIdhuM che. e kajiyA kare, podaLA (mATe) jo be-cAra bAIo bhegI thAya, to kajiyo kare, ane ahIMyA paisA mATe kajiyo kare ! ane chokarAM koDIe 2me to koDIo mATe kajiyo (kare) mAthuM phoDe ! ramatAM ramatAM zerImAM jhaghaDI paDe (ane) sAme sAmA pANe pANe Ave, to mAthuM phoDe ke nahi ? Ama che. A jIvanI sthiti che ! jJAnIo jagatanA e padArthane chANa ane koDI jevAM jANe che, ane jene jagatanA padArthonI mahattA che ane moTAI che (evI mAnyatA che) ene pAgala samaje che, ene gAMDA samaje che ke A chANamAM ane koDImAM moTAI mAne che ! - vaLI, e moTAI mAnavAne (jJAnIo) zuM gaNe che ? ke jyAM sudhI jagatamAM je padArtho mahattArUpe - mahattAnA kAraNarUpe - lekhAya che ane gaNAya che, enI mahattA jyAM sudhI jIvane jatI nathI, tyAM sudhI jIvane AtmAnI mahattA AvatI nathI. jaDa padArthanI mahattA jatI nathI tyAM sudhI caitanya padArthanI mahattA AvatI nathI. A eka vizeSa vAta che. kemake jaDanI mahattAmAM jIvanA pariNAmano rasa jaDamAM jAya che ane jaDa jevo thAya che, emAM caitanyanI sphuraNA rahetI nathI. emAM caitanya mUrajhAya che, sUMDhAya che, mUrchAya che.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ [paramAgamasAra-100] e caitanyanI mUrchA TALavA arthe, prathamamAM prathama ene jaDa padArthanI kiMmata cAlI javI joIe. mahattA chUTI javI joIe ane te paNa AtmasvarUpanI mahattAne vaza, emane ema ove othe nahi ke cAlo, amane jaDanI mahattA nathI mATe A choDyuM. ema paNa nahi. AtmasvarUpanI mahattA AvavA pUrvaka (tenI mahattA javI joIe. tyAga to grahaNa pUrvaka hoya che, zuM grahyuM che ? enA upara tyAganuM mUlyAMkana che. AtmAe zuM grahyuM? zuddhAtmatattvane jo grahaNa karyuM paramAtmatattvane jo grahaNa karyuM. AtmA paramezvarapada che. (ema jo grahaNa karyuM to to ene bahAranI kiMmata gaI che. eTale ene bahArano tyAga thavo sahaja ane saMbhavita che. to e to ene sAnukULa che. paNa emane ema jo tyAga) thAya, topaNa e yogya nahi hovAthI, eka nahi ane bIjA anarthanuM kAraNa thAya che. kemake enI aMdara mithyAtvanuM poSaNa thAya che. A prazna :- prathama AtmasvabhAvanI mahattA thAya tyAre zuM lAge ? ane kevI rIte enI mahattA lAge ? samAdhAna :- oLakhANa vinA mahattA Ave nahi. koIpaNa padArthanI mahattA oLakhANa vinA AvatI nathI. jagatamAM ema kahe che ke hIro kiMmatI cIja che, sonuM kiMmatI cIja che, paNa enI oLakhANe kiMmata che. gharamAM hiro hoya ane oLakhANa na hoya to Thebe bhe, Thebu mAre ! oLakhANa vagara kiMmata nathI. (tethI) oLakhANa karavI joIe. sarva sapuruSonuM A vacana che ke prathamamAM prathama AtmAne oLakhavo. AtmAne oLakho, oLakhIne ekAgra thavuM. A prathama AjJA che ! - jo ke oLakhAya eTale ekAgratA AvyA vinA rahe nahi. oLakhAya tyAre e anaMta mahimAvaMta tattvanI mahimA Ave che ane mahimA jenI Ave tyAM sarva pariNAma ekAgra thayA vinA rahe nahi. e kudaratI paristhiti che. eTale prathamamAM prathama oLakhANa karavI ane jeTalI potAnI zakti che, e sarva zaktithI - pUrA udyamathI AtmAne oLakhavA pratye prayAsa karavo pachI bIjuM badhuM karavuM. paheluM A karavuM. ema vAta che, samayasAra 144 gAthA(mAM) e to lIdhuM che ne 'prathama to zrutajJAna dvArA jJAnasvabhAvI AtmAno nizcaya karavo.' Ama AjJA che ! nizcaya karavo ema kaho ke oLakhANa
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. kahAna ratna saritA karavI, ema kaho, banne ekArtha che. ahIMyA zuM kahe che ? ke e rIte dhana vaibhava maLatA zeThIyAo khuzI khuzI thaI jAya che. saravaiyAmAM napho vadhene to ene poro caDe ke ThIka, ApaNI mUDI vadhI ! mUDI vadhI, ApaNI zakti vadhI, ApaNI mUDI vadhI, (ema) ene hUMpha Ave che ! je padArtha AtmAthI tadna bhinna che ane caitanya padArthanI apekSAe to e jaDa che, vaLI e nAzavaMta che eTale eno saMyoga paNa kAyamI nathI, chatAM jIvane huMpha Ave che ane hUMpha Ave tyAre mANasa bahekI jAya che ne ! (ke) mAre koInI sADIbAra nathI ! dekhAya che ne ? mANasa nathI kahetA ke, bhAI ! kAMI nahotuM emAM be paisA thaI gayAM, eTale cakalI phaleke caDI ! A kahevata che. eTale emake have UDAUDa kare che ane pahelAM Ama cAlatAM hatAM ane have Ama cAle che ema ghaNuM badhuM emAM Ave che. lokonI bolaNImAM to ghaNuM Ave che (ke) moTuM phulAve che ane Ama badhuM pharI jAya ! (e ema batAve che ke, ene e hUMpha che! nAzavaMta padArthanI kAlpanika hUMpha pAchaLa paNa jIvanA pariNAmane ATalo Teko maLe che, to anAdi anaMta zAzvata caitanya Rddhi divya zaktiothI bharapUra tattva che. enI samyaphadRSTi jIvone hUMpha Ave che. eno AdhAra le che ne, eno) Azraya le che ke "Avo huM !" je paramezvarapada che, sAkSAt siddhapada che. enI huMpha keTalI Ave ? ke anaMtI Ave. ene jagatanI- koInI tamA rahetI nathI ke jagatanA jIvo mane anukULa thAya to ThIka. bIjA jIvo mane Avo dharmI oLakhe to ThIka, bIjAo mane Ama jANe ane mAne to ThIka, evI bIjAonA bhAvonI lAcArI chUTI jAya che. * sogAnIjI sAthe to (mAre) paricaya hato ne, ghaNo paricaya hato eTale) eka vakhata kahyuM ke, "ApanA vize gurudeva jANe to ghaNo pramoda Ave evuM che.' to kahe, "mAno ke gurudevane jAna liyA ora gurudevako pramoda bhI AyA, (to) mere AtmAko kyA phAyadA hogA ?" ThIka ! huM to svArthI chuM! mane kyAM lAbha thAya, eTaluM jouM chuM ! bIjAM mane dharma ane sAro jANaze, tethI mArA AtmAne koI lAbha thaze evuM to banatuM nathI. evuM na banatuM hoya to emAM mAruM prayojana nathI. e prayojana vagaranA kAryamAM mane rasa nathI. mane mArA prayojanabhUta kAryamAM rasa che. (eTale ke mane AtmazAMti
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 [paramAgamasAra-100] Upaje ane Atmika sukha Upaje ane mArA AtmaguNano vikAsa thAya ane avaguNano nAza thAya emAM mAruM prayojana che, emAM mane rasa che, bAkInA koI kAryano mane rasa che nahi. prazna :- dareka jJAnIne AvuM ja hoya ? samAdhAna :- pratyeka(ne), A to dRSTAMta che. (bAkI to) badhAM ja jJAnInI A ja sthiti che. AtmadRSTi pragaTI eno artha zuM ? ke AtmAnA guNanI dRSTi, AtmAnA svabhAvanI dRSTi pragaTI che ane e kyAre pragaTe che ? ke jyAre aneka prakArano vyAmoha pAtaLo paDe che. koIpaNa mumukSu jIvane bAhya lobha, bAhya mAna, bAhya kIrti bAhya padArtho, bAhya dRSTi, e badhAM prakArano bAhya tattvano vyAmoha pAtaLo paDe che, tyAre te jIvane svabhAvathI, guNathI utpanna thatAM sukhamAM dRSTi jAya che ke kyAMya sukha nathI. sadguNa sivAya kyAMya sukha nathI. cAhe e jIva svargamAM jAya ke jagatanA koI khUNAmAM jAya. sadguNa sivAya kyAMya sukha che nahi, ane avaguNanI sAthe duHkha avinAbhAvIpaNe jaDAyeluM che. dharmanA prakaraNamAM A sukha-duHkhano hisAba che. jagatanA prakaraNamAM bIjI vAta che. jagatamAM paisA ane saMpatti che tyAM sukha che ane garIbI ane zarIranI azAtAmAM du:kha che. tyAM saMpatti ane zAtAmAM sukha che, e palAkhuM ahIMyA khoTuM paDe che. saMpattivALA duHkhI jovAmAM Ave che ane zarIre taMdurasta zAtAnA udayavALA paNa becena ane duHkhI jovAmAM Ave che. mumukSu :- A to duniyA ja judI che ! pUjya bhAIzrI :- alaukika viSaya kahyo che ! eTalA mATe A viSayane laukika gaNatarI (thI) pheravALo, judI jAtano, alokika viSaya gaNavAmAM Ave che !! eTale (ahIMyA kahe che ke) ene sukha tyAMthI levuM che - dharmIne guNamAMthI sukha levuM che. ene bAhya padArthamAMthI sukha levuM nathI. eTale je (dhana vaibhava maLatAM) khuzI khuzI thAya che, paNa viSTAnA podaLA ane dhanAdimAM kAMI ja phera nathI.' juo ! jJAnInI dRSTimAM paisAmAM sukha mAnanAra podaLAmAM sukha mAnanAra jevo garIba che !! enI dRSTimAM e zrImaMta nathI paNa enI dRSTimAM e garIba che
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 49 gurudeva to kahetAM, bhAvanagaranA mahArAjA kRSNakumArasiMhajI sonagaDha padhAryA tyAre kahe ke juo,- darabAra ! amArI to judI vAta che, ahIM to nAnuM - ochuM mAge e ocho - nAno mAgaNa ane vadhu mAge e moTo mAgaNa ! tamAre bAra mahine eka karoDa jove to moTA mAgaNa tarIke amArI najaramAM Ave ! kemake tamane sAruM lagADIne kAMI paisA levA che, evI koI vyApAranI dRSTi dharmamAM hoI zake nahi ane hoya to e dharma nahi paNa dukAnadArI thaI jAya che !! jo paisA meLavavA mATe zrImaMta lokonI prazaMsA karavAmAM Ave ke rAjAonI prazaMsA karavAmAM Ave, to e dukAnadArI thaI jAya che. e dharmanuM sthAna rahetuM nathI. amane amAro AtmA kema jaNAto nathI ? Avo eka prazna Ave che. to ene ema kahe che ke buddhimAM to khAmI nathI. saMjJI paMcendriya jIva eTale ene buddhi nathI ema to kahI zakAya nahi vaLI, jagatanA aneka cAturIbharyA kAryone jIva kare che tyAre ene buddhi nathI ema to kahI zakAya nahi. (eTale) buddhi to che. have jJAnamAM buddhino UghADa hovA chatAM ane AtmA kahenAra satuzAstro, satpuruSa Adi maLavAM chatAM kema e jJAnamAM potAno AtmA bhAsyamAna thato nathI ? ke enuM A cokhkhuM kAraNa che ke, jyAM sudhI jIvane jagatanA padArthonI mahattA che tyAM sudhI ene AtmA bhAse nahi. A spaSTa vAta che. jagatanA padArthonI mahattA emane ema jeLavAI rahe (ane) zAstra vAMce eTale ene samajAI jAya ane AtmA paNa bhAse, evuM kadI banatuM nathI. zrImadbhue eka (jagyAe) bahu spaSTa lakhyuM che hoM ! laukika abhiniveza eTale dravyAdi lobha, tRSNA, daihika mAna, kuLa, jAti Adi saMbaMdhI moha ke vizeSatva mAnavuM hoya - vizeSatva mAnavuM hoya eTale A (mahimA) ! (je ahIMyA kahe che), te vAta na choDavI hoya, potAnI buddhie-svecchAe amuka gacchAdino Agraha rAkhavo hoya, A paNa paramAM jAya che. tyAM sudhI jIvane apUrva guNa kema utpanna thAya ? ke na thAya. teno vicAra sugama che, ke na thaI zake. (bIjA patramAM) to bahu spaSTa lakheluM che (ke) ene (AtmA) bhAsato nathI. jyAM sudhI laukika padArthono mahimA che tyAM sudhI eno rasa jJAna-darpaNane malina kare che. bhale buddhino ughADa che paNa e milanabuddhi
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 [paramAgamasA2-100] che. tethI emAM zuddha nirmaLa evuM nirmaLa caitanya tattva bhAsyamAna thatuM nathI. athavA je Atmatattva zuddha nirmaLa che te jJAna-svabhAvI che. jJAnamAM jJAnano ja svabhAva bhAsyamAna thato nathI. kemake jJAnane jJAnano svabhAva bhAsavA arthe ene jJAnathI viruddha evA jaDa tattvano je jJAnamAM rasa che e rasa TALyo nathI - Ama che. zrImadbhue mumukSuone mATe ghaNuM mArgadarzana ApyuM che. (ahIMyA kahe che) eka vAra AtmAnA nidhAnane dekhe to bahAranA nidhAnonI nirmAlyatA bhAse.' Ama che. eka vAra dekhe to nirmUlya bhAse ane vicArIne nirmUlya kare to dekhe. kemake banne eka sAthe thAya che, vArApharatI karavAno prazna nathI. AtmAne oLakhavAnA prayAsamAM vicAranI sthitimAM nirmUlyatA, vicArIne AvavI joIe. vicArIne AvavI joIe. vicArIne eTale vicAra to karavAmAM Ave che. vicAra nathI karavAmAM Avato evuM nathI, paNa mUlya jAya che ke nahi e savAla che. AnI kiMmata nathI, AnI kiMmata nathI, AnI kiMmata nathI, ema vicAravA chatAM enI kiMmata kharekhara jAya che ke nahi, ATalo savAla che. aMdarathI gaI che ke nahi, e savAla che. jo ene enI kiMmata jAya ane e kiMmata che enuM mULa kAraNa sukha che. sukhanI je bhrAMti che ene laIne enI kiMmata che, to enA mATe vicAranI kaI rIta hovI joIe ? ke jyAM jyAM ene sukhano anubhava thAya, je kharekhara sukha nathI paNa sukhAbhAsa che, jyAM jyAM ene sukhano anubhava thAya, je je pariNAmamAM thAya, je je saMyogamAM thAya, iSTa saMyoga - aniSTa viyoga, e ene sukhanuM kAraNa che. emAM (eNe) iSTapaNAnI, aniSTapaNAnI kalpanA karI che. vAstavika koI padArtha iSTa-aniSTa nathI ane tyAM sukha che ke sukhAbhAsa che ? (Ama) eNe anubhavane pakaDIne avalokIne enuM mUlya TALavuM joIe. mUlya TALavuM joIe, enI kiMmata TALavI joIe. jyAM ThIkapaNuM AvyuM tyAM mahattA AvI, tyAM enuM mUlyAMkana thaI gayuM ke A sAruM che. jagatamAM koI jaDa padArtha caitanya mATe sAro paNa nathI, kharAba paNa nathI. evuM je satya che, parama satya che, e kema barAbara che ? e anubhavamAM kema barAbara che ? vicA2mAM barAbara che ema nahi, e anubhavamAM
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA kema barAbara che ? eno ene prayAsa cAlavo joIe. jo e rIte vicArIne nirmUlya karyuM hoya to jJAnamAM malinatA na rahe, (te) bhUmikAnI hoM ! ane e jJAnamAM potAno ja jJAna - svabhAva zuM che ? kevo che ? e pratibhAsa thavAno avasara Ave ane eka vAra jo e potAnA nidhAnane jove, ke kevaLajJAnAdi anaMta catuSTaya maMDita mAruM svarUpa che, to ene jagatanA koI padArtho mUlyavAna bhAse nahi. nirmulya bhAse che. AkhI dRSTi tyAMthI phare che. (mATe kahe che ke, eka vAra AtmAnA nidhAnane dekhe to eTalI mahattA Ave, eTalI mahattA Ave ke eka pallAmAM potAno AtmA. trAjavAnA eka pallAmAM potAno AtmA ane bIjA pallAmAM traNa kALa traNa loka (rAkhavAmAM Ave to) e ulaDI jAya che ! pheMkAI jAya che e palluM ! A evuM vajanathI besI jAya che ke ene toLavA jAya to AtmAnuM pallu besI jAya che ane bIjuM palluM ulaDI jAya che ! Avo anaMta mahimAvaMta AtmA che !! (tethI) bahAranA nidhAnonI nimUlyatA ene bhAsyA vinA rahe nahi. e 100 naMbara thayo. - nijAvalokanarUpa prayoga, paralakSa maTADavA arthe ane svalakSa thavAnA hetuthI anubhavI mahAtmAoe bodhyo che. temAM pragaTa bhAvonA avalokananA abhyAsa dvArA, svabhAvanA avalokana sudhI laI javAno Azaya che. mumukSu jIve A prakAre mArga sudhI pahoMcavA prayAsa karavA yogya che. -pUjya bhAIzrI (anubhava saMjIvanI-919)
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ "prazna :- AtmA jANavAnI koziza karIe chIe chatAM AtmA jANavAmAM kema nathI Avato ? uttara :- sAcI koziza karI nathI. koziza UMdhI kare che. ja puNyamAM ekatA kare che. rAgamAM ekatA karI lAbha mAne che. vratAdimAM lAbha mAnI abhimAna kare che. e badhA viparIta buddhi choDIne jJAyakamUrti AtmAnI sanmukha dekhe tyAre AtmA jANavAmAM Ave che." 162. je pravacana-6, tA. 28-1-1983 (paramAgamasAra) 1620mo bola). prazna :- AtmA jANavAnI koziza karIe chIe chatAM AtmA jANavAmAM kema nathI Avato ? prazrakArane koI evo abhiprAya che ke amAro prayatna to che paNa prayatnanuM phaLa kema nathI ? AnI aMdara AnuM samAdhAna thayuM nathI. praznanuM asamAdhAna e che ke amAro prayatna che, koziza eTale prayatna, paNa enuM phaLa je AtmAnuM jJAna thavuM joIe, anubhava thavo joIe e kema nathI? A prazna uttara :- sAcI koziSa karI nathI. koziza UMdhI kare che. ThIka !
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA mumukSu :- (pUjya) bahenazrIe pramAda lIdho. pUjya bhAIzrI :- pramAda lIdho ane ema kahe che ke jIvanA pariNAma jo svarUpamAM rokAtAM nathI, ekAgra thaIne svarUpamAM AvatAM nathI, to bIje kyAMka rokAya che ne ! have, nivRtta thaIne A prakAranI icchAthI je kAMI pravRtti kare emAM zubha yoga ane zubha upayoga bhale vizeSapaNe hoya paNa e paNa ene rokAvAnuM sthAna thayuM ne ! bahAranAM zubha upayoga che ane zubhayoga che, azubha yogo na hoya . bIjo vyavasAya ke bIjI pravRtti, ane zubhayogamAM hoya - zAstra svAdhyAya, carcA-vArtA Adi to e zubhayogamAM paNa enA pariNAma rokAya che tyAre ja jJAyaka upara AvatAM nathI ne ! to e zubhayogamAM paNa na rokAya ane jJAyaka upara Ave e prakArano je prayatna hovo joIe, e sAco prayatna che ane e prakAranA prayatnano abhAva te khoTo athavA UMdho prayatna che !! ema levuM che. je UMdho prayatna kare che emAM zuM kahevuM che ke bahubhAga jIvane zubhanI ruci rahI jAya che. kemake kaSAyanI maMdatAvALA pariNAmamAM (tene) ema lAge che ke mAro bhAva ne (mArI) bhAvanA bahu sArA cAle che. eTale e pariNAma uparanuM je (vajana) - zubha pariNAma uparanuM je vajana ane zubha pariNAmano potA svarUpe anubhava ke "A mArA bhAva,' "mane thayelA bhAva,' "meM karelA bhAva' ane "sArA bhAva' (ema vajana rahI jAya che. kemake bIjAM aneka pariNAma paNa jIvane thayAM che eTale ene anubhava (to) e be pariNAmano ja che. trIjI jAtano ene anubhava nathI. eTale nIcI dRSTimAM ene evuM lAgI Ave che ane tyAM aTake che, tyAM rokAya che. jo (tene) asaMtoSa rahe ke game tevA pariNAma thAya che, bhale pUrvanI apekSAe sArA thatAM hoya topaNa mAre e nIcA pariNAma sAthe A pariNAmanI sarakhAmaNI nathI karavI. mAre to je pariNAma joIe e pariNAma na Ave to A kema Ave? e paristhiti tenI joIe. asaMtoSa rahevo joIe, tIvra asaMtoSa thavo joIe. jema jema kALa jAya tema. jema koI mANasa prayatna kare ane ene prayatnanuM phaLa na maLe to ene AkuLatA thAya che ke mArI mahenata nakAmI jAya che. mAro prayAsa vyartha jAya che. A kema cAle ? mArA prayAsanuM phaLa AvavuM ja joIe, to ene
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa4 [paramAgamasAra-162] vadhAre duHkha lAgIne je pariNAma) utpanna thAya che emAM jora Ave che. A jora kema nathI AvatuM ? ke e je pariNAma karI rahyo che e pariNAmamAM ene ruce che. evI jene zubhanI ruci (che) ene zuddhAtmAnI ruci nathI. jene zubhanI ruci che, puNyanI ruci che ene jaDanI ruci che, ene caitanyanI ruci nathI. Ama che. eTale zubhabhAva thAya eno vAMdho nathI paNa enuM mamatva thAya ke A ThIka che, sAruM che, mAruM che, sAruM che, A pariNAma mAruM che ne sAruM che ema enuM mamatva thAya ane e ruce tyAre eno je prayatna che e prayatnane UMdhI dizAno prayatna ahIMyA gurudeva kahe che. e prayatna eno barAbara prayatna che nahi. kemake saMjJI paMcendriya jIvanA puruSArthanI paryAya, eno je virya guNa pariName che emAM puruSArthanI je paryAya che, e prayojanabhUta kArya karavA mATe samartha che ane jyAM jyAM ane prayojana lAge che tyAM tyAM e barAbara kAma karI jAya che. eTale eno puruSArtha nathI e savAla nathI. paNa yogya puruSArtha ane ayogya puruSArtha eTalo ja savAla che. puruSArtha to che ja, paNa puruSArtha ayogya sthAnamAM che ane yogya sthAnarUpa karavo ghaTe che. ATalI vAta che. to e puruSArthanuM phaLa AvyAM vinA rahe nahi. rokaDuM ja phaLa maLe che. dharmanA prakaraNamAM kyAMya phaLanuM udhArapaNuM nathI. enuM phaLa te ja kALe rokaDuM che, te ja samaye rokaDuM che. evo e zuddhopayogano vepAra tadana rokaDIo che. emAM kAMI AgaLa-pAchaLa AzA rAkhIne besI rahevuM paDe e prazna nathI. eTale uttaramAM e vAta lIdhI che. sAcI koziza karI nathI. koziza UMdhI kare che. sAcI koziza karI nathI eTale koziza UMdhI kare che. A jarA dhyAna kheMce evI vAta che. nahitara (mumukSa) ema kahe ke koziza to amArI sAcI che paNa alpa che. A vAta jarA dhyAnamAM levI ke, ke kyAMya paNa tane zubhanI ruci nathI thatIne ? enuM mamatva nathI thatuM ne ? je pariNAma tuM kare che, vyavahAra dRSTie e pariNAma bhale ghaNAM sArI kakSAnA gaNAtA hoya, topaNa e sArI kakSAnA pariNAmanI yathArthatA ane sArApaNuM tyAre ja che ke jyAre e saMbaMdhI paNa aMdaramAM aham na levAya tyAre. nahitara e sArI kakSAnA pariNAmamAM mamatva thatAM ahamapaNAnuM je dUSaNa utpanna thayuM e enuM sAMgopAMga sArApaNuM
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA rahevA detuM nathI. emAM eka prakArotarane vicAravA jevo che ke, koI jIva (evo che, je hajI anubhavamAM Avyo nathI chatAM anubhavamAM Ave evA pariNAmanA unnati kramanAM . caDatAM kramanAM pariNAmamAM hoya che, tyAre paNa hajI ene zuddhatA nathI thaI, e pahelAM zubha pariNAma hoya che. chatAM e prakAra evo che ke jenI aMdara ene e pariNAmamAM jarAya saMtoSa nathI ane A pariNAma AvA sArAM thAya che, evuM enuM vajana ane dhyAna paNa jatuM nathI. enuM dhyAna je dhyeya (nija zuddhAtmasvarU5) upara che e dhyeyane pakaDavA mATe ugra thatAM pariNAma, caDatAM pariNAma - e potAnI pariNAmanI sthiti ne lakSane dUra kare che. (eTale ke) e pariNAmane lakSamAM ja pariNAma letA nathI. pariNAma dhyeyane ja lakSamAM rAkhe che ane vartamAna thatAM pariNAma "ThIka thayAM evuM vajana ApIne emAM aham ja utpanna thatuM nathI. eTale ene rokAvuM na thaI ane caDatAM... caDatAM... caDatAM... pariNAma thaIne beya sudhI pahoMcI jAya che. (AvI) enI koziza che e UMdhI nathI. tyAM enI koziza UMdhI nahi hovAthI enuM phaLa paNa tarata AvI jAya che. je jIvone svAnubhavamAM ghaNo lAMbo kALa lAge che, tattvajJAnanA kSetramAM praveza karyA pachI ghaNo lAMbo samaya jAya che ane gurudevanA (A) vacana eka cetavaNI Ape che, lAlabattI mUke che ke, jo bhAI ! AmAM UMdhI koziza thAya che. jIvane ema lAge ke ApaNe AmAM UMdhuM zuM karIe chIe ? je sanAtana mArganI aMdara prasiddha AcAryonA zAstro che e zAstronuM adhyayana karIe chIe ane AtmA kevo che ne kevo nathI, evI ApaNe AtmAnA svarUpa saMbaMdhI svarUpa vicAraNA ane svarUpa ciMtavana karIe chIe. emAM UMdhuM zuM hoya ? ane satunA nimitte zuM UMdhuM thAya ? A satuM zAstra che. vANI sAMbhaLIe, gurudevanI Tepa sAMbhaLIe, pratyakSa hoya to pratyakSa sAMbhaLIe emAM UMdhuM zuM che ? ApaNe kyAM bIje jaIe chIe ? (ahIMyA kahe che) nahi ! tyAM paNa A jIva yathAyogya puruSArthanA kramamAM AvIne svAnubhavamAM na pahoMce ane samaya vyatIta kare tyAre ene rokAvAno puruSArtha cAle che) ! eno puruSArtha to che ja paraMtu) rokAvA saMbaMdhIno puruSArtha cAlu che e puruSArthane UMdho puruSArtha ne UMdhI koziza kahevAmAM Ave che.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ piramAgamasAra-162] dekhata rIte bhale e UMdhI vAta na hoya, paNa chatAM emAM UMdhAI che tyAre rokANo che, e vAta nakkI che..AmAM koIne ema nathI rAkhyuM ke, | (koIne) Ama lAge ke koInA mATe ema (vAta che). e koI vAta nathI. e to vastunI sthiti ja che. eTale khullama-khullI e vAta karI che. e UMdhI koziza kare che emAM zuM kare che ? ke puNyamAM ekatA kare che. juo ! viSaya e ja lIdho che. anusaMdhAnamAM je viSaya lIdho che e, e ja viSaya lIdho che ke jIva zubharAgamAM eTale ke puNyamAM ekatA kare che. ekatA kare che eTale ene sArA gaNe che, e bhAvone - puNyabhAvo ne sArA gaNe che. athavA e bhAvo karyA enAthI paNa mane lAbha thayo. rAgamAM ekatA kare che eTale emAM lAbha mAne che ke Ama karatAM... karatAM.... karatAM... A lAbhanA pariNAma olA (zuddhatAnA) lAbha sudhI pahoMcI jaze ! eTale e pariNAma sArA lAge), (tethI) A ahampaNuM - mamatvapaNuM thAya) ane enuM rucavuM thAya). je pariNAma AtmAnI jAtinAM nathI, AtmAnA svabhAva jAtinA to nathI paNa svabhAva jAtithI viruddha jAtinAM che, vItarAga svarUpathI viruddha evAM rAganI jAtinAM che, tyAM eNe lAbha mAnyo che. eTale duzmananA paDakhe jaIne beTho che ! pakSa kare duzmanano ane AzA ema dhare ke mAruM hita thAya ! to kahe che ke e to anAdinAM tArA duzmana tane haNI ja rahyAM che. enA paDakhe besIne tuM zuM lAbha kADhIza ? enA paDakhe besIne koI lAbha maLe evuM nathI paNa nukasAna thAya. rAgamAM ekatA karI lAbha mAne che. vratAdimAM lAbha mAnI abhimAna kare che. , mumukSu :- duzamana duzmana tarIke dekhAya to lAbha na mAne. pUjya bhAIzrI - ene lAbha mAne to kevI rIte dekhAya ? e to zrIguru ema kahe che ke bhAI ! A tArAM svabhAvathI viruddha jAtinAM che to e tArA duzmana nahi to zuM che) ? taddana pratipakSa che. rAga ane vItarAgatA taddana pratipakSa che. sAme sAmA pakSamAM che. have tuM emAM lAbha mAne che eno artha ke tane oLakhANa nathI. enuM svarUpa zuM che . enI tane oLakhANa ja thaI nathI. ema che. vratAdimAM lAbha mAnI abhimAna kare che. e abhimAna AvyA vinA
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 kahAna ratna saritA 57 rahe nahi. jyAre koI kriyA mArge vikAsa karavA jAya tyAre e bAhya tyAga kare che. vrata, niyama, saMyama vagere grahaNa karavAno vicAra Ave che ane e pariNAmamAM ene kaMIka mahattA bhAse che ! (ahIMyA) prazna e upasthita thAya evo che ke to amAre anubhava thayA pahelAM e badhuM na karavuM ? (to kahe che ke) zuddhamAM paNa tAre puruSArtha karavo (che) ane zubhamAM paNa tAre puruSArtha karavo (che), jo tAre kharca ja karavo che to mAla sAro le ne! ema kahe che. paisAthI khaDa paNa maLe che ane paisAthI hIrA paNa maLe che, have banne cIja maLe che to tAre khaDano zuM upayoga che ? khaDanI koI kiMmata nathI; hIrAnI kiMmata che, e kiMmatI cIja che. to zA mATe tyAM kharca na karavo ? ATalo savAla che, basa ! bIjuM zuM che ke vrata kare eno vAMdho nathI. sahajapaNe kaSAyanI maMdatAmAM asaMyamita pariNAma na thAya to pariNAmane parANe asaMyamita karavAno koI AnI aMdara prazna ja nathI. kemake A to nirdoSatAno mArga che. (jo) e sahajapaNe thAya to sAthe e sAvadhAnI AvavI joIe ke AnuM mamatva ne AnuM abhimAna mane kyAMya paNa thaze to (A) eka aTakavAnuM bahu moTuM sthAna che. ema jo e cetIne cAle to to e vrata grahaNa karanArane paNa A abhimAnanuM ke rokAvAnuM dUSaNa utpanna thatuM nathI. paNa aMdarama jIva ghaNo jAgRta hoya to ja A mArgamAM praveza karI zake, nahitara H khA mArge caDI zake evuM nathI, kemake ekalAM vratAdinA pariNAmanuM ja abhimAna thAya evuM nathI. zAstra (svAdhyAyanA viSayamAM) paNa evuM ja che ke e dizAmAM kSayopazama (vadhAre) kare ane zAstranI jANakArI (kare) ne e viSayano jANakAra thaI jAya tyAre paNa ene ema lAge che ke mane jJAna thayuM ! pelAne cAritranuM apaNuM Ave che to Ane jJAnanuM ahamupaNuM Ave che. eTale mokSamArganA je mukhya be paDakhAM che 'samyavarNana-jJAna-cAritrani mokSamArga', 'jJAnakriyAmyAma mokSaH' ema lIdhuM che ne ? be paDakhAM lIdhAM che. 'jJAnakriyAmyAma mokSaH' (kahyuM che) to koI kriyA mArge AgaLa vadhe ne koI jJAnamArge AgaLa vadhe. athavA koI banne mArge AgaLa vadhe ke ApaNe saMyama sahita jJAna karo ! (kemake) jJAnayiAmyAma mokSa:' kahyo che. topaNa
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 [paramAgamasAra-162] te bAhya padArtha Azrita pariNAma che). bAhya padArtha Azrita pariNAma (eTalAM mATe ke tyAganAM pariNAmamAM meM A padArtho tyAgyAM. (ema thAya che). evA je bAhya padArtha Azrita pariNAma ane jJAnamAM (jJAnamArgamAM) zAstra Ama kahe che, zAstramAM Ama kahe che, A zAstramAM Ama kahe che ne) A zAstramAM Ama kahe che . evAM je zAstrane AdhArita jJAnanAM pariNAma che). e pariNAmamAM ene jo kyAMya mamatva thayuM to rokAvAnA sauthI moTA kAraNane eNe UbhuM karyuM che ! e paristhiti AvyA vinA nahi rahe. ene ahIMyA gurudeva UMdho puruSArtha kahe che. gurudeva zuM kahe che ke A tAro UMdho puruSArtha che. ane A saMbhavitatA joIne (eTale ke) bahubhAga jIvonuM prAyaH jIvonuM A prakAre aTakavuM joIne cetAvavAmAM Ave che ke jo jo pariNAma to AvA thavAno A prasaMga che. saMyamanA pariNAma dhAraNa karavAno paNa vikalpa Avaze ane vratAdinuM grahaNa thaze. zAstra svAdhyAyanA pariNAmano paNa vikalpa Avaze ane zAstra svAdhyAya Adi paNa thaze. A mArge AvanArane banne prakAranA pariNAma thavAno A viSaya che. tyAre sAthe sAthe cetavaNI kahIye chIe ke ahIMyA aTakavAnI paNa bahu moTI jagyA che. e paDakhuM saMbhALI lejo to tame aTakazo nahi ane tamane yathArtha lAbha thaze, je joIe te lAbha thaze. nahitara lAbhane badale nukasAna thaze. A paristhiti che. eTale ema kahe che ke "vatAdimAM AdimAM A badhAM prakAra laI levo. AdinI aMdara zAstrajJAnano prakAra paNa laI levo joIe. 'vratAdimAM lAbha maunI ne jIva) abhimAna kare che. e badhI viparIta buddhi choDIne..' ema kahe che. e badhI viparIta buddhi che ema kahe che, (rAgamAM) lAbhu mAnavo, mamatva karavuM, aMdaramAM sucavuM - e badhI viparIta buddhi che. e badhI viparIta buddhi choDIne lAyakamUrti AtmAnI sanmukha dekhe tyAre AtmA jANavAmAM Ave che.' ahIMyA zabdano prayoga che e dizA sUcaka che. AtmAnI sanmukha dekhe ema kahyuM. tArA satuM zAstramAM lAgelA) pariNAma paNa parapadArtha Azrita che. satuM zAstranA jJAnamAM paNa parapadArtha Azrita pariNAma) che ane tArAM vratAdimAM paNa para padArtha Azrita pariNAma che. e dizAthI palaTo mArIne ka, mAna akama nA
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ * - - - - - kahAna ratna saritA ema kahevuM che. " mumukSu - pelA jaDa Azrita che. pUjya bhAIzrI : jaDa Azrita che, para Azrita che ane aMtaHtattva svarUpa je jJAyaka AtmA e jJAyakamUrti AtmAnI jyAre sanmukha dekhe . pariNAmanI dizA palaTAvIne aMtarmukha thAya tyAre AtmA jANavAmAM Ave che. tyAM sudhI AtmA jaNAto nathI. A zuM kahe che ? ke mAro AtmA Avo ! mAro AtmA Avo ! mAro Atma Avo ! evA vikalpanA kALamAM vikalpa che e to cokhkho udayane anusarato jIvano pariNAma che, parAzrita pariNAma che. bhale bahAramAM koI zAstranuM ke bIjuM nimitta na hoya topaNa. svarUpa ciMtavanano viSaya laIe ke, huM jJAnasvarUpa AtmA, huM lAyakamUrti. huM AnaMda svarUpa, huM paripUrNa svarUpa evA) je vikalpa che te karmanA udayano Azraya karIne utpanna thayelo bhAva che. e parAzrita pariNAma para sanmukha pariNAma che ane eno viSaya jJAyaka nathI. e vikalpano viSaya jJAyaka nathI. Ama che. eTale ema kahe che ke evA vikalpamAM . meM AtmAno e vikalpa karyo te sAro karyo - e vikalpanuM mamatva enI ekatAbuddhine prasiddha kare che !! nuksAnamna pravRtti thaI gaI. ne eTale ema kahyuM che ke rAga ane jJAna judAM che. svarUpanuM ciMtavana thAya tyAre paNa svarUpa saMbaMdhita utpanna thayelo vikalpa te rAga che ane jJAna enAthI judI jAtanI cIja che, judI jAtano bhAva che. eka anAtma bhAva che, eka parabhAva che ane eka svabhAva che. e svabhAvamAM ahampaNAno puruSArtha thavo joIe ane jJAyakamUrti (AtmAnI sanmukha dekhe) eTale aMtarmukha thavuM ema kahevAya). aMtarmukha thavuM eTale jJAnane jJAnanA vedanano anubhava thavo. jJAnamAM jJAna vedanano anubhava thavo - ene aMtarmukhapaNuM athavA svasammukha (kahe) che. tyAre eNe rAganI bhinnatA karI ema kahevAmAM Ave che. evo eNe abhyAsa karavo joIe. aMdara bhedajJAnano evo abhyAsa karavo joIe. e vAta kAle pUjya bahenazrIe lIdhI hatI ke bhedajJAnanA abhyAsamAM puruSArtha vadhAravo joIe. bhedajJAnanA abhyAsathI puruSArthane vadhAravo joIe.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 [paramAgamasAra-162] bhale emAM vikalpa UThe che, emAM rAga utpanna thAya che ke huM AtmA Avo ! AtmA Avo ! paNa e vikalpa te huM nathI. vikalpano (potApaNe) svIkAra na Avavo joIe ane vikalpamAM svIkAra na Ave eTale emAM mamatva kAno prazna ja nathI. UlaTAno e vikalpathI judo huM jJAyakamUrti chuM evo eka prayatna thavo joIe, ene bhedajJAnano prayatna kahe che. e bhedajJAnanA prayatnamAM eNe ekatAbuddhi toDIne rAga Ubho na thAya evA zAyakanA ahapaNAnA tIvra pariNAma puruSArthathI karavA joIe. jethI anAdinI ekatvabuddhi tUTIne ekavAra nirvikalpa svAnubhava thAya to e tyAra pachI vikalpamAM Ave topaNa vikalpathI chUTI (bhinna) enI jJAnadhArA saLaMgapaNe kAma kare ane pote chUTo ne chUTo rahe. pUrNa vItarAgatAnA abhAvanAM kAraNe bhale avasthAmAM rAgAMzanI utpatti thAya topaNa pote chUTo rahI zake. pote chUTo rahI zake to potAnuM sAdhana chUTo rahIne karI zake. paNa jo rAganI ekatAmAM baMdhAyelo rahe ane rokAyelo rahe to svarUpa sAdhana emAM bilakula thatuM nathI. A paristhiti che, prazna :- mithyAdgaSTine rAgadhArA cAlu ja che, jJAnadhArA kema cAlu thatI nathI ? samAdhAna :- mithyAdaSTine samyagdarzanamAM mithyAtvano abhAva na thAya tyAM sudhI chUTI jJAnadhArA utpanna thatI nathI. paNa ene pote mAtra jJAna svarUpa che ema rAgathI bhinna paDavAno ane jJAyakamAM abheda thavAno puruSArtha karavo joIe. jene potAnA AtmA saMbaMdhInA utpanna thatAM rAgamAMthI paNa khasavAnI taiyArI che, e bahAramAM paMcendriyanA viSayamAM ane udayanAM rAgamAM rokAvAno nathI ane emAM ene 2sa AvavAno nathI. nahi to zuM che ke jIvane jaDamAM sukhabuddhi che. e nirNaya badalavo joIe. (kAraNa ke) tyAM sudhI ene udayanA kALamAM eno rasa Ave che. e rasavALA pariNAma che e ene ghaNAM nukasAna karatAM pariNAma che. ene enuM (Atmahita karavAnuM) nathI. kemake e zakti kharce che. jyAre rasa lye che baLa utpanna thavA detAM parabhAvamAM rasa lye - che tyAre enI zakti emAM kharcAya che. eTale enI svarUpanI zakti kAma karatI (nathI). (arthAt) svarUpa sanmukha thavAnA enA puruSArthanI je zakti
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 61 che te kAma karatI nathI. caitanyarasa eNe jagADavo joIe. e rasanI to vAta cAlI che. (bola - 158) 'caitanyatattvano rasa lagADavAthI AtmAmAM saMskAra paDe che. saMskAra dRDha thAya che.' e saMskAra bhedajJAnanA prayAsamAM thAya che. eTale e vAta AmAM nAkhI dIdhI (ke) e "bhedajJAnanA saMskAra daDha thatAM thatAM phaDAka daIne svAnubhava thaI jAya che.' e caDhatI (zreNInA) kramanI vAta lIdhI. e caDatInA kramavALA unnatinAM kramavALA pariNAmamAM kevI sthiti hoya e viSaya tyAM cAlI gayo. - (A cAlatA bolamAM) koI jIva rokAI jAya che (arthAt) e prakAranAM pariNAma nathI karato chatAM bahAramAM sattzAstra anusAra jJAnanAM pariNAma ane vratAdi anusAra saMyamanA pariNAma - e banne prakAranAM pariNAma karato jovAmAM Ave che, chatAM enuM phaLa kema nathI ? (to kahe che) e jIva tyAM rokAyelo che. eNe tyAM ahambuddhi karI che. sthULapaNe, ke sUkSmapaNe eNe abhimAna karyuM che. bIjI rIte kahIe to e abhimAnanuM pApa karyuM che. mithyAtva e pApa ja che ne ! eTale e jIvanI koziza ne prayatna UMdhI dizAmAM varte che. enuM phaLa ene savaLuM Ave e vAta rahetI nathI. eNe Akhe AkhI dizAno palaTo mAravo jarUrI che. zAstra jJAnanAM ne saMyamanAM pariNAma thAya che e paryApta nathI. (eNe) dizA badalAvavI joIe ane dizA badalAyA vinA dazA badalAya evuM to kadI banatuM nathI. prazna :- caitanyarasa utpanna karavA mATe zuM karavuM joIe ? samAdhAna :- caitanyarasa utpanna karavAM mATe ene sAcA sukhanI tRSA ane pipAsA utpanna thavI joIe. jyAre tarasa lAge che tyAre eka kSaNa evI Ave che ke pANI vinA cAlatuM nathI. sAmAnya tarasa hoya to mANasa calAvI zake che (kemake) vAMdho nathI. paNa jo pANI maLe ja nahi, tarasa lAgyAM pachI pANI maLe ja nahi to paristhiti bagaDe che ane e paristhiti evI bagaDe che ke prANa chUTI jAya che ! e paristhitine ema kahevAya che ke pANI vagara have cAlaze nahi. ema AnI (sAcA sukhanI) tarasa lAgavI joIe.... jo ke zrImadbhu to ema ja kahe che ke A viSaya eTalo badho kiMmatI
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * * * * * piramAgamasAra-162] che ke jene enI tRSA na lAgI hoya tyAM e viSaya saMbaMdhita parizrama karavo vyartha che. tRSAturane pANI pAyAnI mahenata karajo.' - evuM eka vacana lakhyuM che. eno artha e che ke jene tarasa na lAgI hoya ene A parANe pIvaDAvavAnI koI mahenata karazo nahi), ethI, koI enuM phaLa nIkaLavAnuM nathI. kemake e levAno ja nathI, pIvAno ja nathI. A paristhiti che. eTale ja tRSA lAge ane e tRSA paNa vadhe tyAre zuddhAtma tattva - cetanya tattvanAM saMskAra paDe. eno kharo rasa ene lAgyo che e paristhiti tyAM utpanna thaI che. nahitara tyAM sudhI e paristhiti utpanna thaI nathI. samyagdarzana thavuM eTale paramAtmAnI paryAyamAM padharAmaNI thAya che. e paramAtmAne padhAravA mATe paramAtmAne sAnukULa AMgaNuM to cokhkhuM joIe ke nahi ? paryAya to enuM AMgaNuM che. bahAramAM sArA mahemAna AvavAnA hoya to ghara sAphasupha karIne rAkhe che ane AMgaNuM cokhkhuM kare che ane rAjA-mahArAjA ke vaDA pradhAna jevA AvavAnAM hoya to to vaLI vizeSa zobhA kare. are ! dharmI AvavAnA hoya topaNa ghare zobhA karIe chIe. lyo ne ! ApaNe e dizAmAM vaLelA chIe ke, gurudeva padhAravAnA che, ke koIpaNa dharmI padhAravAnA che topaNa (badhuM) karIe chIe. paramAtmA padhAre ene mATe ene yogya taiyArI nahi ? e vAta to kAMI susaMgata rahetI nathI. " eTale ahIMyA kahe che, "e badhI viparIta buddhi choDIne jJAyakamUrti AtmAnI sanmukha dekhe tyAre AtmA jANavAmAM Ave che. tyAre kharekhara AtmA jaNAya che. sammukha thAya ane AtmA na jaNAya evuM banatuM nathI. paNa parasammukha (rahIne) jyAM sudhI para bhAvano mArApaNe anubhava karyA kare tyAM sudhI to koI rIte svasammukhatA thAya nahi. A AtmabhAva che ane A parabhAva che . ema aMdaramAM bhAvonI vaheMcaNImAM - bhedajJAnamAM UtaravuM joIe. evuM svIkArya karavAnI ghaNI dhagaza ane ghaNI laganI hoya tyAre ja evA kAryano aMtaraMgamAM prAraMbha thAya che, nahitara prAraMbha thato nathI. bhale e sAMbhaLyuM hoya ke AvuM karavA jevuM che, paNa jIva aMdaramAM e karI zakato nathI. kemake enI dhagaza nathI ane e dhagaza nathI ema tuM kahe che (to) hajI bIje bIje kArya karavAnI dhagaza
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA che. enI dhagaza badalI nathI. prazna :- mane mAruM sAcu sukha mArA svabhAvamAMthI ja maLaze ema pahelAM dRDha nirNaya kare ? 63 samAdhAna :- dRDha nirNaya karIne aMdaramAM rAgathI bhinna paDavAM mATe (prayatna karavo joIe) ene kSaNe kSaNe, prasaMge prasaMge rAga thAya che ke nahi ? udaya to dhArAvAhi cAlu che. kyAre udayano prasaMga nathI ? to ene sarvakALe sAvadhAnI AvavI joIe ke A jeTalAM udayanA rAga thAya che emAM 'huM paNe' ja kema thAya che ? jemAM ahapaNuM maTADavuM che emAM huM paNuM thaI rahyuM che A nukasAna che e mAre kyAM sudhI cAlu rAkhavuM ? ghI DhoLAtuM hoya e mAre kyAM sudhI joyA karavuM ? gharamAM cora garyo (ghUsyo) ane tijorI kholI nAkhIne eka pachI eka e dAgInA kADhe che, (te) kyAM sudhI joyA karIza tuM ? koI ema kaheze ? ke tame sUI gayA cho paNa A gharamAM cora garyo che. avAja kare che tamane khabara nathI ? to kahe khabara che avAja kare che. paNa avAja kare che emAM corI karI rahyo che e khabara che ? to kahe ke e paNa mane khabara che ! to ema kahIe ke, zuM paNa tamane khabara che, khabara che ? A zuM tamane khabara che kAMI ? gharano sabhya hoya to ema ja kahe ke zuM kapALa tamane khabara che ? A tame zuM joI rahyAM cho ? ema ja kahe. A lUMTe che, olo (cora) laI jAya che badhuM ! prazna :- e to pratyakSa lAge che ke A khAlI thaI jaze, AkhuM ghara khAlI thaI jaze. ema ahIMyA lAgavuM joIe ne ? samAdhAna :- A paNa lAgavuM joIze. A ekatvabuddhinuM nukasAna anaMta paribhramaNanuM ne anaMta janmamaraNanuM kAraNa che. kensarathI vadhAre bhayaMkara roga che. anaMta kensaranI khANa che ! e vAta jyAre dekhAze tyAre ja enI bhayaMkaratA bhAsaze ane tyAre ja enuM mamatva sAcA prakAre chUTaze. nahitara sAcI rIte enuM mamatva nahi chUTe. ema che. (eTale ahIMyA) kahe che ke (Atma) sanmukha thavuM ane tyAre ja AtmA jaNAze. eTale ke parAnmukhatA choDavI tyAre ja AtmA jaNAze. e 162 bola pUro thayo.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ "pote aMtaramAM nathI jaI zakato tenuM koI kAraNa to - hovuM joIe ne ! anaMta guNano apAra mahimAvaMta prabhu che temAM na javAnuM koI kAraNa to haze ne ? kAM paranuM abhimAna, kAM rAganuM abhimAna, kAM pote kyAM aTake che tenI khabara nathI (vagere.) tethI aMtaramAM jaI zakato nathI.' 168. pravacana-7, tA. 5-2-1983 (paramAgamasAra) 168, pote aMtaramAM nathI jaI zakato tenuM koI kAraNa to hovuM joIe ne ?' samayasAranA 238 kaLaza uparanAM (pUjya gurudevazrInA) pravacanamAMthI A 168 naMbarano bola che. kahe che ke koI jIva sat zAstro dvArA anekavidha prakAre vyavasthitapaNe paddhatisara jJAnAbhyAsa kare che ane vastunA svarUpane samaje che, sAthe sAthe bahAramAM paNa kaSAyanI maMdatA Adi yogya vyavahAramAM paNa pravarte che. sat zAstrathI samaje, sat guruthI samaje, anubhavI jJAnIthI samaje. bahA2thI vyavasAya AdithI nivRtti laIne sat sama~javA mATe (nivRttamAM rahe). A to sonagaDhamAM vAto cAlI che eTale eN prakAra bhayo che ne ! (eTale gurudevazrIne) khabara che ke keTalAMka mANaso bahAranI pravRtti choDIne nivRtti laIne samajavA mATe ahIMyA rahe che, nivAsa "kare che.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA ahIMnI pravRttimAM savArathI UThIne pUjA, bhakti, zAstra svAdhyAya, vyAkhyAna Adi je pravRtti che, emAM koI pApa pravRtti nathI. savArathI sAMja sudhInI zubhayoganI pravRtti hovA chatAM ane A badhuM vyavasthita rIte samajAyAM chatAM (Atmahita thatuM nathI). samajIne vidvattA AvI jAya tyAM sudhI samaje ! samajatAM samajatAM vidvattA AvatI thAya tyAM sudhI samaje. je samaje e bIjAne samajAvI zake evI paristhitimAM paNa samajaNa pariName. paNa pote aMdaramAM nathI jaI zakato ! zuM vAta kare) che ? pote aMdaramAM nathI jaI zakato, eTale aMtarmukha thaIne anubhava nathI karI zakato. tenuM koI kAraNa to hovuM joIe ne ? ema kahe che. keTalo keTalo viSaya gurudeve cacyuM che ! pravacana ApatAM ApatAM ghaNI vAto kholI che. pote aMtaramAM nathI jaI zakato tenuM koI kAraNa to hovuM joIe ne?" kAraNa na hoya ane kArya bane . ema to banatuM nathI. samajAya che ema kahe, gurudeva jeTaluM kahe che te badhuM samajAya che, nathI samajAtuM evuM kAMI lAgatuM nathI. sAmAnya rIte A anubhava che. je lokoe barAbara buddhine Apply karI che ke A samajavuM che, (ApaNe) ahIMyA samajavA AvyAM chIe. e samajavAnI buddhithI e Ave che tyAre ene samajAya che, nathI samajAtuM ema nathI. have kahe che ke samajAya che chatAM... A carcA A ThekANethI karavI che ke samajAya che chatAM pote aMtaramAM nathI jaI zakato tenuM koI kAraNa to hovuM joIe ne ? emAM zuM thAya che ke (A samajavAvALAne) Theory samajAya che. vyAkhyAna dvArA je koI vyAkhyA thAya che te samajAya che. vyAkhyAnA samUharUpa je vacano che tene vyAkhyAna kahevAmAM Ave che. tethI to enuM nAma vyAkhyAna ema thayuM. e vyAkhyA eTale Theory samajAya che. paNa prayoga kema karavo ? e prayogamAM samajAtuM nathI. eTale ahIMyA samajaNano paNa eka bhrama thAya che ! zuM thAya che ? samajaNano paNa eka bhrama thAya che ke, samajAya che badhuM ! paNa anubhava thato nathI. eTale e samasyA UbhI rahe che, e prazna Ubho rahe che ke A samajAya che ne anubhava kAM thato nathI ? pachI pote ne pote samAdhAna kare che ke puruSArtha UpaDato nathI. eTale anubhava thato nathI !!
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 [paramAgamasAra-168] paNa puruSArtha kema UpaDato nathI ? e paNa samajAvuM joIe ne ? tyAre badhuM samajAyuM ema kahevAya. athavA to samajAya che chatAM anubhava kema nathI thato ? e prazna paNa na rahe tyAre badhuM samajAyuM kahevAya. prazna rahe tyAM sudhI badhuM samajAyuM ema to vAta rahetI nathI. eTale e viSayane paNa gurudevazrIe carco che. AvI vAta anekavAra nIkaLe che. dhyAna jAya to khyAla Ave nahitara upara uparathI cAlyuM jAya che. (ahIMyA) kahe che ke enuM paNa koI kAraNa to hovuM joIe ne ? anaMtaguNano apAra mahimAvaMta prabhu che temAM na javAnuM koI kAraNa to haze ne ?" zuM kahe che ? ke anaMta guNa jemAM bharyA che, anaMta guNa bharelAM che, anaMta guNathI je sabhara che, AtmasvarUpa anaMta guNa samRddha che. e apAra mahimAvaMta che, mahimAdhArI che (eTale ke) apAra mahimAne je dhAraNa kare che. thoDo jhAjho ema nahi (paraMtu) jeno koI pAra nathI - sImA nathI, evo mahimAdhArI padArtha che. Akhe AkhuM akhaMDa siddhapada aMdaramAM - deha devaLamAM birAje che ! evuM mahA siddhapada che temAM na javAnuM koI kAraNa to haze ne ? emAM kema jato nathI ? enuM paNa koI kAraNa hoya che mATe jato nathI. - dravya-guNa-paryAyathI AtmasvarUpane dravyAnuyoganAM mULa vastusvarUpanAM prakaraNathI samajavAmAM Ave to Atma dravyamAM anaMta mahAna guNo che ! anaMta divyaguNo che !! ane evAM anaMta divyaguNono dhAraka padArtha, mahAsattAdhArI cetanya padArtha kevo che ? ke sAkSAt siddhapada jevuM che tevuM aMtaramAM Atmapada che. have evuM pada hovA chatAM - (evo) pote hovA chatAM eno anubhava potAne kAM na thAya ? A savAla che. evuM svarUpa potAnuM che, nija pada che chatAM eno anubhava potAne kAM na thAya ? A prazna che. enuM paNa koI kAraNa to hovuM joIe ne ? (samAdhAna Ama che ke) jeno ene anubhava ka2vo ghaTe che, eno anubhava nahi karatAM e anya dravya ne anya bhAvano anubhava karavAmAM rokAya che. tyAre ene anubhava thato nathI. nahitara Ama paNa tarka thAya ke amArI icchA to ghaNI che. are ! amArI bhAvanA paNa ghaNI che ke ame samyagdarzana pUrvaka amArA zuddha
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA Atmapadano anubhava karIe ane e bhAvanAthI bAhya nivRtti laIne zAstra svAdhyAya AdinI pravRtti, samajavAnI pravRtti, sat samAgamamAM rahevAnI pravRtti karIe chIe. paNa anubhava thato nathI enuM zuM karavuM ? (to kahe che ke, rAgAdi pariNAma kSaNe kSaNe je te kALe utpanna thAya che . 'tevo . teTalo huM evo ene anubhava thayA kare che. para bhAvamAM vizeSa - tIvra ekAgratA thAya to te parabhAvanAM viSayabhUta pAMca indriyanAM viSayo che teno mane anubhava thAya che . ema paNa e anubhave che. sparzendriyano viSaya (laIe). mane ThaMDIno anubhava thAya che, garamIno anubhava thAya che, (rasanA indriyamAM) khAruM, khATuM, tIkhuM, gaLyuM evA svAdano anubhava thAya che. (ghANendriyamAM) sugaMdha-durgadhano anubhava thAya che. ema ene para padArthano paNa anubhava thAya che. e paramAM tIvra ekatva buddhi thatAM rAga ane rAganA viSayane paNa e svapaNe anubhave che. rAgane to anubhave che paNa rAganA viSayane paNa e svapaNe anubhave che ane jyAM sudhI evo viparIta anubhavano prakAra maTe nahi tyAM sudhI ene zuddhAtmasvarUpano anubhava thAya nahi. A paristhiti che. A enuM kAraNa che. "anaMta guNano apAra mahimAvaMta prabhu che temAM na javAnuM koI kAraNa to haze ne ?' AmAM eka vAta zuM che? ke dInatAnA - vibhAvanA pariNAmamAM hyAM rahyAM paNa eka jAgRtino prakAra Ave. samajaNathI ema samajyo che ke A vibhAva - vikAra duHkhamaya che, vartamAna duHkhamaya che, bhaviSyamAM paNa e duHkhanuM ja nimitta thAya evA karmane baMdhana pAmavAnuM e nimitta che. vartamAnabhAva paNa navA karma bAMdhavAnuM nimitta che. tethI bhaviSyamAM paNa duHkhanuM ja nimitta che. eTale ke A AtmAne e nukasAnanuM kAraNa che. tyAre samajaNa eka evI sthiti che ke nukasAnathI bacavA mATe jIvane preraNA kare che, prere jo samajaNanA kALamAM gaMbhIratAthI samajaNa karI hoya, lAbha-nukasAnanI gaMbhIratA samajAI hoya to ene vartamAna cAlatAM vibhAva pariNAmamAM jAgRti vyA vinA rahe nahi. A jAgRti che e ja mumukSutAnuM lakSaNa che. mumukSumaMDaLamAM lavAjama bhare te mumukSutAnuM lakSaNa to nathI, paNa kharekhara to pUjA, bhakti ne svAdhyAya kare te paNa mumukSutAnuM lakSaNa nathI ! aMdaramAM
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 [paramAgamasAra-168] je vibhAva pariNAma cAle che emAM ene jAgRti Ave ke A nukasAnanuM kAraNa che tyAre ene mumukSutA jAgI che ema kahevAmAM Ave che. e enuM bhAva lakSaNa che. bAkI badhAM bahAranAM dravya lakSaNa che. dravya ane bhAve gaNAya ne ? dravya Ama che) ne bhAve Ama (che). (jAgRtimAM Ave tyAre ene vibhAva rasa maMda paDe. jo vibhAvarasa maMda paDe to enI samajaNa che e vadhAre kAma karatI thAya ane e samajaNamAM ene potAnuM ja je jJAna svarUpa AtmasvarUpa che, e samajAya. samajAya eTale pratibhAse. pratibhAse eTale oLakhANa thAya ane oLakhANa thAya to anaMta guNa bhaMDAra che eno mahimA AvyA vinA rahe nahi. * zrImajI lakhe che - jyAre koIpaNa mumukSu jIvanI pariNati evI dazAne pAme ke je kAMI mAyika sukha che; mAyika sukha eTale A jagatamAM kahevAtuM sukha che (tene mAyika sukha kahe che); evA (mAyika sukhanA prasaMgo prApta thavA chatAM te te anukULatAnAM prasaMgomAM thatAM je pariNAma, te pariNAmamAM tene mUMjhavaNa thAya. jyAre jagatanA kahevAtAM sukhamAM, sukha thavAne badale mUMjhavaNa thAya tyAre te jIvanI mati guNathI utpanna thatAM sukhamAM jAya che. A bahu suMdara viSaya che ! avaguNanA kALamAM je sukha thAya emAM sukha thavAne badale mUMjhavaNa thAya. * (A) emaNe bahu sAro viSaya kholyo che. koIpaNa mANasa. koI paNa jIva jyAre mUMjhAya che tyAre rasto kADhe che. jyAM sudhI mUMjhAya nahi tyAM sudhI rasto kADhe nahi. rasto kADhavAno A eka chello tabakko che. sAmAnya rasto kADhavAno vicAra Ave tyAre sAmAnya vicAra kare ne rasto na maLe topaNa enuM gADuM cAle. (mumukSujIvane jyAM sudhI) sAmAnya jijJAsA che tyAM sudhI ema ne ema sAmAnya prazno pUche ne sAMbhaLI le. ThIka che ne sAruM che ne emane ema (cAle). paNa mUMjhavaNa thAya aMdaramAM to rasto zodhe). jema koI nAka dabAve, to nAka dAbe tyAre ene evI mUMjhavaNa thAya ke kAM moDhuM kholavuM paDe ane (jo) enuM moDhuM sIvI lIdhuM hoya to zuM dazA thAya ? ke game tema karIne zvAsozvAsa lIdhA vinA prANa chUTI jaze ! have cAlaze nahi. ema (jyAre) jIvane mUMjhavaNa thAya che tyAre ene e sukha sukharUpe anubhavAtuM nathI. paNa enI vRtti . e jIvanI vRtti guNathI utpanna
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 69 thatAM sukhamAM jAya che ane jyAre ene e vibhAvanA kALamAM vibhAvarasa phikko paDe che tyAre ene svabhAva rasa che te utpanna thavAno avakAza thAya che. tyAre anaMta guNa bhaMDAra je AtmA che, e anaMta guNano mahimA ene Ave che. tyAre ene oLakhAya che, oLakhAya che eTale eno mahimA Ave che, eno mahimA Ave che eTale anya bhAva ne anya dravyano mahimA jAya che, tucchatA pAme che ane tyAre ene zuddhAtmAno anubhava thavAno - samyagdarzanano prasaMga utpanna thAya che. tyAM sudhI e avasara Avato nathI. ? (ahIMyA) kahe che ke e (mahimAvaMta AtmAmAM nahi javAnuM kAraNa zuM ke 'paranuM abhimAna,...' paranuM abhimAna (hoya) emAM AtmAno mahimA kyAM rahyo ! jene paranuM abhimAna che ene svAbhimAna che nahi, sva-abhimAna nathI. ema kahevuM che). mANasa kahe (che) ne ke svAbhimAna to ochAmAM ochuM hovuM joIe. paNa tuM parabhAva ane pa2 padArthamAM dIna, hIna thaIne pariName che, emAM tane tArA svano mahimA raheto nathI. tuM tyAM pAma25Ne potAne anubhave che. pa2nAM abhimAnamAM pAmarapaNe tuM pariName che. A jagatamAM - je koI moTAInAM prasaMgo che, avasaro che, emAM jIva rokAya che. paisA vALAne paisAnI moTAI lAge che, makAna vALAne makAnanI moTAI lAge che, aneka prakAranI anukULatAnA sAdhano hoya to enI moTAI lAge che. bhale bIjuM kAMI na hoya ne jagata mAna Ape to bIjAM mane mAna Ape che.' evI moTAImAM e rAce che. AvuM je pa2nuM abhimAna che emAM pote dIna thaIne phare che ! zuM kare che ? pote emAM dIna thaIne phare che. jyAM sudhI pote dInatAne pAme che tyAM sudhI ene anaMtaguNa bhaMDAra evo je potAno AtmA sAkSAt siddhapada svarUpa ! paramAtmapada paramezvarapada ! kharekhara eno ene mahimA che nahi. e mahimA nathI tyAM - sudhI enA darzana thavAno prazna paNa raheto nathI. eTale ke enI ene oLakhANa ja nathI. nijasvarUpanI oLakhANa nathI tyAM sudhI eno anubhava thavAno koI avasa2 hoI zake nahi. zrImadjI to pa2nuM abhimAna' A viSaya upara to bahu lakhe che ke jagatamAM jenAthI moTAI gaNAya che e moTAI saMbaMdhInA abhimAnanAM
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ of .. 70 piramAgamasAra-168] pariNAma pratyakSa jhera rUpa na bhAse' evo zabda lakhyo che. pratyakSa jhera rUpa na bhAse tyAM sudhI jIvane tyAMthI vRtti moLI paDatI nathI ane tyAM sudhI ene potAnA svarUpano nirNaya thato nathI. bhalene UghADa game teTalo hoya paNa nirNaya paNa thAya nahi ! A sthiti Ave che, nirNaya thayAM vinA koI kArya thAya; jevuM svarUpa che eno cokkasa nirNaya thayA vinA e saMbaMdhita koI hitanuM kArya thAya evuM kadI banI zake nahi. eTale e paNa aTakavAnuM kAraNa che. (havuM bIjuM kAraNa kahe che) - kAM rAganuM abhimAna... kAM paranuM abhimAna ane kAM rAganuM abhimAna. - rAganuM abhimAna evI rIte thAya che ke "mArAM pariNAma bahu sArAM thAya che. mane je bhAvo Ave che emAM mArAM bhAva bahu sArAM thAya che. emAM hoya che badhAM rAga ! pachI zAstra svAdhyAyano rAga hoya, pUjAno rAga hoya, bhaktino rAga hoya, vratAdino rAga hoya, dAnano rAga hoya, dayAno rAga hoya, yAtrAno rAga hoya . game te prakAranAM je rAganAM pariNAma che, e sArAM che, mArAM che ne sArAM che." . emAM ene enuM abhimAna varte che. e parapadamAM svapadapaNuM ene sthApavAnuM tyAM bane che. tyAM e potAnA svapadane cUkI jAya che. evuM UlaTuM che. eTale kAM paranuM abhimAna kare che kAM rAganuM abhimAna kare che. mumukSu - rAganI ekatAmAM paranuM abhimAna AvI ja jAya. pUjya bhAIzrI :- AvI ja jAya. ekatA thAya che tyAM emAM huM (paNuM thAya che), abhimAna eTale zuM ? ke potAnI sthApanA tyAM karavI. pote jyAM che tyAM raheto nathI. tyAM raheto nathI eTale tyAM eno anubhava karato nathI ane jyAM potAnuM sthAna nathI tyAM potAnuM sthAna kalpanAmAM sAcuM mAne che . e enuM abhimAna che. - "Avo, "huM Avo bolanAro.' lyo, ThIka ! teNe e bhASAnI je pudgala vargaNA che emAM potAnA svarUpane sthApyuM. bhASAnA rajakaNarUpe AtmA thaI zakato nahi hovA chatAM eNe potAnuM svarUpa evuM sthApyuM. tethI ene mithyA abhimAna kahevAmAM Ave che. - zarIre huM Avo sAro' to e zarIrarUpa AtmA nathI. e rajakaNo che chatAM eNe ene (emAM) sthApyo. tyAMthI mAMDIne pachI jeTalAM sAdhana che -
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 71 AbarU, kIrti, paisA, dAgInA, moTara-gADI, makAna, sagAM-saMbaMdhI, kuTuMbaparivArathI mAMDIne jeTaluM gaNo e badhAM vALo Avo huM - e badhuM enuM mithyA abhimAna che. e badhAmAMthI abhimAna choDIne ene zubha rAga Ave evo huM thAya cheto tyAM abhimAna thayuM. "A badhAMyano tyAga karanAro huM : "tyAgI' to e tyAganuM abhimAna karyuM. are...! huM abhimAna karanAro nahi huM to narama... narama...narama... svabhAvavALo - namratAvALo ! to namratAnuM abhimAna karyuM. mAna evuM chetarAmaNuM che ke ene khabara paDe nahi ke mane kyAM mAna thAya che ? mane Avo avaguNa thAya te sAruM nahi ema karIne namratAmAM mAna keLave (to) tyAM paNa e mAnamAM chetarAya che. eTale zrImadjIe AtmasiddhimAM gAyuM che. ke, mAnAdika zatru mahA nija de na marAya, jAtAM sadguru caraNamAM alpa prayAse jAya.' pote e mAnane choDavAM jAya, tyAgI thaIne jaMgalamAM jAya to tyAgIpaNAnuM mAna thAya. are...! mAna karavA jevuM nathI . ema karIne namratA sevavAM jAya to huM narama... huM narama... huM namratAvALo... huM namratAvALo... evuM mAna karI bese ! e pariNAmamAM ene mAna thAya. e potAnA svacchede choDavA gaye chUTatuM nathI. jyAM (ene) guNavAna sapuruSa maLe che, guNavAna jJAnI maLe che tyAM ene bahumAna thAya che. tyAre ene potAnAmAM guNa pragaTyAM nathI, AvA guNa mane pragaTyAM nathI, evuM bhAse che. eTale potAnI avasthAnuM je abhimAna thatuM hatuM e bahu alpa prayAse chUTe che. (mAna) bahu moTo duzmana che. vibhAva moTo rIpu che. emAM - vibhAvamAM paNa mAna moTo rIpu che. e eka sapuruSanA caraNamAM jAya, tyAM eka cUTakI vagADe ema alpa prayAsathI jAya che. tethI sadguruno - satparuSano Azraya vAraMvAra batAvavAmAM Avyo che. (kemake) Avo moTo avaguNa TALyo TaLe nahi, e alpa prayAsamAM tyAM TaLe che. traNa-cAra divasa pahelAM pUjya bahenazrIne (eka mumukSue) prazna pUchyo hato ke A je kAMI samajavuM thAya) che e to ThIka che; samajAya che paNa barAbara samajAvAM chatAM jJAna caDhatuM nathI, jJAna pariNamatuM nathI - enuM kAraNa zuM? (pUjya bahenazrIe kahyuM) ke ene je mahimA Avavo joIe -
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 [paramAgamasAra-168] e jJAnIno mahimA Avato nathI. eTale eka to bhaktinA pariNAmanI khAmI hoya che. bIjuM vairAgyanI khAmI hoya che. jJAna, vairAgya ane bhaktinAM pariNAma sAthe jo kAma karatuM hoya to e jJAna jJAnarUpe pariName. nahitara jJAna jJAnarUpa pariNamatuM nathI. bahAramAM satpuruSanI je bhakti ane mahimA che, e aMdaramAM satno mahimA AvavAnuM nimitta thAya che. (kemake jene) AtmaguNa pragaTyA che eno mahimA Ave che ne ! to ene nizcayathI AtmAno mahimA Avaze. zubharAgamAM paNa eTalo pharaka na Ubho thAya to aMdaramAM AtmAno mahimA Ave evI paristhiti ja utpanna thatI nathI. kemake e jJAnI pAsethI jJAna to sAMbhaLe che (to) jJAna kema caDatuM nathI ? hato. A prazna jJAna jJAnI pAsethI maLavAM chatAM e jJAna caDatuM kema nathI ? (to kahe che) ene jJAnIno mahimA je hade Avavo joIe e hade Avato nathI. tethI e jJAnano je Adara thavo joIe e jJAnIno Adara nathI (paraMtu) kharekhara tyAM jJAnano Adara che ! e jJAnano Adara kare to jJAna aMgIkAra thAya ne ? jJAnanuM aMgIkRtapaNuM je thavuM che e jJAnanAM AdarapUrvaka che. jyAM jJAnano Adara nathI, eTale Apo Apa jJAnIno Adara nathI ema che. e prakAra che. emaNe e prazna evo pUchyo hato. zrImadbhu eka jagyAe lakhe che - ApaNe jJAnAmRtamAM tAravyuM che ke, jJAnInA sAnnidhyamAM prAyeH jJAnanI mAgaNI ka2vI nahi. zuM ? prazna to emaNe A pUchyo hato ke jJAnInA sAnnidhyamAM jJAnanI mAgaNI na karavI, paNa jJAnI pratye mahimA ane bhakti sevavI. jJAnanI mAgaNI karavAnI jarU2 nathI. AvuM kema lakhyuM che ? (eTale) benazrIe bahu sarasa khulAso karyo ke, sAmAnya rIte jJAnIno eTalo Adara AvyAM vinA prazno pUche che. (ane e) eTalAM mATe pUche che ke ene jJAna maLe. jJAnanI mAgaNI kare che ne ? Ama samajAvo, amane Ama samajAvo, amane Ama samajAvo ! paNa e samajaNa ene caDaze nahi. kema nathI caDatI ? ke ene eTalo Adara nathI tethI. jo e Adarane keLave, oLakhIne eno ene mahimA Ave, oLakhatAM eno mahimA Ave to; emanuM hRdaya to AtmAmaya che, emanuM pariNamana to AtmAmaya che, to vANImAM to AtmA AvyAM vinA rahevAno nathI.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 73 che ! eTale Apo Apa ene vagara mAge (maLI jAya che) ! kemake e taiyAra thaIne beTho che. je jIva jJAnInA mahimAmAM beTho che e taiyAra thaIne beTho che. (ene ema bhAse che ke) A to eka taravAnuM UMcAmAM UMcuM nimitta kyAre e zuM kaheze ? e levA e talapApaDa thayo che ! mahimAmAM AvI ne ! eTale kyAMya paNa vacana sare che, jJAnInA zrImukhethI vacana sare che, e pakaDavA mATe enI yogyatA thaI jAya che - mahimAne kAraNe !! ane bIjo mAge ne vacana nIkaLe, paNa ahIMyA e caDe nahi, enI asa2 caDe nahi. kemake eNe taiyArI karI nathI. - eTale enI (jJAnI pratyenI bahumAnanI) e sthiti anivAryapaNe utpanna thayA vinA (jJAna caDatuM nathI). jJAnIne apekSA nathI, (paraMtu) enI e sthiti anivAryapaNe utpanna thayA vinA ene jJAnInA jJAnamAMthI je kAMI bahAra Ave che e grahaNa karavAno avasara ja hoto nathI. e paristhiti barAbara samajavI joIe. nahitara koI rIte, bhale game eTalAM vakhata sAMbhaLyAM kare, paNa ene enI koI asara Ave nahi. (have ahIMyA kahe che) '....kAM pote kyAM aTake che tenI khabara nathI.....' samajAya che badhuM paNa aTakavAnuM kyAM bane che ? enI ene potAne ja khabara nathI ! have huM kyAM aTakuM chuM ? mane kyAM adhikapaNuM sevAya che ? AtmA sivAya bIje adhikapaNuM rahetAM Atmarasa utpanna thato nathI,caitanya Tasa utpanna thato nathI ane pararasa emano ema anAdino jaLavAyelo cAlu ne cAlu rahe che. A paristhiti che, enI ene potAne khabara nathI. pote kyA aTake che tenI tene khabara nathI. e vagere aneka kAraNo che. vibhinna prakAranI yogyatAvALA jIvone (vibhinna kAraNo hoya che), (paraMtu) A traNa to mukhya vAta laI lIdhI ke paramAM aTake che, rAgamAM aTake che athavA to kyAM aTake che enI ene khabara ja nathI. evI ene sthULatA AvI jAya che. aTakavAnuM sthAna to svane choDIne kyAMya ne kyAMya 52 ane rAga che, bIjuM to koI che nahi. e vagere aneka bhede jIvo aMtaramAM praveza karI zakatA nathI. tethI aMtaramAM jaI zakato nathI.' je aMtarmukha thavuM che, sva sanmukha thavuM che enA mATe je kAMI ene karavuM ghaTe e nathI thatuM eno artha ke kaMIka .
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ - '* * * * * piramAgama sAra-168] to thAya che. e thAya che enuM kAraNa zuM ? kema thAya che ? ene TALavA mATe tyAMthI ene khasavAnI je taiyArI che e teNe pahelAM karI levI joIze. bhedajJAnamAM eja teyArI thAya che ke aMdaramAM utpanna thato je rAga - maMdarAga e maMdarAga te huM nahi. ema e maMdarAganA maMda kaSAyanA rasamAM paNa jene rokAvuM nathI. athavA to e sUkSma vikalpamAM paNa jene duHkha ane kuLatA lAge che. keTalI dhIrajathI aMdara pravRtti kare che) ! ke, A jJAna, (ane jJAnanI sAthe sAthe je vikalpanuM utthAna thAya che) e AkuLatArUpa bhAva che. eno nakAra na Ave tyAM sudhI ene emAM rasa che. rasa che tyAM sudhI e chUTe nahi. cIkaNI cIja che . rAga che te cIkaNo che. jyAM sudhI enI cIkAza, lUkhAzane prApta na thAya tyAM sudhI e chUTe nahi. eTalo aMdaramAM dhIro thaIne kAma kare ane ugratAmAM puruSArtha lAvIne kAma kare. ema (kahevuM che). eTale zuM kahevuM che ke A rAga che e to nAstinuM pada che ane astinuM pada potAno zuddhAtmA che. e zuddhAtmAnI mahimAmAM ugratA Ave." ugratA Ave....! ghUMTAI.. lUMTAI... lUMTAIne... evuM cUMTAya....!ane A bAju rAganA niSedhamAM eTalo jAya. ema eka ja sAthe - eka ja samayamAM banne kArya thatAM jAya to ene nirvikalpa samyagdarzanano anaMtabhavanA chedaka samyagdarzananI prAptino prasaMga AvyA vinA rahe nahi. paNa evuM aMtaraMgamAM kArya kare nahi to aMtaramAM jaI zakato nathI ane bahArane bahAra kArya kare ne kriyA kare ne rAga kare - e to aTakavAnAM sthAna che. emAM kyAMya AtmAno patto lAge evuM nathI. e bahu muddAnI vAta 168nA bolamAM karI che. ahIM sudhI rAkhIe.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ "bahAranI vipadA e kharekhara vipadA nathI. bahAranI saMpadA e saMpadA nathI. caitanyanuM vismaraNa te ja moTI vipadA che, caitanyanuM smaraNa kharekhara sAcI saMpadA che.' 191. () pravacana-8, tA. 17-3-1983 paramAgamasAra, pAnuM-56, 191 naMbarano bola. bahAranI vipadA e kharekhara vipadA nathI. bahAranI saMpadA e saMpadA nathI.' saMpadA ane vipadAnuM dhoraNa laukikamAM ane alaukikamAM taddana juduM che. bahAramAM pratikULatA Ave che ene vipadA kahe che. zarIramAM roga thavo, nirdhanatA thavI, kuTuMba-parivAramAM hAni thavI, aneka prakAre bahAramAM Adhi-vyAdhi--upAdhinA je prasaMga che. ene jagatamAM vipadA kahevAmAM Ave che. AkhuM jagata tamAma saMsArI jIvo ene vipadA kahe che. bhagavAna kahe che ke e kharekhara vipadA nathI. e kharekhara sAcI vipadA nathI. je te prakAranAM aniSTa saMyoga-viyoga thAya che, saMyoga paNa aniSTa thAya che ane viyoga paNa aniSTa thAya che. jenI kalpanA anukULatAnI karI che eno viyoga thAya tyAre ene aniSTa viyoga kahe che. je pratikULa saMyoga che jene icchatA nathI, icchavAmAM AvatAM nathI-evAM aniSTa prakAranAM saMyoga thAya tene aniSTa saMyoga kahe che. aniSTa saMyoga ane aniSTa'
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ piramAgamasAra-191] viyoga - e be prakAre vipadA che. bahAranI saMpadA eTale anukULatAo. dhana-dolata ene to saMpatti kahe ja che paNa zarIra sauSThava sAruM hoya to ene zarIranuM dhana kahevAmAM Ave che. e ja prakAre bahAramAM kuTuMba-parivAra, AbarU, sagA-saMbaMdhI, mitro enuM jUtha sAruM hoya topaNa e badhI anukULa saMpatti gaNavAmAM Ave che. TUMkAmAM AkhA jagatamAM anukULatA ane pratikULatAno je khela che, te asti-nAsti upara che. (eTale ke, amuka prakAranI saMyoganI hayAtI thAya ane amuka prakAranI saMyoganI binahayAtI thAya tyAre jagatanA jIvoe (A prakAre anukULatA - pratikULatAnuM eka dhoraNa nakkI karyuM che. potAnI aneka prakAranI vibhAvabhAvomAM utpanna thatI je icchAo, e icchAonI pUrti ane enI aMdara thatI je kaSAyanI tIvratA . maMdatA, AkuLatA ochI ane vadhatI thavI, enA upara anukULatA ane pratikULatAnuM dhoraNa bAMdhavAmAM AvyuM che. AkhuM jagata e rIte cAle che ke anukULa saMyogo maLatAM sukha che ane kahevAtAM anukULa sayogonI hAni thatAM duHkha che. pachI AjathI dasa hajAra varSa pahelAM janmelo hoya topaNa eNe ema vicAryuM che, ane have pachI lAkha-pacAsa hajAra varSa pachI saMsArano jIva ema ja nakkI kare che, A kSetre janmelo paNa ema vicAre che ane anya kSetre janmelo saMsArI jIva paNa Ama ja vicAre che. raziyA ane amerikAvALo kAMI saMyogamAM sukha nathI, evuM vicArato nathI. enI doDa paNa saMyoganA sukha pAchaLa che. je jaDa rajakaNomAM sukhano chAMTo nathI, sukhano aMza nathI, are...! sukhanI gaMdha paNa nathI ! evA pudgala rajakaNamAM ghaNuM sukha che ane tyAMthI sukha meLavI zakAya che, tenI pAchaLa AkhA jagatanI doDa che ane tamAma dhamAla ane gharSaNa ane laDAI hoya to enuM kAraNa A che. eka jIvane AkhuM jagata ochuM paDe che ! eka jIvanI icchA Enlarge karavAmAM Ave to AkhuM jagata ene ochuM paDe che. jagatanAM anaMtA jIvo che (e). badhAMyane AkhuM jagata joIe che. pachI emAMthI gharSaNa na thAya to bIjuM thAya zuM? AkhA dezamAM vaDApradhAnanI khurazI eka ja che ane "umedavAra ghaNAM che. jAherapaNe keTalAMka che ane binajAherAtapaNe to koI nA pADe evuM nathI ! pachI AmAMthI gharSaNa na thAya to thAya zuM paNa ?
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA amAre eka mitra hatAM, Ama jarAka sajjana mANasa hatAM. "ravindranAtha TAgora' nI janmajayaMtI AvI tyAre, temane kahyuM ke Aje vizvanI aMdara ravindranAtha TAgoranI janmajayaMtI ujavAze. emane sAmAnya rIte badhAM 'gurudeva' kahe che. zAMtiniketana' eNe sthApyuM che ne ! badhAM ene gurudeva kahe che. Aje gurudevanI janmajayaMtI AkhA vizvamAM ujavAze. bhale A mANasa, A mAnavI bhAratano che paNa juo enI mahAnatA ! ke AkhuM vizva enI janmajayaMtI ujavaze ! bIjAM saMpradAyamAM bhale kahevAtA mahAna puruSo haze, ghaNAMya kahevANA haze, paNa AkhuM jagata kAMI janmajayaMtI ujave che ? te te saMpradAyavALA ujave che. AnI to keTalI vizALa khyAti che ! ane vizALa pramANamAM anya dezonA loko paNa ene svIkAre che. enuM kAraNa che, ema karIne temaNe vAta karI ke, eNe jagatane eka evuM sUtra ApyuM, evI vAta ApI, evo bodha Apyo ke mAnava . mAnava vacce prema karavA yogya che, ThIka ! mAnavI-mAnavI vacce laDAI na karavI joIe. paNa mAnavamAnava vacce prema karavo joIe. tethI jagatanAM sarva mAnavIo eka deza ane bIjA dezanA vibhAgane bhUlIne eno Adara kare che. A vAta upara eno Adara karavAmAM Ave che. kudaratI (e) bhAI jaina hatAM (eTale) meM kahyuM, "sArI vAta che, cAlo ! huM ema pUchuM chuM ke emaNe je udAra, vizALa vicAra Apyo ke koIpaNa mAnavIe eka deza ane bIjA dezanAM mAnavI gaNIne gharSaNamAM - laDAImAM nahi AvIne ekabIjAnI hiMsA nahi karavI joIe paNa paraspara prema karavo joIe, to emanA mATe emaNe prayoga zuM Apyo che ? A to eka Theory thaI, vyAkhyA thaI. Ano prayoga zuM che emanI pAse ? (to kahe, "e to kAMI khabara nathI. to meM kIdhuM Amane Ama tamArA jevAM ja badhAM AvI rIte Adara kare che. bIjI kAMI AgaLanI koIne khabara nathI. eno koI prayoga hovo joIe. jagatamAM cIja thoDI che ane te badhAne joIe che. pachI enuM gharSaNa kema maTADI zakAze ? cIja maryAdita che, jagatanAM je kaI padArtho che e maryAdita che ane ene levAvALA amaryAdita che. emAM prema rahevAno kyAM che ? ane kaI rIte rahe ? rahI zake nahi. vAstavikatAthI A vAta dUra che. vAstavikapaNe ema banI zake nahi. hA, eno jo prayoga samajAvavAmAM
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 [paramAgamasAra-191] Ave ane e prayoga karavAM, apanAvavA badhAM taiyAra hoya; mAtra 'vAte vaDA nahi thAya,' - sUtra apanAvavA taiyAra hoya paNa sAthe eno prayoga apanAvavA taiyAra hoya to ja paraspara e prema raheze. dAkhalA tarIke, eka naLa che ane cAra bhADUta bAladI laIne pANIno AvavAno TAIma zarU thAya tyAre pANI bharavA nIkaLyAM. have gharSaNa kyAre thAya ? ke, "pahelo huM !' (ema jo badhAM karavAM lAge) to gharSaNa thAya ane 'pahelAM tame' (ema kahe) to ? to gharSaNa na thAya. tame pahelAM bharI lyo ApaNe bhale sAthe nIkaLyAM. ahIMyA sAthe bhegA thayAM paNa pahelAM tame patAvo, to sAmo mANasa ema kaheze ke nA, nA, pahelAM tame bharI lyo. mane zuM bIjo pharaka paDe che ? to gharSaNa na thAya. paNa e to tuM karavAmAM ane tyAga karavAmAM che ane e tyAgano siddhAMta ane tyAgano prayoga jainadarzanamAM je che ke 525dArtha tane sukhanuM kAraNa nathI. A bahA2nI saMpadA e kharekhara saMpadA nathI.'A viSaya tyAM (jaina darzanamAM) che, - vaLI, e (ravindranAtha TAgore Apelo) siddhAMta to jainadarzananA siddhAMta pAse saMkucita che ! mAnavI mAnavIno saMhAra na kare, prema kare. (ema) jene tame vizALatA, vizvanI vizALatA kaho cho ame to hajI ene saMkucitatA kahIe chIe. jainadarzana to kahe che ke ekendriyathI mAMDIne paMcendriya paryaMtanA koI jIvano saMhAra na thAo, ThIka ! A mAnavIne bacAvavA mATe mAchalAMne mA2vAno kAyado ghaDavAmAM to tamane vAMdho nathI ! (cAle) che ne atyAre ? matsya udyoga' rAjyamAM cAle che. gujarAta rAjyamAM paNa cAle che ane badhAMya rAjyomAM cAle ja che. jyAM jyAM samudrano kinAro lAgu paDe che tyAM lAkho - hajAro mAchalAM nahi paNa hajAro Tana mAchalAM mAravAmAM Ave che ! hajAro mAchalAM nahi, hajAro TanamAM mAchalAM mAravAmAM Ave che ! A jApharAbAdanI khADI che, verAvaLano dariyA kinAro che (tyAM A udyoga cAle che). e mAchalAMne mA2Ine rAkhavAnI jagyA ekaramAM rAkhavI paDe che ! goDAunomAM to e samAya nahi. Ama to ene khullAmAM rAkhavAM paDe che, sUkave che ne (eTale). paNa e bAju mAIlo sudhI havA kharAba thAya che. have e zuM karavA (cAle) che ? ke mANasane bacAvavo che. mANasane khorAka joIe che. jyAre mANasane jIvavuM che tyAre bIjAMne maravuM ke jIvavuM eno
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 79 e vicAra karato nathI (to) e saMkucita vicAra che. jainadarzananI vizALatA enAthI anaMtaguNI che. lAkha-hajAra-karoDa-abaja guNI nathI paNa anaMtaguNI che. evA vizALa siddhAMto jemAM rahyAM che evA jainadarzananA saMpradAyamAM tame cho (ane) tame ema vicAra karo cho ke A gurudevanI janmajayaMtI keTalI vizALatAthI ujavAya che ! to A jainadarzananA siddhAMtanA praNetAnI janmajayaMtI keTalA vizALa pramANamAM ujavAvI joIe !! e vicAraNIya viSaya che. (ahIMyA) kahe che ke e (badhAM je) mApa che e AkhuM ajJAnatAthI UbhuM thayeluM, jaDa 2jakaNamAM sukhanI hayAtIno svIkAra karanAra 'aMdhazraddhALuonuM che !! ThIka ! jagatamAM kahevAtAM 'DAhyAM' ahIMyA 'aMdhazraddhALu' mAM khatavAya evuM che ! koIne pUchavAmAM Ave ke tame to kAMIka gaNanApAtra mANasa cho. zrImadbhu lakhe che ne eka jagyAe - ati meghAvIne jagata paNa svIkAre che. je ghaNo buddhizALI hoya ene to jagata paNa sanmAna Ape che ke nahi bhAI, A koI buddhizALI mANasa che. enI buddhimAM vAta Ave to kAMIka samajavA yogya, vicAravA yogya hoya che. (have) ene ema pUchavAmAM Ave ke A jaDa rajakaNa eTale anukULatA ane saMpadAmAM sukha che, evuM tamArI buddhithI tame nakkI karyuM, emAM satya keTaluM che ? ke emAM aMdhazraddhA che ? jo ene sIdho aMdhazraddhALu kaho to ene coMTa lAge evuM che ke are..! huM vicAraka mANasa, vicAryA vinA kAMI svIkAruM nahi. paNa A janma thayo tyArathI ja zAtAmAM sukha, anukULatAmAM sukha (mAnuM chuM) ! jIvano uchera ja, manuSya paryAya utpanna thAya to tyAMthI uche2 ja e rIte che. kemake anAdinA saMskAra laIne Avyo che. anAdithI cAra saMjJA to nigodanA jIvane che. mumukSu :- AhAra, bhaya, maithuna, parigraha pUjya bhAIzrI :- hA, e cAreya saMjJA, saMjJA nAma icchA. e cAreya prakAranI icchAomAM bIjI badhI icchAono samAveza thaI jAya che. e icchAnI anukULatA thatAM ene sukha thAya che, evo je eno anubhava che. evo je ene maMda AkuLatAne sukha kahevAno, sukha mAnavAno, sukha anubhavavAno je anubhava che, e AkhI vAtane ahIMyA mULathI UthalAve che ! vAkya to ATaluM ja che paNa aMdara vAta ghaNI che. bahAranI vipadA
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 [paramAgamasAra-191] e kharekhara vipadA nathI. bahAranI saMpadA e saMpadA nathI." vAta to eTalI ja che paNa emAM ghaNI vAto bharI che. eka take thAya evuM che ke, zarIranI aMdara azAtAnI vedanA zarU thAya tyAre ene vipadA na kahevI to kahevuM zuM ? A prazna thAya evo che ke nahi ? pIDA utpanna thaI, vedanA utpanna thaI, Accident thAya che, roga thAya che, aneka prakAre thAya che ne ! koIne koI kAraNasara zarIranI aMdara pIDA utpanna thaI, ene vipadA na kahevI to kahevuM zuM ? athavA zuM kharekhara te vipadA nathI ? A prazna thAya evo che. jo (upara kahI e vAta) siddhAMta che to (e) kaI rIte lAgu paDe che ? ke kharekhara e pIDA ane vedanAnI sattA jIvanA mULa svarUpamAM nathI jIvanA svarUpamAM nathI. to kharekhara) zuM che ? ke e pugala paramANunuM pariNamana che. kharekhara to e pula paramANanuM pariNamana che. jema vAtAvaraNamAM rahelAM zIta paramANuono anubhava ThaMDApaNe thAya che, uSNa paramANuono anubhava uSNatApaNe thAya che, eTale ke jJAna thAya che. zIta-uSNanuM jIvane jJAna thAya che. paNa jyAM jJAna thAya che, eTale ke) jIvane jJAna thAya che ane jyAM enI paryAyamAM jJAna thAya che, tyAM te jJAna zIta ke uSNarUpe pariNamatuM nathI. bhale koI jIva ema kahe ke mane ThaMDuM lAgyuM ane mane garama lAgyuM. vastutAe tyAM jIva ke jIvanI paryAya zItapaNe ke uSNapaNe pariNamavI azakya che. e koI zakyatA ja nathI ke jIvanI paryAyamAM - jANanAra evA jJAnamAM ThaMDApaNuM utpanna thAya ke garamapaNuM utpanna thAya. kemake e to jaDanI - (pugalanI) sparzaguNanI paryAya che. jIvamAM sparza nAmano guNa nahi hovAthI evI koI paryAya ja utpanna thatI nathI. jema zIta-uSNanuM thavuM AtmAne vize, jIvana vize azakya ane asaMbhavita che, temaja (azAtAnI) vedanAnI je paryAya che e paNa jaDanI azAtA prakRtino svAda che. e paNa jaDanI azAtA prakRtino svAda che. e saMbaMdhita jIvane jJAna thAya che, paNa e azAtAnI hayAtI, e pIDAnI hayAtI, e vedanAnI hayAtI, jJAnanI hayAtImAM praveza pAmI zakatI nathI-tyAM eno praveza nathI. tyAM enI sparzanA suddhAM nathI ! jJAnane e vedanA sparzI zakatI nathI, jJAnamAM jaNAya bhale (paNa sparzI zake nahi). juo ! A vedanA che tyAM jJAna nathI,
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 81 kahAna ratna saritA : ane jJAna che tyAM jJAnanI sattAmAM vedanA nathI. A vedanAnI sattAmAM jJAna nathI ane jJAnanI sattAmAM vedanA nathI. je koI prakAre e vedanA utpanna thaI che, chatAM e bannenI sattA bhinna-bhinna che. tethI kharekhara e vedanA te vipadA nathI. vedanA te vipadA nathI, paNa A mRtyu thAya e to vipadA kharI ke nahi ? (ApaNe) vedanAthI AgaLa cAlo hato e vipadA) nahi ? paNa (A) duniyAmAM keTalA TakAmAM tamAro mata Ave ? bahumatithI nakkI nahi thAya A? duniyAmAM dhoraNa e che ke badhuM bahumatithI nakkI karavuM. (ahIMyA) kahe che ke satya-asatyane TakAvArI lAgu paDatI nathI. ratnakaraMDa zrAvakAcAramAM bhagavAna samaMtabhadrasvAmI to ema kahe che, tyAM zrAvakano adhikAra lIdho che. pote vaLI munidazAmAM che to potAno adhikAra nathI lIdho ane zrAvakano adhikAra lIdho. eTale muni mATe to kahevAnI jarUra paNa rahetI nathI. zrAvakAcAra che ne, zrAvakAcAra lakhyuM che, munirAja che e pote, AcArya che. (emaNe) zrAvakAcAra lakhyuM che ke zrAvakane-gRhasthane paNa AyuSya pUruM thavAno kALa che. jene loko mRtyu kahe che ane jenA nAmathI bhaDake che, jenI vAta karavA taiyAra nathI ! motanI ane maraNanI koI vAta karavA paNa taiyAra nathI, eTaluM to e azubha gaNavAmAM AvyuM che. azubha samAcAra lakhe che ke nahi ? azubha patra lakhe che. samatabhadra AcArya kahe che ke sAdhakane e mRtyuno mahotsava che. "mRtyu-mahotsava ! utsava nahi ene "mahA utsava' kahyo che lyo, ThIka ! e to zubha prasaMga che ema kahe che ! mahotsava azubha kahevAya ke zubha kahevAya ? AkhA palAkhA ja judAM che. lokika gaNatarI ane alaukika gaNatarIno Akho viSaya UlaTo - sulaTo che. kemake eka saMsAramArga pratye laI jAya che ane eka mokSamArga pratye laI jAya che. (ema) be vacce moTo pharaka che, jabarajasta pharaka che. ("mRtyu mahotsava' eTalA mATe kahyo che, kemake e mRtyunA prasaMge samyaphadRSTi zrAvaka sAdhaka che te vizeSa Atmika puruSArtha kare che. zuddha caitanyanI hayAtIne vadhAre baLavAnapaNe vede che ane anubhava kare che. sogAnIjI lakhe che ke koI koI sAdhako to zuddhopayogamAM dehane choDe che, ThIka ! "mRtyu ke liye taiyAra rahanA' Ave che ne ? be-cAra bola lakhyAM
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 piramAgamasAra-191] che. mRtyu ke liye taiyAra rahanA ! atyArathI enI pariNAmanI evI sAvacetI che, sAvadhAnI che ke koIpaNa kALe, koIpaNa kSaNe dehatyAgano prasaMga utpanna thAya, to ekadama eka seMkaDamAM aMtara sAvadhAnImAM AvIne, puruSArthane eka seMkaDamAM eTalA jorathI pragaTAve che, sahajapaNe hoM ! pragaTAve che eTale katrimapaNe nahi, sahajapaNe pragaTe che ke keTalAMka sAdhako to zuddhopayogamAM dehatyAga kare che. ThIka ! evI vAta lIdhI che. mane saMbhaLAvo' e vAta paNa ene nathI. ThIka ! lIdhuM che. evuM tuM bIjAM upara zuM karavA lakSa kare che ? ke mane tame dharma saMbhaLAvo. dharmI evo je AtmA, anaMtaguNanuM nidhAna e svayam tuM cho. tArI pAse che ene saMbhALane ! ene saMbhALatA dharma che. eTale kharekhara e mRtyunA kALamAM jevI je je sAdhakanI yogyatA hoya te te prakAranI sAdhanAmAM AvI jAya che. yogyatAvALA jIvane to dareka pratikULatA anukULatA ja thaI paDe che. pratikULatA pratikULatA nathI thatI paNa anukULatA thaI paDe che. * zrImadjI eka jagyAe evuM kahe che ke A kALamAM mumukSu jIvane pratikULatAonuM utpanna thavuM te saMsArathI taravA barAbara che. Ama nAkhyuM che, ThIka ! jagatanA jIvo ema icche che ke vartamAnamAM mane badhuM anukULa raho ane mArA bhaviSyakALanA badhAM prasaMgo anukULatAthI pasAra thAo ! vagara vicAryuM paNa badhAno A abhiprAya che. vicAryuM hoya ke na vicAryuM hoya, ahIMyA AkhI Line judI che. ahIMyA to kahe che ke mumukSu jIvane A kALamAM pratikULatAonuM utpanna thavuM, e to saMsArathI taravA barAbara che. kemake saMsAranuM kharuM svarUpa e vakhate avalokavAno tene avasara maLe pratikULatAmAM zuM thAya che ke je anukULa vartanArAo hoya che te paNa pratikULatAe vartavA lAge che. jenA pratye jIvane mamatva hoya che te mamatva paNa keTaluM nirarthaka hatuM. e A badhuM jotAM e ene spaSTa samajavAno avasara prApta thAya che. A najIkamAM najIka hoya ne ! kuTuMba-parivAramAM - dIkarA, dIkarI, pitA, mAtA, pati, patnI najIkamAM najIka hoya che pratikULa vartavA lAge tyAre ene ema thAya ke have maphatano. A jIva mamatA kare che. je mamatA karI karIne e bhavabhramaNa vadhAre che. e keTalI mUrkhAI bharelI
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA - 83 che. e ene tyAre saMmajAya che. e (samajavAno) ene avasara Ave che. e nimitte avasara Ave che. bAkI to anukULatAnI kalpanA jIvane eTalI hade che ke anukULatAonA evaDA moTA jabarajasta caNataramAM eka IMTa ene AghI-pAchI posAtI nathI ! ane e anukULatAnA mahelamAM eka khIlI paNa ene ADI-avaLI lAgavI joIe nahi-A jIvanI icchA che. emAM anaMta anubaMdhanAM cAreya kaSAya rahelAM che--anaMtAnubaMdhInA cAreya kaSAya rahelAM che. je koI saMpadAnI vAMchA che emAM anaMtAnubaMdhInA cAreya kaSAya samAya che. ekeya kaSAya bAda raheto nathI. ahIMyA gurudevazrI kahe che ke, bhAI ! e (bahAranI) vipadA te kharekhara vipadA nathI ane (bahAranI) saMpadA te kharekhara saMpadA nathI. to e (saMpadA ane vipadA) che zuM ? A eka prazna thAya evo che. A to nathI' ema kahyuM. nAsti arpita karI che emAMthI anarpita zuM che ? A kADhavuM joIe ke nahi ? arpitapaNe nAsti mUkI che ke Ama nathI, Ama nathI, Ama nathI. Ama nathI to che zuM ? (to kahe che) ke je koI prakAro anukULatAonA che ane je koI prakAro pratikULatAonA che, te tamAma jJAnanuM jJeya che. vItarAgabhAvamAM eTale ke sAmyabhAvamAM banne sa2khA jaNAya che. sarakhA jaNAya tene sAmya kahe che ne ? atyAre to moTo jabarajasta Akho sAmyavAda duniyAno Ubho che ! sAmyavAdano to jhaghaDo che. sAmyavAdI loko ema kahe che ke A dharmanI aMdhazraddhAe - eTale ke jene dharma Religion kahevAmAM Ave che, eNe duniyAno sarvanAza karyo che ! dharmiSTha lokoe duniyAno sarvanAza notaryo che ! Moscow nI divAla upara bahu moTA akSare e vAta lakhI che. Moscow mAMthI nIkaLyuM che ne e ? kemake enI aMdara e loko ema vicAre che ke bhAI, koI UMcAnIcA hoya to pUrva puNyane laIne che. paisAvALA enA pUrva puNyane laIne paisAvALA che. (UMca-nIcuM) evuM bilakula na cAle. badhAM ja sarakhA joIe. badhAMnI saMpatti sarakhI joIe. badhAnA saMyogo sarakhA joIe. badhAMnA moDhAM paNa sarakhA joIe, evuM nahi ? badhAMnA dIkarAM-dIkarI, kuTuMba-parivAra sarakhAM joIe, evuM kAMI nahi ?! ekalA paisA ja sarakhA joIe te ja sAmyapaNuM *
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 [paramAgamasAra.191] ? paNa evI eka kalpanA karI che. enA (sAmyavAdanA) eka netA . prakhara mANasa maLI gayAM hatAM, meM kIdhuM, AvuM tame dharmane mATe vicAro cho (to) ekAdo prazna pUchavAno vicAra che ke AvuM (dharmane mAnavAvALAne tame aMdhazraddhALu kaho cho ! paNa ame to ema kahIe chIe, dharmanA kSetramAM rahelAM evA ame to ema kahIe chIe ke, je jagatanI doDa jaDa rajakaNanA anukULa gaNAtAM paryAyo pAchaLa, enI prApti pAchaLa . enA Achievement pAchaLa, zraddhA dharAve che ke AmAM sukha che, e paMdaraso varSa pahelAM yajJa karIne, prANIono vadha karIne homahavana karanArA aMdhazraddhALuo jeTalAM ja aMdhazraddhALu che ! ThIka ! pahelAM to ene paMdaraso varSa pAchaLa mUkyAM ! buddhizALI mANasa hatAM. buddhimAM tejasvI mANasa hato eTale ema thayuM ke Ane thoDo phaTako mAravA dyo ! mAthAmAM koI hathoDo mAre ne ! ema kIdhuM ke tame loko 1500 varSa pahelAM aMdhazraddhAmAM e prakriyA cAlatI ke varasAda lAvavo che (to) karo, yajJa karo ane enI aMdara bakarAMne, pADAne, pazune-badhAMne homa karo eTale upara varUNaindra che e prasanna thAze ane uparathI varasAdane mokalaze ! e vAta jeTalI bAliza ane murkhAI bharelI hatI, eTalI ja A vAta bAliza che ! (e kahe tame A vAta bhAre karI ! i (aMdhazraddhALu) kevI rIte ? meM kIdhuM, (tame) emAM sukha che (ema mAno cho, ane tame Materialistic mANasa (kahevAo cho) ! e potAne ema mAne che ke ame to Materialistic chIe !! Materialism mAM mAnIe chIe, AmAM kaI rIte tame Materialise karyuM che ? sukhane tame jaDa rajakaNamAM kaI rIte Materialize karo cho ? (prazna sAMbhaLIne) Ubho rahI gayo ! buddhizALI mANasa hato. temane kahyuM ke "tame vepArI jevA dekhAo cho, paNa vAta to badhI vijJAnathI karo cho !" meM kIdhuM. emAM zuM vAMdho che ? vepArIne kAMI vijJAna na AvaDe evuM thoDuM che kAMI ? (pachI mane kahyuM, "vAta to ThIka che tamArI. meM evuM kAMI vicAryuM nathI" kahyuM. to ema sAMbhaLyuM che ke tame to bahu buddhizALI cho ane duniyAnA sarva dharmamatonuM sAhitya tame vAMcyuM che. A vAta keTalI sAcI che ? to kahe, e vAta sAcI che ke meM to ghaNAM cAlatA saMpradAyonuM ane dharmamatonuM sAhitya vAMcyuM che, paNa kamanasIbe jainadarzananuM ja sAhitya nathI vAMcyuM !" to to
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 85 khalAsa thaI gaI vAta. A viSaya jainadarzanano che, je duniyAnA dharmanA sAhityamAM A viSaya A rIte pratipAdita thayelo nathI. " ahIMyA zuM kahe che ? ke e jJAnanuM jJeya che. jJAnInA jJAnamAM bahAranA kahevAtA aniSTa saMyoga ane viyoga ke iSTa saMyoga ane viyoga te tamAma jJAnanuM jJeya che, evuM sAmyabhAvapaNe jJAnasahitanuM anaMtaguNanuM vItarAgI pariNamana sAdhakane varte che, eNe e siddhAMtane apanAvyo che athavA grahaNa karyo che. have jene, je sukhanuM paNa kAraNa nathI, jene je duHkhanuM paNa kAraNa nathI, enA grahaNa-tyAganI ene pakaDa keTalI ? (kahe che) ke enA grahaNa - tyAganI koI pakaDa ene nathI. e jagatamAM jagatathI nirALo thaIne vase che, rahe che ane potAnAmAM masta che. vItarAgabhAvanI mokSanI mastImAM e cakacUra che. ene jagatanA grahaNa-tyAga sAthe kAMI levAM devA nathI. e rIte bahAranI saMpadA ane vipadAno AMka athavA dhoraNa jJAnIoe mAtra jJeyanA' khAnAmAM rAkhIne nizcita kareluM che. to pachI ene vipadA ane saMpadA jevuM kAMI che ? (kahe che) ke hA, e paNa e mAne che. (bolamAM) be vAta lIdhI che. 'nathI' ane che'. ahIMyA nAsti ane asti - banne sthApI che - e paNa che ke, caitanyanuM vismaraNa te ja moTI vipadA che, caitanyanuM smaraNa kharekhara sAcI saMpadA che.' jemAM caitanyanA sukhanI hAni thAya te ja vipadA che. jyAre caitanyanA sukhano abhAva hoya che tyAre caitanyane duHkha hoya che. ene kema vipadA kahe che ? ke AtmAmAM sukha nAmanI eka zakti che, A 47 zaktimAM pAMcamI zaktinuM e varNana che - 'anAkULa upayogamayI sukha zakti.' samayasAranAM pariziSTamAM AtmAnI 47 zaktionAM varNanamAM eka sukha zakti'nuM varNana che. to kahe che ke (AtmAmAM) eka sukhaguNa che. sukha-zakti che eTale e trikALI guNa che, trikALI zakti che. AtmAmAM anAdi anaMta traNe kALe jenI hayAtI che evI e zakti che ke jenuM sAmarthya anaMta che. jenuM sukha devAnuM sAmarthya anaMta che, aparimita che, amaryAdita che, jene kyAMya koI sImA lAgu paDatI nathI. evI je sukha zakti che enuM pariNamavuM paNa traNe kALe hoya che. koI kALe koIpaNa padArthano koIpaNa guNa pariNamyA vinAno rahI zakato nathI--raheto nathI. A sarva guNonI sthiti che.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ [paramAgamasAra-191] vastu vijJAnane vicArIe to koIpaNa padArtha - koIpaNa vastuno koIpaNa guNa kyAreya paNa koIpaNa samaye pariNamyA vinAno hoya nahi. tethI AtmAnI sukha-zakti, sukhaguNa paNa sadAya pariName che. paNa jyAre te vikRtarUpe, vikArIrUpe, vibhAvarUpe pariName che tyAre te duHkharUpe pariName che. e sukharUpe nahi paNa eno duHkharUpe anubhava (thAya che) - UlaTo anubhava thAya che. TUMkAmAM, duHkha che te sukhaguNanI UlaTI paryAya che. duHkha che te sukhaguNanI FUlaTI paryAya che. e vipadA kaI che ? ke caitanyanuM vismaraNa te. - jyAre A AtmA potAnA ja mULa svarUpane - nijasvarUpane bhUlelo che ane enI besAvadhAnImAM - enA smaraNa rahita, sAvadhAnI rahita pariName che tyAre eno sukhaguNa duHkharUpe pariNamato hoya che. e duHkhano anubhava te ja ene vipadA che. pachI e lakhapati hoya ke abajapati hoya ke jagatano rAjA hoya ke game te Lord, king, Emperor hoya, zahenazAha hoya ! chatAM caitanyanA vismaraNavALA e badhAM duHkhI che ! gurudeva to vaLI bahu kahetAM ke, "e badhAM duHkhanA DuMgarAmAM daTAyelA che !" (pravacana) sAMbhaLavAmAM koIka karoDapati sAme beThAM hoya ne (to) zuM kahetAM ? ke A tame badhAM zeThiyAo duHkhanAM DuMgarAmAM daTAyelA cho ! (arthAtu) thoDuM duHkha nathI paNa tamane ghaNuM duHkha che. pachI jarA haLavI paLomAM ema kahe ke, moTI lAMbI lAMbI moTaramAM bese, Imported air-conditioned gADIo Ave che ke nahi ? (pachI pUche) keTalAMnI che ? (to kahe) dasa lAkhanI che. pacAsa lAkhanI che. gADImAM kapaDAM sarakhA paherIne beTho hoya loko jove ke sukhI che. paNa e gADImAM nathI beTho gADI enI chAtI upara beThI che ! enI upAdhi ene che ne ! emAM kyAMya ghoboghaDiyo na paDe enI upAdhi ene che. jeTalI upAdhi ene lagatI che e badhI ene che. ene Maintain karavAnI je upAdhi che e badhI ene che. eTale e gADImAM nathI beTho paNa gADI enI chAtI upara beThI che. e upAdhi che ne ? eTale. * (mATe) kahe che ke, caitanyanuM vismaraNa te ja moTI vipadA che. emAM duHkha pariNamatuM hovAthI ene moTI vipadA gaNIe chIe. vismaraNamAM zuM lIdhuM che ? ke saMsArI midaSTi jIva saMpUrNapaNe - pUrepUro AtmAne bhUlIne pravarte che. siddhasamAna sadA pada mero banArasIdAsajIe gAyuM che. siddha
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 87 samAna sadA pada mero sadA eTale kyAre ? ke traNe kALe, atyAre paNa. evuM je potAnuM nijapada che enuM vismaraNa karavuM ene bhUlI javuM, enA abhAnamAM ane huM mANasa chuM ke je te paryAyane prApta chuM, te paryAyapaNe mAnIne, tenA sabhAnamAM moTI vipadA UbhI thAya che. cAragatinuM paribhramaNa enI aMdara raheluM che. emAM sarva kALe duHkha, duHkha ane duHkha ja che. koI kALe duHkha nathI evuM nathI. tethI te ja moTI vipadA che, ane jene caitanyanuM smaraNa thayuM te kharekhara sAcI saMpadA che. ahIMyA (caitanyanuM) smaraNa eTale mAtra raTaNa kare, saMbhArIne raTaNa kare athavA mALA kare, nAmasmaraNa kahe che ne ? e nahi. (paraMtu) aMtara sAvadhAnIthI aMdaramAM abheda anubhavathI (caitanyane sparze athavA enA bhAnamAM rahe, tene smaraNa kahe che). juo ! bhAna eka evI cIja che ke ene smaraNa karavAnI jarUra nathI. smaraNa enI pAse ochuM paDe che. huM mANasa chuM. enuM smaraNa karavuM paDe che ? mAruM nAma phalANuM rAkhyuM che enuM smaraNa karavuM paDe che? Avo - Avo huM chuM, enuM smaraNa karavuM paDe che ? kALo chuM, dhoLo chuM, UMco chuM, nIco chuM, kAMI smaraNa karavuM paDe che ? ke kAMI nahi. enuM bhAna rahe che, e smaraNathI paNa vadhAre che. ema je caitanyanuM bhAna che e sAgrI saMpadA che. smaraNa ahIMyA 'bhAnanA rUpamAM che. je bhAna kyAre paNa vismRtine pAmatuM nathI, bhAna che ane smRti - vismRtinI apekSA nathI. tethI ema kahevAya che) ke enI vismRti thatI nathI. paNa kharekhara to smRti-vismRtinI apekSA emAM nathI. Ama to smRti-vismRti e matijJAnano bheda che. matijJAnanA je pAMca bheda che ne emAM smRti' (che) e matijJAnano bheda che. tethI A jAtismaraNane paNa matijJAnanA bhedamAM nAkhyuM che. zrutajJAnanA bhedamAM nahi. smRtino bheda che ne, eTale e matijJAnano UghADa che. jAtismaraNa te matijJAnano UghADa ahIMyA to je "bhAna' che emAM ekaluM jJAna nathI. bhAnamAM to zraddhA paNa che, bhAnamAM to jJAna paNa che ane bhAnamAM to svarUpAcaraNacAritra paNa che, svarUpa bhAnamAM darzana-jJAna-cAritranuM ekatva hovAthI, dharmAne che ne A svarUpanuM bhAna ? emAM darzana-jJAnacAritranuM pariNamana hovAthI, e
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 [paramAgamasAra-191] smRti karatAM vadhAre majabUta paryAya che, vadhAre tAkAtavALI paryAya che. e to mukhya traNa guNa che eTale ema kahevAya che. bhagavAnane je anaMta catuSTaya pragaTyA che enI aMdara cAritra to sAdhakadazAno bheda hovAthI, cAritrane pheravIne sukhamAM nAkhyuM che. bhagavAnane anaMta jJAna che, anaMta darzana che, anaMta sukha che ema lIdhuM che. anaMta catuSTayamAM anaMta cAritra che, ema nathI kahevAtuM ane cothuM anaMta vIrya lIdhuM che. e paNa mukhya guNa che. ema (ahIMyA dharmIne) bhAnamAM paNa anaMta puruSArtha che. AtmAnA svarUpa bhAnamAM anaMto puruSArtha che. ema e vAta sAthe che. (mATe) cAraguNa levA joIe. jene ahIMyA smaraNa kahyuM che ke "caitanyanuM smaraNa kharekhara sAcI saMpadA che.' to e caitanyanI saMpattimAM samyakdarzananI paryAya che, samyakttAnanI paryAya che, samyakcAritranI paryAya che eTale samyak sukhanI paryAya che ane samyapuruSArthanI paryAya che--cAreya che, enI aMdara catuSTaya che tethI te sAcI saMpadA che. jIvanI je guNa saMpatti che e guNa nidhAnamAMthI utpanna thayeluM e pariNamana che. jIvanuM e pariNamana to guNanA nidhAnamAMthI utpanna thayeluM guNavAna pariNamana che. nirdoSa ane pavitra pariNamana che. e jIvanI sAcI saMpatti che. ene saMpadA kahevAmAM AvI che. pachI bhale te ekAkI hoya, nirdhana hoya, bahAramAM ene koI oLakhatuM na hoya, koI bolAvatuM na hoya, are...! koI haDahaDa karIne kADhatuM hoya, topaNa te sAcI saMpAvALo che. zrImadjIe eka jagyAe lakhyuM che, jenI jIMdagIno dhruvakAMTo lokadRSTimAM che, ema karIne vAta lIdhI che ne...! keTalAMka TukaDAM to bahu sAsa e lakhe che ! lokasaMjJA ! lokadaSTi nahi paNa lokasaMjJA che. lakhANanI gaMbhIratA bahu che !! lokasaMjJA eTale zuM ? ke bIjAM lokonI najaramAM huM amuka prakAre (dekhAuM), mAruM amuka gaNatarIvALuM (sthAna hoya), huM mane jevo dekhADavA mAguM chuM evuM dhoraNa bIjAnI najaramAM sacavAI rahe to sAruM, ene lokasaMjJA kahe che. pachI paisAvALo paisAnI gaNatarI mUke che, mAnavALo mAnanI gaNatarI mUke che, ziSyavALo gurunI gaNatarI mUke che ke huM gurupade rahuM to ThIka. ema je te (prakAra) enuM sthAna eNe lokonI vacamAM kahyuM che. tevI dRSTi rahyAM karavI. eTale te sthAna sAcavavAno sarva prakAre eno jANye - ajANye prayatna
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA : 89 thayA vinA rahe nahi. evI je pariNamananI prakRti ane jJAnI lokasaMjJA kahe che. A lokasaMjJAno artha che, bhAI, ThIka ! prazna :- aMdara aMdara evA pariNAma thAya ? samAdhAna : aMdara aMdara ene e ja prakAre pariNAma rahe ke, mane loko Ama jove to sAruM, loko mane Ama jove to sAruM, mAruM kyAMya hINuM na bolAya to sAruM, mane koI hINapaNe na jove to sAruM. amuka rIte mane dharmI jove to sAruM. mumukSu lyo (ne) ! ApaNe ApaNI vAta lyo ne ! paisAvALAnI (vAta) ekabAju rAkhIe). mane mumukSu tarIke samaje to sAruM, mane dharmo samaje to sAruM, mane jJAnI samaje to sAruM ! kahe che ke bhAI ! bahu moTI khAmI che. e lokasaMjJA che e jenI jIMdagIno dhRvakAMTo che, eTale ke e enuM dhyeya thaI gayuM che. je beyanA sthAne hoya ene dhruvakAMTo nAma Ape che. eTale ahIMyA kahe che ke jo tAre mumukSunI haroLamAM AvavuM hoya, jo tAre mumukSunI paMktimAM AvavuM hoya, to jJAnIno Adeza e che ke tuM tArI jIMdagIno dhuvakAMTo paripUrNa nirdoSa thavAno - mokSanuM dhyeya bAMdhaje. dhyeya kyu ? pUrNatAnuM lakSa ! paripUrNa nirdoSa thavuM che evuM je dhyeya che. e dhyeya te jIMdagIno dhuvakAMTo hovo joIe. ene badale lokasaMjJA jenI jaMdagIno dhuvakAMTo che. (A) nAstimAMthI asti kADhI ke A na hovuM joIe to zuM hovuM joIe ? te jIMdagI bhale game tevI zrImaMtAIvALI hoya te jaMdagI bhale game tevI sattAvALI hoya ke te jIMdagI game teTalA kuTuMbaparivAra AdivALI hoya, AdivALI eTale jUthavALI hoya, game te prakAranA yogavALI hoya to paNa te ekAMte duHkhano ja hetu che. emAM duHkhA maTavAno kyAMya avasara nathI ane kyAMya sukha thavAno prakAra che nahi. | AtmazAMti eTale Atmika sukha, Atmika saMpatti ahIMyA gurudeva jene saMpadA kahe che. darekane bhASA potAnI maulikatAthI Ave che. e viSaya che te eka ja che. AtmazAMti je jIMdagIno dhuvakAMTo che te jIdaMgI game to ekAkI hoya (eTale ke ekalo hoya, koI ene saMga na hoya, koI ne sAtha na detuM hoya, ema kahe che. te ekAkI hoya, nirdhana hoya, nirvastra hoya, nagna digaMbara hoya che-jaMgalamAM munirAja hoya che ne ! topaNa te
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ GO piramAgamasAra-191] parama samAdhinuM sthAna che. evuM jeNe AtmazAMtinuM dhyeya bAMdhyuM che e AtmAnI parama samAdhi avasthAmAM (rahe che. jyAM sAmya che tyAM samAdhi che ane samAdhi che tyAM sAmya che. 'sAmya che te jIvanA moha-lobha vihIna pariNAma che.' pravacanasAra (7mI gAthAmAM) sAmyanI AvI) paribhASA karI che. jainadarzanano A sAmyavAda che ! ke jIvanA moha-lobha vihIna, moha vihIna pariNAma ane caMcaLatA, asthiratA, kSobha vihIna : DahoLAyelA nahi evA sthira upayoganA pariNAma, Atma-sthiratAnA pariNAma te kharekhara sAmyanA pariNAma che, e parama samAdhinA pariNAma che. e jIvanI sAcI saMpatti che ane emAM AtmazAMti rahelI che. jagatanI saMpattinI ene koI garaja - nathI, ene jagatanI saMpattinI koI garaja nathI. zrImadjIe gAyuM che, 'vaMde cakrI tathApi na maLe mAna jo munine Ama hoya che eTaluM pratipAdana nathI, huM sAdhaka chuM, ane e sthitinI huM bhAvanA bhAvuM chuM, "apUrva avasara' gAyuM che ne ! A apUrva avasara gAyuM che ke AvA je munirAja che, jaMgalamAM dhyAnamAM birAjamAna che. cakravartI senA laIne nIkaLe ane jo e bhALI jAya ke are...! olA jhADa nIce munirAja dhyAnamAM birAje che ! to hAthInA hodethI heTho utarIne sASTAMga namaskAra kare ! chatAM je sAmuM jotAM nathI !! e namaskAra kare ene loko moTAI mAne che. vItarAgI munine to (e) jJAnanuM joya che. ene to koI patthara mAranAra upasarga kartA che ke ene koI cakravartI vaMdanAra che banne "jJAnanA zeya eka sarakhA che. ene A sAro che ane mAro che, mAro mAnanAro te mAro che, evI saMkucitatA vItarAga bhAvamAM AvatI nathI. e bhAvanA -bhAvI che. zrImadjIe muninuM varNana karyuM che e to eka dRSTikoNa che, je gauNa che, mukhya dRSTikoNa to e kAvyano e che ke evo apUrva avasara mane kyAre Ave !" e eno mukhya dRSTikoNa che. eTale ema kahyuM che. A emaNe lIdhuM che . 34mAM varSanI A vAta che. lyo ! 34mAM varSe emano dehAMta che ane e chelle (patrAMka - 949mAM) A vAta lakhatAM gayAM che. bahu sUtra jevo TukaDo che ! jagatanA saMyogo pAchaLa dhasamasatA prANIone Break mAre evo A TukaDo che ke bhAI ! e game teTalI zrImaMtAI, sattA ane kuTuMba-parivAra tane maLo ! (paNa) tArI
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA jaMdagIno dhuvakAMTo UlaTo che. e tane duHkhanuM kAraNa thaze, vartamAna duHkhanuM kAraNa (che) (ane bhaviSyamAM enI paraMparA paNa anaMta duHkhanI che. e kharI saMpatti ane kharI saMpadA nathI. e kahevAtI anukULatA pAchaLa doDavA jevuM nathI. , prazna :- jANye-ajANye lokasaMjJA rahI jAya ema kahyuM, to ajANapaNe paNa lokasaMjJA rahI jAya ? samAdhAna . vicArI jovuM ke ApaNe Avo spaSTa vicAra nathI karyo ke mane phalANo Ama jove to sAruM, phalANo Ama jove to sAruM, phalANo Ama jove to sAruM, paNa jyAM sudhI AtmazAMtinuM dhyeya, paripUrNatAnuM dhyeya, mumukSunI gaNanAmAM AvyAM chatAM koI jIva bAMdhato nathI . bIjAne to patto (lAge evuM nathI AmAM, ene Ama rahe che ke nahi ? ene Ama rahe che ke nahi ? ke loko mane Ama jove to sAruM. bIjAno ene bahu vAMdho nathI) - ajANyAno ene kAMI vAMdho nathI. (paNa) je loko mane jANe che, e mane Ama jANe che, Avo mane sAro jANe che, ThIka jANe che, emAM pheraphAra na thAya to sAruM, ema to che ke nahi ? jANya. ajANyuM paNa e vAta paDI che ke nathI paDI ? A ene lokasaMjJA kahe che. | badhAne sAruM lagADavAno to e zakya eTalo prayatna kare che paNa emAM enI maryAdA che. emAM e pUro pahoMcI na vaLe (kemake) koIne kharAba lagADavAno prasaMga paNa Ave, paNa chatAMya te sAmAnyapaNe enI A eka abhiprAyanI sthiti che. enA vicArelA ke vaNavicArelA abhiprAyanI sthiti che ke je mane jANe che emAM mAruM je sthAna che e TakI rahe ane jaLavAI rahe to sAruM, ane e sthAnamAMthI huM Degrade na thAuM to sAruM. lokonI dRSTimAMthI Degrade na thAuM to sAruM, e sthAnamAM huM AgaLa vadhuM ane loko mane vadhAre ne vadhAre sAro gaNatAM jAya, e to e icche ja che. jIvanI A sthiti paDI che. ene jJAnIoe "lokasaMjJA' kahI che. e lokasaMjJAmAM anaMtAnubaMdhInA cAre kaSAya paDyAM che. ane jIvane e duHkhanuM mahAduHkhanuM anaMta duHkhanuM anaMta paribhramaNanuM kAraNa che. e moTI vipatti che. adaramAM svarUpanuM bhAna rahevuM ke jemAM lokasaMjJAnA abhAva che, ene ahIMyA "smaraNa' zabda vAparyo che. aMtara sAvadhAnI che, e jIvanI
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ piramAgamasAra-191] kharekhara sAcI saMpatti che ane e lokAgre pahoMcavAno mArga che. e siddhapadamAM pahoMcavAno mArga che. ahIM sudhI rAkhIe. pariNAmanuM avalokana karavAnuM kahevAmAM Ave che. tyAM paNa paryAyabuddhi daDha thAya, tevo viparyAsa thavo na joIe. te khAsa dhyAnamAM / lakSamAM levA yogya che. avalokana vaDe, paralakSano abhAva karAvavAno hetu che - te uparAMta, svabhAva oLakhavA mATe jJAna nijAvalokanarUpa anubhavAtA bhAvono paricaya sAdhI, svabhAvano nirNaya karAvavAno hetu che. paricayanI prakriyA (Process) nija bhAvonA avalokana sivAI, anya prakAre thaI zakatI nathI. paraMtu mAtra pariNAmane ja dekhatA rahevAthI, svabhAvano nizvaya thavAnuM rahI jAya, to paryAyanuM ekatvarUpa mithyAtva daDha thaI jAya - tevo viparyAsa thAya nahi, te avalokanamAM pravezatAM ja lakSamAM hovuM joIe. avalokana karavAnuM kahevAmAM Ave ke anya kAMI karavAnI vAta hoya, koI paNa paryAyanI mukhyatA rahevI / thavI na joIe. paraMtu sahaja tema thaI jAya (svarUpa lakSa) * tema samajavA yogya che. -pUjya bhAIzrI (anubhava saMjIvanI-81) |
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhiprAya e to jIvanuM jIvana thaI jAya che, ghara thaI jAya che. abhiprAya badalavo e ene jIvana badalavA jevuM lAge che." 214. che pravacana-9, tA. 11-4-1983 paramAgamasAra, bola) 214. "abhiprAya e to jIvanuM jIvana thaI jAya che...." eTale ke emAM ghara thaI jAya che." A zabda gharagaththu che. Idiomatic che . "ghara thaI jAya che. roga jema ghara thaI jAya che, enuM sthAna choDato nathI. ema abhiprAya che e anusAra enuM pariNamana tyAM ghara karI jAya kahe che ke svAdhyAya Adi rojanI A prakriyAno vyavahAra zA mATe? ke abhiprAyane badalavA mATe. pahelo abhiprAya badalAya che ane pachI enI zraddhA badalAya che. kemake abhiprAya samajaNa ane jJAnapUrvaka badalAya che ane enuM phaLa pachI zraddhA guNamAM Ave che.' eTale ema kahe che ke abhiprAya e to jIvanuM jIvana thaI jAya che ane e abhiprAya che e eno pUrvagraha che. mANasa nathI kahetAM ke, tame AnA mATe zuM mAno cho ? e mATe) mAro A abhiprAya che, A mAro mata che. (ema ApaNe kahIe). abhiprAya kaho - mata kaho . pUrvagraha kaho, ma na * * *
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 piramAgamasAra-214] (ekArtha che). ene enA mATe je grahIne nakkI karyuM ke A Ama ja, A Ama ja . e eno abhiprAya thaI gayo ne ! pachI ene e rIte ja jove. mahAna jJAnI ane saMta hoya, paNa abhiprAyamAM ema nakkI karyuM hoya ke AnAmAM kAMI nathI). e ene taravAnI, sonA jevI vAta mUke ! (topaNa) ene ruce nahi, enuM dhyAna jAya nahi, enuM lakSa jAya nahi, e samajI zake nahi ane ajJAnI hoya, mithyAtvane daDha karato hoya paNa emAM mahAnatA kalpI hoya; kuLagurumAM to ema ja thAya ne . A amArA guru che eTale mahAna che ! to enI koIpaNa vAta sAdhAraNa hoya to(paNa) ene ema (thAya ke) AhA..! zuM kahe che A..! zuM kahe che ! juo to kharA ! brahma vAkya lAge ! A eno abhiprAya ghara karI gayelI cIja che. eTale to jJAnIo mumukSune pahelAM e zikhAmaNa Ape che ke, tamAma prakArano pUrvagraha choDIne athavA sAdI bhASAmAM ema kahe che ke korI pATI karIne ekavAra tuM A sAMbhaLa ! joke korI pATI thavI eTalI sahelI nathI. pUrve grahAyeluM mUkavuM eTaluM saheluM nathI. e bahu puruSArthe ane bahu mathAmaNe ane bahu maMthanathI chUTe che. paNa haLavo thaI zake che jIva ! e pUrvagrahamAM, jo pUrvagrahanI pakaDamAM thoDI haLavAza Ave, eTale kutUhala ane jijJAsAthI ene haLavAza Ave ke, joIe to kharA zuM kahe che ? e kahe che e barAbara che, sAcuM che ke khoTuM che ? ema to tapAsIe. ema karIne paNa jo kAMIka enI yogyatA tapAsavAmAM jAya, paNa pUrvagraha choDIne ! - khoTuM ja kahe che ema rAkhIne nahi (paNa) niSpakSapaNe jo ene tapAsavAmAM jAya to ene satya - asatyano viveka thAya evo mithyAjJAnamAM paNa thoDo avakAza . jagyA rahelI che. AmAM pAchaLa eka bola lIdho che. AmAM 1000 che lyo ! 1008 bola che ne emAM chellethI bIjo bola. jijJAsu jIve satyano svIkAra thavA arthe aMtara vicAranA sthAnamAM.' kyAM lIdhuM ? A abhiprAyanuM sthAna che. aMtara vicAranuM sthAna che e abhiprAyanuM sthAna che. e khAlI karI nAkhavuM, ema kahe che. jijJAsujIve jo satyano abhiprAya bAMdhavo hoya; emAM bIjI vAta na lIdhI, jijJAsAvALo (jIva) laI lIdho. enuM vizeSaNa jijJAsu lIdhuM. ene "satyano svIkAra thavA
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA. 95 arthe aMtara vicAranA sthAnamAM satyane samajavAno avakAza avazya rAkhavo joIe.' AnI pAchaLa vAta zuM che ? A to gurudevazrI pravacana karatAM tyAre AvA TukaDAM nIkaLI paDatAM ! A vaLI koI jhIlI le, e AvI gayA !! kahe che ke tane satya maLI gayuM che ? eka (vAta) nakkI kara tuM. parama satya tane upalabdha che ? prApta che ? maLI gayuM che ? nA bhAI ! hajI to mane kAMI parama satya maLyuM nathI. e vAta to cokhkhI ekarAra karavA jevI che. to have eka kAma kara tuM ! bhale na maLyuM hoya. tuM eka kAma kara bhAI ! ke tArA aMtara vicAranA sthAnamAM - abhiprAyamAM A ja satya che e vAta have choDI de ! jyAM sudhI tane satyanI anubhUti na thAya, aparokSa, sAkSAt, pratyakSa anubhUti na thAya, tyAM sudhI aMtara vicAranA sthAnamAM satyanI jagyA tuM cokkasa khAlI rAkhaje, ema kahevuM che. nahitara kyAM tuM evo pakaDAI jaIza, evo pakaDAI jaIza ke patto lAgaze nahi. enaMta janma-maraNano cheDo lAvavo hoya to parama satya che, ene mATe abhiprAyamAM eTale ke aMtara vicAranA sthAnamAM, e samajavA mATe eNe avakAza rAkhavo joIe. che ke nahi ? kevI vAto AvI che !! - aneka AgamamAMthI sAra-sAra kheMcIne nAkhyuM che. eTale paramAgamasAra' nAma devAnuM kAraNa e che. aneka paramAgamo uparanAM gurudevanA pravacanomAMthI tAravelA A badhAM vacanAmRto che). jaMgalamAM rahIne dehAtIta dazAmAM je AcAryoe ane saMtoe jene AhAra, kapaDAMnI koI paDI nathI ! digaMbara che ! AhAranI to, mahinA-mahinAnA upavAsa thAya (topaNa) khabara paDe nahi, khAdhuM che ke nathI khAdhuM ! keTalAM dithI AhAra lIdho nathI I bhUlI jAya che ! A to jenI dazA che ! evA saMtoe - mahAtmAoe jaMgalamAM rahIne je satyane akSaradeha Apyo, jeNe akSaradeha Apyo che, satyano A akSaradeha che. enA upara gurudevazrI jevA samartha mahAtmAoe je pravacano karyA, emAMthI paNa Total mArI mArIne kyAMka vAto siddhAMta jevI karIne rAkhI hoya I AmAM kheMcI lIdhI che ! evuM lakSa rAkhyuM che. AkhA pravacanano kasa kyAM paDyo che ? eka pravacanamAMthI, eka gAthAnA eka pravacanamAM AkhA pravacanano kasa kyAM Ave che ? tyAMthI pakaDyuM che. eTale to vistArathI
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ [paramAgamasAra-214] 96 ghaNI vAto AvI che. e A badhI siddhAMta jevI vAta che. (kahe che ke) abhiprAya e to jIvanuM jIvana thaI jAya che.' joje bhAI ! e anusAra tAruM jIvana (cAlaze) - abhiprAya anusAra cAlaze. nAnI-moTI dareka vAtamAM, je--je viSayamAM je--je prakAre abhiprAya bAMdhI lye che, basa ! enA pariNAmanI cAla che e enA upara che. ahIMyA paNa ema nathI thatuM ? ghare javuM hoya, to eka nakkI karI nAkhyuM ke ghare javuM che, pachI vAto karato, ADuavaLe joto game ema cAle nahi - e ghare ja pahoMce che. kAraNa zuM che ? chappanaso vicAra rastAmAM karaze, hajAra mANasono ane vAhanono Traffic - rastAmAM Avaze ane vAtomAM Ama lAgI gayA hoya, 2-4 jaNA sAthe hoya topaNa e ghara bAju ja cAle che. ene abhiprAya zuM kAma kare che ! eka sAmAnya vAtamAM paNa nirNaya anusAra, abhiprAya anusAra jeno vikalpa UThAvyAM vinA ATalI pravRtti cAle ! (ema ahIMyA jo) ene parama satyano abhiprAya thaI jAya, parama satya enA abhiprAyamAM besI jAya, enI pariNati asatyane choDIne, asatya evA janma-maraNane paNa choDIne ene siddhAlaya sudhI pahoMcADe che ! e parama satyanuM sthAna tyAM che, paNa mULa enuM ahIMyA che. enA e satya abhiprAyane zAstra paribhASA(mAM) samyakdarzana kahevAmAM AvyuM che. jene samyakdarzana ane samyajJAna che eno abhiprAya Guaranteed satya che. bIjAnI bhUla thAya (ke) bhAI ! e to zAstra vAMcyuM che e to Ama ja kahene ! (paNa) ema na cAle. eno (yathArtha) abhiprAya thaI javo joIe. nahitara jyAM sudhI e dazA pragaTatI nathI tyAM sudhI koIpaNa jIvane gaDabaDa rahe che. e jIvanuM jIvana thaI jAya che, abhiprAya aMdaramAM ghara karI jAya che ane je abhiprAya nakkI karyo hoya, e badalavAno jyAre prasaMga Ave, tyAre ene AkhuM jIvana badalavuM paDe evuM lAge che. mANasa vepAra nathI pheravI zakato. lokhaMDano vepAra karato hoya ene ema kaho ke tuM hIrAno (vepAra) kara, eTale ema kahe ke ApaNuM kAma nahi, ApaNane na phAve. zuM che ke jenAthI e TevAI gayo che (e choDIne) ene navuM kAMIka (karavAnuM Ave tyAre) AkhuM badalavuM paDe ema lAge. navuM AvatAM AkhuM badalavuM paDe ema lAge. eTale eka bhavamAM be bhava karavAM jevuM lAge che. .(e ema ja
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA kahe) ApaNane phAve evuM nathI. A to anAdithI ene asatyano abhiprAya ghara karI gayo che ane ene kADhavo che. e pheravatA ene jIvana badalavAno vAro Avyo hoya ema lAge) che. paNa jeNe ema nizcaya karyo che, je kRtanizcayI che ke mAre mAruM jIvana badalavuM che. je jIvana je rIte cAlI rahyuM che te rIte jIvavuM nathI, paNa koI evI rIte jIvavuM che ke jenA phaLamAM janma-maraNa maTe ane jenA phaLamAM AtmAnI anaMta zAMti sadAya rahe, zAzvata rahe, evuM jIvana jIvavuM che. enA mATe jeNe nirNaya karI nAkhyo che, dRDha saMkalpa karI nAkhyo che, dRDha nizcaya karI nAkhyo che, ene e abhiprAya badalavo paNa eTalo agharo nathI. e sahelAIthI abhiprAyane badalI zake che. eka nyAye abhiprAya badalavo agharo che topaNa eka nyAye to abhiprAya badalavo sahelo paNa che. banne vAta che. 62 jyAre e emAMthI khasavA mAgato nathI, je abhiprAya eNe nakkI karyo e abhiprAya ene badalavAno abhiprAya nathI, abhiprAyane badalavAno abhiprAya nathI, tyAM e ema bahAnuM pakaDaze ke A badalI nahi zakAya. A na thaI zake. A bhavamAM to Ama kAMI Avo pheraphAra have thaI zake evuM nathI. ene potAnI azakti mukhya thaI jAya che. mArI zaktinI bahAranI vAta che, (ema lAge che). jeNe nizcaya karyo ke, A bhavamAM janma-maraNano abhAva karavAnuM kAraNa - mArga mane maLI ja javo joIe. nahitara cAragatimAM kyAMya paNa jIvane janma-ma2NanuM kAraNa TALavAno eTalo avakAza nathI, eTalI suvidhA nathI, eTalI zakyatA nathI, eTalI saMbhavitatA nathI jeTalI ahIMyA che. to A maLelI taka che. jema vepAramAM maLelI takane vicakSaNa vepA2I javA deto nathI. bhUle ? lAga Ave ne e kAMI bhUle ? bhUle nahi. taka na bhUle. tyAM to e pUrepUro TiMgAI jAya che. rAta-di' UjAgarA, khAvuM-pIvuM badhuM choDIne lAgI jAya che. ema A manuSyapaNuM che e eka taka che. janma-maraNa TALavAM hoya ane 52ma satyane aMgIkAra karavuM hoya ane abhiprAyamAM palaTo mAravo hoya (tene) vicAraNA karavAM mATe buddhinI madhyasthatA, jJAnanI madhyasthatA ane rAga-dveSanA pravAhanI ochapa A (manuSya) gatinI aMdara hovAthI ahIMyA
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 [paramAgamasAra-214] e vadhAre suvidhAyukta che. eTale jo e nirNaya kare ke mAre A kArya karavuM ja che, to e abhiprAya badalavo sahelo che ane nahitara e abhiprAya badalavo ghaNo agharo che. ema banne nyAya lAgu paDe che. (vizeSa AvatIkAlanA svAdhyAyamAM lezuM. pravacana-10, tA. 12-4-1983 paramAgamasAra, pAnuM 60. - 214 naMbarano bola che. bolano viSaya abhiprAya saMbaMdhita che. jIva koIne koI abhiprAya rAkhIne beTho che ane eno je abhiprAya che te abhiprAyane AdhArita bAkInuM enuM pariNamana che. joke abhiprAyamAM anekavidha viSayaka abhiprAya che topaNa ahIMyA mULa viSaya levo joIe. ke mULamAM potAnA vize ane 52nA vizeno abhiprAya zuM che ? je kAMI gaDabaDa che e potAnA svarUpane anyathA prakAre abhiprAyamAM rAkhavAthI che. jemake, huM manuSya chuM ane mAnava tarIkenI mArI pharajo mAre adA karavI joIe. abhiprAyamAM ema hovuM joIe ke huM eka AtmA chuM ane AtmAne je ucita pariNAma che, AtmAne je ucita vyavahAra che, e prakAre mAruM jIvana ane pariNamana hovuM joIe. manuSyocita vyavahAra hovo joIe ane mAnavadharma samajavo joIe - ema kahetAM sarvasAdhAraNane bahu anukULa paDe che ke A vAta sArI che. paNa kharekhara paramArthanA prakaraNamAM e vAta pratikULa che. anukULa to nathI paNa pratikULa che. bhale emAM satkAryo karavAno viSaya cAlato hoya paNa mULamAM abhiprAya UMdho (ghUMTAya che) ke huM mANasa chuM... huM mANasa chuM... huM mANasa chuM. huM AtmA chuM enA badale mANasa chuM, e cAle che.
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 99 (ahIMyA) kahe che ke (abhiprAya) e enuM jIvana che. abhiprAya e enuM jIvana che eTale abhiprAya anusAra pariNamana thatuM hovAthI, ema (kahevuM che). A siddhAMta anusAra pariNAma niyamita thayelAM che, baMdhAyelAM che. abhiprAya anusAra pariNAma thavAM, e sahaja che. vyaktivizeSamAM e samajI zakAya evuM che ke koIpaNa vyakti saMbaMdhita je abhiprAya bAMdhyo hoya te anusAra te vyaktinA dareka kAryane pachI AMkavAmAM, lekhavAmAM Ave che. pachI e abhiprAya khoTo hoya to enuM badhuM jovuM khoTuM che, badhuM avalokana khoTuM che. abhiprAya sAco hoya to enuM badhuM jovuM athavA avalokana karavuM te sAcuM che. Ama satya-asatya (bheda) paDe che. eTale mULamAM abhiprAya ThIka ka2vo joIe, ema kahe che. ToDa2malajIe 'mokSamArga prakAzaka'mAM eka dRSTAMta dIdho che ke, cora corI kare che tyAre e ema to jarU2 vicAre che ke A corI karavI na joIe, corI karIza ane pakaDAIza to rAjA athavA rAjya taraphathI mane daMDa maLaze. paNa jyAM sudhI e corI karavAno abhiprAya na badale tyAM sudhI kadAca e bhayathI, rAjyanA bhayathI corI karato baMdha thAya topaNa e kyAre corI karaze, e kahI zakAya nahi. ene, - corI karavI jarUrI che, mAre to corI ka2vI jarU2I che, mArI AvazyakatA che, e ka2vI ja joIe - evo abhiprAya je nakkI karI nAkhyo che emAM rAjyano bhaya che ene laIne kSaNika thoDo kALa sudhI e baMdha rahI zakaze, paNa ene taka maLatAM te prakAranA e pariNAma karyAM vinA raheze nahi. abhiprAyano viSaya che te pravRttithI viruddha hoya topaNa pravRttine nahi jotAM abhiprAyane jovo joIe. lokika vyavahAramAM paNa vicakSaNa mANaso pahelAM e mApe che ke bhAI, e zuM kahe che ? zuM bole che ? kema varte che ? ema na jovo. eno aMdaramAM abhiprAya zuM paDyo che ? e joI lyo, pachI vAMdho nahi. (ema) abhiprAyane tapAsI levo paDe che. pachI e anukULa - pratikULa enuM valaNa che enA uparathI eno sAco AMka baMdhAya che. nahitara ge22ste doravAI javAnuM thaI jAya. e enI aMdara svAbhAvika che. 43 44 4 eTale samyak abhiprAya thAya (arthAt) potAnA svarUpa vize potAno sAco abhiprAya thAya, to e prakAranuM enuM jIvana thAya che, ane e abhiprAya
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 [paramAgamasA2-214] che e ghara thaI jAya che eTale eTaluM enI aMdara mULathI pariNamana (phare che). e upara uparanuM (pharatuM nathI, paNa) abhiprAyapUrvakanuM pariNamana che e mULathI phare che. abhiprAya vinAnuM pariNamana che e upara uparathI phare che. upara uparathI je pariNamana cAle che enAthI koI joIe evuM phaLa AvatuM nathI. enI zakti nathI hotI, upara uparanA kAryanI koI zakti hotI nathI. jaya (have kahe che) 'abhiprAya badalavo e ene jIvana badalavA jevuM lAge che.' ene UMdho abhiprAya je anAdino che e badalavAmAM bahu zaktinI jarUra paDe che. abhiprAya badalavAmAM ghaNuM maMthana cAle che. pote je kAMI pakaDI rAkhyuM che, vicArI rAkhyuM che, mAnI rAkhyuM che e pUrvaka eno je abhiprAya ghara karI gayo che, emAM pheraphAra karavAmAM ethI viruddha javAmAM ene takalIpha paDe che. AkhuM jIvana badalavuM hoya evI paristhiti UbhI thAya che ! athavA je jIvane abhiprAya badalAya che tene ghaNAM maMthanapUrvaka vAstavikapaNe abhiprAya badalAya che. 'tame kahyuM eTale meM mAnyuM ane cAlo havethI ema mAnazuM.' e rIte e abhiprAya jaldI badalAto nathI. emAM AkhuM jIvana eTale pariNamana tyAra pachInuM badalavA jevuM che ane e badalAI jAya che. jo abhiprAya badalAya to jIvana badalAya che. paNa jema jIvana badalavuM e eTaluM saheluM nathI. tema abhiprAya badalavo paNa sahelo nathI). eka sAmAnya kAryapaddhatino DhAMco pheravavo hoya to mANasa DhAMcAmAMthI bahAra nIkaLI zakato nathI. e to joIe chIe ke nahi ? (koI kahe ke) bhAI ! tame Ama karo cho, A ja kAma ame A rIte karIe chIe. A paddhati karatAM A paddhati sArI che' to (A bhAI) kahe, tamane phAve paNa amane phAvatI nathI. abhiprAyamAM to zuM che ke mANasane madhyasthatA je AvI che emAM pakaDa nathI hotI. madhyasthatAmAM eTaluM ja eNe lakSa rAkhyuM che ke je yogya che, je sAruM che, sAcuM che eTaluM ja grahaNa karavuM che. je ayogya hoya, khoTuM hoya e choDatAM mane jarApaNa vAMdho hovo joIe nahi. mane jarApaNa emAM kheMcANa thavuM joIe nahi. A badhuM vicArI rAkhavuM joIe. ema eNe zuM
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 kahAna ratna saritA karavuM che ane zuM nathI karavuM ? eno eNe eka mULamAM paNa abhiprAya taiyAra karI levo joIe. to pachI jyAM kyAMka pheraphAra karavAno vAro Ave, tyAM pakaDa na Ave, jIda na thAya, haTha na thAya. paNa sIdhI saraLatAM thAya ke ThIka che, A vAta yogya che, ema karo. A yogya lAge che to barAbara ema karo ane nahitara ene pakaDa Ave ke nahi, Ama nahi ne Ama karavuM joIe. bahu phera paDato nathI mATe paNa huM kahuM ema karavuM joIe. tamArI vAta thoDI ThIka hoya paNa huM kahuM emAM jarAka phera, khAsa phera paDato nathI mATe paNa huM kahuM chuM tema karavuM joIe. ema kAMIka ne kAMIka, kAMIka ne kAMIka asaraLatAnA pariNAma thayA ja kare. AvI eka paristhiti che. prazna :- evA koI prasaMgo UbhA na thayA hoya to e kevI rIte thAya ? samAdhAna :- emAM zuM che ke pUrvakarma anusAra je te prakAranA udaya che e upasthita thayA vinA rahetAM nathI. pUrvakarma anusAra je te prakAranA je udaya che, e enA hAthanI bAjI nathI. bahAramAM zuM saMyoga-viyoga thavAM, kyA prakAranA udayamAna prasaMgo thavAM, e to koI jIvanA adhikAranI vAta nathI. have ene viveka eTalo ja karavAno che ke AmAM yogya zuM ? ane ayogya zuM ? satya zuM ? ane asatya zuM ? basa ! ene nirdoSa thavuM che ne, AkharamAM to potAne nirdoSa thavuM che. to enuM badhuM valaNa nirdoSatA pratye hovuM joIe ne ? pachI kAMI takalIpha nathI. pachI saraLatA paNa Avaze, pachI asaraLatA nahi rahe. ema che. bIjuM zuM che ke AtmAne pariNAmamAM je zuddhinuM prayojana che e zuddhinI sAthe keTalo saMbaMdha che ? eTale ke e prayojanamAM keTaluM sparze che ? (bAhya) prasaMgane prayojana sAthe keTaluM lAge-vaLage che ? yathArtha lakSamAM eno AMka ene rahe che. eTale enA upara enI e kiMmata AMke che, ane enA upara enI bAMdhachoDa rahe che. je Adjustment karavAnuM hoya che e A mULa kiMmatane pakaDIne vAta che. eTale pachI kyAMya ene takalIpha paDatI nathI. ahIMyA zuM che, ke dharmano viSaya che ane dhArmika rIte paNa A jIve, dhArmika viSayamAM paNa aneka prakAre pUrve abhiprAya bAMdhelo che. sAva korI pATIvALo koI nathI. je te saMpradAyamAM manuSyaprANIno janma thAya che eno artha ja e che ke te saMpradAyane anumodana ApavA jevAM pariNAma eNe
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 [paramAgamasAra-214] pahelAM karyAM che. jemake ApaNo potAno dAkhalo laIe to vaiSNavamAM janma thayo, to e prakAre je dharma cAlI rahyo che e ThIka che, barAbara che, yogya che, karavA jevo che evAM pariNAma karyA vinA e karma baMdhAya ane enuM phaLa Ave, evuM na banyuM hoya. vartamAna sthiti pUrvanI bhUlane prasiddha kare che, jAhera kahe che. je vartamAna phaLa che, je kAMI bane che e pUrve kyA prakAre bhUla karI hatI, kyA prakArano doSa karyo hato, ene e sAbita kare che, ane e jAhera - pradarzita kare che ke AvI bhUla thaI hatI enuM A pariNAma che. kharekhara to ema che. have eno abhiprAya to tyAM che ja. AvaDuM moTuM phaLa AvyuM hoya tyAre eno abhiprAya nathI ema nathI. jyAre Akho bhava koI eka saMpradAyamAM janmavAno thAya che tyAre eno abhiprAya anusAra nathI, ema to nathI. have e abhiprAya Akho badalavo hoya, samyapha abhiprAya karavo hoya, tyAre AkhuM jIvana badalavAnuM je kArya che evuM moTuM kArya ene karavAnuM Ave che. emAM ene ghaNuM maMthana cAle tyAre e abhiprAya badalAya che, tyAM sudhI eno abhiprAya badalAya nahi. abhiprAya e vicAra ane maMthana sAthe saMbaMdhita eka nizcita thayelo nirNayano prakAra che, ane e nirNayane ane mAnyatAne nimitta-naimittika saMbaMdha che. jevo abhiprAya che evuM enuM mAnavuM che, evo eno mata che. ema che kharekhara. eTale jJAnane ane zraddhAne Ama nimitta-naimittika saMbaMdha paDe che. mukhya pravRtti jJAna dvArA thAya che ane pheraphAra paNa jJAna dvArA thAya che. eTale zraddhA jene badalavI che, zraddhAno pheraphAra jene lAvavo che ene abhiprAyapUrvaka zraddhA pharaze, ema kahevuM che. enuM jIvana je badalAze e abhiprAya badalAze to badalAze, nahitara jIvana badalAze nahi. eTale e rIte e bahu muddAno viSaya che. abhiprAyano viSaya e mudAno viSaya che. ene tapAsavuM e joIe ke abhiprAyamAM phera paDyo che ke nahi ? potAne ane parane barAbara nakkI karavA mATe abhiprAyane lakSamAM levo joIe ke abhiprAyamAM zuM rahyuM che? basa ! tadanusAra kArya thavAnuM che. bIjI rIte enuM koI kArya thaze nahi. prazna :- abhiprAya to anukULatA prApta thavAno ane pratikULatA na rahe, evo abhiprAya che ?
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 103 samAdhAna :- abhiprAyamAM anukULatA prApta thAo (ema che to) pachI te anukULatA prApta karavA mATe game te karavuM paDe ! A paristhiti AvIne UbhI raheze. abhiprAyamAM ema paDyuM che ke sarva prakAre mane anukULatA raho. e sarva prakAre anukULatA raho, e anukULatA karavA mATe e zuM zuM nahi kare ? badhuM karaze. paNa e anukULatAo che te kharekhara anukULatAo che ke kema ? A vicAravA yogya che. bhagavAna ema kahe che ke koI padArtha tane anukULa nathI. koI padArthano koI paryAya tane pratikULa nathI. chatAM keTalAMka padArtho pratye kyAreka tuM anukULatAno Aropa lagAve che ane keTalAMka padArtho pratye kyAreka tuM pratikULatAno Aropa lagAve che - e tArI kalpanA mAtra che ane e kalpanA che te vAstavika che. e tuM tapAsI le, tAre tapAsa eTalI karavAnI rahe che ke e kalpanA che ? ke emAM kAMI vAstavikatA che ? jo tane tapAsatA ema lAge ke kahenAranI vAta sAcI che ane mAro abhiprAya anAdithI hatA te khoTo-jUTho hato, to ene jyAre jyAre iSTa-aniSTapaNuM thAya, 525dArthanA saMyoga--viyoganA kALe iSTa-aniSTapaNuM thAya, ha2kha--zoka thAya, tyAre eno jo abhiprAya pharyo hoya to jJAna hAjara thAya ke, A pariNamana mArA abhiprAyathI viruddha cAle che. pariNamana e prakAre cAlavuM joIe nahi. abhiprAya pharyAM vinA bhale zAstranI dhAraNA thaI gaI hoya, paNa juno abhiprAya je che (e) emane ema cAlato hoya, to udayamAM iSTa-aniSTa, rAga-dveSa, harakha-zokanA pariNAma tanmayatAthI - pUrepUro DUbIne kare, ene khyAla rahe nahi ane pachI vicAra kare tyAre badho vicAra kare e zAstrane anusarIne kare ke 525dArtha che e bhinna che, emAM anukULatA pratikULatA jevuM kAMI nathI, AtmA jJAyaka che, e to jANanAra tattva che.' abhiprAya na phare tyAM sudhI e pariNAma koI kAryakArI thatuM nathI. mULamAM abhiprAya badalI javo joIe. A to sUtra jevI badhI vAto che. TukaDo che nAno paNa sUtra jevI vAta che ! (jIva) pariNAma jove che kyAreka kyAreka (ke) A pariNAma(mAM) AvuM thayuM, A pariNAma(mAM) AvuM thayuM, A pariNAma(mAM) AvuM thayuM. (paNa) ema -
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 [paramAgamasAra-214] nahi. e pariNAma thavA pAchaLa A jIvano abhiprAya zuM hato ? A vAta pharI pharIne vicArIne, maMthanamAM laIne, UMdhAM abhiprAyane eNe toDI nAkhavo joIe, UMdhAM abhiprAyane eNe badalavo joIe ane e ghaNAM maMthanathI badalavuM thAya che. vid AkhuM zraddhAnuM badalavuM A abhiprAyanA badalavA pUrvaka thAya che. eTale pUrvanI zraddhA paNa eNe tyAM toDavAnuM kArya thAya che, ane jyAre pUrvanI zraddhA ene toDavAnuM kArya thAya che tyAre ene je UMdhuM baLa ApyuM hoya che e baLa paNa tUTe che. UMdhI dizAnuM baLa jAya che e paNa ene tUTe che. emAM thoDuMka ene ema lAge che ke A agharuM che, A mahenata paDe che, AmAM aMdaramAM parizrama paDe che, evuM lAge, paNa bhale e parizrama ane mahenata paDe. ene darzana-pariSaha kahyo che. zAstramAM ene 'darzana-pariSaha' kahyo che. aMdaramAM zraddhA pheravavAmAM ene AkaruM paDe to bhale e lAge, paNa ene potAnA AtmAne tAravo che, to eNe barAbara dRDha saMkalpathI e kAryamAM AgaLa vadhavuM joIe. A je vicAra che ne, pratyakSa satpuruSanA samAgama saMbaMdhIno? (e viSayamAM) eka vicAra Avyo hato ke sAmAnya rIte jIvanI anAdithI viparIta abhiprAyapUrvaka kAma karatI je buddhi che, e buddhi ghaNI jijJAsAmAM ane ghaNI AtmahitanI laganImAM kAMIka madhyasthatA dhAraNa kare che. e enA aMtaraMga pariNAmano viSaya thayo. bahAramAM koI satpuruSano yoga thAya ane enA pratye ene ahobhAva thAya, ke are..! A kAMI kaheze ane emAMthI jo mane grahaNa thaze, e je kahevA dhAre che e huM grahaNa karIza topaNa mAruM hita thavAno eka asAdhAraNa prasaMga che ! tyAM paNa e prakAra bhaje che. jJAnano buddhino je viparyAsa che e haLavo thavo, enuM A eka mahattvanuM paDakhuM che. eTale paNa zAstramAM satpuruSanA samAgamano vizeSa vizeSa mahimA mumukSune batAvavAmAM Avyo che. A eka prakAra che ke ahIMyA saheje evuM bane che. ahIMyA e prakAranI laganI AvavI ane e prakAranI apUrva jijJAsA AvavI, enA karatAM A vadhAre sahelo prakAra che, ema gaNIne paNa tyAM mumukSune doravaNI ApavAmAM Ave che ke tuM satsamAgama kara ! satsamAgama kara ! e paNa eka prakAra che. kemake viparyAsa anAdino che, t
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA. 105 je jJAnano viparyAsa (che, te) vastunI anyathA dhAraNa kare che, anyathA kalpanA karI le che. paristhiti thoDI evI che. eka sAva daridra mANasa hoya, e karoDapati kyAMthI thAya jaldI ? AMgaLI phATIne thAMbhalo thAya kema ? ema kahe che ke nahi ? laukikamAM evuM kahe che. bhAI, sAva taddana nirAdhAra mANasa che, koI ene AdhAra nathI, ene eTalI daridratA che e karoDapati kema thAya ? to kahe che ke e jo pahelo parizrama karIne 10-20 hajAra kamAya pachI ene karoDa rUpiyA meLavavAnuM sAhasa karavuM hoya to kAMIka ene ThIka paDe che, kAMIka AdhAra maLe che. sAva khAlI mANasa kevI rIte moTuM sAhasa kare ? A enI Practical side che ke je thoDI zakti AvI - 10-20 hajAra kamANo, pachI e haraNaphALa bhare che. ema ahIMyA jIva anAdino viparIta cAle che. rAganI ekatvabuddhi ane zarIranI - dehanI ekatvabuddhi eTalI badhI paDI che ane enuM jJAna je te yomAM jAya che emAM viparItatA dhAraNa kare che. iSTa-aniSTapaNuM ja kahyuM che. jANatAM ja ThIka che ke aThIka che, ThIka che ke, aThIka che . ema thaI Ave che. tyAre ene tattvanA viSayamAM praveza karatAM paNa, e ayathArtha dhAraNA nahi kare, anyathA kalpanA nahi kare, ane jevo padArtha kahevA dhAre che evo ja kahenArano Azaya pakaDIne barAbara yathArtha samajaNa karaze. evI sthiti kyAre enI Ave ? ke kAM to e koI saruSanAM zaraNamAM rahe, kAM to e koI apUrva jijJAsAthI A viSayane, pUrI laganIthI samajavA taiyAra thAya tyAre. tyAre e anAdinA jJAnanA viparyAsamAM thoDuMka haLavApaNuM Ave che. jJAnamAM zakti bahu che. jJAnamAM eTalI badhI zakti che ke enuM rojiMdA vyavahAramAM pRththakaraNa kare topaNa ene khyAla Ave ke jJAnamAM ghaNI zakti che. e (jJAna) thoDuMka jyAM UMdhAM abhiprAyanI pakaDamAMthI haLavuM thayuM; dabAI gayuM che ekadama, emAM enuM dabANa jyAM ghaTyu. - viparItatAnuM dabANa ochuM thAya che, topaNa jJAna nijahita samajavAmAM, nijaprayojana samajavAmAM ThIka ThIka prakAramAM athavA paryApta prakAramAM samartha thaI jAya che. paryApta prakAre tyAM ene potAnuM prayojana pakaDavAmAM samarthatA ane yogyatA Ave che. eTale
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 [paramAgamasAra-214] e viSayane paNa tyAM mahattva ApavAmAM AvyuM che. bahu rahasyavALo viSaya che. kahe che ke e rIte abhiprAya badalavo joIe ane e prakAre jIvana badalavuM joIe. 214 (pUro) thayo. ** jJAna svayaMnuM avalokana kare arthAt svayaMnA anubhava upara upayoga lAge, ke jethI parapravezabhAva mithyA lAge - para / rAganA vedanarUpa adhyAsa / bhUla bhAse, to bhUla bhAMge, anubhava saMbaMdhI bhUla maTe. sAcI samajaNa A prakAre thavI ghaTe che. svarUpa-nizcaya arthe svabhAvane zodhavAnA uddezyapUrvaka avalokanano prayoga - abhyAsa hovo . thavo Avazyaka che. sUkSma anubhavadRSTipUrvaka jJAna sAmAnyanAM avalokanamAM prasiddha / pragaTa svasaMvedana vaDe jJAna svabhAva lakSamAM Ave che, svabhAvanI nirvikalpatA, pratyakSatA, nirvikAratA Adi bhAse che. anaMta sukhAdi anaMta sAmarthyanA astitva grahaNathI svarUpa mahimA umaTI paDe che, atyaMta Atmarasane ahIM sudhArasanI saMjJA maLe che. taduparAMta svasammukhI puruSArtha zarU thAya che. . A svarUpa nizcayanI vidhi ane yathArtha pariNamana che. svarUpa nizcaya thayA pachI - sarva pariNAmo svarUpa lakSe ja thAya che. pariNAmomAM zubhAzubha bhAvonuM mahatva nathI, paNa lakSa konA upara che ? tadnusAra ArAdhanA - virAdhanAno AdhAra che. svAnubhava, svarUpanA ukta nizcaya sAthe pratibaddha che. --pUjya bhAIzrI (anubhava saMjIvanI-896)
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ jeNe bahAramAM kyAMka rAgamAM, saMyogamAM, kSetramAM ema kyAMka ne kyAMka koI dravyamAM, kSetramAM, kALamAM, A ThIka che ema mAnIne tyAM visAmAmAM kALa gALyo teNe potAnA AtmAne ThagI lIdho che.' 216. pravacana-11 tA. 12-4-1983 (paramAgamasAra, bola) 216. jeNe bahAramAM cAM rAgamAM, saMyogamAM, kSetramAM, ema kyAMka ne kyAMka koI dravyamAM (koI) kSetramAM (koI) kALamAM, A ThIka che ema mAnIne tyAM visAmAmAM kALa gALyuM, teNe potAnA AtmAne ThagI lIdho che.' mArmika bhASA che jarA ! zuM kahe che ? ke jIva visAmo karI lye che. devalokamAM bahu moTA AyuSya che. halakAmAM halakA yaMtaradevo je che, enuM ochAmAM ochuM AyuSya dasa hajAra varSanuM che. e aghAtinI sthiti ja moTI baMdhAya che. kaSAyanI maMdatAmAM - tIvratAmAM bannemAM aghAtikarmanI moTI sthiti paDe. A bAju nArakIe jAya to moTuM AyuSya paDe. A bAju devamAM jAya topaNa moTuM AyuSya paDe. pahelI narakanI pahelI pRthvImAM, jaghanya AyuSyadhAraka nA2kIo che e dasa hajAra varSanA che. ethI ochuM AyuSya koInuM nathI. paNa e lAMbA AyuSyanI je banne kSetramAM javAvALA jIvonI sthiti che e aghAtikarmanI sthiti che. AyuSya, nAma, gotra ane vedanI, e nAma, gotra ane vedanI
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa ane eno patto lAva visAmo javuM che. mane emaLI gayo. 108 [paramAgamasAra-216] ane AyuSya pramANe laMbAya. AyuSya mukhya prakRti che, bAkInI traNe enI sAthe rahe che. - kahe che ke, bahAramAM e devalokano deva che ene hajAro varasa nA AyuSya che). upara je kahyuM) e to ochAmAM ochA dasa hajAra varSa che. pachI to tyAM palyopama ane sAgaropamanA AyuSya che ! e je sAgaranA moTA AyuSya che e kema pUro thaI jAya che ? ke ene visAmo maLI gayo. ene ema thayuM ke A badhuM mane ThIka che, bahu sAruM che, mane A badhuM anukULa che. ema jyAM anukULatAmAM jIva visAmo kare che, emAM) keTalo kALa nIkaLI jAya che eno patto lAgato nathI enuM eka nATaka cAle tyAM seMkaDo varSa ane hajAra varSa nIkaLI jAya. nAca-gAna bIjuM ne trIjuM, ene kAMI bIjuM AhAra-vihArano to prasaMga nathI. eTale evI rIte samaya cAlyo jAya che, kaSAyanI maMdatAnA pariNAmamAM samayanuM vyatIta thavuM, e bahu sahelAIthI samayanuM nirgamana thaI jAya che. ethI UlaTuM kaSAyanI tIvratAmAM samaya javo Akaro lAge che. narakamAM eka-eka kSaNa pasAra karavI ene AkarI lAge che. ahIMyA (devalokamAM) hajAro varSa kyAM cAlyAM jAya ene khabara paDatI nathI. kemake tyAM (narakamAM) kaSAyanI tIvratA rahe che. ahIMyA (svargamAM) kaSAyanI maMdatA rahe che. have e anusAra juo to ahIMyA paNa manuSyajIvanamAM, jo bahAranI bahu pratikULatAo na hoya ane sAdhAraNa rIte manuSyocita vyavahAra sahelAIthI cAle evI vyavasthA, pUrva puNyanA udayathI thaI gaI hoya to enI jIMdagI kyAM pUrI thaI jAya enI khabara rahetI nathI. ema kahe - kyAM varSa cAlyAM gayA khabara na paDI. ema kahe che ke nahi ? kyAM varSa jAya che ane kyAM divasa jAya che khabara paDatI nathI, eno artha zuM che? prazna :- samaya sApekSa che ? samAdhAna :- nahi, ahIMyA Point keTalo levo che ke jIva visAmo karI le che. ene visAmomAM Azaro maLe che, A ahIMyA ThIka che mane to! pachI tyAMthI UkhaDavAno vAro Ave . AyuSya pUruM thAya tyAre ene e Akho pratyAghAta Ave che. ene khabara paDe ke zarIranI prakRti koI evI rIte asAdhAraNa prakAre kAma kare che ke kyAreka evI gaDabaDa thaze ke AyuSya * *, , . . mana ne " *"
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 109 pUruM thaI jaze. moTo pheraphAra ene dekhAya tyAre sIdho ene AghAta Ubho thAya che ke are...! (A zuM ? e AghAta kema thayo ? ke e visAmo nAkhIne paDyo hato eTale AghAta thayo che. ghara barAbara che, kuTuMba barAbara che, sagAMvahAlAM barAbara che, bahAranI anukULatA ane jarUriyAto maLe e pramANe badhuM barAbara che. joke emAM sakhaLaDakhaLa to A kALamAM bahu che. kAM gharamAM hoya, kAM (to) sagAM-vhAlAmAM hoya, kAMIka bIjI hoya ane kAM sarakAranI hoya. paNa chatAMya te saMtoSa mAnIne kyAMka ne kyAMka e visAmo kare che. badhuM sarakhuM na hoya to jeTaluM sarakhuM hoya emAM enI kAMIka sarakhApaNAnI kalpanAthI (visAmo le che). ke ATaluM to barAbara che. emAM to upAdhi nathI. A ThekANe to upAdhi nathI. e tyAM visAmo kare che, ema kahe che. A jarA mArmika vAta che. visAmAmAM kALa gALyo." ema kahe che. samaya lIdho ne ? eno samaya tyAM jaldI pasAra thaI jAya che. tyAM ene rasa paDe che. jyAM jIvane rasa paDe tyAM samayanuM-kALanuM nirgamana keTaluM thaI jAya eno ene khyAla raheto nathI ane kALa pasAra thaI jAya eno khyAla na rahe, e ene rasa paDyo enuM lakSaNa che. Ama sAmesAmuM che. 1 eTale ema kahe che ke AtmAne choDIne koI eka prakAranA rAgamAM (arthAta) mAre Ama karavuM che, Ama karavuM che. Ama karavuM che, Ama karavA mAguM chuM, evA badhAM aneka prakAranA je rAgAdi bhAvo thAya, emAM ene rasa che, ema kahe che. to emAM eno visAmo che. amuka prakArano saMyoga mane banyo raho, ATalo saMyoga to mAro jaLavAI raho, ATalAM mANaso ATaluM, ATalAM prakAre Ama anukULa evuM je kAMI ene (lAge che, teNe saMyogamAM visAmo lIdho ke A ThIka che ! thaI rahyuM...! eno tyAM kALa gayo. A kSetra mane ThIka che, bhAvanagara jevuM ekeya nahi. bIje kyAMya phAve nahi. bhAvanagaramAMya te je zerImAM ane je AreamAM raheto hoya tyAM ja phAve ane bIje phAve nahi. A paristhiti thaI jAya che. ghara badalAya to phAve nahi. ghare khATalo badalAya ane Room badalAya toya phAve nahi, ThIka ! UMgha Ave nahi ! A badhI aneka prakAre kuTeva thaI gaI hoya
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * - - - 110 [paramAgamasAra-216] che ne jIvane ! eNe je badhuM goThavyuM che enA caNataramAMthI eka IMTa AvI. pAchI thAya, eka khIlI AghIpAchI thAya (to) eno Akho AtmA AghopAcho thaI jAya che !! (ahIMyA) kahe che ke e badhAM eNe visAmA karI nAkhyAM che. salavAI gayo ! AkheAkho emAM salavAI gayo, ema kahe che. emAM e salavAI gayo che ! - mumukSunI evI teyArI hovI joIe ke koIpaNa dravya-kSetra-kALa-bhAvamAM, mane na cAle ane mane na phAve e prazna ja na hoI zake. A ja joIe ane AnA vinA cAle nahi, e prazna ene khalAsa thaI javo joIe. nahitara enI phasAmaNa che, e je salavAI gayo che tyAMthI nIkaLavuM muzkela che, Ama che.. emAM ene zuM thayuM ? (ke) A to badhuM sAmAnya (che), AvuM to thAya ja ne ! ApaNe kyAM vItarAga thaI gayA chIe ? hajI ApaNe gharabArI, saMsArI, gRhastha chIe, phalANuM chIe. ATaluM to hoya ja, ema mAnIne bacAva karavA jevo nathI, ema kahe che. kemake emAM A tAro Akho AtmA ThagAI gayo che. teM tane potAne emAM ThagI lIdho che. keTalo chetarAI gayo che ? ke tAruM samyakdarzana ane kevaLajJAna emAM corAI jAya che ! ThagAI jAya che eTale corAI jAya che. jo samyaphadarzana na thAya to kevaLajJAna na thAya. nukasAna to kevaLajJAna paryatanuM che ! ema che kharekhara to sAmAnya nukasAna nathI. eTale Ama na phAve ane AnAthI na phAve ane A saMyoga joIe ane A kSetro joIe ane mane Avo rAga na phAve ane mane to Avo rAga karavo joIe - e kAMI prazna ene hovo joIe nahi, Ama che. | kyAre pariNAma badhethI sameTIne e AtmAmAM lAvI zake ke AvI zake ? ke A rIte eNe kyAMya visAmo na karyo hoya to. paNa jo eNe visAmA karI lIdhAM hoya ke A ghara ane A kuTuMba ane A rAga ane A saMyoga ane A kSetra ane A gAma ane A lato ane A Room ! kahe che ke emAM eno visAmo che (to) eno Akho AtmA ThagAI gayo che ! enuM Atmahita tyAM corAI jAya che ane lUMTAI jAya che eno ene khyAla raheto nathI !!
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 111 A to gurudeva jevA mahApuruSoe ghaNuM maMthana karIne A badhuM bahAra mUkeluM che. ghaNuM ghaNuM maMthana (karyuM) enuM A badhuM dohana che. mumukSu :- mahAna upakAra che ! pUjya bhAIzrI :- hA to ! ene eke eka jagyAethI upADIne kheMcyo che ke ahIMyA salavAto nahi ane tuM ahIMyA salavAto nahi ane ahIMyA paNa salavAto nahi. koI rAgamAM ThIkapaNuM mAnIza nahi. AkharamAM rAga te rAga che, enI koI kiMmata nathI. kyAMya javA na de ene. evo koI upadeza che ! Atmahitano upadeza cArebAjuthI AtmAne aMtaramAM lAve che. evo e upadeza che. kahe che ke koIpaNa rAgamAM visAmo levAM jevo nathI). saMyoga-viyoga to rAganuM phaLa che. kSetrano saMyoga-viyoga e paNa rAgAdi bhAvonuM phaLa che. koI jIvamAM, koI ajIvamAM eTale koI dravyamAM, koI kSetramAM visAmo karavA jevo nathI). A munio eka kSetre nathI rahetA ne ! koI muni che e eka kSetre vihAra karIne sthira na rahe. enI pAchaLa zuM kAraNa ? ke munine koI kSetrano rAga evo nathI hoto ke A kSetra have ThIka che. paNa evuM nahi ke jyAM ghaNAM dharmI vasatA hoya tyAM muni rahe to sAruM, dharma-prabhAvanA vadhe, evuM munine abhiprAyamAM - vicAramAM nahi hoya ? jyAM dharmI jIvo vadhAre hoya, dharmanI bhAvanAvALA jIvo vadhAre hoya, te sAdharmIone upadeza, te sAdharmIonuM Atmahita thAya ane zAsananA kAryomAM protsAhana ane vRddhi thAya, tyAM muni sthira thaIne rahe evuM kAMI nahi ? (kahe che) nahi. e muninI maryAdAmAM nathI. munine koI kSetrano, koI bIjAM jIvono - dravyono (rAga nathI). potAne jJAna thayuM to pachI, munipaNuM pachI lye ! paNa pahelAM kuTuMbavALAne, kuTuMbIone to jJAna Ape ane ene to badhAMyane tArI de ! enuM to taravAnuM kAma pUruM karI lye, pachI vaLI munipaNuM le ! (evuM) kAMI nahi. koI dravyathI rAga nathI, koI rAgano rAga nathI. (jyAM) rAgano rAga nathI (tyAM) pachI rAganA phaLamAM bahAranA dravya-kSetra-kALa-bhAva che, enA saMyoga-viyoga che, enI pakaDa to pachI kyAMya rahevAno savAla raheto nathI.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 piramAgamasAra-216] ema na thAya eNe visAmo karI lIdho, visAmAmAM kALa gALyo. AyuSya pUruM karato jAya che. mRtyunI samIpa pratikSaNe najIkane najIka jato jAya che. - duniyAnA AMkathI A judo AMka che. gurudevazrI dRSTAMta ApatA tyAre ema kahetA, ke dIkarA pratye mA jove che tyAre ema jove che ke mAro dIkaro roja moTo thato jAya che. eka varSano thayo, be varSano thayo, pAMca varSano thayo, paccIsa varSano yuvAna thayo. to kahe che ke paNa bhAI ! e AyuSyamAM nAno thato jAya che. Ama uMmaramAM vadhato jAya che paNa AyuSyamAM e ghaTato jAya che. e roja mRtyunI samIpa cAle che eno ene vikalpa Avato nathI ! eno vicAra nathI Avato ! AtmArthI jIvanuM eka lakSaNa che, aneka lakSaNa che emAMthI A eka lakSaNa che ke ene samayanI bahu kiMmata hoya, enI pAse jANe bahu ocho samaya che ane kAma ghaNuM karavuM che, eTale phAlatuM samaya enI pAse nathI. A enuM eka lakSaNa che. sattara varSanI uMmare samyadarzana na thayuM to bahenazrIne ema lAgatuM hatuM ke are...! sattara-sattara varSa thaI gayA uMmaramAM ! ane hajI dharmanI prApti, AtmAnI prApti nathI, kAla savAre paccIza thaI jaze ! hajI vicAradhArA upaDyuM varSa - be varSa thayuM che, paNa moDuM thAya che ane jhaDapathI kAma karavuM joIe, e prakAranuM valaNa, pariNamanamAM e prakAranuM valaNa AvyAM vinA rahe nahi. A paristhiti hoya che. paMdara varSe je sUjhayuM, e to bALapaNamAM sUjhI javuM joItuM hatuM, ema tyAM lAge ! ThIka ! hajI to kumAra avasthA hoya che. e paNa moDuM thayuM che ema lAge che. e to gaLathuthImAM jANe maLavuM joItuM hatuM. AtmAnA saMskAra to jANe koI gaLathuthImAM Ape to eTaluM vaheluM maLavuM joIe, A to ghaNuM moDuM thaI gayuM ! ene zIghratAthI - tvarAthI kAma karavAno je prakAra Ave che e enuM je dhyeya che emAM ene niSphaLa thavA deto nathI. e enuM bahu sAruM lakSaNa che. je pramAdamAM kALa gALe che, ene ema thAya che ke, ThIka che ! ApaNe karIe to chIene kAMIka ! sAva nathI karatAM evuM thoDuM che ? rojane roja kAMIka to karIe ja chIe. pachI bIjuM zuM karIe ApaNe ? zakti che eTaluM karIe chIe. (ahIMyA) kahe che ke ene moDuM thAya che e prakAra UpaDyo
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA: 113 nathI. eNe tyAM visAmo lIdho che, je te dravya-kSetra-kALa-bhAvamAM visAmo lIdho che. AkhA AtmAne e Thage che. ' e paramAtma-padane ThagavAnI vAta che !! e prakAra, ahIMyA jeNe Atma-prApti karavI che, ene ucita nathI ane anukULa nathI. e ahIMyA dhyAna doryuM che. ghaNI jagyAe evA bola Ave che ke jemAM dhyAna dore che ke joje ! tuM dharmanA kSetramAM cAle che, Line ThIka karaje ! nahitara Akho AtmA ThagAI jaze !! evI AmAM aneka vAto che. (e 216 pUro thayo). dhAraNA ane vicAramAM nija svarUpano anubhava thaI zake nahIM. jevI rIte paradravya ane parabhAvane, te bhinna hovA chatAM jIva grahaNa karI upAdhi vede che, tevI rIte svadravyane lakSaNa vaDe-vedana vaDe. jJAnamAM svapaNe grahaNa karavAthI, anubhava AvI zake che. tethI nimitta, rAga, paralakSI ughADa, dhAraNA-vagerenI apekSA choDIne nijAvalokanamAM AvavuM, ruci vaDe padArthanuM grahaNa thAya che. -pUjya bhAIzrI (anubhava saMjIvanI-887)
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ che je bahAranI sagavaDatA ene sagavaDatA mAne che, bahAranI agavaDatA ene avagaDatA mAne che, te pragaTapaNe bhagavAnane * (AtmAne zarIra svarUpa ja mAne che.' ra20. pravacana-12 tA. 15-4-1983 paramAgamasAra, pAnuM 61. 220 naMbarano bola). je bahAranI sagavaDatA ene sagavaDatA mAne che, bahAranI agavaDatA ene agavaDatA mAne che, te pragaTapaNe bhagavAnane AtmAne) zarIra svarUpa ja mAne che. kevo tAttvika nyAya kADhyo che ! AkhA jagatamAM badhAM prANIo bahAranI agavaDatAsagavaDatAne anusarIne pravRtti kare che. trasajIva mATe paNa ema kahevAya che ke jarAka trAsa paDatAM te tyAMthI khasI jAya che). beindriya jIva hoya, (e) jJAna ghaNuM biDAyeluM che. ekendriyane bhAna nathI, sthAvara - trasamAM che, paNa bhAna nathI. paNa beindriya jIva jarAka trAsa paDatAM eTale bahAramAM pratikULatA thatAM tyAMthI khase che. (ema) trAsanuM jene jJAna thAya che, bahAramAM pratikULatA jene pratikULatArUpe bhAse che. tyAMthI mAMDIne saMjJI paMcendriya parvatanA jIvo, bahAranI anukULatA ane pratikULatAne (eTale ke, te saMyoganI ja anukULatA ane pratikULatA samaje che, potAnA pariNAmane samajatA nathI, potAnA jJAna-ajJAnane athavA rAga-dveSa-mohane je samajatAM nathI, paNa mAtra
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ : da pa + + kahAna ratna saritA 115 bahAranI anukULatA - pratikULatAne samaje che, eNe potAnA bhagavAna AtmAne eTale potAne ja zarIrarUpe mAnyo che. kemake e anukULatA - pratikULatA zarIra Azrita pariNAmathI mapAya che. zarIrane zuM anukULa che ? zarIrane zuM pratikULa che ? eTale mane eTale zarIrane, ema tyAM pariNamana che. mine zuM anukULa che ? eTale mane eTale zarIrane zuM anukULa che ? zarIrane zuM pratikULa che ? e rIte pariNamanAra jIva bhagavAnane zarIra svarUpa mAne che. caitanyane jaDasvarUpa mAne che. aMdarathI A nyAya kADhyo che ! juo ! keTalI vicakSaNatAthI A viSaya bahAra Avyo che ! ke AkhA jagatathI A viruddha vicAra che ane viruddha jAya che. jagatamAM nAnAmAM nAnA kSetramAM gharSaNa che, tyAMthI mAMDIne mahAsattAo vaccenuM je gharSaNa che, e tamAma A eka viparItatAne laIne che ke bahAranI anukULatA te anukULatA ane bahAranI pratikULatA te pratikULatA. A sivAya bIjuM zuM che ? ane e badhAMnuM mAdhyama "paiso' che. pachI e paiso rUpiyA-AnA-pAImAM hoya ke pAunDa, sTarliMgamAM hoya ke amerikAnA DaoNlaramAM hoya paNa e badhAM sAdhanonI kharIdI athavA adalA-badalInuM sAdhana nANuM che, jene nANuM kahevAmAM Ave che. pachI jyAM je calaNa hoya tenuM, jenuM calaNa hoya tenuM (nANuM kahevAya che). e to eka vyavahAranuM bahAnuM che. e badhI mAthAkUTa enA mATe thAya che. jeTalI thAya che (e) enA mATe thAya che. dharmanA kSetramAM jhaghaDAM to paisAne mATe ! kyAM hAlata, dazA thaI che ! bhAIo-bhAIo vacce, bApa-dIkarA vacce tyAMthI mAMDIne pADozIthI mAMDIne gAma, eka gAmane bIjAM gAmane, eka State ne bIjA state, kyo saddhara che ne, garIba che ne, konI pAse purAMta che ne, konI pAse khAdha che, kyo deza, tyAMthI mAMDIne badhe, jeTaluM koI mApadaMDa che e badho mApadaMDa, bahAranI agavaDatAo ane sagavaDatAonA AdhAre jovAmAM Ave che. pazcimanA dezo sukhI che kemake tyAM vadhAre sagavaDatAo che. bIjA duHkhI che kemake tyAM agavaDatAo che. AkhA jagatano e mApadaMDa che, e khoTo che, ahIM to ema kahe che. jagatanI sAme A baLavo che ! gurudevazrI kahetAM ke duniyAnI sAme A eka baLavo che ! baLavo karanAra thoDAM hoya che. baLavo eTalAM mATe kahevAmAM Ave che ke baLavo karanAra
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 piramAgamasAra-220] muThThIbhara mANaso hoya che. sAme loko moTI saMkhyAmAM hoya che. paNa jora enuM ghaNuM hoya che, tethI ene baLavo che ema kahevAmAM Ave che. baLa uparathI ene baLavo kahe che. mULa to enAmAM baLa ghaNuM che. kahe che ke e jagatanA jIvomAM aneka jIvone pharavuM paDe che. baLavAmAM UbhelA che emAMthI ekeya pharato nathI. je kAMI nukasAna thAya che e vadhAre saMkhyAvALAne thAya che. ochI saMkhyAvALAne kyAMya nukasAna nathI thatuM. A enI vizeSatA kahe che ke A mApa che enI aMdara moTAmAM moTuM koI nukasAna hoya to A che, ke te prasiddhapaNe . pragaTapaNe sAbita karavuM na paDe e rIte, pragaTapaNeno artha e che ke ene have sAbita karavAnI jarUra nathI ke eNe bhagavAnane ja jaDa mAnyo che ! eNe AtmAne - nija svarUpane . bhagavAnane eNe zarIrarUpe mAnyo che, ene jaDarUpe mAnyo che. AtmAne ja deha-svarUpe mAnyo che. Ama lIdhuM che. dehane AtmA mAne che. ema che, AtmAne ja eNe deha-svarUpe mAnyo che... potAne ja. eNe deha-svarUpe mAnyo che. samajAya evo viSaya che. nyAya kAMI eTalo agharo nathI ke buddhigocara na thAya. paNa enI Practice karavAmAM A nyAya bahu kAmano che. buddhimAM to samajAvo eTalo agharo nathI eTale ema lAge ke barAbara che, A to samajAI gayuM cAlo ! ema saMtoSa pakaDavA jevo nathI. paNa jyAM jyAM ene agavaDatAno aNagamo thAya ane jyAM jyAM ene sagavaDatAmAM gamo thAya, gamavuM-gamavApaNuM thAya, tyAM ene ekadama jAgRti ane sAvadhAnI A nyAya anusAra AvavI joIe. ke AmAM to bhagavAnane ja zarIrarUpe mAnavAnI moTI bhUla UbhI thAya che ane A prayoga e kSaNe-kSaNe, prasaMge. prasaMge kare, ane emAM A nyAya ane kAmamAM Ave evo A viSaya che. enuM mahattva ahIMyA che. buddhimattAnI dRSTie evI koI viziSTa vAta bhale na dekhAtI hoya, ke bahAranI agavaDatAne agavaDatA na mAnavI joIe, sagavaDatAne sagavaDatA na mAnavI joIe ! (vAta) to ThIka che, (paNa) ema nahi. jyAre ene game che, iSTa lAge che, aniSTa lAge che, e badhuM iSTa-aniSTapaNe ene dRSTinA vyAmohathI thAya che, ane e dRSTinA vyAmohanI cokhkhI vAta e
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 117 che ke eNe bhagavAna AtmAne deha-svarUpe kalpyo che, mAnyo che. bhale deharUpe thato nathI. paNa cokhkhI vAta enI A che ke e pote potAnA AtmAne deha-svarUpe mAnIne cAle che . pariName che. bahu moTuM nukasAna che. 525dArthamAM Atma-svarUpanI buddhi thavI e paribhramaNadazA prApta karavAnuM kAraNa che. prazna :- A vAta badhe lAgu paDe che ? samAdhAna :- badhe ! kyAMya paNa iSTa-aniSTapaNuM thavAno eka (paNa) padArtha jagatamAM nathI. jagatamAM (evo) koI prasaMga nathI, koI prakAra nathI, koI padArtha nathI, koI pheraphAro evA nathI. tamAma padArtho paryAyathI paryAyAMtara thaI rahyAM che, emAM koI evo prakAra nathI ke jemAM A AtmAne iSTaaniSTapaNuM karavuM paDe athavA karavA yogya che. Ama paramArtha che. mumukSu :- ApaNo naMbara to emAM ja AvI jAya che ! pUjya bhAIzrI :- badhAM emAM ja Ave. eka jJAnI sivAya, jJAtA-dRSTA rahenAra sivAya badhAM AmAM Ave che, Ama che. kyAMya (paNa) A ThIka che ane A aThIka che (e) zenA AdhAre nakkI karyuM te ? eno AdhAra zuM che ? kone ThIka che ? tane ThIka che ? ke tane aThIka che ? koI parapadArtha tane ThIka-aThIka hovo, e kaI rIte tuM mApe che ? kaI rIte nakkI kare che ? tane AtmazAMti thAya to tArA pariNAmamAM te zAMti ThIka che. tane AtmAmAM pariNAmamAM azAMti thAya to tane aThIka che, e vAta ThIka che. paNa bIjAM padArthonA pheraphArathI tArI zAMti ane azAMtine zuM saMbaMdha che ? e koI tane azAMti karAvatuM nathI (kAraNa ke) tane sparzatuM nathI. tArAmAM AvatuM nathI, tuM enAmAM jAto nathI, tuM ene sparzato nathI, tethI te padArtho tane na to azAMtinuM kAraNa che ke na to zAMtinuM kAraNa che. bIjAM jIvonA pariNAma viparIta ke aviparIta hoya te tene zAMtiazAMtinuM kAraNa che. tane nahi, potAne nahi. koI bIjA jIvonA aniSTa pariNAmo che to tene te azAMtinuM ane duHkhanuM kAraNa che. A AtmAne potAna to nahi, jANanArane to nahi ane tenA pariNAma jo aviparIta hoya to tene te zAMtinuM kAraNa che, A AtmAne nahi. eTale bIjA koI jIvanA ke bIjA koI jaDanA, koI paryAyo, koI
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 piramAgamasAra-220] prasaMgo, koI pheraphAro agavaDa ane sagavaDanuM kAraNa bane tyAre tyAM cokhuM ajJAna utpanna thaI gayuM che, pUruM ajJAna utpanna thaI gayuM che, ekuta ejJAna varte che, ema jANavuM joIe. - paNa sAmAnya rIte agavaDa-sagavaDa to thoDI cAlatI hoya ke na cAlatI hoya ? vItarAga thayA hoya ane bIjI vAta che. paNa ame rahyAM sAmAnya jIvo . sAdhAraNa jIvo ! (ame) rAgI chIe, saMsArI chIe, gRhasthI chIe, emAM to evuM badhuM thAya ja ne ! (to kahe che) evuM badhuM thAya ja ne, ema karIne, e doSane daDhatAthI pakaDI rAkhavo che ? to te UMdho siddhAMta grahaNa karyo che, ema emAMthI Ave che. te UMdhuM evuM pakaDI rAkhyuM che ke emAM to vAMdho nahi. evuM to thayAM kare. sAmAnya iSTa-aniSTapaNuM to thAya) ! tIvra rAga-dveSa ApaNe na karIe, tIvrapaNe ThIka-aThIka na karIe. calAvI laIe. paNa ThIka-aThIkapaNuM bilakula aMdaramAM thAya nahi, i kema bane ? eka rasoI jevAmAM) sAmAnya - barAbara banatuM hoya enAthI pheraphAra thAya, ke Aje kAMIka vadhAre sAruM thayuM athavA Aje kAMIka barAbara nathI thayuM - (to) tarata iSTa-aniSTapaNuM thaI jAya che. roTalI sarakhI caDI na hoya (to aniSTapaNuM kare). A ThIka che ane A aThIka che. A ThIka che ane A aThIka che, evuM ThIka-aThIkapaNuM (mAnI rAkhyuM che). prazna :- takalIpha paDe ne thoDI ? samAdhAna :- takalIpha zuM paDe kaho ! samajAvo mane. emAM takalIpha tamane zuM paDe che ? samajAvo ! emAM koI takalIpha paDatI hoya evuM amane to samajAtuM nathI. zuM takalIpha paDe che ? heM ? kAMI takalIpha nathI paDatI. tane jJAnamAM te je che, jema che tema jaNAya che. te AtmA cho, tuM jJAnasvarUpI cho. tane je jema che te tema jaNAya che, (e) sivAya tane zuM e takalIpha Ape che ? e jJAnane zuM takalIpha UbhI kare che ? paNa huM jANanAra jJAnasvabhAvI, jJAna svarUpI chuM, jIva e bhUlyo che, svarUpane bhUlyo che eTale deha svarUpe chuM - (eTale ke bhagavAna jaDarUpe thayo che, evI bhrAMtimAM, e ThIka-aThIkapaNAnI kalpanA kare che. e kalpita che - vAstavika nathI paNa (kalpita che, ema kahevuM che. Avo viSaya che. tyAM ene jAgRta rahevAnI jarUra che. AmAMthI e nIkaLe che, ke tamAma udayanA prasaMge ene jAgRta
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA . 119 rahevAnI ekadama AvazyakatA che ke huM AtmA - jANanAra mAtra chuM, iSTaaniSTapaNuM thAya che e vyAmoha che, bhrama che. vastu kyAM iSTa-aniSTa che ! jo vastu iSTa aniSTa hoya, kharekhara ema hoya to koI vItarAga na thaI zake ! jo kharekhara jagatanA koI padArtha iSTa-aniSTa hoya to koI vItarAga na thaI zake. paNa vItarAga thanArA jIvo game te prakAranA saMyogamAM vItarAga thayA che. ene vItarAga thavA mATe koI saMyoga naDyo che, (ema banyuM nathI). cakravartIne cha khaMDanuM rAjya naDyuM nathI ane daridrImAM daridrI jIvane enI daridratA naDI nathI, ene ADI nathI AvI. na to kahevAtI anukULatA ene naDe che ke na to kahevAtI pratikULatA naDe che. zarIramAM bhayaMkaramAM bhayaMkara roga thayo hoya; AtmAne nathI thato - topaNa ene e vItarAgatAmAM nimitta thAya che. enA jJAna karIne e vItarAgatAmAM pariName che, ane anukULatAnA gaMja hoya topaNa e ene vItarAgatAmAM ja nimitta banAve che. upAdAna je jora kare che e ene vItarAgatAmAM ja nimitta banAve che. aMdaranuM ene bhAna thavuM joIe. jevuM ahIMyA bhAna thayuM che enI tamAma * AkhI sRSTi badalAya jAya che ! dRSTi badalAya che eTale sRSTi badalAya jAya che. e jIvane jagatamAM koI anukULa nathI, jagatamAM koI pratikULa nathI. sarvAga samAdhAna varte che, tyAM Ama kema ? enI AkuLatAno prazna ene mULamAM nathI. uparachallo thAya to eno niSedha Ave che. e samaje che ke A, ATaluM paNa khoTuM che ane TALavA jevuM che. cAritramohano rAga-dveSa-moha thAya to tarata (jAgRta thAya), (kemake) enuM jJAna jAgRtimAM che. eTale enA pariNAma "jJAnamaya che . ema kahevAmAM Ave che. juo ! e nyAya Practice karavA mATeno che. nyAya samajIne mUkI devA mATeno nathI paNa A nyAya jarA Practice karavAno nyAya che. agavaDatA ane sagavaDatAnuM arthaghaTana A rIte jo jJAnI karatA hoya, ke A to bhagavAnane ja zarIra svarUpe mAnavA jevuM thayuM ! caitanyadevane jaDezvara mAnavA jevuM thayuM ! jaDa mAnavA jevuM thayuM, moTI bhUla paDe che A to ! (to) e nAno guno nathI paNa moTo guno che. kahe che ke iSTa-aniSTapaNuM thAya tyAM ene jJAtA rahevAno prayatna karavo
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 [paramAgamasAra-220] joIe. athavA iSTa-aniSTapaNuM thayuM emAM bhrama zuM? eNe tapAsavuM joIe. kema Avo bhrama thayo ? je pariNAmamAM e Ubho che, e pariNAmanuM eNe pRththakaraNa karavAM UMDuM UtaravuM joIe. Ama thavAnuM kAraNa zuM ? A cIja sArI lAgI emAM sArApaNuM zuM che ? e tapAsavuM rahyuM. A cIja kharAba lAgI emAM kharAba paNuM che ? e tapAsavuM rahyuM. jo temAM sArApaNuM ke kharAbapaNuM tapAsatA mAlUma paDatuM nathI, to te prakAranuM pariNAma thAya che e bhramaNAthI thAya che. e tapAsaNImAM Utare tyAM eno je darzanamoha che e zithila thaI jAya che. * eka cIjane rasathI bhogavavAmAM Ave ane enA badale te ja cIjanA bhogavaTAnA prasaMge jIva enI tapAsaNImAM jAya (to) enA rasane toDavAnuM (kArya, e vastunA svarUpajJAnanA AdhAre utpanna thAya che. para rasa taTavo, e svarUpajJAnane anusarIne tUTavo, vastunA svarUpa anusAra jJAna karIne e rasane toDavo, te paddhati "samyapha che. anya prakAre to vairAgya lAvIne anyamatio paNa pararasa ane paraviSayanA rasane toDe che, udAsa thAya che. paramatinI aMdara evA mANaso hoya che ! tame paricayamAM Avo ke jovo to ema lAge ke udAsInatAnI to mUrti che ! ema lAge. udAsa...udAsa...udAsa...udAsa... kyAMya rasa paDe nahi. paNa e udAsInatAno AdhAra zuM che ? ATalI vAta che. e udAsInatAno AdhAra sva.para vastunA svarUpanuM jJAna che ? ke Ama udAsa rahevA yogya che, evo eka saMkalpa che enA AdhAre e udAsa che ? basa ! ATalI vAta che. mANasa ema kalpa che ke huM to sAdhu athavA huM to sAdhaka, lyo ! sAdhu nahi, huM to sAdhaka chuM, ane sAdhaka chuM eTale mAre udAsa rahevA yogya che. mane kyAMya AkarSaNa thAya e sAdhakane anukULa nathI, Ama vicArI tye. sAdhaka jIvane to udAsa rahevuM e yogya che ane kyAMya AkarSaNa pAmavuM te yogya nathI, evA eka rAganA AdhAre udAsa thAya to e) lAMbu nahi TakI zake. bahu bahu to tadbhava pUratuM. (evA maMda kaSAyanA) phaLamAM bIjA bhavamAM jAya tyAM) enA pariNAma pharI jaze. paNa jeNe svabhAvano-AdhAra lIdho haze, vastunA svarUpano AdhAra lIdho haze (to) e AdhAra nahi
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 121 badalAya. sAdi anaMta kALa paryata nahi badalAya. e paristhiti UbhI thAya eTale AtmAne AtmApaNe mAnavAmAM ane jaDane jaDa mAnavAmAM (vItarAgatA pragaTe che). jaDa ane caitanya bhinna che. tethI te koI anukULapratikULa nathI. koI jaDa caitanyane anukULa-pratikULa nathI ane bIjAM caitanya padArtho - jIvo - AtmAo paNa A caitanya padArtha AtmAthI sarvathA bhinna hovAthI, teo paNa anukULa-pratikULa nathI, ema anubhavIne vItarAga thavuM rahyuM. je svarUpe pote che e svarUpe rahevuM rahyuM. e svarU5 choDIne viparIta paNe, svarUpathI viruddha jaIne pariNamatA pariNAmamAM duHkha thAya che ane bahAramAM paribhramaNa cAlu rahe che. (A) 220 naMbarano bola che e prayoganI dRSTie choDavA jevo nathI! samajIne choDI de che e zuSka dhAraNAmAM cAlyA jAya che (ke) samajAI gayuM. cAlo ! AmAM kAMI nathI samajAtuM evuM nathI. nyAyasaMpanna vAta che. vaLI, paramAgamomAM A vAta kahelI che eTale Agama jeno AdhAra che evI A vAta che, paraMtu ema nahi. e mArA anubhavamAM huM kevI rIte lAgu karuM chuM ? ane vAraMvAra enuM lAgu karavApaNuM cAlu rahe che ? ke eka vakhata vicAra Avyo ke kyAMka eka vakhata prayoga karyo ane pAchuM chUTI gayuM, ne te che ? A Akho bhedajJAnano viSaya che. agavaDatA ane sagavaDatAne agavaDatA-sagavaDatA na mAnavI, e jagatano kahevA mAtra vyavahAra che, paramArtha mArgamAM evuM kAMI nathI, duniyAno vyavahAra bhale duniyAdArInI rIte cAlato hoya paNa paramArtha mArgamAM kharekhara evuM kAMI ja nathI, e vAta mULamAM ene pakaDAvI joIe, to e anubhava sudhI pahoMce. nahitara khAlI samajI levAthI kAMI anubhava na thaI jAya). huM mAnuM chuM. huM ema mAnuM chuM, samajuM chuM ane mAnuM chuM. paNa mAnuM chuM, e vAta kyAM rahI ? anukULatAne to anukULatA mAnI lIdhI, ThIkapaNuM vedI lIdhuM ! pratikULatAne pratikULatA mAnI lIdhI, aThIkapaNe tyAM vedI lIdhuM. aNagamo vedI lIdho ane ekatvabuddhie vedI lIdho ! tyAM e anukULatA nathI evI jarApaNa jJAnamAM jAgRti na rahI, pratikULatA nathI evI jarApaNa jJAnamAM jAgRti na rahI, to eNe mAnI lIdhuM che e vAta khoTI che. bhale
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 piramAgamasAra-220] eNe buddhithI saMmata karyuM hoya topaNa eNe pakSa badalyo nathI, eTale valaNa badalyuM nathI. Ama che. hajI jUnA pakSamAM ja Ubho che. ema che. koIpaNa daSTAMtathI, koI paNa prasaMgathI, A siddhAMtamAM kayAMya phera paDato nathI. lAvo ! AmAM koI tarka hoya to ! koI tarka paNa AmAM kAma Ave evuM nathI. 220 thayo. - mAtra vicAra karatA rahevAthI, prayoga karavAnI samaja AvatI nathI. paraMtu avalokanathI prayoga samajAya che, kAraNake pariNamanamAM ulaTo prayoga cAlI rahyo che te avalokavAthI samajAya che ane sulaTo prayoga thavAnI sUjha tethI Ave che. vaLI, sUkSmAtisUkSma svabhAva vicArarUpa sthaLa jJAnamAM grahaNa thato nathI. avalokananA abhyAsathI svabhAvanuM bhAsana thaI zake che, tethI avalokana prayoganuM aMga che, temAM jJAnanI prayojanabhUtapaNe sUkSmatA keLavAya che. -pUjya bhAIzrI (anubhava saMjIvanI-913)
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAM sudhI paisAmAM sukha nathI, puNya-pApamAM sukha nathI . ema aMtaramAM bhAse nahIM, tyAM sudhI I AtmAnA sukhamAM ja jaMpalAve nahIM.' 228. * 0 0 0 0 0 0 0 pravacana-13 tA. 24-4-1983 (paramAgamasAra, bola) 228. jyAM sudhI paisAmAM sukha nathI, puNya-pApamAM sukha nathI - ema aMtaramAM bhAse nahIM, tyAM sudhI I AtmAnA sukhamAM jaMpalAve nahIM." badhI nADa pakaDI che ! jagatanA jIvo kyAM jaMpalAve che e (gurudevazrIne khabara che. bhale pote atyAre emAM nathI gayA, A bhavamAM to pahelethI tyAgI jevI sthiti che. (chatAM kahe che kejyAM sudhI jagatanA padArthamAM sukha che ema bhAse che, tyAM sudhI e jagatanA padArthomAM jaMpalAvaze, ema kahe che. jaMpalAve eTale zuM ? (ke) Akhe Akho paDe ! Akhe Akho arpoIne paDe ene jaMpalAve ema kahe che. kahe che ke A AkhI paristhiti enI badalAvI joIe. pahelI vAta che ke paisAmAM sukha nathI. lyo, kema mAnavuM ? paisAmAM sukha nathI - (e) mAnavuM kema paNa ? Dagale ne pagale jarUra paDe. mumukSu paisA hoya to 'bhAI' kahI ne bolAve ! pUjya bhAIzrI :- nahItara zuM kahIne bolAve ? are...! game te kahIne
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 [paramAgamasAra-228] bolAve to paNa tAre bolavavAnuM kAma zuM che ? tAre 'bhAI' kahevaDAvavuM che zuM karavA ? A savAla che. ane A 'bhAI' kahevaDAvavAmAM Akhe Akho tuM marI jAya che enuM zuM paNa have ? 'bhAI' kahevaDAvavAM jAtAM A tArI hatyA thAya che ! tArA caitanya prANanI, jJAna-AnaMdanA prANanI hatyA thAya che !! gurudeva eka kALiyA kUtarAno dAkhalo ApatA khabara che ? gharamAM derANI-jeThANI jhaghaDe to gALo de ke "tuM kALiyA kUtarAnI vahu che.' olo kALiyo kUtaro bahAra beTho beTho sAMbhaLe ke A ApaNane bahu sArI vAta kare che ! (e) kyAMya khAvA na jAya ! koI ghare na jAya tyAM ne tyAM ja besI rahe. (bIjA) becAra kUtarA maLyAM (e lokone ema thayuM) ke A dUbaLo paDI gayo ne hADakAM dekhAvA mAMDyAM, (A badhuM) zuM che ? tyAre A kALiyA kUtarAe kahyuM) 'bhalene hADakAM dekhAya mAre to ahIMyA ja besI rahevuM che, khAvA paNa jAvuM nathI.' (pelA e pUchayuM) kema ? (to kahe) 'AvuM sAMbhaLavA maLe che !' ema A bhAI ne bhAI' sAMbhaLavA maLe che ne ! emAM eno bhUko nIkaLI jAya che (enI) ene khabara paDatI nathI. bhAIne 'bhAI' sAMbhaLavA maLe che emAM A dazA che, bhAI ! kALiyA kUtarA jevI enI dazA che ! bAkI manuSya paryAyamAM mAna che (e) mArI nAkhe ! mAna che e mArI nAkhe ! (zrImadjI lakhe che) bhAna na hota to mokSa hatheLImAM hota.' prazna :- mAna pachI aham Avato haze ne samAdhAna :- e aham e pote ja mAna svarUpe che. mAnamAM ne ahamAM zuM (kyAM) phera che. aham kaho ke mAna kaho badhuM eka ja che. A to paisAnI sAthe sAthe mAna maLe che ne ! (paNa) ghaNAM paisAvALAne mAna nathI maLatuM. enuM upanAma bIjuM ja hoya pAchuM ! je apamAna svarUpe hoya ! eTale e to e jAtanI karma prakRtino udaya hoya (eTale evuM hoya). (bAkI ema paNa bane) ochA paisA hoya, paisA na hoya to(paNa) mAnapAna maLe. je te kSetramAM kAma karatAM hoya tyAM mAnapAna maLe. jagatamAM aneka padArtho kharIdavAnuM mAdhyama je nANuM che, calaNa che, paiso che. aneka cIjonI, sarva cIjonI kharIdI thAya che. eTale enI mukhyatA che ane te te cIjothI potAnI anukULatAo sacavAya che ane pratikULatAo
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 125 kahAna ratna saritA dUra thAya che. eTale paisAthI sukha che . ema mAnavAmAM Ave che. ahIMyA bhagavAna kahe che ke pahelI vAta A che. (8) nakkI kara, paisAmAM sukha nathI ema nakkI kara ! ane jyAM sudhI ema tArAmAM nakkI nahi thAya tyAM sudhI tuM e paisA bAjuthI ke bAhya padArtho bAjuthI valaNa pheravIne AtmAmAM jaMpalAvIza, e vAta rahetI nathI. mANasa e (paNa) kare che, karoDapati, abajapati mANasa dIkSA laI le, pachI eNe paisAmAM sukha nathI ema mAnyuM ke na mAnyuM? mAnyuM? mAnavuM bIjI vAta che, bhAI ! mAnavuM bIjI vAta che. evo tyAga kare ane chatAM eNe paisAmAM sukha nathI, ema nathI) mAnyuM ema paNa bane. paisAmAM sukha eNe kharekhara to tyAre nathI mAnyuM ke jyAre eNe AtmAmAM sukha mAnyuM che tyAre. jyAre A jIve AtmAmAM sukha che ema mAnyuM tyAre te AtmAmAMthI ja sukhane bhogavavAno puruSArthI thaze ane jyAM sudhI e AtmAnA sukhane aMdaramAMthI meLavavAno puruSArtha nahi kare, tyAM sudhI bhale eNe dhana - vaibhavano tyAga karyo hoya topaNa eNe hajI emAM sukha mAnyuM che. e vaLI bIjI rIte mAne che. nahitara ema thAya ke e kema samajAya? cokhkhAM paisA choDI dIdhAMne ! ATalAM hatAM ne paisA choDI dIdhAM (paNa) e meM choDyAM' ema je mAne che) e eNe choDyAM nathI (paNa) pakaDyAM che !! zuM karyuM eNe) ? A paisA meM choDyAM e teNe mArApaNuM)' rAkhIne choDyAM che. "mArA hatA ne meM choDyAM e mArApaNuM eNe hajI rAkhyuM che. choDyAM che e to bahAranI kriyA thaI che. aMtaraMga kriyA choDavAnI thaI nathI. ahIMyA ema kahe che ke bAhya tyAga, bAhya nivRtti e aMtaraMga nivRttinA arthe che athavA aMtaraMga nivRttinA prayojanane kAraNe jo bAhya tyAga ne bAhya nivRtti hoya to enuM sArthakapaNuM che. paNa jo aMtaraMga prayojana sacavAya nahi to e bAhya tyAga karyo paNa nahi karyA barAbara che, karyo paNa nahi karyA barAbara che. eNe karyo ja nathI - ema bhagavAna kahe che. gurudevazrI eka vAra savAre Thalle jatA (hatAM), (tyAre) sAthe jatA hatAM, bahAra jaMgalamAM jatAM). vIseka varSa pahelAMnI vAta che. rastAmAM badhAM mauna cAlatAM hatAM. 10-15 bhAIo hatAM. ociMtuM (gurudevazrI) bolyAM ke, dravyaliMgI muni nivRtta ja thayo nathI, jarAya nivRtta thayo nathI. paNa eNe
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 [paramAgamasA2-228] to sAva pravRtti choDI che, rAjA hoya ane rAjapATa (tyAga) karyA hoya-- eno artha zuM ? ke jeno zuddhAtmAmAM praveza nathI ane e svarUpalInatA pUrvaka jeNe samyagdarzana - jJAna - cAritra pragaTa karyA nathI, e kharekhara bahArathI nivRtta thayo hoya topaNa kharekhara nivRtta thayo nathI. (dravyaliMgI muninuM to utkRSTa - samartha dRSTAMta che. pachI bIjAne to samajI levAnI vAta che - tyAga karyo hoya to eNe zuM gaNavuM joIe ! emAM kAMI gaNatarI karavAno prasaMga raheto nathI. paisAmAM sukha nathI ema 'bhAsavuM' joIe, puNya-pApanA pariNAmamAM sukha nathI ema aMtaramAM 'bhAsavuM joIe. puNyanA maMdarAgamAM ene AkuLatA ochI thAya tyAre sukha lAge, zAtA vedAya athavA icchita viSayanI prAptimAM te viSayanAM bhogavaTAmAM ene majhA che, sukha che, AnaMda che, khuzI che, rAjIpo che (ema jo lAge che to) e pApanA pariNAmamAM eNe sukha mAnyuM che. kaSAyanI maMdatAmAM thatAM je maMda kaSAyanAM, maMdarAganAM pariNAmamAM zAtA Upaje - teNe puNyanAM pariNAmamAM sukha mAnyuM che. bhoga-upabhoganA pariNAmamAM sukha, AnaMda ne majhA mAnavAvALAe pApanA pariNAmamAM sukha mAnyuM che ane bahAramAM je kAMI paiso eTale dhana, vaibhava kIrti, AbarU, badhuMya enI aMdara laI levuM, (e badhAMmAM tane ema lAgatuM hoya ke) 'e che eTale mane ThIka che ane vAMdho nathI ne anukULatA che ne have koInI sADIbAra nathI' (ahIMyA) kahe che ke e badhu tane AtmAmAM nahi javA de, e tane AtmAnAM darzana karavA deze nahi, kemake 'bhAsavuM' e jJAnamAM bane che. jyAM sukha nathI tyAM sukha bhAse che eno artha e che ke bhrAMtie karIne e sukha bhAse che. zenAthI bhAse che e ? (bhrAMtithI) ! evI A jIvane bhramaNA thaI che. e bhramaNAne laIne ene sukha bhAse che. che nahi ne bhAse eno artha zuM ? ke ene bhramaNA thaI gaI che. - je jaDa padArthomAM sukha to nathI sukhanI gaMdha paNa nathI, emAM tane bharapUra sukha lAge che, enI tane hUMpha rahe che, e che eTale mane ThIka che, evA enI hayAtInA sabhAnapaNAnA tArA pariNAma che ne! (e tane AtmAmAM nahi javA de). mUDI koI gaNavA nathI besatuM ke savAramAM UThIne mALA gaNI lyo ! pAMcamALA mUDInI gaNo ! ApaNI mUDI keTalI ? ugharANImAM
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 127 keTalI ? mAlamAM keTalI ? beMkamAM keTalI ? enA bhAnamAM ja rahe che ke - 'huM ATalo,' 'huM Avo, "huM ATalAMvALo. ATalAMvALo.' kahe che ke, potApaNe enI hayAtInuM bhAna e tArA bhAnane bhUlavA mATe UbhuM thAya che. tArA bhAnamAM e nathI ne enA bhAnamAM tAruM bhAna nathI ! A paristhiti thAya che. eTale ema kahe che ke jyAM sudhI paisAmAM sukha nathI ema bhAse nahi, aMtaramAM bhAse nahi hoM ! uparathI kahe ema nahi, zAstranA AdhAre kahe ema nahi, nyAyathI vicArIne hA pADe eTaluM paNa nahi. nahitara ahIMyA sudhI to ApaNe tyAM cAle che. gurudevanI kRpAthI ApaNe tyAM mumukSuo zAstra svAdhyAya kare che, vaLI vicArIne nyAyathI saMmata karIne kahe che ke barAbara che . sukha AtmAmAM che ane bAhya padArthamAM sukha nathI. e sAcuM kIdhuM ke nahi ? (kahe che ke, aMtaramAM bhAse nahi tyAM sudhI enI kIdhelI vAta sAcI nathI. bhale sAcuM kahe topaNa) sAcuM nathI. koI sAcuM kahe mATe sAcuM che - ema ahIMyA nathI. paNa AvuM to cokhkhuM sAcuM kahyuM che mATe A sAcA nahi ? ema ene aMtaramAM bhAsyuM che ke nahi e vAta pahelI jovI joIe. popaTa paNa be ne be cAra bole. popaTane zikhaDAvI do to be ne be cAra... be ne be cAra... ema na kahe ? to eno be ne be cArano saravALo sAco ke nahi ? paNa ene khabara nathI ke e saravALo che ke zuM che ? e to jeTaluM gokhAvyuM teTaluM bole che. ema zAstrathI koI jIva A vAtane) vicArathI saMmata karI le, gokhe, zIkhe, paDhe, tyAM sudhI nahi paNa vicArathI saMmata karI le, chatAM aMtaraMgamAM bhAse nahi hato e vicArathI saMmata kareluM paNa sAcuM nathI. ahIMyA eka zabda bahu sAro lIdho che . ema aMtaramAM bhAse nahIM. ema levuM che. A enI vAstavikatA che. aMtaramAM na bhAse to teNe vicArathI, nyAyathI, AgamathI, tarkathI, tarkaNAthI zuddha karIne - tarkazuddha rIte eNe mAnyuM hoya topaNa ahIMyA (enI) e vAtane gaNatarImAM levAmAM AvatI nathI ke, eNe mAnyuM che. ema gaNAya nahi, ema kahe che. ane tyAM sudhI ene eno lAbha thAya nahi. eTale ke tyAM sudhI A jIva paDakhuM pheravIne (arthAtu) bahirmukha pariNamI rahyo che,
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 [paramAgamasAra-228] e paDakhuM pheravIne aMtaramAM AtmAnuM sukha rahyuM che e sukhamAM lIna thavA mATe jaMpalAvaze nahi. jaMpalAve nahIM." ema zabda lIdho che. (jaMpalAve eTale jorathI paDe che. (arthAtu) je jIva AtmAnA sukhanI prApti mATe aMdaramAM Ave che e paNa eTalA jorathI Ave che, ghaNAM jorathI Ave che. jorathI e mithyAtvano dhvaMsa kare che, jorathI mithyAtvane choDe che ane jorathI samyakatvane aMgIkAra kare che. ema che kharekhara to. eTale e AtmAmAM jaMpalAve che ema kahevAmAM Ave che. kemake prathama ja samyakatva thatAM te ja samayamAM ene svarUpa lInatA utpanna thAya che, zuddhopayoga thAya che, Atma sthiratA tyAM pragaTa thAya che. samyakta thavuM tyAre Atma sthiratA thavI . e banne eka sAthe avinAbhAvipaNe hoya che. vArApharatI nathI hotA paNa avinAbhAvIpaNe hoya che. e jaMpalAvIne AtmAmAM Ave che. (banne kArya) guNa bhede judAM che. samyakta thatAM anaMtaguNa pariName che. 'sarva guNAMza te samyakatva' . AtmAnA anaMta guNonA aMzo zuddha thayAM, nirmaLa thayAM ene samyakatva kahyuM che). zrImadjIe A paribhASA bAMdhI (che) - 'sarva guNAMza te samyakatva' je zuddhopayoga thAya che te svarUpAcaraNa cAritra che. jJAna svasaMvedana rUpa pariName che te samyajJAna che ane AtmAnI nirvikalpa pratIti thAya che tene samyak zraddhAna kahevAmAM Ave che. ema sabhyazraddhAna, samyajJAna ne samyagyAritranI ekatA thaI. pariNAma eka che ane emAM anaMta guNo pariNamyAM che. eTale enuM aneka bhede varNana Ave che. guNabhedanI apekSAe eka ja dharmanA pariNAmanuM aneka bhede varNana Ave che enuM kAraNa A che. (kemake enAmAM anaMta guNa rahyAM che. samyakatva thayuM eTale (e jIva) anaMta guNavaMta thayo. jo tane guNanI ruci hoya, jo tane guNanI abhilASA hoya to e samyakatva aMgIkAra karavA jevuM che ke jemAM anaMta guNa UbhA thaze. eTale ema kahe che ke je svarUpamAM lInatA thAya che e jaMpalAvIne AmAM Ave che. kema e badhuM varNana karavAmAM Ave che ? evuM badhuM varNana karavA pAchaLa paNa zAstramAM hetu che. samyakatvane paNa bIjI bIjI rIte lokoe kalpI lIdhuM che. ame to jena kuLamAM janmyA eTale ame to mULa jaina kuLamAM
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA . 129 chIe (to) amAre to samyagdarzanano to savAla ja nathI. ame to vItarAgI deva, guru, zAstrane mAnavAvALA chIe, bIjAne (to) ame svapnamAM paNa mAnIe nahi. atyAre to jo ke ghaNI gaDabaDa cAle che. paNa bIjAne svapneya mAnIe nahi ema hoya topaNa ema samyakatva che nahi. ema kahe ke, have amAre vrata, paccakhANa laIne AgaLa vadhavAnuM rahyuM, samyakatva to che ja. bhAI ! samyakatva ema hotuM nathI. eTale ema kahe che ke bhAI ! tane svarUpa lInatA thaI che ? tane AtmAnuM bhAna varte che ? tane svasaMvedananI jJAtAdhArA pragaTa thaI che ? ane pragaTa pariNamana cAle che ? to A badhI samyakatvanA sabhAvane batAvanArI vAtuM che. nahitara e ekeya vAta sAcI nathI. jene samyaktva nathI tenuM badhuM avaLuM ane samyakatva thayuM tenuM badhuM savaLuM. jema UMdhAM ghaDA upara badhAM UMdhA ghaDA rahe ane savaLA upara badhAM savaLA rahe, enA jevuM mumukSu :- samyakatvamAM badhuM savaLuM . e bahu moTI vAta che ! pUjya bhAIzrI :- enuM badhuMya savaLuM ! enA badhAMya pariNAma jJAnamaya kahyAM che. sAdhakajIvane puNyano bhAva Ave che to ene jJAnamaya pariNAma kahyuM che), kema jJAnamaya pariNAma kahyuM? ke A puNya tattva che, mArA AtmAthI A bahirtattva che ane A AtmAne tethI lAbha nathI, evuM bhAna varte jema paisAthI sukha nathI tema paisA maLavAnuM kAraNa je puNyabhAva emAM paNa sukha nathI ne lAbha nathI. e to kAraNa . kAryano saMbaMdha che. paisAthI sukha ne lAbha nathI ema paisA maLavAnA kAraNarUpa je pariNAma che enAthI paNa sukha ne lAbha nathI, ema jyAM sudhI aMtaramAM bhAse nahi...! "aMtaramAM bhAse nahIM." juo ! kevI bhASA lIdhI che ! ".tyAM sudhI I AtmAnA sukhamAM jaMpalAve nahIM. A to bolavAnI bhASA lakhI che ne ! tyAM sudhI te AtmA aMdaramAM AtmAnA sukhamAM pariNamaze nahi, jaMpalAvaze nahi. eTale zuM kahevuM che ? jIvano anAdino je vega che ne ! e para padArthamAM sukhanA nizcayane laIne che. rAgamAM ane rAganA phaLamAM sukha che evuM ene anAdithI nizcita
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 [paramAgamasAra-228] thayeluM che, e jyAM sudhI AtmAmAM sukha bhAsI'ne chUTe nahi (eTale ke) 'vicAra'thI chUTe (ema) nahi paNa aMtaramAM sukha bhAse tyAre te chUTe. (ema kahevuM che). e pahelAM eno bIjo koI upAya che nahi. AtmA anaMta anaMta sukhathI bharapUra che. enI je hayAti che - sukhanI je vidyamAnatA che, e vidyamAnatA che' enI hayAtIne svIkAre nahi, jJAnamAM jaNAya nahi, bhAse nahi, svIkAra Ave nahi tyAM sudhI viparIta dizA - viparIta vAta je UbhI thaIne UbhI rahI che e chUTI zakatI nathI. enA chUTavAno bIjo koI upAya nathI ane tyAM sudhI game te (kare), A sivAya game te ka2e te badhuM ekeya sAcuM nathI ekeya sAcuM nathI. mULamAM vAta A che ke aMtaramAM sukha che e tane bhAse che ? A vAta che. astithI lIdhuM che ke aMtaramAM sukha che ema bhAse che ? * zrImadbhue bahu sarasa phakarA lakhyAM che. emAM eka vAta bahu sarasa lakhI che. ema ja DAyarI lakhatAM hoya evI rIte ema ne ema ja lakhyAM che. he jIva ! tuM bhramA mA. ema potAne uddezIne lakhatAM hoya ne ! he jIva ! tuM bhramA mA. tane kharuM kahuM chuM, tane sAcuM kahuM chuM; sukha aMtaramAM che, sukha AtmAmAM che ane tAruM sukha kyAMya bahAra nathI. Ave che ? (patrAMka - 108). phakarAM Ave che, bahu sarasa Ave che ! mATe tArA sukhane zodhavA ane tArA sukhano anubhava karavA tuM kyAMya bahAra jaIza nahi. eTalI vAta che. aMdaramAM kevuM Atmika sukha paDyuM che enI (jIvane) kalpanA nathI. mULa to jagatavAsI jIvane anukULatAmAM kaSAyanI maMdatA thAya te sukha ane pratikULatAmAM kaSAyanI tIvratA eTale AkuLatA thAya te du:kha). tIvra AkuLatAne du:kha ane maMda AkuLatAne sukha basa ! Ama nakkI karyuM che eTale e kalpanA enI ja kare che. (ahIMyA) kahe che (ke) e to banne duHkha che, banne AkuLatA che. tIvratA ke maMdatAnA bhede e banne bheda AkuLatAnA che. emAM kyAMya nirAkuLapaNuM nathI. - aMdaramAM je AtmAnuM nirAkuLa sukha che, e sukha to anaMta che ane e sukhanI zarUAta thayA pachI e anaMta sukhanI prApti thayA vinA rahetI nathI. evuM je aMtaranuM Atmika sukha che, jemAM jIvane tRpti thAya che -
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 131 A enA mAnelA sukhamAM ene kyAreya tRpti nathI thatI. te sukha nathI e enuM upalakSaNa che. 'pazcAtuM duHkha te sukha nahi. "bahu puNya kerA puMja' (kAvyamAM) zrImadjI e 16 varSanI uMmaramAM A gAyuM che ke pazcAtuM duHkha te sukha nahi." te sukha nathI. aMdaramAM AtmAne tRpti thAya evuM je sukha che e (ja) sukha (che). (e) sukhanI vidyamAnatA aMtaramAM bhAse nahi tyAM sudhI jorathI aMdara AvavuM che . ekadama aMtarmukha thaIne, vegathI - puruSArthathI je aMtarmukha thavuM che, e puruSArtha tAro utpanna nahi thAya ane vartamAna vIrya guNano kSayopazama - je puruSArtha UMdho cAle che (arthAtu) bahirtattvane prApta karavA, meLavavA ne bhogavavA tAro puruSArtha jAya che, e tAro puruSArtha maTaze nahi. UMdho puruSArtha dizA palaTIne savaLo thAya tyAre eNe aMdaramAM AtmAmAM jaMpalAvyuM ema kahevAmAM Ave, paNa bahAramAM jaMpalAvyA karato hoya e aMdaramAM AvI zake nahi. eTale bahu mArmika rIte e vAta lIdhI che. A jIve ene potAne eka prazna pUchavA jevo che ke tene anukULatAmAM aMtarathI sukha anubhavAya che ? tane paisA Adi bahAranI prApti thAya che, saMyogonI vRddhi thAya che . emAM tane rAjIpo thAya che ? jo thAya che) to to aMdaramAM jaMpalAvI zakIza nahi. vaLI, e prazna paNa pUchavA jevo che ke aMtaramAM je anaMta sukha bharyuM che e sukhanI vidyamAnatA tane bhAse che ? ATalI vAta che. jo A badhAM meLavALA paDakhAM cokhkhAM na hoya to bIjuM badhuM karavuM e kaMI karavA jevuM rahetuM nathI. A eka ja jagyAe teNe potAnI zakti lagAvavI joIe. bIjAM bIjAM kAryamAM lagAvavI joIe nahi. (ema) bahu lAgu paDe tevo 220mo bola che. ahIM sudhI rAkhIe.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ jene mAthe janama-maraNanI DAMgu toLAI rahI che ane te saMjogomAM rAjIpo mAnI rahyo che te pAgala che. 233. : pravacana-14 tA. 7-5-1983 (paramAgamasAra, bola-233) jeNe janma-maraNano abhAva samyagdarzanapUrvaka karyo nathI, jyAM sudhI mokSamArganI prApti na thAya, tyAM sudhI janma-maraNa UbhuM che, nAza nathI thayo, eno cheda nathI thayo. e je janma-maraNanI paraMparA che e emane ema jenI UbhI che, eTale mithyAtvano nAza nathI thayo, tyAMthI zarUAta karavI joIe. mithyAtvano nAza thavAthI (dharmanI) zarUAta thAya che. e mithyAtva) janma-maraNanuM ne paribhramaNanuM kAraNa che. e mithyAtva paramAM nijabuddhi thavAthI che. mithyAtva che e para padArthamAM ne parabhAvamAM nijabuddhie mithyAtva (thAya che. te jIva saMyogomAM rAjIpo mAnI rahyo che eTale mithyAtvane vadhAre sevI rahyo che. paramAM nijabuddhi (kare che eTale rAjIpo thAya che). rAjIpo kyAre thAya che ene ? ke saMyogomAM paNa ene kalpanA thAya che ke A prakAranAM mArAM saMyogo thaI gayA, have mane vAMdho nathI. ema je anukULatAnI kalpanA karIne khuza thAya che, rAjI thAya che, sarvasva che evuM mAne che, ene zuM mAne che e ? sarvasva mAne)
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 133 che, ene janma-maraNanI paraMparAnI koI darakAra nathI, ema thayuM. zuM thayuM emAM ? ke have mAre janma-maraNa kyAM sudhI karavA paDaze ? athavA to enA nAzano huM koI upAya karuM - e jene darakAra nathI ane je saMyoga Azrita pariNAmamAM tanmaya thaIne pariNaye ja jAya che, emAM paNa ene rasa Ave che, emAM paNa ene khuzI thAya che. (ahIMyA) kahe che ke e jIva pAgala che! ene gAMDapaNa che, ema kahe che. viveka nathI eTale ene pAgala kahevAmAM Ave che. jagatamAM bhale e DAhyo gaNAto hoya ane kahevAto hoya. mANasa kahe che ne ? ke pAMcamAM pUchAya tevA bhAI che. enAmAM buddhi ghaNI che ane pAMca jaNa ene pUche ane enI salAha laIne kAma kare. ema duniyAdArImAM bhale e DahApaNavALA, vivekavALA, buddhivALA, vicAravALA kahevAtA hoya ane game te sthAne hoya, topaNa jeNe janma-maraNanA nAzanI darakAra nathI karI ane e karyA vinA koIpaNa prakAre e khuza che, saMtuSTa che - ke ThIka che ! ApaNane koI vAMdho nathI ene ahIMyA bhagavAna pAgala kahe che. ja loko DAhyA kahe tethI enAM janma-maraNa na maTe! loko mAna Ape. hAratorA paherAve, sanmAna kare, sanmAnapatro Ape, Ape che ne badhAM ? rivoja che ke nahi ? ethI kAMI janma-maraNano nAza na thAya athavA ene laIne AtmAmAM kAMI lAbha thAya ema nathI. ene laIne kAMI aMdaramAM zAMti thAya, bIjAM mAna Ape tethI ene zAMti thAya, saMyogo badhAM anukULa (thaI jAya) AkhI duniyA anukULatAmAM pheravAI jAya to aMdaramAM zAMti thAya, evo koI prakAra nathI. ane chatAM kalpitapaNe emAM rAjI thavuM, kalpanAmAM rAcine rAjI thavuM e kAma pAgala jevuM che. ema ahIM kahe che. prazna :- Ama to ahIMyA roja sAMbhaLavA AvIe chIe. janma-maraNano nAza karavA sAMbhaLIe chIe ? samAdhAna :- janma-maraNano nAza mithyAtvano nAza thatAM thAya. ema na kahyuM ke roja sAMbhaLo eTale nAza thAya, roja vAMco eTale nAza thAya. aMdaramAM jo mithyAtvano nAza thAya ane samyaka pragaTa thAya to nAza thAya, janmamaraNano nAza thAya. bIjuM badhuM bAhya kriyAmAM jAya che. jeTalo koI bahAramAM dekhAva thAya che athavA je AtmAnI aMtarmukhanI aMtaraMga kriyA sivAyanI
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 [paramAgamasAra-233] jeTalI koI kriyA che - vikalpa-vicArathI mAMDIne mana-vacana-kAyAnI jeTalI kriyA che, te badhI bAhya kriyA che. aMdarathI AtmA phare nahi tyAM sudhI koI cIja ene potAne kAmanI nathI, evuM che. aMdarathI AtmA pharI javo joIe. A jagatamAMthI sukha levA mATe jene kAMI prayatna karavo nathI, ThIka ! ane je kAMI prayatna che - puruSArthanI mUDI che, e aMdaramAMthI zAMti - guNamAMthI zAMti prApta karavA mATe eno upayoga karavo che. puruSArtha to zakti che ne ! guNamAMthI zAMti pragaTa karavA jene zaktino upayoga karavo che ane koI bIjI rIte - vikalpathI, vicArathI, koI zubhabhAvathI, koI anya prakAranA pariNAmathI, anya dravyathI, anyabhAvathI kyAMya zAMti nathI. evuM jene yathArtha besI gayuM che, eTale (guNamAMthI sukha levA) bAjuno prayatna karyo che - evuM yathArtha besI gayuM hoya to eno e bAjuno prayatna cAle nahi, UMdho prayatna cAle nahi ne savaLo ja cAle, tyAre eno janma-maraNano nAza thAya. # # # #su #g bhUtakALanA pUrva bhavomAM kAMI zAstro nahi vAMcyAM hoya ? svAdhyAya nahi karyo hoya ? pUrvAnupUrva rIte bahAramAM to badhuM ja karyuM che. paNa je nathI karyuM e aMtarmukha thaIne mithyAtvano nAza nathI karyo. eTale janmamaraNanI DAMgu toLAI rahI che, ema kahe che. kyAre paDaze, AyuSya kyAre pUruM thaze e khabara nathI ane chatAM paNa janma-maraNano nAza karavAnA prayatnane badale saMyoganI pAchaLa doDa mUke che, udayamAna saMyogomAM tanmaya thaIne pariName che ane emAM anukULatAnI kalpanA mAne che. saMyogomAM rAjIpAno artha eTalo che ke je kAMI udaya che, emAM enI ThIkapaNAnI (kalpanA cAle che) ke ThIka che, A mane ThIka che, ATaluM to ThIka che, Ama enI hayAtI svIkAre che, saMyoganI hayAtI svIkAre che. emAM potAnA zuddha-buddha caitanyanI hayAtI svIkArato nathI, eno anAdara che, e pAgalapana che, gAMDapaNa che, murkhAI bhareluM che - ema kahevAya ne ? pAgala che athavA mUrkha che. AvI vAta che. ema kahIne ema kahe che ke jAgRta thaIne tuM tArA svarUpa prAptinA prayatnamAM lAga ! ane bIjI badhI dizAthI, bIjAM badhAM kAryothI udAsa thaI jA ! sAvadhAnI choDIne udAsa thaI jA ! eka svakAryamAM - nijakAryamAM
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 135 sAvadhAna thA, ema kahevuM che. emAMthI tAtparya e nIkaLe che. pUrA udyamathI jo sAvadhAna thaIne svakAryamAM pravRtti karavAmAM Ave to enI saphaLatA thAya, thAya ne thAya ja. e Guaranteed vAta che. kemake e svAdhIna puruSArtha che. emAM evuM nathI ke koI pUrvakarma evA baMdhAyA hoya tethI ema na thaI zake, evuM nathI. cAre gatimAM samyakdarzana (thAya che). sAtamI narakamAM gayo haze teNe kevAM AkarAM karma bAMdhyA haze ? je jIva sAtamI narakamAM Upayo eNe kevAM AkarAM karma bAMdhyAM haze ? chatAM tyAM samyagdarzanane prApta kare che. eno artha e che ke jyAre A jIva svakAryamAM udyamavaMta thAya che tyAre pUrva karma che. enA udayathI e bhinna paDI zake che. vartamAnamAM jo puruSArtha karavAmAM Ave, e to sahaja che paNa karavAmAM Ave ema kahevAya che, pUrvakarmanA udayathI barAbara bhinna paDI zake che. bhinna thaIne potAnA siddha samAna zuddha svarUpano anubhava karI zake che, barAbara karI zake che. mumukSu :- saMyogomAM du:kha che paNa rAjIpo manAI jAya che. pUjya bhAIzrI :- saMyogomAM duHkha che eTale saMyogo pratyenA pariNAmane laIne duHkha che. saMyogonI anukULatAvALA pariNAmathI du:kha che ane je saMyogone pratikULa mAne che e to pratyakSa duHkhI thAya ja che. e to duHkhanI kalpanAne laIne ja pariName che. ahIM to bhagavAna kahe che ke sukhanI kalpanA laIne pariNamatA jIvo - kahe amAre hAma, dAma ne ThAma che ! koI vAMdho nathI ne koI takalIpha nathI ane jeTalAM pAsA nAkhIe eTalAM amAre savaLAM paDe che. (kRpALudevanAM padamAM) Ave che ne ? 'pAsA badhAM savaLAM paDe, jana jANIe mana mAnIe nava kALa mUke koIne.' jenAM badhAM avaLAM nAkhyAM savaLAM paDe ! ThIka ! puNyano udaya hoya e prakAre badhAM sogaThAM goThavAya che. A dhaNI thaIne savAra thaI jAya che ke A meM karyuM ne mArI buddhicAturyathI meM karyuM. e vAta jarAya mAlavALI nathI. (kRpALudeve) bahu nAnI uMmaramAM e kAvya lakhyuM che. jana jANIe mana mAnIe nava kALa mUke koIne.' emAM badhAM dRSTAMta e lIdhAM che ke jagatamAM puNyavaMta jIvonAM aneka prakAre bheda che. rAjA che, zeThIyAo che, rAjakAraNIo che (ema) badhAM prakAra lIdhAM che. badhI sattA maLe che. paNa eTalI jhaDapathI
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 [paramAgamasAra-233] kALano pravAha vahe che ke eka sekaMDamAM asaMkhya samaya jAya che. karoDo. abajo samaya nahi, abajonA abajo nahi paNa asaMkhya samaya jAya che. eka sekaMDamAM eTalI jhaDapathI kALanuM cakra che e phare che, enI sAme A ghaDiyALanA kAMTA to bahu cULa phare che. e kALanA pravAhane koI rokI zake ema nathI. so-pacAsa varSanI jiMdagImAM dhA-udhAmAM pAra vagaranAM kare ane AyuSya pUruM thavAno samaya AvatAM vAra lAgatI nathI. kahe che ke e jIva taka cUkI gayo. AvA manuSya paryAyamAM jyAM sat deva, guru, zAstra ne sAcAM siddhAMto, AtmAnuM hita thAya evuM sarva prakAranuM bahAranuM badhuM vAtAvaraNa sarakhuM hovA chatAM potAnA hitanuM kArya choDIne bIje lAge (eTale ke ahitanA kAryamAM jAya (to) enAthI to ahita thavAnuM che. ene mUrkha na kahevAya, pAgala na kahevAya to bIjuM zuM kahevAya ? ema kahe che. e jarUra mUrkha che ane jarUra pAgala che. e 233 pUro) thayo. - nijAvalokanarUpa prayoga, paralakSa maTADavA arthe ane svalakSa thavAnA hetuthI anubhavI mahAtmAoe bodhyo che. temAM pragaTa bhAvonA avalokananA abhyAsa dvArA, svabhAvanA avalokana sudhI laI javAno Azaya che. mumukSu jIve A prakAre mArga sudhI pahoMcavA prayAsa karavA yogya che. -pUjya bhAIzrI (anubhava saMjIvanI-919)
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ satne mATe AkhuM jagata vecAI jAva, AkhuM jagata jAva, paNa AtmA jato na karAya.' 234. pravacana-15 tA. 7-5-1983 (paramAgamasAra) 234(mo bola). 'satne mATe AkhuM jagata vecAI jA, AkhuM jagata jAva, paNa AtmA jato na karAya.' zuM kahe che ? vevuM (zabda) che ne ? e mUlyAMkana upara che. AkhA jagatanI kiMmata satnI AgaLa ochI che. eka pallAmAM sat che athavA eka pallAmAM potAno AtmA che, AtmAnuM hita raheluM che, bIjAM trAjavAnA pallAmAM AkhuM jagata beThuM hoya topaNa potAnuM palluM namavuM joIe ! mANasa jagatanI mahattA pAchaLa, jagatanI moTAI pAchaLa potAnuM ahita kare che. jagatamAM potAnI moTAInI kalpelI - mAnelI sthiti jaLavAI rahe tene mATe prayatna kare che athavA asat kAryomAM pravarte che. pravRtti kare che eTale asat kAryomAM pravarte che. (ahIMyA) kahe che ke jene satunI kiMmata AvI che tene AkhuM jagata asat bhAse che. A je nIkaLyuM che ne ? zaMkarAcAryanuM je sUtra che brahma satyam jagata mithyA.' mULa to e divyadhvanino viSaya che. mithyA eTale
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 piramAgamasAra-234] asatya. brahma satya che ne jagata asatya che. mithyA che eTale asatya che. paNa je loko eno bhAvArtha (eTale) Azaya na samajI zakyA eNe ema mAnyuM ke jagatanI aMdara eka parama brahma che. e eka ja astitva dharAve che. bAkI A badhuM jeTaluM dRzyamAna padArthovALuM jagata dekhAya che evA padArtho jevuM kAMI che ja nahi !! jIvane e badhI mithyA kalpanA thAya che. jema jhAMjhavAnA jaLanI kalpanA thAya che ema A dRzyamAna padArthonI kalpanA thAya che. jagatamAM eka astitva dharAvanAra hoya to te eka ja parama brahma che. evo pachI artha karIne e bAju mithyA kalpanAmAM vikAsa karyo. enAM pachI zAstro banAvyAM, enuM Logic, ene anusaranArAonI moTI saMkhyA... A badhuM dhamAla ane tophAna dekhAya. paraMtu, ema nathI. ( kharekhara to sat evo je potAno AtmA ane satuM eTale Atma prAptino mArga - upAya - basa ATaluM ja sat che, ene AtmA kahIe. ene mATe AkhuM jagata vecAI jAva ! jagatanA koI padArthanI evI) kiMmata nathI ke e sahune gauNa karI bIjAne mukhya karavAmAM Ave. kiMmata to tyAre kare che ne ? anAdithI jagatanI kiMmata karI che paNa eNe potAnI kiMmata karI nathI. A paristhiti che. sane mATe AkhuM jagata vecAI jAva, AkhuM jagata jAva.' potAnA kabajAmAMthI jAva, AkhuM jagata cAlyuM jAva, lUMTAI jAva. enuM mAneluM jagata AkhuM lUMTAI jAva. athavA traNalokamAM enI sattA hoya to te bhale cAlI jAya, ema kahe che. bhale jagata jAya paNa AtmA jato na karAya. e viSaya to thoDo vizALa paNa che ke koIpaNa tabakke jyAre eka sane ja vaLagI rahevA mATe jIva kaTibaddha thAya che, prayatnavaMta thAya che tyAre ene jagatanI koI darakAra rahetI nathI. mukhyapaNe to A manuSya) paryAyamAM nAnethI moTAne - sarvane mAnano prakAra vizeSa che. mAna na hota to mokSa hatheLImAM hota. bhale bahAramAM puNyavaMta na hoya topaNa ema kahe ke amAruM svamAna sacavAya to ja ame bhAga laIe nahitara amAruM mAna na rahe to ame kyAMya bhAga na laIe. mAnano viSaya khAsa che, mukhya che. ane e mAna khAtara jIva pravRtti kare che. zrImadjI kahe che ke AtmArthIne niMdA - prazaMsA arthe koI pravRtti
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA . 139 karavA yogya nathI. Ama karIza to bIjA prazaMsA karaze athavA Ama karIza to bIjAM niMdA karaze ane je kAMI mArI kiMmata hatI te ghaTaze, ochI thaze. enA arthe - evAM prayojanathI koI pravRtti karavI joIe nahi. dAna daIza to mAruM nAma bahAra Avaze ane mAruM nAma bahAra Ave e rIte huM dAna ApuM. mANasa nAma lakhAve che ne ? ame sametazIkharajI ne e bAju yAtrAmAM gayA (hatAM). (tyAM joyuM ke) nAnAmAM nAnI cIja upara lokoe nAma lakhAvelA che. maMdiramAM bAjoTha Apyo hoya to nAma lakhAya - bAI phalANI phalANIe A bAjoTha Apyo che, bhAI phalANAMe bAjoTha Apyo che. paMkhI TIMgADyo hoya to paMkhA upara nAma lakhAve. kabATa Apyo hoya to enA upara nAma lakhAve. nAnAmAM nAnI cIjathI) moTI cIjamAM badhe (nAma lakhAve. digaMbara saMpradAyamAM (cAle) che ! maMdiramAM nAmanuM mahattva ! phalANAM phalANAMnAM dIkarAnAM dIkarA ema (karIne lakhAve. ApaNe to ahIMyA vyavasthA sArI hatI. gurudevazrInuM dhyAna hatuM. koI zaratI dAna svIkAravAnuM nahi. koI nAma Ape tenA mATe dAna levAnuM nahi. koI jagyAe ApaNAM maMdiromAM ke sonagaDhanA sthAnamAM ke koI maMdiromAM nAmanI prathA nathI. kemake jIva potAnuM nAma mAne che paNa anAmIne kyAM nAma che ? eka to dehAtmabuddhi TALavI che ne kahe ke mAre mAruM nAma joIe ! koI evI ceSTA kare, (kemake) badhAM samajaNA nathI hotA, samAjamAM badhAM kAMI samajadAra nathI hotA, topaNa enI TIkA TIppaNI ApaNe tyAM karavAmAM Ave che ke juo ! nAmano ene moha che ! eTale e nAma lakhAvAnI, nAma rAkhavAnI vAta cAle che . e karavA jevuM nathI. emAM koI zrImaMta che mATe na kahevAya e prakAra nathI. e paddhati AtmAne nukasAna karanArI che, emAM puNya paNa nathI. puNya to thatuM nathI paNa pApanI mukhyatA hovAthI ene pApa pariNAma kahevAmAM Ave che. puNya to emAM che nahi. emAM mAna kaSAya tIvra thAya che ane tethI e pApanA khAtAmAM khatavAya che. puNyanA khAtAmAM enI khatavaNI thatI nathI. e cokhkhI asat pravRtti che, lyo ! A prazna :- dAna lakhAvelAnA badhAMnAM nAma to chapAya che !
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14) piramAgamasAra-234] samAdhAna :- emAM eTalo hetu che ke bIjAne paNa protsAhana ApavuM. evo eka hetu che. paNa Side effect (ADa asara) na Ave evuM kAMI nathI. ene potAne avaguNa thavAmAM - mAruM nAma AvyuM che ke nahi ? mAruM nAma che ke nahi ? meM ApyAM hatAM te AmAM lakhANA ke nahi ? athavA jAhera karavuM bhUlI jAya to cAhIne yAda Ape ke bhAI ! meM lakhAvelA che, paisA ApelA che ane mAruM nAma jAhera thayuM nathI ! mumukSu :- geravalle na thaI jAya pUjya bhAIzrI :- hisAbamAM to geravalle na jAya. kemake emAM to bhAIsAhebe pahoMca laI lIdhI hoya. emAM to sTempa coDelI rasIda meLavI lIdhI hoya. eTale ema to geravalle na javA de. paNa ahIMyA bahAramAM (mAna mATe) geravalle na javA de ! bIjAM sAMbhaLe ! mAruM nAma paNa bIjAM sAMbhaLe ane meM ApyAM che. evA paNa mumukSuo hoya che ke mAruM nAma nahi. eka mumukSu taraphathI (ema lakhAve. bhAI paNa nahi ne bena paNa nahi. eka mumukSa taraphathI . ema paNa jAherAta kare che ane karI zakAya che. emAM koI nAmathI ja karavuM evuM to kAMI che nahi. paNa koI vizeSa yogyatAvALA jIvo paNa dAna karatAM hoya enuM nAma jAhera thAya, tyAre nIcenI yogyatAvALAne paNa eka bhAvanA thAya ke AvA yogya jIvo paNa A rIte ahIMyA arpaNatA kare che; dAna eTale samarpaNa, arpaNa karavuM che - to ApaNe paNa karavuM joIe ema. jJAnI paNa ema kare che to ApaNe paNa karavuM joIe, evo eka hetu rahelo che. e hetu sacavAya tyAM sudhI yogya che. e hetu mAryo jAya athavA bIjA koI prakAre pariNAma thAya, bIjuM prayojana aMdara pariNAmamAM UbhuM thaI jAya, to e vAta potAne nukasAna kare che. e lobhanI vAta nathI. karavuM. karAvavuM ane anumodavuM (traNemAM) phaLa eka sarakhuM che. tAratamyatA judI che eTale rasa ocho - vadhAre paDe. pote kare to tIvra rasathI kare, bIjAM pAse karAve, anumode to rasa ocho thavAno saMbhava che. koIvAra to emAM paNa tIvra thaI jAya. paNa enuM phaLa eka che - karavuM, karAvavuM ne anumodavuM eka ja phaLa che. prazna :- je nAma mATe dAna kare che, enI anumodanA kare to zuM
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 141 kahAna ratna saritA phaLa maLe ? samAdhAna :- anumodanA zenI kare che ? pApa pariNAmanI kare che ke eNe arpaNatA karI enI kare che ? jo arpaNatAnI anumodanA kare che ke sArI arpaNatA che, to te prakAranuM tene puNya baMdhAze ane enuM paNa nAma thayuM ane mAruM paNa nAma thavuM joIe . AvuM mAruM nAma kyAre gAje? A bhAI vApare che ne enuM nAma cArekora bolAya che. badhI jagyAe enuM nAma bolAya. eke-eka vAtamAM enuM nAma bolAya, badhe paisA Ape . ApaNe evuM kyAre karIe ke ApaNuM nAma badhe bolAya ! evA prakAranA pariNAmathI pApa baMdhAya. ane arpaNatA kare che evA arpaNatAnA bhAva potAnA thAya ke AvA sanmArgano udyota karavA mATe peTe pATA bAMdhIne paNa A kArya karavA jevuM che. e samarpaNa bhAva Ave che. karavuM, karAvavuM ne anumodavuM e sAruM che. mumukSu :- vagara paisAe anumodanA thAya ! pUjya bhAIzrI :- eTale zuM mAyAcAra karavo che ? ApaNe paisA) bacAvo ane bIjAne (anumodana karo) !! AmAM karma che ne ene zarama nathI. bahAramAM bIjAne zarama thAya ke A bhAI jarA moTAIvALA che ne ApaNe ene kyAM kahIe ! sAruM nahi lAge. paNa je karmanAM paramANuM che e koInI zarama rAkhatAM nathI. jevAM pariNAma thAya tevA karmanAM baMdhana thAya che. emAM kudaratane pheravI zakAtI nathI, kudaratane rokI zakAtI nathI, ema che. bahAramAM sAro dekhAva kare ane aMdaramAM mAyAcAranAM pariNAma hoya, eTale e prakAre jagatanAM bIjAM jIvo - bhoLA jIvo chetarAze paNa (karma nahi chetarAya). ahIMyA to ema kahevuM che ke aMtara - bAhya satune mATe AkhuM jagata vecAI jAva, jagatamAM koInI darakAra karavAno prazna raheto nathI. (aMdaramAM) potAnA sat svarUpanI prApti mATe ane bahAramAM sahune vaLagavA jatAM AkhA jagatanuM nukasAna thAya (eTale) potAnA kabajAmAM hoya e badhuM cAlyuM jAya, AkhuM jagata cAlyuM jAya to ene jatuM karI zakAya paNa AtmAne - sane jatuM na karAya. A (vAta) che ke je satune vaLagyAM che ne satune mATe ja jeo jhUryA che, satune mATe jeo pUrI kurabAnI karavAM
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 [paramAgamasAra-234] taiyAra che e aMte lokAgre jaIne birAje che ! kemake ene A jagatamAM - jagatano koIpaNa padArtha ke AkhuM jagata iSTa nathI. eka ene sat ja iSTa che. e 234 thayo. 48 ++++ tattvajJAnano abhyAsa karanAra jIva avalokana paddhatimAM na Ave to adhyAtmanA viSayathI jANakAra thAya che, topaNa vedana - anubhavanA viSayathI ajANa rahe che. tethI vidhinA viSayanI 'jANavAnI pradhAnatA' saMbaMdhita (sthaLa) jANakArI thavA chatAM, anubhavanI sUkSma, yathArtha vidhithI ajANa hoya che, kAraNake vicAranI pahoMca jJAna sAmAnya ke jyAM jJAnavedana che, tyAM sudhI nathI. vaLI avalokana vinA paralakSa maTavAnI dizAmAM koI vAstavika prakriyA zarU thaI hotI nathI. tethI sarva jANavuM paralakSI hoya che. temAM nyAya Adi Agama anukULa hovA chatAM, yathArthatA utpanna hotI nathI, adhyAtmano Azaya buddhigamya thavA chatAM, bhAva bhAsato nathI. tethI `svalakSI avalokanamAM' ghaNI gaMbhIratA che. bhAvabhAsana vinA sanmukhatAno puruSArtha zarU thato nathI. pUjya bhAIzrI (anubhava saMjIvanI-1040)
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ maraNa thavA chatAM jenI kiMmata karI haze te nahIM chUTe. rAga-dveSa ane saMyoganI kiMmata karI haze to te nahIM chUTe, AtmAnI kiMmata karI haze to te nahIM chUTe, jenuM mUlya AvyuM haze te chUTaze nahIM." 238. pravacana-16 tA. 15-5-1983 paramAgamasAra, pAnuM 64, 238 naMbarano bola che. "maraNa thavA chatAM jenI kiMmata karI haze te nahIM chUTe." bolano viSaya zuM che ? ke jIva kiMmata kare che, mUlya kare che, bAhya padArthonI kiMmata kare che. jagatanAM tamAma jIvo, jagatanAM samasta jIvo bAhya padArthanI kiMmata kare che, bAhya saMyoganI kiMmata kare che. AtmAne choDIne aneka prakAranAM dravya-bhAvonuM je kAMI mUlya karavAmAM Ave che, evuM je mUlyAMkana karavuM. evI eka jIvanI pravRtti che. e bahu mahattvanI pravRtti che, ema ahIMyA kahevA mAge che. mUlyAMkana karavAnI pravRtti bahu mahattvanI che eTale ema kahe che ke jenI kiMmata karI haze te kiMmata nahIM chUTe. ema kahIne ema kahevuM che ke jo AtmAnI kiMmata karI haze to te nahIM chUTe. nIce e vAta le che. rAga-dveSa ane saMyoganI kiMmata karI haze to te nahIM chUTe, AtmAnI
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 [paramAgamasAra-238] kiMmata karI haze to te nahIM chUTe, jenuM mUlya AvyuM haze te chUTaze nahIM.' ahIMyA (kahevAno) abhiprAya zuM che ? pUjya gurudevazrI A graMthamAM AgaLa paNa e vAta karI gayA che ke A jIvane AtmasvarUpa choDIne kAMIpaNa anya dravyamAM, anya bhAvamAM adhikAI rahe che e A jIvane bahAramAM rokAvAnuM kAraNa che ane AtmAmAM nahi AvavAnuM A kAraNa che. " sAmAnya prakAre mumukSu jIva evI bhAvanA rAkhe che, evI icchA rAkhe che ke mane AtmasthiratA thAva, huM AtmAmAM rahuM, huM AtmAmAM AvuM - AvI bhAvanA bhAve che. chatAM e bhAvanA anusAra ene kArya nahIM thavAnuM kAraNa zuM ? eno A spaSTa uttara che ke jenI kiMmata karI haze e bAju e DhaLaze. jIvanAM pariNAma kyAM DhaLe che ? athavA kyA viSayamAM jIvanAM pariNAma magna thAya che ? ke jenI e kiMmata Ape che tyAM tenAM pariNAma magna thAya che. Ama kahevuM che. zA mATe sarva jJAnIoe ema kahyuM ke AtmAne oLakho ! ke AtmAne oLakhavo ema kahevAmAM AtmAnI kiMmata karavAno savAla che. AtmAnuM mUlyAMkana ka2vAno savAla che. je sarvotkRSTa tattva che, paramotkRSTa tattva che. ene oLakhatA te padArtha pratye eTale sva-svarUpane viSe jIvanA parama utkRSTa pariNAma thAya che. 52ma utkRSTa AdaraNIya pariNAma thAya che ane sAthosAtha ene jagatanAM padArtho ane saMyogo pratye ane rAga dveSa pratye je eNe kiMmata ApI che e kiMmata enI cAlI jAya che. e sivAya koIpaNa prakAre bAhya padArthanI kiMmata jatI nathI. koI ema kahe ke bAhya padArtha eTale lAkhonI dolata hoya ane e dolata choDI de, to eNe tyAga karyo tyAre e padArthanI kiMmata ghaTADI nAkhI ke e kiMmata AMkI hatI te maTADI dIdhI, ema kharuM ke nahIM ? tyAre ema kahe che ke svarUpanI oLakhANa vinA, bAhya padArtha tyAgavA yogya che ane enI koI kiMmata nathI athavA te te padArtho pratyenA pariNAma AtmAne durgatinuM kAraNa che, ahitanuM kAraNa che, duHkhanuM kAraNa che; mATe paNa te sevavA yogya nathI ne choDavA yogya che, (ema lAge) topaNa enI kiMmata nahIM jAya. ahIM bIjo muddo che. cAlu je Point che e eTalo che ke enI kiMmata kaI rIte gaI che ? ATalo savAla che.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 145 lAkhonI dolata meM choDI !' emAM eNe lAkhonI dolatanI kiMmata ema ne ema rAkhI che. meM ATalo mahAna tyAga karyo !' eNe jeno tyAga karyo che enI mahAnatA UbhI rAkhI che. enI eNe adhikAI rAkhI che. jyAM sudhI enI kiMmata; svarUpanI oLakhANathI svarUpanI kiMmata Ave e pUrveka na jAya, tyAM sudhI A viSayamAM samyak prakAre je kArya thavuM ghaTe (e thatuM nathI). dharmanA viSayamAM, dharmanI bAbatamAM samyak prakAre je kArya thavu ghaTe e prakAra utpanna thato nathI. eka dRSTie joIe to A bola bahu mahattvano che ! bahu muddAno bola che !! tamAma pariNAmano AdhAra soLa sahasa ka kiMmata karavA upara che. mumukSu :- paisAnI kiMmata thAya che ne karIe chIe. pUjya bhAIzrI :- e to duniyA AkhI kare che, emAM navuM zuM che ? vItarAgI mArganI vAta laukika nathI paNa alaukika che ! laukikamAM to paisAnI kiMmata thAya ja che ane puNyanA phaLamAM svargamAM jAya che tyAre to ahIMnA paisA ne ahIMnA saMyogo to enI pAse kAMI nathI, eTalI badhI tyAM vaibhavazALI paristhiti che. paudgalika vaibhava eTalo che. paNa tethI zuM ? (ema) kahe che. anaMtavAra e badhuM thaI cUkyuM che. A jIvane halakAmAM halakA, daridramAM daridra saMyogo ane utkRSTamAM utkRSTa (puNya) - mithyAddaSTine badhAMya (evAM) puNya; samyakdaSTinAM puNya to judAM che; mithyAddaSTine je utkRSTamAM utkRSTa puNya baMdhAya e badhAM pariNAma ane enAM badhAM phaLa e badhuM thaI cUkyuM che paNa ene kyAMya sukha nathI thayuM. e badhuM thavA chatAM ene kyAMya sukha thayuM che e prazna nathI. kema nathI thayuM ? (kemake) potAnuM mahAna adbhutathI adbhuta je zuddhAtmasvarUpa che. siddha samAna 52mAtmasvarUpa che, e svarUpanI eNe kadI kiMmata AMkI nathI. enI kiMmata ene AvI nathI kemake enI oLakhANa ene thaI nathI ane tethI e koIne koI bahAne dharmane bahAne ke bIjAM koIpaNa prakAre anya dravya ne anya bhAvanI, pa2 padArthanI ne 52bhAvanI ja kiMmata AMkIne rokAyelo che. - jyAM sudhI A kiMmatano muddo yogya sthAnamAM na goThavAya tyAM sudhI potAnA hitanA viSayamAM eka tasu, eka dorAvo paNa AgaLa vadhavAno
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 piramAgamasAra-238] prasaMga nathI - avasara nathI. eTale A mahattvano viSaya che. prazna : zuM karavuM ? samAdhAna :- oLakhIne kiMmata AMkavI. potAnA svarUpane oLakhavuM. e oLakhavAmAM garbhitapaNe ema kahe che ke enI kiMmata AMkavI. jyAM sudhI enI kiMmata na Ave tyAM sudhI kAMI paNa AtmahitanuM kArya thAya e vAta na bhUto na bhaviSyati " koI kALe - traNakALamAM koI jIvane viSe thavA yogya nathI. A paristhiti che. have ahIMyA pahelI lITI che emAM ema kahe che ke AkhI jiMdagImAM te jenI kiMmata karI haze te tane maraNa thavA sudhInA kALamAM nahi chUTe. maraNa thavA chatAM kiMmata AMkI haze e bAju ja tArA pariNAma DhaLaze. sAmAnya rIte mRtyuno je prasaMga che emAM jJAnIonuM A vidhAna che ke AkhI jiMdagImAM eNe je rasa lIdho hoya, jene eNe mahattva ApyuM hoya mRtyu samaye te prakAranAM pariNAma tenAM thaI Ave che. eTale ene je viSaya ruo hoya, jenI ene kiMmata hoya, jenI jenI kalpanA karIne teNe kiMmata ApI dIdhI che e badhI kalpanAo enI UbhI thaI Ave che. pachI kuTuMbanuM mahattva bahu hoya to enA pratyenA pariNAma thAya, paisAnuM mahattva hoya to dukAna vagerenA pariNAma thAya, samAjanuM mahattva hoya to enA pariNAma thAya. jenI jenI eNe mahattA ApI hoya enA pariNAma ene thaI Ave che ane e pariNAmapUrvaka eno dehatyAga thAya. prazna :- pachI zuM thAya ? samAdhAna - kugati thAya. pachI zuM thAya zuM ? pachI enI kugati thAya. ahIMyA manuSya paryAyamAM nija hitano viveka karavAnI taka maLI che. e taka anaMtakALa sudhI na maLe e paristhiti utpanna thAya. A thAya. prazna - anaMta kALano lAMbo samaya kema kahyo ? samAdhAna :- kemake anaMtAnubaMdhI kaSAya che ne ! mithyAtvamAM anaMtAnubaMdhI kaSAya che. vaLI atyAre je taka maLI che e koI sAdhAraNa nathI. atyAre je taka maLI che e sAdhAraNa vAta nathI. kAle eka bhAI sonagaDhamAM) vAMcana karatAM hatAM emaNe eka vAta sarasa kahI hatI ke eka to manuSyabhava na maLe emAM paNa deva-guru-zAstra - vItarAga deva-guru-zAstra maLavAM durlabhathI
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147 kahAna ratna saritA durlabha che. atyAre vizvamAM abajo manuSyo che. emAM vItarAga deva-guru-zAstrano saMyoga pAmelA keTalAM ? bahu ochA jIvo che. have e saMyoga thayA pachI enuM svarUpa samajavAno prayatna karanArA jIvo keTalAM ? ke A vItarAgatA zuM cIja che ? vItarAga deva-guru-zAstramAM vItarAgatA Common che - sAmAnya che. deva-guru ne zAstra e enA vizeSo che. deva-guru-zAstra to vItarAgatAnA vizeSo che. traNemAM vItarAgatA sAmAnya che. kharekhara to Ama che. e vItarAgatAnuM svarUpa devanA nimitte, gurunA nimitte, zAstranA nimitte samajavAno prayatna karanArA jIvo keTalAM ? ke bahu ja enI alpa saMkhyA che. evI paristhitimAM A taka maLI che. A samajavA yogya che, A oLakhavA yogya che evI vAta kAMIka vicAranI bhUmikAmAM AvI cUkI che, evA sthAnamAM che. e taka bahu durlabha che. e viSayamAM eTale sudhI pahoMcyA pachI eNe barAbara (nija svarUpane) oLakhavAno prayatna karavo joIe, eTaNe nirNaya karavo joIe. nirNaya thatAM ene ananya ruci utpanna thaze, nirNaya karatAM ene aMtara puruSArthanI jAgRti Avaze, caitanyavIryanI sphuraNA thaze. ApaNe hamaNAM ja bola AvI gayo ane e avazya samyagdarzana (prApta karaze). - mAThAM pariNAma to kSaNika thAya che ane enuM phaLa kema lAMbo kALa che ? subhauma cakravartI ! enuM 700-800 varSanuM AyuSya che ane sAtamI narakamAM 33 sAgaranA AyuSyamAM gayA. have 700 varSamAM paNa amuka bALapaNanA varSa hoya tyAM to hajI cakravartIpada hoya nahi eTale eTalo tIvra rasa paNa na thAya. paNa e cakravartIpadanAM puNyodayanI zarUAta thAya tyAra pachI e rasa caDe ane e rasa caDyAM pachI je kAMI e bAjunA tIvra pariNAma thayAM eTalAM maryAdita varSomAM sAgaropamanuM nArakInuM AyuSya baMdhANuM ? ke enuM kAraNa e che ke pariNAma bhale thoDo kALa thAya che (paNa) tenuM phaLa lAMbA kALa sudhInuM hoya che, e paramAtmAnI kiMmata nahIM AMkavAnuM kAraNa che. bIjI bhASAmAM e paramAtmAnI upekSA karavAnuM, pa2mAtmAno anAdara karavAnuM e kAraNa che, anAdara thavAnuM e kAraNa che. prazna :- potAnA paramAtmAnA anAdaranI vAta che ? samAdhAna :- hA, potAnA paramAtmAnI vAta che. nija 52mAtmatattva,
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 [paramAgamasAra-238] nija paramAtmadravyanI vAta che. bahAramAM bIjAM paramAtmAnI kiMmata paNa tyAre ja thAya che ne ! tyAM sudhI to bIjAM paramAtmAnI kiMmata (paNa yathArtha prakAre thatI nathI). je paramAtmadazAne prApta che enA pratye ene bahumAna kyAre Avaze ? ke vItarAgatAnI oLakhANa thaze tyAre. nahitara to kuLa paddhatie ane kuLa paraMparA pramANe to so pota-potAnA iSTadevane paramAtmA mAne ja che. musalamAno khudAne mAne che. enA pariNAmamAM ne A pariNAmamAM zuM phera paDyo ? kahe che, kAMI phera nathI. oLakhyAM vagara to sau ema ja kare che. e to udayabhAva thaI gayo. pUrvakarmano udaya hato e prakAre eNe mAnI lIdhuM. emAM eNe vartamAna jJAnabaLa ane puruSArthabaLano upayoga nathI karyo. viveka nathI karyo ke A vItarAgatA e mArA Atma dravya mArA svarUpa sAthe saMbaMdha dharAvanAruM tattva che. mAruM paripUrNa je vItarAga svarUpa (che) e svarUpane oLakhatAM, pa2mAtmasvarUpa (paNa) pUrNa che enuM jJAna thAya che. kharekhara to Ama che. mumukSu :- kAle gurudevazrInA pravacanamAM yogasAranI e ja gAthA hatI. pUjya bhAIzrI :- hA, paramAgamamAM to gAthAe gAthAe vItarAgatA ja tAtparya che. zabde-zabda, gAthAe gAthAe zAstra tAtparya paNa te ane sUtra tAtparya paNa te ja che. eka vItarAgatA ja pratyeka sUtranuM tAtparya che ane eka vItarAgatA ja pratyeka zAstranuM tAtparya che, A sivAya bIjuM tAtparya nathI. cAre anuyoganA cAra tAtparya nathI. cAra anuyoganuM eka ja tAtparya che. prazna :- deva, zAstra, gurunI bhakti karIe to e paNa ema ja karIe chIe ? samAdhAna :- savAla e che ke (bhakti) oLakhANa eTale kiMmata pUrvaka karI che ke oghe oghe ? muddo ahIMyA kiMmata karavAno che. kiMmata oLakhANa pUrvaka thAya che hIrA-mANeka--motInI kiMmata oLakhANathI thAya che ne ! A cokhA badhAM cokhA jevAM lAge che paNa oLakhANa upara eno bhAva che ke nahi ? dareka viSayamAM - kApaDa che, cA che, cokhA che, hIrA - sAcA-khoTA, halakA-bhAre badhuM che ke nahi ? oLakhANa upara kiMmata che ke nahi ? kiMmatano
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ jana kahAna ratna saritA 149 artha ja oLakhANa sAthe saMbaMdha dharAve che. deva-guru-zAstranI teM bhakti karI to oLakhANa pUrvaka karI ke nahi ? eTalo savAla che. ema to samosaraNamAM nathI gayo ? jJAnIono sat samAgama nathI prApta thayo ? jo tIrthakaranA samosaraNamAM tIrthakarano sat samAgama anaMtavAra thayo hoya to jJAnIono samAgama to tethI paNa anaMtavAra thayo che. barAbara ? chatAM e nahi thavA barAbara che. oLakhANa thaI nathI tethI, kiMmata thaI nathI tethI, basa ! Ama vAta che. prazna :- AtmAnI kiMmata kevI rIte karavI ? samAdhAna :- AtmAnI oLakhANa jJAna lakSaNathI thAya che. jJAnasvabhAvI AtmA jJAna lakSaNa dvArA oLakhAya che. oLakhANa karavI eTale svabhAvane oLakhavo. jemake tamArI oLakhANa karavI hoya to tamAro svabhAva kevo che ? enI mane khabara hoya to mane tamArI oLakhANa che ema huM kahI zakuM. (A) phalANA bhAI ! (che). to kahe ke oLakhuM chuM, eTale ke kevA che enI mane khabara che. ema teno artha che. - athavA to jenI sAthe kAma pADavuM che, kAma karavuM che enA svabhAvanI oLakhANa hoya to ene anukULa e varte che. bahAramAM evA prasaMgo bane che ke koI pradhAna hoya, koI moTI Government authority hoya jenI pAse ghaNAM adhikAra hoya. evA enA adhikAranI rUe enI pAsethI kAma levuM hoya ane e saMbaMdhamAM enI sAthe vAtacIta karavI hoya, koI gaMbhIra samasyA hala thavAno prasaMga hoya, TUMkamAM mahattvanuM kArya hoya to vicakSaNa mANaso enI pAse vAta karavA jatAM pahelAM enI nIcenAM mANasone maLe che ke sAhebane A kAma mATe maLavuM che ane vAta karavI che to bhUlathI paNa ayogya prakAre vAtanI rajUAta na thaI jAya enA mATe thoDuMka jANavuM che. to e kahe ke tamAre Ama vAta karavI. (ApaNe kahIe ke ema nahIM. thoDoka emano svabhAva kevo che ema kahezo ? emanI Liking - Disliking zuM che e kahezo ? bIjI vAta karatAM-karatAM bhUlathI paNa ene na gamatuM hoya evuM bolI na javAya. emanI prakRrti kevI che e kahezo ? aneka prakAre enI yogyatA kevI che enI oLakhANa karavAnI pahelAM mahenata karIe chIe ane pachI jo enI sAthe e prasaMga pADe che to enAthI
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 [paramAgamasA2-238] pratikULa javAnuM na bane, jANe ajANye (paNa) ! ema che ke nahi ? ema vagara paricaye, e to oLakhANa karavAnI hoziyArI che. lokika kAryomAM jagatanA vicakSaNa jIvo pAse - kahevAtA vicakSaNa jIvo pAse (AvI hoziyArI hoya che ke) vagara paricaye oLakhANa karavA mATe e prayatna kare che ane oLakhANa karavAnI koziza kare che ane enI aMdara paNa keTalIka saphaLatA meLave che. ahIMyA to A AtmA pote pratyakSa hAjarA-hajUra che. 'AtmA che, AtmA pratyakSa che, atyaMta pratyakSa che, kemake svasaMvedana anubhava gocara thAya che.' zrImadjInA (A) zabdo che. eTale jJAnavedana dvArA, jJAna A ghaTapaTa Adine jANe che e dvArA nahi paNa jJAnavedana dvArA jJAnasvabhAvI AtmAnI oLakhANa karavI joIe. A oLakhANa karavI joIe (kemake) oLakhANa thatAM kiMmata thaze ane kiMmata karI haze to te nahi chUTe. Ama kahevuM che. A Akho saMskArano viSaya thaI gayo. jo teM AtmAnI kiMmata karI haze to te nahi chUTe. kyAM sudhI nahi chUTe ? ke maraNa paryaMtanAM pratikULa saMyogo utpanna thaze topaNa tane AtmAnI kiMmata nahi chUTe, kemake pariNAmano A niyama che. kahenAra jJAnIoe anubhavathI A vAta karI che ke, pariNAmano A niyama che ke jIva jenI kiMmata kare che, (jenA) pratye e kiMmata karI che e chUTatI nathI - evA pariNAma rahe che, evA pariNAma thayAM kare che. jenI kiMmata ApI hoya enAM pariNAma rahyAM kare che. atyAre paNa anubhavathI jove nahIM ! A anubhavanI vAta che to anubhavathI atyAre tapAsa kare. atyAre je pariNAma cAle che e pariNAma je (koI) viSayanA cAle che te te viSayanI kiMmata ApatAM cAle che ke vagara kiMmate cAle che ? jyAM kiMmata ApI che tyAM pariNAma cAle che. tapAsa tArA anubhavane ! ema kahe che. jJAnI kahe che (ke) ame ema kahIe chIe ke maraNa thavAM chatAM ema thaze ! tuM pariNAmane choDI nahi zake. mRtyune prasaMda karIza ! chatAM paNa teM jene kiMmata ApI che e kiMmata tArI nahi chUTe. (loko) ApaghAta kare che ! paNa jenI kiMmata ApI che e vAta choDavI nathI. Ama che. cAre kaSAyamAM ApaghAta kare che. lobhane vaza paNa jIva
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 151 ApaghAta kare, mAnane vaza paNa kare, krodhane vaza paNa kare ane mAyAne vaza paNa kare. krodha-mAna-mAyA-lobhanI - cAreya kaSAyanI cokaDI che. enA paNa cAra prakAranA darajjA che. cAra jAtanA kaSAyanA cAra darajjA che. anaMtAnubaMdhI, pratyAkhyAnAvaraNIya, apratyAkhyAnAvaraNIya ane saMjvalana e tamAma prakAramAM je anaMtAnubaMdhIno prakAra che e sauthI bhayaMkara che !! e jIvane anaMtakALa rakhaDAve che ane enuM nivAraNa karavAnuM) koI aMdaranuM rahasya hoya to te gurudevazrI ahIMyA prakAze che !! - e anaMtAnubaMdhIno AdhAra athavA enuM sUtra; pariNAma to mALAnA maNakA jevA che paNa saLaMga sUtra zuM che e mALAnuM ? ke kiMmata ApavI e che. teM kiMmata kyAM ApI che ? enA upara AkhA pariNAmano dora che. pariNAma sUtra kaho ke pariNAmano dora kaho - e kiMmata ApavA upara che. mUlyAMkana upara badhAM ja pariNAmano AdhAra che. eTale ekavAra paNa tuM tArA nija svarUpanI oLakhANa marIne paNa kara / camavi mRtvA tattvohI san (samayasAra kaLaza-23). sva dravyano sva tattvanuM kutUhala jagAvIne eTale ke apUrva jijJAsA jagAvIne sva dravyanI oLakhANa kare. tane kiMmata Avaze e kiMmata tArI nahIM chUTe. maraNa thavA chatAM tArI e kiMmata nahIM chUTe ! kadAca, bahAramAM pratikULatA Avaze, rogano upadrava thaze, AyuSya pUro thavAno kALa Avaze paNa tArI ApelI kiMmata chUTaze nahIM. e saMskArano viSaya thaI gayo. - - . prazna :- jJAnanuM vedana kema pakaDavuM ? samAdhAna :- vAta kaMIka evI che jarAka, (e) jaldI pakaDAya evI nathI. (kemake) tirobhUta thayelo bhAva che, jJAnavedana che e tirobhUta thayelo bhAva che eTale jaladI pakaDavAmAM Avato nathI. enuM kAraNa eka e paNa che ke e pakaDavA jeTalI taiyArI nathI thaI. bahubhAga nahi pakaDAvAnuM kAraNa e che ke e pakaDavA jeTalI jIvanI taiyArI nathI. taiyA2I nathI eTale zuM? A vicAravA jevuM che. ene je svakArya karavAnI bhAvanA, tamannA, laganI ane dhagaza joIe (te nathI). evI je taiyArI, evI je enI jarUriyAta ke, cAlaze nahi mane, mane nahIM cAle, koIpaNa bhoge nahIM cAle evI
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 [paramAgamasAra-238] taiyArImAM je haLavAza thAya che tyAre jJAna potAnA vedanane samajavA, oLakhavA . pakaDavA jeTaluM taiyAra thAya che. e bhUmikAnI nirmaLatA che, A bhUmikAnI nirmaLatA che. A eka vicitra prazna che ke oLakhavuM che jJAnane (eTale ke oLakhe che jJAna) oLakhAvavuM che paNa jJAnane ja ! jJAnane kone oLakhavuM che ? jJAna lakSaNarUpa jJAnane oLakhavuM che. jJAna ema jijJAsA kare ke mAre jJAnane oLakhavuM che ? e kevI vicitra vAta che ? tamArA gharamAM UbhA rahIne tame ema goto ke mAruM ghara kyAM che ? binubhava prakAzamAM AvatuM) pelA cAMpAnuM dRSTAMta to hajI juduM che. mane to bIjI vAta emAMthI bese che ke, cAMpo to bahAra cAlyo gayo hato tyAM to upayogamAM pote bhUlo paDyo hato ema daSTAMtathI aMdara similarity che . sarakhApaNuM levuM che ane pachI enA gharanI najIka Avyo topaNa ene khabara na paDI ke mAruM ghara AvyuM che. eTalo khyAla Avyo ke A mAruM ghara AvyuM che, paNa AmAM cAMpo kyAM che ? eTale tyAM ema lIdhuM ke eka to jIva bhavabhramaNamAM bahAranA padArthomAM - anya dravya-bhAvamAM bahu bhaTakyo. vItarAga deva-guru-zAstra pAse Avyo eTale ghara pAse Avyo. AtmA batAvanArAo pAse Avyo. vItarAgI deva-guru-zAstra eTale AtmA batAvanArAo. enI pAse Avyo - ghara pAse topaNa hajI ema pUche che ke cAMpo kyAM AmAM ? eTale huM kyAM ? ema pUche che. (ahIMyA to) jJAnamAM ema jANavuM che ke jJAna kevuM ? jJAnamAM jJAna vedanane jANavuM che. e kevo prazna che ? ghaNo vicitra prazna che. joke vicitratA enI thaI gaI che e jJAna dazAnI (jJAnanI paryAyanI vicitra eTale ghaNI UMdhI paristhiti thaI gaI che ke arere...! jJAna jJAna mATe pUche che ! ke jJAna vedana kevuM? kevI paristhiti thaI gaI che to kahe che ke kema thaI gaI che ? ke eNe anya padArthanI ne anya padArthomAMthI sukha prAptinI, anukULatAomAMthI sukha prAptinI eTalI hade bhAvanA bhAvI che... eTalI hade eNe doDa doDI che ke enI pAchaLa ene jJAna te zuM ? ne jJAnamAM jJAna vedana te zuM ? ne vedanamAM svabhAvanuM prasiddhatva zuM ? e viSNuthI e bahu ajANyo thaI gayo che. e paristhiti UbhI thaI che.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 153 eTale pUjya bahenazrI je mukhya vAta kare che, avAra-navAra kare che, (vacanAmRta) graMthamAM paNa e vAta bahu AvI ke bhAvanAnI AvazyakatA che. svarUpa prAptinI bhAvanA haze to kAryanI saphaLatAnI saMbhAvanA che. bhAvanAnI khAmI thaI gaI (to) pachI koI ArovAro che nahIM. A paristhiti che. eTale evI vAta che. oLakhANamAMthI thoDuM A nIkaLyuM) enA peTAmAM A viSaya che. oLakhANa kone thAya ? ke jJAna lakSaNathI AtmAnuM aMtara saMzodhana kare tene. bahAramAM zAstro vAMcIne, khaMDana-maMDana karIne, A nayanuM khaMDana ne A niyathI AnuM khaMDana - e game te prakAra (Ave) emAM koI kALe Atmatattvano patto khAya nahIM. suba zAstrana ke naya dhArI hiye" 24me varSe zrImadjIe kahyuM che. je varSamAM emane samyagdarzana thayuM che, e varSanuM A kAvya che. "saba zAstranA ke naya dhArI hiye, mata maMDana khaMDana bahota kiye." eTale badhI apekSAo, vivikSAo jANIne badhuM siddha karI de ke Ama ja sat che. paraMtu) oLakhANa bIjI vAta che, chatAM oLakhANa (bIjI vAta che). jaina zAstramAM Ama satunuM sthApana thAya che, ema kahe. chatAM nija satnI oLakhANa bIjI vAta che. Ama che. eTale e aMtara saMzodhanano viSaya che, ema kahevuM che. e zAstrA bAhya saMzodhanano viSaya nathI paNa e aMtara saMzodhanano viSaya che. e aMtara saMzodhananA puruSArthathI ene oLakhANa thAya che ane e vedanathI pakaDAya che. vedanathI enuM prasiddhapaNuM hovAthI e vedanathI oLakhAya che. svabhAvanuM prasiddhapaNuM - "prasAdhyamAna evo je svabhAva tenuM prasiddhatva' - amRtacaMdra AcAryadevanA A zabdo che. prasAdhyamAna evo je AtmA paramAtmA enuM prasiddhatva svasaMvedanathI prasiddha che. vedanathI e prasiddha che. e vedanathI prasiddha karyA pachI e prazna barAbara thavA yogya che ke kema vedana pakaDAtuM nRthI ? A prazna thavA yogya che. prazna :- tirobhUta eTale ? samAdhAna :- tirobhUta eTale DhaMkAyeluM che, paNa che kharuM. jema dhumADAmAM agni DhaMkAyelo che, ghaNo dhumADo hoya to agninI jhALa bhale na dekhAya, paNa agni che e vAta to tyAM spaSTa che. jyAM jyAM dhumADo che tyAM = " + -3
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAta" 154 piramAgamasAra-238] tyAM agni che.' ema rAga che, duHkha che ema kahenArane ema kahe che ke, AtmA che, kone rAga che ? kone duHkha che ? e to dhumADo che . rAgavaiSano dhumADo che. emAM bhagavAna AtmA - jJAnasvabhAvI AtmA jJAna lakSaNathI lakSita thato AtmA DhaMkAI gayelo che. DhaMkAI gayelo paNa che' ema vAta che. tyAM e satnI asti che, eTale e DhAMkaNa che. e DhAMkaNa paryAyamAM UbhA thayelA AvaraNanuM e DhAMkaNa che. e AvaraNa e che ke . pararasa che e AvaraNa che. para padArthamAM sukhano rasa che, para padArthanI anukULatAono rasa che, para padArthanI kalpanAono rasa che, e pudgalarasa hovAthI jJAnane DhAMke che. jovA mATe ene AMdhaLuM kare che ane prasiddhatva che ene paNa e DhAMke che. e AMdhaLuM kare che eno artha ke DhAMke che. e to je che e che. e to khulluM ja che. enA vedanamAM e khulluM che. eTale svarUpa prAptinI apUrva bhAvanAmAM AvatAM ene, deva-guru-zAstra ane puruSonAM vacananuM kendra sthAna je "AtmA', je e pratyeka vacanamAM batAvI rahyAM che ane kahI rahyAM che, evo AtmA ane lakSamAM AvavAnI paristhiti utpanna thAya. vedanane pakaDavAnI paristhiti UbhI thAya. nahitara pakaDAya evuM nathI e vAta sAcI che. vedanathI pakaDAya (ane) vedanathI lakSagata thAya, paNa vedana nathI pakaDAtuM enuM zuM karavuM ? e prazna enA sthAne barAbara che. jene jovuM che ane e samasyA UbhI thAya evuM che. paNa e vedana nathI pakaDAtuM e ema spaSTa kare che ke e saMbaMdhInI je bhAvanAmAM AvavuM joIe ane je haLavAza jJAnamAM AvavI joIe, je bhUmikAnI svacchatA thavI joIe . jJAnanI bhUmi svaccha thavI joIe, e bhUmi svaccha bhAvanAthI thaI nathI. ema batAve che. * o eka hakIkata che, (eka) paristhiti che. jIva svIkAre na svIkAre paNa A eka nakkara hakIkata che. ene jo ema khyAla Ave ke A vagaranuM badhuM thothe-thothAM che, jeTaluM karIe teTaluM thothAM che, game eTalI samajaNa hoya ne samajaNanuM abhimAna hoya to e thothuM che, nakAmuM che athavA durguNanuM kAraNa thavAmAM nimitta thaI paDe evuM che . evuM gaMbhIra samajIne aMtara saMzodhanamAM vaLe, bhAvanAmAM Ave to bahu moTI vAta che.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA A ema samajIne eNe zuM karavuM ? devuM ?) e karIe chIe enI kiMmata enA pratye vaLe to ema thaI zakavA viSaya che ne ! jyAre A viSayane samajavA beThA chIe tyAre enA pravartamAna 155 badhuM je karIe chIe (e choDI ghaTADIne je kAMI karavA yogya che yogya che. e paNa samajaNano ja badhAM paDakhAM che e badhAMnI paNa samajaNa karavI joIe ke je paDakhAMthI jIva pravarti rahyo che. to pachI (ema prazna thAya ke) A badhuM samajIe chIe (enuM zuM) ? (kahe che ke) samajIe chIe emAM bhAvanAnI khAmI keTalI ? Ama samajavuM joIe. jo bhAvanA vihina thaIne samajavAnI prakriyA cAlaze to e to pUrvAnupUrva je anaMtavAra thaI gayuM evI ja paristhiti thaI, ethI koI Atmahita thavAno prasaMga che nahi. ema che. A kiMmata karavAnuM mULiyuM ahIMyA che. kiMmata karavAnuM mULiyuM ahIMyA che. hajI eka prazna thavA jevo che ke, paNa amane jyAM sudhI oLakhAya nahi, kiMmata na thAya tyAM sudhI bhAvanA paNa kyAMthI thAya ? kahe che ke e vAta jarA evI che ke to pachI tane atyAre pravartamAna paristhitimAM saMtoSa che. ThIkapaNuM che, iSTapaNuM che, vAMdho nathI. cAle che, A cAle che emAM kAMI takalIpha nathI. e paristhitimAM tuM saMtuSTa che e vAta prasiddha thAya che, tethI emAM to bIjo koI upAya raheto nathI. cAlu paristhitimAM tane du:kha lAge to ja tuM rasto kADhavAno prayatna karIza. A paristhiti na cAlavI joIe ema jene khyAlamAM Ave te teno rasto gotavAno prayatna kare, nahitara ene rastAnI jarU2 nathI. ThIka che, udayamAM Ave ne A badhuM thaI jAya che. bAkI ene aMdarathI du:kha lAgyuM che ane rasto karavA mArga che, e vAta to che nahi. prazna :- UMcI sthitinuM bhAna thAya to A (cAlatI) sthitimAM UNapa lAge ? hINI lAge ne ? samAdhAna :- hA, samajavAmAM to e badhAM prakAra Ave ja che ke A paristhiti ucita che, A anucita che. evA badhAM paDakhAM carcAya che. UMcI je paristhiti che enI samajaNa thAya, A paristhiti nIcI che enI samajaNa thAya to ene A paristhiti choDavA yogya che ne olAnI (UMcI sthitinI) bhAvanA thAya.
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 [paramAgamasAra-238] kharekhara to zuM che ? ke A mArgamAM AvanArane (pote) mokSArthInI paristhitimAM che ke nahi ? eTaluM vicAravA jevuM che. hamaNAM beMgaloramAM 17-18 gAthA lIdhI hatI. enA upara bahu carcA thaI hatI. kalAka-doDhakalAka jeTalI (carcA thaI). tyAM AcArya mahArAje TIkAmAM e zabda vAparyo che ke, bhedajJAnamAM kuzaLa thAya ene jJAna juduM paDIne svAnubhava, sabhyazraddhAna, jJAna pragaTa thAya, e vAta lIdhI che. e pahelAMnI eka bhUmikAnI vAta laI lIdhI che. mokSArthI'nI vAta lIdhI che. jema dhanArthI puruSa dhanane arthe rAjAne oLakhIne tenI sevA kare che ema mokSArthI puruSa - mokSArthI AtmA jIva rAjAne - jIvane - caitanyane oLakhIne enI sevA kare, anucaraNa kare che - ene samyagdarzana-jJAna-cAritra kahevAmAM Ave che. paNa e samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpI je dharma che enuM paheluM pagathiyuM AcArya mahArAje tyAM 'mokSArthI'nuM lIdhuM che. emAM bahu rahasya che. 1 * mokSArthI eTale je koI AtmA(ne) prathamathI ja paripUrNa nirdoSa thavuM che, kaSAyano eka kaNa na joIe, anaMtamAM bhAge na joIe - evI nirdoSatA mAre joIe, paripUrNa nirdoSatA mATe joIe, e abhilASA e bhAvanAmAM Ave ene bhedajJAna thaze. ene jJAna lakSaNano aMtara saMzodhanamAM vedanathI patto lAgaze. nahitara pragaTa hovA chatAM patto lAgaze nahi, ema kahevuM che. tyAM e vAta karI che. mokSArthInI vAta lIdhI che. 3 prazna :- vAraMvAra vicAra karIe to ? ke, A jagatamAMthI mAre kAMI na joIe ! samAdhAna :- vicAra kare enA karatAM jyAre (jagatano koI padArtha) joIe (ema lAge) tyAre potAne pakaDe to ? AmAM pola cAle evuM nathI. pola cAle tevuM nathI ! vicAra karyA kare ke mAre A jagatamAMthI kAMI na joIe. khAsa pAtratA'no viSaya carco hato ne ? samyaktvajayaMti (prasaMge) sonagaDhamAM ApaNe e viSaya carco. ke emAM khAsa pAtratA joIe. enuM lakSaNa zuM ? ke A jagatamAMthI kAMI na joIe. (eTale pUche che ke) eno vicAra karyA karIe to ? ke mAre A jagatamAMthI kAMI na joIe, kAMI na joIe. paNa jyAre tAre joIe ne apekSA vRtti thAya ne tyAre tuM eno vicAra
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA karane ! ke A zuM ? jema deha ane AtmA bhinna che, deha ane AtmA bhinna che... dehane AtmA bhinna che... evo vicAra khUba kare, khUba kare, zAtAmAM hoya tyAre hoM...! azAtA utpanna thAya tyAre pAcho e vicAra chUTI jAya ne hAyahoya... hAya-hoya... kare tyAre ene jJAnI ema kahe che ke tAro deha ane AtmA bhinna che, e kyAM gayuM ? te to bahu vicAra karyA hatAM ! ema ahIMyA ema kahe che ke kAMI na joIe, A jagatamAMthI kAMI na joIe, mAre to eka paripUrNa zuddha mokSa - paripUrNa zuddhirUpa mokSa ja joIe to pachI (bIjuM) joIe tyAre zuM e vicAra tyAre karavAno che. pachI kare ke na kare eno savAla nathI. (jyAre) karavAno che tyAre - 157 na kare ane amasto-amasto vikalpa kare eno artha zuM che ? eno koI . artha nathI. kAma karavAnI taka hoya tyAre to UMdhuM mAre, UMdhuM kAma kare ane kAma na karavAnuM hoya tyAre e kAmanA valavalATa kare ! eno zuM artha che ? eno koI artha nathI. ema che. prazna :- AgaLathI mAnyatA dRDha karI hoya to samaye kAma lAge ne ? samAdhAna :- paNa samaye kAma lAge to dRDha karelI che, samaye kAma na lAge e dRDhatA nathI - e gokhaNapaTTI che, e popaTIyuM jJAna che, e zuSka jJAna che. ema che kharekhara to. enuM lakSaNa e che. jJAna to tene kahIe ke je vakhate jarUra paDe hAjara thAya - enuM nAma jJAna che. mUDI hoya e vApare, mUDI na hoya e vApare kyAMthI ? pAMcapAMca paisAmAM so-so rUpiyAnI noTa maLe che, AMbAcokamAM lArI UbhI rahe che, emAM evI pAMca paisAmAM so rUpiyAnI noTa Ape. emAM ekaDo ne be mIMDAM lakhyAM hoya ne mahoranI badhI nakala karI hoya, paNa chokarAone ramavA mATenI hoya che. ene sAcI mAnI lye ke A mArI mUDI che ! kharIdI lyo 10-20 rUpiyAnI thokaDI ! (e) vAparavAnA kAmamAM nahi Ave. e pI vAparavAnA kAmamAM nahi Ave. kemake hakIkata e che ja nahi. e mUDI ja nathI. ema e rIte vicAra, vikalpa ane gokhaNapaTTIthI mAnyuM hoya ke huM dRDha karuM chuM ane daDha karIza. (to kahe che ke) e mUDI nahi thAya ane
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 [paramAgamasA2-238] e mUDI nahi hovAthI eno upayoga nahi thAya, kAmamAM nahi Ave. evI cIja che. bahu muddAno viSaya che A ke kiMmata karI haze, oLakhANa karI haze to maraNa thavAM chatAM te nahi chUTe. have be prakAre banne bAjuM kiMmata thAya che. kiMmata karanAro to kiMmata karyA ja kare che. AtmA je kiMmata karanAra dravya che - vastu che, e to kiMmata kare ja che. kAM rAga-dveSa ane saMyoganI kare che ne kAM AtmAnI kare che. rAga-dveSa ane saMyoganI kiMmata kare che emAM AkhuM jagata AvarI lIdhuM ! eka vacanamAM !! kevaLajJAna anusAra vacana che ke AkhA jagatanA jIvo rAga-dveSa ne saMyoganI kiMmata kare che. pachI amerikAvALA paNa e kare che ne raziyAvALA paNa e ja kare che. bhale enI pAse A Philosophy nathI. paNa A Philosophy mAM eno viSaya che. bhUtakALanA jIvoe paNa ema ja karyuM hatuM ne bhaviSyanA paNa jagatanA tamAma mithyAdaSTi jIvo rAga-dveSa ne saMyogonI kiMmata karIne enI pAchaLa (doDyA che ane doDaze). anaMtakALathI anaMtakALa paryaMta (eTale ke) anaMtakALathI vartamAna sudhIno je anaMtakALa che (e) anaMtakALa paryaMta eka ja pravRtti karI che. kemake enI kiMmata ApI che ane enI kiMmata ene chUTatI nathI. dharmanA kSetramAM paNa vagara samaje tyAga kare che tyAre enI kiMmata rAkhIne kare che. meM ATaluM choDyuM, meM rAja choDyuM, rAjapATa choDyuM, kuTuMba choDyuM, dhaMdho-dolata choDI, - 'ATaluM choDyuM" e badhI enI kiMmata rAkhIne vAta che. kyAMya paNa paisAvALAnA vakhANa karavA nahi. ThIka ! A jo kiMmata potAne na ApavI hoya to hoM ! koInA pratye paisAvALA pratye dveSa karavAnI vAta nathI, paNa e paisAvALAnA vakhANa karavAM jatAM A jIvane enI kiMmata Ave che. (mATe) e pravRtti karavA jevI nathI. koInA dhana - vaibhavanI, koInA rAcaracIlAnI, koInI bAhya saMpattinI, bAhya paisAnI mahattA karavI nahi. enI mahattA nathI thatI, (paNa) tArA pariNAmamAM enI mahattA che e prasiddha thAya che. e tArA AtmAne nukasAna che. evI mahattA karavA jatAM tArA AtmAnI mahattAthI dUra javAno tane prasaMga che. tane tArA AtmAnI mahattA Avaze nahi. Ama vAta che.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 159 prazna :- sAcA jJAnI hoya, enA jJAnanI mahattA karIe . to e zuM thayuM ? samAdhAna :- sAcA jJAnInI mahattA karI to emAM to potAnA AtmAnI mahattA karavAnI vAta che. AtmaguNo jemane pragaTyA che te jJAnI che. evA guNanI abhilASA arthe emanI mahattA karavA yogya che. - samatabhadra AcAryae bhagavAnanI stuti ema karI che ke he bhagavAna ! huM ApanI stuti A samosaraNa ne aSTa prAtihArya che ne cotrIsa atizaya che mATe karato nathI, e to indra jALiyAne paNa hoya che. ema kahI dIdhuM che. evI puNyanI ThAThamATha to indrajALamAM paNa kare che. paraMtu Apane je vitarAgatA pragaTa thaI che enI mane mahimA che. eTale Apane huM namaskAra karuM chuM. ("va tA nazcaye - ema Ave che)." "vaeTale huM vaMdu chuM. e eka vacana che. saMskRtamAM potAne vaMdana karavA hoya to "vaMte (kahevAya che. emAM huM kahevAnI jarUra nahi, emAM AvI jAya. 'vaMde tapu taththaLe Apane je AtmaguNo prasiddha thayA che . pragaTa thayAM che, enI prapti arthe huM Apane namaskAra karuM chuM. jagatanAM koI padArtho mATe to namaskAra karavAno prazna che nahi, ke jagatamAM mane mAna maLe, jagatamAM mane kAMI lAbha maLe. vitarAgI muni hatAM eTale ene jagatanA padArtho joIe che e to prazna nathI. tila-tuSamAtra parigrahano tyAga karIne e to jaMgalavAsI thayA che. paNa bIjI paNa koI kAmanA rahI nathI . e vAtanuM emAM spaSTIkaraNa e kiMmata karavAnI vAta che. jJAnInI mahimA karavI emAM jJAnInI kiMmata karavAnI vAta che. emAM AtmAnI kiMmata karavAnI vAta che. kiMmata to kevI karavI joIe ? AgaLa eka bola Avaze ke cAmaDI UtaraDIne joDA sIvaDAvuM topaNa jenA upakArano badalo vALI zakAya nahi ! evo guru pratyeno upakAra bhAva hoya che ! evI mahimA Ave. mahimA ApavAmAM kAMI kacAza rahe, e prazna hoI zake nahi. (ahIMyA) kahe che ke "rAga dveSa ane saMyoganI kiMmata karI haze to te nahIM chUTe.' maraNa thavAM chatAM enI kiMmata jaLavAI raheze ane anaMta kALanuM paribhramaNa paNa emAM cAlu rahI jaI jaze. .AtmAnI kiMmata karI
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 [paramAgamasAra-238] haze to te nahIM chUTe...' ane jeNe AtmAnI kiMmata karI haze ene maraNa thavAM chatAM e kiMmata nahi chUTe. e, e bAju ja DhaLaze. jenI kiMmata ApI haze e bAju ja DhaLaze. enAM pariNAma bIje DhaLaze nahi. vedanA UpaDI hoya, lyo ! maraNa vakhate prANa chUTavAno kALa hoya ne tyAre vedanA vizeSa UpaDe che. pachI koIne vadhAre cAle, koIne chellI kSaNomAM hoya, e bIjI vAta che. paNa prANa chUTe tyAre vedanA ghaNI thAya. tyAre paNa jenI kiMmata ApI haze e nahi chUTe. ema vAta che. (svarUpa) oLakhavuM, bhAna thavuM, anubhava thavo e to bahu ja camatkArIka viSaya che. enI zaktinI to mahimA karIe eTalI ochI che. (paNa smaraNa mAtra thAya to paNa tenI kiMmata che). 'kaI take' (thayuM) enI kiMmata che. 'take' enI kiMmata che. enI kiMmata taka upara che. bahu moTI vAta che. kiMmata ApavI, maraNa prasaMge paNa e yAda AvavuM e moTI vAta che. kyAMthI (yAda) AvyuM ? buddhipUrvaka lAvyAM ? buddhi doDAvI hatI e vakhate ? (tyAM) buddhi na kAma Ave. tyAM A vicAravAno prasaMga ja nathI. AvI gayuM kyAMthI ? ema vAta che. ke kiMmata ApI hoya to Ave, nahitara na Ave. ema vAta che. kiMmata ApavI joIe. othe othe paNa AnI ja kiMmata levI ane oLakhIne paNa AnI ja kiMmata karavI. viSaya pheravavo nahi. kiMmata ApavAno jyAM savAla che tyAM satnI - AtmAnI ekanI ja kiMmata ApavI ne bIjAnI kiMmata na ApavI. e viSaya pheravavo nahi, viSaya na pha2vo joIe. potAnA AtmAnI kiMmata karI haze to te nahi chUTe ne jenuM mUlya AvyuM haze te chUTaze nahi, hAjara thaze. hAjara thaze e keTaluM kAma karaze ? ke enI kiMmata rUpiyA - AnA - pAImAM thAtI nathI. rUpiyA - AnA pAImAM ke jagatanA koI padArthathI enI kiMmata thatI nathI. enI barAbarI thaI zake evuM nathI. e bahu muddAno viSaya che ke kiMmata karavI to eka AtmAnI ja karavI, satnI ja karavI ne bIjAM koInI kiMmata karavA jevuM nathI: mahattvano viSaya che. pharI pharIne aMtaramaMthanathI vicAraNIya che, vicAravA yogya che ane ekavAra vicArIne A vAta ghara karI jAya to ene enI kiMmata AvI che ema kAMIka aMze kahI zakAya. nahitara badhuM vyartha jAya evuM che. (samaya pUro thayo che). -
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhana raLavAno kALa che I to maravAno kALa che. A * to kamAvAno kALa che, AtmAnA AnaMdane kamAvAno kALA ja che ene cUkIza nahIM. 240. * pravacana-17 tA. 16-5-1983 (paramAgamasAra, bola) 240. "dhana raLavAno kALa che I to maravAno kALa che.' duniyAthI UMdhI vAta che. gurudeva kahetAM ke A to jagatanI sAme baLavo pokArIe chIe. AkhuM jagata je bAjuM DhaLeluM che, duniyAnI doDa je bAju che enAthI A taddana UlaTI vAta che, ThIka ! "dhana raLavAno kALa che I to maravAno kALa che. AhA...! loko TiMgAI gayA che. evA TiMgAI jAya che ke jANe e sarvasva che ane e sarvasva jANIne AMkho mIMcIne keTaluM ahita thAya che (e joyA vagara) enI sAme AMkha mIMcIne e kAma kare che. e AtmA che ne ! nirdoSa paramAtmA che eTale sarvane khyAla Ave che. game te prakAranAM nahi karavA yogya kArya karatAM hoya evA jIvane paNa khyAla to Ave che ke A sAruM to nathI. kemake prasiddhapaNe keTalAMka kAryo
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 [paramAgamasA2-240] to sArA nathI. emAM nyAya toLavAnI jarUra che nahi. e vivAdAspada viSaya ja nathI. evA je kAryo karanArA che ene paNa aMdaramAMthI Conscious bite kare che ema cAlu bhASAmAM nathI kahetAM ? eTale nirdoSa paramAtmA eno pratikAra kare che. chatAM paNa enI sAme AMkha mIMcIne, ene avagaNIne AtmAne avagaNIne e prakAre je saMsAranA kAryomAM dhase che (tene) kahe che (ke) maravAno kALa che ! jIvane janma-maraNanuM e kAraNa che, paribhramaNanuM kAraNa che. dRSTAMta utkRSTa lIdho che. raLavAno kALa che te maravAno kALa che. A to kamAvAno kALa che. bIjI kamANI karavAno kALa che. manuSyabhava prApta thayo e to kamAvAno kALa che. AtmAnA AnaMdane kamAvAno kALa che. ene cUkIza nahi. Ama (vAta) che. jema sAmAnya rIte (lokomAM) eka lokokti thaI gaI che ke bhAI ! A kamAvAnI mosama che. 2LavAnI A mosama che ane atyAre to khAvuM, pIvuM, ArAma ane bIjAM vyavahAranAM kAryo gauNa karIne barAbara kamAvAnI mahenatamAM lAgI javuM joIe. pachI je karavuM haze te karIzuM paNa ekavAra kamAI lyo. evI je potAnA sukhanI, anukULatA ane lAbhanI vRtti pAchaLa ekavAra vartamAna pratikULatAone gauNa karIne e lAbha meLavavA mATe jIva tatpara thAya che, prayatnavaMta thAya che. enAM karatAM paNa vizeSa A vAta thoDI evI che ke je koI jIvane potAnI buddhimAM A vAta toLANI hoya, enI tulanA thaI hoya ke anaMta saMsAra maTavAnuM A kAraNa che, sAdi anaMta anaMta samAdhi sukhamAM rahevAnuM A kAraNa che, sarva kALanAM duHkha maTavAnuM ane sarvakALa paryaMta sukha raLavAnuM A eka mULa kAraNa che, enI kiMmata karI hoya; e u52 238mAM AvI gayuM ne jenI kiMmata karI haze e nahi chUTe; - evI jo eNe vicAranI bhUmikAmAM kiMmata karI haze to e ema vicAre che ke pahelAM game tema karIne ekavAra AtmajJAna to karI lauM. janma-maraNano nAza thAya ane janmamaraNano cheda thAya evA mArgamAM praveza to huM karI ja lauM. huM mArganI bahAra chuM. to mArgamAM to praveza karI ja lauM. AgaLanI vAta to vizeSa vizeSa pachI pUrNa thavA sudhInI karavAnI bhale bAkI che e khyAlamAM che
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 163 paNa emAM praveza to ochAmAM ocho karI levo joIe. jethI janma-maraNanI je anaMtatA che, anaMtAnubaMdhI kaSAyanI je anaMtatA che, karma baMdhAvAnA paraMparAnI je anaMtatA che e anaMtatAno to cheda thaI jAya. e aMtamAM AvI jAya. pachI ene khalAsa karavuM (eTaluM agharuM nathI.) ATaluM badhuM enuM phaLa che ! ATaluM moTuM phaLa che evuM jyAre lAge che) tyAre e badhAM kAryone gauNa karIne AkhA saMsArane UDADIne - vRttimAMthI to AkhA saMsArane UDADIne, jagata ISTa nahi AtmathI' . e vRttimAM AvIne e sva-kAryamAM aMtaraMga puruSArtha kare che). ene ema lAge che ke A to kamAvAno (kALa che). AtmAnA AnaMdane kamAvAno kALa che, ema lAge che. bahAramAM dhana raLavAno kALa che ema nathI (lAgatuM). eka bIjo bhAsa paNa enI aMdara (thAya) che. ene ema lAge che ke atyAre A jIvane manuSyabhava maLyo, manuSya paryAyane prApta thayo, A manuSyanI dazA thaI, uparAMta sanmArganA AMgaNA sudhI AvavAnuM thayuM, A sanmArga che, satyamArga A che, tyAM sudhI pahoMcavAnuM . samajavAnuM thayuM - nakkI A bhava bhavanA abhAva mATe ja Avelo che ! ene evo aMdarathI bhAsa AvI javo joIe ke have mAruM bhava bhramaNa khalAsa thavAnuM che, e) nizcita vAta che. eTalA mATe ja A badhI paristhiti UbhI thaI gaI che, nahitara A paristhiti UbhI thAya nahi. ema ene lAgavuM joIe. jaina darzanamAM ke ajaina darzanamAM dharmanA kSetramAM to aneka jIvo pravRtti kare che, paNa jaina darzanamAM rahelAM paNa sanmArgane prApta thatAM nathI. to ajaina darzanamAM to e mArga ja nathI (eTale) prApta thavAno prazna raheto nathI. to pachI mane sanmArga maLyo A sanmArga che ema mane jANavAmAM maLyuM, mArAM zraddhA ane jJAnanI samakSa e vAta AvI, ene ema aMdarathI bhAsavuM joIe . bhaNakAra Avavo joIe ke kharekhara mAruM hita karavAno pUrepUro samaya ane pUrI taka mane maLI che ane tethI have AtmAno AnaMda na maLe tyAM sudhI huM jaMpIza nahIM ! eTalo aMdarathI upADa Ave, enI dhagaza UbhI thAya to e ene cUke nahi, nahitara e manuSyabhavane cUkI jAya che. A paristhiti UbhI thAya che. A to saMketa karyA che gurudevazrIe, potAnA hitanA mArge caDe evA jIvanA pariNAma kevA
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 [paramAgamasA2-240] ? kevA thAya ? kevA pariNAma enA hoya ? enAM saMketa karyA che. e pariNamananI yogyatAmAM ghaNI ghaNI vAto che. paNa emAMnI keTalIka vAta prasiddha karIne gayA che. ene ema na lAge ke A dhana raLavAno kALa che. zuM karIe amAre dhaMdho che, dhaMdho to AjIvikAnuM sAdhana na hoya (ane) karavo paDe e bIjI vAta che. paNa paramArtha mArgane gauNa karIne ekAkAra thaIne e pravRttimAM lAge e to ene karavA yogya nathI. UlaTAnuM jene AnI - A mArganI kiMmata AvI che ene pravRtti karavI paDatI hoya topaNa e pravRttino saMkSepa karIne, pravRttine TUMkAvIne A mArgamAM potAno prayatna karavAno samaya kADhI lye che. game tevAM kaparA saMyogomAM, game tevA AkarA udayomAM paNa e potAnuM kArya karavAno samaya kADhI lye che. Ama che. samayanI ghaNI kiMmata che. Ama samaya khUTavAno nathI. jIva anaMtakALa paryaMta rahevAno che eTale Ama to samaya khUTavAno nathI, paNa chatAM ahIMyA e vAta nathI. nahi to vaLI koI ema kahe ke ema to jANavA maLyuM che ke amAro AtmA zAzvata che zAzvata padArtha che, eTale ene kArya ka2vAno sAme kALa paNa zAzvata che (mATe) game tyAre kArya karaze. e vAta A mArgane anukULa nathI, pratikULa vAta che. ema che. A kALamAM AvI UMcI UMcI vAta kema aMgIkAra karI zakAya ? ame (to) sAdhAraNa rahyAM. pUjA-bhakti karIe, dayA-dAna karIe. bAkI AvI UMcI vAta ame kyAMthI karI zakIe ? kahe che ke e AtmA svarUpanI cAha maTADanAra bahirAtmA che. eTale ene bahirAtmapaNAnuM jora ghaNuM che. bahirAtmA to anAdino che paNa (atyAre) aMtarmukha thavAno viSaya sAme Avyo ane ene haDaselo mAryo, anAdara karyo ! e paNa moTuM karIne !! jagatamAM evI eka kuTila nIti che ke moTA karIne mAre. zuM kare ? mAna, sanmAna ApIne mArI nAkhe. e moTA karIne mAre' ema kahe che. e badhI kuTila nIti che. ene kUTanIti kahevAya che. aMdaramAM Azaya e hoya... ke (e) bahumAna ApavA lAyaka hoya ke na hoya ene mAna Apone ! pachI ene lUMTI lyo !! enI pAsethI dAna meLavavuM hoya to dAna meLavI le ne bIjA kAma karAvavA hoya to bIjA kAma karAvI lye.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 165 ema ahIM kahe che ke A tamArI vAta bahu UMcI mAro haDaselo ! mUko abharAImAM ! amAre A kAmanI nathI, ame to nAnA mANaso chIe. e kuTila nIti che. enI aMdara bahirAtmapaNAnuM jora che. "anubhava prakAzamAM e vAta "dIpacaMdajI karI gayA. ahIMyA to ema kahe che ke AtmAnA AnaMdane kamAvAno A kALa che. ema tane tArA mATe bhAsavuM joIe ane enA mATe ja tArI saMzodhaka vRtti pUrepUrI pAchaLa paDI javI joIe. ekavAra e pUro pAchaLa paDe ane ene potAnuM kArya na thAya e koI kALamAM - traNekALamAM nahi banI zakavA yogya kArya che. kyAre paNa evuM banatuM ja nathI. eTale ema kahe che ke "...ene cUkIza nahi.' e 240 bola thayo. nija avalokanamAM rAganuM ane paryAnuM lakSa choDAvavAno hetu che. temaja ekAMta para taraphanA valaNano pravAha badalAI sva tarapha valaNa thAya tevo hetu che. paralakSI jJAna vaDe mAtra tarka-yuktithI anubhavamAM AvatA bhAvonuM - bhAvabhAsana thaI zake nahi, tethI tevI abhyAsanI ayogya paddhati badalIne bhAvabhAsana thAya, tevo khAsa hetu che. svabhAvanA bhAvamAsanathI svabhAvanuM lakSa thatAM, rAga ane paryAyanuM paralakSa sahaja chUTe che. yathArthapaNe avalokana thavAnuM phaLa paryAya buddhi chUTavAmAM Ave che. kAraNake A anubhava paddhati che. paryAyabuddhimAM dInatA Ave che. -pUjya bhAIzrI (anubhava saMjIvanI-1184)
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubharAganI mIThAza jIvane mArI nAkhe che ane parasattAvalaMbI jJAnanI mIThAza paNa jIvane mArI nAkhe che.' 241. pravacana-18 tA. 16-5-1983 (paramAgamasAra, bola) 241. zubharAganI mIThAza jIvane mArI nAkhe che ane parasattAvalaMbI jJAnanI mIThAza paNa jIvane mArI nAkhe che.' be vAta karI che. jIvanAM je pariNAma che e pariNAmamAM jIva haThathI paNa para viSayono tyAga karI zake che. zuM bane che jagatamAM ? ke jagatanI aMdara manohara viSayo che, pAMca indriyone suhAtA viSayo che. eno tyAga to jIva haThathI paNa karI zake che, paNa aMdaramAM e prakAranAM pariNAma karatAM je zubhabhAva thAya che, enI mIThAza ene rahI jAya che ane e ene mArI nAkhe che, ema kahe che. zubharAganI mIThAza jIvane mArI nAkhe che.' Ama kahe che. jIva phasAI jAya che. je enuM zuddhAtma svarUpa che, vItarAga svarUpa che enI vItarAgI pariNati UbhI karavAM mATe karavo joIe e cheda karavAne badale azubhane zubhAzubha pariNAmano cheda choDIne zubhamAM lIna thAya
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * * * * * * * . ; ane kAkA ja mata kAra , * : - Af=', ' * * * * * * * * * * kahAna ratna saritA : 167 che, zubhanI mIThAzamAM rokAya che . e ene mArI nAkhe che. eTale ene vItarAgatAmAM AvavA deto nathI. e apasiddhAMta che ke azubha choDIne zubha karatAM karatAM zuddhatA thaze - e apasiddhAMta che. apasiddhAMta eTale viruddha siddhAMta che, UluTo siddhAMta che. rAga karatAM karatAM vItarAgatA thAya evuM kadI bane nahi. - zrImadjI lakhe ke lohIthI lohIno DAgha jato nathI.' lohIthI lohIno DAgha na jAya, pANIthI lohIno DAgha jAya. e paNa nirmaLa pANIthI jAya), ema kahevuM che. " kahe che ke "zubharAganI mIThAza jIvane mArI nAkhe che..... bahubhAga jIvo dharmanA kSetramAM AvatAM azubha choDI ane zubha pravRttimAM sahajapaNe ja pravarte che. bIjo upAya nathI. azubha choDavuM joIe ane zubhamAM AvavuM thAya evI to eka sAdhAraNa prakriyA bane ja che. zuddhatA utpanna thayA pahelAM paNa (AvuM to bane ja che. chatAM paNa e zuddhatA te jIvone utpanna thAya che ke je jIvone e zubhanI mIThAza na rahe tene. je jIvone e zubharAganI mIThAza rahI jAya che ene vItarAgatA ane zuddhatAnI utpatti thaI zakatI nathI, Ama che. kemake eNe tyAM zubhanI kiMmata karI ane zuddhanI kiMmata karI nahi. gurudevazrI eka daSTAMta ApatAM ke jema koI bAjarAnuM moTuM ThaMDuM thAya, evuM rAkhyuM hoya. A Uge che) ne ! sIdhe sIdho sAMThAnI jema Uge che. upara enuM ThaMDuM jAme. moTuM jADuM bothAM jevuM bAjarAnuM ThaMDuM hoya. enuM vajana hoya, 500 grAma bAjaro bharelo hoya evuM moTuM ThaMDuM hoya. Ama babbe vaitanA kUMDAM thAya che. eno sAva pAtaLI saLI jevo choDa na hoya. eno evo pAtaLI saLI jevo choDa na hoya. e mAthoDuM UMcuM hoya tenA upara e ThaMDuM UbhuM hoya to ene TakAvanAra enI nIce je rADuM che e paNa moTuM jADuM hoya che. ene "rADuM kahe che, sAMTho hoya che. ema sabaLamAM sabaLa puNyanAM pariNAma thAya ene upara jaIne je zuddhatAnA pariNAmarUpI phaLa Ave che to paNa jene bAjarAnI mIThAza joIe che ene khaDanI kiMmata nathI. bharoTA baMdha khaDa thAya ! udAra mANasa hoya - zrImaMta mANasa hoya e ema kahe ke pAMjarApoLamAM mokalI do. e khaDanA mAre paisA UpajAvavA
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 piramAgamasAra-241] nathI. mAre tyAM dhanadhAnya eTaluM pAke che, puNyane kAraNe eTalo pAka che ke AnI vakhAro bharAya che ne enA paNa huM dAna daI chuM. khAtAM- pItAM vadhe che), karavuM zuM enuM ? ene paNa dAnamAM dauM chuM to pachI A khaDanA bharoTAne sAcavIne mAre zuM karavuM che) ? mokalI do ene ! enI najara khaDa upara hotI nathI. ema je zuddhatAmAM kevaLajJAnanA ane siddhapadanAM pAka pAkavAnA che, evA mArge cAlanAra mokSamArgI jIvane vyavahAra ratnatrayanA kAraNe UMcAmAM UMcA zubharAganAM nimitte UMcA puNyanA karmanAM daLIyA baMdhAya e baMdhananI sAme e apekSA rAkhIne jove to e mokSamArgI nahi ! jema koI zrImaMta hovA chatAM khaDanAM bharoTAne sAcave to e enI zrImaMtAI nahi ! ATaluM ATaluM anAja pAkavA chatAM e lobha karIne khaDane sAcave to enI zrImaMtAI nahi. ema ahIMyA kahe che ke vItarAgatAnI je kiMmata che enI pAse rAganI zuM kiMmata che ? UMcAmAM UMcA vyavahAranA rAganI paNa emAM koI kiMmata nathI. e paristhiti mokSamArgI jIvanI hoya che. e mokSamArgI jIvanI vAstavika sthiti che. ene ahIMyA pradarzita kare che. zubharAganI mIThAza jIvane mArI nAkhe che. emAM e rokAI jAya che, AgaLa vadhato nathI, vItarAgatA utpanna karI zakato nathI. ethI AgaLa cAlIne . ema kahe che ke, "parasattAvalaMbI jJAnanI mIThAza paNa jIvane mArI nAkhe che. parasattAvalaMbI jJAna (eTale) bIjA padArthane lakSamAM rAkhIne, bIjAM padArthane avalaMbIne utpanna thayeluM jJAna, vAMcI vAMcIne thayeluM jJAna, sAMbhaLI sAMbhaLIne thayeluM jJAna. athavA AtmAnAM avalaMbane je jJAna utpanna thavuM joIe . jJAna bhaMDAranA avalaMbane jJAnamAMthI jJAna AvavuM joIe, ene choDIne anya dravya ane anya bhAvamAM kheMcAIne je jJAna utpanna thAya tene parasattAvalaMbI jJAna kahe che, ane e jJAna ene sAruM lAge, mIThuM lAge vAha ! mane ghaNuM jJAna che ! e jJAna paNa jIvane mArI nAkhe che. A vidvAnone cetavyAM che. dharmanA kSetramAM be prakAranI prakriyAvALA jIvo che. jJAnanI kriyAvALA ane zubharAganI kriyAvALA - (ema) be prakAranAM pariNAma kriyAvALA jIvonI sthiti joIne A vAta karI che. je zubharAganI kriyA karavAvALA jIvo
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA. 169 che ane zubharAganI mIThAzamAM che e paNa marelAM che. (e paNa) marI gayA ! enuM janma-maraNa nahi maTe ane jJAnanI kriyAmAM paDelAM, zuddha aMtara sattAne avalaMbIne jJAna karavAne badale ene choDIne bahAramAM zAstra (vAMcIne ane bIjAM pustakone sAMbhaLIne e prakAre jJAnano vikAsa thayelo mAne che, ghaNuM jJAna prApta karyuM ema mAne che, enI ene mIThAza che . (e paNa marelAM ghaNAM jIvo pAse eka vAta karavA mATe aneka zabdothI e vAtane vyakta karI zake koI evI bhASA zelI hoya. e prakAre potAnA jJAnane anurUpa bIjI bahAranI vANI Adino paNa yoga hoya. pachI evI mIThAza thaI jAya... evI mIThAza thaI jAya... vAha ! A ja sarvasva che jANe ! (ahIMyA kahe che) ene aMtarmukha vaLavAno avasara Avato nathI. eka jagyAe bola che. AgaLa pAchaLano khyAla nathI. AvI gayo hoya to tamArA khyAlamAM (haze). jene kSayopazama jJAnanAM athavA indriya jJAnanAM rasa caDyAM che, tene artIndriya jJAnano rasa caDaze nahi.', evI eka vAta AmAM paramAgamasAramAM che. eTale mana ane buddhithI bhale e cAre anuyoganA viSayanuM adhyayana karIne jJAnanA udhADanA rasamAM caDI jAya ene indriyajJAnano rasa che ema kahe che. ene parasattAvalaMbI jJAnanI mIThAza che ema kaho ke ene indriya jJAnano rasa che ema kaho, banne eka ja che). ene atIndriya jJAnI evo AtmA rucyo nathI. ene atIndriyajJAna svarUpI AtmA rucyo nathI ane atIndriya jJAnanI mIThAza ene levI che e vAta rahI nathI. viruddha pakSamAM e Ubho che, ema kahevuM che lyo ! virodha pakSamAM e Ubho che. indriyajJAnanI mIThAzavALo jIva virodha pakSamAM Ubho che. indriyajJAnanI mIThAza - kSayopazamajJAnanI mIThAza AtmAthI virodhapakSamAM che. e sauthI vadhAre phasAvAnuM kAraNa che. kemake eno viSaya pAchAM zAstro hoya jo ke paMDitono saMsAra ja zAstra che. paMDitono saMsAra zAstra che. e zAstramAM Ave che ha, pAchuM ! A vAta paNa zAstramAM ja Ave che ! 'ToDaramalajIe zarUAtamAM lIdhuM che ke, paMDitono saMsAra che te zAstra che. kema ema kahyuM ? ke je parasattAvalaMbI jJAnathI saMsAranuM paribhramaNa cAlu
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 piramAgamasAra-241] rahe che, evuM ja parasattAvalaMbI jJAna teNe enI mIThAzamAM rokAIne cAlu ne cAlu rAkhyuM che ane tethI ene para tanmayatA ane para-sanmukhatA TaLatI nathI ane sva-sanmukhatA ene thatI nathI. A paristhiti UbhI thAya che. e jIvane mArI nAkhe che. eTale bhAvamaraNa ane dravyamaraNanuM e kAraNa thAya che. tethI UMdhI dizAmAM e viSayane kiMmata ApIne jarAya AgaLa vadhavA jevuM nathI. bolo ApaNe sAtamAMthI cha divasa (svAdhyAyanA) karavAM ke na karavAM? karavA joIe ke na karavAM joIe ? e to bIjAM dhvaninI apekSAe che. A Cross argument che. ema kahe che ke bhagavAnanI je divyadhvani che e evI che ke sAMbhaLanArA zrotAone, dharmIne paNa ema lAge che ke jANe bhagavAna amArA kAnamAM amRta reDe che ! amRtanI dhAra kare che ema lAge che. paNa ema lAgavAnuM kAraNa bIjuM che. aMdaramAM je AnaMda amRta che ne! enuM ene lakSa thAya che. aMtaralakSamAM e vikAsa kare che ne ! eTale enA upara Aropa jAya che. bhagavAnanI vANImAM je puNya atizaya che (eTale) mIThAza che, avAjanI mIThAza jarUra che, asAdhAraNa che, atizaya che. jagatanA koI svaramAM evI mIThAza hotI nathI. bhale saMgItanA svara(ne) loko susvara kahIne enI mIThAza mANatAM hoya ane karkaza dusvarane kaDavo gaNavAmAM Avato hoya topaNa bhagavAnanI je vANI che enI mIThAza alaukika mIThAza che ! evuM hovA chatAM paNa je jIvo zuddhopayogamAM DUbe che, tyAM samosaraNamAM paNa DUbe che hoM...! samosaraNamAM lAkho jIvo vAraMvAra svarUpamAM DUbe che - e mIThAzane choDIne (DUbe che) ke rAkhIne ? e dhImI dhAra che, amRtanI dhAra che ene choDI de che ke nahi ? ethI paNa vadhAre amRtamaya je aMdaranuM AnaMdanuM pariNamana che, e kharekhara amRta che ! emAM lIna thavAmAM e bhagavAnanI vANIne sAMbhaLavAno eTalo kALa choDI de che. upayoga chUTI jAya che. sAMbhaLavAno upayoga tyAM hoto nathI. paNa bhagavAna sAme beThAM che, saMbhaLAvI rahyAM che ane tuM upayoga na de ? e to aviveka nahi kahevAya ? paNa bhagavAna vANImAM ema kahe che ke tuM aMdaramAM lIna thA ! bhagavAnanI AjJA pALI e ja bhagavAnano
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA - 171 viveka che. vANI sAMbhaLavI e to enI pAse aviveka che ! viveka nathI paNa e aviveka che. kemake para sanmukha rahyo, sva-sanmukha na thayo, to AjJA mAnI nahi . ema thaI gayuM. thoDuM aTapaTuM lAge jarA ! mumukSu - sIdhuM che. pUjya bhAIzrI - ekadama sIdhuM che. sIdhuM che zuM ? ekadama sIdhuM che. aMtarmukha thavuM emAM ADuM zuM? emAM to kAMI bIjI ADaza ja nathI. ekaluM aMtarmukha thavuM e to ekAMte satyanuM ArAdhana che, satya svarUpanuM ArAdhana che. e ekAMte vItarAga mArga che. e sivAya bIjo koI mArga che nahi. . (ahIMyA kahe che). "zubharAganI mIThAza jIvane mArI nAkhe che ane parasattAvalaMbI jJAnanI mIThAza paNa jIvane mArI nAkhe che." A viSaya jyAre ApaNe vizeSapaNe jJAnanI prakriyAmAM UbhA chIe tyAre vizeSapaNe vicAravAM yogya che. ApaNe tyAM je viSaya cAle che te svAdhyAyanI prakriyAno viSaya vizeSa cAle che. ane emAM sAMbhaLavuM ane vAMcavuM - carcA Adi karavI ema be-traNa prakAre enI pravRtti cAle che, paNa enI aMdara A vAta dhyAna kheMcavA jevI che ke e sarva pravRttino udaya cAlato hoya to paNa lakSamAMthI e vAta khasavI na joIe ke A parasattAvalaMbI jJAna che enI kiMmata nathI. enI kiMmata ApavA jevI nathI ane emAM kAMI UghADano vikAsa thAya to enI mIThAza vedavA jevI nathI. mumukSu :- bahu AkarI vAta che ! pUjya bhAIzrI :- AkarI to bhAI ! jyAM sudhI ene na ghUTe tyAM sudhI (lAge). ekaDo paNa Akaro hato ! kyAM sudhI ? ke jyAM sudhI ghUMTato hoto tyAM sudhI. hato ke nahi Akaro ? atyAre koI kahe che ke ekaDo Akaro che, temane zIkhavo ? ke nahi. prazna :- A je parasattAvalaMbI jJAna kIdhuM ne, e kyu. kahevAya ? samAdhAna - A badhuM zAstrajJAna che, zAstranA avalaMbane jJAnano jeTalo ughADa ne vikAsa thAya che... e badhuM parasattAvalaMbI jJAna che. mithyASTi jIvane enI mIThAza Ave che, e ene mArI nAkhe che. samyagdaSTi jIvane aMga-pUrvano ughADa thAya, gaNadharadevane eTalo badho ughADa hoya ke aMtarmuhUrtamAM bAra aMganI racanA kare ! emAM cAre anuyoga upara ane mIThAza -pUrvano uSA nA kare !
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17ra [paramAgamasAra-241] AvI jAya. 12 aMga eTale ? lakhyAM lakhAya nahi. lakhavA beso to lakhavAmAM pUruM paDe nahi. eTalo kSayopazama ! aMtarmuhUrtamAM eTalo vikAsa thAya ! eTalAM bheda-prabhedamAM upayoga pharI vaLe, chatAM mokSamArgI jIvane evA parasattAvalaMbI jJAnanI mIThAza AvatI nathI. eTaluM to nahi, rahasyapUrNa ciThThImAM e vAta karI ke koI mokSamArgI jIva parasattAvalaMbI jJAnane mokSamArga kahe nahi. ThIka ! paNa zAstra race che ne gaNadharadeva ? (paNa) ene mokSamArga kahetAM nathI. je svasattAvalaMbI jJAna che ane mokSano mArga kahevAmAM Ave che. e rIte e viSayane vizeSapaNe vicAravA jevo che. (samaya thayo che). jJAna sukharUpa che, te vedanathI samajAya, to svarUpa-nizcaya thAya. svarUpa-lakSa thAya. jJAnane vedanathI jANavA arthe parapraveza bhAvarUpa mithyA anubhavane avalokanathI samajavAno prayAsa karavo ghaTe. je jIva mokSArthI thaIne, niSpakSapaNe potAnA vartatA doSanuM avalokana kare, tene doSathI utpanna duHkha-te rUpa vibhAva svabhAva vedanathI samajAya. vedanathI - anubhavathI samajavAnI rIta dvArA jJAnane jJAna-vedanathI samajatAM svabhAvanuM - astitvanuM grahaNa thAya. jJAna svayaM vedyavedakapaNe varte tyAM svasammukhatA ja thAya. anya upAya para sanmukhatAno abhAva thato nathI. pUjya bhAIzrI (anubhava saMjIvanI-1208)
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ jeNe jIvana kALamAM saMyogano viyoga sAthe ja bhAvyo * ja che, anukULatAmAM paNa enA viyoganI bhAvanA bhAvI che. tene tenA viyoga kALe kheda nahi thAya. 24ra. pravacana-19 tA. 10-5-1983 (paramAgamasAra bola - 242). jeNe jIvana kALamAM saMyogano viyoga sAthe ja bhAvyo che, anukULatAmAM paNa enA viyoganI bhAvanA bhAvI che tene tenA viyoga kALe kheda nahi thAya.' A jagatamAM sarva saMsArI prANIone potAnAM iSTa saMyogano viyoga thatAM duHkha thAya che ane kheda thAya che, enuM kAraNa zuM ? AtmAne saMyoga zuM zuM che e vicArIe to A zarIra paNa ene saMyogarUpa che ke jeno viyoga thavAnuM nizcita che. zarIrano viyoga thAya che te bhAgye ja samajAvavAnI jarUra che ke bIjAM saMyogo - kuTuMbaparivAra, makAna, dhana, dhAnya e sarvano viyoga thavAno che. e samajAvavAnI jarUra rahetI nathI. bahAramAM paNa dhaMdhAmAM nukasAna jAya to lakSmIno . paisAno vyaya thAya
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ [paramAgamasAra-242] 174 che. kuTuMba-parivAramAM jenA-jenA AyuSya pUrNa thAya, cAhe ochI uMmara hoya ke vadhAre uMmara hoya, AyuSya pUrA thAya eTale te te sabhyano viyoga thAya che. sarvane e anubhavagocara che. e sivAI paNa bahAramAM aneka pheraphAro thAya che. emAM potAnI anukULatA jyAM-jyAM vicAravAmAM AvI che, jyAMjyAM nirNaya karavAmAM Avyo che te-te padArthono viyoga thAya che, tyAre jIvane duHkha thAya che ne kheda thAya che, Avo kheda ane duHkha thAya e koI icchatuM nathI. potAne duHkha thAya ke potAne kheda thAya ema koI icchatuM nathI . sAmAnya rIte ema vicAravAmAM Ave che ke, je - te padArthono viyoga thAya te-te padArthono saMyoga thAya to duHkha na thAya, kemake viyogane duHkhanuM kAraNa ane saMyogane sukhanuM kAraNa mAnavAmAM AvyuM che. paNa e prakAre saMyoga pharIne pAcho prApta karavo - viyoga thayelo saMyoga prApta karavo e jIvanA adhikAranI vAta nathI. bhale (e) icche to paNa enA adhikAranI vAta nathI. ane A mRtyu Adino viyoga (pAcho prApta karavo) e to azakya che. jagatamAM koI prANI (no) vImo utarAvyo hoya to paisA Ave paNa enAthI jiMdagI pharIne AvatI nathI. e paisAthI jiMdagI pharIne AvatI nathI. (mATe) e (viyogathI utpanna thayeluM) duHkha nahi maTe. mANasa gharamAMthI cAlyuM jAya ane enI badalImAM rUpiyA Ape to enAthI duHkha maTatuM nathI. ane evI rIte duHkha maTatuM hoya to-to mANasane vecavAnA prasaMgo banatA hota ! paNa evuM to banatuM nathI. (mATe) ahIMyA zrIguru ema samajAve che ke, ame tane duHkha maTavAno upAya batAvIe chIe. AvuM du:kha kema maTe ? eno upAya ame tane batAvIe chIe ane te upAya e che ke, 'jJAnamAtra'thI tane duHkha maTaze !! jJAnamAtrathI ja (eTale) samajaNamAtrathI ja tane duHkha maTaze. tane emAM bIjo koI parizrama karavAnI AvazyakatA nathI, ema kahe che. ahIMyA e viSaya che. 242. eno viSaya e che ke, jIvanakALamAM eTale A jiMdagImAM jyA2thI janma thAya che ane mRtyu paryaMtano je vacceno Period che ene 'jIvanakALa' kahevAmAM Ave che. e jIvanakALamAM aneka prakAranAM saMyoga thAya che. makAnanuM vAstu lIdhuM hoya (to) e (jIvane) saMyoga che, prastuta bola che -
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 175 (e jIvanA) parivArane paNa (saMyoga che). jene karmanA udaya sAthe saMbaMdha che; A nokarma kahevAya che, enuM je phaLa che e badhuM (nokarma che). saMyogaviyoga badhuM nokarmamAM jAya che. aMdaramAM karmano udaya che. e saMyoganA kALamAM viyoga sAthe ja bhAvyo hoya, ema (kahevuM che). eTale zuM ? ke jyAre saMyoga thAya tyAre ja evo vicAra sAthe hAjara hoya ke A saMyoganI mIThAza bhAvavA jevI nathI. kemake Ano viyoga thavAno che. che, ne che. kAM to enI hayAtImAM eno viyoga thAya ne kAM to pote ahIMthI cAlyo jAya ne eno viyoga thAya. saMyoganA kALamAM viyoga bhAve e kAMI prasaMgane ucita che ? lyo, ThIka ! mANasa ema kahe ne ke, bhAI ! lagnanA TANe marasiyA na gavAya !' lagna thatAM hoya tyAre zokanA prasaMganAM gIta na gavAya, harakhanA prasaMganAM gIta gavAya. e lokikamAM evuM bane che. paNa e duHkhanuM kAraNa che, (ema ahIMyA) kahe che, ThIka ! prazna :- to pachI amAre badhAMe kyAM vasavuM ? samAdhAna :- vasavAnuM to.... pote potAmAM - AtmAmAM vaselo che enuM bhAna karavAnuM che !! vasavAno savAla nathI, vaselo ja che, pote potAmAM - AtmAmAM anaMta guNanAM parivAra sAthe vaselo ja che. enuM bhAna karavuM ke mArAmAM kevaLajJAna Adi anaMta zaktio che. e zaktionI keLavaNI, e zaktiono vikAsa huM samyak prakAre karuM. to ene enA nivAsasthAnathI to kyAreya dUra javAno savAla nathI. AtmAnA guNa che e saMyogI tattva nathI. zarIra, makAna, kuTuMba-parivAra e badhI saMyogI cIja che ke jeno viyoga nizcita che. svIkAre ke na svIkAre, mAne ke na mAne, gaNe ke avagaNe paNa eno viyoga nizcita che, che ne che. (koI ema) kahe ke saMyoga kALe ene (viyAMgane) yAda na karavuM ! kemake e viyoga gamato nathI. saMyogakALe viyogane yAda kare to gamato nathI kemake enI mIThAzane emAM Dakhala pahoMce che. je saMyoganI mIThAza vede che - A rUpiyA AvyAM, A makAna AvyuM, kuTuMba-parivAramAM navAM-navAM sabhyo AvyAM, dIkarAno janma thAya, dIkarIno janma thAya, sagapaNa lagna kare tyAre sArAM vevAI-vevalA maLe, ne rAjI-rAjI thAya !! e je rAjIpo ne
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 piramAgamasAra-242]. mIThAza che e enA duHkhanuM mULa kAraNa che. e vAta ahIMyA samajAve che. jagatamAM A viSaya ajANyo che. kemake (loko) ema kahe che ke, "lagna TANe marasiyA na hoya !" eTale eno artha e che ke harakhanA TANe - saMyoganA kALe viyoganI vAta na hoya, gurudevazrI kahetAM ke, bALaka janme che (tyAre) enI mAtA ane godamAM le che. jamyA pachI ene godamAM le che tyAre te putrAdino saMyoga thayo ema kahevAya che. paNa e bALakane e mAtAno saMyoga thayo ane mAtAnI godamAM e gayuM e pahelAM ja e viyoganI godamAM gayeluM che. mAtAnI godamAM gayAM pahelAM ja e viyoganI godamAM gayeluM ja che, kemake maryAdita kALanuM AyuSya laIne Avelo jIva che. koIpaNa paryAyamAM . cAre gatimAM - deva thAya, manuSya thAya, Dhora-pazupakSI tiryaMca thAya ke narakamAM jAya . enI mudata nakkI thayelI hoya che. AgaLanA (pUrvanA) bhavamAM e mudata nakkI thAya che, pachI eno amala thAya che, e to eno nirNaya thaI gayA pachI thAya che. AvatA bhavanuM AyuSya ahIMyA nizcita thAya che pachI maraNa thAya che pachI bIjA bhavamAM) e AyuSya bhogavavAno amala zarU thAya che. (mATe ahIMyA) kahe che ke, e saMyogono viyoga sAthe ja bhAvyo che, eTale pUrvakarma anusAra saMyoga thayo - zarIrano saMyoga thayo, paisAno saMyoga thayo, makAnano saMyoga thayo tyAre enA harakhane nahi vedatAM ema kahe che. enA harakhane nahi vedatAM enA viyoganuM jJAna sAthe rAkhavuM, bhAna sAthe rAkhavuM. nahitara harakha veDyA vinA raheze nahi. iSTa saMyoga thAya ane harakha kone na thAya ? ema kahe che. e harakha na thAya . e jJAnIne na thAya. jagatanA sAmAnya pAmara prANIone to harakha thAya che paNa jJAnIone evo harakha thato nathI, tethI viyoganA kALamAM te duHkhI paNa thatAM nathI. Ama harakhamAM chalakAtA nathI to Ama viyogamAM) duHkhI paNa thatAM nathI ane je harakhamAM) chalakAya che e duHkhI thayA vinA rahI zakatAM nathI . A paristhiti che. je harakhane veda e duHkhane veDyA vinA rahI zake nahi. enuM duHkhanuM vedavuM anivArya che. nivArI na zakAya evuM che. e nivAraNa ahIMthI che. koI ema kahe ke, A to evI Term - evI Condition tame mUko
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 177 cho ke tame harakha na bhogavo to tamane duHkha bhogavavAnuM na maLe. eTale duHkha na bhogavavA mATe atyArathI amAre amArAM sukhano bhoga devo ! A jarA AkarI zarata che ke sukhano prasaMga hoya ane sukhano anubhava na karavo ? kemake nahitara du:khano anubhava anivArya thaI paDaze ! A kaI jAtanI vAta che ? jarA haLavethI laIe chIe. tattvajJAnano eTalo UMco viSaya nathI. samajI zakAya evo (che). ApaNAM rojiMdA jIvanamAM je prakriyA banI rahI che enA upa2no kudaratI ja haLavo viSaya che. bIjAM tattvajJAnanAM UMcA viSaya AmAM ghaNAM che. paNa ahIMyA to ema kahe che ke, bhAI ! tAre AkharamAM sukha joIe che ane duHkha nathI joItuM ane sukha joIe che - evI tArI zarata che ! sukha joIe che ane duHkha nathI joItuM - e amArI zarata che. ahIMyA gurudevazrInAM vacanamAM e vAta che ke tuM saMyoganuM sukha bhogavIza to tane viyoganuM duHkha utpanna thayAM vinA nahi rahe. tethI duHkha na bhogavavuM hoya to saMyoganA sukhano tAre bhoga devo paDaze, ThIka ! e vAta karavI ke na karavI, e jarA vicAravA jevI hatI. bhAI ! ame tane sukhano eka rasto batAvIe chIe. tane saMyoganA kA2Ne upajatuM je sukha che e sukhathI paNa tane sAruM - suMdara sukha maLe, evo A upAya che. saMyoganuM sukha to AkuLatAvALuM che. kemake emAM bIjAM kAryo karavAnI upAdhi sAthe sAthe hoya che. ghare aneka harakhanA prasaMgo Ave che pachI eno thAka lAge che e zuM batAve che ? ke, zArIrika parizrama koIe karyo hoya ke mAnasika parizrama karyo hoya, mAnasika parizramanI sAthe paNa zArIrika parizrama to karavo ja paDe che. koInuM svAsthya zArIrika parizrama kare evuM na hoya to e mAnasika parizrama, potAnA dhaNIpaNAne kAraNe upAdhi UbhI kare che athavA upAdhi sahita e prasaMgamAM te pasAra thAya che, tyAre ene prasaMga pUro thayA pachI 'hAza' thAya che ! ke, hAza, badhuM hemakhema pAra paDI gayuM !! ghare dIkarInAM lagna hatAM ne jAna AvI hatI ne moTA-moTA mANaso jAnamAM AvyAM hatAM paNa sAruM thayuM ke kAMI aghaTita banAva banyo nahi, badhuM hemakhema pAra paDI gayuM. e jyAM sudhI pUruM na thAya tyAM sudhI ene Tension bojo rahe che. 2he che ke nahi ? *
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 [paramAgamasAra-242] zArIrika parizrama na karyo hoya (topaNa thAka lAge che). eno artha e che ke, harakhanA prasaMgamAM paNa anya kAryonI upAdhi ane AkuLatA, harakhamAM e gauNa kare che eTale te kALe ene khyAla nathI Avato, paNa pAchaLathI anubhava thAya che ke, hAza ! have nirAMta thaI ! eTale kharekhara te harakhanA prasaMgamAM kalpeluM sukha upAdhi ane AkuLatA sahitanuM hatuM, ema nyAyathI ane vicArathI samajI zakAya che. ahIMyA jJAnI evAM sukhamAM laI javA mAge che ke, ene upAdhinuM sukha nahi paNa nirupAdhika sukha maLe ! ane e sukha kSaNika prasaMga pUratuM nahi. paNa zarU thAya tyArathI anaMta kALa paryata (maLatuM ja rahe). A jIvanamAM ane jIvana badalyA pachI bIjAM bhavamAM jAya topaNa ene cAlu rahe ane bhaviSyanA anaMta kALa paryata cAlu rahe. zAzvata evo je jIvAtmA e jyAM sudhI zAzvata rahe tyAM sudhI ene enA sukhano koI savAla Ubho na thAya, evAM zAzvata mULa sAcAM sukhano ahIMyA upAya che ane emAM saMyoganA kALe saMyoganI mIThAzanuM sukha na bhogave, na tye topaNa ene e kALe AtmAnI zAMtinuM sukha utpanna thaIne e sukha bhogavavAnuM maLe. eTale ke enA (mAnelAM) sukhano bhoga nathI levAto paNa enI upAdhino bhoga levAya che ! enI sAme zAMti maLe che. evo A upAya che. tethI A upAya(ne) ane A mArgane "suMdara mArga' kahevAmAM Avyo che !! - zAstramAM evI gAthA Ave che (ke) Avo A suMdara mArga che, enI he jIvo ! tame prazaMsA karo ! tame anumodana karo ! to tamane e mArganI najIka javAnuM banaze !! eTale eka bahu sarasa vAta ahIMyA lIdhI che ke, je jIvoe . je AtmAoe jIvana kALa daramyAna saMyogano viyoga sAthe ja bhAvyo che, saMyoga thavAnA kALamAM ja eNe enA viyoganuM bhAna rAkhyuM che ke, A saMyoga paNa ekavAra chUTavAno che. tethI mane e anukULatAono saMyoga thayo topaNa enA harakhamAM mAre chalakAvA jevuM nathI ! nahitara viyogamAM enuM Action nuM Reaction duHkhamAM) AvyA vinA raheze nahi. A Science no niyama che . A vijJAnano niyama che. 'Action and reaction are equal and opposite.' 34191 215 6244
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 179 che. A vijJAnano niyama che 'Action and reaction are equal and opposite'. jyAre koI saMyoganA sukhanuM Action kare che - e Action eTale kArya che, tyAre viyoganA duHkhane e nivArI na zake evI paristhiti che. e duHkhane nivAravA mATe ene AtmazAMti ane Atmikasukha utpanna karIne, saMyoganA kRtrima sukhane nahi bhogavavAnI ahIMyA zikhAmaNa ApavAmAM Ave che. ATalI vAta che. sukha be jAtanA, ThIka ! duniyA AkhIne sukhano Problem che samasyA che. che ke nahi ? A 'vijJAna' che, hoM ! Ama dharma' kahevAya che paNa dharmane loko ema samajyA che ke ruDhi-rivAja te dharma che. jainadharmanuM e svarUpa nathI. ruDhi - rivAjarUpa jainadharmanuM svarUpa nathI. jainadharma to AtmA eTale caitanya padArtha ane jaDa eTale acetana padArtha, e bannenuM vijJAna che ane bannenI avasthAo Action - arasaparsamAM ekabIjAMne ekabIjA upara zuM asarakartA che ane zuM asarakartA nathI ? enA guNadharmonuM e vijJAna che . Science che. ahIMyA ema kahe che ke, sukha che e jIvanI eka avasthA che. sukha ane duHkha e jIvanI avasthA che ane jIva ene bhogave che. to duHkhane to jagatano koI prANI icchato nathI. A nirvivAda viSaya che. sukhane sarva prANIo icche che, e paNa nirvivAda viSaya che. to ahIMyA carcA eTalI che ke, sukhanI jAti keTalI ? sAsa. aA sukhanI mukhya be jAti che. eka kRtrima jAti che ane eka akRtrima jAti che, e ahIMyA jainadharmanA vijJAnano viSaya che. saMyoganA AdhAre je sukha bhogavavAmAM Ave che, saMyoganA lakSe, saMyoganA nimitte, saMyoganA kAraNe, anukULatAonA kAraNe, anukULa saMyogone kA2Ne je sukha bhogavavAmAM Ave che ene kRtrima sukha kahyuM che ane koI paNa jAtanA saMyoga vinA AtmAmAMthI utpanna thatuM je AtmAnuM sukha bhogavavAno eka prakAra che, ene akRtrima athavA zAzvata athavA sahaja kudaratI - sukha kahevAmAM Ave che. (mATe) ahIMyA je viSaya che prastuta viSaya che emAM ema kahe che ke, saMyoganA kALamAM utpanna thatuM je kRtrima sukha che, e kRtrima sukha tane bhaviSyanA duHkhanuM kAraNa (che). atyAre ja (e kAraNa) UbhuM thAya che. na nana -
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ [paramAgamasA2-242] bIjo eka Practical viSaya AmAM vicAravA jevo che ke, jyAre koIpaNa padArthanA viyoganA kALe duHkha thAya, pachI e game te prakArano viyoga hoya, e viyoganA kALe duHkha thAya to A dRSTie vicAre to ene sIdhuM samajAya che ke A duHkha kema thayuM ? A jarAka aMdara tapAsavAno viSaya che. (tapAsatAM) ene spaSTa khyAla Avaze ke, A padArthanAM saMyoga vakhate jeTalI mIThAza, jeTalo sukhano anubhava karyo hato, enuM A Reaction (pratyAghAta) AvyuM che, enuM A Reaction che. e samajI zakAya evo viSaya che. 180 eTale ahIMyA gurudevazrI e samajAve che ke, jeNe jIvana kALamAM saMyogano viyoga sAthe ja bhAvyo che,...' sAthe jJAna karyuM che - ema nahi paNa 'bhAvyo che' ema (zabda) Avyo che. kemake saMyogane anukULatAnI bhAvanAthI jIva bhAve' che. to eNe saMyoganA kALamAM viyogane bhAvavo' joIe, ema kahe che. bhAvanA pradhAnatAthI e viSayane samajavo joIe. jema saMyoga Ave tyAre aMdara anukULatAonI bhAvanA (arthAt) lAgaNIo utpanna thAya che. bhAvanA che e lAgaNI - Feelings che. evuM je ahIMyA, e ja kALamAM viyoganI bhAvanA utpanna thAya to e vakhate ene kRtrima sukha utpanna na thAya. tyAM enI jJAnanI dazA ekadama sthira ane khullI rahI jAya che. jJAna to enuM tyAre gaDabaDavALuM thAya che ke, kAM (to) e anukULatAnA rAganA pravAhamAM kheMcAI jAya che ane kAM pratikULatAnA dveSanA pravAhamAM e kheMcAI jAya che, tyAre enI buddhimAM - jJAnamAM gaDabaDa thAya che. paNa jo e anukULatAnA sukhanA kAraNamAM viyogane bhAvatA jJAnane sthira rAkhe to eNe anukULatAmAM paNa enA viyoganI bhAvanA bhAvI che. tethI viyoga thatI vakhate tenA viyoganA kALe ene kheda nahi thAya. tenA viyoganA kALe ene kheda nahi thAya. A vepArano eka dAkhalo vicAravA jevo che ke, mAla kharIdie chIe enI sAme rUpiyAnuM Payinent karavuM paDe che, tyAre e paisAnI tijorImAMthI viyoga thAya che, Bank alance mAMthI viyoga thAya che paNa du:kha nathI thatuM. thAya che ? (nathI thAtuM). mAla Avyo tyAre ha2kha thayo hato ? nahi. (kemake) khabara che ke A mAla Avyo che enI sAme. sAMje enuM Payment karavAnuM che. na to mAla AvatI vakhate harakha che ane na to paisA jAya
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 kahAna ratna saritA tyAre enuM duHkha che. enuM kAraNa zuM che ? A to rojiMdA jIvanano viSaya che ke nahi ? ke, e saMyoganA kALe paisAnA viyogano khyAla che. ane Equal amount che . jo ene paisAnI Term mAM vicAravAmAM Ave to enI Amount sarakhI che. 1 ema ahIMyA je anukULatAno saMyoga thAya che, enA puNyanA pariNAma te pahelAM khacya che. e puNya bAMdhyuM che ne ? e enI kamANI che. eTale e je mAla Avyo che e kAMI maphata Avyo nathI. ema che. ane mAla jAya che tyAre paNa e maphata gayo nathI. eNe e aMgenA enA pariNAma pahelethI ja nizcitapaNe bAMdhyAM che. eTale ke saMyoga ne viyoga thAya evAM ja prakAranAM e puNyanA maryAdita pariNAma hatAM. eTale emAM koI harakhazokano prasaMga nathI, harakha-zokanuM koI kAraNa nathI. ema AgaLa . pAchaLanA vastu viSayaka vijJAnanA jeTalAM pAsA che e vicArIne jo jIvana jIvavAmAM Ave to rojiMdA jIvanamAM paNa nahi dhArelI zAMti rahI zake che ! ane aneka prakAranI upAdhionuM je duHkha che e duHkhathI mukta rahI zakAya che). saMyoga-viyoganA kALamAM paNa e upAdhinA duHkhathI mukta rahI zakAya che. kharekhara to dharma e rUDhi ane rivAjano viSaya nathI, aMdhazraddhAno e viSaya nathI paNa zAMtithI jIvana kema jIvI zakAya, enuM e vijJAna che ane sukhanI prApti mATe e samajavuM jarUrI che. jene zAMtimaya jIvana jIvavuM hoya ene e vijJAna samajavuM - e viSaya samajavo ane e prakAre jIvananuM ghaDatara karavuM jarUrI che ane Avazyaka che. jyAM sudhI evI jarUrata samajAtI nathI tyAM sudhI A viSayano yogya prakAre puruSArtha athavA prayatna thaI zakato paNa nathI. je loko A kSetramAM . dharmanA kSetramAM ruDhigatapaNe Ave che, pachI bhale sonagaDha jAya ke pachI bhale game tyAM jAya, potapotAnuM mAneluM hoya tyAM jAya, . paNa jyAM sudhI samajaNapUrvaka A viSayamAM praveza na kare tyAM sudhI ene sukha - duHkhanI samasyA che . e Problem eno hala thato nathI. eTale ahIMyA e lIdhuM che ke, tene tenA viyoga kALe kheda nahi thAya. kheda nahi thAya eTale duHkha nahi thAya. e duHkha maTADavA mATenI A vAta che. duHkha maTADavAnI jene jarUrata lAge eNe eno prayatna ahIMyA
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 [paramAgamasAra-242] karavA yogya che. eTalI vAta che. mumukSu - saMyoga ane viyoga banne vakhate tame to alaukika sukha ApyuM !! - pUjya bhAIzrI - saMyoga vakhate paNa A kRtrima sukhano bhoga levAze enuM zuM? A savAla thAya che. kemake e (Atmika) zAMti ane e sukhano khyAla nathI, samajaNa nathI - tethI ene ema thAya ke A sukha kema mUkI devuM ? atyAre je sukha bhogavAya che e sukha kema choDI devuM ? (to kahe che ke, bhAI ! e sukhanA mULamAM duHkha raheluM che. pazcAtuM duHkha te sukha nahi.' (arthAtu) jenI pAchaLa du:kha UbhuM hoya ene sukha kahI zakAya nahi. athavA e sAcuM sukha nathI. tethI saMyoganA kALe kRtrima sukhane nahi bhogavatAM Atmika sukhane bhogavavAno mArga ane upAya prApta karavo joIe . meLavavo joIe.. prazna :- koI ema kahe ke, AjanuM Aja karI le, kAla koNe dIThI che? samAdhAna - barAbara che, paNa kAle tuM cho ke nahi ? (bahAramAM paNa) kAlanI vyavasthA jIva vicAre che. paccIsa-pacAsa varSanuM AyuSya che (to) paNa dIkarAno vicAra kare che ne dIkarAnA dIkarA ane enA dIkarAno paNa vicAra kare che ! makAna bAMdhuM to baso-pAMcaso varSa sudhI e hale nahi evo pAyo nAkhuM ! pAyo nAkhuM ema nahi (paNa) enI eka IMTa halavI joIe nahi !! abhiprAya Ama che, hoM ! thAya pachI kAle game te ! paNa abhiprAya to Avo paDyo che ke nahi ? eno artha zuM che ? ke e kAlano vicAra kare che. paNa ajJAnane kAraNe e potAnI jAtano vicAra karato nathI. saMyogono jeTalo e vicAra kare che eTalo e jIva potAnI jAtano vicAra karato nathI ! eTale ene jJAnIoe enAmAM buddhi ane jJAna hovA chatAM ene "ajJAna' evuM nAma ApyuM. che to e paNa eka jAtanuM jJAna, paNa viparIta jJAnane - UMdhAM jJAnane ajJAna kahevAmAM AvyuM che. e 242 naMbarano bola thayo.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ deha to tane choDaze ja paNa tuM dehane (daSTimAM) choDa enI balihArI che. A to zUravIranA khela che. ra43. ******* pravacana-20 tA. 10-5-1983 paramAgamasAra) 243 naMbarano bola) che e paNa A viSayane anurUpa ja che. cAlu viSayanI sAthe susaMgata viSaya che. deha to tane choDaze ja.." saMyogamAM eka dehano paNa saMyoga che. eTale e viSaya enI aMdara saMkalita che. deha to tane choDaze ja paNa tuM dehane (daSTimAM, choDa enI balihArI che.. A to zUravIranA khela che." Ama lakhyuM che. TuMkI vAta lakhI che, lakhANamAM vAta TUMkI AvI che paNa viSaya che e ghaNo gaMbhIra che !! sAmAnya rIte mANasa mRtyuno vicAra karavA paNa taiyAra nathI ! A jagatamAM koI mANasa mRtyune saMbhAravA taiyAra nathI ! saMbhAravA taiyAra nathI, evo e bahu duHkhadAyaka viSaya che. sarva jIvone dehano tyAga - dehanuM choDavuM, bhale te anivArya che ema jANe che, topaNa ene e saMbhAravA paNa taiyAra nathI. emAM jo koI kensara jevo moTo roga Avyo hoya ane * * . . jayA ,
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 piramAgamasAra-243] ene khyAla Ave ke have mudata lAMbI nathI, tyAre to chAtInA pATiyA pahelethI bhIMsAvA lAge ! che ke nahi A ? na kahe che ke, bhAI ! A eka evo mArga che . A eka evo upAya che ke mRtyu sAme dekhAya topaNa tuM hasatAM-hasatAM e prasaMgane vadhAvI le, evI zAMti tuM jALavI zake, evo A viSaya che !! evo A jabarajasta viSaya che !! enI kiMmata bIjI koI rIte thaI zake nahi. jenA khyAla mAtrathI ane jenA sAMbhaLavA mAtrathI jIva duHkhI duHkhI thAya ane e vicArathI paNa dUra thavA cAhe to e prasaMganI najIka javA koNa cAhe ? koI cAhe nahi. eno upAya paNa mahApuruSoe batAvyo che ! eTale enI kiMmata bahu moTI che !enI kiMmata moTI che enuM kAraNa e che ke, AvA anivArya prasaMgomAM paNa duHkha sAthe nahi paNa sukha sAthe emAMthI pasAra thaI zakAya, evI paristhiti thaI zakavA yogya che ! eTale eno upAya AmAM rahelo che. deha to tane choDaze ja, zarIra to eka kALe jarUra chUTavAnuM che ane enA cihno jema jema samaya jAya che tema tema bahAra AvatAM jAya che. Ave ke nahi ? cAlIsa-pistALIsa ne pacAsa thAya eTale vALa eno raMga badalavA lAge. koIne to nAnI uMmarathI thAya che paNa cAlIsa, pistALIsa, pacAsa vaTAve eTale zarUAta thaI jAya che. tyAra pachI zarIranA pheraphAro, rasAyaNa, bhasmo khAtAM hoya ene paNa zarU thaI jAya che. sonuM khAtAM hoya, lyo ! sonAnI bhasma hoya che ne ? cAMdInI bhasma, paravALAnI bhasma, sonAnI bhasma, sahastrakUTI abarakha bhasma (khAya topaNa) zarIranA pheraphAro, zarIramAM zithilatA thavI, cAmaDI upara karacalI AvavI . e AvyA vinA rahI zakaze nahi. e badhAM signal che ! jIva mRtyunI najIka jaI rahyo che, enA e badhAM signal che. gADI Ave che, ceta ! tAre cetavuM hoya to cetI jA !! ahIMyA e viSaya che. A deha to tane choDaze ja.' tAre bhale zarIra na choDavuM hoya, tane ema thAya ke, huM A zarIramAM kAyama rahuM" ane badhAM prANInI evI ja icchA hoya che. pachI viSTAno kIDo thAya topaNa e zarIra choDavA mAgato nathI ! tyAMthI mAMDIne rAjA-mahArAjA, zrImatathI mAMDIne koIpaNa avasthAmAM koIne
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 * * - - - - - kahAna ratna saritA zarIra choDavuM nathI. topaNa kahe che ke, zarIra to tane choDaze ja. A to roja vaMcAya che enA kramamAM A viSaya AvI gayo che. viSaya to badho paramArthano ja che). A saMgraha ja evo che ! ke eka-eka viSaya gurudevazrInAM zrImukhathI nIkaLelAM vacano che ane ghaNI amUlya vAto e karatAM gayA che !! kahe che ke, deha to tane choDaze ja paNa tuM dehane (daSTimAM) choDa...' atyAre nahi chUTe. ApaghAta karavA mAgIza topaNa AyuSya pUruM nahi thAya to deha chUTaze nahi. evAM prasaMgo banyAM che, bhAI ! ke, mANasa jhera khAya. A mAkaDa mAravAnI davA pI le che ne ? jo AyuSya baLa hoya eTale ene AyuSya hoya to hojarI evI tAkAtavALI hoya ke Vomit (UlaTI) karAvI nAkhe ! UlaTI thaI jAya sIdhI ! aMdarathI ulALIne bahAra pheMke. jherane UlALIne bahAra pheMkI de. (e) mare nahi ! thoDI azAtA vede, e to ene azAtA vedavAno te kALa che eTale ja jhera pIdhuM che. paNa ema mRtyu na thAya. eTale deha rAkhyo raheto nathI, choDyo chUTato nathI. dareka saMyoganuM evuM che. A to zarIra saMyoganI vAta che. paNa tamAma saMyogo lAvyAM lavAtA nathI ane kAlyA jAtA nathI. Ama che. zrImad rAjacaMdrajI emanAM jIvana kALa daramyAna ema lakhe che. nAnI umarathI emano A viSayanI aMdara praveza hato. AtmAnA tattvajJAnanA viSayamAM emano praveza hato. sukha zuM ane duHkha zuM? enuM emane 'tAtvika jJAna' hatuM. tyAre pote) ema vicAre che ke, sukha mATe to mAre koI saMyogo vadhAravAnI jarUra nathI. mane AtmAmAMthI Atmika zAMti ane Atmika sukha to maLe ja che ane mArA AtmAnI e keLavaNI meM karelI che ane tethI kerIne bIjI upAdhi horIne, saMyoga vadhArIne e sukha meLavavAnI mAre koI jarUriyAta nathI. tethI e bAjumAM emano evo koI sakriya prayatna nahoto. pUrvakarmanA udayane laIne emanAM kAryo niSkriyapaNe cAlatAM hatAM, udAsabhAve cAlatAM hatAM ane saMyogamAM vepAra vagerenI vRddhi thatI hatI ne paisA vadhatAM jatAM hatAM. Foriegn (paradeza) sudhIno vepAra emanI peDhI e jamAnAmAM karatI hatI. so varSa pahelAM...! te di ATalAM sAdhano nahotA, (paNa) muMbaImAM paradeza sAtheno emano vepAra hato. tyAre emaNe potAnA
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ - : - - : - - * * 8. ** *** 186 [paramAgamasAra-243] vize eka noMdha lakhI che. Ama to kAvyarUpe che, emAM ema lakhyuM che ke, A vepAra Adi vyavasAya vadhAravAnI icchA nathI chatAM paNa eka raMca mAtra e pravRtti ghaTatI nathI. e prasaMga ghaTato nathI ne. vadhato jAya che.. evuM ja koIka pUrvakarma che. * ahIMyA to eTalo Point (muddo) che ke, icche to vadhe ane na icche to na vadhe, evuM paNa nathI. ThIka ! icchA nahotI ane vadhatuM hatuM. ane. ghaNAM icchA rAkhe ane jhAvAM mAre topaNa na vadhe. enuM zuM kAraNa che ? ke e pUrvakarmanuM kAraNa che. emAM vartamAna prayatna to nimittamAtra che. koI prayatnathI nukasAna jAya to e prayatna khoTanuM nimitta gaNAya che, lAbha thAya to lAbhanuM nimitta gaNAya che. bane che pUrvakarmanAM udaya pramANe. ahIMyA ema kahevuM che ke, A jIvane zarIrano je saMyoga che eno viyoga nizcita che ane e mATe dalIla ne Arguments ApavAnI jarUra che nahi. sarva sAmAnya badhAMne anubhavagocara che. kemake bAra mahinAmAM ekabe-cAra prasaMga to (banatAM ja hoya che. koInA ne koInA aMtima saMskAra karavA javAnI paristhiti darekane UbhI thAya, thAya ne thAya ja che. eTale e paristhiti anivArya che. emAM je duHkha thAya che, e duHkhane jo choDavuM hoya, duHkhane maTADavuM hoya, pachI svajananAM mRtyuno kALa hoya ke potAnAM mRtyuno kALa hoya, . paNa e duHkhane maTADavuM hoya to dRSTimAMthI zarIrane choDI devuM joIe, ema kahe che. ahIMyA zuM upadeza che ? ke, dRSTimAMthI dehane choDavo joIe. paNa jyAre deha che tyAre. ATalI vAta che. zarIrano saMyoga upasthita che, hAjara che tyAre enI dRSTi choDI devI joIe, ema kahevuM che. A viSaya thoDo vizeSa gaMbhIra ane UMDo che ! dRSTimAMthI dehane choDavo eTale zuM ? ema kahevuM che. dRSTimAMthI dehane choDavo eTale deha huM chuM' evI dehAtmabuddhi choDavI. A jJAnathI laIe eTale samajAze. dRSTino viSaya sUkSma che ne ! eTale ene - dRSTinA viSayane paNa zAstrakAroe eTale ke A vijJAnanA je kuzaLa - Expert-jJAtA-jANakAra che evA zAstrajJoe A viSayane jJAnanI pradhAnatAthI samajAvyo che. dehAtmabuddhi (eTale) deha te huM chuM evI zarIramAM je Atmabuddhi che
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA - 187 e Atmabuddhi choDI devI. samajAvavAnI bhAgye ja jarU2 che ke bIjAM saMyogomAM Atmabuddhi ka2vI nahi. e samajAvavAnI jarUra rahetI nathI. jo zarIramAM Atmabuddhi ka2vAno niSedha che, manAI che to pachI bIjAM saMyogomAM Atmabuddhi karavI, e vAta to koI kALe na karavI joIe, ema samajAvavAnI jarU2 rahetI nathI. enI aMdara AvI gayuM. Atmabuddhi eTale zarIranI zAtAmAM harakhAvuM nahi ane zarIranI azAtAmAM khedAvuM nahi. eka vAta to cokhkhI che ke za2I2nI zAtAmAM to kAMI bahu ha2kha nathI thato. sAmAnya rIte taMdurastI sArI hoya, zarIranuM vaeNjana joItuM - pUratuM hoya (eTale ke) Overweight paNa na hoya ane Underweight paNa na hoya - dUbaLo paNa na hoya ne jADo paNa na hoya, to to ene ema lAge ke citta prasanna rahe che ! zarIramAM roga nathI ane zarIranI taMdurastI sArI che eTale mana paNa prasanna rahe che. bIjo to kAMI harakha karavAno savAla raheto nathI. paNa jyAre zarIranI azAtA UbhI thAya che tyAre to enuM duHkha utpanna thayA vinA rahetuM nathI ane e duHkhane maTADavAno prayatna to thAya, thAya ne thAya ja. enuM zuM karavuM ? jo roganA kALamAM duHkha maTADavA mATe eno upAya karavAnI doDAdoDI, je kAMI prayatna karavo paDe che, eTaluM duHkha roganA kALamAM thAya to maraNanAM kALamAM keTalAM gaNuM thAya ? e trirAzi mUkI devI. ghaNuM du:kha thAya. e to ApoApa samajI zakAya evuM che. to e duHkha kema maTADavuM ? dehAtmabuddhi maTe to du:kha maTe. A to eno eka siddhAMta thayo. 'zarIra te huM chuM' evI Atmabuddhi maTe to ene dRSTimAMthI dehanI dRSTi chUTI ane AtmAnI dRSTi thAya. A to eka Side nI (bAjunI) Negative (nAstinI) vAta che. zarIramAMthI dRSTi choDa eTale buddhi - Atmabuddhi choDa. e to Negative vAta thaI. enuM Positive (astinuM) pAsuM evuM che ke AtmAmAM Atmabuddhi kara ! e ahIMyA anarpita che. eka vAtamAM bIjI vAta garbhita rIte rahelI hoya che. AmAMthI e nIkaLe che ke zarIramAMthI Atmabuddhi choDa eno artha e che ke tuM AtmAmAM Atmabuddhi kara ! e vAta che. eTale ema che ke, jo AtmAmAM Atmabuddhi ka2vAmAM Ave to zarIramAMthI Atmabuddhi chUTe. samajI
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 [paramAgamasAra-243] zakAya eTale bahu Lightly - haLavAzathI vAta laIe chIe. bane eTalAM zabda prayoga paNa cAlu laIe chIe ane ekadama UMcA Level mAM (staramAM) tattvajJAnane nahi letAM thoDI haLavI zailIthI laIe chIe. AtmAmAM Atmabuddhi karavI eTale AtmA svarUpe (arthAt) pote jIva svarUpe che . che' ema mAnavuM che. je zarIramAM AtmabuddhinI kalpanA thaI che e kalpanAne choDI devI che. mumukSu :- zarIra to mAruM che ene tame kalpanA kaho cho ! pUjya bhAIzrI :- mAruM hoya to kAyama sAthe rahevuM joIe. jo zarIra A jIvanuM hoya (to kAyama sAthe rahevuM joIe). bhale kahevAya che ke tamArA jIvanuM A zarIra ane mArA jIvanuM A zarIra, AnA jIvanuM A zarIra - ema kahevAya che. paNa e to zarIra - zarIra vacceno taphAvata batAvavA mATenI vAta che. paNa kharekhara koI jIvanuM koI za2I2 nathI. koI jIvanuM koI zarI2 kema nathI ? ke, jIva eka caitanyapadArtha che ane zarIra che e aneka 2jakaNonA saMyogano banelo eka samUha (che) - saMyogika padArtha,che. jene 'zarIra' evuM nAma devAmAM Ave che. paNa ghaNAM rajakaNono e samUha che. roja emAM pratikSaNa aneka rajakaNonuM AvAgamana thAya che. navA rajakaNo emAM coMTe che. ane jUnA rajakaNo - keTalAMka rajakaNo emAMthI chUTA paDe che. A maLa-mUtrathI chUTA paDe che. pasInAthI chUTA paDe che, aneka prakAre dUbaLo thAya che, jADo thAya che, ema aneka prakAranAM rajakaNonuM bhaLavuM ane rajakaNonuM jAvuM zarIramAM kAyama thayAM ja kare che. AtmAmAM eka rajakaNa coMTato nathI, bhaLato nathI ke koI rajakaNa emAMthI jato nathI, kemake e rajakaNavALuM tattva nathI. e padArtha che e caitanyapadArtha che akhaMDa, abheda padArtha che (mATe) emAMthI AvavuM - vuM kAMI thatuM nathI. vaLI, e banne judI judI jAtanA padArtho che. caitanyapadArthanI jAta cetanArUpa judI che. jemAM jJAna-buddhi, sukha vagere aneka prakAranAM bhAvo anubhavagocara thAya che. sukha-duHkhanI lAgaNI, buddhi - jJAna vagere anubhavagocara thAya che ane e rajakaNanI aMdara - jaDa rajakaNanI aMdara eno anubhava thato nathI. jaDane sukha nathI, jaDane duHkha nathI, jaDane jJAna nathI. tethI koI jIvanuM jaDa nathI ane jaDano koI jIva nathI. e vijJAna
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 189 anusAra A jIvano A deha nathI. e vijJAna anusAra A jIvano A deha nathI ane hoya to, eno e hoya to enAthI chUTo paDe nahi. paNa rajakaNa badhAM vikhAya jAya che, enI rAkha thAya che ane saravALe e havAmAM UDI jAya che. rAkha paNa pAchI rahetI nathI. nahitara to smazAnamAM eTalAM DhagalA thayA hoya ke atyAre e DuMgarA upara caDavAnI koI paristhiti rahe nahi. e badhuM vikhAI jAya che. eno artha e che ke, tuM tArI jAtane oLakha ! AtmAmAM Atmabuddhi karavA mATe, eno saravALo ahIMyA Ave che ke tuM tArI jAtane oLakha! prazna :- AtmA to dekhAto nathI ? samAdhAna dekhAya eTaluM ja jo tame mAnatA hoya to tame tamArA vAMsAne na mAnato hota ! tamAro vAMso dekhAya che ? pITha kyAM dekhAya che? che ke nahi ? ane traNa peDhIe, cothI peDhIe e phalANAM mArAM pitAzrI, dAdAjI hatAM e vAtane tame kema svIkAro cho ? jeTaluM dekhAya eTaluM ja svIkAravAnuM A jagatamAM kharekhara che nahi. jeTalI vAta nyAyasaMpanna hoya ane anubhavathI siddha thatI hoya), satya thatI hoya to ene svIkAravI joIe. - AtmA, jaDa padArthanI jema AMkhathI bhale na dekhAto hoya, to havA kyAM AMkhathI dekhAya che ? A paMkho cAle che ane ThaMDIno sparza thAya che garamIne dUra karavAmAM Ave che. samajIne paMkho calAvIe chIe ne ? havA AMkhathI nathI dekhAtI. paNa e sparzendriya dvArA sparzanA jJAnamAM e Ave che. eTale ke jJAnamAM Ave tenA astitvane svIkAravuM joIe. havA jJAnamAM AvI to enA astitvane svIkAravAmAM Ave che ke nahi ? A aneka Wireless sAdhano atyAre Electronic nA thayAM che to vijJAnIo ema kahe che ke, vAtAvaraNanI aMdara je kAMI sacavAI rahe che ene pakaDI zakAya che. vAtAvaraNamAM jaDanI je kAMI avasthAo UbhI thAya che ene paNa kendrita karIne ene mUrtirUpe joI zakAya che. A juo ApaNe joIe chIe ke nahi ? sAMbhaLIe chIe, joIe chIe. reDiyAthI sAMbhaLIe chIe ane TelivijhanathI joIe chIe. svIkAryuM ke na svIkAryuM ? enA astitvane svIkAravuM paDe che. bhale e karoDo mAIla dUra hoya topaNa enA astitvane
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ [paramAgamasAra-243] 190 svIkAravuM paDe che. tuM ahIMyA ema kahe che ke, tane tArA jJAnano anubhava thAya che. evA jJAnasvabhAvI jIva nAmanA padArthane nathI svIkArato, tArI e vAta paNa pUrepUrI sAcI nathI. tuM ene paNa svIkAre che ke nathI svIkArato ? ke, bhAI ! A za2I2mAM jIva hoya tyAM sudhI badhAM khela sAcAM che, ne pachI badhAM khela khoTAM che. e jIvanAM astitvane svIkAryuM ke nahi ? mRtyu thAya che (tyAre) dehano AkAra paDelo rahe che. bhAI sAheba nathI' ema kahevAmAM Ave che. e to gayo bhAI !' paNa A (zarIra) paDyuM che ne hajI ? be miniTa pahelAM to hAlatAM-cAlatAM hatAM, vAta karatAM hatAM, bolatAM hatAM, bagAsu AvyuM che. hajI to ! e bagAsu AvyuM ne gayA...! ema kahe che. e~no artha zuM che ? (ke) enA astitvane svIkAravAmAM Ave che. ahIMyA to eTalI ja vAta che ke, enuM astitva je svarUpe che e svarUpe ene svIkAravAnI jarUra che. jIvanA astitvane jagatanA jIvo nathI svIkAratA ? badhAM prANIo svIkAre che. jIvanA astitvane badhAM svIkAre che. enI gerahAjarI thatAM enA dehanI aMtimakriyA badhAM vyavasthita rIte je-te prakAre kare che. eTale enA astitvane nathI svIkAratA ema nathI paNa enuM astitva je svarUpe che, e (svarUpe svIkAra nahi) hovAthI zarIramAM AtmabuddhinI kalpanA thAya che, e tamAma duHkhanAM mULanuM utpAdaka kAraNa che. ema ahIMyA kahevA mAge che. ? ahIMyA A zAstramAM A bolanI aMdara je kahevA mAge che, e eTalI ja vAta kahevA mAge che ke, jIvane to badhAM svIkAre ja che ane tethI to ema kahe che ke, koI jIvane duHkha na devuM, badhAM jIva sukhI thAo ! e badhI vAta jIvane svIkAryA vagara che ? jIvane svIkArIne vAta che. mArA jIvane paNa sukha thAo, mane paNa duHkha na thAo. paNa eNe dehamAM Atmabuddhi mAnI hovAthI sukha-du:khanI, agavaDa-sagavaDa paNa e bahAra jaDamAM kare che. potAne jaDa samAna svIkAryo hovAthI e sukha-du:khanI vyavasthA paNa jaDamAM kare che ane sukha-du:khanI vyavasthA e jIvamAM vicArato nathI-e bhUla che. ema kahevA mAge che. mumukSu :- svarUpe bhagavAna che !
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 191 kahAna ratna saritA pUjya bhAIzrI :-.svarUpe to e jIva che. zAstrakAra ema kahe che, jJAnIo ema kahe che ke dareka jIva sarakhA che. dareka jIva jAtie sarakhA che. sarakhA che eTale kevAM che ? ke, jevAM siddha paramAtmA che evAM che ! ema kahe che " gurudevazrIe je khAsa zAstra ogaNIsa - ogaNIsa vakhata (sabhAmAM) vAMcyuM; bIjAM aneka zAstro vAMcyAM, (paNa) "samayasAra' nAmanuM zAstra ogaNIsa vakhata vAMcyuM. enA prAraMbhanI gAthAmAM e vAta che ke, huM kahenAra, mArAM, AtmAnuM mULa svarUpa siddha samAna che ane je koI jIvo A vAta sAMbhaLe che ke nathI sAMbhaLatAM, e badhAMnuM mULa svarUpa to siMddha samAna che! sAMbhaLe ene eno khyAla Avaze nahi sAMbhaLe ene khyAla nahi Ave. paNa che to badhAM bhagavAna ! sAMbhaLe . na sAMbhaLe tethI enA svarUpamAM koI phera paDato nathI. tethI emanAM pravacanamAM mukhyapaNe e vAta kahevAmAM AvatI ke, badhAM AtmAo bhagavAna samAna che ! avasthA badhAMnI saMsArI hovA chatAM mULa svarUpa bhagavAna samAna che. e emanAM pravacanano mukhya dhvani hato ane tethI sarva pravacanamAM . pratyeka pravacanamAM e AtmAne bhagavAna AtmA !", "bhagavAna AtmA !", "bhagavAna AtmA !" ema kahIne saMbodhana karatAM. e emanI mukhya zailI hatI. ahIMyA ema kahyuM ke, jo koI jIva AtmAmAM Atmabuddhi kare ane dehamAMthI Atmabuddhi choDe eTale dehanI dRSTi choDe to enI balihArI che. eTale ene dhanyavAda ApyAM che ! e AtmAno mokSa thaI jaze. ene azarIrIpaNe siddhadazA prApta thaze, enuM mULa kAraNa dehAtmabuddhi chUTI AtmAmAM Atmabuddhi thaI, AtmajJAna thayuM, Atmadarzana thayuM to eNe mokSanuM bIja tyAM vAvyuM. ene avazya mokSa thaze ema gaNIne enI balihArI che, ene dhanyavAda che ema kahevAmAM Ave che. sAthe-sAthe ema kahyuM ke, "A to zUravIranA khela che. eTale ke jagatamAM kRtrima sukhanI lAlaca ko'ka ja jIva choDI zake che. pAMca indriyanA viSayo pAse pAmara thaIne sukhanI yAcanA (karanAra) ane sukhanI pAmara vRtti (rAkhanAra) jagatanA tamAma jIvo ene AdhIna thaIne pariName che. emAMthI chUTanAra ko'ka zUravIra puruSa hoya che. e sukhane paNa
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 piramAgamasAra-243] tIlAMjalI denAra, e sukhane paNa sukha nahi gaNIne, enAthI dUra thaIne Atmika sukhamAM pariNamanAra koI virala puruSa hoya che, ema gaNIne ene zUravIranuM kArya gaNavAmAM AvyuM che ! e zUravIranA khela che, ema kahevAmAM Ave che. - A viSaya to ghaNo gaMbhIra viSaya che. miniTomAM pUro thAya evo nathI. A viSayamAM ghaNuM UMDuM tattvajJAna rahyuM che. atyAre to ahIMyA samaya pUro thAya che. pravacana-21, tA. 18-5-1993 (paramAgamasAra, bola-243) dehAtmabuddhine choDavA mATeno A bola che. zarIranI sAthenuM jIvanuM joDANa anAdikALathI rUDha thayelAM saMskArane vaza eTaluM tIvra che ke, zarIrathI judo anubhava karavo, AtmAmAM Atmabuddhi - AtmadRSTi karavI e koI virala puruSane viSe bane che. ahIMyA zrIguruno upadeza che ke, deha chUTo paDe - mRtyukALe dehathI chUTavAnuM thAya e pahelAM ja. tuM dehanA saMyoga kALe ja dehanA saMyoganA sadbhAvamAM ja dehAtmabuddhi choDa ! "deha te huM chuM, zarIra te huM chuM evA anubhavathI tuM chUTI jA ! e jUTho anubhava che, e mithyA anubhava che ane pharIne navIna deha dhAraNa karavAnuM e kAraNa che. maraNa thayAM pachI jIva navo deha dhare che enuM zuM kAraNa ? ke, e dehane Atmabuddhie seve che tethI ene navA dehano saMyoga thayA vinA raheto nathI. Ama che.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 193 je dehamAM tane Atmabuddhi che, je dehathI tuM chUTo thavA cAhato nathI, e deha tane avazya choDaze ja. tuM bhale ene choDavA na cAhe topaNa te dehanA paramANuothI tAre judAM thavAnuM anivArya che. nivArI zakAya evuM nathI ja. jagatanA jIvone to e mRtyunI bhaDaka che. eTalI badhI bhaDaka che ke eno vicAra karavA koI taiyAra nathI ! paNa ahIMyA viSaya ekadama haLavo karI nAkhe che. sapuruSo kaThinamAM kaThina viSayane sugama kare che. ahIMyA bahu spaSTa vAta che ke, jJAnasvarUpI cetanyasvarUpI AtmA - caitanya svabhAvane bhAvatA (dehAtmabuddhi chUTe). vizvamAvAya mAvAya' ema kahe che. pote citasvarUpa mAtra che, ema potAnA svarUpane bhAve), je svarUpe che te svarUpe bhAvavAmAM AvatAM (eTale ke temAM Atmabuddhi thatAM, temAM dRSTi thatAM, temAM niSThA thatAM ke "huM Avo ja cisvarUpe chuM . jo e rIte dehAtmabuddhi choDavAmAM Ave, dehanI dRSTi choDavAmAM Ave to te anaMta kALamAM nahi kareluM evuM apUrva kArya che ! anaMta kALamAM nahi kareluM evuM apUrva kArya che ! ene (ahIMyA) ema kahevAmAM Ave che ke, enI balihArI che !! dhanyavAda che te jIvane, dhanya che te jIvane ke jeNe dehAtmabuddhi choDI ane AtmAmAM Atmabuddhi karI. ema kahevuM che. abhyAsa sugama che paNa evo abhyAsa paNa ko'ka jIva kare che. bhAgye ja koI jIva kare che te apekSAe tenI durlabhatA gaNavAmAM AvI che ane e prakAranI paristhiti che ke anAdithI rUDha thayelAM dehAtmabuddhirUpa saMskAro (che) ane vartamAnamAM dehadRSTi - dehAtmabuddhi cAlI rahI che) ane pUrvakarmanA udaya paNa te-te prakAranA (Ave) ke, tarasa lAgI hoya to pANI pIdhA vinA cAle nahi. juo ! kevo udaya che ! eka tRSA lAge to pANI pIdhA vinA cAle nahi. kevo karmano udaya che ! A tiryaMcanA keTalAMka jIvo vanaspatino AhAra kare che to keTalAMka mAMsAhAra kare che. eka cakaluM che, (e) mAMsAhAra kare che ! nahitara e bahu hiMsaka prANI nathI. kabUtara che, bhale e vanaspatino, caNano AhAra karI zake che paNa iyaLa, jhINI jIva-jIvAta jo bhALe to ene paNa khAI jAya che. kabUtara che, cakalAM che . have, ene tyAM viveka karavAno prasaMga
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 piramAgamasAra-243] nathI. ahIMyA manuSyamAM loko mAMsAhAra ane vanaspati AhArano viveka nathI karatAM to tyAM to kyAMthI karaze ! ene bhUkha lAge che, AhAranI icchA utpanna thAya che ane ene vaza e AhAranI pravRtti kare che. emAM bIjAne zuM thAya che, ane A pariNAmathI mArI dehAtmabuddhimAM mane zuM thAya che ? bemAMthI eka paNa vicAra rahI zakato nathI. juo paristhiti ! AvI paristhitimAMthI taddana UlaTI dizAmAM jAvuM, A paristhiti vacce taddana UlaTI dizAmAM jAvuM che ke AtmA nirAhAra svarUpa che, nirAlaMba nirapekSa che, anAdi anaMta potAnI zakti ane sAmarthyathI astitva dharAvatuM tattva che, koInA vinA sarva kALe paripUrNa che tethI atyAre paNa paripUrNa che. kemake puruSArtha to atyAre karavo che ne parabhAvathI ane paradravyathI bhinna to atyAre thavuM che. evA AtmAne zraddhAmAM svIkAravo, evAM AtmAne zraddheya banAvavo, evA AtmAne abheda anubhavajJAnamAM levo ane evAM zraddhA jJAnamAM sthira rahI javuM, e kAryane uparokta paristhiti vacce durlabha ane kaThina gaNavAmAM Ave che. topaNa te azakya ne asaMbhavita nathI. kadI nahi kareluM hovAthI ane A paristhitinI vacce te kArya karavuM agharuM dekhAtuM hovAM chatAM paNa e azakya ne asaMbhavita to nathI ja. anaMtA AtmAoe e kArya karyuM che ke je AtmAo ApaNAM jevAM ja hatAM, bIjI jAtanAM nahotA. ApaNA ja jevAM hatAM, ema kahe che. atyAra sudhImAM evAM anaMtA AtmAo thaI gayAM. (ahIMyA) kahe che ke, dehane dRSTimAMthI choDa. zArIrika prakriyA ane AtmAnI kriyA, zarIranI kriyA ane AtmAnI kriyA e bhinna bhinna padArthanI _kriyA che. eka padArthanI kriyAmAM, saMyogamAM rahelAM bIjAM ja padArthanI kriyAno abhAva che, ThIka ! jIvanA pariNAmamAM zarIrano abhAva che, zarIranI aneka prakAranI kriyAomAM caitanyano abhAva che. ema ene bhinna-bhinnapaNe avalokavAno prayAsa thavo joIe. bhinna che ene bhinnapaNe avalokana karavuM che. je bhinna che te abhinnapaNe anubhavAya che te bhUla che ane te mithyAtvanI bhUla che, mithyAtvanI bhUla thAya che, gaMbhIra bhUla thAya che, janma-maraNa UbhAM thAya evI bhUla thAya che. tethI bhinna che ene bhinna anubhavavA mATe prathama enuM bhinnapaNAnuM avalokana zarU thavuM joIe. .
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA - 195 anubhavanI pUrvakriyA avalokananI che. pahelAM to ene ema navo saMskAra Avyo ne ke, he jIva ! tuM dehAdi svarUpe nathI. deha svarUpe huM nathI - ema kahyuM paNa sAMbhaLyuM tyAre deha svarUpe huM nathI' evo anubhava nathI, anubhavathI viruddha sAMbhaLyuM. to eNe pahelAM enI tapAsamAM UtaravuM joIe ke, A anubhava sAco ke kahenAra kahe che te paristhiti che te sAcI che ke nahi ? cAlatAM pariNAmo, zarIranA ane AtmAnA cAlatAM paryAyo saMyogamAM hovA chatAM enI judAI che ke e ekameka thayAM che, enI tapAsamAM ane avalokanamAM eNe UtaravuM joIe. ahIMyA pAchaLa eka jagyAe Avaze, (eka bola) kheMcelo che, banatA sudhI to anubhava prakAza'nA pravacanomAMthI e viSaya Avyo che. paNa e paNa spaSTa Avyo che ke, avalokana te anubhavanI ja Line che. vicAra te sIdhI anubhavanI Line nathI. avalokanamAM vicAra sAthe che eTale koIvAra avalokananI sUkSmatAne na samaje ene vicAra karavA mATe kahevAmAM Ave che ke, Ano tuM vicAra kara, Ano tuM vicAra kara, kemake vicArathI e vadhAre paricita che ane avalokana sAthe paNa vicAra hajI cAlato hoya che. tethI vicAranI pradhAnatAthI kahevAya che ke, tuM A vicAra ! paNa kharekhara ethI AgaLa jaIe to anubhavamAM pahoMcavA mATe "avalokana paddhati' te anubhava paddhatimAM AvavA sAthe vizeSa susaMgatatA dharAve che. athavA avalokanamAM eka prakAre anubhavanI najIka javAtuM hovAthI athavA avalokanano viSaya anubhava hovAthI (te paddhati vadhAre susaMgata che). (kemake) anubhavanuM avalokana karavuM che ne ! ke, jJAnanI paryAya - caitanyanI paryAya ane jaDanI - zarIranI paryAya eka che ke judI che ? bannenA pariNAmo, bannenI kriyAo eka che ke judI-judI che ? eka dRSTAMta laIe, mANase ema kahyuM ke, meM khAdhuM.' emAM jIve zuM khAdhuM ? je koI dALa, bhAta, zAka, roTalI thALImAM paDelI hatI, e paramANuo tyAMthI kSetra badalI ane hojarI sudhI gayAM, mukha vATe hojarI sudhI gayAM. to te 52mANuo te ja paramANuo rUpe rahyAM che, khavAI gayAM nathI ! khavAI eTale kSaya thaI gayA nathI. khaya kahe che kSaya(ne) ? e paramANu kaMI khavANA che, kSaya thaI gayA che, ema to nathI. tema te paramANuo kSetra
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 piramAgama sAra-243]. badalIne hojarI sudhI jatAM jIvarUpe thayAM che, jIvamAM bhaLyAM che, jIva svarUpe thayAM che, evuM to banyuM nathI. tethI jIve kAMI khAdhuM che ema to spaSTapaNe nathI ja. pudgala paramANuo zarIramAM bhaLyAM, zarIranAM skaMdhamAM te paNa skaMdharUpe bhaLyAM, hojarImAM jatAM lohI banyuM, aneka prakAranAM avayavo sudhI pahoMcyAM to emAM kAMI jIva (ane) e kriyAne kAMI levAdevA nathI. paNa jUTho anubhava . mithyA anubhava ema kare che ke, meM khAdhuM !" "meM khAdhuM tethI mane puSTi maLe !" ane deha puSTa thatAM huM puSTa thayo' evo je anubhava che, enI dRSTi ane evo anubhava ane evI miththAbuddhi choDavA yogya che. evuM ahIMyA pharamAve che. Ama che. prazna :- avalokana eTale ? upayo| samAdhAna :- avalokana eTale anubhavane tapAsavo. zuM anubhava thAya | che ? ema tapAsavuM enuM nAma avalokana che. e prakAre avalokanano viSaya anubhava" hovAthI athavA e avalokana eTale "anubhava zuM thaI rahyo che ?' ema pote ja anubhavasvarUpa avalokana hovAthI, ahIMyA kAryanI 'anubhava paddhati' UbhI thAya che. ahIMyA vicAra paddhatithI AgaLa jaIne tarka paddhatithI AgaLa jaIne, tarka, yukti, nyAyathI AgaLa jaIne anubhavanA prakAramAM AvavuM thAya che. tethI anubhava karavA mATe ahIMyA anubhavanI Line joDAya che. AtmAno anubhava karavo che ne ? bhinna AtmAno anubhava karavo che. anubhavanI Line mAM joDAvA mATe e vAta gurudevazrIe emanA zabdomAM AgaLa eka jagyAe spaSTa karI che. prazna :- to tyAM jIve zuM karyuM ? samAdhAna :- jIve vikArI pariNAma karyA. "mAre khAvuM che ane meM khAdhuM ema khAvAnI kriyA karavAnA ane AhArane bhogavavAnA, karavAnA ne bhogavavAnA miththAbuddhi sahitanA vikArI pariNAma karyA. A jIvanA kAryanI maryAdA tyAM paNa ATalI che. anaMtakALa eNe evAM pariNAma karyA hovA chatAM eka rajakaNa paNa vajIvarUpe thayo nahi te na ja thayo ! kemake tema thavuM azakya ane asaMbhavita che. juo ! jenadarzana ja ahIMthI juduM paDe che. jagatamAM koI dharmanA saMpradAyamAM
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 197 kahAna ratna saritA AvAM bhedajJAna no viSaya nathI. vijJAnamAM to badhe bhautika vijJAna ja cAle che, kayAMya AtmAnuM vijJAna to che ja nahi. bhautika vijJAnamAM ja aneka prakAranuM saMzodhana ane vicAraNAo cAle che. paNa dharmanuM kSetra che ane aneka dharma saMpradAyo vartamAnamAM vidyamAna hovA chatAM koI dharma saMpradAyamAM jaDa-cetanyanI bhinnatAnA viSayanuM nirUpaNa, upadeza ane bodha jovAmAM Avato nathI. ahIMthI jainadarzana tAttvika rIte juduM paDe che. chatAM paNa jainadarzanamAM praveza karIne koI dehanI kriyAne AtmAnI kriyA (mAnIne) tyAga ane saMyamanA bahAne paNa daDha kare to e jainadarzananA mULamAM ghA paDe che. mULa je tattvanuM sthApana karavuM che enuM utthApana tyAM thaI jAya upavAsa karyo che athavA to A pUjA meM karI, pUjAnI kriyA meM karI, svAdhyAyamAM A prakAre mana, vacana, kAyAnI kriyA meM karI, dAna devAnI ane bIjAnI dayA pALavAnI kriyA meM karI' (e rIte) aneka prakAranA vratasaMyamamAM ane zubha bhAvanA zubha yogamAM ne zubha upayogamAM (zarIranI kriyA meM karI ema mAnIne pravarte to te dahAtmabuddhine daDha kare che). prazna :- e kriyA koNe karI ? samAdhAna :- jaDanA pariNAma jaDa kare che ane caitanyanA pariNAma caitanya kare che. jaDa bhAve jaDa pariName, cetana cetana bhAva, koI koI palaTe nahi, choDI Apa svabhAva." che ke nahi ? emAM koNe karI e kyAM prazna che ! koIpaNa kriyAnA pariNAmano kartA te padArtha che ane bIjo padArtha nathI. e to cokhe cokhkhI vAta samajI zakAya evI che. "eka pariNAma ke na kartA darava doI banArasIdAsajI e A "nATaka samayasAramAM gAyuM. eka pariNAmake na kartA darava doI' (eTale be dravya thaIne eka pariNAma karatuM nathI. - eka pariNAmane be dravya bhegA thaIne kare nahi ane eka dravya be padArthanA pariNAmane kare nahi. be dravya sAthe maLIne eka padArthanA pariNAmane kare, evuM kadI banatuM nathI ke, A be bhegA thAya to eka kArya thAya ne nahitara kadI na thAya. jaDa ane cetana sAthe maLe to kArya thAya ne nahitara na thAya--evuM nathI. jaDanA pariNAma jaDa kare che, cetananA pariNAma cetana
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 piramAgamasAra-243] kare che. mumukSa :- (banne kriyA) eka ja kare che, evo bhrama thAya che. pUjya bhAIzrI :- paNa bhrama thAya che. "jagatanI racanA asatyano Agraha karAvavAvALI che.' - zrImadjIe kahyuM ke, A jagatamAM sthULapaNe jovAmAM Ave to asatyano Agraha thAya evI A badhI racanA jovAmAM Ave che. ahIMyA to ema kahe che ke tAre janma-maraNa maTADavAM che ? dehAtIta - azarIrI mokSadazA prApta karavI che ? to dehane vaLagavAnuM choDa. dehAtmabuddhi choDa ! dehanI dRSTi choDa ! nahi choDa ane dehamAM Atmabuddhi rAkhIne dehane vaLagI rahIza, dehamAM ghaNI prIti rAkhIza topaNa deha tane choDaze, choDaze ne choDaze ja. tuM dehane nahi choDavA mAga to deha tane choDI deze. e paristhiti to AvyA vinA rahevAnI nathI. tIvra dehAtmabuddhi hoya tyAre mANasane zuM thAya che (ke) thoDI paNa azAtA pAlavatI nathI. jarAka pratikULatA Ave to (kahe) mane na phAve.. mane na phAve...! mane nahi phAve ! bhAI ! A phAvavuM . na phAvavuM che zuM tAre? dehAtmabuddhi to tAre choDavI che. hajI rAgathI bhinna paDavuM che e to AgaLanI vAta che paNa hajI to tAre dehathI bhinna paDavAmAM (dehamAM) thoDIka gaDabaDa thAya che tyAM tane zAtAzilIyApaNuM Ave che to tuM vikalpathI ne rAgathI kema judo paDIza, bhAI ? A vicAravA jevo viSaya che. ApaNe tyAM to gurudeve A tattvajJAna bahu mUkyuM ne ! (eTale) Ama kahe, deha ne AtmA bhinna che, e to bahu chULa vAta che ! e to amane khabara che ! paNa bhAI ! tane kAMI khabara nathI !! jarAka azAtA thAya, jarAka pratikULatA thAya, jarAka sagavaDatA ochI maLe ane thoDIka agavaDa UbhI thAya ane gharamAM to badhuM evuM sarasa goThave ke eka nAnAmAM nAnI pratikULatA ene na paDe ! ahIMyA A joIe.. ahIMyA A joIe... ahIMyA A joIe... ahIMyA A joIe... evuM badhuM lAInasara, rojiMdI Teva pramANe Teva puSTa thAya ne Teva rUDha thAya, kuTeva che e chUTe nahi ! zuM? e badhI kuTevo che. kuTeva che e chUTe nahi. jIva evI rojanI goThavaNI karI nAkhe che. bhAI ! ahIMthI chUTIne kyAM jaIza ? tyAM koI mAsIbAnuM ghara nathI ! tyAM tArI badhI anukULatAo sacavAI rahe e koI paristhiti che nahi.'
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ riaa kema kahAna ratna saritA 199 eTale thoDoka AgaLano vicAra kara ! AgaLano vicAra kara (ema) nahi paNa AkhA bhaviSyano vicAra kara, ahIM to ema kahe che). jo tArAmAM viveka hoya to anaMta kALanA bhaviSyano tuM vicAra kara ! ane atyAre ja dehAtmabuddhi choDa ! ema kahevuM che. jo eTalI hade tuM Avyo (eTale ke) dehathI bhinna AtmAnA anubhavamAM Avyo to tArI balihArI che !! bhagavAna kahe che ke, evuM parAkrama karavA mATe ame tane zAbAzI ane dhanyavAda ApIe chIe ! duniyAnA Certificate nI have tAre jarUra nathI. koI samyaphadRSTi evAM hoya ke ene bahAramAM yaza nAma karmano udaya na hoya. mithyAdRSTine evA yaza nAma karmano udaya hoya ke cAre korathI vAha..vAha.. thatI hoya ! samyadRSTine zuM vicAra Ave ? tyAM e zuM vicAra kare ? e evo vicAra kare ke, bhagavAnanAM jJAnamAM to mane dhanyavAda maLI cUkyAM che !! A jagatanA mithyASTio mane na oLakhe to e to eka sArI vAta che ke jene laIne e lokono mane upadrava paNa raheze nahi! e to upadrava che. bIjAM jIvonI sAthe saMyogamAM rokAvuM paDe e to moTo upadrava che. e upadravathI (huM) chUTIza. sogAnIjI sAthe zarUAtamAM aMgata paricaya thayo tyAre pahele varSe to nahi paNa bIje trIje varSe emane khyAla Avyo ke, kadAca ahIMyA dhArmika mumukSuomAM paNa mArA viSe kAMIka vAtacIta thAze to aneka jaNAno paricaya vadhaze ane e mane ekAMta sevavAvALAne pasaMda nahi paDe, anukULa nahi rahe. sAdhanA mATe anukULa nathI, nimitta tarIke hoM bAkI e kAMI naDatA nathI, paNa nimitta tarIke eno viveka che. ekavAra kahe che, "meM Apase AzA karatA hUM ki mere viSayameM Apa kisIko kucha nahIM kaheMge." vacanabaddha karyuM. "mArA mATe tame koIne kAMI nahi kaho evI huM AzA rAkhuM chuM. ThIka ! eTale emanA vize kyAMya vAta na karavI ema nakkI karyuM. chatAM udaya koIne choDato nathI. vAta jeTalI hade bahAra AvavAnI hatI te kALe teTalI hade AvI ne tyArapachI jeTalI hade AvavAnI hatI teTalI hade AvI. paNa sAdhakanI bhAvanA sAdhanAne anukULa thAya evI hoya che. emAM bahAranAM mAna-apamAnanI taNakhalAM jeTalI paNa kiMmata temane AvatI nathI. manuSya paryAyamAM mAne to mArI nAkhe che ! ane mAnane laIne moTA moTAM 1 - - A rA:naka ka i ja nAnakaDAka:-- : ..* * * *kena -1 - - - - - - - * r . '' ''.. .
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 [paramAgamasAra-243] tophAna thAya che. ne ahIMyA to pahelethI ja A vAta che ke, bhagavAna ema kahe che ke, tane dehAtmadraSTi chUTI... dhanya che tane !! teM anaMta kALathI nahi kareluM evuM apUrva parAkrama karyuM ! zAbAza che tane !! have tuM amArI Line mAM (haroLamAM Avyo ! jina thayo ! cothA guNasthAna pahelAM karaNa labdhimAM (Ave te jIvane) "jina" kahyo che ! dhavala' (zAstramAM) "vIrasena svAmI' e karaNa labdhimAM AvelAM jIvane ema kahyo ke, "samyak prakAre" darzanamoha jevA mahAna vikAra upara eNe vijaya prApta karyo che; bIjAM badhAM vikAra jItavA sahelAM che, darzanamohane jItavo agharo che, . enA upara eNe vijaya meLavyo che (mATe) A to "jina" thayo che !! bhAvi nagamanaye paNa e jina che ! kemake e jina thaze. karaNalabdhimAM Avelo jIva asaMkhya samayamAM, anaMta samaya nahi, (paNa) asaMkhya samayamAM paripUrNa jina thaze, tethI bhAvi nigamanaye paNa te jina' che. ane atyAre ... samaabhirUDha naye, "atyAre ne samaabhirUDhanaya kahe che, - darzanamoha jevA mahAvikAra upara vijaya meLavyo hovAthI ene jina" kahevAmAM Ave che. "jIte te jina". eTalI vAta che. samyak prakAre AtmAnI sanmukha thaIne - AtmAno AdhAra laIne je jIta meLave (eTale ke nirvikAra pariNAmamAM Ave tene "jina" kahevAmAM Ave che. emAM eka 'apUrva karaNa' che. traNa karaNa kare che emAM eka 'apUrva karaNa' che. (ahIMyA) kahe che ke, A to zUravIranA khela che. aMtara parAkramano A viSaya che. zrImadjIe to evI upamAo dIdhI che ke, dasa hajAra subhaTane ekale hAthe jIte ane bhUjAe karIne svayaMbhUramaNa samudra tarI jAya, tenA karatAM paNa darzanamohane jItanAra subhaTa che, zUravIra che ! ema lIdhuM che. moTuM parAkrama ! e 243 thayo.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ "bhAI ! saMyogono tyAga thayo emAM tArI paryAyamAM zuM : phera paDyo? bahAramAM ochA-vadhatA saMyogo hoya enuM lakSa chUTI jAya. ane kaSAya maMda hoya ke tIvra hoya tenuM paNa che lakSa chUTI jAya, ane tAro paryAya caitanya vastune pakaDIne pariName tyAre mithyAtvano tyAga thAya e kharo tyAga che.' 248. * 0. pravacana-22, tA. 22-5-1983 (paramAgamasAra, bola-248) "bhAI ! saMyogono tyAga thayo emAM tArI paryAyamAM zuM phera paDyo?" saMyogono tyAga thayo eTale A sadhanatAmAMthI nirdhanatA AvI athavA parivAranA koIpaNa sabhyanI gerahAjarI thaI, anaupasthiti thaI athavA A zarIranuM vajana ghaTI gayuM - lyo ! A (paNa) saMyoga che ne ? puSTa zarIra hoya laThTha jevuM. ghasAtuM ghasAtuM dubaLuM thaI jAya, hADakAM cAmaDAM rahI jAya athavA avasthAne kAraNe zithila thaI jAya, karacalI paDe che ne badhe? sonuM khAya to paNa karacalI paDe hoM ! to kahe che ke emAM tArI avasthAmAM zuM phera paDyo ? tArI je avasthA (eTale ke jJAnamAtra - mAtra jANavuM, evI jANavAMrUpa je tArI avasthA emAM zuM phera paDyo che? mana - - -
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 piramAgamasAra-248] saMyogano abhAva thayo, saMyogano tyAga thayo to tArA jJAnanI avasthAmAMthI zuM ochuM thayuM ? sonIne tyAM sonuM (ApyAM pachI) pAMca tolAmAMthI dasa TakA ochuM thayuMnevuM TakA rahyuM, barAbara che. ahIMyA kahe che ke tArI jANavArUpa je jJAnanI paryAya (che) emAM keTalA TakA ghaTyAM ? saMyoga ghaTyo emAM tArI avasthAmAMthI zuM ghaTyuM ? kahe che, tArI avasthAmAM kAMI phera paDato nathI. e to avasthA che ke je saMyoga ane viyoga ne jANavAmAM nimitta che evI jJAnanI avasthA che. jene jANavAno saMbaMdha che. evA jJAnamAMthI paNa kAMI ghaTatuM nathI. to jene saMbaMdha nathI evo je parama pAriNAmika bhAva ene to koInI sAthe kAMI saMbaMdha nathI. A to nokarma che, jemAM saMyogano viyoga thAya che e to nokarma che, paNa pariNAmika bhAvane to karmanA udaya sAthe paNa saMbaMdha nathI ane cAre prakAranI avasthA . upazama, kSayopazama, (sAyika) ne odayikabhAva sAthe paNa ene saMbaMdha nathI. cArethI judo che. e rUpa je tAruM mULa svarUpa che, parama pariNAmika bhAva ke je tAruM mULa svarUpa che, je siddhapadarUpa che, sadAya siddhapadarUpa che . emAM zuM phera paDyo? paripUrNa svarUpamAM kAI apUrNatA thatI nathI. koIpaNa prakAranA saMyogano viyoga thatAM A pUrNa siddhapadamAM kAMIpaNa UNapa thatI nathI. kAMIpaNa apUrNatA thatI nathI, Ama che. (ahIMyA) kahe che ke tArI jJAnanI avasthAmAM paNa) phera paDato nathI to aMdaramAM je pUrNa svarUpa trikALa sAmAnyarUpa rahe che e to enAthI ghaNuM dUra che. - niyamasAramAM 30mI gAthA pachIno je (54 naMbarano) kaLaza che emAM e vAta lIdhI che ke sarva tattvomAM sAra che evo A paramapariNAmika bhAva kAraNa paramAtmA e nAza pAmavA yogya evA sarva bhAvothI dUra che, ema lIdhuM che. dUra che ! Ave che ? "dUra' ema Ave che. nAza pAmavA yogya eTale cAre prakAranA bhAvo laI levA. sarva tatvomAM je eka sAra che...." "nayati samayasAra kAraNa paramAtmAne ahIMyA samayasAra kahyo che. "nayati samayasara: sarvata sAra sarva tattvomAM eka sAra rUpa che ane je samasta nAza pAmavAyogya bhAvothI dUra che,
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 203 savanavinayavra: vilaya thAya che evA sakalabhAvo (thI dUra che. utpAdana vyayarUpa cAre prakAranAM vilaya pAmavA yogya bhAvo - tenAthI te dUra che. jo enA paryAyothI e dUra che to saMyoga ne viyogathI to te atyaMta dUra che. ema ahIMyA prazna pUche che. jorathI vAta karavI che ne ! eTale prazna cihathI vAta le che ke, "bhAI ! saMyogano tyAga thayo emAM tArI paryAyamAM zuM phera paDyo ?" tuM harakha-zoka to paryAyamAM veda che ne ? ke arere... mAruM cAlyuM gayuM, paNa bhAI tArAmAMthI kAMI cAlyuM gayuM nathI. tAro eka pradeza ocho to thayo nathI paNa tAro eka pradeza khAMgo-khoDo thayo nathI ! khoDakhAMpaNa eka pradezamAM AvI nathI ! tAro eka guNa ocho (to) thayo nathI, paNa tArA eka guNamAM khoDakhAMpaNa UbhI thaI nathI. svarUpamAM kAMI phera paDato nathI. paryAyamAM phera paDato nathI to svarUpamAM phera paDavAno to prazna ja raheto nathI. paNa saMyogane vaLage che ne ! eTale duHkhInAM dALIyA thaI jAya che. jo aMdara svarUpane vaLage to aMdaramAM AnaMda rasAyaNa pragaTe che. rasAyaNika paddhatithI e pheraphAra thAya che. ekadama pheraphAra thAya che. e rasAyaNika paddhati lIdhI che. "anubhava rasAyaNa' ene kahyuM che. (kahe che ke, "....saMyogono tyAga thayo emAM tArI paryAyamAM zuM phera paDyo?" AmAM eka bIjo paNa Undertone che . dhvani bahu sAro che. jo tAre aMtaramAM abhyAsa karavo hoya to avalokananA abhyAsanI A paddhati che ke tuM aMdaramAM joto jA kSaNe, kSaNe. prasaMge prasaMge, sarva udayanA kALamAM tuM aMdara avalokana karato jA. (dA.ta.) A duHkha thayuM viyoganuM duHkha thayuM (to avalokana kara ke) A mArI paryAyamAMthI zuM gayuM ? mArAmAMthI zuM gayuM? A harakha tharyo (to) mArAmAM zuM AvyuM ? (avalokana karatAM mAlUma paDaze ke, koI phera paDato nathI. bahAranA pheraphArone, AvavAne ke javAne AtmAmAM koI phera paDato nathI. tArI paryAyamAM zuM phera paDyo ? (to) kAMI phera paDato nathI. tapAsa ! ema kahe che ! e avalokanathI tapAsavAno enI aMdara dhvani che. ene pratIti e vagara Avaze nahi. - vAraMvAra avalokana karIne e tapAsaze tyAre ene khAtrI thaze ke A duHkha thAya che ke harakha thAya che (te) khoTuM thAya che. aMdaramAM mArAmAM kAMI - - - - - - -
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 paramAgama sAra-248] phera paDato nathI. A kalpanAmAtrathI mArApaNuM sevIne mAtra duHkha-sukha vedavAmAM Ave che, paNa aMdaramAM sukhanA kALe kAMI AvatuM nathI ne duHkhanA kALe kAMI jatuM nathI. ema pratyeka udayanA kALamAM potAne jove ane tapAse to potAnI bhinnatA bhAse ane pratIti thavAno avasara Ave. bhinnatA bhAse to pratIti thavAno avasara Ave. e eka apUrva kArya che ! A prakAranI aMtara avalokananI paddhatithI vAraMvAranI Practice (abhyAsathI) vicArathI nahi (paNa) vAraMvAranI avalokananI Practice thI bhinnatAno abhyAsa - bheda jJAnano abhyAsa karavo joIe. ApaNe bhedajJAna karavAnI anekavAra carcA cAle che emAM A eka khAsa paddhatino viSaya che. nahitara e prazna thAya evuM che ke bhedajJAna karavA yogya che, sarva sAdhako bheda jJAna kare che, bhedajJAnathI anubhava thAya che, bhedajJAnathI mokSamArgamAM vikAsa thAya che, pUrNatA thAya che . paNa bhedajJAna zarU kevI rIte karavuM ? A prazna Ubho thAya che. amAre bhedajJAna karavuM che paNa thatuM nathI. ene ema kahe che ke jo ! tArA udayanA prasaMge tuM jo ! tArAmAM zuM AvyuM ? A unALo che, tarasa lAge tyAre ThaMDuM pANI pIvAnI mANasa icchA kare che. na maLe to bhale pachI je maLe te pI lya. kemake AkharamAM to zarIramAM pANInuM pramANa ghaTe che tyAre sosa paDe che. A zarIra pudgalano piMDa che - emAM keTalAka pravAhI bhAga che, keTaloka vAyuno bhAga che, keTaloka ghanano bhAga che. ghana, pravAhI ne vAyu . ema traNa prakAre jaDa pudgala .paramANuonI Physical position che. ene Physical position kahe che. emAM jyAre pANInuM pramANa ghaTe che tyAre pANI bahAra jAya che. pasInA vATe, pezAba vagere vATe pANI ochuM thAya che tyAre sosa paDe che. eTale navuM pANI pIvAnI icchA thAya che. unALAmAM vizeSa bane che. kemake pasIno vagere vadhAre thAya. to ThaMDuM pANI ghaTaka...ghaTaka..ghaTaka.. pIdhuM tarasa lAgI hoya ne ghaTaka...ghaTaka... ThaMDuM pANI pIe che tyAre hAza tarasa maTI, (ema) kahe che. (have kahe che ke e hAza karyuM, paNa tArI paryAyamAM zuM AvyuM te to jo ! eka pANI pIvAnI sAdhAraNa kriyAmAM paNa pANInA pudgalo sAthe te
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 kahAna ratna saritA ATaluM badhuM ekatva karI lIdhuM ! vAta to sAdhAraNa che. rojiMdo prasaMga che. pANI pIvAno to rojano udaya prasaMga che. khAvuM-pIvuM vagere zarIranI amuka kriyA to rojanI che ne ? have emAM paNa ekameka thaIne (pariName che). emAM paNa evo) TevAI gayo hoya; gharamAM sAdhano goThavyAM hoya paNa A ilekaTrIka baMdha thAya ne kAMIka bIjuM trIjuM thAya ane baraphanI achata UbhI thAya ne bIjuM kaMIka thAya tyAre AkuLatA... AkuLatA... AkuLatA... karI bese ! A rAjyamAM Ama thAya che ne, A dezamAM Ama thAya che ne A gAmamAM Ama thAya che. A gharamAM Ama thAya che ne. A tame badhAM vyavasthA rAkhI zakatAM nathI. nathI rAjavALA rAjanI vyavasthA rAkhatAM ne gAmavALA gAmanI rAkhatAM ne gharavALA gharanI rAkhatAM. e badhAM upara roza-toza thaI jAya che ! bhAIne anukULatA rahetI nathI kAraNa ATaluM ja ke bhAIne anukULatA rahetI nathI. paNa bApu ! e badhI ekatvanI udayanI paristhiti tAre kyAM sudhI laMbAvavI che ? anaMtakALathI to e paddhatie tuM jIvato Avyo ane emAM tane kyAMya sukha-cena nathI. atyAre nathI, bhUtakALamAM nhotuM ane bhaviSyamAM raheze nahi. have to pratyeka udayanA prasaMge tuM jo to kharo ! ema kahevuM che. bahu sarasa (vAta AvI che). bhedajJAnanI prakriyA kema karavI ? e paddhatino AnI aMdara eka Akho Undertone che. tuM jo (to) kharo, tapAsa to kharo, ke tArI paryAyamAM zuM phera paDyo ? nAnAmAM nAnI pANI pIvAnI kriyAthI mAMDIne, moTAmAM moTI viyoganI, zarIranI - dehanI chUTavAnI kriyA sarva udayanA kALamAM eka ja paddhati che, paddhati bIjI nathI. avalokana kara A paddhati che. avalokana kara ke tArAmAM zuM phera paDe che ? Ave che zuM ? ThaMDuM pANI pIdhuM emAM AvyuM zuM ? ke tuM korekoro nakkora rahyo che. tArAmAM kAMI AvyuM nathI. eka rajakaNa tArAmAM AvyuM nathI ane zarIra chUTavA parvatanA kALathI tArAmAMthI kAMI jatuM nathI. akhaMDa, abheda (evA) tArA paripUrNa svarUpathI sadAya tuM jIvato cho. sAdhakone evA deha chUTavAnA prasaMgo bane che ke A bAju deha chUTe - AyuSya pUruM thAya ane A bAju zuddhopayogamAM lIna hoya !! chellAM upayogamAM hoM ! vigrahagatimAM upayoga nathI. asaMkhya samayano upayoga che ne ! paNa ahIMyA chellAM samayomAM nirvikalpa zuddhopayogamAM
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 [paramAgamasA2-248] AnaMdamAM taraboLa (hoya), AtmA AnaMdanA sAgaramAM DUbyo hoya ! hiloLA leto hoya ! ane A bAju zarIra chUTuM paDavAnI taiyA2I thatI hoya, chellI kSaNo cAlatI hoya ! ene zuM duHkha che ? jo zarIranA chUTavArUpa mRtyuthI duHkha hoya to e kALe ene paNa eTaluM du:kha thavuM joItuM hatuM. tane to hajI bIjAnAM mRtyuthI du:kha thAya che ke arere...! mArA phalANAM... mArA phalANAM... mArA phalANAM... paNa ahIM to kahe che ke tArA zarIranA chUTavAthI paNa tane duHkha nathI, hAla ! bIjAnAM zarIranAM chUTavAthI to duHkha nathI, paNa tArA zarIranA chUTavAthI viyogathI paNa tane duHkha thAya, ema kharekhara nathI. pachI bIjAM duHkhanA prasaMgothI duHkha che e vAta to (rahetI nathI). enuM to samAdhAna karavAnuM zIkhaDAvavAnuM rahetuM nathI. bahu amUlya vacano che ! jo jIva enI rIta ne vidhi zIkhI jAya (ane) bhedajJAnanI avalokana paddhatimAM Ave to nyAla thaI jAya evI vAta che !! bhedajJAna karavuM eTale tuM tapAsa - jo tArI paryAyamAM zuM phera paDyo ? tuM tapAsIza to tane mAlUma paDaze ke mArI paryAyamAM kAMI phera paDato nathI. jANanAra evo huM ane jANanAra evI je mArI jJAnanI paryAya emAMthI to kAMI gayuM nathI. e jANavAnuM to eTaluM ne eTaluM cAlu che. jJAnamAMthI kAMI jatuM nathI. jANanAra evuM je jJAna, e jJAnamAM ochapa thaI gaI ane jJAna "ghaTI gayuM evo paryAyamAM koI pheraphAra thayo nathI, eTaluM ne eTaluM jJAna che. kAMI pheraphAra thayo nathI. ema aMdaramAM pote judo che ema avalokana karavuM te bhedajJAnanuM kArya che. ema kahevuM che. zuM phera paDyo tArAmAM ? ke kAMI phera paDyo nathI. bahAramAM ochA-vattA saMyogo hoya enuM lakSa chUTI jAya. jo A rIte e aMdaramAM bhedazAna karato rahe eTale pote judo che ema tapAsIne jANato rahe to ene saMyogonuM ochA-vattApaNAnuM lakSa chUTI jAya ke arere ! mane hINA saMyoga che ne phalANAMne vadhAre saMyoga che. ahIM to saMsArI prANIne evuM thAya che ke sagA bhAIne tyAM saMyoga jyAM vadhe ne ! tyAM ene aMdaramAM ema thAya ke arere..! huM vAMhe (pAchaLa) rahI gayo ne A AgaLa nIkaLI gayo. Ane ghaNuM Ave che ne ghaNuM maLe che ne mArI kAMI eTalI Avaka nathI. arere! huM nAno ne e moTo thaI gayo. saMyoga vadhatAM e moTo thaI gayo ne huM nAno rahI gayo. e
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 207 saMyoganuM lakSa che. evI lAgaNImAM saMyoganuM lakSa che. potAne tapAsato rahe to e saMyoganuM lakSa chUTI jAya. nAstithI saMyoganuM lakSa chUTI jAya ane astithI jJAna svabhAvanuM lakSa thaI jAya ! A lakSa thavA mATe A badhI vAta che. lakSa thavAne tehano....' tehano eTale AtmAno, nijasvarUpano. nisvarUpanuM lakSa thavA "kahyAM zAstra sukhadAyI' nijasvarUpanuM lakSa thavA mATe A zAstro je sukhanA dAtAra che, jeno bodha sukhano dAtAra che, je nitya bodhaka che . evAM zAstro kahevAmAM AvyAM che. (ahIMyA) zuM kahe che ? ke bahAramAM ochA-vadhatA saMyogo hoya enuM lakSa chUTI jAya. (arthAtu) hINA saMyogothI huM hINo nathI ane ghaNAM saMyogothI huM mahAna nathI. mArI mahAnatA sarvakALe pUrepUrI che. traNalokano nAtha huM sadAya chuM ! saMyogo game te hoya tenI sAthe mAre levA devA nathI. paNa biIjAM mAnatA nathI. huM mahAna chuM ema bIjA mAnatA nathI. (to zuM) tAre bIjAne manAvIne mahAna thavuM che kAMI ? bIjA mahAna mAne to tArI mahAnatA che ne nahitara tArI mahAnatA nathI, evI hINA prakAranI mahAnatA paNa tArI nathI. tArI mahAnatA evI mahAna che ke bIjAM na svIkAre topaNa e mahAna ja rahe che. e hINI thatI nathI. Ama che. pote to na kahe paNa bIjo kahe tyAM ene galagalIyAM thAya ! ThIka ! A mArA vakhANa thAya che, mArI prazaMsA thAya che, mArA chApA chapAya che ne mArA phoTA chapAya che ane cAre kora mArI vAha-vAha bolAya che, AkhA saMghamAM mArI vAha-vAha bolAya che. kahe che ke bhAI ! tuM saMghapati nathI paNa tuM to trilokanAtha, trilokapati cho ! (saMghapati to) nAnuM pada che. nAnA padamAM tane hoMzuM thAya che ! tane hanapadamAM mahAnatA bhAse che !! dArU pIne kIcaDanA - kAdavanA gaMdhAtA khAbociyAmAM paDe ane dArUnI garamI zarIramAM vyApI hoya eTale ThaMDaka sArI lAge, enA jevI vAta che. tAruM mahAnapada evaDuM moTuM che ke ene koI bIjo mahAnatA Ape to enI mahAnatA ane nahitara nahi, enI apekSA paNa ene nathI. koInI apekSA vinA e mahAna che. ema potAnA paripUrNa padane lakSamAM le tyAre ene ochA-vadhatA saMyogo hoya enuM lakSa chUTI jAya che. banne ekasAthe bane che. A bAju saMyoganuM
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 [paramAgamasA2-248] lakSa chUTe to AtmAnuM lakSa te ja kALe thAya. je kALe AtmAnuM lakSa thAya ja kALe ene saMyoganuM lakSa chUTI jAya che, Ama che. manuSyabhavamAM bIjAM saMyogo karatAM paNa mAnanI vizeSatA - mAna kaSAyanI vizeSatA vizeSa prakAre jIvone pravarte che. paisA na hoya to mANasane cAle. paNa jo mAna maLatuM hoya to bhUkhyo rahevAM paNa taiyAra (che) ! pachI enuM gaurava le ke bhale enI pAse koI bIjAM saMyogo nathI paNa enuM mAna to juo ! ene keTaluM mAna maLe che ! kahe che ke e paNa saMyoganuM lakSa che. bIjAMo Ama kahe che evAM saMyogonuM emAM lakSa che ane e saMyoganuM lakSa che tyAM sudhI AtmAnuM lakSa nathI. AtmAnA lakSano emAM abhAva che, evuM A saMyoganuM lakSa che. e chUTI jAya che, AtmAnuM lakSa thatAM e chUTI jAya che. bIjo eno koI upAya nathI. (kahe che ke) '...saMyogo hoya enuM lakSa chUTI jAya. ane kaSAya maMda hoya ke tIvra hoya tenuM paNa lakSa chUTI jAya, ane tAro paryAya caitanyavastune pakaDIne pariName tyAre mithyAtvano tyAga thAya e kharo tyAga che.' lyo ! Ama tyAga che. kaSAya maMda hoya ke tIvra hoya tenuM paNa lakSa chUTI jAya, (paNa) jJAna thAya hoM ! khabara paDe. enI avasthAmAM che ne ! (eTale enuM jJAna thAya). eTale kaSAya tIvra thAya, kaSAya maMda thAya (paraMtu) rasa tIvra na thAya. jene svarUpanuM lakSa hoya ane A saMyoganuM lakSa chUTI gayuM hoya, ene svarUpanA rasanA kAraNe caitanyarasa pedA thayo che utpanna thayo che. enA kAraNe viruddha evo je kaSAya rasa e tIvra nathI thato. paNa kadAcit kaSAya tIvra thAya che, kaSAya maMda thAya che, ema tIvra, maMda - tIvra, maMda kaSAyamAM thAya kare che to enuM paNa lakSa chUTI jAya, e gauNa thaI jAya. e maMda thayo eTale emAM zuM (thAya che ke) (je) tIvra kaSAya hato ne maMda thayo. (kaSAya) hoya (kharo) paNa enA upara enuM vajana jatuM nathI. kaSAya to maMda thayo ne ! kaSAya tIvra to na thayo ne ! ATaluM nukasAna thayuM to paNa du:kha to ochuM thayuM ne ! A samajyAM mATe eTaluM du:kha ochuM thayuM ne ! eTalo samajaNano prabhAva to kharo ne ! ema kaSAya upara lakSa rAkhavAnuM nathI, ema kahe che. e lakSanoM viSaya nathI. khyAla Ave, paNa enA upara vajana jAya ke enuM lakSa thAya to e paddhati khoTI che.
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA e paddhati sAcI nathI. eTale ema kahe che ke ...kaSAya maMda hoya ke tIvra hoya tenuM paNa lakSa chUTI jAya, ane tAro paryAya caitanyavastune pakaDIne pariName...' (kaSAyanuM) lakSa chUTe che, e samyagdarzana pahelAM lakSa phare che, nirNaya thAya che tyAre, bhAvabhAsana thAya che tyAre. ane jyAre AgaLa vadhIne tAro paryAya (caitanyavastune pakaDe) eTale jJAnamAM akhaMDa caitanyanuM grahaNa thAya, abhedabhAva thAya, bhAvathI abhedatA thAya (arthAt) paryAya paryAya rahe, dravya dravya rahe; paNa bhAve abhedatA thAya, tyAre caitanya vastune pakaDIne (je) pariNamana thayuM, tyAre mithyAtvano tyAga eTale nAza thayo, mithyAtvano abhAva thayo, mithyAtva utpanna na thayuM. tyAre kharekhara samyak prakAre AtmAe tyAganI zarUAta karI. e pahelAMnAM bahAranAM tyAga e kharekhara tyAga nathI ane meM tyAga karyo, e tyAganAM abhimAnanuM grahaNa thayuM. tyAganAM badale tyAganAM abhimAnanuM tyAM grahaNa thaI gayuM che. ene to AgaLa ema kahyuM ke tane zalya thaI gayuM, mithyAtvanI puSTi thaI. kahe che ke '...tAro paryAya caitanyavastune pakaDIne pariName tyAre mithyAtvano tyAga thAya e kharo tyAga che.' e ja kharo tyAga che. tyAganI sAcI paddhati - samyak prakAre bhagavAne kahelI rIta mithyAtvanA tyAgathI zarU thAya che. pachI asaMyamano tyAga thAya che. bhAva asaMyamano tyAga thAya che tyAre sAthesAthe dravya asaMyamano paNa nimittapaNe abhAva thAya che, tyAre ene loko bAhyatyAga karyo ema paNa svIkAre che. e vAta AgaLa jatAM e paddhatimAM vikAsa thAya tyAre UbhI thAya che. evA yathArtha prakAre AgaLa vadhavuM joIe, ema kahe che. e kharo tyAga che. lyo ! ema tyAganI ahIMyA vyAkhyA paNa karavAmAM AvI che. (samaya thayo che). 83&TE - 209
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ pravacana-22, tA. 22-5-1983 (paramAgamasAra) pAnuM 65. 248 (bola). bhedajJAnano prayoga kaI rIte karavo ? enI zuM rIta che ? e viSaya upara ahIMyA prakAza pADyo che OM, bhedajJAna kema karavuM ? (to) kahe che ke, avasthAmAM anekavidha prakAranA mizrita bhAvo che. aneka bhAvo thAya che. mukhyapaNe sukha-duHkhanA prayojanathI vicArIe to harakha-zokanA pariNAma thAya che ane jJAnAdi bhAva paNa thAya che. jJAnaparyAya paNa utpanna thAya che ane rAga-dveSamAM harakha-zokanA paryAya paNa utpanna thAya che. ahIMyA ema kahe che ke, bahAramAM saMyogane lakSa-iSTa saMyoga aniSTa viyoga (thatAM) emAM rAga thAya che. aniSTano viyoga thAya tyAre paNa sAruM lAge, iSTano saMyoga thAya tyAre paNa sAruM lAge. iSTano viyoga thAya ane aniSTano saMyoga thAya tyAre aNagamo thAya. kahe che ke, emAM tArI paryAyamAM zuM phera paDyo ? tArI paryAya eTale ahIMyA harakha-zokanI paryAya nahi, paNa tArI jJAnanI paryAyamAM zuM phera paDyo ? ema kahe che. je jJAna jANavApaNe pariNamI rahyuM che emAM zuM phera paDyo ? ke emAM koI phera paDato nathI. jJAna jANavApaNe kArya kare ja che. e iSTa saMyoga ke iSTa viyoga thAya topaNa jANavApaNe to jJAnanuM kArya jema thAya che tema thAya ja che. jo jJAnamAM phera nathI paDato eTale ke jJAnamAM lAbha-nukasAna nathI thatuM. phera (paDavAno artha e che ke tane-tArI jJAnanI paryAyamAM lAbha-nukasAna zuM thayuM ? ke jJAnanI paryAyamAM to jANavAnuM emane ema rahyuM, emAM kAMI lAbha-nukasAna na thayuM. ethI e vAta spaSTa thaI ke, e iSTa saMyoga, iSTa viyogano je kAMI pheraphAra thayo e tArAthI judAM che, e kAryo tArI sAthe saMbaMdha dharAvatAM nathI. tane lAbha-nukasAna thatuM nathI eno artha ke, enuM judApaNuM che tethI tane lAbha-nukasAnano prasaMga nathI. AkhI duniyAmAM aneka jIvo ane aneka paramANuo-anaMta jIvo, anaMta
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 211 kahAna ratna saritA paramANuo pariName che. emAM A AtmAne hara ghaDIe zuM lAbha-nukasAna che ? che kAMI ? pratisamaya pariNamyA ja kare che. (enAthI) koI lAbha- nukasAna nathI. to teM je mAnelA saMyogo che, jene ISTa saMyogo kahe che, enuM chUTavApaNuM thayuM-tyAga thayo (to) zuM phera paDyo ? tane zuM nukasAna gayuM ? ke tane kAMI nukasAna nathI jatuM. Ama potAmAM potAnuM avalokana karIne judAMpaNuM jANavuM. rAga ane paradravyathI judAMpaNuM jANavuM, enuM judAMpaNuM eTale parapaNuM jANavuM. ane jJAnAdi bhAva ane svabhAvamAM svapaNuM jANavuM. ema bhedajJAna karavAnI A vidhi che, rIta che. bhedajJAna kema karavuM ? ke, A prakAre karavuM. (samayasAranI) 17-18 gAthAmAM Ave che ne ? aneka bhedabhAvonuM mizritapaNuM hovA chatAM je bhedajJAnamAM pravINa che... ema karIne vAta lIdhI che. eno artha zuM ? ke, bhedajJAnamAM jJAna juduM che ema jANI, jANe che eTaluM ja nahi, te jJAnamAM svapaNuM vedAya che-jJAna svapaNe vedAya che. para, parapaNe vedAtA jJAna svapaNe vedAya che. evo je prakAra che ene bhedajJAnano prakAra kahevAmAM Ave che. kahe che ke, e prakAre saMyogonuM lakSa chUTI jAya (eTale ke, jyAre saMyogothI judAMpaNuM bhAse tyAre saMyogonuM lakSa chUTI jAya. uparAMta kaSAyanI tIvratA- maMdatAnuM lakSa paNa chUTI jAya, ema. jaNAya judI vAta che ane lakSapUrvaka jaNAya e bIjI vAta che. ahIMyA phera e pADe che. "....kaSAya maMda hoya ke tIvra hoya tenuM paNa lakSa chUTI jAya. tIvra-maMda kaSAyanuM jJAna thAya, tIvra-maMda kaSAya jaNAya kharA ke, A tIvra thayo ane maMda thayo, paNa enuM lakSa na rahe. lakSa rahevuM bIjI vAta che. raste cAlatAM nirdhArIta sthaLe pahoMcavA pahelAM Traffic jaNAya kharo paNa lakSa pahoMcavAnuM che. lakSa Traffic upara nathI. (Ama) jaNAvuM eka vAta che ane lakSapUrvaka jaNAvuM te bIjI vAta ka t - ** * * * * ema kaSAya maMda hoya ke tIvra hoya tenuM paNa lakSa chUTI jAya. tyAre kaSAyanA viSaya kevA che tenuM paNa lakSa chUTI jAya. "ane tAro paryAya caitanya vastune pakaDIne pariName.. eTale svarUpamAM svapaNuM sthApIne pariName. zraddhAe karIne svarUpamAM svapaNuM sthApIne pariName, eNe caitanyavastune pakaDI
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 [paramAgamasA2-248] ema kahevAmAM Ave che. caitanyavastu to pote che, paNa e pote che emAM potApaNuM cUkAI gayuM hatuM. e zraddhAe--jJAne karIne potAmAM potApaNuM sthApita thayuM tyAre eNe caitanyanuM grahaNa karyu, caitanyavastu pakaDI ema kahevAya che. tyAre mithyAtvano tyAga thAya...' tyAre ene paramAM svapaNAnA adhyAsano tyAga thAya. e tyAga te '...kharo tyAga che.' tyAganuM je AkhuM prakaraNa che, mokSamArgane viSe tyAganuM je praka2Na che, e prakaraNamAM pahelo mithyAtvano tyAga thavo joIe, ema jinendranI AjJA che. jinezvaranI je AjJA che te e prakAre che ke, prathamamAM prathama mithyAtvano tyAga thavo joIe. mithyAtvano tyAga thayA pachI samyak prakAre asaMyamano tyAga thAya che. tyAga (thAya che) eTale abhAva thAya che, hoM ! ahIMyA tyAga eTale abhAva thAya che. evAM pariNAma utpanna na thAya. tyAre asaMyamanA abhAvamAM asaMyamanA nimitta evAM pAMca indriyanA viSayono paNa saMyoga raheto nathI. tyAre ene loko paNa jANe che ke, tyAga thayo. e sivAya bahAramAM viSayono tyAga thAya to ene kharekhara tyAga thayo, ema A mArgamAM kahevAmAM AvatuM nathI. mumukSu :- atyAre evI carcA cAle che ke, mithyAtvano baMdha ja nathI ! pUjya bhAIzrI :- baMdha ja thato nathI ?! jainadarzanamAM A carcA cAle che !? ThIka ! mumukSu :- 250 bolamAM ema kahe che ke mithyAtvabhAva te kaSAyakhAnuM che. pUjya bhAIzrI :- hA, sAta vyasananA pApathI anaMtagaNuM che. eTale sAta vyasananA pApathI enuM baMdhana vadhAre che. paNa je baMdhanA kAraNo che, emAM to 'tattvArthasUtra' mAM 'umAsvAmI' nuM sUtra carcA karanArAone maMjUra che ke nahi ? 'mithyAtva, aviratI, pramAda, kaSAya, yoga baMdha hetavaH' AvuM sUtra che. che ke nahi ? 'tattvArthasUtra' mAM tyAM Asravano adhikAra cAlyo che. ane Asrava te baMdhanuM kAraNa che, tyAre e AsavanuM svarUpa zuM che? 'mithyAtva, aviratI, pramAda, kaSAya, yoga baMdha hetava:' kemake A to vyavahAranayanA viSayarUpa graMtha che. A graMthamAM badhAM bheda-prabhedonuM ghaNuM varNana che. kathAnuyoga sivAya, traNe anuyogano viSaya che. karaNAnuyoganI ghaNI
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 213 vAto che, caraNAnuyoganI che, dravyAnuyoganI vAto che, adhyAtmano viSaya ghaNo che. 'tattvArthasUtramAM Asava adhikAramAM yoga paryata baMdhanuM kAraNa lIdhuM _mithyAtva to anaMta saMsAramAM rakhaDAvanAro baMdhabhAva che. paNa yoga je jinendrane terame guNasthAne che, e paNa eka samayanA baMdhanuM kAraNa che. eTale eka samayano Asava che. ema tyAM sudhI vAta lIdhI che. pachI to bIjI vAta kyAM carcavAnI rahI ? e badhI gaDabaDa che. digaMbaramAM pUrva AcAryonA zAstro to satya svarUpane nirUpaNa karanArAM mahAna paramAgamo vidyamAna che. paNa dRSTi maLyA vinA ane gurugama maLyA vinA enuM arthaghaTana AtmAnA hitamAM thAya e banatuM nathI, pachI jIvone kalpanA thAya che. tyAgI hoya ke gRhasthI hoya paNa e kalpanA kare che. gRhasthI koI vidvAna-paMDita hoya, tyAgI muni hoya paNa e kalpanA kare che ke, Ano artha Ama thAya, A Ama gaNavuM, A Ama karavuM. athavA potAne anukULa hoya, anukULa lAge evAM apasiddhAMto-virUddha siddhAMtonI, gurugama vinAnA jIvo kalpanA karIne sthApanA kare che. ethI potAne paNa ahita thAya che ane bIjAone paNa ahita thavAnuM nimitta thAya che. e prakAranAM siddhAMtonuM sthApana sva-para ghAtaka che. ene svapara ghAtaka pravRtti kahevAmAM Ave che. A thoDo vicAra cAlyo hato eTale pharIne lIdhuM. kAle vAMcyA pachI divasa daramyAna enA thoDA vicAro AvatAM hatAM. A bolamAM bhedajJAnanuM svarUpa bahu sarasa lIdhuM che. te zarUAta kaI rIte karIza ? jyAre bhedajJAnanI sahaja pariNati tane utpanna thaI nathI ane bhedajJAna karavuM joIe, ema tane buddhigocara thayuM, buddhigamya thayuM, to tuM bhedajJAna karavAnI zarUAta kaI rIte karIza ? ke, tapAsa tArI jJAnanI paryAyamAM ke saMyogano tyAga thatAM tane zuM nukasAna thayuM ? | (dA. ta.) sonuM corAI gayuM. lyo sonuM, hIrA kimatI vastu kahevAya che ne ? (ke) paisA corAI gayA, dhaMdhAmAM nukasAna gayuM, koIne koI prakAre eno tyAga thayo. tyAga thayo eTale saMyoga chUTyo hato) tArAmAM zuM phera paDyo ? Ama tuM jo ! ema kahe che. vicAra kara, ema nahi. A vAta
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ +" : kema na 214 [paramAgamasAra-248] vicArathI eka DagaluM AgaLa che. AnI aMdara vicAra sAthe che, paNa vicAra uparAMta AmAM eka vAta vadhAre che ke, avalokana kara ke tArAmAM zuM phera paDyo ? Ama vicAravAnuM che ane sAthe-sAthe Ama avalokana karavAnuM che. tane jaNAze ke, e judI cIja che ane e judI cIjanA paryAyanA pheraphArathI, kSetranA pheraphArathI (tArAmAM koI pheraphAra thato nathI. dAgIno corAI gayo (hoya) ene gALI nAkhe pachI e mAruM sonuM che e kahevAno adhikAra rahe nahi. e kSetrano pheraphAra thayo ane paryAyano pheraphAra thayo to tArAmAM zuM pheraphAra thayo ? tapAsa tane ! ema kahe che. koI pheraphAra thato nathI. A AtmA jJAnAdi pariNAma sahita evone evo sadAya rahe che. enAmAM koI pheraphAra thato nathI. e saMyogonuM lakSa chUTI jAya, rAgAdinuM-kaSAyanuM lakSa chUTI jAya, tyAre emAM je svapaNuM tIvrapaNe thaI rahyuM hatuM e svapaNuM rahetuM nathI. ane e svapaNe tyAMthI khasyuM tyAre ene jJAnAdibhAvamAM-caitanyavastumAM svapaNuM Ave che. jJAna juduM jaNAya che ema nahi (paNa) jJAna svapaNe juduM jaNAya che. rAgAdibhAva judAM jaNAya che. ema nahi (paNa) rAgAdibhAva parapaNe judAM jaNAya che. ema thatAM rAga ane paramAM upekSA Ave che athavA arasa pariNAma thAya che, jaNAvA chatAM emAM arasa pariNAma thAya che. ane jJAnAdi bhAvamAM svapaNe sarasa pariNAma thAya che. pelAM upekSita bhAve viSaya thaI jAya che ane A apekSita viSaya thaI jAya che. ATalo badho sAthe-sAthe eka ja pariNAmamAM A badho pheraphAra utpanna thAya che. tyAre ene kharo tyAga (arthAtu) mithyAtvano tyAga samyak prakAre (thayo). (tyAre tene tyAganA viSayamAM zarUAta thaI ema kahevAmAM Ave che. e kharo tyAga eTale sAco tyAga che. Ama eka sAthe che. keTalAM bola che ? upekSA thavI, upekSA thatAM arasapaNe thavuM e bhinnapaNuM athavA parapaNuM jaNAyuM enuM lakSaNa che athavA enuM e svarUpa che. jJAnamAM svapaNuM thayuM eTale sAthe-sAthe jJAnarasa ane caitanyarasa paNa vadhyo ane jJAna svapaNe vedAyuM te AtmA anubhavamAM Avyo. svapaNe jJAna vedAyuM te ja AtmA che. AgaLa evo eka bola Avaze. ema tyAM samyaka prakAre bhedajJAna thayuM tyAre mithyAtvano nAza thayo. ema levuM che. e 248 thayo.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNya-puNya karIne ajJAnI puNyanI mIThAza vede che, paNa puNyanI mIThAza to enuM khUna kare che. mithyAtvabhAva te ja kaSAyakhAnuM che, mithyAtvanuM pApa sAta vyasanathI paNa anaMtagaNuM ja che, tenuM je poSaNa kare che teNe kaSAyakhAnA mAMDyA che. ra50. pravacana-23, tA. 24-5-1983 paramAgamasAra, pAnuM 66. 250 (bola). puNya-puNya karIne ajJAnI puNyanI mIThAza vede che, paNa puNyanI mIThAza to enuM khUna kare che. zuM kahe che ? ajJAnabhAve jIvane puNyanI mahattA che. dharmanA svarUpathI ajANa hovAthI, vItarAgI dharmanA svarUpathI ajANa hovAthI puNyane ja dharma mAnanArA puNyanI mahattA kare che ane puNya pariNAma kare che tyAre e puNya karyAno saMtoSa pakaDe che athavA AtmakalyANa karyuM hoya, ema mAne che - ema zraddha che ane e ene ruce che. vAstavikatA e che ke AtmA je vItarAga svarUpa che, e vItarAgI tattvathI rAgAdi puNya bhAva che te anya tattva che. mithyAtvanuM svarUpa e
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 piramAgamasAra-250] che ke anya tattvamAM anya tattva mAnavuM anya tattvamAM anya tattva jANavuM e mithyAtvanuM svarUpa che. rAgAdi puNyabhAva je anya tattva svarUpa che, AtmA vItarAga svarUpa che tenAthI je anya tattva che, te anya tattvane potArU5 mAnavuM - potA svarUpa karavuM potAnuM karIne jANavuM - e mithyAtva che. e mithyAtvathI janmamaraNa thAya che. eTale ema kahe che ke e puNyanI mIThAza to enuM khUna kare che. enA jJAna ne AnaMda prANane e haNe che. tethI khUna kare che ema kahevAmAM AvyuM che. juo ! AkhA jagatathI bilakula judI vAta che. jagatamAM dharmanA kSetramAM puNyane ja sarvasva mAnavAmAM Ave che ane e puNya pariNAmano jhaMDo laIne loko phare che ke ame dharma karIe chIe.... dharma karIe chIe ! ghaNo dharma karyo. pachI enA anekavidha prakAra che. paNa e tamAma prakAranA zubharAga che jene tattva dRSTie puNya tattva kahevAmAM Ave che. nava tattva che. emAM e puNya tattvamAM jAya che. e anya tattva che. ene ane AtmAne kharekhara to viraddhatA che. vItarAgane ane rAgane to kharekhara viruddhatA che. e viruddhatA jANavAne badale enI sAthe ja Atmabuddhi kare, e puNya tattvamAM ja AtmIyatA kare . Atmabuddhi kare to emAM AtmA haNAya che. emAM jJAna ne AnaMdanuM haNavuM thAya che. mumukSu - vAta to AkarI lAge evI che. pUjya bhAIzrI :- emAM AkaruM zuM che ? je jema che ema jANavuM che. atyAra sudhI bhUlo paDelo jIva ema vicAre ke kharekhara paristhiti - vastu sthiti zuM che ? eTalI jijJAsAthI vicAre to ene ema kahe che ke bhAI ! tuM ahIMyA bhUlyo che. teM puNyabhAva je karyA e puNyabhAvamAM tArI bhUla thaI che. (eTale ke emAM dharma mAnavA saMbaMdhInI tArI bhUla thaI che. e mIThAza vedavA jevI nathI. mULa to zuM che ke je dharmanAM pariNAma che, emAM je AtmAnI zAMti che ane je vItarAgatAnI nirdoSatA ane pavitratA che, ene jIve jANI nathI. tethI puNyanA kaSAya sahitanA pariNAma (ke). je sakaSAya pariNAma che, zubha rAga e paNa kaSAya pariNAma che, emAM jIva mamatva kare che, e
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 217 ajJAnabhAve mamatva kare che. jIva mIThAza kyAre vede che ? ke emAM ene mamatva thAya che. potAnA vItarAga svarUpamAM ahapaNuM-mamapaNuM-mamatvapaNuM thatuM nathI. tethI te puNyanI mIThAzamAM - puNyabhAvamAM e mamatva kare che. e enA svarUpanA a ajJAnane jAhera kare che prasiddha kare che. puNya bhAvanI mIThAza ane puNyabhAvamAM mamatva che, e svarUpanA ajJAnane prasiddha karanArA pariNAma che. je koI jIva puNyamAM mamatva kare che enA viSayamAM parIkSA karavAnI jarUra nathI, AvazyakatA nathI ke ene AtmajJAna che ke nahi ! AtmajJAna hoya ene e prakAra Avato nathI ane jene AtmajJAna che e to zubhAzubhane chedIne vItarAgI dharmamAM vikAsa karato hovAthI ene puNya pariNAmamAM mamatva AvatuM nathI. puNyanI mahimA kare che. mIThAza kare che. A puNya-puNya be (vAra) zabda vAparyo ne ! e enI mahattAsUcaka che. jene enI mahattA Ave che e vAraMvAra ene ja mukhya kare che. jene puNyanI mahattA che ene AtmAnI mahattA nathI. rAganI jene mahattA che ene rAga rahita AtmatattvanI mahattA nathI, ema spaSTa thAya che. tethI je puNyanA himAyatI che te vItarAgatAne gauNa ka2nA2A che ane je vItarAgI dharma karavAnA himAyatI che e puNya goNa karI jAya che. ene puNya pariNAma thAya che kharA paNa e puNya pariNAna e gauNa kare che. ahIMyA kahe che ke, puNya pariNAma tane thaze kharA. jyAM sudhI chadmastha cho, sAdhaka avasthAmAM paNa vItarAgatA adhUrI che pUrepUrI vikAsa pAmelI nathI, tyAM sudhI je kacAza che, alpatA che emAM puNyanA pariNAma thaze kharAM, paNa enI mIThAza vedavI e bIjI vAta che. puNya thavuM e bIjI vAta che ne puNyanI mukhyatA thavI, enI mIThAza thavI e taddana bIjI vAta che. enI kAMI kiMmata nathI, ema. puNyanI kema kiMmata nathI ? (kAraNa) ke enA phaLanI paNa kiMmata nathI. puNyanI eTalAM mATe kiMmata nathI (kemake) puNyanA phaLanAM kAraNarUpa e puNya che. puNyabhAva to puNyaphaLanA kAraNarUpa che. jagatamAM je jIvo tIvra pApanAM pariNAma kare che athavA tIvra pApI *
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 [paramAgamasAra-250] gaNAya che, evAM) halakA ane nIca pariNAmavALA je jIvo che . evA pApImAM pApI jIvane e puNyanA phaLano saMyoga to jovAmAM Ave che. mAMsa khAya, dArU pIve, aneka prakAranAM tIvra hiMsAtmaka udyogo kare, ghaNAM pApanAM pariNAma kare, evA jIvane paNa puNyanAM phaLarUpa saMyogo to jovAmAM Ave che ! to enI kiMmata zuM ? ke enI to kharekhara koI kiMmata AMkavI joIe nahi. e puNyanA phaLa to pApI prANIone paNa hoya che. enI zuM kiMmata ? ke enI koI kiMmata A jagatamAM nathI. mokSamArgamAM AtmAnuM mahattva ane AtmAnI mukhyatA ne AtmadharmanI mukhyatA eTalI che ke puNya-pApa ne puNya-pApanA phaLanI kAMI kiMmata ja AMkavAmAM AvI nathI. tethI mokSamArgI jIve, mokSArthI jIve pApanA pariNAmanI to kiMmata AMkavAno savAla raheto nathI, pApanI mahattA karavAno to prazna che ja nahi, e to vivAdAspada (vAta) ja nathI, paNa puNya pariNAmanI - potAnA puNya pariNAmanI paNa eNe kadI mahattA karavI nahi ane e puNyabhAvamAM eNe mamatva na karavuM. ema upadeza che. vItarAgono e upadeza che ke rAganI mahattA na karavI. vItarAgatAnI ja mahattA karavI ane rAganI mahattA na karavI. pApanI mahattA karavAnuM to koI dharma kahetuM nathI. vItarAga dharma to kahe ja zeno ? islAma jevA islAma dharmamAM paNa pApa na karavuM evuM to cokhkhuM lakheluM hoya che. pachI bhale koIne koI bahAne tyAM pApa ghusI jAya che. paNa cokhkhuM pApa karavuM evuM to koI kahetuM nathI. to (je jainadharma) sarvotkRSTa dharma che, jyAM puNya ne paNa pApamAM khatavavAmAM Ave che, tyAM cokhkhuM pApa karavAnI vAta hoya e vAta to svapna paNa vicAravA jevI nathI. prazna :- pApa thaI jAya enuM zuM karavuM ? samAdhAna :- thaI jAya to eno kheda thavo joIe. thaI jAya eTale eno bacAva na karavo joIe ke ame to gRhasthI chIe ane gRhasthImAM ATaluM pApa to karavuM ja paDe ! ema karavA jatAM to e pApa karavAno abhiprAya thaI jaze ane abhiprAyano moTo doSa utpanna thaze. AmAM zuM ke koI pariNAma thAya enI pAchaLa A jIvano abhiprAya zuM che ? e (mahattvanI vAta che. A jagatamAM je kAMI pApanA pariNAma
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 219 jIvo kare che tenAthI paNa tene sukha levAno ne sukha meLavavAno bhAva che ke bIjuM kAMI che ? mANasa A dhaMdhA-vepAra kare che ke nahi ? ekalAM pApanA poTalAM che. pramANikatAthI kare topaNa hoM ! pramANikatAthI to atyAre ochA kare che, ko'ka ja kare che. paNa pramANikatAthI kare to paNa ekalAM pApanAM ja poTalAM che. pApa nathI (paNa) pApanAM poTalAM che ! DhagalAbaMdha che ! prazna :- AjIvikA pUratuM to mANasa kare ne ? samAdhAna :- AjIvikA pUratuM karavuM paDe, eno kheda hovo joIe abhiprAya na hovo joIe. have e je pApanA pariNAma thAya che enI pAchaLa A jIvano potAno - darekane potAne enI pAchaLa abhiprAya zuM che ? e zodhI levuM joIe. mumukSa :- zarUAtamAM bhUla dekhAya paNa pachI e hakIkata thaI jAya che ? pUjya bhAIzrI :- hakIkata thaI jAya eTale ? mumukSu :- ke, barAbara che, cAlyA kare che. pUjya bhAIzrI :- huM AmAMthI kyAre chUTuM evAM ene pariNAma rahevAM joIe. AmAM AgaLa vadhu evA pariNAma na rahevA joIe, paNa AmAMthI huM kyAre chUTuM, evA pariNAma rahevAM joIe. zrImadjIe mumukSuone mArgadarzana ghaNAM prakAre ApyuM che, emAM eka jagyAe eka vAta evI karI che ke, bhAI ! tuM tane pUchaje ke jo tane vizeSa raLavAnI jarUra na hoya eTale AjIvikA pUratI vyavasthA pUrva puNyanA karmanA udaye goThavAyelI hoya, evA pUrvakarma hoya ke jethI e goThavAyelI hoya, ... to tuM konA mATe ane zA mATe kare che ? e tane tuM pUchaje ! tuM tane pUchI leje ke have tuM konA mATe kare che ? ane zAmATe kare cho? Ama karavA pAchaLa tAro abhiprAya zuM che ? e tuM tArA aMtaraMgane tapAsI leje ane e tapAsatAM tane ema lAge ke AvazyakatA nathI, chatAM A pravRtti karavAno bhAva thAya che to tane tAruM hita karavAnI darakAra AvI nathI ! tAruM kArya tAre zIdhra karI levuM joIe e bhAvanA mULamAMthI nAza pAmI gaI che tyAre tane A pariNAma thAya che ema tuM eTalo vicAra karaje ! ATalI vAta che. ghaNI ghaNI vAto sapuruSo karI gayAM che, enuM mUlya na thAya ! enI
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 [paramAgamasAra-250] zuM kiMmata thAya ! ene anaMtA pApathI bacAve (eTaluM) nahi, anaMtA pApanA phaLanA duHkhathI paNa bacAve ! ahIMyA ko'ka eka jiMdagInuM sAjuM karI de tyAM eno gulAma thaIne phare ! are bhAIsA'ba tame na maLyAM hota to ame to bhIkha bhegAM thaI gayAM hota ! atyAre A je kAMI sAhebI che e badhuM tamArI maherabAnInuM kAraNa che ! ema kahe. tame kaho te karavA teyAra chIe. paNa AvA sanmArge caDAvanAra ane unmArgathI bacAvanAra sapuruSo vaTemArgunI jema mArgano nirdeza karIne cAlyAM gayA che. pote mArge paDyAM che ane mArganI sAme AMgaLI cIMdhatAM gayA che ke juo ! A mArga che, A bAju mArga che, Ama cAlaje... Ama cAlaje... Ama cAlaje...! (ahIMyA) kahe che ke, bhAI ! mokSamArgamAM puNya-puNya ema karIne puNyanI mahattA karavA jevI nathI ane puNyanA pariNAma thAya to enI mIThAza paNa vedavA jevI nathI. e mIThAza to mamatvane kAraNe Ave che. jyAM mamatA che tyAM ene mIThAza lAge che. e to AtmAnuM khUna kare che. eTale AtmAnA je bhAva prANa che . nirmaLa jJAna ne AnaMda che . pavitratA Adi dharma che, ene e chede che. - mithyAtvabhAva te kaSAyakhAnuM che....... juo ! ahIMyA koI katalakhAnuM mAMDe to arerATI kare ke arere...! rojanA keTalAM prANIonAM prANa hare che ! ahIMyA samaye-samaye, kSaNe-kSaNe e mithyAtvathI potAnA prANane haNe che, enA sAmuM joto nathI !! puNyanI mIThAza karIne mIThAza vedIne potAnA jJAna ne AnaMdanA prANane haNe che enI sAmuM joto nathI! mithyAtvabhAva te kaSAyakhAnuM che, mithyAtvanuM pApa sAta vyasanathI paNa anaMtagaNuM che..' moTuM che eTale keTaluM che ? anaMtagaNuM che ! bolo ! bIjAM pApa dekhAya che, bahAramAM bIjAM pApa dekhAya che, sAta vyasana lIdhAM che ne ! zikAra che, dArU che, mAMsa che, aneka prakAranAM tIvra pApanAM pariNAma che e jIvone pApa tarIke dekhAya che, paNa mithyAtvanuM pApa ethI anaMtagaNuM che e dekhAtuM nathI. mULa viSaya ja A che. jainadarzanamAM pAyAnI je vAta karI che, e A vAta karI che ke jIvane mithyAtva che e bhayaMkara pariNAma che ke je anaMta anaMtakALa jIvane janmamaraNanAM paribhramaNamAM rakhaDAve che. enI bhayaMkaratA
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 221 samajIne koIpaNa prakAre eTale pUrA udyamathI, koIpaNa prakAre eTale je yathArtha) prakAre che e ja prakAre pUrA udyamathI - pUrA prayatnathI AyuSya pUrNa thAya e pahelAM eNe mithyAtvano abhAva karavo joIe, e pariNAmane chedavA joIe ane AtmA je mULasvarUpe che eno zraddhAmAM eNe svIkAra karavo joIe. asti-nAstithI eka ja vAta che. potAnA mULa zuddha siddhapadane svIkAravuM, e "che' ema enI hayAtIne zraddhAmAM grahaNa karavI ane e grahaNa thatAM e sivAyanA sarva tattvomAM - anya tattvamAM mamatvano abhAva thavo e prakAramAM eNe pUrA prayatnathI AvavuM joIe. pUrA udyamathI rAtadivasa pAchaLa paDI jaIne e sthitie eNe pahoMcavuM joIe. nahitara bhavabhramaNa che emAM pharI pharIne e prayatna karavAnI sudha rahe, budha rahe e paristhiti jIvanI rahetI nathI. moTAbhAge to e paristhiti che ke eno vicAra suddhAM karavA taiyAra nathI ! manuSya thayA pachI paNa bahubhAga jIvone to puNya-pApanA cheda karavAnI ne vItarAgI dharma ane nirdoSatA prApta karavAnI vAta rucatI nathI, sAMbhaLavI ruce nahi. ame karIe chIe e amane karavA do ! atyAre amAre A ja karavuM che. A sarvasva thaI paDyuM che. vartamAnamAM je enA udayIkabhAvo che e evA sarvasvapaNe e jIva kare che ke ene bIjuM karavuM rucatuM nathI. e paristhiti thAya che. kahe che ke, mithyAtvanuM pApa sAta vyasanathI paNa anaMtagaNuM che.." sAtamAMthI eka vyasana hoya topaNa niMdavAmAM Ave che. sAtamAMthI mANasane eka jugAranuM vyasana hoya che. vyasana eTale lata, eTale e vRtti che, e pharI pharIne prakRti evI vaLa khAIne Ave ke ene jugAra ramyA vinA cena paDe nahi. pachI loko niMde che ke A jugArI mANasa che. jugArI mANasa che eTale pApI jIva che. ema karIne e niMdavAmAM Ave che. kahe che ke bhAI ! A mithyAtvanuM pApa to e sAta vyasanathI paNa anaMtagaNuM che, ThIka ! enI jeTalI vAstavikatAe je sthiti samajavI joIe e na samajAya tyAM sudhI enAthI haTavAno, ene maTADavAno udyama paNa na jAge. je prayatna vizeSa thavo joIe, khAsa prayatna thavo joIe te prayatna (thAya nahi). ene enI bhayaMkaratA bhAse nahi ane sAme vItarAgI dharmanI kiMmata bhAse nahi. (arthAtu) AnAthI duHkha keTaluM ne AnAthI sukha keTaluM ? A
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 piramAgamasAra-25o] aniSTa keTaluM ne A iSTa keTaluM? e tulanA thAya nahi tyAM sudhI koIpaNa prakAre eno prayatna che e yogya sthAnamAM, yogya dizA pakaDe nahi. A paristhiti che - A vAstavika paristhiti che. tethI ema kahe che ke mithyAtvanuM pApa sAta vyasanathI paNa anaMtagaNuM che." ghaNuM moTuM che ema nahi, anaMtagaNuM che - ema kahe che. eka gaNuM, be gaNuM, Dabala che, cAragaNuM che, dasa gaNuM che, so gaNuM che, hajAra gaNuM che, ema nahi lAkha, karoDa saMkhyAnI bahAra jAya che, asaMkhyAtathI paNa bahAra jAya che. anaMtagaNuM che. kemake anaMta...anaMta...anaMta...anaMta...anaMta... anaMtAnubaMdhInA je pariNAma thAya che ane anaMtAnubaMdhInA je baMdha thAya che, enI bhayaMkaratA evI bhayaMkara che ke enuM jo calacitra - A sinemA dekhADe che ne ! e dekhADavAmAM Ave to svapna paNa koI ene icche nahi. A hospiTalamAM jAya (ane) badhAM vorDamAM AMTo mAre to khabara paDe ke A manuSya prANIne paNa azAtAnA prakAra ane keTalI (jAtanI) vedanAnA prakAra che ! moTI sArI hospiTala bAMdhI hoya emAM AMTo mAre to khabara paDe evuM che ke kevI rIte hAtha-paga bhAMge che ne kevAM kevAM oparezana thAya che ! janma-maraNanAM duHkha to ethI moTA che. A to ethI sAmAnya che. paNa janma vakhatanAM ane maraNa vakhatanAM duHkha to enAthI ghaNAM che. e to manuSya prANInA ! tiryaMconA duHkhano pAra nathI-tarasa lAge ne pANI na maLe, bhUkha lAge ne AhAra na maLe, (mAtra) na maLe ema nahi, mAraNatADana-chedana-bhedana aneka prakAre chuMdo bolAI jAya, cepo bolAI jAya evI rIte prANano nAza thAya ! A kIDI-makoDAM juo ne ! hAlatAMcAlatAM paga paDe, enI kevI dazA thAya che ! e vagere prakAre jove to e (mithyAtvane svapna paNa (na seve). mithyAtvanA kAraNe A badhuM UbhuM che, ATalI je paraMparA che e mithyAtvanA kAraNe che. mULa enuM che e mithyAtva che ane e gAMTha jyAM sudhI na chedAya tyAM sudhI emAMthI puNya-pApanAM phaNagA phUTyA ja kare che. e puNya-pApanAM pariNAmane chedavAno upAya mithyAtvano abhAva karIne vItarAgI dharma pragaTa karavo, e eka ja upAya che ane pUrA prayatnathI jema te dharma karavA mATe je je prakAre bodha, upadeza, sUcanA, mArgadarzana je
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 223 zabdamAM kahIe (e je AjJA karavAmAM AvI che, te AjJAne zirasAvaMdya mAthe UpADavAmAM na Ave tyAM sudhI koI prakAre enuM ArAdhana ne Adara thaI zakatuM nathI. e mithyAtvanuM anaMtagaNuM pApa che. tenuM je poSaNa kare che.....' mithyAtvanuM poSaNa kare che, teNe kaSAyakhAnAM mAMDyA che. eNe eka kaSAyakhAnuM nathI mAMDyuM paNa) eNe ghaNAM kaSAyakhAnAM mAMDyAM che. puNyathI ane puNyanA phaLathI je sukhano abhiprAya che . sukhanI je zraddhA che, e ene katalakhAnAM maMDAvaze. jeNe katalakhAnuM mAMDyuM che eNe zuM vicAryuM che ? ke AnAthI mane anukULa saMyogonI vRddhi thAya che, prApti thAya che ne vRddhi thAya che mATe A karavA jevuM che. siddhAMta to eka sarakho thaI gayo. pravRttimAM vizeSatA thaI gaI. kema thaI gaI ? ke aMdaramAM je siddhAMta pakaDyo hato ane abhiprAya thaI gayo hato enA kAraNe A badhuM thavA lAgyuM. emAM pachI ene ATaluM pApa karavAnuM phaLa zuM ? eno viveka raheto nathI. mithyAtvanuM phaLa nigoda che. A to samajI zakAya eTale (katalakhAnAnuM) dRSTAMta devAya che. paNa kharekhara to mithyAtvanuM phaLa nigodamAM rahevuM te che. keTalo kALa jIva nigodamAM rahe che ? ke anaMta kALa nigodamAM rahe che ! e mithyAtvanA phaLamAM (tyAM jAya che. sAta vyasananA pApanA phaLamAM to jIva narakamAM jAya che. ApaNA jenamAM ghaNA ne to e paNa khabara nathI ke nigodanuM duHkha vadhAre ke narakanuM du:kha vadhAre ? bahAramAM narakanAM duHkhanAM pratikULatAonA dekhAva cokhkhAM dekhAya evAM che ne ! indriya jJAnathI samajAya evA (che) eTale jIva ema mAne che ke narakamAM duHkha vadhAre che. nArakI karatAM anaMtagaNuM duHkha to nigodamAM che, tyAM pracura kaSAyakalaMkanAM pariNAma che. eka zvAsozvAsamAM 18 vakhata janma-maraNa thAya. eTalAM TUMkA AyuSyamAM e anaMtakALa paryata nigodamAM ja janma-maraNa thAya evAM AyuSyane bAMdhe che eTale ke evAM pariNAma kare che. nigodamAM ja janma ne nigodamAM ja mare, nigodamAM ja janme ne nigodamAM ja mare, evA ja e nigodanAM bhAva kare che ane e bhAvathI chUTavA mATe enI pAse koI buddhi-viveka-zANapaNAno) avakAza raheto nathI. eTale anaMta...anaMta...anaMta... anaMta kALa emAM kADhe che. chamasthano to kALa ocho che, bahu alpakALa che. vadhumAM vadhu 2000
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 [paramAgamasAra-250] sAgara ! e to utkRSTakALa che. anaMtakALa sudhI jemAMthI chUTI zakAtuM nathI evI sthiti utpanna thAya che. evuM mithyAtvanuM mULa ghaNuM UMDuM jAya che ane e mithyAtva bhayaMkaramAM bhayaMkara...! A vizvamAM koI bhayaMkara hoya to e mithyAtva ja che. ema ene samajAI javuM joIe. to e koIpaNa prakAre eno tyAga karavAno - eno abhAva karavAno prayatna kare, bIjAM badhAM kAma choDIne athavA choDIne eTale gauNa karIne, ke jema bIjuM thAvuM haze tema thAze. A kArya to mAre karavuM karavuM na karavuM ja che). eTale mithyAtvanuM poSaNa thAya (eTale ke mithyAtvanuM poSaNa thatuM hoya to) e dizAmAM to atyaMta atyaMta sAvadhAnI rahevI ghaTe che, ema kahevuM che. mithyAtvanuM poSaNa thAya e dizAmAM to atyaMta atyaMta sAvadhAnI rahevI ghaTe che. agRhIta mithyAtva anAdinuM cAlu che. manuSya paryAyamAM AvIne gRhIta mithyAtvano prasaMga Ubho thAya che ane te dharmanA bahAne ane dharmanA nimitte thAya che. eTale e viSayamAM gurudevazrIe anaMta karuNA karIne e vAtane spaSTa karI che. A puNya-puNya karIne jIva mIThAza vede che ne ! e puNya kare che emAM buddhipUrvaka puNya tattvane je kalyANanuM kAraNa mAne che . mokSanuM kAraNa mAne che . AtmAnA hitanuM kAraNa mAne che te gRhIta (mithyAtva) thAya che. anya matamAM ane bIjA pheraphAramAM to gRhIta mithyAtva) thaI ja jAya che. jenA darzanamAM paNa bIjAM pheraphAra kare to gRhIta mithyAtva thaI jAya che. anya matamAM to sthaLa gRhIta mithyAtva che. paNa kahevAtA jainadarzanamAM e rahe ane sanAtana je mArga cAlyo Ave che emAM pheraphAra kare topaNa ene gRhIta mithyAdarzanano prasaMga Ubho thaI jAya che ! Avo viSaya che. gRhIta eTale tyAM sthaLa mithyAtva (thaI gayuM, tIvra mithyAtva thaI gayuM. ahIM to agRhIta (mithyAtva) chUTIne mokSamArgamAM Ave e prakAra eNe grahaNa karavo joIe. eTalI hade AvavAnI vAta che. gRhIta mithyAtvamAM che e mithyAtvanI tIvratAmAM AgaLa vadhyo che. mithyAtva bannemAM sAmAnya che, paNa tIvra mithyAtvane kAraNe samyagdarzanamAM AvavAM mATe vadhAre dUra thayo che ! ATalo phera che. samyagdarzana prApta
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA . 225 thavA mATe e vadhAre dUra gayo che, ema kahevuM joIe. Ama che. athavA satyasvarUpathI e vadhAre dUra gayo che. asatyane vadhAre daDha karavAmAM enAM zraddhAnA pariNAma kAma kare che ! asatyane daDha karavA mATe !! ema vAta che. samajaNamAM paNa bahu sAvadhAnI rAkhavAno viSaya che. jarAka buddhithI pheraphAra vALuM samaje eTale gRhItamAM cAlyo jAya ! eTale to AnaMdaghanajIe eka pada gAyuM che emAM eka vAta lIdhI che ke, "dhAra taravAranI sohyalI, dohyalI caudamAM jina taNI caraNa sevA' - Ama to caudamAM jinanI stuti karI che. caudamAM jinAnuM) zuM nAma che ? anaMtanAtha ! caudamAM jina anaMtanAtha bhagavAnanI stuti karatAM e vAta karI che. sarva tIrthakaroe eka ja vAta karI che. pahelAM tIrthakare) koI bIjI karI che ne caudamAMe bIjI karI che ne covIsamAM e bIjI karI che, ema to che nahi. (badhAM) ekamArge cAlyAM che ne eka ja mArganI vAta karI che. ema kahe che ke, e vAta eTalI sahelI nathI. jarAka pheraphAra karavA jAya eTale ke eka AtmAmAM zraddhAe, jJAna ane AcaraNa karIne AvavAno prayAsa na kare to bahAra cAlyo jaze. anAtma tattva upara enuM vajana jaize. e anAtma tattva para buddhipUrvaka gayo eTale gRhIta' kahI dIdhuM. samajIne cAlyo eTale ene gRhata' kahI dIdhuM. ema kahe che. aNasamajaNe cAle te agRhIta che ane samajIne cAle te "gRhIta che. eNe buddhi yogya rIte lagAvavI jarUrI hatI. jyAre ene buddhi lagADavAnI taka maLI che tyAre eTalI vAta che. prazna :- mithyAtvI dharmanA kArya kare enI anumodanA karI zakAya ? samAdhAna :- mithyAtvI dharmanAM kArya karato nathI, puNyanA kAryo kare che. mithyAtvIne dharma nahi hovAthI te dharmanAM kAryo kadI karato nathI. karI zakato nathI. have, potAnAM puNya pariNAmathI jene khasavuM che. potAnA puNya pariNAmane chedIne je vItarAgI dharmamAM AvavA mAge che e bIjAnAM puNya pariNAmane kaI rIte anumode ? ene anumodana karavAno prazna raheto nathI. Ama vAta che. je pote na kare e bIjAne karAve ke anumoda, e vAta kyAM rahI ? ene ema kahe ke bhAI ! tame A je kAMI prazasta kAryo karo cho - zubha kAryo karo cho athavA prazasta kArya karo cho to e prazasta
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 [paramAgama sAra-250] kAryo puNya baMdhanAM kAraNa che ema jANajo ! ane ene tame kadI dharma mAnazo nahi. nahitara tame gRhIta mithyAtvamAM phasAI jazo. ema ene spaSTa samajaNa Ape. paNa ene dharma mAnIne, manAvIne ke anumodIne e prakAre pravRtti kare nahi. ema che. mumukSu - sAva bheLaseLa cAle che ! pUjya bhAIzrI :- bheLaseLa che enuM nAma ja badhI gaDabaDa che. nAma jaina darzana ane aMdara bheLaseLa ! cokhkhA ghInA vepAramAM vejITebala bheLavI de. enAM karatAM vejITebalanuM cokhkhuM pATiyuM mUkIne beTho hoya te sAro ke ene chetarAvAnuM to nahi ! ke mANasa ahIMyA samajIne Ave che ! bheLaseLavALuM kAma kare e to kAMI yogya nathI. cora che e zarAphanI dukAnanuM pATiyuM lagAvIne bese ane loko chetarAI jAya e to khoTuM ja che ne ! ema bhagavAnanuM - arihaMtanuM - vItarAgadevanuM - jinendradevanuM tIrthakaranuM nAma levuM ane tIrthakare kahyuM e mArgathI UMdhe cAlavuM, pote chetarAI javuM ne bIjAne chetarAvAmAM moDhA AgaLa thavuM, mukhyatA karavI, e to AtmAne ghaNAM nukasAnanuM kAraNa che ! e 250 thayo. jijJAsA - AtmasvabhAvanuM grahaNa thavA arthe pragaTa pramANa zuM che ? - samAdhAna - jJAna-vedana, jJAnanuM sAtatya, jJAnanuM udghatvapratyakSatA Adi nirmaLatA - nirlepatA) pragaTapaNe svabhAva grahaNa thavAnAM pramANa che. jo jIva zuddha bhAvanAthI aMtara avalokana kare to tene sahajamAtramAM anubhavAze pratita thavA yogya che. -pUjya bhAIzrI (anubhava saMjIvanI-1305)
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ paryAyadRSTivALo jIva dayA-dAna, pUjA-bhakti, yAtrA, prabhAvanA Adi aneka prakAranA zubhabhAvo kartA thaI, bIjA karatAM pote kAMIka adhika che evo ahaMkAra karato thako ke mithyAtvabhAvane daDha kare che ane nizcayasvarUpa mokSamArgane lezamAtra paNa jANato nathI." 251. pravacana-24, tA. 24-5-1983 251 (bho bola). paryAyadaSTivALo jIva dayA-dAna, pUjA-bhakti, yAtrA, prabhAvanA Adi aneka prakAranA zubhabhAvono kartA thaI, bIjA karatAM pote kAMIka adhika che evo ahaMkAra karato thako mithyAtvabhAvane dRDha kare che ane nizcayasvarU5 mokSamArgane lezamAtra paNa jANato nathI. nADa pakaDI che ! dharmanAM kSetramAM jIva mithyAtvabhAvane kevI rIte daDha kare che, e kahe che. mANasane ema thAya ke AvuM badhuM na karIe to pachI have amAre karavuM zuM ? jo dayA-dAna, pUjA-bhakti, yAtrA ne prabhAvanA na karIe to amAre karavuM zuM ? (to kahe che) ke bhAI ! tAre svarUpanA zraddhA, jJAna, cAritranA pariNAme pariNamavuM. aMdaramAM vItarAgI dharmanA pariNAme pariNamavuM. A karavA jevuM che ne A kartavya che. bIjuM karavA jevuM che, e vAta che nahi. mokSamArgamAM bIjA AvAM pariNAma thAya topaNa mokSamArgI jIvoe teno abhAva karIne siddhAlayamAM pahoMcavAno prayatna karIne pahoMcyA che . ema che ke nahi ? je siddha paramAtmA kare che te tAre karavuM ! zuM ? je siddha paramAtmA kare
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 piramAgamasAra-251] che te tAre karavuM ! bhagavAna kare che te tAre karavuM ke bhagavAna na kare te tAre karavuM ? siddha paramAtmA dayA-dAna-pUjA-bhakti-yAtrA ne prabhAvanA kare che ? nathI karatAM. pahelAM karatA hatAM ? hA, pahelAM karatAM hatAM. e karatAM karatAM emaNe choDyA ke vadhAryA ? choDyAM. basa ! to tuM atyAre karato ho to tuM paNa ene choDI de. choDI de eTale tArA vItarAga dharmamAM tuM lIna thA, vItarAgI AtmAmAM lIna thA, ema ahIMyA kahevA mAge che. paryAyadRSTivALo jIva - e paryAyadaSTi kaho ke mithyASTi kaho bane ekALuM che). paryAyadRSTimAM jIvane je te samaye, je je udayIkabhAvanI paryAya thAya che, tevo . teTalo huM ema potAne tevA udayabhAve eTale rAgAdi bhAve eTale ke sakaSAya pariNAme evo huM ema sthApe che, tene paryAya dRSTivALo kahevAmAM Avyo che, athavA e kSaNa kSaNanI paryAya lIdhI, athavA cAragatimAM je paryAye janmyo che tevo huM, te paNa paryAya dRSTi che. atyAre huM manuSya chuM emAM manuSya chuM, puruSa chuM, strI chuM, rAjA chuM, raMka chuM, zeThIyo chuM, paMDita chuM, mUrkha chuM, gRhasthI chuM, tyAgI chuM - evAM jeTalAM koI udayIkabhAvarUpa sthitinAM pariNAma che, evo chuM . e badhuM paryAya dRSTimAM jAya che. e paryAyadaSTi kaho ke mithyASTi kaho badhuM ekArya che. ne evo jIva dayA-dAnanAM pariNAma kare tyAre eno kartA thAya che, pUjAbhaktinAM pariNAma thAya tyAre eno kartA thAya che, yAtrA-prabhAvanA vagere aneka prakAranAM zubhabhAvo thAya te zubhabhAvono kartA thAya che. kartA thAya che eTale zuM ? abhedabuddhie tene huM karuM chuM . evo e anubhava kare che. meM pUjA karI, meM bhakti karI, meM dayA pALI ne meM dAna dIdhuM . evA zubharAganA pariNAmamAM abhedabhAve eTale ke pUrA mamatvathI, abhedabhAve eTale pUrA mamatvathI e pariName che tyAre e kartA thayo. ene evo anubhava thAya che ke "A meM karyA, e mAruM kArya, e mAruM iSTa kArya." "kartAnuM ISTa te karma' A mAruM iSTa kArya, iSTa eTale bhaluM thavAnuM kArya ane eno huM karanAro. kartA-karma abheda tattvamAM hoya che. judAM-judAM tattvamAM kartA-karmanI paristhiti nathI. have, A je zubhanAM pariNAma che te anya tattva hovA chatAM eno
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ka ma . . kahAna ratna saritA 229 kartA thAya che, eno artha e che ke emAM abhedabuddhi karIne abhedatAe pariName che. purA mamatvathI pariName che ane e pariNAmamAM - evAM mamatva vALA pariNAma karIne UlaTAnuM enA upara jema zikhara upara dhajA caDhAve (pachI kahe ke, juo ! amAro dhvaja pharake che ! ema pachI ahaMkArano dhvaja pharakAve che ke bIjA nathI karatAM evuM huM karuM chuM ! bIjAM ATaluM dAna nathI detAM enA karatAM huM dauM chuM e pramANamAM vadhAre che. bIjAM svAdhyAya karavA AvatAM nathI, huM to roja svAdhyAya karavA AvuM chuM. ThIka ! A ahaMkArano dhajAgaro bAMdhe che !! dhajA pharakAve che ! eka to puNyanA pariNAmamAM kartA thaIne mamatva kare che ane enA upara adhikatA kare che ke bIjA karatAM huM vadhAre sAro ! - e adhikAI kare che. bIjA karatAM pote kaMIka adhika che evo ahaMkAra karato thako mamatva ne ahaMpaNuM ne mamapaNuM beya kare che. te jIva mithyAtvabhAvane kare che ema nahi. abdaDha kare che." ThIka ! paNa roja svAdhyAya karavA Ave ne mithyAtvane daDha kare? ke hA ! svAdhyAya karavA Ave ane viparIta buddhi karIne gRhatamithyAtvane daDha kare. gRhIta kare ane gRhItane paNa e daDha kare ! jAvuM kyAM paNa have ? jAvuM AtmAmAM. A sivAya bIjo koI upAya che nahi. A viSayamAM eka bahu spaSTa khyAla karavA jevo A che ke jeTalAM koI bahirmukha pariNAma che, jeTalAM koI bahirmukha bhAva che te AtmAnAM aMta:tattva svarUpathI UlaTI dizAnAM pariNAma hovAthI, te kartavya che e vAta dharmanA prakaraNamAM nathI. zuM ? AtmA je aMtatattva svarUpa che, paramAtma tattva che, sAkSAt siddhapada che te aMtarmukha pariNAma dvArA anubhavamAM Ave che ane tethI ekAMte aMtarmukha pariNAma karavAno Adeza ane upadeza che. vaitarAgamArgamAM to aMtarmukha pariNAma karavAno upadeza che. te aMtarmukhatA choDIne jeTaluM paNa bAhya pariNamana che . bahirmukha bhAva che te choDavA jevuM che athavA kartavya nathI. eTalI vAta sAva spaSTa che. be dizA che . aMtarmukha ane bahirmukha. emAM aMtarmukha dizAmAM ja vaLavuM, AgaLa vadhavuM, vikAsa karavo, pUrNa thavuM. bahirmukhatA choDavI, eka sAthe na chUTe to kramazaH paNa choDavI. paNa zraddhAna, jJAnamAM e vAta spaSTa che ke karavA jevuM nathI. je choDavA jevuM che te karavA jevuM nathI, ema. Aja nA'
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 [paramAgamasAra-251] eTale ema kahe che ke evo ahaMkAra karato thako mithyAtvabhAvane daDha kare che ane nizcaya svarUpa mokSamArga. nizcayasvarUpa mokSamArga eTale aMtarmukha je mokSamArga athavA samyagdarzana-jJAna-cAritra rUpa je mokSamArga tene ..lezamAtra paNa jANato nathI. enuM ene taddana ajJAna varte che, ema kahevuM che. je jIva bAhya pariNAmamAM athavA zubha pariNAma thavAnA kALe kartA thaIne pariName che te jIva mokSamArgane jANato paNa nathI, oLakhato paNa nathI. koI ema kahe che ke dayA, dAna, pUjA, bhakti vagerenAM pariNAma to mokSamArgI jIvane jovAmAM Ave che. mokSamArgI jIva paNa evA pariNAma kare che, ema dekhAya che. ame paNa evA pariNAma karIe chIe. (to) kahe che ke e be prakAranA zubhabhAvamAM bahu moTuM) aMtara che. mithyASTi jIva kartA thaIne kare che ane dharmIne - mokSamArgI jIvane te pariNAma akartAbhAve thAya che. "kare che ema vAta ene lAgu paDatI nathI. karavAno abhiprAya nathI chatAM paripUrNa vItarAgatA prApta nahi thaI hovAthI, puruSArthanI kacAzane laIne asthiratA UbhI thatI hovAthI te asthiratAmAM heyabuddhie tene thaI Ave che. karavA che e prakAre che nahi, thaI Ave che. eka mANasane daMDa Apo to e parANe daMDane bhogave paNa eno artha ema nathI ke ene e zikSA bhogavavAnI hoMza ane rasa che-ema laI zakAya nahi. ema jeNe potAnA pUrNa vItarAga svarUpane zraddhayuM che, potAnA pUrNa vitarAga svarUpane jANyuM che ane e potAnuM paripUrNa vitarAga svarUpa ja jene upAdeya che . ekAMte upAdeya che, tene e vItarAga svarUpathI viruddha evA rAgAdibhAvo upAdeya che e vAta to rahetI nathI. chatAM ene thAya che. (jene) thAya che e mokSamArgamAM Ubho che, mokSamArgane e jANe che, ene mokSamArgathI ajJAna che, ema na kahI zakAya. paNa je paryAya dRSTie kartA thaIne pariName che ane UlaTuM upara chogu caDAve che . enuM abhimAna kare che ke nahi, A to meM bIjA nathI karatAM enA karatAM paNa ghaNuM sAruM karyuM che. evA jIvane to mithyAtva daDha thAya che. mithyAtva daDha thAya che ema nahi (paNa nizcaya mokSamArgane e jANato paNa nathI). bhale AkhuM jagata ene dharmI jIva che ema kahetuM hoya ke, A bahu dharma kare che, ghaNo dharma kare che, eTalAM dharmanAM pariNAma kare che ke
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahAna ratna saritA 231 vAha...! jJAnI kahe che ke e dharmanA mArgane - dharmane, mokSamArgane eTale dharmane jANato paNa nathI. lezamAtra jANato nathI . thoDoka paNa jANato nathI. eTalo e dharmanA mArgathI ajANyo che. ema ahIMyA kahevA mAge che. A enuM rahasya che ! loko dharmI . dharmI karIne kUTI mAre ! kUTI mAre eTale bicAro marAI jAze ! eka to zuM che ke potAne aMdaramAM abhimAnanAM pariNAma thaI jatAM hoya ke "meM A karyuM hoM ! bIjAM nathI karatAM evuM meM karyuM !" emAM bIjAM vakhANe, bIjAM prazaMsA kare eTale ene to je rasa utpanna thato hoya e rasa vadhavAnuM nimitta banI jAya che. bIjA ene karAvatA nathI kAMI, paNa eka to enI yogyatA hINI che, emAM bahAranAM nimitto te ja prakAranAM pAchAM ene maLe che, eTale e tIvra abhimAnamAM ane ahaMkAramAM Ave che ane mokSamArgathI UlaTAno dUra thaI jAya che. ahIMyA to ema kahe che ke mokSamArgane e karato nathI, Adarato nathI, ArAdhato nathI . UlaTAnuM mokSamArganuM ene jarAya jJAna paNa nathI ! ema kahe che. ene mokSamArganuM jJAna hovAno niSedha che, ThIka ! paNa ATalAM badhAM zAstro vAMcIne samajAvI zake toya te ? (to kahe che) e zAstranA nimitte zubhabhAvo thAya, e zubhabhAvamAM ene ahaMkAra thAya to kahe che ke e mokSamArgane lezamAtra samajayo nathI, jANato nathI, e oLakhato nathI. enI ene khabara nathI, Ama che. (e) ajANyo che. je sAkSAt vItarAgamArga che, e mArgamAM aMtarmukha kema thavAya enAthI e taddana ajANyo che. eTale aMtarmukhathI viruddha evuM je bahirmukhapaNuM temAM vegathI ane rasathI AgaLa vadhI rahyo che, ema kahevA mAge che. e rIte ahIMyA bahirbhAvono niSedha che ane aMtarmukha bhAvone AdaravAnI ahIMyA sUcanA karI che. ahIM sudhI rAkhIe.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 zrI vItarAga satsAhitya prasAraka TrasTa upalabdha prakAzana (hindI) graMtha kA nAma evaM vivaraNa 01 jiNasAsaNaM savvaM (jJAnIpuruSa viSayaka vacanAmRtoMkA saMkalana) 02 dravyadRSTiprakAza (tInoM bhAga pUjya zrI nihAlacaMdrajI sogAnIjIke patra evaM tattvacarcA) * 03 dUsarA kucha na khoja (pratyakSa satpuruSa viSayaka vacanAmRtoMkA saMkalana) 04 daMsaNamUlo dhammo (samyaktva mahimA viSayaka AgamoMke AdhAra) 05 nirbhrAta darzanakI pagaDaMDI (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 06 paramAgamasAra (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke 1008 vacanAmRta) 07 prayojana siddhi (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 08 mUlameM bhUla (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke vividha pravacana) 09 vidhi vijJAna (vidhi viSayaka vacanAmRtoMkA saMkalana) 10 samyakjJAnadIpikA (le. zrI dharmadAsajI kSullaka) 11 tattvAnuzIlana ( bhAga 1-2-3) (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 12 anubhava prakAza (le. dIpacaMdajI kAsalIvAla ) 13 jJAnAmRta (zrImad rAjacaMdra graMthameM se cayana kiye gaye vacanAmRta) 14 mumukSutA ArohaNa krama (zrImad rAjacaMdra patrAMka- 254 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 15 samyagdarzanake sarvotkRSTa nivAsabhUta cha: padoMkA amRta patra (zrImad rAjacaMdra patrAMka-493 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 16 Atmayoga ( zrImad rAjacaMdra patrAMka- 569, 491, 609 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 17 paribhramaNake pratyAkhyAna (zrImad rAjacaMdra patrAMka- 195, 128, 264 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 18 anubhava saMjIvanI (pUjya bhAI zrI zazIbhAI dvArA likhe gaye vacanAmRtoM kA saMkalana) 19 dhanya ArAdhanA ( zrImad rAjacaMdrajIkI aMtaraMga adhyAtma dazA para pUjya bhAIzrI zazIbhAI dvArA vivecana ) mUlya 20 siddhapadakA sarvazreSTha upAya (zrImad rAjacaMdra patrAMka- 147, 194, 200, 511, 560, 819 para pUjya bhAIzrI zazIbhAI ke pravacana) 08-00 30.00 06-00 06.00 90.00 04-00 08-00 90.00 15-00 20.00 18.00 20-00 20-00 150-00 25.00
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 233 25.00 21 kuTumba pratibaMdha (zrImad rAjacaMdra patrAMka-103, 332, 510, 528, 537 aura 374 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 22 dizA bodha (zrImad rAjacaMdra patrAMka-166, 449, 572 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 25.00
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 vItarAga satsAhitya prasAraka TrasTa upalabdha prakAzana (gujarAtI) graMthanuM nAma temaja vivaraNa mUlya 01 guruguNa saMbhAraNA (pUjya bahenazrInA zrImukhethI sphurita gurubhakti) 02 jiNasAsaNuM sarvAM (jJAnIpuruSa viSayaka vacanAmRtonuM saMkalana) 03 dvAdaza anuprekSA (zrImad bhagavat kuMdakuMdAcAryadeva viracita) 04 dravyadRSTiprakAza bhAga-3 (pUjya zrI nihAlacaMdrajI sogAnIjInI tattvacarcA) 05 dasalakSaNa dharma (uttama kSamAdi dasa dharmo para pU. gurudevazrInAM pravacano) 06 dhanya ArAdhanA (zrImad rAjacaMdrajInI aMtaraMga adhyAtma dazA upara pUjya bhAIzrI zazIbhAI dvArA vivecana) 07 nirbhrAta darzananI keDIe (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) paramAtmaprakAza (zrImad yogIndradeva viracita) 08 09 10 paramAgamasAra (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA 1008 vacanAmRta) pravacana navanIta bhAga-1 (pUjya gurudevazrInA khAsa pravacano) pravacana navanIta bhAga-2 (pUjya gurudevazrInA khAsa pravacano) 11 12 pravacana navanIta bhAga-3 (pUjya gurudevazrInA 47 naya upara khAsa pravacano) 35-00 13 pravacana navanIta bhAga-4 (pUjya gurudevazrInA 47 zaktio upara khAsa pravacano) 75-00 14 pravacana prasAda bhAga-1-2 (paMcAstikAyasaMgraha para pUjya gurudevazrInA pravacano) 65.00 15 prayojana siddhi (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 03-00 16 vidhi vijJAna (vidhi viSayaka vacanAmRtonuM saMkalana) 07-00 09-00 17 bhagavAna AtmA (dravyadRSTi viSayaka vacanAmRtonuM saMkalana) patha prakAza (mArgadarzana viSayaka vacanAmRtonuM saMkalana) 18 06-00 19 samyajJAnadIpikA (le. zrI dharmadAsajI kSullaka) 15.00 20 AdhyAtmika patra (pUjya zrI nihAlacaMdrajI sogAnIjInA patro) 21 adhyAtma saMdeza (pUjya gurudevazrInA vividha pravacano) 22 jJAnAmRta (zrImad rAjacaMdra graMthamAMthI cUMTelA vacanAmRto) 23 bIjuM kAMI zodha mA (pratyakSa satpuruSa viSayaka vacanAmRtonuM saMkalana) 24 mumukSutA ArohaNa krama (zrImad rAjacaMdra patrAMka-254 5ra pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 25 samyagdarzananA nivAsanA sarvotkRSTa nivAsabhuta cha padano amRta patra (zrImad rAjacaMdra patrAMka-493 para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 05-00 08.00 02-00 04-00 06-00 10-00 10.00 15-00 11-25 anupalabdha | 25-00 02-00 presamAM 06-00 06-00 15-00 20-00
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 20.00 20-00 150-00 25.00 26 Atmayoga (zrImad rAjacaMdra patrAMka-569, 491, 609 para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) paribhramaNanA pratyAkhyAna (zrImad rAjacaMdra patrAMka- 15 28 tathA 264 para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) anubhava saMjIvanI (pUjya bhAIzrI zazIbhAI dvArA likhita vacanAmRtonuM saMkalana) 29 siddhapadano sarvazreSTha upAya (zrImad rAjacaMdra patrAMka-147, 194, 200 511,560 tathA 819 para pUjaya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 30 kuTuMba pratibaMdha (zrImad rAjacaMdra patrAMka-103, 332, 510, 528, 537 tathA 374 para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 31 vacanAmRta rahasya pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA nAIrobImAM bahenazrInA vacanAmRta' para thayelAM pravacano) 32 pravacana sudhA (bhAga-1) "pravacanasAra' zAstranA saLaMga pravacano 33 dizA bodha (zrImad rAjacaMdra patrAMka-166,449, 572, para pUjaya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano). 34 kahAna ratna saritA (bhAga-1) (paramAgamasAra mAMthI cUMTelA keTalAka vacanAmRto upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) '25.00 25.00 40.00 25.00 25.00
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 vItarAga sat sAhitya prasAraka TrasTameM se prakAzita huI pustakoMkI prata saMkhyA 01 pravacanasAra (gujarAtI) 02 pravacanasAra (hindI) 03 paMcAstikAyasaMgraha (gujarAtI) 04 paMcAstikAyasaMgraha (hindI) 05 samayasAra nATaka. (hindI) 06 aSTapAhuDa (hindI) 07 anubhava prakAza 08 paramAtmaprakAza 09 samayasAra kalazaTIkA (hindI) 10 Atmaavalokana 11 samAdhitaMtra (gujarAtI) 12 bRhada dravyasaMgraha (hindI) 13 jJAnAmRta (gujarAtI) 14 yogasAra 15 adhyAtmasaMdeza 16 padmanaMdIpaMcaviMzatI 17 samayasAra 18 samayasAra (hindI) 19 adhyAtmika patro (pUjya nihAlacaMdrajI sogAnI dvArA likhita) 20 dravyadRSTi prakAza (gujarAtI) 21 dravyadRSTi prakAza (hindI) 22 puruSArthasiddiupAya (gujarAtI) 23 kramabaddhaparyAya (gujarAtI) 24 adhyAtmaparAga (gujarAtI) 25 dhanya avatAra (gujarAtI) 26 dhanya avatAra (hindI) 27 paramAgamasAra (gujarAtI) 28 paramAgamasAra (hindI) 29 vacanAmRta pravacana bhAga 1-2 1500 4200 1000 2500 3000 2000 2100 4100 2000 2000 2000 3000 10,000 2000 2000 3000 3100 2500 3000 10,000 6600 6100 8000 3000 3700 8000 5000 4000 5000
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 anubhava prakAza (hindI) 33 guruguNa saMbhAraNA (gujarAtI) 34 jiNa sAsaNaM savvaM (gujarAtI) 35 jiNa sAsaNaM savvaM (hindI) 36 dvAdaza anuprekSA (gujarAtI) 37 dasa lakSaNa dharma (gujarAtI) 38 dhanya ArAdhanA (gujarAtI) 39 dhanya ArAdhanA (hindI) 40 pravacana navanIta bhAga-1-4 41 pravacana prasAda bhAga- 1-2 42 patha prakAza (gujarAtI) 43 prayojana siddhi (gujarAtI) 44 prayojana siddhi (hindI) 45 vidhi vijJAna (gujarAtI) 46 vidhi vijJAna (hindI) 47 bhagavAna AtmA (gujarAtI) 48 samyakjJAnadIpikA (gujarAtI) 49 samyakjJAnadIpikA (hindI) 50 tattvAnuzIlana (gujarAtI) 51 tattvAnuzIlana (hindI) 52 bIjuM kAMI zodha mA (gujarAtI) 53 dUsarA kucha na khoja (hindI) 54 mumukSutA ArohaNa krama (gujarAtI) 55 mumukSutA ArohaNa krama (hindI) 56 amRta patra (gujarAtI) 57 amRta patra (hindI) 58 paribhramaNanA pratyAkhyAna (gujarAtI) 59 paribhramaNake pratyAkhyAna (hindI) 60 Atmayoga (gujarAtI) 61 Atmayoga (hindI) 62 anubhava saMjIvanI (gujarAtI) 63 anubhava saMjIvanI (hindI) 64 jJAnAmRta (hindI) 237 2000 3000 2000 2000 2000 2000 1000 1500 5850 1500 2000 3500 2500 2000. 2000 2000 1000 1500 4000 2000 4000 2000 2500 3500 2000 2000 1500 2000 1500 2000 1000 1000 1500
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 65 vacanAmRta rahasya 66 dizA bodha (hindI - gujarAtI) 67 kahAna ratna saritA 68 pravacana sudhA (bhAga - 1) 69 kuTumba pratibaMdha (hindI - gujarAtI) 70 siddhapada kA sarvazreSTha upAya (hindI - gujarAtI) 71 guru girA gaurava (hindI - gujarAtI) 1000 3000 1500 1000 3000 3000 3000
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 239 vAcakonI aMgata noMdha mATe
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 vAcakonI aMgata noMdha mATe
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ salara (leep San - 250 bhAvanaga2 vItarAga sata sAhitya prasAraka TrasTa bhAvanagara