Book Title: Bhaktimarg ni Aradhana
Author(s): Atmanandji Maharaj
Publisher: Shrimad Rajchandra Sadhna Kendra Koba
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005400/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama AkAMda than Dholla bhakitamArganI Instre DP+- -. , | laghutA vya6i1.. =Ada: = =. Biboill . - aa ICHOR saMvaThA - vaThadaET ke AraTana ka '. - ciMtpaDA nI kIrta51 \cn :prakAzas: Jain Educatelemaal zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra | kiA 382 009 ( ji. gAMdhInagara) Personal Private Use only w ielbia y org. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Novorovnarencia bhakitamArganI ArAdhanA : lekhaka pU. zrI AmAnaMdajI - SIM M - sAdhanA , nAthAbha, * { List Pt.12 5. : prakAzaka : che zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra che - kebA-382 009 (ji. gAMdhInagara) Garasmarannan vanavanaravo For Personal & Private Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : caMdulAla cheoTAlAla mahetA, pramukha zrImad rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kaeNndra kAbA-382 009 (ji. gAMdhInagara ) prathama AvRtti 2200 : me, 1982 dvitIya AvRtti 1500 : me, 1985 tRtIya AvRtti 2250 : sapTembara, 1990 mUlya : dasa rUpiyA mudraka : bhIkhAbhAI esa. paTela bhagavatI mudraNAlaya 19, ajaya esTeTa, dUdhezvara roDa amadAvAda ( 2. na. 386294 ) For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maja - samarpaNa divasa-rAta cAlu rahetI dhamAla, anekavidha hADamArI tathA vadhatI jatI meMghavArI vagere viTaMbaNAovALA jamAnAmAM paNa jeoe sAdAI, saMtoSa, saraLatA, sahanazIlatA, sadAcAra, vinaya vagere guNone jIvanamAM utArI pUrNajJAnI ane paramAnaMdasvarUpI evA paramAtmA sAthe ekaniSThAthI laya lagAvI che athavA lagAvavAmAM prayatnavAna che, tevA nAmI anAmI sarva bhakta-sAdhakane A graMtha sAdara samarpaNa karavAmAM Ave che. - - - - - AbhAra-dazana aneka sajajanenA sahakAra ane saujanyathI A graMtha pragaTa thAya che. A satkAryamAM jeo vizeSapaNe sahAyaka thayA che tevA, nimnalikhita mahAnubhAvone aMtaHkaraNapUrvaka AbhAra mAnavAmAM Ave che? 1. sevAmUrti jijJAsu bhAI zrI ramaNIkalAla umedacaMda zeTha 2. satsAhityapremI prophesara zrI anilabhAI vI. sonejI 3. zrutarasika paMDita zrI bAbulAla siddhasena jaina 4. ziSTasAhityapremI zrI bakulabhAI lAlacaMda zAha 5. prinsipAla Do. zrI cInubhAI nAyaka, amadAvAda 6. zrI lA. da. prAcya vidyAmaMdiranA vyavasthApaka ane graMthapAlazrI 7. bhAIzrI kanubhAI zAha, gujarAta vidyApITha, amadAvAda 8. bhaktisaMgItapremI bhAI zrI ratilAla lAlabhAI zAha 9. zrI bhAIlAlabhAI sI. zAha, saMgIta vibhAga, sI. ena. vidyAvihAra, amadAvAda 10. saujanya, sevA ane sahanazIlatAnI mUrtirUpa evA "mArA" kuTuMbanA sabhya - lekhaka For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya amArI saMsthA taraphathI sAdhakane ane sAmAnya vAcakane upayegI ziSTa, saMskArI ane AdhyAtmika sAhitya pragaTa thAya che. ghaNA manu vAcanano lAbha laI zake te hetuthI graMthanI kiMmata, paDatara kiMmatathI paNa ochI rAkhIe chIe. Aja sudhI lagabhaga 25 gre pragaTa thayA che. Aje 'bhakitamArganI ArAdhanA nAmane A graMtha mumukSuonI sevAmAM rajU karatAM prasannatAne anubhava karIe chIe. jemane bALapaNathI ja AdhyAtmika saMskArano vAraso maLe hata, madhya yuvAvasthAmAM ja jeoe satsaMga svAdhyAyAdi dvArA zAna vairAgyanI upAsanA AraMbhI hatI; saraLatA, sAdAI, saMtApa, sahanazIlatA, sAdharmIvAtsalya, vinaya ane nyAyanItipUrNa vyavahArane jeoe jabarojanA jIvanamAM vaNI lIdhA hatA; dehamAM regAdithI maTI vedanA UpajatAM paNa jeonI dharmabhAvanA daDha ja rahI hatI ane ApaNe saMsthAnI sAhitya prakAzana samitinuM mukhyamaMtrIpada jeoe zobhAvyuM hatuM tevA sneha, sevA, svArpaNa ane AstikanI mUrtirUpa ravagIya zrI yaMtIlAla popaTalAla zAhane, teoe saMthAne ApelI mAnada ane mahata sevAone khyAlamAM rAkhI atre smaraNAMjali apIe chIe. bAkI te lekhakathIe prastAvanAmAM graMthane vistArathI paricaya Ave che, tethI te viSe kAMI adhika na lakhatAM te prastAvanA vAMcI javAnI amArI saune bhalAmaNa che. aMtamAM A graMtha bhakta-sAdhakane potAnA bhAvanI zuddhi sAdhavAmAM sahAyaka thAo e ja prabhu pratye prArthanA. --prakAzana samiti For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA bhUmikA: mAnava pitAnA astitvakALathI ja zAzvatapadanI - zAzvata sukhanI - zodhamAM raheluM che, kAraNa ke zAzvatapAvuM tene mULa svabhAva che. A padanI prApti mATe teNe vividha upAye kyA che, vartamAnamAM paNa e jI rahyo che ane bhAvi kALamAM paNa jaze. manuSyanI prakRtinI vividhatA jANIne pUrvAcAryoe bhinna bhinna rucivALA manuSyone joI tapAsIne tene bhinna bhinna sAdhanApaddhatio banAvI che, paraMtu te sarva paddhatiomAM eka zAzvatapadanI siddhi mATenuM ja lakSa rAkheluM che. A zAzvatapadanI prApti anekavidha kAraNonA AvI maLavAthI thAya che, jemAM niraMtara AtmajAgRti, buruno bodha, sanmArganuM grahaNa tathA anusaraNa ane satata abhyAsa mukhyapaNe Avazyaka che. uparokta sAdhano dvArA pitAnA doSane dUra karavArUpa ane sadgaNone grahaNa karavArUpa sapuruSArtha vaDe jema jema pavitratAnI prApti thAya che tema tema Atmazuddhi vadhatI jAya che ane A AtmazuddhinA mArgane ja zomAM mokSamArga ke nirvANamArga kahyo che. - A pramANe mokSamArgane eTale ke AtmAnI pavitratAne pAmavAnAM anekavidha sAdhanamAM bhakti e eka atyaMta mahattvanuM sAdhana che. bhakta ane bhagavAnanuM svarUpa, bhaktinA vividha prakAre, te prakArone sAdhavAnI vidhi, bhakitanuM phaLa vagere bhaktimArgaviSayaka vividha pAsAonuM Alekhana A graMthamAM kareluM hovAthI tene "bhaktimArganI ArAdhanA' evuM nAma ApyuM che. jJAna mAga ane bhaktimA - vartamAna saMdarbha: ANuyuganA A jamAnAmAM mokSamArgane tattvataH pAmelA AtmAnubhavI mahAtmAonI atyaMta durlabhatA che. kavacita koI For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapuruSane vega thAya to paNa temanA sAcA svarUpane oLakhavAnI zakti pramANamAM bahu ja thelA sAdhakemAM daSTigocara thAya che. AmAM vaLI vizALa saMkhyAbaLa che jemanuM evA nAmadhArI guruo mahAdhIna thayA thakA ziSyone pitAnA saMkucita kuMDALAmAM evI sakhata rIte jakaDI rAkhe che ke temane bicArAne paramArtha-satsaMgano lAbha levAnI taka maLe te paNa teo tene lAbha laI zakatA nathI. kaLiyugamAM sAmAnyapaNe ane chellA traNa-cAra saikAomAM vizeSapaNe, AvI paristhiti pravartatI hovAne lIdhe, pratyakSa sapuruSanA sAnidhyamAM rahIne jJAnamArganI ArAdhanAnI taka asaMbhavaprAya thaI gaI che. AvI paristhitimAM keIka virala puruSane bAda karatAM ghaNuM mahAtmAoe pite mukhyapaNe bhaktimArgano Azraya karI jJAnamArgane gauNa karyo che ane pitAnA Azritane paNa bhaktimArganuM avalaMbana levAnI mukhyapaNe preraNA karelI che kAraNa ke te pramANe vartavAthI ja svapara-kalyANane mArga zIvra prazasta thaze evA nirNaya para teo AvelA dekhAya che. mATe ja jJAnIoe kahyuM ke "ghaNA prakArathI manana karatAM amAre daDha nizcaya che ke bhakti e sarvoparI mArga che, ane te sapuruSanA caraNa samIpe rahIne thAya te kSaNavAramAM mikSa karI de te padArtha che." * jJAnamArganI vikaTatA ane tenuM durArAdhyapaNuM : zreyamArga maLe jJAnamArganI sAdhanAmAM vikaTatA rahelI che ane A kALe te, AgaLa kahyuM tema, pratyakSa satpaSanI durlabhatA uparAMta buddhinI alpatA ane malinatA paNa jovAmAM Ave che. A saMjogomAM zAstrone marma pAma - ane temAM paNa vitarAgadarzanamAM kahelAM sUkama tane marma pAma - ati ati duSkara jaNAya che. * zrImad rAjacaMdra For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gurUgama vinA pitAnI alpamatithI jeoe jJAnamArganI ArAdhanAne prayatna karyo temAMnA navvANuM TakA uparAMtamAM zuSkajJAnIpaNuM, uddhatAI, ADaMbara, ativAcALapaNuM, mithyA ahaMkAra, svacchedAdhInapaNuM, ekAMtanuM pratipAdana, ekAMtanuM AcaraNa ane aMtaranuM dvidhApaNuM pratyakSa jovAmAM Ave che. jemanI AvI dazA hoya temanAmAM AtmajJAnanI prApti mATenI bhUmikA paNa saMbhavatI nathI te pachI AtmajJAna te kevI rIte saMbhave ? Ama, jJAnamArganI ArAdhanAnuM A kALe durArAdhyapaNuM jANavuM. gamArga arthAta dhyAnamArga AtmasAdhanAnI A eka agatyanI susiddha thayelI prAcIna paddhati che. bIjA aneka mahAtmAo madhye maharSi pataMjalie A paddhatine ATha vibhAgamAM vahecIne yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna ane samAdhirUpe tenuM paddhati sara varNana kareluM che. paraMtu A paddhatimAM paNa pratyakSa gurunI atyaMta AvazyakatA che, nahitara rogAdikanA upadravathI ke riddhisiddhinI lAlasAmAM paDI javAthI sAdhakanuM A mAge zIdhra patana thavA saMbhava che. vaLI A mArgane pAma sAmAnya sadagRhastha mATe durgama che kAraNa ke sAcA tatvajJAnanI prApti sahita kame karIne temAM AhArajaya, nidrAjya, Asana, Indriyajaya ane mane kare paDe che. AvI pragarUpa, paddhatisaranI AdhyAtmika sAdhanA mukhyapaNe vyavasthita guruparaMparAthI prApta thayelA abhyAsa dvArA ja siddha thaI zake che. traNeya AryaparaMparAomAM (vedokta, bauddha ane jena) A kALe AvI zuddha paraMparAgata tAtvika sAdhanA prAye daSTigocara thatI nathI. AvA saMjogomAM pragarUpa dhyAnamArganI samyaphapaNe ArAdhanA karavI moTA bhAganA sAdhakane mATe kaThina che ane tethI svAbhAvika rIte ja moTA bhAganA sAdhano mATe mukhyapaNe bhaktimArganI ArAdhanA sahaja, saraLa, nirvina, rUcikara ane zreyaskara jaNAya che. For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArga: sAdhanAnA paMthamAM bhaktimArgane Azraya karavAthI je vividha lAbhene anubhava thAya che temAMnA mukhya mukhya nIce pramANe che : (1) saraLatA bhaktimArgamAM paramAtmA athavA sadguru sAthenA divya premanI sAdhanA karavI e mukhya lakSa che. have, sAmAnya manuSya, vyavahArajIvanamAM prema (meha) karavA eTale badhe TevAI gayo che ke prema kare enA mATe jANe ke sahaja-svAbhAvika banI gayuM che. A manuSya jyAre bhaktimArganI ArAdhanA tarapha pravRtta thAya che tyAre teNe jagatanA padArtho pratye vahetI pitAnA premanI dizAne vALIne dhIme dhIme zuddha deva-guru-dharma sanmukha karavAnI che. A prakriyAne cheDI samajaNapUrvaka ane yuktipUrvaka apanAvavAmAM Ave te temAM kaThinatA anubhavAze nahi. Ama karavAmAM AvatAM bhaktimArganI je eka nabaLI kaDI - aMdhazraddhA - tene paNa sahelAIthI parAbhava thaI zake che, kAraNa ke bhaktine samajaNa ane yuktivALI banAvavAmAM AvI che. jema jema pAdhika prItine jAtyaMtara karIne nirupAdhika banAvavAmAM Ave che tema tema pApa-pravRtti ghaTatI jAya che, niHsvArthapaNuM vadhatuM jAya che, kAmakrodhAdi bhAvene dhIme dhIme upazama thavA sAthe puNyanI sahaja vRddhi thatI jAya che, citta prasannatA anubhave che ane sadAcArAdi sudaDha thatAM jAya che. kahyuM che tema : "bhagavAnanAM darzana-pUjanAdithI pApane vinAza thAya che, svarganA sopAnanI ane mokSanA kAraNanI siddhi thAya che, upasargo kSaya pAme che, vininI velIone nAza thAya che ane mana prasannatAne pAme che." AvA vyaktitvane udaya thatAM AtmajJAnaprAptinI bhUmikA baMdhAya che; tema vaLI A prakAre bhajavAmAM vizeSa kaThinatA nathI, banAvAmAM Avela pASika pATa For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNa ke ApaNe joyuM tema A prakriyAmAM mAtra premanI dizAne badalavAnA puruSArtha sivAya koI anya kaThina parizrama kare paDate nathI. bIjA sAdhane karatAM bhakti (mArga)mAM sulabhatA che. tethI ja saMtAe kahyuM : (ce pAI) bhagati karata binu jatana prayAso | saMskRti mUla avidyA nAsA | asi haribhagati sugama sukhadAI ka asa mUDha na jAhi sahAI (2) mAna-ahaMkArane nAza: paramAtmA ane gurunI nizrAmAM ke AzrayamAM rahIne AtmasAdhanA karavAthI manuSyabhavamAM je sauthI moTA zatrurUpa che evA mAna-ahaMkAra vagere doSane mAthuM UMcakavAne mATe ja maLatuM nathI ane svachaMda, ativAcALapaNuM vagere de paNa sahelAIthI vilaya pAme che. zAstrokta vidhithI bhAvapUrvaka maMdira jaIne bhagavAnane aSTAMga namaskArAdi karavAthI tathA pUjA, pAdasparza, pAdaprakSAlana vagere karavAthI sAdhakamAM rahele abhimAnane bhAva tUTate jAya che. pitAnI laghutA ane prabhunI prabhutA samajAtAM tenA hRdayamAM parama premane ane pavitratAne saMcAra thAya che ane dAsAnudAsapaNe rahIne tenI sAdhanA nirveinapaNe AgaLa vadhe che. kahyuM che mAnAdika zatru mahA, nijade na marAya; jAtAM sadguru zaraNamAM, a5 prayAse jAya. * (3) sarvasulabhatA-bahujanasAdhyatA: bhaktimArganI ArAdhanAne prAraMbha karavA mATe ghaNI yogyatA na hoya te paNa cAle. sAmAnya manuSya ke je bahu * zrI Atmasiddhi-zAstra : 18. For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaNele na hoya, jenI buddhizakti bahu khIlelI na hoya, smaraNa zakti ke grahaNazakti sAmAnya hoya te paNa te prabhubhaktimAM lAgI zake che. tarka dvArA tatvavizleSaNa karavAnI ane madhyasthapaNe guNa deSanuM sUkSma pRthakkaraNa karavAnI zakti na hoya te paNa devagurudharmanuM sAmAnya oLakhANa karI, temanI AjJA pramANe ArAdhanA karavAthI ghaNI ja moTI saMkhyAmAM manuSya A sAdhanApaddhati dvArA AtmakalyANane pAmI zake che. (4) sAdo, sIdho, nikaTaka mArga : eka vAra sAcA deva-guru-dharmanI yathArtha oLakhANa thaI jAya ane satsaMganA vege theDIghaNI prIti jAgI jAya tyAra pachI A mArgamAM vidane nahivat che. keI prakAranA vAdavivAdamAM UtaravuM paDatuM nathI, ke galI-kUMcIvALe raste nathI, ke vAMkAcUMkA javAnI jarUra nathI. zAstramAM A mArgane "AjJAnuM ArAdhana e dharma, AjJAnuM ArAdhana e tapa" e prakAre kahyo che. ahIM te sadgurue batAvelA mArga upara sIdhI lITImAM (nAkanI dAMDIe) cAlyA ja javAnuM che. zraddhA, niSThA, udyama ane saraLatAsahita samarpaNabhAva AvatAM yegya phaLanI prApti nizcita ja che, kAraNa ke A raste kaI dvidhA nathI, te anubhavasiddha mArga che ane pUrve aneka mahAtmAone tenA dvArA kalyANanI prApti thayelI che. prastuta graMthanuM Ayojana: A graMthane traNa khaMDamAM vaheMcavAmAM Avyo che - (1) prathama khaMDa - navadhA bhakti (2) bIjo khaMDa - saMta mahAtmAonAM caritra (3) trIjo khaMDa - preraNAtmaka pado, dhUne, bhajane. (1) prathama khaMDa: A khaMDamAM bhaktimArganI bhUmikA sahita navadhA bhaktinuM varNana che. prAraMbhamAM bhaktinuM svarUpa jaNAvyuM che. tyAra pachI bhakti mATe jemanuM avalaMbana levAnuM che tevA zrI deva-guru For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 (2)" triA mAthe bhajiyA dharmanuM saMkSepamAM svarUpa batAvyuM che. bhaktinI sAdhanAne mukhya viSayane AdhyAtmika ane vaijJAnika draSTikoNathI samajAvavA mATe, nava prakAranI bhakti dvArA tene rajU karyo che. eka pachI eka prakAranI bhakti dvArA kevI rIte sAdhakanI malinatA dUra thAya che, kevI rIte te sadguNasaMpanna bane che, kevI rIte tenI daSTi tAtvika, sUkSma ane sUkSmatara thatI jAya che ane chelle bhaktabhagavAnanI pAramArthika ekatAnuM svarUpa lAdhatAM kevI rIte tenAmAM ananya', 'parI' ke 'svarUpa bhakti pragaTe che tenuM Alekhana karyuM che. (2) bIjo khaMDa: bIjA khaMDamAM saMta mahAtmAonAM caritranuM saMkSepamAM Alekhana karyuM che. jemanAM caritranuM varNana karavAmAM AvyuM che teo badhA ItihAsaprasiddha che. je mahAtmAoe pitAnA jIvanakALa daramiyAna viziSTa sAdhanA karI hoya, jemanA vyaktitvamAM bhaktinuM tattva spaSTapaNe tarI AvatuM hoya, jeoe potAnA jamAnAnA samAja upara vizeSa prabhAva pADyo hoya ane evuM satsAhitya nirmANa kareluM hoya ke je sadIo sudhI bhakta sAdhakone preraNA strota banI rahe, tevA mahAtmAonA guNAnuvAda A khaMDamAM karyA che. teo bahuvidha vyaktitvavALA che, mahAkavi che, bhakta che. jJAnI che, yugapradhAna che, tArkika che, vAdI che, riddhi siddhinA dhAraka che. siddhAMtajJa che, nyAya, bhASA, alaMkAra, chaMda, zAstrAdi vidyAonA pAragAmI che ane te te kALanA rAjyakartA puruSanA pratibaMdhaka paNa che. AvA mahApuruSanAM jIvanacaritre bhakta sAdhakane kharekhara dIvAdAMDI samAna banI rahe ane ApaNuM saune jIvanavikAsamAM vizeSa preraNAnA srota thAo ! (3) trIjo khaMDa: A khaMDamAM bhaktipiSaka ane preraNAdAyI pade, bhajana ane dhUnenuM saMkalana karavAmAM AvyuM che, jenI viSayavAra yAdI anukamaNikAmAM ApelI che. For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhanapaddhati : (ka) bhaktimArganA AcAryone anusarIne vyavahAranayanI mukhyatAthI A graMthamAM sAdI bhASAmAM Alekhana kareluM che jethI bhaktajanene samajavAmAM saraLatA rahe ane zraddhAnuM baLa vadhe. vaLI A paddhatine anusaravAthI prArthanAmAM ke prAyazcittamAM ISTadeva ke zrI sadaguru sAthe kevI rIte AtmIyatA sthApavI tene paNa khyAla AvI zake che. jyAre jyAre bhagavAne kRpA karI" athavA "sadgurue AzIrvAda ApyA ema lakhyuM hoya tyAre AvA banAve ziSyanI pAtratAnI paripakavatAthI, puNyaganA phaLarUpe, yegAnuyoge banelA sahaja bana jANavA. vastunuM mULa svarUpa A pramANe hovA chatAM, bhakitamArganI ArAdhanAnA kamika vikAsamAM zuddha avalaMbananI ane viziSTa satsaMganI upayogitA ja nahi paNa anivAryatA svIkArIne eka pachI eka, upara uparanAM sopAnonuM avalaMbana laIne sAdhaka kevI rIte AgaLa vadhe che tenuM paNa spaSTa Alekhana karyuM che. A muddAne vistAra 'laghutA" ane "prArthanAnA peTAvibhAganA AlekhanamAM joI levA vAcakane vinaMtI che. uttama kakSAnI bhakti e vAMcavA, jANavA, samajavAne, kahevAne ke lekhanane viSaya nathI kAraNa ke te ati sUkSma che, anubhavarUpa che, virala che ane koI supAtranA jIvanamAM dIrghakALanI zraddhA ane abhyAsanA phaLarUpe pragaTe che, jethI, ane te viSe mauna javuM zreyaskara jaNAya che. (3) viSayanuM pratipAdana madhyama vistArathI kareluM che. (4) pAribhASika zabdono upayoga taddana ocho karavAmAM AvyuM che. . (6) binasAMpradAyika ane prayogarUpa AdhyAtmika sAdhanAnA daSTikoNane ja sarvatra mukhya rAkhavAmAM AvyuM che. trIjA khaMDamAM jyAM vividha saMta mahAtmAonI kRtionuM avataraNa kareluM che For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 tyAM, AdhyAtmika dRSTinI mukhyatA rAkhIne atre pRSTha 15 upara batAvyA pramANe te te zabdonA artha karavA ane samajavA vAcakone vinatI che. sapradAyabuddhine vaza thaI potAnA mata paMthanA koI bhagavAna, saMta mahAtmA ke anya koI vyaktivizeSa pratye ja prIti karavI e sAcA sAdhakanI dRSTi nathI. guNAnI adhikatAne laine, te te puruSonA vyaktitvanI sAcI temanA guNemAM anurakta thaI tevA guNeA pote puruSArtha karavA te ja pAramArthika bhakti che. A vAta pharI pharI vicArI, sAdhake dRSTirAga ke vyaktirAga cheADI guNAnurAga keLavavA yeAgya che. paraMtu eLakhANa karIne, paNa pragaTa karavAnA graMthanI upayeAgitA : (1) nijabhAvanAnI vRddhi ; A graMtha lakhatI vakhate ane saMpAdana karatI vakhate aneka zAstro, mahApuruSonAM citro ane pada-bhajanA vagere vAMcavAnuM, vicAravAnuM ane abhyAsavAnuM saubhAgya lekhakane prApta thayuM, te dvArA tenI dhabhAvanAmAM vRddhi thaI che. (2) pAtheyanuM ekIkaraNa samayanI taMgInA A jamAnAmAM bhaktasAdhakone eka ja graMthamAM bhaktimArganuM vividhalakSI ane upayAgI pAtheya maLI rahe, jethI temane aneka graMthonA Azraya karavAne parizrama ane samaya bacI jAya tevA prayatna karavAmAM AvyA che. (3) adhyAtmajIvanamAM bhaktinuM viziSTa sthAna: ghaNA mumukSue ema mAnatA hoya che ke adhyAtmazAstro vAMcIne jJAnanI prApti karI laIzuM, temAM sadguru ke paramAtmAnI bhaktinI zI AvazyakatA che?' buddhinI malinatA dvArA kuta nA Azraya karavAthI Upajele temanA AvA bhrama A graMthanA samyak parizIlanathI dUra thavA yAgya che. (4) adhyAtma-sa'gItathI bhAvavizuddhiH A graMthanA prathama khaMDamAM A pelAM vividha avataraNAnuM, tathA tRtIya khaMDamAM udhRtA For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 layabaddha karelAM bhakti padonuM, bhajananuM, gAthAonuM, dhUnenuM, maMtronuM ke evAM bIjAM padonuM zAMta pavitra vAtAvaraNamAM rahIne, layabaddha adhyAtmasaMgIta sahita bhAvapUrvaka uccAraNa karatAM viziSTa bhAlAsa, romAMca, pavitra spaMdananuM vedanA ane bhAvanI vizuddhi Adi aneka prakAranI anubhUti thAya che. A kAraNathI bane teTalAM padonA chaMda, rAga, DhALa te te padone mathALe ApyA che. AvI vyakti vAraMvAra karavA vAcakavargane khAsa bhalAmaNa che. A athe jijJAsuoe jANakAra ke niSNAta anubhavI saMgItajJa bhakta pAse thoDo samaya (chabAra mahinA) abhyAsa kare. A abhyAsa pUro karIne, pite jyAM rahetA hoya tyAM pAMca dasa jijJAsu bhakto bhegA maLI, je layabaddha bhAvabhaktine praga karaze te temaNe zAstrokta "kIrtana nAmanI bhakti karI gaNAze; je janasAmAnyane vizeSapaNe rucikara ane preraka hevAthI dhIme dhIme eka agatyanuM dharmaprabhAvanAnuM kAraNa banaze. AvA ucca kakSAnA bhAvamaya adhyAtmasaMgItanI A kALamAM khUba AvazyakatA che, ane sva-para-kalyANamAM - pavitratAnI prAptimAM - te khUba sahAyabhUta thAya che e lekhakanA jIvanane pragADha anubhava che. chelle, A graMthamAM je kAMI paNa sArabhUta lAge te saddaguru saMtanI kRpAnuM phaLa che ema jANI, vivekI sajajane tene apanAvaze ane temAM rahI gayelI truTio pratye aMgulinirdeza karIne, udAra citta rAkhI, lekhakane kSamA karaze evI bhAvanA bhAvI viramuM chuM. 3 zAMtiH -lekhaka ra karI gaNa dhIme eka adhyAtmavitratAnI For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthamAM AvelA keTalAka zabdonA artha A graMthamAM keTalAka paramAtmavAcaka zabdo vAparavAmAM AvyA che, te zabdone AdhyAtmika artha ahIM Ape che. vAcakone paNa te zabdone A dRSTithI artha samajavA ane sAMpradAyika ke vyaktivAcaka daSTithI artha na karavA vinaMtI che. (1) rAma H matte zenano caramana-jemAM yogIe ramaNatA kare che, tallIna thAya che te zuddha AtmA. (2) viSNuH pitAnA jJAna dvArA je sarvatra vyApe che te, sarvajJA paramAtmA. (3) zaMkara : je kalyANa karanArA che te, paramAtmA. (4) rahIma: je sarva jI para rahema athavA dayA kare che te. (5) pArasaH je potAnA svarUpane sparza kare che te. (6) hari : je pApane ane tApane haravAvALA che te. (7) mahAdevaH rAga ane dveSarUpa maene jemaNe jItyA che te meTA deva-mahAdeva che. (8) ziva ! ziva eTale kalyANa je pite kalyANa svarUpa che ane anya jene paNa kalyANanuM nimitta che te. (9) surata H jeo rUDI-uttama gatine mokSane) pAmyA che te. (10) jina : vikAranA, karmonA ane IndriyenA jItanArA te jinaparamAtmA. (11) nArAyaNaH je manuSya nA zarIra)mAM rahe che te, caitanya svarUpI AtmA. (12) zrIpati : anaMta jJAnarUpI lakSmI(zrI)nA pati sarvajJa paramAtmA. For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAnukrama AraMbhamAM samarpaNa, AbhAra-darzana, prakAzakIya nivedana ane prastAvanA prathama khaMDaH navadhA bhakti 3-6 8 - 9 { (1) bhakta ane bhagavAna bhaktanuM svarUpa, bhaktanAM lakSaNo (viveka, nisvArtha paNuM, zArIrika pApakAryone tyAga, bhaktikramanA abhyAsamAM utsAha, prasannatA, anAsaktine abhyAsa) bhagavAna athavA paramAtmA zrI sadgurunuM svarUpa zuddha dharmaprarUpaka zAstro (2) bhaktinA vividha prakAre bhaktinI utpattine krama ane tenuM mane vijJAna (3) navadhAbhaktinI ArAdhanA zravaNa-kIrtana zravaNa (zravaNudharmanI ArAdhanAnI agatya) kIrtana (kIrtananI sAdhanApaddhati, uttama kIrtanakAra eka virala vibhUti, vartamAnakALanA saMdarbhamAM saMkIrtana-bhakti) 18-36 (4) vaMdana sevana ArAdhanApaddhati, pUjA (dravyapUjA, bhAvapUja) vaMdana-sevA-pUjA: eka daSTi-vyaktigata sAmuhika sAmAjika prauDhAvasthAmAM dharmajIvananuM Ayojana. For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (5) ciMtavana. thAna sAdhanApaddhati, (jApa, citavana, dhyAna), nAmasmaraNanA abhyAsamAM upayogI muddA, ciMtanamAM avalaMbananI vividhatAno svIkAra, dhyAna. 37-46 (6) laghutA sAdhanApaddhati, prArthanA, bhaktanA mukhya cAra prakAra, AdhyAtmika abhigama (laghutA sahita AtmasamarpaNa, vizvAsa, nispRhatA pUrvaka nijadaSakathana, prArthanAnuM vijJAna, karelA doSo pharI na karavAnI pratijJA) 47-64 (7) samatA-ekatA samatA (bhaktine sUdhamabhAva), ekatA, samatA-ekatAnI prAptinI vividha bhUmikAo 65-74 bIje khaMDaH saMta-mahAtmAonAM caritro (8) saMta-bhaktonAM caritro (1) Adyastuti kAra zrI sumaMtabhadra svAmI (2) yugapradhAna AcArya zrI siddhasena divAkara (3) mahAkavi zrI mAnatuMgAcAya (4) RSabhayazagAthAkAra zrI jinasena (5) saumyamUrti AcArya zrI amitagati (6) mahAprabhAvaka zrI hemacaMdrAcAryajI (7) medhAvI mahAkavi AzAdharajI (8) bhaktisAhityakAra zrI sakalakIrti (9) mahA mA kabIradAsajI 101 (10) bhaktakavi zrI narasiMha mahetA 105 (11) prabhupremadIvAnI mIrAMbAI 109 (12) paramabhakta adhyAtmaNI zrI AnaMdadhanajI 113 (13) bhakta kavizrI ghAnatarAyajI 118 (14) parama tatvajJa zrImad rAjacaMdrajI 122 (15) bhakta kavi zrI nAnacaMdrajI mahArAja 126 77 81 88 kala 9 For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 137 trIjo khaMDa: preraNAtmaka pada-dhane-bhajane (9) bhajana-dhUna-padasaMcaya paMca maMgaLapadane namaskAra (1) vairAgyapreraka pado (2) prabhubhaktinAM pade (3) satsaMga-guru-mAhAtmyanAM pade (4) manuSyabhavanI durlabhatA darzAvanArAM pada (5) AtmA ane AtmajJAna-saMbaMdhI pade (6) prakIrNa pade (7) prArthanA ane AratI (8) zAMtidAyaka dhUne pariziSTa 139 148 155 158 164 166 172 174 For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama khaMDa- GudhA bhakita For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1) bhaBta an bagavADA bhUmikA : AtmakalyANanI zreNIne pAmavA mATe bhAratIya tatvajJAnIee mukhya traNa prakAranI sAdhanApaddhatione svIkAra kare ravAmAM Ave che. bhaktimArganI sAdhanA, jJAnamArganI sAdhanA ane egamArganI sAdhanA. prAthamika bhUmikAomAM cittazuddhine mATe nisvArtha sevAne paNa upakArI jANIne ghaNA tatvavicArakoe niSkAma kamagane paNa eka viziSTa sAdhanApaddhati tarIke svIkArela che. vyAkhyA : prastuta graMthamAM adhyAtma daSTikeNane mukhya rAkhIne ApaNe bhaktimArganI ArAdhanAnI sarvatamukhI vicAraNA karavAnA chIe. paramAtmA pratyenA divya premane bhakti kahevAmAM Ave che, A prema-bhaktinI ArAdhanA daramyAna jyAre A lekanI ane parakanI sarva IcchAone tyAga karavAmAM Ave che tyAre te nirmaLa bhakti zIdhra cittazuddhinuM kAraNa bane che ane sAdhaka-bhakta AtmakalyANanA mArge tvarita gatithI prayANa karI zake che. A kakSAe be vastu sArI rIte jANI levI joIeH (1) bhakta kevA 1. te bhakti paramAtmAmAM parama prema karavArUpa che, koI supAtramAM kayAreka pragaTe che, atisaksa ane anubhavarUpa che. -bhaktisUtra naM. 2-53-54: zrI nAradajI viracita. 2, paramAtmA (arihaMta), AcArya, viziSTa zAstrajJa tathA pravacana ame vizuddha prema te bhakti che-sarvArthasiddhi -24: zrI pUjyapAda svAmI. For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA te rAtri ApI zake. nAma bhaktimArganI ArAdhanA heya, ane (2) bhagavAna (upalakSathI guru ane zAstra) kevA hoya. prathama bhaktane svarUpane vicAra karIe : bhAnuM svarUpa : bhakta zabda man dhAtu uparathI baneluM che. mana dhAtune artha sevA karavI, bhajana karavuM e thAya che. mane manA kRti mati, mAnita navA phati mAM - ema vyutpatti thaI zake che. je prabhumAM prItivALa hoya, niSThAvALo heya, sevA-pUjA-smaraNa ke koI paNa anya prakAre prabhunI bhakti karanAra hoya te bhakta che. je A bhakta hoya tenuM vyaktitva kevuM hoya te have ApaNe joIe; jethI ApaNane tevuM vyaktitva keLavavAnI preraNA maLe - ane je ApaNane bhakta hoIe te ApaNI sAdhanAnI zreNI keTalI UMcI che tene paNa kyAsa (tArA) nIkaLI zake. bhaktimArganI ArAdhanAnI prathama ane madhyama bhUmikAmAM rahelA bhaktanAM mukhya mukhya lakSaNo saMkSepamAM nIce pramANe kayAM che ? bhaktanAM lakSaNe : 1. viveka, 2. niHsvArthapaNuM, 3. zArIrika pApakAryone tyAga, 4. bhakimanA abhyAsamAM utsAha, 5. prasannatA, 6. anAsaktine abhyAsa. (1) viveka : ahIM haju vyAvahArika vivekanI ja mukhyatA hoya che. sAruM zuM ane narasuM zuM, bhakSya zuM ane abhakSya zuM, puNya zuM ane pApa zuM, hiMsA zuM ane ahiMsA zuM, svadhanasva strI zuM ane paradhana-parastrI zuM ? vagere vastuone vyavasthita paNe bheda pADIne rUDI vastuone ahIM grahaNa karavAmAM Ave che ane AtmakalyANamAM (bhaktinI ArAdhanAmAM) bAdhaka vastuone aparicaya - tyAga - karavAmAM Ave che. "dharma sAre che." satyaahiMsA pALavAM joIe", "saMtane Adara karavo joIe vagere bAbatanA svIkAranI A bhUmikA che. (2) ni:vANiH jyAM tIvra svArthavRtti hoya tyAM For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakata ane bhagavAna satkAryamAM pravRtti banI zakatI nathI. svArtha eTale ke pAMca indriyanA viSayenI sagavaDatA meLavavAnI lelupatA. reja-barojanA jIvanamAM vicArIe te niHsvArthatAne artha che : "kama khAnA aura gama khAnA" "mAre te je haze te cAlaze." "cAle, tamArI sAthe (paramArthanuM) kAma karavA AvuM chuM," "mAre te A kAma karavAmAM kaMI paNa vetana levAnuM nathI" ityAdi. (3) zArIrika pApakAryone tyAga : jeke jijJAsu bhakta manathI ane vANIthI paNa pApakArya karavA Icchate nathI paNa haju teTalI sthitine pahoMcyuM nathI tethI laDAI-jhaghaDe nivAre che, vizvAsaghAta karatuM nathI, dArU, jugAra, cerI ane vyabhicArane avazya tyAga kare che, mAMsAhAra cheDe che. Ama, sthULapaNe pApatyAganI bhUmikAnI sAdhanA dvArA pitAnI pAtratA vadhAre che. (4) bhatikramanA abhyAsamAM utsAha : pitAnA jIvanane pavitra banAvanAra evAM sAdhanomAM niyamitapaNe pravarte che eTale ke satsaMgamAM utsAhapUrvaka jAya che, sarvAcana kare che ane karAve che, prabhudarzana ke tIrthadarzanamAM umaMgavALe rahe che ane niyamitapaNe savAre, bapore ke sAMje tetra, maMtra, prArthanA, pArAyaNa, jApa, vandanA ke bhaktikrama hoya tene niyamathI Adare che. dhArmika kAryomAM utsAha e A kakSAe agatyanuM lakSaNa che. (5) prasannatA : jeke A lakSaNane viziSTa vikAsa te AgaLanI bhUmikAmAM thAya che te paNa ahIMthI ja tenI zarUAta thaI jAya che. keI dharmakArya "veThIrUpe karavAmAM AvatuM nathI. te bhakta diveliyA ke udAsa caherAvALe rahetuM nathI. sarva karyo karatAM ane khAsa karIne dharma anuSThAna karatI vakhate te cittanI prasannatA jArI rAkhe che. (6) anAsatine abhyAsa : je dharmane Icche che, prabhu premane ArAdhe che, te varSanA prANasvarUpa evI anAsakitane For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA paNuM Icche che ane tethI kaI paNa prakAranI mehAMdhatAne vize rucipUrvaka - buddhipUrvaka pravartatA nathI. Ama karavA mATe khAvAmAM, pIvAmAM, haravApharavAmAM, vAtacItamAM, dhaMdhA vyApAramAM, leNadeNamAM, kauTuMbika sabaMdhamAM ke anya koI paNa kAryamAM te bhakta tIvra paNe Asakta thaI jatuM nathI. jagatanA samasta padArtho pratyenI mehamAyAne ghaTADavAno prayatna bhaktajana niraMtara karyA ja kare che. mATe ja kahyuM che? (deharA) viSayane lagI prItaDI, taba hari aMtara nAhiM, jaba hari aMtara base, prIti viSayase nAhiM. - kabIranAM AdhyAtmika pade 1-6-1 A pramANe upara varNavelA guNe jyAre bhaktanA jIvanamAM pragaTe che ane paripakavatAne pAme che tyAre te kharekhara bhaktinI ArAdhanAmAM tvarAthI AgaLa vadhe che. AvA bhaktanuM suMdara zabdacitra zrIrAmacaritamAnasamAM dRSTigocara thAya che ? (ce pAI) sarala subhAva na mana kuTilAI ! jathA lAbha saMtoSa sadAI che baira na bigraha Asa na trAsA sukhamaya tAhi sadA saba AsA. anAraMbha aniketa ' amAnI anadhara araSada" vijJAnI che prIti sadA sajajana saMsarga tUna sama viSaya svarga apavarSA | A je bhakta teNe kenI bhakti karavI ? ane zA mATe karavI? ema prazna thAya tene uttara e che ke teNe bhagavAnanI, saddagurunI ane zuddha dharmaprarUpaka zAstranI bhakti karavI. AvI bhaktinuM prayojana pitAnA cittane nirmaLa ane sthira karavAnuM che kAraNa ke AvA nirmaLa hadayamAM ja bhagavAnanA darzana saheje thaI zake che. kahyuM che ke 1. ghara vagaranA 2. vinayI 3. pAparahita 4. kSamAvAna 5. kuzaLa 6. mANa For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakata ane bhagavAna 1. pravacana maMjana ne sadaguru kare, dekhe paramanidhAna jinezvara! hRdayanayana nihALe jagadhaNI, mahimA meru samAna jinezvara! dharma jinezvara gAuM raMgaruM -zrImad AnaMdaghanajIkRta dharmanAtha svAmInuM stavana (deharA) 2. mana aisA nimaja bhayA, jaise gagAnIra pache pAche hari phire, kahata kabIra kabIra saraLa hRdaya sahita evI zuddha vastunuM avalaMbana levuM joIe ke jenI sAthe saMparka thatAM, paricaya thatAM, magnatA thatAM bhaktanuM jIvana paNa tvarAthI zuddhine prApta kare. (1) bhagavAna athavA paramAtmA : laukika kAryomAM ApaNe jevA thavuM hoya te Adarza khyAlamAM rAkhIne te AdarzanI ArAdhanA karIe chIe. jema ke dhanane AthI rAjAne seve che athavA bhAratane dezabhakta mahAtmA gAMdhIjI athavA subhASacaMdra bejhane khyAlamAM rAkhIne pitAnuM jIvana ghaDe che. paramArtha mArgamAM A ja pramANe bhakta paNa tevA paramAtmAne bhaje che, jemAM sarva sadguNe pUrNapaNe pragaTI gayA hoya. paramAtmAnA ananta guNe maNe temanuM pUrNa jJAna, pUrNa AnaMda ane vaktApaNuM mukhya che. jJAnane rekanArAM evAM jJAnAvaraNIya karmone, AnaMdane rokanArI evI cittanI asthiratAne ane vaktApaNAne zekanAra evA pakSapAtane ane alpajJatAne jemaNe pUrNapaNe parAbhava karyo che ane tenA phaLasvarUpe jeoe pUrNa jJAnAnaMdadazA sahita sarvotkRSTa vaktApaNuM pragaTa karyuM che tevA vItarAga paramAtmAnI bhakti vivekI bhaktone parama priya hoya che. AvA parama zAMta bhAvane prApta thayelA paramAtmA, jemanA darzanathI bhaktamAM atyaMta zAMta, zItaLa, upazama, pavitra bhAvenI Urmio jAge temane bhajavAthI bhaktanuM kArya zIdhra siddha thAya che. temanuM saMkSipta svarUpa satyarUe A pramANe varNavyuM che: For Pe For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimAmanI sAdhanA (saddaguru zrotriya brahmaniSTha.e dezI) 1. jisane baheva kAmAdika jIte, saba jaga jAna diyA, saba iko kSamAgaka niHspRha he upadeza diyA buddha vIra jina harihara bahA, cA usake savAdhIna kahe, bhakitabhAvane prerita hai yaha, citta usIe lIna rahe.' (doharA) * bAhya tema atyaMtare thatha caratha nahi hoya, parama puruSa tene kahe, saraLa daSTithI jaya. nirAgI, nirvikArI, sacidAnaMda svarUpa, sahAnadA, anaMta jJAnI, anata dardI ane grAmya prakAzaka: 3 4. Atmika aizvarya, saMpUrNatA, dharmamayatA, sukIrti, AmalakSamI ane jJAnavairAgya - A che jyAM hoya tyAM bhagavatpaNuM hoya che. AvA saMpUrNa guNonA dhAraka paramAtmAnI bhakti parama ka9yANakAraka che tethI avazya te bhakti kartavya che. have bhaktimAM bIjuM avalaMbana che zrI saddagurudevaH (2) zrI gurunuM svarUpa : jemanA pratyakSa mArgadarzana heThaLa bhakta ArAdhanA kare che te saddagurue paNa parAbhakti arthAt ananya bhakti pitAnA jIvanamAM siddha karI levI joIe. jeoe AtyaMtikapaNe paramAtmA sAthe parama prItine saMbaMdha sthApita karyo hoya, jemanAM netromAMthI ane vacanemAMthI jagatanA sarva jI pratye karuNA ane vAtsalyanI amIdhArA vahetI hoya, jeo svArthamaya pravRttine tyAga karI kevaLa karuNazIlatAthI anya bhavya bhaktone paramAtmA sAthe prIti karavAnI rIti batAvavAmA sahAyaka thAya tevA heya-AvA lekettara premAvatAra-varUpa ane pratyakSa : 1. merI bhAvanA - zrImAna jagalakizorajI mukhtAra. 2, zrImad rAjacaMdra patrAMka 78-5, 3, mokSamALA zikSApATha 56 : zrImad rAjacaMdra. 4. viSNupurANa 6-5-74 For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakata ane bhagavAna mUrtimAna mekSasvarUpa zrI sazurudeva ArAdhaka bhaktone parama zaraNa, parama preraka ane parama pUjya che. jemanuM zuddha cAritra, prakhara teja ane anubhavayukta divya vANI sugya bhaktonA citta upara sahajapaNe adhikAra jamAvI le che tevA sadUguru kene baMdha nathI? meTA meTA rAjA, mahArAjA, nagarazeTha, zAhukAre ke udyogapatio te zuM paNa Indra Adi deve paNa jemanA caraNanI raja mAthe caDAvIne jemanuM ziSyatva svIkAravA utsuka rahe che temanA mAhAbhyanuM varNana vANuM dvArA keNa karI zake? athavA kevI rIte thaI zake? mATe AvA uttama gurunI sevA, bhakti, Adara, satkAra sarva rIte karavA ane temanuM zaraNa grahaNa karavuM e ApaNuM sarvatomukhI zreyanuM kAraNa che. AvA gurunuM svarUpa jJAnIoe nIce pramANe varNavyuM cheH | (sadaguru zrotriya brahmaniSTha-e dezI) 1. viSakI AzA nahIM, jinake sAmyabhAva dhana rakhate hai, nijarake hita sAdhanameM, je nizadina tatpara rahete hai, svAthatyAgakI kaThina tapasyA, binA kheda je karate hai, ese jJAnI sAdhu jagatake dukhasamUhako harate hai" ( deharA ) 2. saMta ziromaNi savathI, zItaLa zada rasALa karuNA sau mANI upara, pUraNa parama dayALa, bhakti-jJAna-vairAgyavata, nityAnitya viveka samadaSTi saune lekho, dekhe AtmA eka.. zaraNe Ave che cAhIne, tene Ape amedAna Atmatatya upadeza daI, kare A5 samAna. (savaiyA trevIsA) 3. vidaka nAhiM kSamA uramAMhi, dukhI lakhi bhAvadayALa dhare che, chalako ghAta na, ThakI bAta na leMhi Adata "na, zIla dhare che, gaga gala, nAhiM kahuM cha7, mAha subhAvasaeN jema hare che,* deha se chIna +che, jJAnameM lIna che, thAnata se zivanArI vAre hai. 1. merI bhAvanA 2. adhyAtmakavi zrI prItamadAsajI. eka adatta ja sAdhanA dvArA mohane harAve che. + kSINa, dUbaLuM 3. vidvaye adhyAtmakavi zrI dAnatarAyacha-dharmavilAsa For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamAzajI ApanA (deharA) 4. thANa kSaNa je asthiratA, ane vibhAvaka meha, te jenAmAMthI gayA, te anubhavI guru naya. bhaktimAM trIjuM avalaMbana che zuddha dharmaprarUpaka zAstroH (3) zuddha dharmaprarUpaka zAso : dharmanAM aneka aMgomAM dayA e mukhya aMga che. jyAM sAcI dayA che tyAM avazya dharma che ane jyAM bIjA aneka aMge che paNa dayA nathI tyAM dharma saMbhavI zakyuM nathI kAraNa ke dharmamAtramAM vyakta avyaktapaNe sarva nI dayA ane hita samAyelAM ja che. kahyuM che ke : 1. jayAM zuddha dayA che, tyAM dharma che. bedhapAhuDa-25H zrImad kuMdakuMdAcArya | (copAI). 2. bhAcuM bhASaNamAM bhagavAna, dharma na bIje dayA samAna abhayadAna sAthe saMtoSa, dho prANIne daLavA de. satya zIla ne saghaLAM dAna, dayA heIne rahyA pramANa dayA nahIM to e nahI eka, vinA suya kiraNa nahI dekha zrI kSamALA-2/-2-3 zrImad rAjacandra | (deharA) 3. jahAM dayA vahAM hai, jahAM bha vahAM pApa jahAM Dhodha vahAM kAla he, jahAM zAmA vahAM AN. | (zrI kabIra svAmInI amRtavANI) 418 A pramANe dharmamAM jeke dayAnI mukhyatA che chatAM dayA uparAMta paNa dharmanAM bIjAM aneka aMga che, jevAM ke pairAgya, kSamA, vinaya, saMtoSa, tapa, tyAga, saMyama, satya, brahmacarya, pavitratA vagere. jIvanamAM dharmanAM A vividha pAsAMone vikAsa karanArAM, jJAna vairAgyane preranAra, nijadane batAvI te dene dUra karavAnA upAya batAvanArAM, tamanuM yathArtha svarUpa sApekSapaNe 1. zrImad rAjacaMdra patrAMka 39-4 For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakata ane bhagavAna darzAvanArAM, matamatAMtarane nahIM piSatAM, samyagrapaNe zraddhA, jJAna ane sadAcAramAM vRddhi thAya tevA upAyamAM jeDe tevA vyasana, svaccheda, pramAda Adi mahAna bAdhaka kAraNone parAbhava karI zAMtarasanI sAdhanAnI vRddhi karanArAM zAstro mumukSujanene parama upakArI ane parama avalaMbanarUpa che. A kALamAM AvAM zAstronI vizeSa upagitA e kAraNathI che ke pratyakSa jJAnI puruSone samAgama ati ati durlabha che. jeo mAtra nAmadhArI guruo ja che temanA saMgathI te UlaTuM sanmArgathI dUra thavAnuM bane ane dharmanA nAme saMsArabhAva pilAya, te karatAM AvAM zAstrothI pAtra jijJAsuone yogya mArgadarzanano lAbha maLI zake che. tethI ja kahyuM cheH | (deharA) 1. AtmAdi astitvanAM, jeha nirUpaka zAstra pratyakSa sadaguru vega nahi, tyAM AdhAra supAtra, athavA sadagurue kahyAM, je avagAhana kAja, te te nitya vicAravAM, karI matAMtara tyAja." zrI AtmasiddhizAstra-13-14 2. zAstra e pAparUpI reganuM auSadha che, zAstra e puNya upArjana thavAnuM kAraNa che, zAstra e sarva(padArtha)ne jaNAvanAra uttama cakSu che, zAstra e sarva hetuone siddha karanAra sAdhana che, mATe dhamI jIve niraMtara zAstramAM yatna karavo zreyaskara che. meharUpI. aMdhakAravALA A lekamAM zAyarUpI prakAza ja pathapradarzaka che. zrI yaMgasAraprAkRta-AcArya zrI amitagati | (deharA) 3, anubhava sukha utpatti karata, bhavabhrama dhare ThAI esI bAnI saMtakI, je ura le che AI. zrI rAmacaritamAnasa-saMtamahimavarNana-2 4. zI enI zailI! jyAM AtmAne vikAramaya thavAne khatAMza paNa raho nathI. zuddha, saphaTika, phINa ane candrathI ujajavaLa zukala yAnanI zreNIthI pravAharUpe nIkaLelAM te For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamAga nI AzanA nigraMthanAM pavitra vacanAnI mane tamane trikALa zraddhA rahA ! e ja paramAtmAnAM yogabaLa AgaLa prayAcanA! zrImad rAjacandra, patrAMka-para A ane AvA anekavidha guNeAthI alaMkRta zAsronuM zravaNa karavuM, vAMcavuM, samajavuM, zraddhAna karavuM - e ityAddhi aneka prakAre AvAM zAstrone sAmukhI paricaya karIne tenA avalaMbanathI potAnA bhAvAnI vizuddhi karavI e bhaktajanAne parama kalyANukArI che. A prakAre bhaktajanone prArabhika bhUmikAemAM avala banarUpa evA zrI deva-guru ane zAstranA svarUpanuM sAmAnya kathana pUrNa thayuM. 13 For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che bhakitanA vividha prakAre AgaLanA prakaraNamAM bhakti kenI karavI ane zA mATe karavI e praznanuM samAdhAna thayuM. have A ane AgaLanAM prakaraNamAM bhaktinA sAmAnyapaNe kayA kyA prakAro che, te te prakArone kaI kaI rIte roja-ba-rojanA jIvanamAM apanAvavA, tema karavAmAM zuM zuM vigho naDavA yogya che, te vighane dUra karavA mATe bhakta kaI rIte prayatnavAna thAya che ane Ama bhaktimArganAM upara-uparanAM sopAnene sara karate thake te kaI rIte parAbhaktine pAme che e ityAdi bhaktimArganI ArAdhanAnI kramika, mane vaijJAnika ane saiddhAMtika vicAraNA, AdhyAtmika dRSTikoNane mukhya rAkhIne have ApaNe zarU karIe chIe. bhaktinA vividha prakAre (4) adhyAtmadraSTikoNathI vicAratAM bhaktinA mukhya nava prakAra zAstramAM kahyA che : zravaNa, kIrtana, ciMtavana, vandana, sevana, dhyAna, laghutA, samatA ane ektA. A prakAranI vizeSa vicAraNuM AgaLanAM prakaraNamAM karIzuM. (3) sAdhanApaddhatimAM avalaMbananI mukhyatAthI kathana karatAM bhaktinA saguNa ane nirguNa athavA sAkAra ane nirAkAra evA be bheda prasiddha che, saguNabhaktinI sAdhanAne sAmAnyapaNe saraLa, sukhada ane sIdhI kahI che jyAre nirguNanI sAdhanA karavI duSkara, kaSTasAdhya ane vAMkAcUkA rastAvALI kahI che. A sahelAIthI samajI zakAya che kAraNa ke sthULa ane malina 1. samayasAranATaka-9-8 adhyAtmakavi zrI banArasIdAsajI. 2. zrImad bhagavadgItA-12-2, 3, 4, 5. nA mukhya kavaNa, kIrtana. ja letA, samatA For Personal & Private Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaktimAga nI sArAyatA buddhivALA manuSyAthI nirAMkhalana ArAdhanA anI zakatI nathI, prathama AlaMbananI jarUra paDe ja che. 14 * (6) bhaktimArganA dArzanika graMthamAM pratipAdita thayelI zailIne anusaratAM, bhaktinI ArAdhanAnAM vividha aMga-upAMgA ane zreNionI rUparekhA nIce pramANe jaNAya che (1) zraddhA (3) bhajana (5) niSThA (7) dRDha-anurAga (9) bhAvAnubhUti (1) zAMtabhakti (3) sabhyazakti (5) mAdhuryaM bhakti (2) satsaMga (4) anarthanivRtti (pApamaya pravRttiothI pAchA pharavuM) (4) bhaktajane potAnA ArAdhyadeva sAthe sthApita karelA saMbaMdhavazeSane lakSamAM rAkhIne bhaktinA mukhya pAMca prakArAnA nirdeza karavAmAM Avye che (6) rucivizeSa (8) premapatti (10) parAzakti, ananyabhakti. bhaktinI utpattinA krama ane tenuM manAvijJAna H jagatane vize aneka manuSyA bhagavAnanI bhakti karatAM dekhavAmAM Ave che. paraMtu te bhaktinA phaLasvarUpe je cittazuddhi, samatA ane prasannatA temanA jIvanamAM pragaTa thavAM joIe te dekhAtAM nathI. A uparathI samajI zakAya che ke je bhakti thaI rahI che te bhakti yathArtha nathI, paNa bhUlavALI che ane tethI paramArthadRSTie vicAratAM niSphaLa che. jIvanamAM sAcI bhakti pragaTa thAya te mATe prathama teA AgaLa kahyA tevA zrIdeva-guru-dharmanI yathArtha oLakhANa * zaktirasAmRtabindu 1-2 (2) dAsyabhakti (4) vAtsalyabhakita For Personal & Private Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAtinA vividha prakAre karavI. A oLakhANa karavA mATe sAcA bhaktanA guNe jIvanamAM keLavavA ane gurunAM vacanamAM daDha zraddhA rAkhavI. vaLI temane vAraMvAra samAgama karI, gurUgama dvArA prApta thayelI suyuktithI ane guNAnurAgathI guNagrAhakapaNuM keLavavuM jethI thaDA kALamAM ja bhaktimArganI ArAdhanAmAM daDha niSThA utpanna thaze. A pramANe bhaktiyukti-zaktinA triveNI saMgamathI zuddha ane daDha zraddhAne udaya thAya che. mane vijJAnane e niyama che ke manuSyane je vyakti ke vastumAM aMtaraMga zraddhA hoya, eTale ke A vyakti ke vastuthI mane avazya khUba lAbha thaze evI AMtarika mAnyatA dRDha thaI hoya, te vyakti ke vastunuM tene ciMtana ke smaraNa rahyA ja kare che. matalaba ke "A mAruM che," "mane hitakara che evI buddhi (AsapaNAne bhAva) jyAM UpajI tyAM te vyakti ke vastumAM prIti UpajatI jAya che je thoDA vakhatamAM vardhamAna thaI tanmayatAne prApta karAve che. - reja-barojanA jIvanamAM A prakAre banatAM ghaNuM daSTAMte ApaNe pratyakSa paNa anubhavIe chIe ane zAstromAM paNa tenuM vizada varNana Ave che. ApaNuM dIkarI ke bahenanuM sagapaNuM nakkI thaI jatAM tene vyaktitvamAM je AmUla parivartana Ave che tenAthI ApaNe suparicita chIe. tenI bhakti, yukti ane zaktie tenA aMtaraMga premanI dizAne e vaLAMka Ape che ke tenI smRti have ApaNuM ghara karatAM tenA bhAvi gharamAM vizeSapaNe rahyA kare che. A banAva jenA jenA jIvanamAM bane che tene jIvanamAM AvuM ja parivartana Ave che. jaMgalamAM dUra dUra cAre caratI gAyanI daSTi vAcharaDAmAM, pAMca-sAta sAhelIo sAthe vAta karatI panihArInI najara tenA beDAmAM, deraDA para nAca karatA naTanI najara samatulA jALavavAmAM ane lobhInI najara jema paisAmAM For Personal & Private Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 bhakitamAga nI ArAdhanA najarAyA vagara rahetI nathI tema je bhaktanA hRdayamAM zraddhA jAgI gaI che tenI STi paNa tenA ArAdhya(Asa)thI narAya che. matalakha ke tene vAraMvAra potAnA iSTanuM smaraNa thAya che. jevI rIte ApaNA gharamAM dIkarAnI vahu navI navI AvI hAya tA prathama thoDA kALa tene ataDuM lAge che, paraMtu dhIme dhIme premathI, sevAthI, samajaNathI, abhyAsathI, sahanazIlatAthI ane dRDha maneAkhaLathI tene ApaNA gharamAM gAThI jAya che ane te ApaNI banI jAya che tema bhaktane paNa dhIme dhIme ArAdhanA dvArA thoDA kALamAM peAtAnA iSTamAM dRDha zraddhA thaI jAya che ane te niSThAvAna bhakta bhagavAnanA banI jAya che. pUrva aneka bhaktoe AvI uttama bhaktina prApta karI che, ane sau koi prAmANika bhaktane vamAnamAM paNa tevI dazA kramazaH prApta thaI zake che. jemane AvI bhaktadazAnI mastI pragaTI temaNe te gAyuM ke: (dhanarA DhAlA-e dezI) 1 1. pIu pIu karI tumane japu` re, tu cAtaka tun meha, mana. eka laheramAM duHkha hareA re, vAdhe bamaNA neha, mana. a. prabhu jina sAhibA re, tume che. catura sujANu mananA mAnyA -zrImad yazavijayajI mahArAja - (rAga malhAra) 2. duHkha dehaga dUre DhaLyAM re, sukha sapatha leTa, biMga paNI sAthe phiyA re, kula gaje nara khetara vimala jina dIThAM leyala aja, mArAM sIdhyAM thAMchita kAja vilI --zrImad Ana dhanajI mahArAja (rAga tilaka) 3. pAyeAjI maiMne rAma ratana dhana pAyA. janama janamakI puMjI pAi, jagame' salI kheAvAyA. pAyAjI mIrAMke prabhu girgAradhara nAgara, harakha harakha jasa gAyA, mAcAjI 1. varasAda. 2. kayA mithyAvAdI mane harAvI zake ema che? 3. leAyaNu-loyana = aMtardaSTi = divyadRSTi. For Personal & Private Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvatanA vividha prakAre (4) eka purANapuruSa ane purANapuruSanI premasaMpatti vinA amane kaMI gamatuM nathI; amane kaI padArthanI ruci rahI nathI; kaMI prApta karavAnI IcchA thatI nathI...AdipuruSane vize akhaMDa prema sivAya bIjA mokSAdika padArthomAMnI AkAMkSAne bhaMga thaI gaye che. - zrImad rAjacandraH patrAMka 255 (doharA) 5. priyatamake patiyAM likha, je kahuM heya videsa, tana, manameM, nanameM tAke kahe saMdeza " - mahAtmA kabIradAsajI (dehA) 6. nAma rAmake kalapataru, kali kalyAnanivAsa, jo sumirata bhaye bhAMgatuM, tulasI tulasIdAsa. AvI paramAtmAnAM divya premanI prasAdIne prApta karavI hoya teNe niSThApUrvaka bhaktimArganI ArAdhanAnA kayA kayA vibhinna prakAre sevavA tenI vicAraNA have ApaNe AgaLanAM prakaraNamAM karIe. For Personal & Private Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vadhA bhakiMga ArAdhanA. zravaNa- 1 zravaNa bhUmikA ane vyAkhyA : A be prakAranI bhakti ArAdhanA navadhA bhaktinA pAyArUpa che. zravaNa zabda zra dhAtu uparathI baneluM che ane prItipUrvaka prabhunA guNonuM ane cAritranuM sAMbhaLavuM temAM abhISTa che. sarva AryadarzanemAM zravaNanuM khUba mAhAtmya che. vItarAgadarzanamAM gRhasthane zrAvaka zabdathI saMbedhavAmAM Avela che. je manuSya dararoja uttama AcAra ane uttama vicAra saMbaMdhI upadeza premathI zravaNa kare che (ane yathAzakti tene jIvanamAM utAre che) tene zrAvaka kahevAmAM Ave che. anyatra paNa zAstrakAroe "pracadaM dharmazALamititathA nityaM mAnavata zra" e ItyAdi AjJAe karIne gRhasthAzramamAM rahelA sAdhakane bhagavasaMbaMdhI upadeza sAMbhaLavAnI AjJA karelI che. sAmAnya manuSyane dharmane be prathama te kathArUpe ja grAhya bane che ane pachI jema tenI pAtratA vadhe tema sUkSma 1. dharmabindu-pR. 7ra (zrImAna haribhadrasUri) * A kAraNathI jainadarzanamAM pavitra puruSanAM caritranuM varNana karanAra zAstrone prathamAnuyoga evuM nAma Apela che. For Personal & Private Use Only Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sava-kIrtana tatvane bedha grahaNa karavAnI ruci ane zakti tenAmAM vRddhigata thAya che tethI pavitra puruSanAM caritrone sAMbhaLavAnI ane saMbhalAvavAnI prathA ApaNA samAjamAM prAcIna kALathI ja cAlI Ave che. A prakAre pUrve thayelA mahAna tIrthakara, AcAryo, Si-munio, bhagavadbhakti, daivI saMpattivALA puruSe ke gIdharanAM caritro sAMbhaLIe tyAre teonAM jJAna, dhyAna, saMyama, bhaktiparAyaNatA, sArivaktA, papakAra, kSamA, vinaya, samAdhi, vizvamaitrI Adi aneka guNanuM pratyakSa AcaraNa batAvatA prasaMgenuM premapUrvaka zravaNa karavAthI ApaNA jIvanamAM temanA pratye prIti pragaTe che ane divase divase vadhatI jAya che. AvA sadguNa pragaTAvavAnI zravaNadharma vaDe ApaNane ruci Upaje che ane aneka saMkaTo AvavA chatAM paNa pitAnA satyamArgathI calita na thavAnI te mahApuruSonI vRtti, ApaNane paNa ArAdhanAnA mArgamAM daDhapaNe vaLagI rahevAnI preraNuM Ape che. zravaNudharmanI ArAdhanA ane agatya: prAraMbhika sAdhanAkALamAM rahelA bhaktajane ochAmAM ochuM aThavADiyAmAM eka vAra ke be vAra (zanivAra-ravivAra), satkathA (pravacana-svAdhyAya) sAMbhaLavA javuM joIe. tyAra pachI jema jema tene te kathAmAM rasa vadhatuM jaze ane zAMtino anubhava thate jaze tema tema te vadhAre divaso kathAzravaNa karaze ane eka divasa niyamita sAdhaka banI jaze. ghaNI vAra kathAmAM javAne samaya nathI maLatuM ema bahAnuM kADhavAmAM Ave che, paNa te kharuM jotAM yogya nathI. bIjA kAryomAMthI thoDe thoDo samaya bacAvI daDhatApUrvaka zravaNadharmamAM pravRtta thavAne nirdhAra kare e ja zreyaskara che, satkathAne pUre lAbha maLe te mATe satkathAnA sthaLe pAMca-dasa miniTa vahelA pahoMcI vinayapUrvaka pitAne gya sthAne besI, bIjA saMsArI bhAvone gauNa karIne ekAgratAthI sAMbhaLI tatvane grahaNa karavAthI zIgha AtmakalyANanI prApti thAya che. For Personal & Private Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaktimAga nI ArAdhanA jevI rIte zarIrane TakAvI rAkhavA mATe darAja bhAjananI AvazyakatA che, te pramANe AtmAnI ujvaLatA TakAvI rAkhavA mATe dharma saMbadhI upadeza sAMbhaLavAnI AvazyakatA che. thADA vakhata oraDA na vALIe te te avAvA thaI jAya che, tema jo dharmazravAdi dvArA AtmAne zuddha na karIe te aneka sAMsArika prasaMga-prapa ceAthI malina thai te du:khane pAme che. A kAraNathI kathAzravaNa, prabhRguNazravaNa ke zAsrazravaNanA mATe mahimA pUrvAcAryAe pratipAdita karyAM che, jema ke - (1) je ( -manuSya tattva pratye) prItivALuM citta karIne dhamanI vArtA paNa sAMbhaLe che te bhavya kharekhara bhAvimAM nirvANune pAtra thAya che. 20 zrI padmana dipa'caviMzati : 4-23 ( rAga dhanAzrI ) 2. giruA 2 guN tuma taNA, zrI vadhamAna jinarAyA re3. suNatAM zravaNe amI jhare, mArI nima La thAye kAyA re....ga.. --zrImad yaze|vijayakRta cAvIzI (dAharA ) 3. zravaNathI jANe dhamane, zravaNathI subuddhi jAya; zravaNathI pAse jJAnane, zravaNathI mukti thAya, ( cepAI ) 4. jAne binu na hAI paratIti, binu paratIti hAI na prIti / prIti binA nahi bhagati diDha I, --prAcIna sUkti-saMgraha. nimi khagesa jala hai' cinAI / -zrIrAmacaritamAnasa. 1. mana mahilAnuM re vahAlA upare, bIjA" kAma kara taka tema zrutaSI re mana tu dhare, jJAnAopavata. --AdaSTinI sajjhAyaH 6-6 For Personal & Private Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra : A uttama zravaNarUpI dharma bhagavAna RSabhadeva pAsethI temanA aDDANa putroe, zrI zukadevajI pAsethI parIkSita rAjAe, bhagavAna mahAvIra svAmI pAsethI zrI gautama svAmIe, zrI bhadrabAhu svAmI pAsethI samrATa caMdragupta, zrI hemacaMdrAcArya pAsethI mahArAjA kumALa pALe ane samartha zrI rAmadAsa pAsethI chatrapati zivAjIe grahaNa karyo hato, ane tene yathArthapaNe jIvanamAM utArI pitAnA jIvanane dhanya banAvyuM hatuM. ApaNe paNa A zravaNadharmane premathI - bhAvathI svIkArI dhanya banIe. kIrtana bhUmikA : zravaNarUpI dharmane aMgIkAra karavAthI jenA hRdayamAM paramAtmA ane sadguru pratye divyapremanI utpatti thaI che tevA bhagavadguNenA ArAdhaka bhaktajane pitAnA ISTa-mArgadarzanA guNAnuvAda ane saMkIrtana karavA sahajapaNe prerAya che. sajjanene svabhAva ja e che ke teo pitA upara thayele upakAra bhUlatA nathI ane tethI paramAtmA saddagurunAM yazogAna karavA mATe teo ullAsabhAvathI pitAnAM tana-mana-dhana sarva samarpaNa kare che. paramAtmAnA divya guNAnuM ane caritronuM bhAvapUrvaka mATe svarethI anya jIve paNa sAMbhaLI zake tevI rIte uccAraNa karavuM tene saMkIrtana nAmane bhaktine bIjo prakAra kahe che. kIrtananI sAdhanApaddhati: sAmAnya rIte, yacita mana-vacana kAyAnI zuddhi sahita saMdhyAkALa pachInA samaye A sAdhanA karavAmAM Ave che jethI anya manuSya paNa pitAnA vyavasAyamAMthI nivRtti meLavI tene lAbha laI zake. AvI satkathAnA paNa be prakAra mukhya che: pahelA prakAramAM nAnAM nAnAM AdhyAtmika pado, bhajane ke dhUne For Personal & Private Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA belAvavAmAM Ave che ane bIjo pakSa tene jhIle che. AvA kramanI sAdhanAmAM ekatAre, hArmoniyama ke evA koI saMgItanA mRdu sAdhana sahita meTethI uccAraNa karI pitAnA ane anyanA bhAvane jagADavAmAM Ave che ane e rIte cittazuddhine praga karavAmAM Ave che. A prakArane bhAvanA athavA bhajana kahIe. bIjA prakArane pArAyaNa kahIe. ahIM keI eka prasiddha zAstranuM kramazaH vAcana karavAmAM Ave che, ane mukhya kathAkAra te te zAstranA rahasyane jANanAra, anubhavI ane prasiddha vaktA hoya che. AvuM zAstrapArAyaNa divasamAM traNa kalAkathI mAMDIne cha kalAka sudhI sAmAnyapaNe rAkhavAmAM Ave che. eka savAranI ane eka baporanI ema be ke traNa beThakomAM dharmavArtA saMbhaLAvavAmAM Ave che, jemAM zAstrokta caritra ke tatvane samajAvavAmAM Ave che. sanAtana hindu dharmanI praNAlImAM te A prakAra prasiddha che ja, paraMtu vItarAgadarzanamAM paNa siddhAMtoe A prakArane svAdhyAyarUpI tapanA cethA ane pAMcamA peTAvibhAgarUpe pratipAdita karI AmnAya (Sa) ane dharmopadezanA nAmathI tenI prasiddhi karI che.* uttama saMkIrtanakAra eka virala vibhUti : mAtra ucca keTine AtmA saMta hoya te ja uttama saMkIrtanakAra thaI zake che, kAraNa ke tenI viziSTa siddhi mATe pUrvajanmanA prabhupremanA saMskAra, vartamAna jIvanamAM bALapaNathI ja dharma ane sadAcArane abhyAsa, guruparaMparA dvArA vyaktigata zistanuM anuzIlana, zrI deva-guru-dharma pratye aMtarAtmAnA AsvAdapUrvakanI yathArtha bhakti, chaMda-saMgIta-bhASA-svara para viziSTa prabhutva ane jIbha upara jANe ke svayaM sarasvatI ja birAjamAna thayAM hoya te sahaja-skRti spaSTa-miSTa-vAgu raNakAra ItyAdi aneka sudaDha pAsAMonI AvazyakatA che. AvA laukika ane lattara guNenA dhAraka saMta. * tatvArthasUtra : 9-25. For Personal & Private Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zravaNa kIrtana mahAtmA pAsethI prabhu-premanI vAta sAMbhaLavAne avasara prApta e A kALamAM kaI mahatpazyanA udayathI ja banI zake che. AvA mahAtmA jyAre prabhu-gurune mahimA kahevA lAgI jAya che tyAre bhAvalAsamAM AvI jaIne kaI vAra samasta zarIramAM divya-romAMcane anubhava kare che, te kaI vAra temanAM nayanamAMthI prabhupremanI avirala azrudhArA vahe che, koI vAra dehabhAna bhUlIne nRtya karavA lAge che, koI vAra khUba meTethI prabhu-guNa gAvA lAgI jAya che, kaI vAra prabhunA virahamAM jANe ke unmattanI mAphaka ceSTA karatA hoya tevuM lAge che, te kaI vAra AtyaMtikapaNe bhAvavibhera thaI javAthI gaLuM bharAI jatAM (DUme bharAvAthI) dasa-vIsa sekaMDa sudhI vAgdhArA tUTI jAya che. A ane AvA aneka prakAre banatAM te mahAtmA pite viziSTa sAtvika AnaMdane anubhava kare che, ane temanA jIvanamAM evI te eka AnaMdanI lahera vyApI jAya che ke potAnuM sAdhanAmaya jIvana te prasannatAthI bharAI ja jAya che, paNa AjubAjunA aneka manuSya para paNa jANe ke divyatAne eka paTa chavAI jAya che ane tatkSaNa pUrata temane zAMtine anubhava thAya che. A kALe AvA uttama saMkIrtanakAra saMtano kvacit ja yoga banI zake che. zAstrane AdhAra laI gosvAmI zrI tulasIdAsajI mahArAja temanuM saMkSipta varNana nIcenA zabdomAM kare che : (copAI) mama guna gAvata pulaka sarIrA gada gada girA nayana baha nIrA che kAma Adi mada daMbha na jAke che tAta niraMtara basa tAke che bhAratIya bhakti-paraMparAmAM madhyayugamAM thayelA bhaktakavizrI narasiMha mahetA, saMtazrI tukArAma mahArAja, bhaktaziromaNi zrI mIrAMbAI tathA zrI caitanya mahAprabhujIe kIrtanapaddhatinA 1. zrImad bhAgavata : 11-3-32. For Personal & Private Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA vikAsamAM ane prasAramAM sAre phALo Ape che. vartamAnakALamAM, gujarAtamAM amadAvAdanA zrIpunita mahArAje kIrtana bhaktinI ArAdhanA ane pracAramAM mahattvano bhAga bhajavya gaNAya. prAcIna kALamAM aneka meTA AcAryoe paNa prabhunA caritranuM vistArathI varNana karI pitAnI bhakti pragaTa karI che, jemAM maharSi vyAsa, zrIvAlmIki RSi, mahApurANanA kartA AcArya zrI jinasena, zrI raviSeNAcArya ityAdi aneka prasiddha vibhUtio AvI jAya che. saMkIrtanarUpI bhaktino mahimA agAdha che. saMte e tene gAtAM kahyuM che : 1. he paramAtmA (jinendra)! tamArA nAmanA kIrtanamAtrathI amArA jevA manuSyanI sAme managamatI lakSmI (AtmajJAnAdi lakSmI) AjJA mAgatI hAjara thaI jAya che. -zrI padmanaMdipaMcaviMzatiH 13-5 (vAstu chaMda) 2. meM tuma caraNakamala guna gAya, bahuvidhi bhakita karI manAya janama janama prabhu pAuM tehi, yaha sevAkala dIje mehi. (dodhakAMta besarI chaMda - SaTra pada). Ihividhi zrI bhagavata, sujasa je bhavijana bhASahiM; te jana puNyabhaMDAra, saMci cirapApa praNAsahiM. rAma rAma tulasati, aMga prabhu guNamana dayAvahiM; svargasaMpadA bhuja ' vega paMcamagati pAvahiM. yaha kalyANa maMdira ki, kumudacaMdrakI buddha bhASA kahata "banArasI' kAraNa samakita zuddha zrI kalyANamaMdira stotraH 43-44; zrI banArasIdAsakRta padyAnuvAda (rAga kAphI) 3. INa vidha parakhI mana vizrAmI jinavara guNu je gAve, dInabaMdhunI mahera najarathI, AnaMdaghana pada pAve | ho mahilajina.. -zrImad AnaMdaghanajIkRta malilanAtha svAmInuM stavana For Personal & Private Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zravaNa-kIrtana (5ya) 4. he kavi kalamasa khAni, pApa meM svAbhAvika ruci hAI na sAdhana-bhajana na japa tapa saMyama vata zuci che alapa Ayu, laghu buddhi, alapa pauruSa bIrabala kaliyuga sAdhana sarala, sarasa harikIrtana kevala . jase jaratI agini, kare zAMta jala, mahiM ravi, tye kali duraguna damana hita, prabhukIrtana kahahiM kavi. - prAcIna hindI kavi pa. "niraMtara mArA dhyAnamAM lAgelA ane prItipUrvaka mAruM bhajana karavAvALA te bhaktone huM tatvajJAnarUpI vega ApuM chuM, jenAthI teo mane prApta kare che." -zrImad bhagavadgItAH 10-10 6. "he nArada ! huM nathI vasate vaikuMThamAM, ke nathI vasate yegIonAM hRdayamAM. jyAM mArA bhakto guNasaMkIrtana kare che tyAM huM vasuM chuM" -padmapurANa-uttarakAMDaH 94-23 7. jyAM sudhI pratyakSa jJAnInI IcchAe, eTale AjJAe nahIM vartAya, tyAM sudhI ajJAnanI nivRtti thavI saMbhavatI nathI. jJAnInI AjJAnuM ArAdhana te karI zake ke je ekaniSThAe tana, mana, dhananI Asaktine tyAga karI tenI bhaktimAM joDAya. jo ke jJAnI bhakti IcchatA nathI, paraMtu mekSAbhilASIne te karyA vinA upadeza pariNamate nathI, ane manana tathA nididhyAsano hetu thatuM nathI, mATe mumukSue jJAnInI bhakti avazya kartavya che ema sapuruSee kahyuM che. zrImad rAjacaMdraH patrAMka 200 (AsaNa-yogIe dezI) 8. prabhupada vaLagyA te rahyA tAja, aLagA aMga na sajA re ma. vAcaka caza kahe avara na thAvuM, e prabhunA guNa gAuM re manamohana vAgI -zrImadda yazovijayajIkRta aranAthasvAmInuM svatana For Personal & Private Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamAga nI ArAdhanA upasa hAra : A pramANe bhaktimArganI ArAdhanAmAM prabhukIrtananuM AgavuM sthAna che. atre sAdhake e khyAlamAM rAkhavAnuM che ke jenA guNAnuM te kIrtana kare che, tenA svarUpanI ane tenA caritranI paNa teNe bhAvanA karavI joie. sAcA bhAvapUrvaka bhagavAnanuM nAmakIrtana karavAthI kAyika, vAcika ane mAnasika zuddhinI prApti thatAM traNeya prakAranA Adhi-vyAdhi-upAdhirUpa ) tAponA samULa nAza thaI jAya che, karelAM pApAnuM prAyazcitta thaI jAya che, viziSTa puNyanA svayaM saMcaya thAya che ane paramAtmadarzanane ceAgya bhUmikAnI prApti thAya che. jo ke kevaLa bauddhika stare vicAratAM saMkIrtananA mahimA ekadama khyAlamAM AvatA nathI, paraMtu jyAre pUrve thayelA mahAmuniee paNa prabhujINu zA mATe gAyA haze enA vicAra karIe tyAre nIcenAM zAstravacaneAnI apUrvatA ane yathArthatAneA khyAla Ave che: 23 1. jemanI ajJAnAdi graMthi chedAI gaI che tevA AtmA naMdanimagna munino, ke jemane kAMi karavuM bAkI rahyuM nathI te paNa bhagavAnanI niSkAma bhakti kare che; kAraNa ke evA ja ( acintya mAhAtmyavALA) bhagavAnanA guNA che.''1 2. mahAtmA vyAsajIne jema thayuM hatuM tema amane humAM varte che. Atmadarzana pAmyA chatAM paNu vyAsajI AnaMdasaMpanna thayA nahAtA; kAraNa ke harirasa akhaMDapaNe gAyeA nahAtA.2 vartamAnakALanA sada mAM sa`kIna-bhakti : chellA lagabhaga pAMca dAyakAomAM bhautika vijJAne karelI asAdhAraNa pragati ane pAzcAtya vicArasaraNInI asara heThaLa ApaNA dezanI ghaNI suMdara saMskArapraNAlIe ghasAtI jatI jaNAya che. AmAMnI eka agatyanI praNAlI te saMkIrtana-praNAlI che. bhAratIya saMskRtinA hitaci'tako 1. zrImad bhAgavata H 1-3-10 ra. zrImad rAjacaMdra : patrAMka 282 For Personal & Private Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zravaNa-kIrtana mATe gaMbhIrapaNe A bAbatane vicAra karavAne samaya pAkI gaye che. ApaNe saue maLIne evuM Ayojana karavuM joIe ke jethI bhAvi peDhIone navA navA saMkIrtanakAre maLatA rahe ane te mATenuM sAmAjika, Arthika, bauddhika ane zaikSaNika stare gya Ayojana thAya. ApaNe jIvanane sAtvikatA ane zAMti ApanAra evA prabhu-guru-kIrtanane ApaNuM jabarojanA jIvanamAM vaNI laIe e ja abhyarthanA ! For Personal & Private Use Only Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaEEEA-sevA bhUmikA zravaNa-kIrtanAdi bhaktinA prakAranI ArAdhanAthI praphuTita thayuM che. prabhuprema jenA hRdayamAM te bhakta have sthaLa apekSAe paNa prabhunA ghaniSTha sAnnidhyane jhaMkhe che. ane A kAryanI siddhi mATe yathAyogya dharmasthAnakamAM, jaI pitAnA aMtaraMga premanA bAhya pratIkarUpa evI bhagavAna ke sadgurunI mUrti, citrapaTa ke aMkananuM avalaMbana laI temanAM darzana-vaMdana-pUjana-sparzana-sevA abhiSeka ItyAdimAM pravRtta thAya che, ane je pratyakSa sadgurune lAbha maLe tema hoya te sarva prakAre pitAnAM tana-mana-dhanathI temanI sevA zuzraSAmAM ullAsathI lAge rahe che. prabhunI ke sagurunI sevA-pUjA karavAnI bhinna bhinna paddhatio bhinna bhinna mata-saMpradAyamAM pravarte che ane tethI pUjAnA prakAro ane vidhi paNa aneka che. ahIM nIcenA siddhAMtene khyAlamAM rAkhIne je temAM pravartAvAmAM Ave te te vizeSa zreyanuM kAraNa thavA gya cheH 1. sevA-pUjAmAM ochAmAM ochAM dravyane upayoga kare. 2. phaLa-phUla Adi sacitta vastuone upayoga na kare athavA laghutama kare. 3. pANI, dUdha, dahIM ke abhiSekamAM vaparAtAM evAM bIjAM ' dravyone paNa yatnApUrvaka upayoga kare. 4. mUrtinI mahattA ane pavitratA jaLavAya e rIte For Personal & Private Use Only Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vana-sevana mana, vacana, kAyanI zuddhithI pravartIne je prakAre bhAvanI nirmaLatA vadhe te prakAre vartavuM. AbhUSaNAdi bhagavAna mATe bhUSaNarUpa nathI, tethI mUrtine suzobhana mATe tevAM dravyane uga prabhunAM aMgaupAMge upara na kare egya che. ArAdhanA-paddhati: jyAM jyAM saMbhava hoya tyAM bhaktajane dararoja prabhunAM darzana karavA maMdiramAM javuM. yathAyogya zuddhi sahita, rekhAM kapaDAM paherI, gherathI nIkaLatAM ja manamAM prabhunuM smaraNa cAlu karI devuM. maMdiranAM pagathiyAM caDhatAM niHsahi zabda traNa vAra bela, je sUcave che ke huM saMsArI bhAvathI nivatuM chuM. bhagavAnanI mUrtinAM darzana thatAM maratu ema traNa vAra belaDuM ane pachI mastaka namAvI hAtha joDI praNAma karavA. zakya hoya tyAM ghUMTaNe paDIne athavA sASTAMga daMDavat namaskAra karavA. tyAra pachI prabhujIne traNa pradakSiNA karavI ane stuti vagere bolavAM. prabhudarzananuM mAhAbhya kevuM che?-- | (anuTupa) 1. dazana devasya, dazana pA5nAzana dazana vagapAna, darzana mekSasAdhana 2. prabhudana sukha saMpadA, prabhudazana navanidhi prabhudazanase pAmiya, sakala mane ratha siddhi. (chappaya) 3. tuva jinada dikSi, Aja pAtaka saba bhajaje, tuva jinada dihiye, Aja bairI saba lajaje. tuva jinada kihiye, Aja e sarasa pAya. tuva jinada dihiye, Aja ciMtAmaNi Ayo. je je jinada tribhuvana tilaka, Aja kAja mere saryo. kara jori bhAvika vinatI karata, Aja sakala bhavadukha karyo. | (chapaya). 4. e zI jinarAja, Aja saba vighana nazAye, te zrI jinarAja, Aja saba magala sAye. For Personal & Private Use Only Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA khe zrIjinarAja, kAja karanA kachu nahIM, dekhe zrIjinarAja, hausa pUrI mana mAhIM. tuma dekhe zrIjinarAja pada, bhojala aMjulijala bhayAra, ciMtAmanipArasaka5taru, mAha sabanise uThi gayA. | (deharA) 5. tuma nirakhata muke cilI, erI saMpatti Aja, kahAM cakavati saMpadA, kahAM svaga sAmrAja. nAma ucArata sukha , dazamase agha3 jAya, pUjata pA deva para, ese hai jinarAya. vadata huM jinaraja che, pa2 ura samatAbhAva, tana-dhana-jana-jagana para virAgatAbhAva. darzana karyA pachI zAMtithI besIne pitAnI zakti-bhaktisamaya pramANe vizeSa stuti bolavI, pUjA karavI, abhiSeka kare ke zAMtipATha kara. DIvAra besI prabhunAmane (maMtrane) jApa kare, svAdhyAya kare ane A vidhi pUrI thaye zuddha cittathI prabhunuM pharIthI smaraNa karI vidhine samApta karavI. pUjAH bhagavAnanI ke saddagurunI pUjAnA aneka prakAre zAstromAM varNavelA che, temAMnA mukhya be prakAra che: dravya-pUjA ane bhAva-pUjA. dravyapUjAH moTA bhAganA bhakto mATe A prakAranI pUjA jarUrI ane upakArI che. nIcenI sAdhakadazAmAM nirAkAra-niraMjana paramAtmAnuM smaraNa dhyAna karavAnI zakti nathI hotI athavA ochI hoya che tethI paramAtmAnI tadAkAra, paramazAMta, saumya mUrtinuM avalaMbana laI, tenuM aMga lUchazuM karI, caMdanAdithI tene pUjA karavAthI mana pavitra ane zAMta bane che. A pUjA A 1. heza, abhilASA. 2. apAra saMsArasAgara aMjalinA ja samAna thaI gayA. 3. pApa For Personal & Private Use Only Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vajana sevana prakArI, sattara prakArI, ekavIsa prakArI ke ekase ATha prakArI ema aneka bhedathI zAstromAM varNavavAmAM AvI che. paNa te sarvanuM dhyeya te eka cittanI zuddhi karavI te ja che. sauthI vadhAre pracalita pUjA aSTaprakArI pUjA che ane temAM pUjAnI je sAmagrI vaparAya che tenI pAchaLa rahele siddhAMta nIce pramANe che jene hadayamAM jAgrata rAkhIne ja vivekI bhakta pUjAvidhi kare che: (1) bhagavAnane zuddha jaLa caDhAvavAthI Atma-malinatA dhevAya. (2) bhagavAnane caMdana caDhAvavAthI saMsAratApa zAMta thaI zItaLatA pragaTe. (3) bhagavAnane akSata (cokhA) caDhAvavAthI akSaya (mokSa) padanI prApti thAya. (4) bhagavAna samIpa phUla caDhAvavAthI kAmavikArane nAza thAya. (5) bhagavAnane naivedya caDhAvavAthI sudhArUpI regane nAza thAya. (6) bhagavAnane dI karavAthI moharUpI aMdhakArane nAza thAya. (7) bhagavAnane dhUpa karavAthI ATha karmone nAza thAya. (8) bhagavAna samIpa phaLa caDhAvavAthI uttama evA nekSarUpI phaLanI prApti thAya. bhAvapUjA A pUjAnI adhyAtmasAdhanAmAM sarvatra mukhyatA che ane uparokta dravyapUjAnuM phaLa paNa pUjA vakhate jevA bhAva rAkhavAmAM Ave tenA upara ja mukhyapaNe che. AgaLa vadhelA sAdhake ke jemanI buddhi vividha sAdhanA dvArA ati nirmaLa thaI gaI che athavA sAdhujane jeo zuddha buddhinA dhAraka che temane mATe te mukhyapaNe A pUjA ja kahevAmAM AvI che. kahyuM che: For Personal & Private Use Only Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA. (deharA) bhAve jinavara pUjiye, bhAve dIje dAna bhAve bhAvanA bhAviye, bhAve kevaLa jJAna, | (anuTupa) vaLI, thAna dhapa mana:puSpa, paMcendriyahutAzanama kSamA jApa saMtoSa pUjA, pUje deva niraMjana A pramANe tevA ucca sAdhako mATe te dhyAnarUpI dhUpa, manarUpI puSpa, pAMca indriyArUpI arpaNatA, kSamArUpI jAya ane saMteSarUpI pUjA dvArA deDadevaLamAM rahelA niraMjana AtmadevarUpI paramAtmA ja pUjavA gya che. vajana-sevA-pUjA eka daSTi-vyaktigata: sAmUhika: sAmAjika uparokta vidhithI ApaNe je pUjAnuM anuSThAna karyuM te vyaktigatapaNe ke sAmUhikapaNe karavAthI pitAnA bhAvanI vizuddhi thAya che ane devasthAnakanA vAtAvaraNamAM paNa evI pavitratAnAM spaMdane phelAya che jethI tyAM AvanAra koI paNa bhaktajanane zAMti ane zItaLatAne anubhava thAya che. sau koIne sukha, zAMti ane kalyANaparaMparAonI prApti thAo tevI bhAvanA ApaNe pUjAne aMte belIe chIe, te paNa sAmUhika kalyANabhAvanAnuM ja pratIka che. jema ke samasta jagatanuM kalyANa karanArA evA zrI tIrthakara bhagavaMte, gaNadharadeve, pUrvAcAryo tathA dvidhArI munie amane bedha-samAdhi ane zAMti ApanArA thAo. rega, upadrava, vyAdhi, dukha, duSkALa ane cittanI asvasthatA zAMta thAo. cittane saMtoSa thAo, sarva prakAranI saMpattinI vRddhi thAo, pApanI zAMti thAo, ane azubha karmaphaLa zAMta thAo. samasta zrIsaMghamAM, rAjAomAM, rAjAonAM rahevAnAM sthAnakamAM, dharmasabhAnA sabhyamAM, nagaranA moTA puruSomAM, nagaranA sarva lekamAM, rAjyamAM, dezamAM, duniyAmAM ane samasta vizvamAM sarvatra zAMti thAo, zAMti thAo. For Personal & Private Use Only Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaDA vana prauDhAvasthAmAM dharmajIvananuM Ayojana : bIjo eka agatyane muddo je A jamAnAne anusarIne vizeSa vicAraNA mAgI le che te che sevA samarpaNatAne bhAva. jIvananAM vividha kSetromAM viziSTa zaktio dharAvanArA manuSya, mukhyapaNe, ApaNA dezamAM, zaheramAM vase che. je teo kharekhara vivekI hoya te pacAsa varSanI uMmare pahoMcatAM kaI rIte samAjanA AdhyAtmika vikAsamAM teo bhAga laI zake te vize temaNe cokkasa nirNaya para AvavuM joIe. vivekI dhArmika puruSe pacAsa varSanI uMmara pachI gRhastha-vyavasthAnI mamatA ochI karavI joIe. A mATe pitAnA vatananI AjubAju koI sArAM dharmasthAnake ke tIrtho hoya te tyAM vAraMvAra javuM joIe, satsaMgAdi karavA joIe ane thoDA samayamAM tIrthanI sevA mATe, mumukSu-sAdharmIonI ane yAtrikonI sevA mATe pitAnA jIvanane meTo bhAga AvAM tIrthamAM gALave joIe jethI sevA-pUjA vandanAnI ArAdhanAmAM pravartavAnuM tenAthI svayaM banatuM jaze, te nIce pramANe (1) tIrthamAM rahevAthI zAMta, pavitra vAtAvaraNane tene lAbha maLaze ane sAtvika dinacaryAnuM saheje saheje pAlana thaze. (2) tyAM AvatA saMta-mahAtmAo munijane ke bIjA mumukSu yAtrikanA satsaMgane, AhAradAnane sevA-suzraSAne paNa tene lAbha maLI zakaze. (3) bhagavAnanI sevA-pUjA karavAne avasara prApta thaze, pagAradAra-pUjArIo para ocho AdhAra rAkhavuM paDaze ane e rIte tIrthanI sevAne lAbha maLaze, jethI tIrthanI vyavasthA karakasarayukta, suAjita ane sudaDhapaNe thaI zakaze. () vAMcana-lekhana-ciMtana-manana ane satsaMgAdimAM pravRtta thavAthI ghara-kuTuMbAdikanI mamatA paramArthathI ghaTaze ane saMyamamArgamAM AgaLa vadhavAnI yegyatA prApta thaze. For Personal & Private Use Only Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34. bhakitamArganI ArAdhanA A ane AvA bIjA aneka lAbhanI saMbhAvanA hovAne lIdhe bhaktajanene mATe pacAsa varSanI zarIra avasthA bAda, eka prakAre A "vAnaprastha Azramane sahaja-saraLa avasara banI raheze, bhagavadbhaktonI sevAne lAbha maLaze ane sva-para-kalyANanI siddhi tvarAthI thaze. puruSanI vandanA-sevA-pUjA ityAdinA mAhAnya vize pUrvAcAryo ane saMtoe zuM kahyuM che te have ApaNe vicArIe : (harigIta) 1. jinavara caraNakamaLe name, je parama bhakitarAgathI; te janmavelI-mULa che, bhAva uttama zastrathI. -bhAvaprAkRta 153/-zrI kuMdakuMdAcArya 2. devapUjA, gurubhakita, svAdhyAya saMyama ne ta5; dAna - A cha anuSAne gRhasthInA dine dine. -zrI padmanaMdipaMcaviMzatiH 6-7 | (deharA) 3. mekSamArganA netA che je, kamaoNlanA bhedanahAra vizvatatvanA jANanArane, vanyuM tadaguNa prasinidAnara sarvArthasiddhiH maMgalAcaraNa-zrI pUjyapAdasvAmI | (copAI) 4. je tuma caraNakamala tihukala, sevahiM taja mAyA ja jAha bhAva bhakita mana haraSa apAra, dhanya dhanya jaga tina avatAra, kanikaMdanamahimAsAgara, azaraNa-zaraNa sujasa-visatArA nahiM seye prabhu tumase pAya, te muja janma akAratha jAya. -zrI kalyANumaMdira stotra : 35, 41 5. vaMdana vaMdana sevana namana vaLI pUjanA re, samaraNa stavana vaLI dhyAna devacaMdra devacaMdra kIje jinarAjanI re, pragaTe pUrNa nidhAna, elacI, -zrImad devacaMdrajIkRta zrImunisuvratasvAmInuM stavana 1. karmarUpI parvatane. 2. temanA guNonI prApti mATe For Personal & Private Use Only Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vajana-sevana (maMdAkrAMtA) 6. thAo mArAM namana tamane, ane kApanArA, thAe mAre namana tamane, bhUmi zobhAvanArA thAo mArAM namana tamane, A5 devAdhideva, thAe mArAM namana tamane, saMsati "kALa jevA -zrI bhaktAmara stotra-26 (deharA) 7. vaMdau jinadevo, kara ati niramala bhAva, kamabaMdhake chedane, aura na kachu upAva, tuma padapaMkaja pUjateM, vidana rega rara jAya, zatru mitratAke dhare, viSa niraviSatA thAya, nAtha tihAre nAma, agha chinamAMhi palAya, + ja dinakara parakAza, aMdhakAra vinAzAya bahuta prazaMsA kyA karuM, meM prabhu bahuta ajAna, pUjAvidhi jAnU nahIM, sarana rakhi bhagavAna. (pAI) 8. tuma caraNakamaLa guNagAya, bahuvidhi bhakita karuM mana thAya janama janama prabhu pAuM tehi, yaha sevAphala je mehi. kRpA tihArI esI heya, jAmana marana miTAve mAyA bAra bAra meM vinatI karuM, tuma se bhavasAgara taruM - vinaya-dohAvalI tathA bhASA-zAMtipATha (deharA) ha, kabIra yaha tane jAtA hai, sake te kaura* lagAya, ke sevA kara saMtakI, ke prabhu guNa gAya. * saMsAranA kALa = mUrtimAna mokSasvarUpa. + pApo kSaNamAtramAM bhAgI jAya che. - mArA janmamaraNa maTADe. 4 gya jagyAe lagAva, saphaLa kara. For Personal & Private Use Only Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtiyAyanI gArAnA 10. bIjuM kAMI zeAdha mA. mAtra eka satpuruSane ceSIne tenA caraNakamaLamAM sarva bhAva apaNu karI daI varto jA. pachI jo mAkSa na maLe te mArI pAsethI leje. Y zrImad rAjacaMdra / patrAMka 76 11. bhAva apratibaddhatAthI niraMtara vicare che evA jJAnI puruSanAM caraNAraviMda, te pratye acaLa prema thayA vinA ane samyapratIti AvyA vinA sasvarUpanI prApti thatI nathI, ane AvyethI avazya te mumukSu, jenA caraNAraviMda teNe sevyAM che, tenI dazAne pAme che. A mAga sarva jJAnIoe sevyA che, seve che ane sevaze. zrImad rAjacaMdra-patrAMka 194 For Personal & Private Use Only Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA: jema jema sAdhaka bhaktimArganI ArAdhanAmAM AgaLa vadhatuM jAya che tema tema tenA bhAvanI nirmaLatA vadhatI jAya che ane tevA nirmaLa bhAvavALa bhakta prabhunuM ciMtana-manana-dhyAna karavAnI zakti prApta karate jAya che. atyAra sudhI sthaLa evI IndriyenAM AlaMbanathI prabhuno paricaya karate ha-jema ke kAna dvArA prabhunA mahimAnuM zravaNa karatuM hatuM, jIbha dvArA meTA uccAraNathI temanuM kIrtana karatuM hatuM ane AMkhe, hAtha ke paga dvArA prabhunAM darzana-pUjana tIrthATana vageremAM pravartate hate. have nirmaLa buddhinI prApti thatAM sUkSama evA citta dvArA ciMtanane abhyAsa kare che ane temAM sthiratA siddha thatAM dhyAnanI dazAne prApta kare che. sAdhanA-paddhati : ciMtavana-dhyAnanI sAdhanAnA traNa piTA. vibhAga pADI zakAya? (4) jApa: pahelA vibhAgamAM, prabhune ke gurune vAraMvAra aMtaramAM mahimA lAvI, vizeSa prayatnapUrvaka temanA nAmane athavA temaNe ApelA maMtrane jApa karavAne che. (3) ciMtavana: jemanuM nAma japIe chIe athavA je maMtrane jApa karIe chIe, tenA arthane anurUpa ciMtavana karavAnuM che. eTale ke prabhunA ke gurunA svarUpane ke temanA guNene yAda karavAnA che. Ane smaraNa paNa kahe che. For Personal & Private Use Only Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaktimAga nI ArAdhanA 38 (4) dhyAna : je ciMtavananA abhyAsa karI rahyo che, tene premabhAva, lakSa pratye (sadguru ke paramAtmAmAM) vardhamAna thatAM tallInatA Upaje che, jethI dhyAnanI siddhi thAya che. (6) jApa : ahIM sudhI je bhakta paheAMcyA che, tenAmAM viveka, vinaya, niyamitatA Adi guNe! pragaTayA hoya che. AvA sAdhake jApanI sAdhanA mATe sevA-pUjAnA alaga eraDA rAkhavA. A eraDa evA hoya ke jemAM bIjA keAI sAMsArika kArya na karavAmAM AvatAM heya. Ama karavAthI vAtAvaraNanI pavitratA jaLavAya che. eraDAmAM iSTadeva, guru ke saMtAnA phoTA rAkhavAthI mananI pavitratA jALavavAmAM saraLatA paDe che. pravRttimaya kALa daramyAna, maMtra khelavAnI ke prabhunAmanA raTaNanI siddhi karavA zarUAtamAM, kei paNa vastu khAtAM-pItAM pahelAM prabhunAma khelavAnA niyama levA jethI dasapaMdara vakhata te prabhunuM nAma jIbha para ramatuM thaI jAya. thoDA abhyAsa pachI temAM nIce pramANe dhIme dhIme umere karatA javuM. (i) savAre UMghamAMthI UThIne tarata ane rAtre sUtI vakhate. (ii) gharamAMthI keIpaNu kArya karavA mATe bahAra jatI vakhate. (iii) naDDAtI vakhate, dhAyelAM kapaDAM paheratI vakhate, bhAioe dADhI karatI vakhate ane bahenAe vALa oLatI vakhate. kramika abhyAsa dvArA je ATalA AgaLa vadhI zake te kharekhara mahAna sAdhakanI kakSAmAM AvI jAya che, kAraNa ke eka divasanI aMdara te lagabhaga sATha sittera vakhata prabhunuM nAma khelatA thaI jAya che. A vAta thaI pravRtti daramyAna jApanI. Ave bhakta sAdhaka savAra-sAMja thaI zAMtapaNe traNa mALAnA jApa karatA thAya. AgaLa upara, dhIme dhIme prabuddha bhakta teA jemanuM nAma te jape che temanuM smaraNa paNa karatA thai jaze; kAraNa ke nAmanAmI abhinna che. jevI rIte rAjAnuM nAma khelatAM tenA mahela. vaibhava, lazkara, aMtaHpura, sattA vagerenuM smaraNa thAya che tevI For Personal & Private Use Only Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne zivana-dhyAna rIte prabhu ke gurunuM nAma letAM temanAM jJAna, dhyAna, tapa, tyAga, samAdhi, kSamA, vairAgya, parama saMyama vagere uttama guNAnuM smaraNa vivekI bhaktone thAya che. mATe ja nAmajapanA ke ma`tranA japanA mahimA mahApuruSoe nIce pramANe kahyo che : (dAharA) 1. siddhanike sukhakA kahe, jAne viralA kAya; hamaseM mUrakha puruSakAM nAma mahAsukha hoya. ghAnata nAma sadA japeDa, saradhAseAM manamAhi", sivavAMchA vAMchA vinA; tAkau bhavaduHkha nAhi dha vilAsa H sukhabatrIsI : 31-32-kavivara ghAnatarAyajI (de harA) 2, paDhanekI hada samajha hai, samajhaNakI hada rAta; jJAnakI hada haranAma hai, yaha siddhAMta ura Ana. --mahAtmA kabIradAsajI 3. rAmanAma gati, rAmanAma mati, rAmanAma anurAgI; vhe gaye, huM, je hehi ge Age, te ganiyata aDabhAgI, --vinayapatrikA : 46 : sa Mta tulasIdAsa 4, kahu nAnaka sAI nara sukhiyA rAmanAma guna gAvai, aura saphala jaga mAIyA, nirabhaya pada nahi pAvai. A pramANe jyAre nAmanAM raTaNa ane jApa dvArA nAmI prabhu-paramAtmA-saddagurunuM ci'tana thavA lAge ane e rIte jyAre cittamAM prabhunuM smaraNa susthita ane tyAre bhaktanA bIjI bhUmikAmAM praveza thAya che jenuM nAma che-- (6) smaraNa athavA ciMtana : je matrane jApa karatA hAie tenA arthanuM ciMtana karavuM athavA je prabhunuM nAma letA hAie temanA ravarUpanuM, mUrtinuM ke guNeAnuM ciMtana karavuM. zAMta, pavitra, saumya, samAdhinA AnaMdamAM magna paramAtmAnuM ci'tamana karavAthI ApaNAmAM paNa tevA bhAvenuM sphuraNa thAya che; kAraNa ke AtmA, bhAvapUrvaka jenuM jenuM ci'tana kare tenA tenA jevA For Personal & Private Use Only Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA te thAya che. jo ke A abhyAsanI siddhi mATe khUba viveka, parizrama, dhIraja, vairAgya, sahanazIlatA "aDaga nizcayabaLa, hiMmata, khaMta, mArgadarzaka preraka guru, AtmavizvAsa ane abhyAsanI jarUra paDe che. nAmajapa ane smaraNa bAbata mahApurUSoe ApaNane nIce pramANe preraNA ApI che - | (deharA) (1) ghaDI ghaDI pala pala sadA, prabhu maraNake cAva narabhava saphale je kare, dAna, zIla, tapa bhAva, bRhad AlocanA-26 : lAlA raNajitasiMhajI (2) zuddha saccidAnaMdasvarUpa anaMta siddhanI bhaktithI tema ja sarvaduSaNarahita, karmamalahIna, mukta, nirAgI, sakaLabhayarahita, sarvajJa, sarvadazI jinezvara bhagavAnanI bhaktithI Atmazakti prakAza pAme che. talavAra hAthamAM levAthI jema zaurya ane bhAMgathI naze. utpanna thAya che, tema e guNaciMtavanathI AtmA svarUpAnaMdanI zreNIe caDhate jAya che. darpaNa hAthamAM letAM jema mukhAkRtinuM bhAna thAya che tema siddha ke jinezvarasvarUpanA ciMtavanarUpa darpaNathI AtmasvarUpanuM bhAna thAya che. -zrI mokSamALA-zikSApATha 13H zrImad rAjacandra (3) niraMtara udAsInatAne krama seva. sapuruSanI bhakti pratye lIna thavuM; sapuruSanAM caritranuM smaraNa karavuM; sapuruSanA lakSaNanuM ciMtana karavuM; puruSenI mukhAkRtinuM hRdayathI avalokana karavuM tenA mana, vacana, kAyAnI pratyeka ceSTAnAM addabhuta rahasya pharI pharI nididhyAsana karavAM, teoe sammata kareluM sarvasammata karavuM, A jJAnIoe hRdayamAM rAkheluM, nirvANane arthe mAnya rAkhavA yogya, zraddhavAyegya, pharI pharI ciMtavavA yogya, kSaNe kSaNe, samaye samaye temAM lIna thavA yogya, parama rahasya che. For Personal & Private Use Only Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citavanadayAna (deharA) (4) jaba jAge taba rAma japa, sevata rAma saMbhAra; uThata-AThata AtamA ! cAlata rAma citAra, sumarana siddhi meM kare, jese dAma kaMgAla; kahe kabIra bisare nahIM, pala pala leta saMbhALa -kabIrajInAM AdhyAtmika pado : 14-1ra tathA 6-2-4 nAma-smaraNa(jApa)nA aAsamAM upayogI muddA (1) pavitratA : pavitra puruSanA guNe ane cAritrane yAda karavA mATe bhaktamAM bhamikArUpa pavitratA Avazyaka che. meTAM vyasana ane sarva prakAranA durAcArane tyAga jarUrI che. (2) AhAra-vihAranI zista : sAdo, sAtvika ane mitAhAra sAdhanAmAM upayogI che. bharapeTa ane bhAre AhAra pramAdajanaka hovAthI varyuM che. khUba zArirIka zrama Asana sthiratAne bAdhaka thaI caMcaLatA upajAve che tethI atizaya zrama paNa varSa che. (3) bhUmikA-upArjana: zAMta, nirmaLa cittathI ciMtavanamAM jaldIthI saphaLatA maLe che. dainika gRhastha kAryomAM rokAyela bhakta smaraNa-jApa karavA bese te pahelAM be-traNa bhakti vairAgyanAM pade bele athavA daseya miniTa zAstravacana kare te tenuM citta smaraNane ... egya bane che. cIkaNuM vAsaNa upara jema kalAI caDhatI nathI athavA chAra para lIMpaNa karavAthI te TakatuM nathI tema atizaya mukhya (azAMta) ane malina mana prabhunAmamAM ke prabhusmaraNamAM cuMTavAnI yogyatAvALuM hoI zakatuM nathI. (4) niyata sthAna ane samayaH amuka cokkasa samaye ane cekasa jagyAe abhyAsa karavAthI cittavRttine pravAha eka dizAmAM saheje saheje vaLate jAya che. (5) sAdhanAnuM sAtatya: ciMtavana smaraNa dararoja karavuM Avazyaka che. thoDA divasene AMtare paDI javAthI cittane pAchuM For Personal & Private Use Only Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA ekAgra karavAmAM muzkelI paDe che. lagna, maraNa, musApharI, akasmAta, mAMdagI ke evA viparIta saMjogomAM samaya thoDo ocho karIne paNa ciMtavananA kamane saMbhALI levAthI ghaNuM ghaNuM lAbha thAya che. jApamAM beThA pachI vacamAM bIjuM koI kArya karavAnuM nathI. (6) ciMtanamAM avalaMbananI vividhatAne svIkAra : manuSyanA cittane eka ja vastuthI kaMTALI javAne svabhAva thaI gaye che. mATe pitAnA ISTa paramAtmA ke sadgurunI mUrti, mudrA ke caritraprasaMgamAM citta na ceTe te bIjA tIrthakara, AcAryo ke saMtanuM smaraNa karI cittane ciMtavana karavAnI navIna sAmagrI ApIne rAjI karavuM, jethI pavitra ciMtavananI dhArA lakhAya ane citta anya saMsArI ke bIjI pApamaya vastuonA vicAramAM cAryuM na jAya. je haTha pakaDI anya yogya ciMtanasAmagrI nahIM ApIe te manonigraha thaI zakaze nahIM ane sAdhanAmAM bhaMga paDaze. A mATe jJAnI puruSonI AjJA nIce mujaba cheH ..ane maMda vRtti thAya tyAM vItarAga puruSonI dazAnuM smaraNa karavuM, adbhuta caritra para daSTi prerIne vRttine apramatta karavI, e sugama ane sarvotkRSTa upakAra tathA kalayANusvarUpa che. nirvikalpa. -zrImad rAjacandraH patrAMka-843 (7) jApamAM uccAraNa vizeH (i) maMtrano jApa bahu merethI paNa nahIM ane bahu dhImA svaramAM paNa nahIM-e pramANe kare. (i) maMtranA zabdo uccAra zuddha ane spaSTa kara. (ii) maMtra bolavAnI gati madhyama rAkhavI, bahu jaladI bolavAthI tenA arthane ciMtavanamAM pAchaLa rahI javAya che ane bahu dhImI gatie bolavAthI pramAda UpajavAne bhaya rahe che. A pramANe bhakta, jApamAMthI smaraNamAM For Personal & Private Use Only Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ citavana-dhyAna smaraNu sUkSma thatAM - cittavRti sthira thatAM - trIjI bhamikAmAM praveza thAya che jenuM nAma che (n) dhyAna : peAtAnA iSTadevanA svarUpamAM, guNAmAM ke cAritraprasaMgAnA smaraNamAM jyAre bhakta ekatAra thaI jAya che tyAre te smaraNamAMthI dhyAnamAM AvyA che, ema kahI zakAya. paraMtu sAdhanAkALamAM smaraNu ane dhyAnanI avasthAenuM Avana-jAvana thayA ja kare che. sAdhanApati : ahIM bhaktinA viSayanuM pratipAdana cAle che. dhyAna e mukhyapaNe te yoga-sAdhanAnA viSaya che. ahIM te mAtra bhaktajana, prabhu-smaraNa ke sadguru smaraNane kevI rIte lakhAve che tenuM ja saMkSipta vivaraNa karIzuM. AgaLa 'jApa'nA viSaya heThaLa je je muddAo kahyA hatA te badhA aThThIM paNa lAgu pADavA, iSTanI mUrtinuM je mAnasika citra aMtaramAM aMkAyuM hoya tene smRtipaTa para spaSTa karavuM. sAmAnya rIte te mUrti ke mudrA jANe ke hRdayapadezamAM virAjita karelI hoya tema bhAvanA karIne tenA paga, peTa, chAtI, gaLuM, mukhakamaLa, AMkhA ane mAthu - ema bhinna bhinna aMgo para dRSTine sthira karavI ane AvI rIte vAraMvAra parikammA' karavI. pachIthI AkhI mudrAnuM ekasAthe dhyAna karavuM ane tenA vaDe potAnA AkhA zarIramAM jJAnarUpI teja vyApI sarva prakAranI malinatAne nAza karI rahyuM che ema bhAvanA karavI. atyaMta premabhAvane lIdhe je dhyAna karI rahyo che te jANe dhyeyanI sAthe eka thaI jAya che tevA bhAva karavA. basa. ATale sudhI prayatna karI zakAya che. AgaLa, dhyAna yathApadavI sahajapaNe lAge che. AnAthI AgaLanI bhUmikA che samatA ane ekatA, je ApaNe AgaLa upara joIzuM. mAhAtmya ane phaLa : smaraNu zabdamAM ciMtavana ane dhyAna annane samAveza thaI jAya che. je vaDe karIne bhakta bhagavAnamAM For Personal & Private Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA athavA sadgurumAM laya lagAvavAno prayatna kare che, buddhipUrvakanA prayatna dvArA jagatanI bIjI badhI vastuone bhUlIne, yena kena prakAreNa (je paNa rIte bane te rIte) te prabhu-gurunuM ja pitAnA hRdayamaMdirane vize premapUrvaka pratiSThApana kare che, tene smaraNa kahIe. adhyAtmadaSTie vicAratAM ene "bhAvanA, prema, ke "suratA' paNa kahI zakAya ane sarva sAdhanAnuM phaLa paNa jJAnIoe A ja kahyuM che ke "jagatanI vismRti karavI ane "sata'nA caraNamAM rahevuM." saMte tene mahimA nIce pramANe gAya cheH | (deharA) 1. jina samare, jina ciMtave, jina thAva mana zuddha te dhyAtAM kSaNa ekamAM lahe paramapada zuddha -yogasAra H 18-zrI gideva 2. je niraMtara bIjAmAM citta nahIM rAkhate nitya mAruM (paramAtmA)nuM smaraNa kare che te nitya yukta gIne, he pArtha ! huM sulabha chuM. -zrImad bhagavadgItA : 8-14 (dhanarA DholA - e dezI) 3. pIu pIu karI tamane japuM re, huM cAtaka tume meha, ma. eka laheramAM duHkha hare re, vAdhe bamaNe neha, mananA mAnyA, candraprabha jina sAhibA re. -zrImad yazovijayajIkRta candraprabhusvAmInuM stavana 4. hari hari ema ja sarvatra che, te ja pratIti thAo, tenuM ja bhAna he. tenI ja sattA amane bhAse. temAM ja amAre ananya, akhaMDa abheda he yeca ja hate. Ajaroja 110 For Personal & Private Use Only Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ digatavanadayAna * prabhucaraNathI satya, saMtoSa ane jJAna pamAya, prabhumaraNathI jANe aDasaTha tIrthomAM nAhA. prabhusmaraNathI zAstranuM sAcuM rahasya prApta thAya. prabhusmaraNathI saheje dhyAna-samAdhi prApta thAya. prabhusmaraNathI duHkha-pA5ne nAza thaI jAya che. japajI-paDI 19-brIguru nAnaka sAheba 6. prabhu sAthenI laya-smaraNanI dhUna jene lAgI che tene ja lAgI che ane tene ja jANI che. te ja "piyu piyu" pikAre che. e brAhI vedanA kahI kema jAya? ke jyAM vANIne praveza nathI. vadhAre zuM kahevuM? lAgI che tene ja lAgI che. tene ja caraNasaMgathI lAge che, ane lAge che tyAre ja chUTake hoya che. -zrImad rAjacandraH patrAMka 241 (doharA) 7. japa, ta5, saMyama sAdhanA, saba sumirana mAhika kabIrA jAne rAmajana, sumirana sama kachu nAhiM, sumarana se sukha heta hai, sumaranA duHkha jAya; kahe kabIra sumarana kiye, svAmI mAMhi samAya. sumarana jagameM sAra hai, aura sakala ja jAla; Adi aMta saba zedhiyA, dUjA dekhAM kAla. kabIranAM AdhyAtmika para | maMdAkrAMtA) 8. zAkA he paThana sukhadA, lAbha satsavatIka, sAvRttoka sujasa kaheke, daza DhAM sabhIka belu pyAre vacana hitake, ApakA rUpa thAUM, talAM seu caraNa jinake, mekSa je lena pAu'. bRhajijanavANI saMgrahaH zAMtipATha bhASA (prabhAtiyuM) ha, dayAna dhara hari taNuM, alpamati ALasu, *je thakI janmanAM du kha jAye avara dhadhA kare, aratha kAMI nava sare, | mAyA dekhADIne mRtyu vahAye. -bhaktakavi narasiMha mahetA 1H bIje 2 H chetare. For Personal & Private Use Only Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA 10. jaya jya gurudeva! naDatu, namoDastu namedastu, zaraNuM, zaraNuM zaraNuM, trikAla zaraNuM, bhabhava zaraNuM, sadguru zaraNuM, sadA sarvadA, trividha trividha bhAvavaMdana ha, vinayavandana , samayAtmaka vandana ho, 3 namoDastu jyagurudeva zAMti, parama tAru, parama sajana, parama hetu, parama dayALa, parama mayALa, parama kRpALa, vANuM surasALa, ati sukumAra, jIvadayA pratipALa, karmazatrunA kALa, "mA haNa, mA haNo' zabdanA karanAra, Apake caraNakamalameM merA mastaka, Apake caraNakamaLa mere hadayakamaLameM akhaMDapaNe saMsthApita rahe saMsthApita rahe, sapuruSeka sasvarUpa, mere cittasmRtike paTa para TaMkIrNavat sadedita jayavaMta rahe, jayavaMta rahe. A prakAre ciMtavana-dhyAnane apUrva mahimA aMtaramAM lAvI, tevA uttama bhAva ApaNuM AtmAne viSe niraMtara Upaje ane sthira rahe tevA puruSArthamAM lAgavAnI prabhu ApaNane zakti Ape e ja abhyarthanA! For Personal & Private Use Only Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lA bhUmikA : laghutA zabda "alpapaNuM" "nAnApaNuM sUcave che. pitAnA AtmA viSe A laghutAne bhAva kene Upaje? je bhAgyavAna bhaktajane zrIsaddagurunA bedha dvArA bhagavAnanA-paramAtmAnA ana ta aciMtya alaukika svarUpane jANyuM hoya, "aho ! AvA adbhuta aizvaryanA svAmI mArA prabhujI che evI jenA aMtaramAM pratIti thaI hoya, tevA bhaktanA hRdayamAM pitAnI vartamAna dazAnA denuM digdarzana thatAM je alpatvane, tucchatAne, prabhunuM dAsAnudAsapaNuM svIkAravAne ane tene ja zaraNe rahevAne je bhAva Upaje te sAcI laghutA che. A bhAva kharekhara Upaja kaThiNa che ane tethI ja zAstrakAranI zailImAM paNa tene krama zravaNa-kIrtana-ciMtavanavajana-sevana-dhyAna evI cha sAdhanAbhUmikAonA paripAkarUpe sAtamI bhUmikAmAM bhavya bhaktone jIvanamAM Upaje kahyo che. sAdhanA-paddhatiH satsaMga, samajaNa ane zraddhA ema traNa mukhya bhUmikAomAM A sAdhanA vaheMcAyelI che. bhaktanuM ane bhagavAnanuM, pitAnuM ane paramAtmAnuM zuM sAcuM svarUpa che, te jANavAne sarvottama upAya sAcA anubhavI puruSane samAgama kare te che. jyAM sudhI temane satsaMga na karIe tyAM sudhI pitAnA de kevI rIte jaNAya? tathA AvA parama mAhAmyavAna prabhu che e paNa kyAMthI khyAlamAM Ave? mATe ja saMtAe kahyuM- For Personal & Private Use Only Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA "anata kALathI AthaDa vinA bhAna bhagavAna sevyA nahIM gurusaMtane, mUkyuM nahi AbhamAnaprabhu, prabhu laya lAgI nahi, 5Dayo na sadUguru pAya; dIThA nahi nija de to, tapiye keNa upAya? adhamAdhama adhike patita, sakaLa jagatamAM huMya e nizcaya AvyA vinA, sAdhana karaze zuM?" -zrImad rAjacandraH 24/15-18-19. Ama, sAcA jijJAsu thaIne saraLatA-vinayAdi guNo sahita vAraMvAra tene, bhagavadbhaktone ane satsaMgIone samAgama kara joIe. vAraMvAra prabhunA guNone mahimA sAMbhaLIne te saMbaMdhI vicAra kara. AvI sAdhanAmAM je je bAdhaka-ta hoya temane tyAga kare. sAtvikatAne grahaNa karIne, nAstika ane durjanethI dUra rahIne, tema jema prabhunA guNene vicAra karavAmAM Avaze tema tema zraddhAne AvirbhAva thaI te pAkI thatI jaze. prathama ane madhyama bhUmikAomAM anAdi kALathI sevelAM mithyA-abhimAnanA saMskAra jera karaze, tathA UMgha, khUba khAvApIvAnI vRtti, gAmanA gapATA mAravAnI Teva, vyasana vagere tuccha vastuo prati cittanuM vAraMvAra kheMcAI javuM, leka taraphathI ane svajane taraphathI bhagavaddabhajanamAM aneka vidgonuM upajAvavuM, bhaviSyamAM mAruM zuM thaze ane mane keNa madadarUpa thaze evI ciMtA ane bhayanI lAgaNI thavI e ItyAdi prakAre aneka bAhA. ane aMtara paribaLe satsaMga-savicAra-prabhubhaktimAM vikSeparUpa thaze te paNa vizvAsa, sadgurumAM niSThA ane AdhInapaNuM tathA satata bhajanane abhyAsa karavAthI bhagavAnanuM lekottara mAhAbhya zraddhAmAM Avaze ane pitAnA doSone vizeSa vizeSa khyAla Avate jaze. Ama thatAM, sAcA svarUpamAM "laghutAne bhAsa thaze ane bhaktinA A prakAranI sAdhanA keme karIne sArI rIte siddha thaI zakaze. For Personal & Private Use Only Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA. uparokta AkhI sAdhanAnI sAMkaLamAM, yogya satsaMgane vidhipUrvaka Azraya ane pitAnI aMtaranI zraddhA - A be vastuo pAyArUpa che. tene sAdhanAkrama saMkSepamAM mahAtmAo nIce pramANe kahe che: "paraMtu te bhakti viSayatyAga ane saMgatyAgathI prApta thAya che. mukhyatve mahAtmAonI kRpA athavA te bhagavAnanI kiMcita kRpAthI te prApta thAya che. te mATe mahAtmAone saMga durlabha, agamya ane acUka sAdhana che. kusaMgane sarvathA tyAga kara strI, dhana, nAstika ane gherInAM vacane sAMbhaLavA nahIM. abhimAna, daMbha Adikane choDavAM tathA vAdavivAdanuM avalaMbana levuM nahIM. ahiMsA, satya, pavitratA, dayA, Astikya AdinuM pAlana karavuM. akhaMDa bhajanathI temAM saphaLatA maLe che.* A pramANe jyAM sudhI ane jeTalA pramANamAM pitAnI bhakti-zakti pahoMce che tyAM sudhI ane teTalA pramANamAM bhakta sAdhaka vivekapUrvakane gurutama puruSArtha kare che. Ama karavA chatAM keIka kaIka kSaNe sAdhanAkALamAM evI paNa Ave che ke jyAre AgaLa vadhavuM te zuM paNa jyAM hoIe tyAM TakI rahevuM paNa bhaktane mATe muzkela banI jAya che. AvuM anulaMghanIya vizva AvatAM te zuM kare? AvA kaTInA kaparA kALamAM, kAM te te sapuruSanA zaraNe jAya athavA te prabhunuM zaraNa grahaNa karI pite prArthanArUpe pravarte che. dareka bhakta-sAdhakane vadhatA-ochA pramANamAM AvI dazAne anubhava thAya ja che tethI te prArthanApa sAdhanApraNAlIne ApaNe have vicAra karIe. * zrI bhaktisUtra (maharSi nAradajI) For Personal & Private Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prArthanA sAmAnya bhUmikA | zabdAnvayanI apekSAe vicArIe te pitAnA prakRSTa artha (praartha)nI siddhi mATe je kAMI karavAmAM Ave te prArthanA gaNI zakAya. paraMtu manuSyanA AtmavikAsanI aneka zreNio hovAne lIdhe teonuM abhISTa (dhyeya, artha) paNa juduM juduM hoya che ane e apekSAe prArthanA karanAranI zreNIo paNa aneka che. tevA bhaktonA mukhya cAra prakAra zAstramAM kahyA che. arthAthI, Ad, jijJAsu ane jJAnI.* ' arthAtha : sauthI nIcI kakSAne A bhakta pitAnA svArthane mATe prabhune prArthanA kare che chatAM tene prabhumAM vizvAsa che, e apekSAe tene bhakta tarIke gaNavAmAM AvyuM che. Ata: A bhakta navI saMpatti ke bIjA koI sAMsArika vaibhavane IcchatuM nathI, paraMtu prApta azvaryane viyega sahana karavAnI tenAmAM haju zakti nathI, tethI tenI rakSA arthe te, prabhune prArthanA kare che. jijJAsu: A bhakta mahad aMze niSkAma che kAraNa ke te jagatanA keI padArthonI IcchA karatuM nathI, mAtra paramAtmapadanA jJAnanI prAptinI tene IcchA che e apekSAe A bhakta UMcI keTine gaNI zakAya. jJAnI : A sarvottama bhakta che, teNe te kaI apekSAe * zrImad bhagavadgItAH 7-16 For Personal & Private Use Only Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA paramAtmapada prApta karI lIdhuM che ema kahI zakyA. tenI bhakti mAtra ahetukI che, niHspRhA che, ananya che, prazaMsanIya che. prabhue tene pitAnA AtmIyajana tarIke svIkAryo che. AdhyAtmika abhigama: manuSyanA sarvottama puruSArtharUpa mokSanI abhilASAthI prerAIne, AtmAnI zuddhi mATe, paramAtmA ke saddagurune najara samakSa rAkhIne bhakta, bhagavAnane je namra vinaMtI kare che te AdhyAtmika dRSTie prArthanAnuM vyAvahArika svarUpa che. prArthanAnuM vijJAna samajavA mATe ane AdhyAtmika vikAsamAM tene yathAyogya upayoga thaI zake te arthe, dareka prabuddha prArthanAkAre nIcenA siddhAMtane sArI rIte samajavA joIe? (4) laghutA sahita AtmasamarpaNa: dareka prArthanAkArane e spaSTa khyAla have joIe ke pite alpa zaktine dharanAra che ane jemane prArthanA karavAmAM AvI rahI che te ati mahAna zaktinA dhAraka che. jenA aMtaranI aMdara, pitAnI vartamAnadazAnI laghutAnuM yathArtha darzana nathI thayuM te sarvApaNabhAvathI prabhunuM zaraNa kevI rIte laI zake? jyAM sudhI ajJAnajanita huM, "ahama' ke "abhimAnane bhAva aMtaramAM rahyo che tyAM sudhI prapannatA - AtyaMtika zaraNAgati-(Toral Unilateral Uncondi. tional surrencdr)ne bhAsa siddha thaI zakatuM nathI. A kakSAnI sAdhanA saMpUrNa rIte saphaLa thavA mATe bhaktanA aMtaramAM, vartamAnamAM pitAnA puruSArthathI AgaLa vadhavAnI potAnI saMpUrNa azaktinI jAherAta ane tenA phaLarUpe UpajavA gya zaraNAgatinI saMpUrNatA paNa daSTigocara thAya che. tethI ja saMtee gAyuM : (1) he nAtha ! huM Apane saMdezavAhaka chuM, dAsa chuM, sevaka chuM ane kiMkara chuM. mATe "A mAro che e pramANe Apa svIkAra kare. adhika huM kAMI kahetuM nathI. vItarAgastava/20/8 zrI hemacaMdrAcAryajI For Personal & Private Use Only Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAnanuM rakSaNa karo ane becAne ane ApanI bhaktimArganI ArAdhanA (2) he paramAtmA (arihaMta) ! Apa kRpA karIne A bhayAnaka kuvArUpa saMsAramAM paDelA mujane tenAthI uddhAra kare. Apa temAMthI uddhAra karavA mujane samartha che. tethI huM vAraMvAra Apane nivedana karuM chuM. tame ja dayALu che, tame ja prabhu che. ane tame ja rakSaka che. tethI moharUpa zatru dvArA jenuM mAnamardana karavAmAM AvyuM che evo huM ApanI pAse pikArIne kahuM chuM. A huM ane te karmarUpI zatru banneya ApanI sAme hAjara chIe. AmAMthI Apa duSTane kheMcIne bahAra pheMkI de, kAraNa ke sajananuM rakSaNa karavuM ane duSTane daMDa de e nyAyapriya rAjanuM kartavya hoya che. zrI pavanaMdipaMcaviMzataH 20-3-4 tathA 9-20 (doharo) . (3) () dAsa kahAvA kaThina hai, meM dAsanA dAsa aba te asA rahuM, ki pAMva talakI ghAsa, () sAhaba tuma hI dayAla he, tuma laga merI dorA jese kAga jahAja, sUjhata aura ne kaura (4) sAhaba so saba heta che, baMde kachu nahiM rAI te pavata kare , pata rAI mAMhiM, -mahAtmA kabIradAsajI (vAstu chaMda) (4) mahArAja zaraNAgatapAla, patitaudhAraNa dInadayAla sumirana karahu nAya nija zIza, muja duHkha dUra karahu jagadIza -zrI kalyANamaMdira stotra 40- zrIbanArasIdAsakRta padyAnuvAda | (deharA) (5) "huM pAmara zuM karI zakuM?" e nathI viveka; caraNa zaraNa dhIraja nathI, maraNa sudhInI che. kevaLa karuNAmUrti che, dInabaMdhu dInAnAtha; pApI parama anAtha chuM, cahe prabhucha hAtha, -zrImad rAjacandraH 264-5, 14 For Personal & Private Use Only Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (rAga dhanAzrI) (1) tu gati tumati Azare, tu AlaMbana muja pyAre re; vAcaka yaza kahe mAhare, tuM chava jIvana AdhAre re. giA re guNa tuma taNa0 -zrImadda yazovijayajI mahArAjakRta mahAvIra stavana (rAga khamAja-tIna tAla). (8) mArI nADa tamAre hAthe hari saMbhALa le re, mujane pitAne jANIne prabhu pada pALaje re. mArI nADa vizvezvara zu hajI visAre, bAi hAtha chatAM kAM hAre; mahA mUjhAre mAre naTavara, kALaje re. mArI nADa kezava hari mAruM zuM thAze, ghANa vaLe zuM gaDha gherAze? lAja tamArI jAze, bhUdhara bhALajo re mArI nADa (3) vizvAsa jeke bhaktimArganI ArAdhanA karatI vakhate sarvatra prabhumAM vizvAsa te jarUrI che ja, paNa A kakSAe vizvAsa tenI caramasImAe pahoMce che. ahIM, bhaktajana thAkI jaIne jANe ke prabhu ke saddagurunA eLe jaI bese che, jema kaI bALaka bahArathI ramI AvIne, thAkyo pAkyo thaI mAtAnA khoLAmAM jaI paDe tema. jema bALakane mAtAmAM atUTa vizvAsa che ke teNI tenA para hetathI hAtha pheravI tene thAka utAraze ane khAvApIvAnuM Apaze te ja - paNa tethI anekagaNuM vadhAre - vizvAsa bhaktane bhagavAnamAM che. eka laukika sajajana paNa je zaraNAgatanuM rakSaNa kare che, te traNa lekanA nAtha evA paramAtmA ke karuNAnA sAgara evA sadguru kema sahAyaka thayA vinA rahe? hA, A eka evA alaukika, divya prema-saMbaMdhanI vAta che, je mAtra bhakta-hRdaya ja samajI zake che ke jeNe pitAnuM sarvasva prabhucaraNe samarpaNa karI dIdhuM che. saMte, A vizvAsane - zraddhAne dharmasAdhanAnuM mukhya aMga gaNe che, yathA - (1) zraddhA e dharmanuM mULa che. -4rzanaprAbhUta-2 : zrI kuMdakuMdAcArya For Personal & Private Use Only Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA (relA chanda) 2. janamajanamake duHkha sahe saba se tuma jAne, yAda kiye muja hiye laoN Ayudhase mane, tuma dayAla jagapAla svAmI e zarana gahI che, je kucha karane heya, kare paramAna vahI hai. -ekIbhAvastotraH 11 munizrI vAdirAja (bhUdharadAsajIkRta padyAnuvAda) (deharA) 3. patitauddhArana nAthajI, apane biruda vicAra, bhUlacUka saba mAharI, khamIe vAraMvAra, ja5 ta2 saMvara hIna huM, vaLI huM samatA hIna karuNAnidhi kRpALu he! zaraNa rAkha huM dIna -brahad AlocanAH lAlA zrI raNajitasiMhakRta (paddharI chaMda) 4. tribhuvana tihu kAla maMjhAra keya, nahi tuma bina nija sukhadAya hAya, e ura yaha nizcaya bhaye Aja, dukhajaladhiutAra tuma jihAja, -zrI daulatarAmajIkRta prabhustuti 5. vizvAsa, vizvAsa, ApaNA pitAnAmAM vizvAsa, paramAtmAmAM vizvAsa. A ja mahAnatAnuM rahasya che. -svAmI vivekAnaMda (deharo) 6. A dehAdi AjathI, varte prabhu AdhIna dAsa, dAsa, huM dAsa chuM, teha prabhune dIna. zrI AtmasiddhizAstra 126 (rAga bihAga- tritAla) * jihi sumirana se ati sukha pAve se sumina kayo choDa diyA; For Personal & Private Use Only Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA khAsa eka bhagavAna se, tana-mana-dhana ko na choDa diyA. nAma-ja5na karyo che. diyA. AvA aneka bhakta-saMtee pitAnA sarvasvanuM prabhu-gurune samarpaNa karI pitAnuM jIvana dhanya ane kRtakRtya banAvyuM che. namana che temanI zraddhAne! namana che temanA samarpaNane! (%) nispRhatApUrvaka nijadeSakathanaH prArthanA e vyApAra nathI, e te che nirmaLa pratIka - bhaktanI laghutAnuM, vizvAsanuM ane samarpaNatAnuM. joke A jagatamAM moTA bhAganA manuSya te pitAnI koI ne kaI prakAranI vAMchAne pUrI karavA mATe prabhune prArthanA kare che, paraMtu ahIM sAkSAt adhyAtmasAdhanAmAM temanI gaNatarI nathI. jeoe prarthanAnA rahasyane jANyuM che teo A jIvanamAM prabhu pAse koI yAcanA karatA nathI ane parabhavamAM paNa koI laukika vaibhavanI IcchA karatA nathI. bhakta saMtee te kahyuM: (harigIta) jacuM nahIM suravAsa muni nararAja parijana sAtha, budha jAcahuM tuva bhakita bhava bhava dIjiye zivanAtha aba huM bhava bhava svAmI mere, sadA sevaka rahe karoDa yaha varadAna mAM mAphala jAvana lahau * bhakti pUrNatA pAmavAne gyA tyAre thAya che ke eka tRNamAtra paNa hari pratye yAcavuM nahIM, sarva dazAmAM bhaktimaya ja rahevuM.' AvA niHspRha bhakto ja bhaktisAdhanAnI carama sImAne pAmIne pitAnA jIvanane kRtakRtya kare che. * darzanapAThaH kavivara budhajanakRta 4 bhASAstutipAThaH zrImad rAjacaMdra : patrAMka 250 For Personal & Private Use Only Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA prArthanAnuM vijJAna: ahIM je prazna karavAmAM Ave ke AvA bhaktone kAMI IcchA nathI te zA mATe teo prabhune prArthanA kare che? zuM bhagavAnane khabara nathI ke tenA bhaktane mATe zuM ISTa che ane zuM aniSTa che? zuM bhagavAna sarvajJa nathI ? karuNa sAgara nathI? bhagavAnane prArthanA karavAthI zuM siddha thaI zake che? A praznanuM samAdhAna nIce pramANe jANu (1) prArthanA e prAyazcittanuM eka svarUpa che ane prAyazcittane siddhAMtamAM eka aMtaraMga tapa tarIke svIkAravAmAM AvyuM che. (2) prArthanA, mekSamArganI siddhimAM, puruSArtha ane prArabdhane samyaka prakAre samanvaya sAdhe che ane tethI syAdvAdavidyAnI puSTi kare che, matalaba ke gurutama puruSArtha karavA chatAM jyAre sAdhanAmAM AgaLa vadhI zakAtuM nathI tyAre bhakta-sAdhakane prabhuzaraNa svIkAryA sivAya bIjo koI vikalpa rahetuM nathI. (3) joke paramAtmA ke sadgurune, bhakta taraphathI koI stuti-bhakti prArthanA vagerenuM prajana nathI, chatAM jyAM sudhI te pramANe na karavAmAM Ave tyAM sudhI bhaktane ahaMbhAva-mamatvabhAva vilaya pAmatuM nathI ane tema thayA vinA paramArTa mokSamArganI siddhi paNa thaI zakatI nathI. AnAthI AgaLa, prArthanA e pravega ane anubhavane viSaya che. paurANika ane aitihAsika-ema aneka dachatae prArthanAnA siddhAMtanI puSTi karI che. mahAsatI draupadI, mahAsatI sItA, aMjana cera Adi paurANika dAMte che. AcAryazrI samaMtabhadrasvAmI, zrImAnatuMgAcArya, bhaktakavi zrI narasiMha mahetA ane prabhupremamasta zrI mIrAMbAI Adi atihAsika daSTAMta che, A vaDe prArthanAnI sAdhanA-praNAlInI saphaLatApUrvaka siddhi thAya che. je yugapradhAna AcAryo, apramatta gIzvara ane mahAjJAnIoe saiddhAMtika graMthanI racanA karI che temaNe ja sAthe sAthe bhakti, For Personal & Private Use Only Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laghutA 57 prArthanA, AlecanA, prAyazcitta Adi viSayaka graMthanI paNa racanA karI che. pitAnI jIvanasAdhanAmAM teoe jJAna sAthe bhaktinI AvazyakatAne atyaMtapaNe anubhava karIne, tene svIkAra karela che. jemanAM upadezAmRtane amArA jIvana upara vizeSa upakAra thaye che evA, jJAna bhaktinA ArAdhaka mahAtmAomAMthI cheDA mahAtmAonI kRtione nIcenA kaThAmAM aMgulinirdeza mAtra karIe chIe? For Personal & Private Use Only Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna-bhaktine samanvaya batAvate kaTho mahAtmAnuM zubha nAma | jJAna-paraka kRtio bhakti-paraka kRtio zrI kuMdakuMdAcArya samayasAra pravacanasAra paMcAstikAya niyamasAra Adi aneka dazabhakti (prAkRta) 1 tIrthakara bhakti 6 AcAryabhakti 2 siddha-bhakti ( 7 nirvANabhakti 3 zruta-bhakti 8 paMcaparameSThi bhakti 4 cAritrabhakti 8 naMdIzvara bhakti 5 aNagAra (sAdhu)bhakti 10 zAMtinabhakti For Personal & Private Use Only zrI samaMtabhadrasvAmI 1 yuyunuzAsana 2 AptamImAMsA 3 ratnakaraMDazrAvakAcAra 1 bRhat svayaMbhUstotra (caturvizati stavana) || 2 stutividyA (jinazataka) bhakitamArganI ArAdhanA zrI hemacandrAcArya 1. siddhahemazabdAnuzAsana 2 kAvyAnuzAsana 3 yogazAstra 4 pramANamImAMsA 1 vItarAgastAtra | 2 ayogya vyavacchedikA 3 anyayogavyavadikA 4 triSaSTizalAkApuruSacarita Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAtmAnuM zubha nAma | laghutA zrImad rAjacaMdra zrImadda zaMkarAcArya For Personal & Private Use Only jJAna-paraka kRtio bhaktiparaka kRtio zrI AtmasiddhizAstra (1) zrI mokSamALA-zikSApATha zrI apUrva avasara 13/14/15/35/56/107 (2) patrAMka: 20/213/223/2pa0/263 493 (uttarArdha) 572/683/885 (3) upadezachAyA 48 (1) vivekacUDAmaNi 1 haristuti 6 devIbhujaMgaratotra (2) Atmabodha 2 goviMdASTakam 7 sauMdaryalaharI (3) gItAbhASya 3 jaganAthASTakam . 8 ka yANavRSTistavana 4 gurvASTakama 9 bhavAnIbhujaMgama 5 zivAnaMdalaherI (1) jyAM lagI AtmA tattva (1) bhUtaLa bhakti padAratha moTuM cI nahIM, tyAM lagI brahmalokamAM nAhi re, sAdhanA sarva jUThI. (2) hari hari raTaNa kara, kaThaNa kaLikALamAM, (2) huM karuM, huM karuM e ja dAma bese nahi kAma saraze. ajJAnatA, zakaTane bhAra | (3) narasaiyA raMkane, prIta prabhuzuM ghaNI, jema zvAna tANe. avara vepAra nahIM bhajana tele. bhaktakavi zrI narasiM. mahetA Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA ahIM bhaktanI je nispRhatA kahI che, te sAMsArika vastuo saMbaMdhI jANavI. bhakta, kSamA mAM AgaLa vadhavA bhakti karavAnI zakti, saMyama dhIraja, jJAna ityAdi pAramArthika sadguNanI prArthanA kare te tene, koI apekSAe bAdha nathI. nijadeSakathana e AtmasudhAraNanuM eka agatyanuM aMga che, jevI rIte vyavahArajIvanamAM keinuM najIkanuM svajana gujarI gayuM hoya ane te vyakti na raDatI hoya te tene raDAvavAmAM Ave che ke jethI tenI aMtaravyathA haLavI thaI jAya, tevI rIte paramArthamAM dinapratidinanA jIvanathI ApaNane je doSa lAgyA hoya athavA pramAdathI koI moTo deSa thaI gayuM hoya te tenuM saguru ke prabhu samakSa nivedana karIne prAyazcitta karavAthI te doSa haLavo thaI jAya che, ane bhaktajana te doSathI mukta thaI zake che. AtmazuddhinI A prakriyAnA siddhAMtamAM vipulapaNe vistAra karyo che tyAMthI abhyAsIoe tenuM avalekana karI levuM. atre te eTaluM ja kahevuM basa thaze ke pitAnA doSanuM kathana khullA dilathI karavuM joIe ke pUrve thayelA ucca koTinA mahAtmAo paNa pitAnA dezanI nikhAlasapaNe kathanI karI kevI kevI rIte doSarahita. thayA che te have ApaNe joIe: 1. vIrajIne caraNe lAguM, vIrapaNuM te mAguM re - zrImad AnaMdaghanajI mahArAja ka 1. prAyazcitanA nava prakAra kahyA che. - tatvArthasUtraH 922 2. daza prakAranA dethI rahitapaNe cAra prakAre AlocanA karavAnI zAstramAM AjJA karI che. -(4) uparakta sUganI sarvArthasiddhinI TIkA - (2) niyamasAra - 108 3, lAlA raNajitasiMhakRta bad AlocanA tathA Alecana-pAka. For Personal & Private Use Only Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAghutA (harigIta) 1. je azubhabhAve doSa kaMI kIdhA vacana, mana, kAthI; guru samIpa niMdA tenI kara tuM, garvAM ke mAyA tajI, bhAvaprAbhUta- 106 (harigIta) 2. haMgavA vibhu A vizvane vairAgyanA raMgeA dharyA, ne dharmanA upadeza raMjana leAkane karavA karyA; vidyA bhaNyA huM vAda mATe, keTalI kathanI kahuM ? sAdhu thaIne bahArathI, dAMbhika aMdarathI rahuM, zrI ratnAkarapaccIsI : 9 (kaDakhAnI dezI) 3. tAra hA tAra prabhu, muja sevaka bhaNI, jagatamAM eTaluM sujaza lIje; dAsa avaguNu bharyA, jANI pAtA taNeA, dayAnidhi dIna pa2 dayA kIje. rAgadveSe bharyA, meha vairI naDaco, lekanI rItimAM ghaNuMye rAtA; krodhavaza dhamadhaaA, zuddha guNa navi ramyA, bharyeA bhavamAMhI. huM... viSayamAtA. zrImad devacandra kRta mahAvIra svAmInuM stavana (doharA) 4. jIrA ju dekhana maiM calA, khuza na miliyA kAI; jo dila khAnTa ApatA, sujha-sA burA na kAI. 4. (rAga-kedAra-tritAla) e sama kauna kuTila khala kAmI. jinatanu dicA tAhi bisarAyA, asA nisaharAmI tA bhari bhari uttara viSayaka dhAva, jaise sUkara thAmI; harijana chAMTa hari-visukhanakI 61 - . dhrA - mahAtmA kabIradAsa nisidina pharata gulAmI / / 1 / / For Personal & Private Use Only Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R pApI kauna baDA huM mAte, sUra patitakA Thaura kahAM hai, bhakitamAga nI ArAdhanA saba patitanase' nAma suniye zrIpati svAmI / / 2 / / (dAharA) S. he prabhu, he prabhu zuM kahu. dInAnAtha dayALa, hu tA doSa anaMtanuM bhAjana chuM. karuNAva, zuddhabhAva mujamAM nathI, nathI satra tujarUpa nathI laghutA ke dInatA, zu... hu" parama svarUpa, nathI ANA gurudevanI acaLa karI uramAMhI, ApataNA vizvAsa 64 ne paramAdara nAMhI. maeNga nathI satsaMganA, tathI sasevA joga; kevaLa aNutA nathI, nathI Azraya anuyoga. hu" pAmara zuM... karI zakuM evA nathI viveka caraNa zaraNa dhIraja nathI maraNa sudhInI cheka, aciMtya tuja mAhAtmyanA nathI praphullita bhAva, azana eke snehane, na maLe parama prabhAva. acaLarUpa Asakita nahIM, nahIM virahaneA tApa, kathA alabhya tuja premanI, nahIM tene paritApa. bhakitasrAga praveza nahIM, nahIM bhajana dadde bhAta samaja nahIM nija dhamanI, nahIM zubha deze sthAna, sevAne pratikULa je, te baMdhana nathI tyAga; ruha indriya mAne nahIM, kare bAhya para rAga, tuja viyeAga sphuratA nathI, vacana-nayana cama nAhIM nahIM udAsa ana-bhakatathI, tema gRhArdika mAhIM aha'bhAvathI rahita nahIM vadhama sacaya nAhIM nathI nivRtti niLapaNe anya dharmonI kAMI, ema ana ta prakArathI sAdhana rahita huMya, nahIM eka sadguNa paNu, sukha batAvuM. zuya? * zrImad rAjacandra : 264 (rAlAchanda) AleAcanavidhi thakI doSa lAge jI dharnare te saba doSa vinAza hAu tumate jina mere; For Personal & Private Use Only Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA bAra bAra Isa bhAMti meha, mada, Sa, kuTilatA, ISAdita bhaye niriye bhayabhItA. * sAmAyikapATha-bhASA-10 paMDita zrI mahAcandrajI viracita . (0) karelA doSe pharI na karavAnI pratijJAH - prArthanAnA prakramamAM, sAdhaka pitAnAthI thaI gayelA doSane kevI rIte saMpUrNa ekarAra kare che te vAta ApaNe AgaLa joI gayA. jeNe ahaMkAra ane mAyAcAra cheDIne pitAnA dezanI kabUlAta karI che tene Azaya doSathI rahita thaI saMdRguNasaMpanna thavAno che. jene A nirdhAra daDha thaye che, teNe, sadguru ke prabhunI sAkSIe pratijJA levI ja rahI ke pharIthI have A deza nahIM karuM. je A pramANe pratijJA kare che tene deSanuM punarAvartana thatuM nathI, arthAt kadAcita thaI jAya te paNa te doSanI mAtrA ati alpa hoya che. jema jema bhaktajana yathArtha nibhAva grahaNa karIne, sAcA prAyazcitta sahita prabhu-prArthanAnI prakriyAmAM AgaLa vadhatuM jAya che, tema tema tenA bhAvenI vizuddhi thatI jAya che ane Ama thatAM svAbhAvikapaNe ja tenuM AtmabaLa vRddhigata thAya che. pahelAM pApapravRttio jera karI jatI hatI paNa have pitAnI Atmazakti ane saMkalpabaLa vadhavAthI te te pravRttionuM jera cAlatuM nathI. matalaba ke tenI sAdhanA mAtrAnI apekSAe ane guNavattAnI apekSAe (both Quantitatively and Qualitatively) vikAsa pAmatI jAya che ane Ama, upara uparanI zreNione siddha karate thake te parAbhakti-ananyabhakti-samatAbhAvane pAmate jAya che. AlecanA Adi prakriyA dvArA AtmabaLa vadhArI, zUravIra thaI, mahApurUSae kevI rIte mokSamArgamAM vijaya meLavyo che tenuM svAnubhavamudrita varNana zrImad rAjacandrajI nIce pramANe kare che? viSaya kaSAyAdi vizeSa vikAra karI jAya te vakhate vicAravAnane pitAnuM nivayapaNuM joIne ghaNe ja kheda thAya che, ane AtmAne vAraMvAra nide che, pharI pharIne tiraskAravRttithI joI, pharI mahaMta For Personal & Private Use Only Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaktimArganI ArAdhanA puruSanAM caritra ane vAkyanuM avalaMbana grahaNa karI, AtmAne zaurya upajAvI, te viSayAdi sAme ati haTha karIne tene haThAve che tyAM sudhI nIce mane besatA nathI, tema ekale kheda karIne aTakI rahetA nathI. e ja vRttinuM avalaMbana AtmAthI jIe lIdhuM che, ane tethI ja aMte jaya pAmyA che. A vAta sarva mumukSuoe mukhe karI hRdayamAM sthira karavA gya che." (patrAMka 819) prArthanA: upasaMhAra: jema zarIra mATe bhejana jarUrI che, bALaka mATe mAtA jarUrI che tema mAtra AdhyAtmika vikAsa mATe ja nahIM paraMtu rojabarojanA jIvananA saMgharSothI upara UThavA mATe, nirbhaya thavA mATe, mananI zAMti mATe ane jIvana saMgrAmamAM preraNA, mobaLa ane nizcitatAnI prApti mATe, manuSyane prArthanAnI AvazyakatA che. sAmAnya mAnavIthI mAMDI, madhyama sAdhaka ane UMcI keTinA mAhAtmA-sau koIne eka yA bIjA rUpe prArthanAnI jarUra paDe che-pachI te sAmUhika ho yA vyaktigata che. prAthamika bhUmikAmAM sAmUhika prArthanA vizeSa lAbhadAyaka nIvaDe che kAraNa ke sAmUhika pavitratAne lAbha pitAne maLI zake che. dhIme dhIme zraddhA-bhakti vadhatAM, banne prakAranI prArthanAmAM bhakta joDAI zake che ane lAbha meLavI zake che. A lekhakanA AdhyAtmika vikAsamAM prArthanA, zaraNugati ane prAyazcitte khUba mahatvano bhAga bhajave che tethI sAdhakone A sAdhananuM avalaMba bana levAnI tenI khAsa bhalAmaNa che. vartamAnayugamAM mahAtmA gAMdhIjI, saMta vinebAjI, munizrI nAnacandrajI tathA munizrI saMtabAlajIe sAmUhika prArthanAo yojIne tene lekapriya banAvI che. A sAdhanA mATe aMtaranI zraddhA ane bhakti sivAya bIjI koI meTI sAdhasAmagrInI ke zArIrika kaSTa veThavAnI paNa jarUra paDatI nathI, mATe sahaja-sAdhya evA bhaktimArganA A agatyanA aMgane svIkAra karI bhakta-sAdhaka pitAnA jIvanane unnata ane nizcita banAve e ja abhyarthanA, iti zivama. For Personal & Private Use Only Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaHI- eTI samatA bhUmikA? bhaktimArganI ArAdhanAnI caramasImAnI A bhUmikA che. samatA ane ekatAne bhAvArtha lagabhaga eka thAya che. samatA zabda samabhAva, samarasIbhAva, svabhAvanuM sUcana kare che. siddhAMtamAM, tene mATe bIjA cha mukhya zabdone upaga karIne badhAne ekAryavAcaka kahyA che. A cha zabdo che sAmya, svAthya, samAdhi, ga, cittanirodha ane zuddhopAga.* - samatAnI sAdhanA keme karIne siddha thaI zake che. saraLatA, vinaya ane samajaNa vagere guNethI saMpanna thaI, zravaNa-kIrtanAdi bhaktinA prakAranI upAsanA dvArA, jema jema bhaktanA bhAvenI zuddhi thatI jAya che, tema tema samatAnI utpatti thaI tenI vRddhi thatI jAya che vivekapUrvakanI bhaktinA phaLarUpe jJAnIoe A samatAnI prApti kahI che. yathA (tATaka chaMda). samabhAvI sadA pariNAma thaze, jaDa mada adhagati janma jaze, zubha maMgaLa A paripUrNa caho, bhajIne bhagavata bhavaMta lahe. zrI mokSamALA: 15-3 * zrI padmana dipacaviMzatiH 4-64 ahIM leka 3 thI 70 sudhI A samatAbhAvanuM saMkSipta varNana karyuM che. te abhyAsI mumukSuoe avalokana karavA gya che. For Personal & Private Use Only Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA bhaktine sUkSma bhAvaH samatA e bhaktinI ArAdhanAnA paripAkarUpe pragaTa thate bhaktane eka ati nirmaLa, vizuddha ane sUkSama bhAva che. prema-bhaktimAM jema jema bhakta AgaLa vadhata jAya che, tema tema tenA jIvanamAMthI svArthane aMzene vilaya thatuM jAya che, ane tene sarva jemAM pitAnA parama ArAdhya prabhunuM ja darzana thavA lAge che. tevA bhaktane mAruM-tAruM kAMI rahetuM nathI, aMtaramAM satatapaNe prabhunuM smaraNa rahevAthI tenuM citta eTaluM badhuM prabhumaya thaI jAya che ke sarvatra tene prabhudarzana ja thavA lAge che. tethI ja mahApuruSoe kahyuM, "jevI daSTi A AtmA pratye che, tevI daSTi sarva AtmAne viSe che. je sneha A AtmA pratye che, te sneha sarva AtmA pratye varte che. kaI pratye e chApaNuM-adhikapaNuM kaMI AtmAne vartatuM nathI. avikalparUpa sthiti che." (zrImad rAjacandra). je A bhakta hoya te konA para krodha kare? kenI niMdA ke IrSyA kare? tenA para meha kare ke tene vizvAsaghAta kare ? tene te sarva jI pratye samAnatAne bhAva bhAse che, tethI jJAnIoe kahyuM : IcchA ane dveSa vagara, sarva ThekANe samadaSTithI janAra evA puruSe bhagavAnanI bhaktithI yukta thaIne bhAgavatI gatine pAmyA, arthAt nirvANa pAmyA. * A kakSAe, samatAne pAmelA mahAtmAonAM pariNAmanI be zreNie vicArI laIe. eka savikalpa avasthA che ane bIja nirvikalpa avasthA che. savikalpa avasthAmAM te bhaktajana bhaktinA bIjA zravaNa-kIrtanAdi prakAramAM pravarte athavA pitAne gya bIjI pravRttimAM paNa rahe, jyAre nirvikalpa avasthAmAM AvI jAya tyAre te te prabhupremamAM saMpUrNapaNe DUbI jAya che ane dehanuM ke jagatanuM sarva bhAna gumAvI de che. A dazAne * zrImad bhAgavataH 3-24-47 For Personal & Private Use Only Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatA-ekatA bhAvasamAdhi ke premasamAdhi kahe che. pahelI bhUmikAmAM dAsAha hatuM, pachI se'haM thayuM ane chevaTe "ahu" mAtranA anubhava rahI gayA. A aha' te deha nahIM, vANI nahI, mana nahI, buddhi nahI, paraMtu te sarvathI pAra raheluM evuM zuddha, anupama, saccidAnaMdasvarUpa paramAtmapada che, je vANInA viSaya nathI. A sthitine anubhava te ja che ekatA.-- ekatA jayAM bhakta, bhakti ane bhagavAna eka thaI jAya che te ja A nija anubhavapramANu pAtAnuM mULa svarUpa che. A sthiti sarva AdhyAtmika sAdhanAnI caramasImA che. ArAdhanAnuM phaLa paNa A ja che ane kRtakRtyatA paNa A ja che. A sthitine kharekhara jANavA mATe tenA anubhava ja karavA joie. tene ja jJAnIe svAnubhUti athavA AtmasAkSAtkAra kahe che ane yAgIe nirvikalpa samAdhi kahe che. te bhUmikAmAMthI pAchA pharyAM bAda judA judA bhaktajanAe tene mU gAnI bhASAmAM izArAthI samajAvyuM che. teoe je kAMi kahyuM temAM tenuM saMpUrNa gdirzana nathI, kAraNa ke te te anirvacanIya che, paraMtu tenA aMgulinirdeza mAtra teoe karyo. jJAnIee paNa tene gAyuM. potapotAnI sAdhanApaddhatimAM ane kathanapaddhatimAM bheda hAvAne lIdhe tathA peAtAnA anubhavanI pragADhatA vibhinna hovAne lIdhe bhale tenuM varNana bhinna bhinna paddhatimAM thayuM hoya, paraMtu te pada, sthiti, anubhUti, bhAva tA eka ja che. samatA-ekatAnI prAptinI vividha bhUmikAe supAtra ane abhyAsI jIvAnI vizeSa vicAraNA arthe, samatAnI sAdhanAnA svarUpa viSe, atre, theADI vicAraNA, bhaktanI bhASAmAM prastuta karIe chIe. joke A vAta mukhyapaNe te For Personal & Private Use Only 39 : Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimAnI ArAdhanA gurugama dvArA samajAya che, te paNa bhUmikA anusAra zeDI samajaNa ane vicAraNA atyAre karI haze te pratyakSa sagurusamAgamamAM, bhaviSyamAM te jaladIthI samajI zakAze ema jANuM. tene nirdeza karIe chIe? samabhAva te te AtmAnuM pitAnuM mULa svarUpa ja che ane tene AvirbhAva mukhyapaNe nIce batAvelI traNa kakSAe thAya che? (A) zraddhAnI mukhyatAnI apekSAe jyAre samatAbhAvane AvirbhAva (paricaya) thAya tyAre prabhudarzana thayuM ema kahevAmAM Ave che. | (a) smRtinI mukhyatAnI apekSAe jyAre samatAbhAvane. AvirbhAva (paricaya) thAya tyAre prabhupadanuM jJAna thayuM ema kahevAmAM Ave che. (4) rasAsvAdanI mukhyatAnI apekSAe jyAre samatAbhAvane AvirbhAva (paricaya) thAya tyAre prabhupadane bheTo thaye ema kahevAmAM Ave che. sAdhanA jIvananA saMpUrNa vikAsanI bhinna bhinna bhUmikAonA kALamAM, A traNane AvirbhAva parasparanI apekSA paNa rAkhe che ane kathaMcita ekabIjAthI nirapekSa paNa che. A bhAvanI abhivyakti mahAjJAnIoe ane bhaktoe pitapotAnI bhASAmAM ane pitapotAnI zakti-bhaktine anusarIne nIce pramANe karI che. 1 rAma sabhAmAM ame ramavA gyAMtAM, pasalI bharIne rasa pIdhe harine rasa pUraNa pAye* pahelo piyAlo mArA saddagurue pAye, bIje piyAla raMganI relI - harine rasa trIne piyAle mArA rAme reme vyA, ceAthe piyA thaI chuM ghelI ... harine rasa For Personal & Private Use Only Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatA-ekatA rasabasa ekarUpa thaI rasiyAne saMge, vAta na sujhe bIjI vATe .. harine rasa meTA jegezvarane je svane na Ave, te mArA maMdiriyAmAM hAle ... harine rasa akhaMDa hevAtaNa mArA sadagurue dIdhAM, akhaMDa saubhAgI amane kIdhAM.. harine rasa bhale maLyA re mahetA narasiMhanA svAmI, dAsI parama sukha pAmI .... harine rasa - (deharA) 2. vate nija svabhAvane anubhava, lakSa, pratIta vRtti vahe nija bhAvamAM, paramArthe samakita. * 3. "jeNe kaI prakAre traNa paNuM aMgIkAra karyuM che (zraddhA, smRti, rasAsvAda) te paNa je ekapaNAthI Tyuta thaI nathI ane je nirmaLapaNe udaya pAmI rahI che, tevI anaMta cata cihnavALI Atmatine ame niraMtara anubhavIe chIe, kAraNa ke tenA anubhava vinA anya rIte sAdhya AtmAnI siddhi nathI.+ samatA ane ekatArUpI bhAvanI sAdhanA ane tenI anubhUtine ullAsa, aneka mahAtmAoe pitApitAnI sAdhanapaddhati, kathanapaddhati ane anubhUtinI taratamAtAne anulakSIne svazaktipramANa nIce mujaba vyakta karyo che : (1) "jina (paramAtmA) dAtAra che, jina e bhaktA che, A samasta jagata jina che. jagatamAM sarvatra jina che, je jina che te huM pote ja chuM." zrIjinasa stranAmamaMtraH 39 AcArya zrI siddhasena divAkara. (2) ekSaprAptinAM kAraNenI sAmagrImAM bhakti ja mahAna che. pitAnA AtmasvarUpanuM anusaMdhAna karavuM tene ja bhakti kahevAmAM Ave che. -zrI vivekacUDAmaNiH 32-zrImadda zaMkarAcArya * zrI AtmasiddhizAstra -111- zrImad rAjacandra. + zrIsamayasArakaLaza H 2 -AtamakhyAtiH zrImad amRtacandrasUri For Personal & Private Use Only Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA (3) dehabuddhithI huM tamAre dAsa chuM, jIvabuddhithI huM tamAre aMza chuM ane tattvabuddhithI huM ane tame eka chIe, ema mArI dRDha mati che. -adhyAtmarAmAyaNa | (deharA) (4) rAma kabIrA eka hai, kahana sunanake deya; de kara je koI jAnI, guru milA nahi heya. merA mana sumire rAma, merA mana rAmahi hi; aba mana rAmahi hai gayA, sIsanavAva kahi. : mAlA japU na kara japU, mukhate kahuM na rAma; rAma hamArA hamake jape, () beTha karuM vizrAma, -kabIrajInAM AdhyAtmika pade (rAga malhAra) (5) ahe! ahe! huM mujane kahuM, na muja name muja re; amita phala dAna dAtAranI, jehanI bheTa thaI tuja re. -zrImad AnaMdaghanajIkRta zAMtinAtha svAmInuM stavana (zrI zreyAMsa jina aMtarajAmI....e dezI) (6) dravyaseva vaMdana nAmanAdika, ane vaLI guNagrA; bhAva abheda thavAnI IhA, parabhAve niSkAme zrI. 2 parama guNa sevana tamayatA, nizcaya dayAne dayAve, zuddhatama anubhava AsvAdI, devaca drapada pAcha. zrI 11 -zrImad devacaMdrajIkRta caMdraprabhusvAmInuM stavana 7. paramAtmA ane AtmAnuM ekarUpa thaI javuM (1) te parAbhaktinI chevaTanI hada che, eka e ja laya rahevI te parAbhakti che. paramAtmAne niraMjana ane nideharUpa ciMtavya jIvane e laya AvavI vikaTa che, eTalA mATe jene paramAtmAne sAkSAtkAra thaye che, e dehadhArI paramAtmA te parAbhaktinuM parama kAraNa che, te jJAnI puruSanA sarva caritramAM aikyabhAvane lakSa thavAthI tenA hRdayamAM virAjamAna paramAtmAne aikyabhAva hoya che ane For Personal & Private Use Only Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatA-ekatA e ja parAbhakti che. jJAnI te paramAtmA ja che ane tenI oLakhANa vinA paramAtmAnI prApti thaI nathI, mATe sarvaprakAre bhakti karavA yaMgya evI dehadhArI divyamUrti, jJAnIrUpa paramAtmAnI -ne namaskArAdi bhaktithI mAMDI parAbhaktinA aMta sudhI eka laye ArAdhavI, e zAstralakSa che. paramAtmA A dehadhArIrUpe thaye che ema ja jJAnI puruSa pratye jIvane buddhi thaye bhakti Uge che ane te bhakti keme karI, parAbhaktirUpa hoya che. A viSe zrImadbhAgavatamAM, bhagavadgItAmAM ghaNA bheda prakAzita karI e ja lakSya prazaM che; adhika zuM kahevuM? jJAnI tIrthaMkaradevamAM lakSa thavA jainamAM paNa paMcaparameSThI maMtramAM "name arihaMtANuM" pada pachI siddhane namaskAra karyo che, e ja bhakti mATe ema sUcave che ke prathama jJAnI puruSanI bhakti ane e ja paramAtmAnI prApti ane bhaktinuM nidAna che. -zrImad rAjacandraH patrAMka 225 (harigIta) 8. re Atma tAre! Ama tAre! zIdhra ene oLakhe; sarvAtmamAM samadaSTi gho, A vacanane hadaye lakhe -zrI mokSamALA: 67-5 A pramANe sarva bhaktone lakSyarUpa evI samatA-ekatA nAmanI parAbhaktinuM nirUpaNa pUruM karyuM. te upasaMhAra upAsanAkrama ane tenuM phaLa : adhyAtmavikAsane lakSamAM rAkhIne bhaktimArganI ArAdhanA bhakta-sAdhaka kevI rIte kare che tenuM punaHsmaraNa, samApti avasaranA samaye, ApaNe have karI jaIe. For Personal & Private Use Only Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA A bhaktimArganI ArAdhanA mATe sAdhake sarvaprathama satsaMga karavAnuM che. jyAM jJAna-dhyAna-vairAgya ane prabhubhaktinA bhAvanuM piSaNa maLe tevA satsaMgamAM vAraMvAra premapUrvaka javAthI sAdhakane rucine raMga Utare che, kAraNa ke sAcI prabhubhakti dvArA mahamAyAnA bhAva ghaTatA jAya che, ane divyapremanA (deva guru dharmanI bhaktinA) bhAva vadhatA jAya che. Ama, bhakta-sAdhakanA jIvanamAM pAyArUpa evuM eka atyaMta daDha zraddhAbaLa Upaje che, jenA upara dhIme dhIme bhakti-muktirUpI mahela baMdhAvA lAge che. uparokta rItithI jenA aMtaramAM vivekapUrvakanI bhaktine bhAva udaya pAme che te, bhaktimAM bAdhaka evAM kAraNethI dUra rahe che ane krame karIne te te kAraNonA tyAga kare che kAraNa ke prabhunI sAthe anusaMdhAna karavAmAM te te kAraNe aMtarAyarUpa che. A pramANe bhaktajananA jIvanamAMthI vyasanane, svArthamaya pravRttiene, anyAyapUrvakanA jIvana-vyavahArane ane anya durguNone vilaya thAya che. pApapravRtti ane pApamaya bhAvo upazAMta thatAM, tenA jIvanamAM anekavidha saddaguNenI viziSTa vRddhi tvarita gatithI thAya che ane tenuM AtmabaLa divase divase vadhavA lAge che. kALe karIne sAdhakanI bhaktisAdhanA vadhatI ja jAya che, kAraNa ke zraddhA ane samajaNapUrvaka, bhajananA krama niraMtara, te, vardhamAna karatA jAya che. vividha prakAranA sAtvika ane tAtvika anubhavenI paraMparAone pAmate thake, pitAnI zuddhine ane bhaktiniSThAne vadhArate thake te have paramAtmAnAM darzana pitAnA dehadevaLamAM ja pAme che. tene, bhagavAna pitAnA hRdayamAM ja pragaTelA vAraMvAra anubhavamAM Ave che, arthAt A kakSAe bhakta, bhakti ane bhagavAnanI tripuTIne vilaya thatAM bhaktinI sarvocca bhUmikAnI tene prApti thaI jAya che. A dazAne ja parAbhakti, For Personal & Private Use Only Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samatA-ekatA ananyabhakti, ekatvabhakti, svarUpabhakti, Atmabhakti ke premasamAdhirU5 bhakti kahevAmAM Ave che. AvA bhaktanA meremamAM eka sAtvika AnaMda chavAI jAya che. tenuM citta prasannatAthI UbharAI jAya che, ane pitAnA priya tamanI upAsanAmAM- sevAmAM - te pitAnA jIvanane zeSa kALa samarpaNatApUrvaka vyatIta kare che. tenuM jIvana AMtarabAhya zuddha thaI jAya che, ane tenI AjubAju paNa eka divya prema ane parama zAMtinuM vAtAvaraNa UbhuM thaI jAya che. Ama sva-para-kalyANanI uttama zreNane pAmelA te sAdhakanuM jIvana have eka puruSanuM - sAcA saMtanuM - jIvana banI jaI, vyaktigata ane sAmUhika kalyANanI eka dIvAdAMDI samuM zobhatuM rahI aneka mumukSusAdhaka bhaktone AdhyAtmika preraNAstrota banI rahe che. uttama bhaktanuM svarUpaH uttama bhakta, uttama jJAnI ane uttama bhegI - A traNeya prakAranA mahAtmAonA jIvanamAM tAtvika daSTie vicAratAM samAnatA hoya che. bhaktanA jIvananA vikAsamAM saMvedanazIlatAnI mukhyatA hoya che, jJAnInA jIvananA vikAsamAM vivekanI jhaLahaLatI tanuM mukhyapaNe digdarzana thAya che ane yegInA jIvananA vikAsamAM daDhapaNe zAMtarasa anusAriNI jIvanaprakriyAnI mukhyatA jovAmAM Ave che. game te bAhya prakAranI sAdhanApraNAlI vaDe A paratmAtmatatvanI upAsanA karavAmAM Ave, te saghaLIya upAsanAnuM phaLa aMtarAtmAnI zuddhi ane cittanI sthiratA che. A be tanI paramArthathI jyAM siddhi che tyAM uttama adhyAtmadazAnI prApti heya che. chelle, AvI dazAne pAmelA puruSanuM jIvaMta vyaktitva kevuM hoya che tenuM je varNana pUrve mahAtmAoe karyuM che te jANI, tevA puruSane tatvathI oLakhI, temanAmAMthI preraNA prApta karI, sarva bhaktasAdhake tevI uttama bhaktadazAne pAmavAne prayatna kare te ja bhAvanA. For Personal & Private Use Only Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 bhaktimArganI ArAdhanA (1) jeo jIvamAtra pratye dveSarahita hoya, sau sAthe samatAvALA. kSamAvAna, saMtuSTa, yanavAna, daDha nizcayI ane prabhu pratye arpaNatAvALA hoya, je lekethI DaratA nathI ane leke jenAthI DaratA nathI, je bhaya, harSa, IrSyA ane sarva AraMbhanA tyAgI hoya tathA je harSa, dveSa, zoka ane AkAMkSAthI rahita ane zubhAzubha(ka)nA tyAgI hoya tathA je zatrumitramAM, mAna-apamAnamAM, ThaMDI-garamImAM, sukhaduHkhamAM tathA stuti-niMdAmAM samatAvAna hoya tathA nisaMga, sahajapaNe sadaiva saMtuSTa, gRharahita ane sthira buddhivALA hoya, te bhakato bhagavAnane bahu priya heya che. -zrImad bhagavaddagItA : 12-13thI 19 (rAga-khAja, tAla-dhumALI) (2) vaiSNava jana to tene kahIe, je pIDa parAI jANe re paradu:khe upakAra kare toye, mana abhimAna na ANe re. dhu sakaLa lokamAM sahune vaMde, niMdA na kare kenI re, vAca kAcha mana nizcaLa rAkhe, dhana dhana jananI tenI re, 1 samadaSTi ne tRNAtyAgI, parastrI jene mAta re jihvA thakI asatya na bele, paradhana nava jhAle hAtha re. 2 ehamAyA vyApe nahi jene, daDha vairAgya jenA manamAM re, rAmanAma zuM tALI lAgI sakaLa tIratha tenA tanamAM re. 3 vaNalobhI ne kapaTarahita che, kAma krodha nivAryA re; bhaNe narasaiye tenuM darazana karatAM, kuLa ekotera tAryA re. 4 For Personal & Private Use Only Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -bI khaMDa saMtamahAtmAooo caritro For Personal & Private Use Only Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro [1] AdyastutikAra zrI samantabhadrasvAmI lokottara buddhipratibhA, nyAyazAstramAM nipuNatA, avirata sarasvatI-ArAdhanA ane alaukika jinazAsana premanA dhAraka, AdyastutikAra AcAryazrI samaMtabhadrasvAmIe peAtAnA janmathI A bhAratanI bhUmine lagabhaga bIjA saukAmAM vibhUSita karI hatI. C jIvanaparicaya : temanA janma dakSiNa bhAratamAM thayA hatA. temanA pitA uragapuranA rAjA hatA. (hAlanuM urapura ke je tAmilanADu rAjyamAM kAverI nadIne kAMThe tricinApallI pAse AveluM aMdara che. ) teo nAgava zanA eka mahAna kSatriya rAjA hatA ane temanuM nAma kIlikavarmana hatuM. AcAryazrInuM pAtAnu mULa nAma zAMtivarmA hatuM. bAlyAvasthAthI ja tee prakhara buddhizALI hatA. temanI khAlyAvasthAnI kaMI vizeSa mAhitI. upalabdha nathI, paraMtu eTalu' cAkkasa che ke temanAmAM AtmakalyANu ane dharmAMddhAranI prabaLa bhAvanA bharelI hatI, ane lAkakalyANane peAtAnuM jIvanadhyeya banAvavAnI tamannA hatI. A bhAvanAne smRtima'ta karavA vi. sa. 194mAM lagabhaga 18 varSanI uMmare teoe dIkSA grahaNa karI jJAna ane tyAgathI jIvanane mahAna banAvavAnI kalyANakArI prakriyA ArabhI hatI. temanI dIkSA prasiddha jainAcArya zrI khalAkapiccha muninI pAse kAMcImAM thaI hatI. dIkSA bAda kaThora adhyayana dvArA potAnI For Personal & Private Use Only Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA pratibhAne khIlavI teo alpa samayamAM siddhAMta, nyAya, tarka, chanda, alaMkAra, vyAkaraNa ane kAvyazAstra Adi aneka vidyAonA prakAMDa vidvAna banyA. paraMtu pUrvakarmayuge teone bhasmaka nAma rega thayuM. teoe guru pAse samAdhimaraNanI anujJA mAgI paraMtu gurue temanuM ati ujajavala bhaviSya joI anumati ApI nahIM. tethI teoe guruAjJA pramANe dIkSAne buccheda karI, auSadhAdine grahaNa karyA. prasiddha lekakathA anusAra kAzI(dakSiNanuM kAzI-kAMcI)mAM temanI stutithI candraprabhu bhagavAnanI suvarNa pratimA pragaTa thaI. A prasiddha prasaMgathI teonI kIrti sarvatra vyApI gaI. A vakhate tyAMnA rAjAe temanI vizeSa oLakhANa mAgI ane temanA mahAna cAritrathI prabhAvita thaI temanI pAse dIkSA lIdhI. tyAra pachI AcAryazrI pitAnA guru pAse gayA ane pharIthI dIkSA laI dharmapracAranuM kArya cAlu karyuM. A pramANe pitAnI sarvamukhI mahAna AdhyAtmika pratibhAne vikAsa karI, kula lagabhaga 47 varSa sudhI leka-kalyANa ane jinazAsananI addabhuta prabhAvanA karI, AdyastutikAranI padavI pAmelA bhagavAna arihaMtanA parama bhakta, yugapradhAna AcAryazrI samaMtabhadrasvAmIe vi. sa. 241mAM svargArohaNa karyuM, jIvanakAryanuM vihaMgAvalokana : teonA kRtitvanA be vibhAga karI zakAya ? (1) dharmapracAra (2) sAhityanirmANa (1) dharmapracAraH pitAnI dIrdhakAlIna sAdhu-avasthAmAM teoe kAzamIrathI kanyAkumArI ane DhAkAthI dvArakA sudhI vihAra karyo. teo jyAM jyAM jatA, tyAM tenI pratibhAthI, pravacanazailIthI, zuddha cAritrathI ane alaukika vAgachaTAthI sau prabhAvita thatA. temaNe sarvatra ahiMsAdharmane ane prabhu mahAvIranI anekAMtavidyAne For Personal & Private Use Only Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 saMta-bhaktonAM caritra pracAra karyo ane bhalabhalA vAdIone niruttara banAvI dharma-vijya prApta karyo. temanA A mahAna kAryanI ane satsAhityanI bhUri bhUri prazaMsA temanA pachI thayelA sarvazrI jinasenAcArya, zubhacandrAcArya, vardhamAnasUri, vAdirAjasUri, vidyAnaMdamuni, muni vAdIbhasiMha, vasunaMdI AcArya, bhaTTAraka sakalakIrti tathA zrImad rAjacandrajI Adi anekAneka mahAtmAoe karelI che. A uparAMta aneka zilAlekhe paNa temanI puNyakatinAM yazagAna gAya che. (2) sasAhitya nirmANa : AcAryazrInA racelA graMtha nIce pramANe che: 1. bRhat svayaMbhUtetra 2. stutividha-jinazataka 3. devAgamastetra-AptamImAMsA 4. yukatyanuzAsana pa. ranakaraNDakazrAvakAcAra 6. jIvasiddhi 7. tasvAnuzAsana 8. prAkRta vyAkaraNa 9. pramANapadArtha 10. karmaprAbhRta TIkA ane 11. gaMdhahasti mahAbhASya. A graMthamAMthI prathama pAMca upalabdha che. ApaNe temanA viSe thoDuM jANIe jethI samabhadrAcAryajInA bhaktirasamAM thoDuM avagAhana zakya bane. bRhasvayaMbhUtetrane caturvizatistatra tarIke paNa oLakhavAmAM Ave che. temAM tIrthakaronI kramazaH 143 padyamAM stuti karavAmAM AvI che. pratyeka tIrthakaranI viziSTatAnuM varNana karavAmAM bhASA ne alaMkAranI evI racanA karavAmAM AvI che ke tethI pratyeka varNana eka suMdara stutimaya bhaktirasathI bharapUra varNana bane che ne gAyaka tathA zrotAnA manane DelAve che. A graMthanuM paThana nitya karavA jevuM che. jinazatakamAM 24 tIrthakarenI stuti 100 zlekamAM citrakAvyanA rUpamAM, eka prakAranI viziSTa zailImAM karavAmAM AvI che. cakra, kamaLa, mRdaMga, I. AkRtiomAM anekArthI geya zabdono For Personal & Private Use Only Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimAga nI ArAdhanA upayeAga karIne karavAmAM AvI che. samantabhadrajI kahe che ke jinendra bhagavAnanI ArAdhanA karanAra manuSyanA AtmA AtmIya tejathI jhagamagI UThe che. AveA manuSya sarvotkRSTa mAnavI bane che. ane tene mahAna puNyanA saMcaya thAya che. .. devAgamasteAtra athavA AptamImAMsA samaMtabhadrajInI yugapravartaka kRti che. A OAtramAM 115 padya che. AcArya zrI aMdhazraddhALu nathI, paraMtu zraddhAne tanI kaseATI para caDAvIne sAcuM ane zraddheya zuM che tenI ApaNane pratIti karAve che. ekAntavAdI vividha darzanAnI AlAcanA bhaktisabhara padomAM karavAmAM AvI che ane te AleAcanA dvArA anekAntamata, syAdvAdanuM prakhaLa samarthana karyuM che. AthI syAdvAdanA vistRta vivaraNa ane samarthananA A prathama graMtha lekhavAmAM Ave che. cukatyanuzAsanamAM bhagavAna mahAvIranuM 64 padAmAM stavana karavAmAM AvyuM che ane te stavananI aMdara ekAntavAdI darzanAnA doSanI spaSTatA karatAM vIraprabhunA anekAntAtmaka sarvodaya tIrthanA guNAnI spaSTatA karavAmAM AvI che. ratnakaraNDaka-zrAvakAcAranAM 150 padeAmAM zrAvakanA AcAranuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che. samyagdarzana, samyajJAna ane samyakcAritranuM vivecana karI 11 pratimAo tathA samAdhimaraNanA paNa zrAvakadharmamAM samAveza karela che. buddhivAdI daSTikeNuthI AleAcanA karavAthI manuSya naitikatAnA mAhAtmyane sArI rIte pichAnI zake che ane tenA pratye tene ruci utpanna thAya che. AcAryazrInI mAnyatA pramANe mananI sAdhanA hRdayanA parivatanamAM pariName tA ja sAcI sAdhanA che. bAhya AcArAmAM ADaMbaranI chAMTa hoya che. cAMDAlane tyAM janma lenAramAM paNa samyakdarzanane urdUbhava thAya te devA paNa tene devasamAna mAne che. A graMthamAM mukhyatve ATalI vAtAnA nirdeza che: For Personal & Private Use Only Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhaktonAM caritro 1. Atmadarzana(samyagadarzana)ne mahimA. 2. zrAvakane ATha mULa guNenuM vivecana. 3. (arihaMta) paramAtmAnI pUjAnuM mahattva. 4. vratanuM samyapha pAlana karanAra mahAnubhAvonAM caritre. pa. mehayukta muninI apekSAe nirmohI zrAvakanI zreSThatA. 6. samyagadarzanayukta cAMDAlane paNa devatulya gaNavAne udAra daSTikoNa. 7. samAdhimaraNanuM svarUpa, vidhi ane mAhAbhya. Ama vividharUpe dharmanuM padyamaya, suMdara tathA buddhiyukta Alekhana karIne samantabhadrAcAryajIe jainazAsananI utkAntimAM amUlya phALo ApyA che. paramabhakti, uttama jJAna, daDha cAritra, parIkSApradhAnapaNanI sAthe sAthe zraddhAvanatapaNuM, satyanuM anuzIlana ane sarvasanA zAsana pratye sarvasamarpaNatAnA bhAvavALA AvA AcAryazrIne ApaNu vAraMvAra namaskAra he ! namaskAra he ! [2] yugapradhAna AcArya zrI siddhasena divAkara pitAnA bahumukhI viziSTa vyaktitva dvArA jaina dharmamAM sarva. mAnyatA prApta karanAra AcArya zrI siddhasena mahAna bhakta, tArkika, vAdI, siddhAMtajJAtA ane anekAMtavighAzimaNi hovAthI eka yugapradhAna AcArya tarIke zobhe che. jIvanaparicaya: A mahApuruSane janma ujajayinImAM kAtyAyana getrIya brAhmaNakuLamAM thayela hatuM. temanA pitAnuM nAma devarSi ane mAtAnuM nAma devazrI hatuM. temane udayakALa vi. saM. 625nI AsapAsa lekhavAmAM Ave che. For Personal & Private Use Only Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA bALapaNathI ja kuzAgra buddhinA dharAvanAra evA A brAhmaNa bALake vaidika kuLa paraMparA pramANe nAnI vayamAM ja siddhAMta, nyAya, vyAkaraNa Adi zAstrone abhyAsa karyo hate, ane mahAna vAdI (vAdavivAda dvArA dharmatatvane nirNaya karanAra ane anya sAthe dharmasaMbaMdhI carcA karanAra) tarIkenI kIti paNa meLavI lIdhI hatI. prasiddha jainAcArya zrIvRddhavAdInI sAthe vAdavivAdamAM parAjaya thavAthI, temaNe temanuM ziSyatva svIkAra karI jaina dIkSA lIdhI ane temanuM nAma kumudacaMdra rAkhavAmAM AvyuM. jJAnanipuNatA ane cAritradaDhatAthI kumudacaMdra gurunA badhA ziSyamAM agragaNyatA prApta karI lIdhI hatI ane gurue paNa temane ja uttarAdhikArI tarIke niyukta karyA hatA. AgamagraMthane saMskRtamAM anuvAda karavAnA muddA para temane bAra varSa saMghathI bahiSkRta karyAnI ane pachI sanmAnapUrvaka saMghamAM svIkAryAnI eka aitihAsika ghaTanA temanA jIvanamAM seMdhAI che. pitAnI jIvanasaMdhyAnAM varSo temaNe dakSiNa bhAratamAM pRthvIpura nAmanA gAmamAM gALyAM hatAM ane samAdhimaraNa dvArA svarihaNa karyuM hatuM. jIvanakAryanuM vihaMgAvalekana: sthaLe sthaLe vihAramAM dharmapracAra karavA uparAMta temaNe meTA meTA rAjAone paNa pratibedhyA hatA, jemAM ujajainane rAjA vikramAditya bIje paNa samAveza pAme che. teo saMskRtanA prakAMDa vidvAna hatA ane teoe jaina nyAya, anekAnta ane bhagavadbhakti viSaye upara lakhelA nIcenA graMthe temanI alaukika sarvatamukhI pratibhAnuM darzana karAvI jAya che. temanI upalabdha kRtiomAM sanmatisUtra, zrI kalyANamaMdira staMtra ane keTalAka vidvAnene mate DhAtrizikA(32 zlekanI eka evI 32 stutie)ne samAveza thAya che, ke jemAM "nyAyAvatAra paNa AvI jAya che. For Personal & Private Use Only Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi ane AcArya, hari te uparokta kRtio saMta-bhakatanAM caritro bane AmnAyanA prathama keTinA prAcIna ane arvAcIna aneka mahAna AcAryoe temane bhaktipUrvaka namaskAra karyA che, jemAM sarvazrI akalaMka AcArya, jinasena AcArya, haribhadrasUri, hemacaMdrAcArya, abhayadevasUri Adi aneka che. - uparokta kRtiomAMthI ane ApaNe mAtra kalyANamaMdira tetra viSe TUMkamAM vicArIzuM. 3. kalyANa maMdira stotraH atyaMta bhaktibhAvathI sabhara A stetramAM 44 pado che. bhagavAna pArzvanAthanI temAM stuti karelI che. te bhagavAnanA nAmathI saMsAranAM dukhe kSINa thAya che. hari, hara, brahmA vagere mahApuruSone parAjita karanAra kAmane bhagavAne parAjita karela che, krodhane te temaNe navamA guNasthAnake jItI lIdhe che ane kSamAthI krodha jItI zakAya che te pitAnA jIvanathI sAbita karI batAvyuM che. Ama, bhagavAnanA vividha guNane mahimA gAIne sau koIne bhaktibhAvathI temAM lIna thavAne upadeza karyo che. paraMtu bhAvazUnya bhakti nirarthaka che, bhAvapUrvaka karelI bhakti ja sArthaka bane che e siddhAMta nIcenA lekamAM temaNe pratipAdita karyo che: AkarNito'pi mahito'pi nirIkSito'pi nUnana cetasi mayA vidhRto'si bhaktyA / jAto'smi tena janabAndhava! duHkhapAtram / yasmAt kriyAH pratiphalanti na bhaavshuunyaaH|| kalyANamaMdira stotraH 38 he bhagavAna! meM ApanuM nAma paNa sAMbhaLyuM che, ApanI pUjA paNa karI che ane ApanAM darzana paNa karyAM che, paNa dukha mAre keDo cheDatuM nathI, tenuM kAraNa e che ke meM bhaktibhAvapUrvaka ApanuM dhyAna karyuM nathI. mAtra ADaMbarathI ja A sarva karyuM che, bhAvapUrvaka nahi. je bhAvapUrvaka bhakti, pUjA ke stavana karyuM hota te saMsAranuM A duHkha mAre bhogavavuM na paData. For Personal & Private Use Only Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakita mAgane ArAdhanA [3] mahAkavi zrI mAnatuMgAcArya pitAnI aMtaraMga zreSTha bhakti ane camatkArika kavitva dvArA zrISabhadeva bhagavAnanA adbhuta staMtranI - zrI bhaktAmara staMtranI - racanA karanAra zrI mAnatuMgAcArya sAtamI zatAbdIne eka mahAna sapuruSa thaI gayA. jIvanaparicayaH AcAryazrInA jIvana saMbaMdhI apUrNa ane vivAdAspada mAhitI upalabdha thAya che. temanA janmasthaLa, kuLa ke guruparaMparA viSe paNa pramANapUrvakanI nakkara hakIkatane abhAva varte che. mAtra teo rAjA harSa ke rAjA bhejanA samayamAM thayA hovA joIe evI vidvAnonI mAnyatA che. Do. kItha tathA paM. zrI gaurIzaMkara ojhA vagere itihAsavettAoe pitAnA saMzodhana dvArA temane harSakAlIna mAnyA che. samrATa harSane rAjayakALa I. sa. 606 thI 647 che, tethI AcAryazrI paNa sAtamI zatAbdImAM vidyamAna hatA ane prasiddha saMskRta mahAkavi bANanA samakAlIna hatA. temanA jamAnAmAM paramAtmAnI stuti dvArA camatkAra batAvavAnI eka prakAranI praNAlikA sarvatra pravartatI hatI. jaina guruo pAse AvI vidyA che ke kema e prazna UThatAM tenA samAdhAna mATe AcAryazrIne AhvAna svIkAravuM paDeluM. joke teonuM spaSTa vidhAna hatuM ke mArA prabhu te vItarAgI che tethI stuti-niMdAnuM paramArthathI tene koI prayajana nathI, paraMtu prabhunA Azrita devatAenI stutithI laukika camatkAra banI zake. lekakathA anusAra AcAryazrIne lekhaMDanI beDInA baMdhanamAM mUkavAmAM AvyA. teoe paramAtmAnI stutirUpe je prasiddha tetranI racanA karI tenA prabhAvathI temanI beDIo tUTI gaI ane jinazAsanane jayajayakAra * "prabhAvakayaritamAM jaNAvyA pramANe teo banArasanA vidvAna zreSThI dhanadevanA putra hatA ane temanI mAtAnuM nAma dhanazrI hatuM. For Personal & Private Use Only Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhakatonAM carie thaye ane paramAtmAnI sAcI bhaktithI AtmavizuddhinI sAthe laukika riddhisiddhinI prApti paNa thAya che e siddhAMta pragarUpe siddha thayA. yathA - (doharA) tuma pada5kaja pUja, vidana rega kara jAya; zatru mitratAke dhI, viSa niraviSatA thAya, AcAryazrInI sauthI prasiddha racanA bhaktAmarastetra che. prAkRtamAM lakhAyeluM bhayaharastetra paNa temanI kRti mAnavAmAM Ave che. bhaktAmara stotramAM 48 ka dvArA bhagavAna RSabhadevanI stuti karavAmAM AvI che. saMskRta bhASA, kAvyacamatkAra, alaMkAra vagere daSTiethI jotAM eka aitihAsika stutikAvya che. badhAya leka ekamAtra vasaMtatilakA chaMdamAM lakhAyA che. kalyANamaMdiratetra sAthe A tetranuM ghaNuM sAmya che. samasta jaina samAjamAM A staMtrane khUba ja mahimA che ane hajAro bhaktajane dararoja tene mukhapATha kare che. tenA para aneka TIkATippaNa thayelAM che ane tene atu. vAda hiMdI, gujarAtI, marAThI vagere aneka bhASAomAM thayeluM che. AvI bhAvapreraka, prabhuguNavAcaka zreSTha kRtinA racayitA bhaktapravara AcAryazrInA caraNakamaLamAM namaskAra karI, temanAM ekabe padyanuM AsvAdana gujarAtImAM karIe - je jene bhaje te tenA je thAya e nyAyane pratipAdita karatuM evuM eka, ane paramAtmapadane pAmavAne zreSTha upAya paramAtmAne jANIne, mAnIne temane bhajavA e ja che, evA siddhAMtane rajU karatuM bIjuM - ema be pado nIce pramANe che: (maMdAkrAMtA) emAM kAMI nathI navInatA nAtha! devAdhideva! bhakata save pada prabhu taNuM pAmatA nityameva, For Personal & Private Use Only Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F bhaktimAga nI ArAdhanA leAkA seve kadI dhanikane tA dhanI jema thAya, sevA thAtAM prabhupada taNI Apa jevA ja thAya. gA10nA TA moTA munijana tane mAnatA nAtha teA te tejasvI che. ravi sama ane dUra ajJAtathIye; sArI rIte amara banatA Apane pAmavAthI, sukita mATe nava kadI bIjo mAnane mAga AthI. ArA * [%] RSabhayoAgAthAkAra zrI jinasena peAtAnA dIgha`kAlIna saMyamajIvananA moTo bhAga jemaNe zrIRSabhadeva, zrIpArzvaprabhu ane zrIbharata cakravartI Adi pavitra purANupuruSAnAM guNakIrtana,guNusmaraNu ane guNu-AlekhanamAM gALye, evA AcArya zrIjinasenasvAmIe bhAratanI bhUmine navamI zatAbdImAM peAtAnA janmathI pavitra karI hatI. jIvanaparicaya : temanA jIvana viSe je mAhitI prApta che te parathI ema jaNAya che ke teonA janma vikrama saMvata 810nI AjubAju karNATaka ke mahArASTramAM thayA haze. teoe bALabrahmacArI avasthAmAM ja saMyama grahaNa karyAM hatA ane ekadare lagabhaga 95 varSanA AyuSyamAM aneka sva-para-kalyANanAM kAryo karyAM hatAM. tenuM zarIra ekavaDA khAMdhAnuM ane zarIra-sauSThava sAmAnya hatu. teonA mukhya gurunuM nAma vIrasena hatuM, tathA jayasenanuM paNa teoe guru tarIke smaraNa kareluM che. mahApurANamAM je je AcAryane temaNe namaskAra karyA che te parathI teo zrIsamaMtabhadrasvAmInI paraMparAmAM thayA che ema vidvAnAnuM mAnavuM che. teoe pAlAnA dIrgha jIvanakALamAM vistRta vihAra karyAM hAya tema nirdezA maLe che ane dakSiNamAM dhAravADa jillAthI mAMDI upara vaDodarA thaI cittoDanI bhUmine paNa temaNe pAvana karI hatI. For Personal & Private Use Only Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta-bhAtanAM caritro jIvanakArya ane sAhityanirmANa AcAryazrIe pitAnA jIvanane meTo kALa malakheDa(mAnya kheTa)mAM gAje hatuM, je te vakhate mahArAjA ameghavarSanI rAjadhAnI hatI. A sthAna vartamAnamAM lagabhaga dhAravADa jillAmAM mAnavAmAM Ave che. viziSTa saMyama, agAdha vidvattA, alaukika kavitva, niraMtara jJAnArjana ane ugra tapasyA dvArA temanI kIrti sarvatra vyApI gaI hatI. guNabhadra ane vinayasena jevA samartha munio ane ameghavarSa, akAlavarSa ane kAditya jevA mahArAjAo ane sAmate temanA caraNone bhaktipUrvaka sevatA hatA te temanI alaukika ane laukika mahattAne sahajapaNe siddha kare che. mahArAjA ameghavarSe uttarAvasthAmAM temanI pAse dIkSA laI muni pada grahaNa karyuM hatuM. teoe racelA pAMca graMtha mAnavAmAM Ave cheH (1) AdipurANa (2) pArzvayudaya kAvya (3) dhavalA-TIkA (4) vardhamAnapurANa (aprApya) (5) pAzva stuti (aprApya) A uttama racanAo parathI temanA mahAna vyaktitvane khyAla AvI zake che, jayadhavalA TakA vIsa hajAra zlekapramANa temanA gurue lakhela. pAchaLanA cAlIsa hajAra zlekenI racanA temaNe pite karelI che, je temanA agAdha siddhAMtajJAnanuM dyotaka che. atre mAtra temanA AdipurANane saMkSepamAM vicAra karIzuM. AdipurANa: bhAratIya saMskRti ane sAhityane A eka meTo keza che. joke temAM mukhyapaNe zrISabhadeva, bharata cakravartI vagere mahApuruSanAM caritronuM varNana che chatAM prasaMge pAtta temAM ItihAsa, bhUgoLa, saMskRti, samAja-vyavasthA, rAjanIti, arthazAstra, For Personal & Private Use Only Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA dharmatIrtho, cAra gationuM svarUpa, dAna-tapa puNya-pApa ane mokSa Adi tattvanuM vivaraNa vagere aneka viSayane evI rIte AvarI levAmAM AvyA che ke A zAstra vidvAnone, sAhityakArone, kaviene, abhyAsIone, mumukSuone, munijanene ke sAmAnya vAcakavargane paNa zuddha bedha sAthe ziSTa mane raMjananI sAmagrI pUrI pADe che. 47 parvomAM racAyeluM A eka mahAna purANa-zAstra che. 12 ane 13 parvomAM iSabhadevanA garbha ane janmakalyANakonuM, 15mA parvamAM temanA zarIrasaudaryanuM, 16mA parvamAM putra-putrIonA janmanuM ane tyAra pachI 22mA parva sudhI bhagavAnanA vairAgya, dIkSA, tapa, zreyAMsa rAjA dvArA bhagavAnane zeraDInA rasanuM AhAradAna, kevaLajJAnanI prApti ane dharmasabhA(samavasaraNa)nuM varNana che. pAchaLanAM parvomAM bharata, bAhubali vagere mahApuruSanAM caritranuM varNana che. A pramANe pitAnI bahumukhI pratibhAthI jemaNe pitAnuM jIvana dhanya banAvyuM che, ApaNane bhagavAnanAM caritronuM ane sazuNanuM rasapAna karAvyuM che ane bhAratIya saMskRti ane jaina vADamayane samRddha karyuM che tevA AcAryazrIne "bhagavajinasena evA pUjya nAmathI vibhUSita karanAre egya ja karyuM che. AvA mahAna AcAryane pharI pharI namaskAra karIe chIe. 3 saumyamUrti AcArya zrI amitagati jemanAM vacanAmRtanuM pAna karavAthI bhavya bhaktajanonA aMtaramAM zAMti, sadAcAra, samatA ane prabhubhaktine udaya thAya che evA zrI amitagati AcArya vikramanI 12mI zatAbdImAM ujjaina-dhArAnagarInI AjubAjunA pradezamAM vihAra karatA hatA. For Personal & Private Use Only Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhakatanAM caritra 89 jIvanaparicaya: temanA jIvana viSe thoDI ja vizvasanIya mAhitI prApta thAya che. temane janma vidvAnee lagabhaga vi. saM. 2025nI AjubAju nirdhArita karyo che. temanA bALapaNanI kAMI vigate maLatI nathI, temanA sAhitya parathI teoe gRhasthAzramamAM praveza karele manAya che. mALavAnA prasiddha rAjA bhejanA kAkA mahArAjA muMjanA samayamAM teo vidyamAna hatA ane muMja rAjA je aneka vidvAne kavio ane sAhityakAronuM potAnA rAjadarabAramAM sanmAna karate hate temAM zrI amitagatinuM sthAna bahu UMcuM hatuM. jIvanakArya ane sAhityanirmANa mAthurasaMghanI guruparaparAmAM teone AcArya pada prApta thayuM hatuM tene ulekha nIce pramANe cheH vIrasena devasena amitagati (prathama) nemiNa mAdhavasena ApaNu caritranAyaka amitagati (dvitIya) teonA racelA graMthe nIce pramANe che : (1) subhASitaratnasaMdeha (2) dharmaparIkSA (2) upAsakAcAra For Personal & Private Use Only Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA (4) paMcasaMgraha (5) ArAdhanA (6) bhAvanAAtrizatikA (sAmayika pATha) subhASitaratnasarAha: graMthanuM nAma sUcave che te pramANe judA judA 32 viSaye upara 922 padyomAM A graMthanI racanA thaI che. mAyA, ahaMkAranirAkaraNa, Indriyanigraha, strI-guNa deva, kepa-labha-nirAkaraNa, jJAnanirUpaNa, cAritranirUpaNa, vyasananirAkaraNa, zrAvakadharma, bAra prakAranAM tapa vagere sAdhakane upayogI aneka viSaye upara A graMthamAM upadeza karyo che. dhamaparIkSA: A graMtha AcAryo mAtra be mAsamAM racce hatuM ane temAM kathAo dvArA anekAntadharmanuM maMDana karela che. upAsakAcAra: A graMtha amitagatizrAvakAcAra e nAmathI prasiddha che. tenA 15 adhyAya ane 135ra leka che. gRhasthane upagI sarva prakAranA bedha uparAMta 114 padyamAM dhyAnanuM varNana vistArathI karela che. ArAdhanA: zivAryakRta bhagavatI ArAdhanAne AdhAra laI graMtharacanA karavAmAM AvI che. bhAvanAdvAviMzatikAH 32 padyonA eka nAnA prakaraNarUpe A graMthanI racanA che. enuM bIjuM nAma sAmAyika-pATha che. AtmabhAvanA bhAvavA mATe khUba upagI hovAthI tene aneka bhASAomAM anuvAda thayela che. tenAM ceDAM pado gujarAtImAM joIe - (harigIta) sau prANu A saMsAranAM, mitra muja vahAlAM tho. saguNamAM Anada mAnuM, mitra ke verI ho; dukhiyA prati karuNa ane duzmana prati madhyasthatA, zubha bhAvanA prabhu cAra A, pAme hRdayamAM sthiratA, For Personal & Private Use Only Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhakonAM caritra muja buddhinA vikArathI, ke saMyamanA abhAvathI, bahu duSTa durAcAra meM sevyA prabhu kubuddhithI; karavuM hatuM te nA karyuM, pramAda kerA jorathI, sau deSa mukita pAmavA, mAguM kSamA huM hRdayathI. je jJAnamaya sahaja Atma te svAtmA thakI jovAya che, zubha yugamAM sAdhu sakaLane, Ama anubhava thAya che; nija AtmamAM ekAgratA, sthiratA vaLI nija AtmamAM, saMpUrNa sukhane sAdhavA , AtmathI je AtmamAM. -loka saMkhyA 1, 8, 25 paMcasaMgrahaH 1375 zlokapramANa A eka gahana saiddhAMtika graMtha che. jene pAMca prakaraNamAM vibhAjita karyo che. graMtha mAtra abhyAsI ane vidvAne dvArA ja samajI zakAya te che. A graMtha uparAMta, bRhat sAmayikapATha nAmane 120 kalekapramANa bIje paNa eka temane racele graMtha maLe che. A sivAya bIjA aneka graMtha upalabdha nathI. A pramANe saMskRta bhASAnA prakAMDa paMDita hovA uparAMta, ApaNA caritranAyaka eka Adarza muni, zAMta-gaMbhIra sAhityakAra, siddhahasta kavi, mahAna bhakta ane udAratA krAntikArI vicAraka che. temanA uttama bodhathI ApaNane AtmasAdhanAmAM aneka prakAre preraNA maLe che. mahAprabhAvaka zrI hemacandrAcAryajI jemanAM maMgaLamaya ane gauravazALI kAryonI Adhunika ItihAsa paNa sAkSI pUre che te kalikAlasarvajJa zrI hemacandrAcArye gujarAtanI ane jainadharmanI je apratima sevA karI che tene gujarAta kadI paNa vIsarI zakaze nahi. nava varSanAM vahANuM vahI gayAM chatAM, temaNe ucca kakSAnuM, sarvajanahitakara For Personal & Private Use Only Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA ane vividha viSayane sparzatuM je anupama sAhitya ApaNane bheTa ApyuM che tene jeTo maLa durlabha che. jIvanaparicaya: zramaNa saMskRtinA A ujavala ratanane janma I. sa. 114pamAM kArtikI pUrNimAnA pavitra divase dhaMdhukAmAM mAtA pAhiNInI kUkhe thayuM hatuM. putraratna garbhamAM hatuM tyAre mAtA pAhiNIne evuM svapna lAgyuM ke pite putraratnane gurucaraNe bhaktibhAvapUrvaka samarpaNa karI rahI che. teNIe zrI devacandrasUrijIne svapnanI vAta karI. gurue kahyuM, "pAhiNI, tArI kUkhe jainazAsananI advitIya sevA karanAra, putraratnane janma thaze." gurunA kathanAnusAra dedIpyamAna putraratnane prApta karI mAtA kRtakRtya thaI. putranuM nAma cAMgadeva rAkhavAmAM AvyuM. ekadA mAtA pAhiNI putrane laIne gurunAM darzana karavA gayA. devacandrasUrijI bALakanA meM paranI sUkSma rekhAomAM temanA uccatama vyaktitvane pArakhI gayA ane dharmasaMghane mATe bALakanI mAgaNI karI. bALakanA janma pahelAM pitAne Avela svapnane yAda karI mAtAe prasannatApUrvaka dharmasaMghane pitAne ekane eka putra arpaNa karyo. ladhuvayamA dIkSA ApI na zakAya paraMtu bALakanI asAdhAraNa buddhimattA ane tenAM anya lakSaNone daSTimAM rAkhI nava varSanI vaye I. sa. 1154nI sAlamAM cAMgadevane dIkSA ApavAmAM AvI ane temanuM nAma muni semacandra rAkhavAmAM AvyuM. pitAthI prakhara buddhi vaDe TUMka samayamAM muni semacandrajIe tarkazAstra, lakSaNazAstra, sAhitya ItyAdi anekavidha vidyAonuM adhyayana karyuM. temanI agAdha zaktio joI gurue temane 21 varSanI uMmare nAgaura (rAjasthAna) mukAme AcAryapada para ArUDha karyA ne temanuM hemacandra nAma rAkhavAmAM AvyuM. mAtA pAhiNIe paNa bhAgavatI dIkSA aMgIkAra karI. mALavA para vijaya meLavI siddharAja jayasiMha pATaNa For Personal & Private Use Only Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhakatonAM caritra pAchA pharI rahyA hatA. mAlava dezanuM uttama sAhitya temane prApta thayuM hatuM. tenI pUrtirUpa eka advitIya vyAkaraNa lakhAvavAnI temane IcchA thaI. vidvAne temane AMgaNe AvyA. temAMthI temanI catura daSTie AcArya hemacandrajIne oLakhI kADhayA ane temane vyAkaraNa lakhavAnI vinaMtI karI. sAhitya-nirmANa ane anya kRtatva: "siddhahema vyAkaraNanI racanAnI A hatI bhUmikA. A vyAkaraNanI racanAthI vidvAnonI sRSTimAM eka navI camaka AvI. mahArAjA siddharAje hAthInI aMbADI para sthApita karI A graMtharatnane AkhA nagaranI pari. kammA karAvI. 300 vidvAnee tenI nakala karI ane dezamAM sarvatra tene pracAra karyo. kAzmIra sudhInAM sarva pustakAlayamAM siddhahema vyAkaraNane gauravavaMtuM sthAna prApta thayuM. gujarAtamAM abhyAsakramamAM A vyAkaraNane dAkhala karavAmAM AvyuM ane tene zikSaNa mATe vidvAna adhyApakanI varaNI karavAmAM AvI. 3566 leke ane ATha adhyAyamAM vibhAjita A vyAkaraNanI tulanA pANinInA tathA zAkaTAyananA vyAkaraNanI sAthe karavAmAM AvI che. tenA ATha adhyAyamAM sAta adhyAya saMskRta bhASAmAM che ane eka adhyAya prAkRta bhASAmAM che. prAkRta te samayanI lekabhASA hatI. AthI hemacandrAcArye tene saMskRtapradhAna graMthamAM ucita sthAna ApyuM. "triSaSTizalAkApuruSa' nAmane temanI kRtimAM 63 mahApuruSanAM jIvanavRttAnta AlekhAyelAM che. temAM 24 jine, 12 cakravartIo, 9 vAsudeva, 9 prativAsudeva ane 9 baLadevanAM preraka caritranuM Alekhana karI ApaNane preraNA ApavA uparAMta tatkAlIna saMskRti, dharma, darzana, vijJAna, kaLA ane tatvajJAnane evI rIte vaNI levAmAM AvyuM che ke sAmAnya manuSyane, bhaktane, ItihAsapremIne ke abhyAsI vAcakone-saune mATe te ghaNe upayogI graMtha bane che. For Personal & Private Use Only Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (3 ; bhakitamArganI ArAdhanA A uparAMta "abhidhAna cintAmaNi, hema anekArtha saMgraha', dezI-nAmamAlA" ane "nighaMTu koSa e cAra graMthamAM temaNe jJAnane amUlya bhaMDAra ApaNane ba che. vaLI pramANa-mImAMsA, yegazAstra, vItarAgastavana, arNarIti vagere bIjA graMthethI paNa teoe pitAnI anekavidha pratibhAne khyAla Ape che. Ama kula sADAtraNa karoDathI paNa vadhu glaeNkavALuM temanuM sAhitya ApaNe amUlya vArase che. aneka sAhityakAre temanI AsapAsa vIMTaLAcelA rahetA. temanA prazikSaNa kendramAM eka sAthe 84 kalame kAma karatI hatI. ahiMsAmaya vItarAgadharmanI prabhAvanAmAM temane gujarAtanA be mahAna rAjavIone sahakAra sAMpaDayo hate. siddharAja jayasiMha temanA parama mitra ne prazaMsaka banI gayA hatA. A mahAnubhAvanI samadaSTi kevI hatI tene khyAla siddharAje pUchelA eka praznane temaNe je uttara ApyuM hatuM te parathI maLe che. siddharAje eka vakhata pUchayuM, "ka dharma zreSTha che?" javAbamAM hemacandrAcArya zaMkhapurANamAM AvelA eka nyAyanuM daSTAnta ApyuM ane kahyuM, jema vRSabhane maratAM maratAM saMjIvanI auSadhi maLI gaI, tema satyazodhana karavAmAM kaI paNa pUrvagraha vinA vivekabuddhine vegya upaga karI satyanuM saMzodhana karaze te tamane te avazya lAdhaze." kevI hatI A vizuddha vivekabuddhi! siddharAjanA svargavAsa pachI kumArapALa gujarAtanI gAdI para AvyA. kumArapALa para AcAryazrIe aneka upakAra karyA hatA. AthI upakAravaza kumArapALe rAjasiMhAsana para ArUDha thatAM rAjyane AcAryazrInA caraNamAM samarpita karyuM. AcAryazrIe tene asvIkAra karI kumArapALane sUcanA karI ke teNe rAjyamAM amAri ke vagaDAva. A rIte rAjyamAM "amAri gheSaNa karavAmAM AvI. tenAthI IrSyAnvita thayelA keTalAka rAjapuruSoe rAjAnA kAna bhaMbheryA, "devIne balidAna nahi maLe te kepa karaze For Personal & Private Use Only Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhakatanAM caritro ane rAjyane vinAza thaze." rAjAe AcAryazrI sAthe tenI carcA karI. tenA phaLasvarUpa rAtre devInI sAme eka pazune rAkhavAmAM AvyuM ane kahevAmAM AvyuM, "je devI kharekhara balidAna IcchatAM haze te pazunuM bhakSaNa karaze." paNa Ama thayuM nahi. prati spadhIo niruttara banI gayA ane kumArapALanI ahiMsA pratyenI zraddhA rUDha banI. hemacandrAcAryajInI samadaSTinuM eka udAharaNa upara ApyuM che, paNa AcaraNa dvArA te temaNe pratyakSa rajU karyuM tethI temanI khyAti vadhu prasarI. eka vakhata vihAra karatAM teo seminAtha pATaNa padhAryA. mahArAjA kumArapALa paNa te samaye tyAM AvelA hatA. keTalAka vinasaMtoSI mANasee kahyuM ke AcArya, bhagavAna zivane namaze nahi, paNa hemacandrAcArye temanI dhAraNA beTI pADI. zivajIne sASTAMga namaskAra karI temaNe nIcene zleka gAH "bhavabIjAkurajananA rAgAghATa samupAgatA yasyA ghalA vA viSNu, hare jine vA namasta " bhavabIjane aMkurita karavAvALA rAgadveSa para jemaNe vijaya prApta karyo che tevA bhale brahmA, viSaNu, hari ke jinezvara ItyAdi game te nAmathI saMbaMdhita che, tene mArA namaskAra che." mahArAge mahAre, mahAmahastava ca aa kaSAyasya hatA kena, mahAdevaH sa uccate " jeNe mahArAga, mahAla, mahAmaha ane kaSAyane nAza karyo che te mahAdeva che." ema kahyuM. AvI hatI temanI sarvadharma samanvayAtmaka nIti. udAra dharmanIti, rAjAo parane viziSTa prabhAva ane vizALa zrutajJAna-vaibhavathI teozrIe jainazAsananuM gaurava khUba For Personal & Private Use Only Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA ja vadhAryuM che. AcArya hemacandrajIne yuga gujarAtamAM jana dharmanA utkarSane suvarNayuga hate. siddharAja jayasiMha, mahArAjA kumArapALa, maMtrI bAhaDa, vagere uparanA AcAryazrInA viziSTa prabhAvathI aneka navAM jinamaMdira nirmANa thayAM ke temane punaruddhAra thaye. rAmacandra, guNacandra, udayacandra, bAlacandra vagere aneka ziSyae temanuM kopakAranuM ane dhArmika zikSaNanuM kArya cAlu rAkhyuM. vartamAna yugamAM zrImad rAjacandrajI, zrI AnaMdazaMkara dhruva tathA zrI kanaiyAlAla mANekalAla munazIe vividha prakAre temane guNAnuvAda karela che. ekaMdare 84 varSanuM AyuSya pUrNa karIne I. sa. 1raramAM pATaNa mukAme teoe svargArohaNa karyuM. [7] medhAvI mahAkavi AzAdhara anekavidha vidyAmAM pAraMgatapaNathI, dIrgha akhe vistRta sAhityanI racanAthI, viziSTa ane vizALa vidvAna ziSya paraMparAnA nirmANathI ane pavitra sadAcAramaya jIvanathI madhyayuganA prabuddha jaina mahApuruSomAM zrI AzAdharajInuM sthAna agragaNya gaNI zakAya che. jIvanaparicaya: teo mULa nAgaura pAse AvelA mAMDalagaDha (mevADa)nA nivAsI hatA. temane janma vi. saM. 1230mAM lagabhaga thayuM hatuM. temanA pitAnuM nAma salakSaNa ane mAtAnuM nAma zrIratnI hatuM. temanAM dharmapatnI sarasvatIdevI hatAM jethI temane chAhaDa nAmanA eka putraratnanI prApti thaI hatI. lagabhaga vIsa varSanI uMmare teo dhArAnagarImAM AvIne vasyA hatA, kAraNa ke te jamAnAmAM mahammada zerIe ajamera, dilahI ane mevADanA vividha bhAgo upara sattA hAMsala karI lIdhI For Personal & Private Use Only Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhakatanAM caritro hatI tethI dharmasAdhanAmAM viddha thavAnI saMbhAvanA hatI. teoe temanA vidyAguru paMDita zrI mahAvIra pAsethI zikSaNa laI a5kALamAM vyAkaraNa, nyAya, siddhAMta, adhyAtma, jainAcAra, kAvya, bhASA, Ayurveda Adi aneka viSayenuM sAMgopAMga jJAna prApta karI pitAnI agAdha buddhizaktine paricaya ApyuM hatuM. temanA samayamAM dhArAnagarImAM vijayavarmA nAmane rAjA rAjya karate hatuM ane jyAre temaNe sAgAradharmAmRta nAmanuM zAstra lakhyuM tyAre jatugidevanuM rAjya cAlatuM hatuM. pitAnA jIvananAM chellAM ghaNuM varSo (cALIsathI paNa vadhAre) teoe dhArAnagarIthI vIseka mAIla dUra AvelA nalakapura(nAlachA)mAM nivAsa karI ekAMta, zAMta jagyAe rahevAnuM pasaMda karyuM hatuM. ahIM rahyA tyArathI guDavyavahArane tyAga karI, ekAgrapaNe sarasvatInI ArAdhanAmAM rahI, zrIneminAtha prabhunA caityAlayanA Azraye teoe pitAnI viziSTa kRtasAdhanAmAM sAvikapaNe jIvana vitAvyuM hatuM, tethI teone aSitulya gaNavAmAM AvyA che. teonA. dehavilaya viSe cokakasa mAhitI maLatI nathI paNa vi. saM. 1310nI AjubAju teoe jIvanasamApana karyuM haze ema itihAsakAre mAne che. sAhityanimaNu, ziSya paraMparA ane bahukRta vyaktitva: pitAnI tINa prajJA ane avirata sAhityasAdhanA vaDe teoe aneka viSa upara pitAnI siddhahasta kalama calAvI hatI. teoe vIsa saMskRta graMtha racyA hatA jemAMnA vadhAre agatyanA nIce pramANe che: (1) sAgAradharmAmRta () jJAnadIpikA (2) anagAradharmAmRta (5) IbropaTIkA (3) adhyAtmarahasya (6) jinayajJakalpa For Personal & Private Use Only Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (7) ArAdhanAsAraTIkA (8) kriyAkalApa (9) ratnatrayavidhAna bhakitamAga nI ArAdhanA (10) amarakozaTIkA (11) bharatezvara-abhyudaya (12) triSaSThi-smRtizAstra sAgAra-anagAra-dharmAmRta: gRhastha ane muninA AcArAnuM vivaraNa karatA A eka mahattvanA graMtha che. gRhasthadhanuM varNana AThe adhyAyeAmAM vistArathI karyuM che, jemAM sAta vyasanAnA tyAga, madya-mAMsa-madhune tyAga, ahiMsAdi aNuvratanuM grahaNu, prabhupUjA, gurunI upAsanA, supAtradAna Adi aneka AcAranuM sAMgopAMga varNana kareluM che. vaLI, Atmadarzana sahita jema jema zrAvaka, saMyamamArgamAM AgaLa vadhatA jAya tema tema tenI pAkSika, naiSThika ane sAdhaka evI traNa kakSAenuM vaijJAnika varNana che. Ara'bhaparigrahanA kramika tyAga karatA thakA, upara uparanI saMyamazreNIne sparzatA thako, zuddhi ane sthiratAne vadhAratA thakA zrAvaka kevI rIte aMte sallekhanA dvArA mRtyu-mahAtsava UjavIne uttama gatine prApta kare che tenuM suMdara, bhAvavAhI, preraka ane sarvAMgasaMpUrNa zabdacitra ahI rajU karavAmAM AvyuM che. A graMtha (dharmAmRta) jJAnapITha taraphthI tathA agAsa Azrama taraphthI mahAra paDelA che. adhyAtmarahasya: 72 padyomAM yAgamAganuM saMkSepamAM varNana karatA A su Mdara graMtha vIra-sevA maMdira taraphthI prakAzita karavAmAM AvyA che. svAtmA, zuddhAtmA, sadguru, dRSTi, zruti, mananuM svarUpa vagere yAgAbhyAsI ane adhyAtmasAdhakAne upayAgI aneka pAri bhASika zabdonA suMdara rIte artha samajAvyeA che. tenuM bIjuM nAma ceAgeAddIpana' che. jinayajJakalpamAM ma'dviranirmANa, mUrtinirmANa, jinapUjA, abhiSekavidhi vagerenuM varNana che. triSaSThi-smRtizAstra ane bharatezvaraabhyudayamAM pUrve thayelA pavitra puruSAnAM caritronuM preraka varNana che. For Personal & Private Use Only Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhakatonAM caritro zrImAna AzAdharajInA aneka samartha ziSya hatA, jemAM mukhyapaNe vAdIndra vizAlakIrti, paMDitavarya devacandra tathA vinayacandra, mahAkavi madane pAdhyAya tathA bilDaNa maMtrI ane madanakIrti tathA udayasena nAmanA nigraMtha munione paNa samAveza thAya che. A badhA ziSyae pitAnA guru pratyene ahaMbhAva pragaTa karatAM tathA anya darzananA vidvAnoe paNa A mahApuruSanI prazaMsA karatAM temane "nayavizvacakSu, "prajJApuMja", "kali-kAlidAsa vagere viziSTa sanmAnasUcaka zabdothI saMbodhyA che. AvA aneka guNenA dhAraka, maulika ciMtaka ane lekhaka hovA uparAMta mahAkavi zrI AzAdharajI eka mahAna zraddhALu bhakta paNa hatA te temanI pUjA ane tIrthaMkarAdinAM caritronAM varNana uparathI saheje jANI zakAya che. 3. [8] bhaktisAhityakAra zrIsakalakIrti madhyayugamAM saMskRta sAhityane pracAra-prasAra karI, aneka navA graMthanI racanA karI, vividha tIrthakare ane purANapuruSanAM caritro lakhI, jemaNe jainadharmanI gujarAta, rAjasthAna vagere pradezomAM khUba prabhAvanA karI te zrI sakalakIti AcAryane samaya vikrama saMvata 1443 thI 14ne manAya che. jIvanaparicayaH teozrIne janma vi. saM. 1443mAM gujarAtanA aNahilapura pATaNamAM thaye hate. pitAnuM nAma karmasiMha ane mAtAnuM nAma zebhA hatuM. teo mAtAnA garbhamAM hatA tyAre temanI mAtAne zubha svapna AvatAM ujajavaLa putraratnanI prAptinI AgAhI karavAmA AvI hatI. putrane janma thatAM tenuM nAma pUrNasiMha rAkhavAmAM AvyuM hatuM. teonuM zarIrasvAcya, zarIrasauSThava ane zarIrasauMdarya For Personal & Private Use Only Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhana adbhuta hatuM ane teo batrIsa lakSaNanA dhAraNa karanAra hatA. pAMca varSanI vaye vidyAbhyAsa mATe mokalavAmAM AvatAM, pitAnI kuzAgra buddhine saune paricaya karAvI, theDA ja kALamAM zAstranipuNatA prApta karI lIdhI hatI. cauda varSanI vaye mAtApitAe temanAM lagna karyA, paraMtu temanuM citta saMsAramAM lAgatuM ja nahi ane aDhAra varSanI vaye apAra saMpattine tyAga karI teo bhaTTAraka zrI padmanaMdI pAse cAlyA gayA. cetrIsame varSe temane AcArya padavInI prApti thaI hatI, ane teoe dharmapracAranuM kArya dakSiNa rAjasthAna ane uttara gujarAtamAM cAlu karI dIdhuM hatuM. ekaMdare chappana varSanuM AyuSya pUrNa karI vi. saM. 149hnA piSa mahinAmAM gujarAtamAM mahesANA madhye teoe svargArohaNa karyuM. jIvanakArya ane sAhityanirmANa: paMdaramA saikAmAM pazcima bhAratamAM svAdhyAyane, bhagavadbhakti ane jainadharmane sauthI vizeSa pracAra-prasAra karavAnuM zreya zrIsakalakItine phALe jAya che. bAMsavADA, zihI, udepura, ratanapura, mahesANA, sAbarakAMThA vagere jillAomAM temaNe khUba paribhramaNa karyuM ane aneka navIna jinamaMdiranI sthApanA karI jemAM galiyAkeTa, sAgavADA, Abu ane IDaramAM karelI pratiSThAo vizeSa prasiddhine pAmI che. vartamAnamAM teoe racelI aneka viSayone sparzatI 37 kRtio viSe jANavA maLe che, jemAM 29 kRtio saMskRtamAM che ane ATha kRtio rAjasthAnamAM che. temanI rAjasthAnI kRtiomAM vacce vacce gujarAtI zabdone pravega paNa thayeluM che. saMskRta kRtiomAM zrI zAMtinAtha, zrIddhamAna ane zrImalinAthanAM tathA bIjA mahApuruSanAM caritronuM suMdara, bhAvavAhI, camatkRtipUrNa varNana che. zrIsalakIti AcAryanuM vyaktitva vividhalakSI che. sAhityasarjaka, dharmapracAraka, mahAna kavi, ugra tapasvI tathA siddhAMta, karmazAstra, bhagavadbhakti, adhyAtma, bhASA, chaMda, alaMkAra, AcAra For Personal & Private Use Only Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhakatanAM caritro 101 Adi vividha viSayanA mahAna pati tarIke teonuM aitihAsika vyaktitva ApaNane eka yugapradhAna AcAryanI smRti karAvI jAya che. mULa pUrvAcAryonI zuddha paraMparAone sAcavavAmAM teoe ApeluM gadAna cirasmaraNIya raheze. mahAtmA kabIradAsajI bhAratanI madhyayuganI saMtaparaMparAmAM jemanuM apratima sthAna che ane ghaTaghaTavAsI rAmanI sAthe jemaNe alakha lagAvI hatI tevA zrI kabIradAsajI premabhaktine eka mahAna puraskartA thaI gayA. jIvanaparicaya: temanA jIvana vize adhikRta mAhitI maLatI nathI. kabIrajIne jIvanakALa vi. saM. 1456 thI 1549 vaccene mAnavAmAM Ave che. banArasa pAse laharA taLAvamAM bALa svarUpe teo maLI AvyA hatA. nIru ane nImA nAmanAM vaNakara daMpatIe kabIrane uchera karyo hate. arabI bhASAmAM kabIrane artha "mahAna" thAya che. kabIranuM jIvana aneka rahasyothI AcchAdita che. temanI kizorakALanI kArakirdI tathA keLavaNI vize khAsa mAhitI upalabdha thatI nathI. temanA jIvana vize je mAhitI maLe che tenA uparathI kahI zakAya ke teo vaNakara hatA, atyaMta garIbImAM UcharyA hatA, sikaMdara ledInA zAsanakALa daramiyAna teo banArasamAM rahetA ho, rAmAnaMda nAmanA gurunA teo ziSya hatA ane temane pitAne paNa aneka ziSya hatA. teoe kaI prakAranuM laukika zikSaNa lIdhuM nahatuM chatAM temanI kRtio parathI jaNAya che ke teone samasta bhAratIya darzananuM ane IslAma vizenuM sAruM jJAna hatuM. A jJAna teonA pUrvabhavenA UMcA saMskAra ane bALapaNathI ja teoe sevelA For Personal & Private Use Only Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA rAtsamAgamanuM phaLa gaNI zakAya. bAlyAvasthAthI ja temanuM mana dharma tarapha DhaLeluM hatuM ane kalAka sudhI teo kaI koI vAra te UMDA ciMtanamAM DUbI jatA. teone saMta-samAgama bahu priya hatuM ane Adara tathA zraddhAbhAva sahita teo sAdhuonI sevA. karatA. teoe gRhasthAzramamAM praveza karele manAya che. temanI patnInuM nAma leI, putranuM nAma kamAla ane putrInuM nAma kamAlI. hatuM. tenA jIvana ane bedha uparathI teone gRhakAryamAM taddana anAsaktabhAva hatuM tema jANI zakAya che. samasta manuSya pratyenA. temanA premathI, temanI madhura, hRdayasparzI vANI ane vArtAlApathI ane viziSTa puNyaprabhAvathI janatAnA badhAya staranA leke temanA pratye meTI saMkhyAmAM AkarSAyA hatA. kabIrajIne zAMtimaya ane saMtoSI jIvana priya hatuM. dAnavRtti temanAmAM nAnapaNathI ja daSTigocara thatI hatI. te jamAnAmAM pravartamAna aneka virodhAbhAsI vicAradhArAo vacce rahIne paNa eka satyazodhaka, krAntikArI pravIra tarIke temaNe manuSyanAM hadane joDavAne ja prayatna karyo. je ke dareka mahAtmAnI peThe temane aneka kasoTImAMthI pasAra thavuM paDayuM, te paNa pitAnI sajajanatA, saraLatA, svacchatA ane paramAtmaniSThAthI teo temAMthI hemakhema pAra UtaryA ane janasamAjamAM prIti ane Adarane pAtra banyA. kabIrajInI preraka vANI : sAdI saraLa bhASA ane suMdara mane hArI zailImAM zebhatI temanI preraka vANI temanA hadayamAMthI ja sIdhI vahI rahI hoya te bhakta-sAdhakane anubhava thAya che. bhinna-bhinna samaye teoe karele upadeza bIjaka nAmanA. graMthamAM saMgRhIta thayeluM jovAmAM Ave che, paraMtu temAM paNa pa chaLathI racAyelAM padane umerI devAmAM AvyAM hoya ema For Personal & Private Use Only Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhakatanAM cari 107 vidvAnenuM mAnavuM che. allAhAbAda vizvavidyAlayanI hiMdI pariSada pragaTa karelI kabIra-graMthAvali' vidvAno dvArA temanI sauthI vadhAre adhikRta racanA mAnavAmAM Ave che, jemAM basa pada, sADA sAta sAkhIo ane bIjAM paNa ghaNuM padone samAveza thAya che. temanA pachI thayelA aneka bhakta saMte e mukta kaMThe temanI prazaMsA karI che. paramatatvajJa zrImad rAjacaMdrajI, kabIrajI ane narasiMha mahetA vize pitAne AdarabhAva vyakta karatAM kahe cheH mahAtmA kabIrajI tathA narasiMha mahetAnI bhakti ananya, alaukika, adbhuta ane sarvotkRSTa hatI, tema chatAM te nispRhA hatI. svapna paNa temaNe evI duHkhI sthiti chatAM AjIvikA arthe, vyavahArArthe paramezvara pratye dInapaNuM karyuM nathI, tema karyA sivAya ke IzvarecchAthI vyavahAra cAlyA gaye che, tathApi temanI dAridrAvasthA haju sudhI jagata-vidita che, ane e ja emanuM sabaLa mAhAtya che. paramAtmAe emanA "paracA pUrA karyA che te e bhaktonI IcchAthI uparavaTa thaIne. bhaktonI evI IcchA na hoya, ane tevI IcchA hoya te rahasyabhaktinI temane prApti paNa na hoya." -zrImad rAjacandra, patrAMka 231 vartamAnakALamAM DA. zrI hajArIprasAda trivedIe kabIrajInA sAhityane sAre abhyAsa karela tathA zrI ravIndranAtha TAgere temanAM so padene aMgrejI anuvAda karele; jethI pAzcAtya dezamAM paNa kabIrajInuM sAhitya pracAra pAmyuM che. kabIrajIe pitAnA upadezamAM bhakta-sAdhakane upayogI evA vidhavidha viSaya para prakAza pADyo che. dharma ane adhyAtmajJAna, prema ane bhakti, zraddhA ane divyajIvana e keI eka ja mata, paMtha ke saMpradAyane IjA nathI. UMca-nIca ke rAjAraMka ItyAdinA bhedabhAva vinA sAdAI, satya, saraLatA, sadAcAra, For Personal & Private Use Only Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 bhakitamArganI ArAdhanA akhUTa AtmavizvAsa, sanAmanuM raTaNa ane saddagurue batAvelI AjJAnuM ArAdhana karavAthI manuSya ucca adhyAtmadazAne prApta karI zake che. dharma e mAtra koI bAhya ADaMbaramAM ke kriyAkAMDamAM samAyeluM nathI paraMtu pitAnA AcAravicAranI zuddhimAMthI pragaTe che. tene mAtra dharmasthAnaka pUratuM maryAdita rAkhavAno nathI paNa rojabarojanA jIvanamAM vaNI levAnuM che. sAmAnya manuSya paNa pitAnuM gRhakArya karatAM karatAM, yathArtha samajaNa ane premathI prabhunAmanuM raTaNa kare te tenuM jIvana paNa dayALu, premamaya, divya ane nirbhaya banI zake che. AvA vidhavidha bedhanI prarUpaNuM karatAM temanAM DAM pado vicArIe? (doharA) 1 AtmA aura paramAmA, alaga rahe bahu kAla; suMdara melA kara diyA, sadaguru milA dalAla. 2 thI 50 50 jaga muvA, paMDita bhayA na koya; DhAI akSara prema ke paDhe so paMDita heya. 3 rAI bAMTA bIsavAM, phira bIsanakA bIsa asA manuvA je kare, tAhi mile jagadIsa. 4 yaha tana viSakI velaDI, guru amRtakI khAna zIza diye je guru mile, te bhI sastA jAna, 5 prema na bADI Upaje, prema na hATa bikAya; rAjA parajA jehi ruce, zIza deI le jAya, 6 priyatamake patiyAM likha, je kahuM heya videsa; tana meM, mana meM nanameM, tAke kahA sadasa, 7 kAma, krodha, lAlaca, ina bhakti na hoya, bhakti kare keI sUramA, jAti barana kula beya. 8 mAnukha janama dulabha hai, heI na bAraMvAra pAka phala jA giri parA, bahuri na lAge DAra. For Personal & Private Use Only Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 saMta-bhaktonAM caritro [10] bhaktakavi zrI narasiMha mahetA pazcima bhAratamAM ananya evI premabhaktinA prathama pravartaka, gujarAtI girAnA Adyakavi tathA paramAtmapremane dharAI dharAIne pIvAthI ane pivarAvavAthI samasta bhAratamAM uttama vaiSNavajana tarIke prasiddha evA zrI narasiMha mahetAe, saMtanI ane zUrAenI seraThabhUmine pitAnA jIvana-kavanathI pAvana karI hatI. jIvanaparicaya : teone janma vi. saM. 1866nI AjubAju bhAvanagara pAsenA taLAjA gAmamAM thayela hatuM. teo janma vaDanagarA nAgara hatA. nAnapaNamAM mAtApitAne viyega thavAthI teo moTAbhAI sAthe jUnAgaDha rahevA gayA hatA, je temanI karmabhUmi rahI. nAnapaNathI ja narasiMhane bhajanakIrtananI ruci hatI. vaLI giranAranI taLeTImAM rahevAthI aneka satsaMgIone, saMtane ane haribhaktone samAgama maLI rahe. maMdiramAM ane mahAdevamAM pUjAmAM, kIrtanamAM ke harikathAmAM temane rasa vadhate joI, temane saMsAra pratye AkarSavA lagabhaga 1484mAM mANeka sAthe temanAM lagna karavAmAM AvyAM, paraMtu bhavitavya kaIka juduM ja hatuM. bahUnAM janmanAmanne jJAnavAna mAM prapadyate / vAsudeva sarvamati ja mami suhurramaH |* jIvana-parivartana : navapariNIta narasiMhane AjIvikA na raLate joIne bhAbhI maheNuM mAre che ane narasiMha vagaDAnI vATe cAlatAM eka jUnA gepInAtha mahAdevanA maMdira pAse AvI prabhunI sAthe sAta sAta dinarAta sudhI alakha lagAve che. utkaTa prabhupremamAM tallIne narasiMha, dehabhAna bhUlI jAya che, paramAtmadarzanane pAme che ane tene "divyacakSunI prApti thAya che. yathA- * zrImad bhagavaddagItA, a. 7, zlo. 19. For Personal & Private Use Only Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 bhakitamArganI ArAdhanA ( jhUlaNA chaMda) "aceta cetana thaye, bhava taNe agha gaye, sUtI UThI mArI Adya vANI; kIDI huto te kuMjara thaI UTiye, pUraNa braha-zuM dayAna ceTayuM." A prasaMga pachI narasiMha, prabhunI bhaktimAM vizeSapaNe rahevA lAge che ane bhAI-bhAbhInI IcchA pramANe judo rahe che. dharmapatnI paNa dareka prakAre anukULa thaIne rahe che. temanI AjIvikA kaI rIte cAlatI haze ane putra zAmaLa tathA putrI kuMvarabAI sahita saune nirvAha kevI rIte thatuM haze te viSe kAMI mAhitI maLatI nathI, paNa divase divase narasiMhanI bhaktinI yazagAthA cAre dizAomAM phelAtI jAya che. bahAramAM jema jema bhaktigaMgA akhalitapaNe temanI kalamamAMthI vahevA lAge che tema tema divyapremanI ane prabhumastInI bharatI paNa temanA jIvanamAM vRddhigata thatI jAya che ane atUTa zraddhAvALA bhaktanAM saghaLAM kAma paramezvaranI kRpAthI pAra paDI jAya che. putrane vivAha, putrInuM mAmeruM, hUMDI ane hAra evA cAreya prasaMgenI kaseTImAMthI narasiMha zuddha bhaktasvarUpe pAra Utare che. temanA jIvanakALamAM ja putra ane patnIne viyega thayela AlekhavAmAM AvyuM che ane vi. saM. 1536nI AsapAsa temanI jIvanalIlA saMkelAI haze ema vidvAnonuM mAnavuM che. jIvanakArya ane sAhityanirmANa : eka mahAna bhakta ane zreSTha kavi tathA kIrtanakAra tarIke narasiMha mahetAnuM vyaktitva UpasI Ave che. temanI vANImAM rahelA prabhupremanA rasamAM mahAlavAmAM sau koI bhakta sAdhakone tRptine anubhava thAya che. temanA racelA sAhityamAM mukhyatve nIcenI kRtio cheH (1) svacaritrAtmaka kRtio (2) AkhyAne (3) kRSNaprItinAM pade (4) upadezAtmaka pado (5) jJAnabhaktinAM pade For Personal & Private Use Only Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sata-bhaktonAM caritrA atre AdhyAtmika dRSTine lakSamAM rAkhIne temanAM thADAM padAnuM vihaMgAvaleAkana karIe. samatAnI sAdhanA : sarva prakAranI sAdhanAnuM lakSa samatAbhAvane prApta karavA te ja che. je kAMI jIvanamAM ane te viSe harSa-zAka na karatAM ( jhUlA chaMda ) je game jagataguru deva jagadIzane, te taNA kharakharo phoka karavA,.. huM karuM, huM karu" e ja ajJAnatA, zaphTanA bhAra jema zvAna tANe; sRSTinsaDANu che sara eNI pere, jaMgI-jogezvarA kaIka jANe. AvI vicAraNA vaDe rAgadveSanA bhAvAne la'khAvavA nahi paNa prabhu je kAMI kare che te mArA hitamAM ja che evA nizcaLa bhAva keLavaveA. jaDasvarUpI khAdya kriyAkalA| ke karuM zAstrajJAna-- A bannemAMthI koI paNa kharekhara paramArthane sAdhI zakatAM nathI. vivekapUrvakanA jIvana dvArA, satya paramAtmatattvanI upAsanA sAcA premasahita karIne, pApAcaraNarahita thavAnuM che; ane A kArya kare te ja sAcA vaiSNava che-bhakta che-saMta che. sAMpradAyika kriyAomAM ja dharma mAnave te prabhubhaktanuM lakSaNa nathI, paNa jIvanazuddhine anusaravuM e ja mukhya dharma che ema teonuM kahevuM che; yathA-- ( jhUlaNA chaMda ) (i) jyAM lagI AtamA tattva cInyA nahI, tyAM lagI sAdhanA sarva tUTI. ...e che purapaca sahu peTa bharavA taNA AtamAAma paribhrA na joyA; bhaNe narasaiyA te tattvaci'tana vinA, ratnacitAmaNi janma khAyA. For Personal & Private Use Only Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 (ii) kuLane tajaze ne harine bhajaze, bhaNe narasaiyA hire tene maLaze; bhakitamAga nI ArAdhanA saheze. sasAranuM maheNu re; bIjI vAta vahAze vahANu re. (rAga kharAja-tAla mALI) (iii) vaiSNavajana tA tene kahIe je pIDa parAI jANe re; paraduHkhe upakAra kare tAye mana abhimAna na ANe re... mAha mAyA vyApe nahIM jene, dRDha vairAgya jenAM manamAM re; rAmanAma-zuM tALI re lAgI, sakaLa tIratha tenA tanamAM re. lAbhI ne kapaTarahita che, kAma krodha nivAryA re; bhaNe narasaiMyA tenu darazana karatAM, kuLa eketara tAryA re. narasaiMyA eka mahAna kavi che, rasasraSTA che. chaMda laya-bhASAne jJAtA che, uttama sajjana ane bhakta che, krAntikArI vicAraka ane samartha upadezaka che; paraMtu AvA khahumukhI ane tejasvI vyaktitvanI niSpannatAnuM mukhya kAraNa jo ame kAMI paNa jANatA hAie te te che tenA prabhu pratyeno ananya, askhalita, Atyatika ane alaukika divyaprema. tenI prApti mATe ja e ApaNane preraNA karI jAya che : ( jhUlaNA chaM6) (1) sarasa guNu hira taNA je jane anusaryAM, te taNA sujaza tA jagata mele; narasayA 2'kane prIta prabhu-zuM ghaNI, avara vepAra nahIM bhajana tAle. (2) akaLa avinAzI e, tatha ja jAye kaLyA, aSaNadhanI mAMhe mahAleH narase yAcA svAmI saphaLa vyApI rahyo, premanA tatamAM sata Ave. (3) parapaNa paraharA, sAra hradaye dharA, UcarA sukha hari' athaLa vANI, naraseyA ! hari taNI bhakita bhUlIza nahi, bhakita vinA bIjuM pANI. ** For Personal & Private Use Only Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-zakonAM caritro 109 [11] prabhupremadIvAnI mIrAMbAI aneka sadIo vItI javA chatAM jenAM prabhupremanAM pado Aje paNa bhaktahadayanA tArane jhaNajhaNAvIne tenAmAM prabhubhaktine saMcAra kare che tevAM bhaktaziromaNi mIrAMbAInA nAmathI gujarAtarAjasthAnamAM kaye bhakta paricita nathI? ApaNA dezanAM teo eka mahAna bhakta kavayitrI thaI gayAM. jIvanaparicaya : mIrAMbAIne janma vi. saM. 1560mAM mAravADamAM meDatA pAse AvelA kuDakI gAmamAM thayela hatuM. temanA pitAzrInuM nAma ratanasiMha rAThoDa hatuM. bALapaNathI ja teo moTA bhAgane samaya kRSNabhaktimAM gALatAM. mAtra cAra varSanI vaye temaNe dhArmika vRtti keLavavA mAMDI hatI. eka vakhata temanA ghara AgaLathI varaghoDe pasAra thaI rahyo hate. vararAjAne suMdara rIte zaNagAryA hatA. bALavayanI mIrAMe vararAjAne joI bheLA bhAve pUchayuM, "huM bA, mAro vara keNu che " javAbamAM mAtAe aDadhuM majAkamAM ane aDadhuM bhaktibhAvathI kahyuM, "mArI vahAlI mIrAM, A bhagavAna zrIkRSNa e ja tAre vara che." tyArathI bALamIrAMe kRSNa bhagavAnanI mUrtine prema karavAnuM zarU karI dIdhuM. Adhunika ItihAsa pramANe, lagabhaga 13 varSanI vaye mIrAMbAInuM lagna mevADanA rANuM saMgrAmasiMhanA putra bhojarAja sAthe thayeluM. teo patnI tarIke atyaMta kartavyaniSTha hatAM. gRhakArya patAvIne teo kRSNabhaktimAM lIna rahetAM. pAMceka varSanA sAsaravAsa pachI bhejarAjanuM mRtyu thatAM teo vidhavA thayAM. mIrAM viSe evI aphavAo uDAvavAmAM AvatI ke teo atyaMta mukta rIte sAdhuo sAthe harephare che. mIrAne paNa sAdhuo pratye khUba AdarabhAva hatuM ane temane satsamAgama hiMmatapUrvaka karatAM ane eka rajapUtANInI adAthI kahetAH "puNyake mAraga cAlatAM, jhaka mAro saMsAra. Ama chatAM saMta tarIke mIrAMnI For Personal & Private Use Only Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 bhaktimAga nI ArAdhanA khyAti dUra dUra sudhI phelAtAM temanA diyara vikramArjite, mIrAMnI kasoTI karavA karaMDiyAmAM nAga mekalyA ke jheranA pyAlA mAkalyA. A badhI kasoTImAMthI paNa mIrAMkhAI pAra UtarI gayAM. paNu temanA kAkA vIramadeve temane vi. saM. 1591mAM meDatA khelAvI lIdhAM ane A rIte mIrAMe mevADa choDyuM. vi. saM. 155mAM kAkAnuM mRtyu thatAM mIrAMbAI pAtAnI khAlasakhI lalitA sAthe yAtrA karavA vRndAvana javA nIkaLyAM. tyAM prasiddha bhakta zrI jIvA gAsAMIe temane strI jANIne darzana ApavAnI nA kahI. AnA javAbamAM jyAre mIrAMbAie vRndAvanamAM ekamAtra zrIkRSNa ja puruSa che" evI paramArtha-vAta lakhI mAkalI tyAre zrIgeAsAMIjIne peAtAnI bhUlane pazcAttApa thayA ane pachI pAte ja mIrAMbAIne maLavA gayA ane prabhukIrtananA lAbha lIdhe. mIrAMe saMta tulasIdAsane paNa kuTuMbIjanA taraphathI thatI kanaDagata aMge eka patra lakhyA hatA, jenA uttara tulasIdAsajInI 'vinayapatrikA'mAM pragaTa thayelA jAke priya na rAma vaidehI taLiye tAhi kAti vairIsama, jaSi parama sanehI-- A padmathI ApelA. ddilhInA zahenazAha akakhara ane prasiddha saMgItakAra tAnasena paNa guptarUpe eka vakhata mIrAMkhAInAM bhajana sAMbhaLavA AvyA hatA ane temanI bhaktithI prasanna thayA hatA, tathA ratnane hAra mUrti samakSa bheTarUpe mUkayo hatA. prasiddha bhakta raidAsane mIrAMe guru mAnyAnuM kahevAya che, paraMtu A gurupaNuM pratyakSa na heAtAM parAkSa hAvAnI vadhAre saMbhAvanA lAge che. vi. saM. 1924mAM, cittoDathI hArIne temanA diyara udayasiMhe udayapura vasAvyuM. ahIM paNa duSkALa Adi aneka saMkaTonA temane sAmanA karavA paDayo tyAre temane peAtAnAM paramasaMta bhAbhI mIrAMkhAI yAda AvyAM. rANAe temane peAtAnA rAjyanI zAMti For Personal & Private Use Only Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahabhakatanAM sapi ane AbAdI mATe dvArakAthI pAchAM bolAvavA brAhANumaMDaLI ane kula-purohitane mokalyAM. mIrAMnuM saMta-hRdaya lekanuM duHkha sAMbhaLI dravI UThayuM. teo potAnA prabhunI rajA levA maMdiranA aMdaranA bhAgamAM gayAM, paraMtu maMdiramAMthI pAchAM bahAra AvyAM ja nahIM. leToe, teo prabhumAM samAI gayAM ema mAnI lIdhuM. mIrAMbAInA pado : mIrAMbAIe bhAratanA aneka prAMtamAM vihAra karyo hate. temanAM pado rAjasthAnI, gujarAtI, hiMdI ane vrajabhASAmAM maLI Ave che. temAMnA ghaNuM pada prakSipta paNa gaNavAmAM Ave che, eTale ke anyanAM racelAM temanA nAme caDhAvI devAmAM AvyAM che. mIrAM janmajAta kavayitrI che. temanI kavitAmAM rahelI vedhaka zaktinuM kAraNa e che ke tenuM kAvya te temanI aMtaraMga prema UrminuM sahajapaNe pravaheluM zabda-vAhana che. temAM prabhu-milanane talasATa che, sarasatA che, sAhajikatA che, virahIpaNuM che, dAsatvabhAva che, gurabhakti che ane AtyaMtika samarpaNatA hovAne lIdhe prasannatA paNa che. temAM rahelI geyatA ane layaba hatA tene kapriya ane lekagya banAve che. vartamAnakALamAM temanAM padene pracAra-prasAra karavAnuM mukhya zreya prasiddha baMgALI lekhaka zrI dilIpakumAra raoNyane phALe jAya che. dilhInA prasiddha "biralA maMdiramAM paNa mIrAMbAInAM zeDAM pade "saMtavANInA vibhAgamAM bhIMta para lakhavAmAM AvyAM che. have ApaNe mIrAMbAInAM thoDAM pade jaIe (1) ghaDI eka nahi AvaDe, tuma darasaNa bina mAya; tuma hai mere prANatha, ke su kavana heya... paMtha nihApha Dagara buhAraM, UbhI mAraga joya mIrAM ke prabhu! kaba milege ? tuma miliyAM sukha hoya. 1. rasto. For Personal & Private Use Only Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 bhakitamArganI ArAdhanA (2) sataguru okhada esI dIlhI, ruma ruma bhai cAInA sataguru jasA veda na keI pUche veda purAnA. (rAga tilaka kAmoda). (3) pAye jene rAmaratana dhana pAme. Teka vastu amelika dI mere sataguru kirapA kara a5nA. 1 janama janamakI pUMcha pAI, jagameM sabhI khevAyo. mArA kharace na khaTe vAko zera na laTa dina dina baDhata savAya, 3 satakI nAva chevaTiyA sataguru, bhavasAgara tara AyA. 4 mIrAM ke prabhu giridhara nAgara, harakha harakha jaza gAyo. 5. (rAga kAphI-tIna tAla) () rAmanAmasa pIja, manubhA rAma-nAma-rasa pIje. taja musada satasaMga baTha nita haricaracA suni lIje ! kAca koi mada lobha meha bahA cittase ja, mIrAM ke prabhu giradhara nAgara, tAhika raMga bhIje. AvAM AvA aneka pado jemaNe pitAnI AnaMda-umionI phalazrutirUpe ApaNane ApyAM, ane je dvArA sau sAdhakane pitAnI bhaktinI ArAdhanAmAM aneka prakAre preraNA maLe che tevA premamasta mIrAMbAIne aMjali ApatAM kavie sAcuM ja kahyuM che: "rAtI mAtI premakI, viSama bhagatikI meha, zama-amae mAtI rahe, dhana mIrAM sAha!" 1. oSadha, davA. 2. zAMti. For Personal & Private Use Only Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhAtanAM caritro 114 parama sa cAga ane ane unA ane jenA ApI gayA che sarInA [12] paramabhakta adhyAtmayogI zrIAnaMdaghanajI jJAna, bhakti ane yuganI ArAdhanA dvArA, aMtaramAM ja AnaMdane bhaMDAra bharyo che e jemaNe svAnubhava karyo hato, tevuM ja AtmAnaMdanirbhara jIvana jeo jIvyA hatA ane jenA phaLarUpe ApaNane uttama vIzI ane aneka adhyAtmapadanI prasAdI jeo ApI gayA che te, zrImad AnaMdaghanajI, sattaramI sadInA uttarArdhamAM ane aDhAramI sadInA prAraMbhamAM vidyamAna hatA tema vividha pramANe dvArA jANI zakAya che. temanI vIzI ane pada parathI ema anumAna karavAmAM AvyuM che ke teo gujarAtamAM janmyA ane viharyA hatA. jIvananI uttarAvasthAmAM teo mAravADamAM gayA hoya te saMbhavita che. teo zrImad yazavijayajI upAdhyAyanA samakAlIna hatA. dIkSA ane sAdhanA jJAna ane vairAgyanA ge temaNe tapAgacchIya munivara pAse dIkSA aMgIkAra karI hatI ane temanuM dIkSA nAma lAbhAnaMdajI hatuM. temanuM citta vairAgya ane adhyAtmathI raMgAyeluM hatuM ane hamezAM madhyastha daSTithI satyane nihALavAnI ane satyane Adara karavAnI temane tatparatA hatI. gacchabhedanI takarArethI alipta rahI te adhyAtmajJAna vaDe pitAnA AtmAnI zuddhi pratye lakSa ApatA hatA. teo sadaiva vicAratA hatA ke karmanI sAthe anAdi kALathI AtmAne saMga thayuM che te have kema ane kayA upAye vaDe saMsAramAMthI vahelA mukta thavAya? rAgadveSa ja saMsAranI abhivRddhinuM mULa kAraNa che ane AganA jJAnanuM phaLa cAritryanI apramattadazAe ArAdhanA karavI te ja che ema temaNe daDhapaNe mAnyuM hatuM ne tene jIvanamAM utAryuM hatuM. AjubAja sAdhuone zithilAcAra jeI nindAne sthAne temanA For Personal & Private Use Only Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitAbI zAlanA dilamAM vairAgya ane karuNAbhAva vRddhi pAmavA lAge. jema jema temanI jJAnadazA vadhatI gaI tema tema teo ghaNe kALa dhyAnamAM gALatA hatA. pUrvanA sAdhuonI peThe smazAna, vana, guphA ItyAdi sthAnamAM kAryotsarga karIne dhyAna karavAnI temanI abhilASA ane vRtti hatI. nispRhatA ane lokasaMgatyAga: eka kiMvadaMtI anusAra teozrI gujarAtanA keI zaheramAM paryuSaNanuM vyAkhyAna vAMcatA hatA. te zaheramAM e rivAja hatuM ke zeTha Ave pachI ja vyAkhyAna zarU thAya. sabhA bharAI gaI ane zrImade kalpasUtranuM vAcana zarU karyuM. keIe temane yAda ApI ke zeThanA AvyA pahelAM vAcana thaI zake nahi. AnaMdaghanajI cheDe samaya pATa para besI rahyA ne zeThane samAcAra kahevaDAvyA, paNa zeTha lAMbA samaya sudhI AvyA ja nahi. tethI temaNe vicAryuM ke A rIte zrAvakanA ziSTAcAranA baMdhanamAM rahI AgamathI viruddha paNe vartavuM e yaMgya nathI, tethI temaNe vyAkhyAna zarU karyuM. zeTha tarata ja AvyA ane pitAnA AvyA pahelAM vyAkhyAna AraMbhavA mATe gusse thayA. AnaMdaghanajIe kahyuM ke zrAvakenA AvA pratibaMdhathI AganI mahattA lepAya ane te rIte mAre sAdhudharma haNAya. A huM pasaMda karatA nathI. zeThe jyAre kahyuM ke mArA kahyA pramANe na vartAya te mArA upAzrayamAM rahI zakAze nahi. AnaMdaghanajIe tatkSaNa nirNaya karyo ke gRhasthane baMdhanamAM rahI dharma viruddha AcaraNa karavuM tenA karatAM gAmegAma vihAra kara ane dhyAna tathA sAdhudharmanI vividha kriyAonuM pAlana karavAmAM magna rahevuM, te ja zreyaskara che. guru samakSa temaNe pitAnI IcchA pradarzita karI ane gurue temanI gyatA tathA zAsa pratyenI daDha zraddhA joIne temane anujJA ApI ke je rIte tamArAmAM zuddha cAritryanI abhivRddhi thAya te pramANe AcaraNa kare' A pramANe gurunI AjJA maLavAthI mAtra Avazyaka For Personal & Private Use Only Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . 115 saMta-bhakatanAM caritra upakaraNe laIne teozrI gAmegAma vicAravA lAgyA. jJAna, tapa ane sAdhanAnA triveNIsaMgamathI AtmasvarUpa temanAmAM daDha thayuM hatuM ane te rIte ja teo viharatA hatA. temanuM sAdhu avasthAnuM nAma lAlAnaMdajI hatuM, paraMtu te AtmAnA AnaMdamAM masta rahetA hatA tethI lake temane AnaMdaghananA nAmathI oLakhatA hatA ane te nAmathI ja saMbodhatA hatA. girirAja AbunI guphAo tathA taLAjA, giranAra, IDara, tAraMgA vagere sthaLoe ekAntamAM rahIne dhyAna dharanAra AnaMdaghanajI jagatanuM ne pitAnA zarIranuM bhAna bhUlI jatA. aneka hiMsaka pazuo paNa temanI samIpa zAMta thaI jatAM. zrImad yazovijayajI paNa eka jagyAe jaNAve che te mujaba AnaMdaghanajInA sahavAsathI temane adhyAtmane raMga lAge. hate. AtmasvarUpamAM lIna rahenAra A mahAtmAnA mukhamAMthI je vANI nIkaLI che tenI geDI prasAdIne ApaNe AsvAda laIe. upadezane sAra : durgAnamAMthI mukta thanAra ja sudhyAnamAM sthira thaI zake che. temaNe 63 prakAranAM durgAne varNavyAM che. jene tyAga Avazyaka che. paramAtmAne, svAmI ke mitra je prakAre kalpIne temAM sthira thaIe te pahelAM potAnI pAtratA pratye lakSa ApavAnuM teozrI ApaNane sUcave che. bhagavAnanA cAkara ke mitra banI tenI sAthenI ekarUpatA prApta karavA yogya guNenA vikAsanI ane te khIlavavA keTalAka AtmabheganI taiyArI rAkhavI joIe. A mATe durgAnanuM svarUpa samajI tene manathI tyAga karI manane temAMthI mukta karavA upara teozrI bhAra mUke che. dhyAna karavAnI IcchAvALAe 63 durgAnene ahitakArI mAnI, manane zubhadhyAnamAM sthira karavAne mahAvaro rAkhe. zubhadhyAnamAM mana lAge te mATe durgAnanI sAthe kusaMgatine paNa tyAga karavAne teozrI bodha Ape che. ATaluM karatAM egya guNone vikAsa karI zakAya For Personal & Private Use Only Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 bhakitamArganI ArAdhanA che. adhyAtmajJAna AmAM madadarUpa bane che, ne dhIme dhIme paramAtmasvarUpamAM lIna thavAnI keDIe pragati karI zakAya che. AnaMdaghanajI ema mAnatA hatA ke manane vaza karavAthI mukti maLe che. zubhAzubha adhyavasAyenuM kAraNa mana che, ane A adhyavasAyenuM pariNAma karmabaMdhana che. manamAM uddabhavatA rAgAdi adhyavasAye je TaLe te AtmA paramAtmArUpa thAya. vaLI teo pratimApUjAne Avazyaka gaNatA hatA. teozrI kahetA ke sAkAranuM dhyAna karyA pachI nirAkAra dhyAnanI yegyatA Ave che. AtmAnA pariNAmanI caMcaLatAne teo bhaya gaNAvatA ane tene tyAga karI AtmAnA sthira pariNAma karavA te ja abhaya che, tema upadezatA. AnaMdaghanajIkRta vIzImAM tIrthakaranA guNenI stuti karavAmAM AvI che. A vIzInI racanA prabhubhaktinI AMtarika saravANIo phUTatAM thayelI che ane tethI te hadayaMgama bane che. prabhunI samakSa vividha rUpe kevI rIte stavanA karI zakAya te temAM batAveluM che. jema ke, prabhunI AgaLa pitAnA deSane prakaTa karI prabhunI kSamA yAcavI tene svadezaprakaTana-stavanA kahevAmAM Ave che. temanA kahelA upadeza vaDe prabhunI stuti karavI tene upadezastavanA kahevAya che. temanAM padomAM temanA AMtarika guNa vikAsanI ApaNane jhAMkhI thAya che. dA.ta., sAtamAM padamAM yegane anubhava varNavIne gajJAnane paricaya Ape che. AThamA padamAM sumati ItyAdi pAtra vaDe svAnubhavathI AtmajJAnane pragaTa vAcA ApI che. dazamA padamAM paNa AdhyAtmika pAtronA mAdhyamathI svAnubhavane zabdAMkti karela che. temane aMtima upadeza kharekhara mananIya che. meDatAmAM temanA nAmanI eka derI che te parathI anumAna thAya che ke temane dehotsarga meDatAmAM thayela hatuM. temanA upadezane sAra e For Personal & Private Use Only Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhakatonAM cari 117 hatuM ke "mehane chatI AtmAnI zuddhatA prApta karavI, e A jIvanane hetu che. sAdhuoe rAga, dveSa, nindA, ItyAdi doSone jItI anyane tene upadeza Ape. anaMta evA A saMsArane pAra pAmavA mATe vItarAgavANInuM zaraNa levuM, te ja sarvazreSTha mArga che. sarva prakAranA bhaya ane sarva prakAranA saMgane tyAga karIne paramAtmAnI bhaktimAM tanmaya banavuM joIe. zarIranA aNu para paNa mamatva rAkhavuM e ekSaprAptimAM vidana che. je jovAnuM che, je anubhavavAnuM che, te sahu AtmAmAM ja che. rAgazreSanA tyAgI evA tyAgIonI sevA karavAthI A doSane tyAga karavAnI kUMcI hAtha lAgaze. saMsAramAM zAntine mArga eka nivRtti ja che. vairAgyabhAvathI pitAnA AtmAnuM bhAvi nirmaLa karavA harahameza prayatnazIla rahevuM joIe. jyAM guNa hoya tyAMthI te guNa le. guNIne rAga dhAraNa karavo ane AtmAne zuddha guNamAM ramaNatA karavI. karmarUpa deSathI AkhI duniyA dezI che. emAMthI je doSarahita thavA prayatna kare che te ja kharo mumukSu che." upasaMhAraH A pramANe ApaNe joI zakIe chIe ke tucha matamatAMtarethI pAra zuddha AtmAnI sAdhanAnI temaNe je alakha jagAvI, tenuM pratibiMba temanI vANImAM paDe che. temanI anubhavavANImAM ejasa, prasannatA, prabhubhakti, krAntikArI AgamAnusArIpaNuM ane adhyAtmamastInAM ApaNane darzana thAya che. teonAM pade vividha rAga ane chaMdamAM gujarAta ane rAjasthAnamAM vizeSapaNe gavAya che ane aneka sAdhakone preraNuM Ape che. zrImadda yazovijayajI, zrImad jJAnasArajI, zrIjJAnavimaLasUri, zrImad rAjacandrajI, zrI AtmArAmajI mahArAja tathA zrImad buddhisAgarajI mahArAja vagere aneka mahAtmAoe teonA pratye je bahumAna tathA Adara-satkArane bhAva pradarzita karyo che te parathI temanI ucca adhyAtmadazAne saune khyAla For Personal & Private Use Only Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA AvI zake che. AvA AnaMdaghanajI mahArAja ApaNane saune bhaktinI sAcI ArAdhanAmAM vizeSapaNe preraka bane e ja abhyarthanA. # zAMtiH . [13] bhakta-kavizrI ghanatarAyajI aneka bhAvamaya bhajana, pUjA ane AdhyAtmika padonA racayitA tathA zAstronA padyAnuvAdakartA, adhyAtmakavivara saMta zrI ghAnatarAyajI, uttara bhAratamAM thayelA viziSTa pratibhAzALI hiMdI kAvyakAro ane lekhakomAM agatyanuM sthAna dharAve che. jIvanaparicaya temanA jIvana viSe thoDI ja mAhitI maLe che. temane janma vi. saM. 1733mAM AgrA mukAme thaye hatuM. temanA pitAzrInuM nAma zyAmadAsa hatuM. mAtra paMdara varSanI nAnI vaye temanAM lagna thaI gayAM hatAM. teone lAlajI nAme eka putra paNa thayuM hatuM. vi. saM. 1777mAM teoe sametazikharanI yAtrA paNa karI hatI. ghAnatarAyajInI kRtio: (1) temane dharma vilAsa' nAmane graMtha suprasiddha che. tenuM saMkalana teoe pite ja vi. saM. 1780mAM karela che. temAM 333 pada, aneka pUjApATha ane 45 viSaye upara kavitAo saMgRhIta karelI che. bhagavAna kaSabhadevanA. janmasamayanuM varNana atirecaka che. are mana bhaja bhaja dInadayALa, jAke nAma leta Ika khinameM, kaTe kaTi aghajAla, jevAM padamAM nAmasmaraNane mahimA sArI rIte pratipAdita karela che. upadezazatakamAM 121 padya che. kavie AtmasauMdaryane anubhava karI vAcaka samakSa evA surekha rUpamAM mUkyo che ke vAcaka saheje tenA sahabhAgI thaI zake. mAnavahRdayane svArthanI saMkucita suSTimAMthI UMce laI jaI lekakalyANanI bhAvabhUmi para sthita karI. kavie batAvyuM che ke mane vikAra A sAdhanathI nirmULa karI For Personal & Private Use Only Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sata-bhakatAnAM caritro 119 zakAya che. A uparAMta temaNe iSTadevane namaskAra, bhaktinI AvazyakatA, mithyAtva ane samyaktvanA mahimA, gRhavAsanuM duHkha, indriyAnuM dAsatva, naraka-nigodanuM duHkha, puNyapApanI mahattA, dharmanI upAdeyatA, jJAnIajJAnInuM ciMtana, AtmAnubhUtinuM vizeSapaNuM, zuddha AtmasvarUpa ane navatattva ityAdi viSayAnuM suMdara vivecana karyuM che. bhavasAgara pAra karavAnA kavie suMdara upAya atAvyA che : (savaiyA trevIsA) kADhukA sAca kare mana mUrakha, sAca kare chu hAtha na aDe, pUrava ka subhAsula saracita se nice apanA tala deha. tAhi nivAranakA balavanta, tihu~ jagamAhiM na kAu lasa he", tAte hi sAca tA samatA gahi, jyo' sukha hAI jinaMda kahe che". uparanA padathI kavie samatAnuM avala mana levA sUcavyuM che, ne kahyuM che ke samaSTi ja AtmasvarUpanA AsvAda mANI zake che. AgamavilAsa : A graMthamAM kavinAM 46 kAvyA che. tenuM saMkalana temanA mRtyu khAda karavAmAM AvyuM hatuM. A saMgrahamAM mahudhA saiddhAntika viSayAnI carcA hAvAthI tene 'AgamavilAsa' nAma ApavAmAM AvyuM che. bhedavajJAna ke AtmAnubhava : kavinI A eka ananya racanA che. temaNe AmAM jIvadravya ane pudgalAdi dravyAnuM vivecana kareluM che. kavine apratima zraddhA che ke AtmatattvarUpI ciMtAmaNi prApta karatAM sarasta icchAo pUrNa thaI jAya che. Atmatattva prApta thatAM viSayAmAMnA rasa naSTa thAya che : maiM eka zuddha jJAnI, nima La subhAva jJAtA, dRga sAta carata dhArI, thira cetanA hamArI, . ama cidAnanda pyArA, hama Avase" nihArA, uparokta kRtio uparAMta teozrIe dravyasaMgraha ane tattvasAra graMthAnA hiMddI bhASAmAM je bhAvAnuvAda karyo che te For Personal & Private Use Only Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 bhaktimArganI ArAdhanA uparathI temanI aMtaraMga AtmasAdhanAne, adhyAtmadaSTisaMpannatAne, kAvyanipuNatAne ane siddhAMtajJAnanA prabhutvane vAcakavargane saheje khyAla AvI jAya che. A sAthe jyAre temaNe racelI pUjA ane bhaktipadone sumeLa sAdhIe tyAre temanI samyagasAdhanA pratye ApaNe atyaMta AdarabhAva Upaje che. temanI thoDI adhyAtmaprasAdIne AsavAda laI A kathana ApaNe pUruM karIe (a) sadagurustutiH | (savaiyA ekatrIsA) kAsanA bele benA, je bele te sAta denA, dekha nAhI jainAtI rAgI dezI heI ke Asa dAsI jAne pAkha3 mAyA mithyA dUra nAeN, rAdhA himAhIM rAmai, sudhI draSTI joI ke. IndrI keI deze nahIM, A5 jAne ApA mAhIM. te pA mekha ThAMhIpa kama mila joI ke, ese sAdhu badau mAnI, hIyA vAcA kAyA ThAnI, jAta kIje Apa jJAnI bhama buddhi beI kaM. (1) janasajana-svarUpa | (savaiyA ekatrIsA) vidyAsI vivAda kare, dhanasa gumAna dhare, balaso laI lare mUDha AdhavyA. gyAna ura dhArata hai, dAnake sabhArata haM, para nivArata uM, tIna guna sAdha. paradukha dukhI, sukhI heta hai bhajanamAhiM, bhavaruci nahIM dina jAta hai arAdha: dehasatI dubale hai, manasetI ujale hai, sAMtibhAva bhare ghaTa, pa nA upAdhau. 1. sukha. 2. AMkho vaDe. 3. AzArUpI dAsI jenA caraNa dhue che. 4. subuddhi. 5. kSasthAna. For Personal & Private Use Only Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhakatanAM caritro (4) dhamaArAdhanAnuM phaLa | (sayA ekatrIsA) naka pasute nikAsa kare svaga mahiM vAsa, saMkaTako nAsa sivapadaka arUra hai. dukhiyAkI dukha hare, sukhiyAkau sukha kare vighana vikAsa mahAmaMgalaka mUra che. gaja siha bhAga jAya, Aga nAga ha palAya, rana rega dadhi baMdha sabe kaSTa cUra hai, ane dayAdhamakI prakAsa kaura Thaura che hu, tihuM leka tihuM kAla AnaMdakI pUra hai. (3) prakIrNa zikSAtmaka deharA : (1) cetana tuma to catura hai, kahA bhaye matihIna, se nara bhava pAyake, viSayanameM cita dIna, (2) narakI sabhA rUpa hai, rUpa sebha gunavAna gunakI sabhA gyAna teM, gyAna chimAta2 jAna. (3) bAlapane agyAna mati, jobana madakara lIna vRddhane kahe sithilatA, kaho dharama kaba kIna, (4) jese virSa suhAta che, temeM dharma sahAya so nihero paramArathI, sukha pA adhikAya, (5) eka kanaka aru kAminI, e dena diDha baMdha tyAge nice mekha hai, aura bAta saba baMdha. (1) samaratha prItama prabhu baDe, tina sevau mana lAya; iha para bhI Ina sama nahIM, manavAMchita sukhadAya, 1. udadhi-samudra. 2. kSamAthI. For Personal & Private Use Only Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 bhakitamAga nI ArAdhanA [ 14 ] parama tattvajJa zrImad rAjacandrajI vIsamI zatAbdImAM ApaNA dezamAM thayelA ucca koTinA saMtAnI pahelI harALamAM jeenuM sthAna che tevA, jJAna-bhaktivairAgyanI parama pavitra triveNInA saMgamarUpa zrImad rAjacandrajI eka viziSTa ane alaukika vyaktitvanA dhAraka mahApuruSa thaI gayA. jIvanaparicaya H teozrInA janma saurASTra pradezanA mArakhI tAlukAnA vavANiyA gAme vi. saM. 1924nA kArtika suda pUnamane divase thayA hatA; je divase bhagavAna saMbhavanAthanA ane zrImad hemacandrAcAryajIneA paNa janmadivasa Ave che. temanA pitAzrInuM nAma ravajIbhAI ane mAtAnuM nAma devAkhA hatuM. nAnapaNathI ja temanAmAM dAdA taraphathI vaiSNavadharmanA ane mAtA taraphathI jainadharmanA saMskAronuM siMcana thayuM hatuM. jAtismaraNajJAna : temanI buddhizakti ane smRti khALapaNathI ja khIlelI hatI ane eka ja vAra pATha karavAthI tenI smRtimAM te rahI jatA. sAta varSanI vaye vi. saM. 1931mAM, temanA eka svajana zrI amIcaMdajI sada MzathI mRtyu pAmyA. temanA agnisaMskAranA dazanathI zrImadjIne jAtismaraNujJAna thayuM hatuM ane krame karIne temanI jJAnazakti vizeSa khIlI hatI. ATha varSanI 'marathI tee kavitA banAvatA. dasa varSanI vayathI teoe jainadharmanAM pratikramaNAdi sUtrone avaleAkayAM hatAM ane temAM kahelI dayA ane maitrIthI tee khUba prabhAvita thayA hatA. A samaya daramyAna ucca kakSAnA svataMtra lekhA ane upayogI nibadhA lakhavAnI zakti temaNe saMpAdana karI lIdhI hatI. paMdara varSanI avasthA prApta karatA sudhImAM te temaNe potAnA adhyayana dvArA aneka viSayAnuM vizALa jJAna prApta karI lIdhuM hatuM. For Personal & Private Use Only Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sata-bhaktonAM caritro 123 avadhAnazakti : sALa varSanI vayathI temAM avadhAna karavAnI zakti pragaTI hatI ane 8, 12, 16, para ane chelle 100 avadhAna karIne zatAvadhAnI tarIkenI tenI khyAti samasta bhAratamAM vyApta thaI gaI hatI. paraMtu A zaktine AtmakalyANanI sAdhanAmAM vighnarUpa jANIne teoe tene tyAga karyAM hatA. DevI alaukika nispRhatA ! AvI tIvra smaraNazakti uparAMta teomAM atIndriya sparzazakti ane rasAsvAdazakti paNa pragaTI hatI jethI joyA vagara hAthathI ja sparza dvArA pustakane eLakhI letA ane rasAInA svAda cAkhyA vinA matAvI detA. vi. saM. 1944mAM tene gRhasthAzramamAM praveza thayeA hatA ane pachInAM be varSomAM tenuM aMtaramathana vadhatuM jatuM hatuM. A samaye tee prakAze cheH (dAharA) laghuvayathI adbhuta thayA, tattvajJAnanA badhA e ja sucave ema ke gati-Agati mAM zeAdha je saskAra thavA ghaTe, ati abhyAse kAMya; vinA parizrama te thayA, lavaza kA zI tyAMya ? (copAi) jahAM rAga ane vaLI dveSa, tahAM sadA mA kaleza, udAsInatAne jyAM vAsa, saphaLa duHkhanA che tyAM nAza. 'kuTuMbarUpI kAjaLanI koTaDInA vAsathI saMsAra vadhe che. game teTalI tenI sudhAraNA karaze| tApaNu ekAMtathI jeTalA saMsArakSaya thavAnA che, tene sAme hisso paNa te kAjaLagRhamAM rahevAthI thavAnA nathI.' vi. saM. 1947mAM teone zuddha AtmajJAnanA udaya thaye hatA. yathA - ogaNIsasene suDatAlIse; samakita zuddha prakAzyu re, zruta anubhava vadhatI dazA nija svarUpa avabhAsyuM' re..dhanya For Personal & Private Use Only Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 bhaktimArganI ArAdhanA ekAMtavAsa ane nivRtti pratye : vi. saM. 1947 pachIne kALa zrImadjInA jIvanamAM vadhatI jatI ekAMtasAdhanAne hatuM, jemAM 151 pachI te temanI nivRttikSetranI sAdhanA khUba ja vegavaMtI banI hatI. 1947mAM rALaja(khaMbhAta)mAM, 1951mAM haDamatiyA(saurASTra)mAM, 195ramAM kAviThA, vaDavA, rALaja, vavANiyA, merabI ane sAyalAmAM, 1954mAM maeNrabI tathA uttarasaMDAmAM, 1955mAM IDaranI AsapAsanAM jaMgala ane pahADomAM ane 1956mAM dharamapuramAM teozrI rahyA hatA. ahIM mukhyapaNe teo svAdhyAya, mauna, ciMtana-mananamAM pitAne samaya vitAvatA. vacce vacce jijJAsuo-mumukSuo-munione paNa temanA samAgamano lAbha maLate; paraMtu mukhyapaNe pitAne je apUrva avasara - bAhyAMtara nigraMthapada - pragaTa karavuM hatuM te pragaTAvavA mATe jANe ke A eka ghaniSTa taiyArI (Intensive Training Period)ne kALa temanA mATe yunika taiyArI 40 hatuM te pragaTa vi. saM. 156mAM teozrInuM zarIra svAthya bagaDavA lAgyuM hatuM. teoe sarvasaMga-parityAganI taiyArI karIne mAtAjI pAse tenI AjJA paNa mAgI lIdhI hatI, paraMtu zarIra dhIme dhIme vadhAre kRza thavA lAgyuM ane vi. saM. 157nA caitra vada pAcamane maMgaLavAranA divase bapore 2-00 vAgye teoe rAjakoTamAM A pArthiva zarIrane tyAga karI svargArohaNa karyuM. sAhityanirmANa ane jIvanakAryaH zrImad rAjacandra vartamAna kALanA eka yugapradhAna puruSa hatA. temanA jIvanamAM temanA pUrvabhavanI ArAdhanAnI spaSTa jhalaka maLI Ave che. jJAna, vairAgya, bhakti, ciMtanazIlatA, adbhuta smaraNazakti, janmajAta kavitva, apUrva upadezakapaNuM, lekakalyANanI bhAvanA, sarvadharmasamabhAva, viziSTa jainadharmAnurAga, vizva vAtsalya, siddhahasta lekhakapaNuM, pracura vidyAprema, vacanAtizaya, utkRSTa sAdhakapaNuM ItyAdi aneka saddaguNethI For Personal & Private Use Only Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 saMta-bhakatanAM caritro vibhUSita temanuM bahumukhI vyaktitva Aje paNa ghaNu mumukSuone preraNA Ape che. "zrIAtmasiddhizAstranAmanA 142 gAthAnA zAstramAM teoe gAgaramAM sAgara bharavAnI kahevatane caritArtha karI che. sAdhake mATe A zAstra khUba khUba upayogI che. saraLa gujarAtI bhASAmAM racAyeluM hovAthI tene sahelAIthI samajI zakAya che. temAM je rIte "cha pada' (AtmA che, nitya che, kartA che, joktA che, mekSa che, mekSane upAya che)nI siddhi karI che te uparathI temanI agAdha medhAvI pratibhAne khyAla sau keIne AvI zake che. mekSamALA" nAmanuM nAnuM zAstra tathA apUrva avasara" ane bIjA aneka kAvya dvArA temaNe ApaNane uttama AdhyAtmika sAhityane vArase Ape che. teoe sthApelA paramakRta-prabhAvaka maMDaLa taraphathI pUrvAcAryonAM lakhelAM aneka zAstro pragaTa thayAM che. pazcima bhAratamAM mULa saMghanA uttama sAhityane prakAzamAM lAvavAnuM mukhya zreya A saMsthAne phALe jAya che. teonA sAnnidhyane pAmIne zrImadda laghurAjasvAmI, saujanyamUti zrI saubhAgyabhAI, prajJAvaMta zrI aMbAlAlabhAI tathA satyAbhilASI zrI jUThAbhAI pramukha aneka sAdhaka AtmAoe pitAnuM zreya. sAdhyuM hatuM. mahAtmA gAMdhIjI para temane atyaMta prabhAva paDyo hate ane satya, ahiMsA ane brahmacaryane bedha temaNe zrImadjI pAsethI meLavyuM hatuM. temanA smArakarUpe nAnImeTI cALIseka saMsthAo bhAratamAM vidyamAna che paNa te madhye agAsa, vaDavA, vavANiyA, hampI, devalAlI, merabI, ghATakopara ane amadAvAdanI saMsthAo mukhya che. AvA laukika ane lakattara guNethI alaMkRta A mahApuruSane sAcI aMjali tyAre ja ApI kahevAya ke jyAre temanA jIvanamAMthI rUDI rUDI vastuone vivekapUrvaka grahaNa karI ApaNuM jIvanane ApaNe sadAcArI, pavitra, prajJAsaMpanna ane sAdhanAmaya, banAvIe. tathAstu. ke zAMtiH For Personal & Private Use Only Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . pUeIgara 2 mAtA paNa 12 bhaktiyAganI ArAdhanA [15] bhakta-kavizrI nAnacandrajI mahArAja sarva jIve sAthe maitrIbhAva, janmajAta kavitva, sumadhura svarasahita bhaktigItanuM prastutIkaraNa, sahaja-parepakAravRtti ane sarvadharmasamabhAva Adi viziSTa guNenI saurabhathI pazcima bhAratamAM pAMca dAyakAothI paNa adhika samaya sudhI dharmajAgRtine saMdeza ApanAra zrInAnacandrajI mahArAja vartamAna zatAbdInA eka mahAna bhakta-saMta thaI gayA. jIvanaparicaya: pU. mahArAjazrIne janma saurASTranA sAyalA gAmamAM vi. saM. 1933nA mAgazara suda ekamane guruvAranA reja thayuM hatuM. pitA pAnAcaMdabhAI ane mAtA raLiyAtabAInuM kuTuMba khAnadAna, udAra ane saMskArI gaNAtuM. bALapaNanuM nAma nAgarabhAI hatuM. nAnI uMmaramAM mAtApitAnI chatrachAyAne viyAga thavAthI bhAI-bhAbhI sAthe rahevAnuM thayuM paraMtu bhAIne paNa dehavilaya thaye. nAgarabhAIne vairAgyabhAvanI utpattinuM nimitta maLI gayuM. vi. saMvata 1957mAM teoe pU. zrI devacandrajI mahArAja pAse karachanA aMjAra gAmamAM dIkSA lIdhI. lIMbaDInA ATha varSanA sthiravAsa sahita zeDAM varSomAM ja pitAnI AgavI buddhipratibhAthI teoe saMskRta, prAkRta, vyAkaraNa ane bIjA paNa aneka zAstronuM adhyayana karI lIdhuM hatuM. saurASTra-kacchamAM thoDA cAturmAsa karIne, gurudevanI sevAmAM rahyA ane temane dehavilaya thaye tyAra pachI teoe saMghanA AgrahathI muMbaI bhaNI prayANa karyuM. ahIM ghATakoparamAM teonAM kula traNa mAsAM thayAM, jethI sthAnika jaina samAjamAM khUba pramANamAM dhArmika ane sAmAjika jAgRti AvI. Ama chatAM mukhyapaNe teonAM vihArasthaLe saurASTra ane kacchamAM rahyAM, jyAM na For Personal & Private Use Only Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhakatanAM cAritro 127 jaina-jainetara janatAmAM temaNe sadAcAra, nirbasanatA ane prArthanAnA saMskAra reDayA. ekaMdare 64 varSanuM dIrgha saMyamI jIvana vitAvI, vi. saM. 2021nA mAgazara vada ne divase, sAyalA mukAme teoe mahAprayANa karyuM. sAhityasarjana ane jIvanakArya janmathI ja suMdara kAvya banAvavAnI zakti ane prArthanAne viziSTa abhyAsa hovAne lIdhe teoe dharma-ArAdhanAne lagatAM saMkhyAbaMdha (lagabhaga 400) suMdara, geya padonI vividha chaMdamAM racanA karI che, je prArthanAmaMdira', ane "subedhasaMgIta mALA" (bhAga 1-2-3)mAM prasiddha thayAM che. A uparAMta teoe lakhelAM saMpAdita karelAM "saMskRtakAvyAnaMda bhAga 1-2-3 tathA "mAnavatAnuM mIThuM jagata graMtha paNa prakAzita thayA che. teonI sAhityaprasAdIne ceDe rasAsvAda nIce rajU karela che. (a) kAvyaprasAdI: prAthanA (harigIta athavA bharavAnI Dhaba) he nAtha ! graha ame hAtha rahIne sAthe mArga batAvaje, nava bhUlIe kadI kaSTamAM paNa paDa eha paDhAvo; prabhu, asata AcaratAM gaNuM nijabALa satya suNAvaje, anyAya pA5 adharma na game varUpa e samajAvaje. bagaDe na buddhi kaTila kAryo bAdha eha batAvaje, vibhu! jANavAnuM ajaba rIte jarUra jarUra jaNAvaje sahu dUSita vyavahAra thakI dInabaMdhu dUra rakhAvaje, che yAcanA ama kara thakI sakAca nitya karAvaje. 2 prabhu ! satya nyAya-dayA-vinaya-jaLa hadayamAM varasAvaje, badanAma kAma harAma thAya ne eha Teka rakhAva, he devanA paNa deva ! ama ura prema para vahAvaje, pApAcaraNanI pA5vRtti he dayALa! haThAvo, 3 For Personal & Private Use Only Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 bhakitamArganI ArAdhanA sukha-saMpa-sajajanatAnevinayacaza rasa adhika vistAra, sevA dharamanA zekha ama aNu aNu vize ubharAvo zubha "saMtaziSya sadhAya che e viveka vadhAra, AnaMda-maMgaLa A5vAnI arajane avadhAraze. 4 - guru mahArAjane vinato (rAgadeza. Dhaba-vimaLA nava karazo ucATa) guru mukta thavAne apUva mArga batAvo re; batAvI gupta rahasya, nahi jANela jaNAvo re, Teka gaMDu banI bahu kALa gumAvyo, athaDAmaNane pAra na AvyuM; lAyakAta guru nAlAyakAmAM lAvo re. guru. 1 timira tamAma sthaLa chavAyu, hita-ahita jarA na jaNAyuM; adhakAramAM prakAzane pragaTAvajo re. guru0 2 dadanA che aneka deze, jaDatA sAmuM kadI nava leze vizALa daSTi karIne amI varasAvaje re. guru. 3 Udave sthAna zubhavRtti caDe che, aneka vidane AvI naDe che; A agavaDanI sarasa davA samajAvaje re, guru. 4 alaga rahe akaLAmaNa mArI, nibaLatA rahe sadAya nyArI dayA karI guru evI cAMpa dabAvo re. guru. 5 aMjana netre ajaba lagAve, satya rahasya mane samajAve; zaMkA karI Upaje nahi ema zamAvaje re. guru. 6 janama-maraNa jAye guru mArA, nIkaLIne de rahe nyArA saMtaziSyane evuM svarUpa samajAvaje re. guru. 7 viralA (rAga-pIlu athavA AzA) Atama darazana viralA pAve, divya prema viralA pragaTAve. Teka e mAraga samaje jana viralA, viralAne emAM rasa Ave. Atama sadagurusaMga kare keI viralA, amRtaphA keI viralA khAve. Ama aMtaramAM jAge jana virahA, kadane viralA haThAve. Atama tajavAnuM tyAge keI viralA, jJAnanadImAM viralA nahAve, Atama Atama ramaNa kare keIviralA, amarabuddhi viralA ajamAve. sAtama samaje AtmasamA sahu viralA, dayAna prabhunuM viralA dAve. Ama apIde prabhu arthe virahA, "saMtaziSya' viralA samajAve. Atama For Personal & Private Use Only Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAkatAnAM pAritro () adhyAtmabodha (1) jIvana ane dhana vivekapUrvakanI vicAraNA mANasa. nA jIvana mATe paisA che, paisA mATe mANasanuM jIvana nathI. jagatamAM dekhAtuM badhuM sauMdarya AtmAne lIdhe che. zarIra ane AbhUSaNanI kiMmata AtmAne lIdhe che. AtmAnuM aniSTa karI jaDa kamI pAchaLa doDanAra pAgala che, mUrkha che. hadayamAM mANasAInA dIvA pragaTAvo ane paramAtmAnA smaraNathI te pavitra sthaLe theDIvAra virAma letAM zIkhaje.phakta piTa bharavA mATe rAtadivasa vyavasAyamAM vANInA belanI mAphaka joDAvuM ane prajA vadhAravI, tenA mATe ciMtAo sevavI, tenA para aneka viTaMbaNuo veThavI ane chevaTe kazuM Atmadhana meLavyA vinA badhuM choDIne cAlyA javuM e zuM barAbara che? jIvana zA mATe? AvyA zA mATe? kyAMthI AvyA? pAchA kayAM javAnuM? sAthe zuM zuM AvavAnuM? ApaNe kezu? zuM karIe chIe? A badhA AtmA saMbaMdhI vicAre navarAza maLe karatA raheze. haMmezA satsaMga, saduvAcana karatA rahevuM. tamAruM zreya temAM che. bAkI te A badhAM daye eka vakhata nakAmAM thavAnAM che. truTio te mAnavamAtramAM heya paNa zreyAthIe guNagrAhaka thavuM. tamArA gharamAM saune prabhusmaraNanuM kaheze. (2) satsaMga, sahavAcana ane saguNa dvArA prabhumaya jIvana prabhu sanmukha thavAne prayAsa satata rAkhe. e ja upaga, e ja ciMtana, e ja laganI, evAM ja vAcane, e ja saMga e badhAM nimitto madadagAra thAya che. vAcanathI vadhu vakhata ciMtanamAM gALave. Asakti ghaTe, sevAbhAva vadhe, vANI-vicAra para saMyama rakhAya te vAta lakSamAM rAkhaze. dayA, prema, sevA, bhaktinA raNe pragaTAvavA mATe tamane maLelA badhA pega sArA che mATe bhAvene vikAsa thAya e khUba lakSamAM rAkhaze. For Personal & Private Use Only Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. bhakitamAgI AsanA ' (3) svarUpanA jJAnathI mRtyu para vijaya: jIvanane vikAsa e ja jIvananuM rahasya che. vikAsane upAya saddavicAra, sadAcAra e saddavicAranuM pariNAma. samaya, zakti, sAdhana ane samajaNane durupayeAga na thAya tevI kALajI te paNa saddavicArathI udbhave che. mRtazIla padArthanA ati ane haMmezanA paricayathI AtmA paNa mRtazIla je pAmara ane bhayagrasta banyuM che. AtmA, paranA adhyAse kSaNe kSaNe marI rahyo che, ke je svabhAve jotAM amara avinAzI che. pitAnA bhAnamAM AvanAra mRtyune jItI zake che. (4) sAdhanAmArga: daSTi bhakti: nAmasmaraNa sAdhanAne amUlya samaya ane amUlAM sAdhanene sadupayoga karavA, aMtaradaSTi prayatnapUrvaka pragaTAvavA ane dhyeyane vaLagI rahevA khUba jAgRti rAkhaze. khUba lakSapUrvaka bhAva pratikramaNa karIne, hRdaya zuddha karI paramAtmAnuM smaraNa karatAM karatAM, temanuM nAmeccAraNa karatAM karatAM zayana karaze. paramAtmAnA nAmasmaraNamAM amegha zakti che, ajaba tAkAta che, mAtra zarata e che ke e pratye zraddhA, ekAgratA ane prema joIe. badhAmAM atUTa saMpa, aikya jaLavAI rahe evAM madhura, mIThAM, premALa, nibhI vartana rAkhaze. upayogI abhyAsanI, anubhavanI, prasaMganI noMdha rAkhatA raheze. tamArAmAM bharela AnaMda-premanA pravAhanI moja mANatA raheze. kadIye nirutsAhI, nirAzAvAdI, hitavIrya, butaprabha na thaze. sadAya AnaMdamAM, prasannacitta raho e ja bhalAmaNa che. (5) vakatAonA jIvanamAM anubhavazunyatA svAnubhava karavAnI te ApaNA samAjamAM prathA ja nAbUda thaI gaI che. vyAkhyAnamAM je kahevAya che te vAMceluM, gekheluM, sAMbhaLeluM ane ekaThuM kareluM ja meTe bhAge hoya che. anubhavane arthe sAdhanA karavAnI Teva ja naSTa thaI gaI che. kharI rIte pitAnI jAtane zodhI, enI zuddhi mATe satata prayatna karanAra ja kAMI meLavI For Personal & Private Use Only Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMta-bhakatonAM caritro zake ane meLave te kAMIka ApI zake. keIne kriyAnuM, keIne AcAranuM, keIne zAstro bhaNavAnuM te kaIne vaktA tarIkenuM gumAna vRddhi pAmatuM hoya che. jene nAza kara ghaTe te ja vRddhi pAme, chatAM e tarapha lakSa ja nathI! upasaMhAra dharmapracAra, samAja sudhAraNA ane sAdhusaMgaThanamAM paNa teoe amUlya phALo Ape che. temanA mukhya ziSyomAM muni zrI cunIlAlajI ane muni zrI saMtabAlajI che. vaLI, bhinna bhinna sthaLomAM temaNe pAThazALAo, pustakAlaye, upAzraye ane auSadhAlayanI sthApanA mATe preraNA karI che, jemAM lIMbaDInuM samRddha ane suvyavasthita zrI devacaMdrajI pustakAlaya, borIvalInI janarala hospiTala tathA zrI sarvodaya udyoga maMdira, ane amadAvAda tathA lIMbaDInAM jaina vidyAthIgRha, sAyalAnuM pustakAlaya, davAkhAnuM ane pAThazALA vagere mukhya che. Ama, samAja ane saMghane pitAnI AgavI pratibhAthI viziSTapaNe upakAra karanAra, sva-para-kalyANarata zrI nAnacandrajI mahArAja gujarAtanA eka mahAna sAdhaka-saMta ane prasiddha kIrtanakAra thaI gayA. For Personal & Private Use Only Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIje khaMDapreraNAtmaka pado-dhULa-bhayLo For Personal & Private Use Only Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja majaE-bhUSA- paE-saMcara paMca maMgaLapadane namaskAra zrI paramArane nama = | 2) no siddhA / (3) Namo AiriyANaM zrI sa namaH | = | (4) mo jyAdi | (1) no sTopa savvasAhULa (1) dehasahita paramAtmAne namaskAra he! (2) deharahita paramAtmAne namaskAra he! (3) AcArapradhAna muni mahArAjene namaskAra he ! (4) jJAnapradhAna muni mahArAjane namaskAra he ! (5) vizvanA samasta ArAdhaka muni mahArAjene namaskAra he! (saviyA ekatrIsA) vizvakI vibhUti vinazvara vicAri jina, deha geha saneha tyAgI tapa dhArA hai, dhArAdhara sama pApapuMjake prabhaMjana hai, karama karindake mUgindra banI mArA hai. kAma-krodha, meha-mada, lebha-kSobha, mAna-chala, sakala upAdhike samAdhise viDArA hai. pAya baMdha kevala, sudhi diye jaga jana, ese jinadevake name name hamArA hai. (2) (chappaya) acala dhAma vizrAma, nAma nice pada maMDita, yathAjAta parakAza, khAsa jahaM sadA akhaMDita For Personal & Private Use Only Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA bhAsahi lekAleka, cheka sukha sahaja virAjahiM, praNamahi Apu sahAya, sarvaguNamaMdira chAjahi; Iha vidhi anaMta jiya siddhamahi, jJAnaprAna vilasaMta nita; tina tina trikAla vaMdata "bhavikI, bhAvasahita nita ekacitta. (3). (harigIta) paripUrNa paMcAgAramAM, vaLI dhIra guNa gaMbhIra che; paMcendri-gajanA darpa-dalane dakSa zrI AcArya che. (4) ratnatraye saMyukta ne niHkAMkSabhAvathI yukta che, jinAvarakathita arthopadeze zUra zrI vijhAya che. (5) nigraMtha che, nirmoha che, vyApArathI pravimukta che, cahavidha ArAdhana viSe nityAnurakta zrI sAdhu che. kA namaskAra mahAmaMtrano mahimA (sayA ekatrIsA) mahAmaMtra yahe sAra, paMca parma namaskAra, bhaujala utAre pAra, bhavya AdhAra hai, vikvaka vinAza kare, pApakarma nAza kare, Atama prakAza karai pUravake sAra hai, dukha cakacUra kare, durjanake dUra kare, sukha bharapUra kara, parama udAra hai, tihuM leka tArake, Atama sudhAranake, jJAna visatAranake, yahai namaskAra hai. For Personal & Private Use Only Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana-dhUna-pada-sa thaya [1] vairAgyapreraka padA (1) ( rAga khelAvala ) dharIrI... (2) jiya jAne merI saphala suta vanitA dhana yauvana mAtA, garbhataNI vedana visarIrI.-jiya jAne supanA rAja sAca karI mAnata, rAcata chAMDhu gagana khadarIrI, AI acAnaka kAla tApacI, gahegA jayuM nAhara1 bakarIrI.-jiya jAne atiddhi aceta kahyu cetata nAMhi, pakarI Teka hArila lakarIrI,2 AnaMdadhana hIrA jana chAMDI, nara mehyo mAyA kakarIrI.-jiya jAne. (2) (rAga manajArA, tAla tritAla) do dinakA jagameM melA, sakha calA calIkA khelA aa Teka DA koI calA gayA koI jAve, koI gaThaDI mAMdha sidhAvejI, koI khaDA taiyAra akelA. // 1 kara pApa kapaTa chala mAyA, dhana lAkha karoDa kamAyAjI, saoNMga cale na eka adhelA. 525 suta nAra mAta pitu bhAi, keAI aMta sahAyaka nAhIMjI, ko' bhare pApakA ThelA. 430 // 3 // yaha nazvara sakha saMsArA, kara bhajana IMzakA pyArAjI; brahmAnaMda kahe suna celA. // 4 // (3) ( gajhala ) khalaka sakha rainakA sapanA, samaja mana koI nahIM apanA, kaThaNa huM lAbhakI dhArA, mahuta saba jAta saMsArA.-khalaka, 1. hiMsaka pazu. 2. hArila pa`khI lAkaDI pakaDI lIdhA pachI cheADatuM nathI tema, For Personal & Private Use Only Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 bhakitamArganI ArAdhanA ghaDA je narakA phUTA, pattA je DArase TUTA, esI nara jAna jiMdagAnI, samaja mana ceta abhimAnI -khalaka, bhUle mata dekha tana gerA, jagatameM jIvana therA, to mada lebha caturAI, raho niHzaMka jagamAMhIM.-khalaka kuTuMba parivAra suta dArA, usI dina hai gayA nyArA, nila jaba prAna jAvega, koI nahIM kAma AvegA.-khalaka, sadA mata jAne yaha dehA, lagAve rAmase nehA, kaTerI jamakI taba phAMsI, kahe kabIra avinAzI--khalaka, (rAga kApha, tritAla) re mana ! mUrakha janama gavAye. Teka kari abhimAna viSayarasa rAo, zyAma sarana nahi Aye-re mana! yaha saMsAra phUla semarake, sundara dekhi bhulAye, cAkhana lAge rUI gaI uDI, hAtha kachu nahiM Ave.-re mana ! kahA bhaye abake mana saro, pahile nAhiM kamAye, kahata 'sUra' bhagavaMta bhajana bina, sira dhunidhuni pachitAye.-re mana! (bhajanatAla kavAlI) aba te choDa jagatakI lAlasA re sumaro sarjanahAra-reka bAlApana khelanameM ye, jobana mohyo nAra, bUDhApana tana jarjara have, mana tRSNA vistAra-aba tela palapala chinachina umarA jAve, jese aMjalidhAra, gayA vakhata phira hAtha na Ave, kIje jatana hajAra-aba terA mAtapitA nArI suta bAMdhava, svArathakA vyavahAra, aMtakAla kaI saMga na jAve, manameM dekha vicAra-aba terA For Personal & Private Use Only Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAjapana-pada saMjaya 139 svapna samAna jagatakI racanA, jUThA saba saMsAra, brahmAnaMda bhajana kara harikA, pAve mekSa duvAra-aba te jUThI jhAkaLanI picheDI manavAjI mArA zIda re jANIne tame oDhI ?...manavAjI (2) seDa re tANane manavA sUvA jyAM jaze tyAM te zvAsane sejAre jAze UDImanavAjI baLatA bapera kerAM, arAMparAM jhAMjhavAmAM tarasyA hAMphe re deDI deDI... mananA maragalAne pAchA re vALa vIrA sAcA saravariye ghone jeDI...manavAjI sAcA dekhAya te te kAcA manavAjI mArA jUThAM re jAgartinAM matI zamaNAne kyAre mere sAcAM metI megarAjI cUna cUnI leje ene getI....manavAjI evuM re oDhe manavA evuM re pi manavA sthira re dIvAnI jema jAti, ughADI AMkhe vIrA evA ja UMghavA ke, - keI nA zake ? suratA teDI....manavAjI . [2] prabhubhaktinAM pado (rAga mizra pIluM-tAla dIpacaMdI) bhakti karatAM chUTe mArA prANa prabhu evuM mAguM chuM, rahe caraNa kamaLamAM dhyAna prabhu evuM mAguM . For Personal & Private Use Only Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA tAruM mukhaDuM prabhujI huM joyA karuM, rAta dahADe bhajana tArAM belyA karuM, rahe aMta samaya tAruM dhyAna prabhu evuM mAguM chuM. mArI AzA nirAzA karaje nahi, mArA avaguNa haiyAmAM dharaje nahi, zvAse zvAse rahe tAruM nAma prabhu evuM mAguM chuM. mArAM pApa ne tApa zamAvI deje, tArA bhaktone zaraNamAM rAkhI leje, AvI deje darazana dAna prabhu evuM mAguM chuM. (gajhala) tumhAre darza bina svAmI, mujhe nahi cena paDatI hai, chabI gherAga terI sAmane, Akhake phiratI hai. (Teka) nirAbhUSaNa vigata dUSaNa, parama Asana madhura bhASaNa najara tene kI nAsA kI, anI para se gujaratI hai. 1 nahIM karmo kA Dara hamake, ki jaba laga dhyAna caraNana meM tere darzana se sunate hai, karama rekhA badalatI hai, 2 mile gara svarga kI sampatti, acazmA kaunasA isa meM, tumha je nayana bhara dekhe, gatI duragati kI TaratI hai. 3 hajAre mUrtimAM hamane bahutasI, jagata meM dekhI, zAMta mUrata tumhArIsI, nahIM najare meM caDhatI hai. 4 jagata siratAja he jinarAja, "sevaka ke daraza dIje; tumhArA kayA bigaDatA hai, merI bigaDI sudharatI hai. 5 (rAga mizra jhiMjhaTI-tAla karavA) parama kRpALu dIna dayALu, jIvananA AdhAra prabhujI, sacarAcara jagadIzvara Izvara, ghaTaghaTamAM vasanAra. prabhujI. 1 For Personal & Private Use Only Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajanadhana-pada sacaya Urmio zubha jAge mArI, bhramaNuo sahu bhAge mArI; mAyAnuM A jhera utAre, amRtanA siMcanAra. prabhujI. 2 aMdhAruM aMtara oraDIe, pala palamAMhI pApe paDIe; bhaktinI jyoti pragaTAve, prakAzanA karanAra. prabhujI. 3 jogIzvara nA jANe bhede, guNalA gAtAM thAke vede; pAmara kayAMthI jANe punita, guNagaNanA bhaMDAra. prabhujI. 4 (10) (rAga yamanakyANu-tAla karavA) sahajAmasvarUpa, TALe bhavakUpa, akhila anupama bahunAmI; prabhu niSkAmI, aMtarajAmI, avicaLadhAmI he svAmI ! jaya jaya jinendra, akhila ajendra, jaya jinacandra he devA; huM zaraNa tamAre, A dvAre, caDha hAre kazuM sevA; sukhazAMtidAtA, prabhu prakhyAtA, dilanA dAtA he svAmI. sahajA01 jaya maMgalakArI, bahu upakArI, Aza tamArI dila dharIe abhayapada cahuM chuM, karagarI kahuM chuM, zaraNe rahuM chuM stuti karIe A lakSacorAsI, khANa ja khAsI, jauM chuM trAsI he svAmI. | sahajA2 nava je kadApi, deze tathApi, kumati kApI he bhrAtA; muktipada dAtA, pramukha manAtA, sanmati dAtA he trAtA; kRtie nava jeze, atizaya doSe, saghaLA kheza svAmI. sahajA03 huM pAmara prANInuM duHkha jANI, aMtara ANane tAre ghara dhaMdhAdhANI, zira laI tANI, bhaTakyo khANa bhava khAre. mane raste caDAve, kadI na DagAve, citta rakhAve duHkha vAmI. sahaja 4 For Personal & Private Use Only Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14ra bhakitamArganI ArAdhanA uttama gati Ape, sadudharma sthApe, kilivaSa kApa hAtha grahI; prakAze pratApe, akhila amApa, bhavaduHkha kApe nAtha sahI; avanImAM tamAre, sauthI sAre, je zubha dhAre sukhadhAmI sahaja05 (11) (rAga tilaka kAmada, tIna tAla) pAye jI maine rAma ratana dhana pAye. vastu amelika dI mere sataguru, kirapA kara apanA. pAchaLa janama janamakI pUMjI pAI, jagame sabhI khovAya. pAcho kharacena khUTe vAko cAra na lUTe, dina dina baDhata savA. pAjI satakI nAva, khevaTiyA sataguru, bhavasAgara tara Aye. pAyajI mIrAMke prabhu giridhara nAgara, harakha harakha jasa gAve. pAyajI 12) (rAga dhanAzrI) tArAM darzana mAtrathI deva, jamaNuM bhAgI re meM te leka lAjanI kuTeva, sarave tyAgI re. (1) sahajAtmanuM nirakhI svarUpa, Thare che neNuM re rUDAM lAge che rasakUpa, vahAlAM tArAM veNa re (2) meM te prIti karI prabhu sAtha, bIjethI teDI re have zrI sadguru saMgAtha, banI che jeDI re (3) meM te pariharyA paTa ATha, nathI kAMI chAne re meM te metye sarva ucATa, mAne ke na mAne che (4) meM te hRdaya raDAvI leka, rAkhyA hatA rAjI re have ema na banaze pheka, badalI gaI bAjI re (5) teDe dAsanI Azane pAza, pUra AzA re mane te tamArA sukharAza, che daDha vizvAsA re (6) For Personal & Private Use Only Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -bhajana-dhUna-pada-saMcaya joI hRdayanetra vanakSetra, padhAre prIte re tArA ratnatrayanI sAtha, rahe rasa rIte re (7) (13) (rAga sAraMga) hama magana bhaye prabhu dhyAname. Teka visara gaI duvidhA tana manakI, acira suta guNa gAnameM. 1 hari hara brahma puraMdarakI riddha, Avata nahi koI mAna cidAnaMdakI meja macI hai, samatA rasake pAnameM hama itane dina tuM nahi pichA, mere janama gamA ajaname aba te adhikArI che ke, prabhu guNa akhaya khajAnameM hama, gaI dInatA saba hi hamArI, prabhu ! tuja samakita dAna prabhu guNa anubhava ke rasa Age, Avata nahi ke mAnameM hama, jinahi pAyA hinahi chipAyA, na kahe keI ke kAnameM tAlI lAgI jaba anubhavakI, taba jAne keI sAnameM hama, prabhu guNa anubhava caMdrahAsa jaya, se te na rahe nAnameM vAcaka yaza kahe meha mahA ari, jisa liye hai medAnameM. hama (14) arihaMta name bhagavaMta name, paramezvara zrI jinarAja name prathama jinezvara preme khita, sIdhyAM saghaLAM kAja me. a. 1 prabhu pAraMgata parama mahodaya, avinAzI akalaMka name ajaraamara adbhuta atizaya nidhi, pravacanajaladhi mayaMkaname.a02 tiyaNa bhaviyaNa jana mana vaMchiya, pUraNa devarasAlA name laLI laLI pAya namuM huM bhAve, kara joDIne trikALa name. a0 3 siddha buddha tuM jagajana sajajana, nayanAnaMdana deva name sakala surAsura naravara nAyaka, sAre ahoniza seva namo. a. 4 1. caMdra. 2. devata, kalpataru. For Personal & Private Use Only Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 bhaktisAganI ArAdhanA tuM tIrthaMkara sukhakara sAhiba, tuM niSkAraNu baMdhu namA; zaraNAgata bhavine hitavatsala, tuMddhi kRpArasa siMdhu name. a0 5 kevaLajJAnAdaze darzita, leAkAleAka svabhAva name; nAzita sakala kala'ka kaluSapaNa, durita upadrava bhAva name. a0 6 jagaciMtAmaNi jagadguru, jagahitakAraka jagajananAtha name; dhAra apAra maheAdhi tAraNu, tuM zivapuranA sAtha name. a0 7azaraNu zaraNu nIrAga niraMjana, nirupAdhika jagadIza namA; Adha kriyA anupama dAnezvara, jJAnavimaLa sUrIza namA. a0 8 (21) (harigIta) tuma taraNa tAraNa, bhanivAraNa, bhavikamana AnaMdane; zrI nAbhinaMdana, jagatavaMdana, AdinAtha niraMjanA-hA prabhu Adi. tuma AdinAtha anAdi sevuM, seya pada pUjA karuM, ke lAsagiri para RSabha jinavara, padakamala hirade dharuM-hA prabhu padakamala.. tuma ajitanAtha ajIta jIte, aSTakarma mahAbalI, ihu virada sunakara sarana AyA, kRpA kIntyA nAthajI.-hA prabhu kRpA, tuma caMdravadana sucaMdra laMchana, caMdrapurI paramezvara, mahAsena naMdana jagatanaMdana, caMdranAtha jinezvarA.-hA prabhu caMdranAtha. tuma zAMti pAMca kalyANa pUjo, zuddha mana vaca kAya jU, dubhikSa cArI pApanAzana, vighana jAya palAya jU.-hA prabhu vidhana. tuma khAlabrahma vivekasAgara, bhavyakamala vikAsanA, zrIneminAtha pavitra dinakara, pApatimira vinAzane-he prabhu pApatimira jina tajI rAjula rAjakanyA, kAmasenA vaza karI, cAritraratha caDhI hoya phUlahA, jAya zivaramaNI varI. hA prabhu jAya. kaMda da` susa lana, kamaTha zaTha nirmada kiyA, azvasenana jaina jagatavaMdana, sakalasaMgha maMgala kiyA.-hA prabhu sakala. jina dharI bAlakapaNe dIkSA, kamaThamAna vidAraka, zrI pArzvanAtha jinendra ke pada, maiM namA ziradhAra kai.-hA prabhu meM namAM. For Personal & Private Use Only Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana-dhUna-pada-saMcaya tuma karmavAtA mokSadAtA, dIna jAni dayA kare, siddhArthanaMdana jagatavaMdana, mahAvIra jinezvara-he prabhu mahAvIra chatra tIna hai, suranara mehe, vInatI avadhAriye, kara joDi sevaka vInave, prabhu AvAgamana nivAriye-he prabhu AvAgamana. aba hela bhavabhava svAmI mere, meM sadA sevaka rahe, kara jeDa je varadAna mAguM, mekSaphala jAvata loM-he prabhu mekSaphala. je ekamAMhI eka rAjata, ekamAMhi anekane, Ika anekakI nahIM saMkhyA, nam siddha niraMjane-he prabhu namuM. (bhujagaprayAta chaMda) naredra phaNIndra surendra adhIsaM. zadra su pUjai bhajai nAya zIza; munIMdra gaNedra name eDi hAthaM name devadevaM sadA pArzvanAthaM. gajedra mRgeMdra gahyo tU chuDA mahA Aga lAgatai' tuM bacAve; mahAvIrate yuddhamai tU jita mahAraga baMdhau tU chuDAve. dukhI duHkhahartA sukhI sukhakartA sadA sevake mahAnaMda bhartA hare yakSa rAkSassa bhUta pizAcaM. viSe DAkinI vibake bhaya avAcaM. daridrInake dravya ke dAna dIne aputrInakI teM bhale putra kone mahA saMkaTose nikAre vidhAtA sa saMpadA sarva ke dehi dAtA. For Personal & Private Use Only Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA mahArake vake bhaya nivAre mahApaunake pujate tu ubAre mahAkrodhakI agnike megha-dhArA mahAbha zailezaka vA bhArA. mahAmaha aMdheraka jJAna-bhAne mahAkarma kAMtArake dau pradhAna jyi nAga nAgina adhaleka svAmI haryo mAna tU detyake he akAmI. tuhI kalpavRkSa tuhI kAmadhena, tuhI divya ciMtAmaNi nAga ena. pazu nakake duHkhate tU chuDAve mahAsvargamai muktimaiM tU basAvai. 7 kare lehake hema pASANu nAmI raTanAmase kyAM na ha kSagAmI kare sevA tAkI kare deva sevA sunai baina sahI lahai jJAna mevA. jape jApa tAke nahIM pApa lAge dhare dhyAna tAke saba deSa bhAge bine tehi jAne dhare bhava ghare tumhArI kRpAte sare kAja mere. 9 (deharA) gaNadhara idra na kara sake, tama vinatI bhagavAna "vAgata prIti nihArakai, kIje Apa samAna. 10 (17) (rAga dhanAzrI-tAla karavA) seve bhaviyAM vimala jinesara, hullaDa sajajana saMgA jI; evA prabhunuM darizana levuM, te AlasamAM gaMgA jI. se. 1 For Personal & Private Use Only Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 -bhajana-dhana-1dasaMcaya avasara pAmI Alasa karaze, te mUrakhamAM pahele ; bhUkhyAne jema ghebara detAM, hAtha na mAMDe gheluM che. se. bhava anaMtamAM darzana dIThuM, prabhu ehavA dekhADe che; vikaTa graMthi je piLa piLiye, karma vivara ughADe . se3 tatvaprItikara pANI pAye, vimalAleke AMjI - leyaNa guru paramA die tava, jama nakhe savi bhAjI jI. se. 4 jAma bhAge tava prabhuzuM prema, vAta karuM mana khelI che; sarala taNe je haIDe Ave, te jaNAve belIjI. se. 5 zrInayavijaya vibudha paya sevaka, vAcaka yaza kahe sAcuM che; keDi kapaTa je koI dikhAve, tehi prabhu viNa navi rAvyuM che. se. 6 (18) . (rAga AzA - tAla dIpacaMdI) suNe zAMti jiNuMda sebhAgI, huM te thaye huM tuja guNarAgI; tame nirAgI bhagavaMta, jotAM kema malaze tata suNe1 huM te krodha kaSAyane bhariye, tuM te upazama rasane dariye; huM te ajJAne Avariye, tu te kevala kamalA vari. suNe 2 huM te viSayarasane AzI, te te viSayA kIdhI nirAzI, . huM te karmane bhAre bhAryo, te te prabhu bhAra utAryo suNe 3 huM te moha taNe vaza paDiye, tuM te saghalA mehane naDiye - huM te bhava samudramAM khaMta, tuM te ziva maMdira pahote. suNa:4 mAre janma maraNane jere, te te tethI tehane dore; mAre pAse na mele rAga, tame prabhujI thayA vItarAga. su. 5 mune mAyAe mUkyo pAzI, tuM te nirabaMdhana avinAzI; huM te samaktithI adhUra, tu te sakala padArathe pUre. suNe 6 mAre che tuM hi prabhu eka, tAre muja sarIkhA aneka huM te manathI na mUkuM mAna, tuM mAnahita bhagavAna. suNe7 For Personal & Private Use Only Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimAga nI ArAdhanA. 14. mAruM kIdhuM te zuM thAya, tuM tA raMkane kare rAya; eka karo muja maherabAnI, mArA mujarA lejo mAnI. suSNeA0 8 eka vAra jo najare nIrakhA, te karA mujane tuma sarIkhA; jo sevaka tuma sarIkhA thAze, te guNu tamArA gAze. suNA0 9 bhavAbhava tuja caraNanI sevA, huM te mAguM devAdhidevA; sAmuM juene sevaka jANI, evI uyaratnanI vANI suNA0 10 ( 19 ) (rAga mizra khamAja-tAla rUpaka ) zrIzItalajina bheTiye, karI bhakte AkhuM citta rA tehathI chAnuM kaheA kachyuM, jene soMpyA tana mana vitta hA-zrI 1 dAyaka nAme che ghaNA, paNa tuM sAyara te kUpa hA; te bhahu khajavAra tagatage, tuM dinakara tejasvaparU hA....zrI0 2 mATe jANI AdaryAM, dAridra bhAMjo jagatAta hA; tuM karuNAvaMta zimaNi, huM karuNApAtra vikhyAta hA....zrI 3 aMtarajAmI sivilaheA, ama mananI je che vAta DhA; mA AgaLa mosALanA, zA varaNavavA avadAta he....zrI 4 jANA teA tANyA kazyuM ? sevA phaLa dIje deva hA; vAcaka yaza kahe DhIlanI, e na game muja mana Teva hA....zrI 5 [3] satsaMga-sadguru-mAhAtmyanAM pado (20) (rAga jaMgalA tAla 3) Aja sakhI sataguru ghara Aye mere mana AnaMda bhaye rI TekA darzanase sakha pApa vinAze duHkha daridra sakha dUra gayA rI. Aja0 // 1 // 2. AgiyA. 3. sUrya. 1. sAgara. For Personal & Private Use Only Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ I4 -bhajana-dhUna-pada-saMcaya amRta bacana sunata tama nA ghaTa bhItara pabhu pApa la rI. Aja. parA janma janma ke saMzaya TUTe bhavabhaya tApa miTAya daye rI. Aja AvA brahmAnaMda dAsa dAsanaka caraNa kamala lipaTAya rahyo rI. Aja (21) (rAga bharatharI -dehA) te guru mere mana bo, bhavajaladhi jihAja; Apa tirahiM para tArahI aise zrI RSirAja. te guru. 1 mahamahAripu jAnike, chAMDyo saba gharabAra; heya digambara vana base, Atama zuddha vicAra. te guru. 2 rega uraga-vila vadhu gi, bhega bhujaMga samAna, kadalItaru saMsAra hai, tyAkhyA saba yaha jAna. te guru. 3 ratnatrayanidhi ura dhareM, aru nigraMtha trikAla, mAryo kAmakhavIsa, svAmI paramadayAla. te guru. 4 paMcamahAvrata Adara, pace samiti sameta, tIna gupati pAlai sadA, ajara amara pada heta. te guru. 5 dharma dhare dazalakSanI, bhArthe bhAvana sAra, sahai parISaha bIsaO, cArita-ratanabhaMDAra. te guru. 6 jeTha tape ravi Akaro, sUkhe saravara nIra, zilazikhara muni tapa tapai', dArge nagana zarIra. te guru. 7 pAvasa na DarAvanI, barase jaladhara dhAra, tarutala nivarse taba yatI, bAjai jhaMjhA vyAra, te guru. 8 zIta paDe kapi mada galI, dAhai saba vanarAya, tAla taraMganike taZ, ThADe dhyAna lagAya. te guru 9 For Personal & Private Use Only Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 bhakitamArganI ArAdhanA. Ihi vidhi daddharatapa tapeM, tane kAla maMjhAra, lAge sahaja svarUpamai, tanase mamata nivAra. te guru. 10 pUrava bhaMga na ciMtave, Agama ba che nAhi, cahagatike dukha Dare, surati lagI zivamAMhi. te guru. 11 raMgamahalameM pauDhate komala seja bichAya, te pacchima nizi bhUmi, sarve saMvari kAya. te guru. 12 gaja caDhi calate garava, senA saji caturaMga, nirakhi nirakhi paga ne dhare, pArle karuNA aMga. te guru. 13 ve guru caraNa jahAM dhare, jagame tIratha teha, se raja mama mastaka caDhe, "bhUdhara" mAMge eha. te guru014 (22) (rAgamizra jhiMTI tAla karavA). parakammA karIne lAguM pAya re, sadgurujI mArA. tame malyAthI mahA sukha thAya che, vizvabhara vA'lA. 1 bhaTakI bhaTakIne AvyA zaraNe re, sadgurujI mArA. rAkhe tamAre caraNe re, vizvabhara vA'lA 2 dInabaMdhu dina pratipAla re, saddagurujI mArA. huM chuM ajJAnI nAnuM bALa re, vizvabhara vA'lA. 3 najara kare te lIlA nIrakhuM re, sadgurujI mArA. . hadaya kamaLamAM ghaNuM harakhuM re, vizvabhara vAlA. 4 mAyAnA baMdhathI choDAve re, sagurujI mArA. bhaktinA bheda batAve re, vizvabhara vA'lA. 5 trividha tApa zamA re, saddagurUjI mArA. bhavasAgara pAra utAre re, vizvabhara vAlA. 6 tRSNanA pUramAM taNAye re, sadgurujI mArA. bUDatAM bAMya mArI grahe re, vizvabhara vA'lA. 7 kAmI krodhI ne lebhI jANI re, sagurujI mArA. rAma ane leje tArI re, vizvabhara vA'lA. 8 For Personal & Private Use Only Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (23) (rAga mADha-tAla dAdarA) jJAnI enuM nAma jene meha gaye che tamAma bhAI jJAnI enuM nAma... TekA kaMcanane te kAdava jANe, rAja vaibhava asAra " sneha maraNa samAna che jene, meTAI lIMpaNagAra. bhAI jJAnI camatkAra che jhera sarIkhA, riddhi azAtA samAna jagamAMhi pUjyatA pAmavI, jANe anarthanI khANa. bhAI jJAnI bhegavilAsa che jALa samAna, aru kAyAne jANe rAkha gharavAsa jene bhAlA jeva, kuTuMba kArya che jALa. bhAI jJAnI lekamAMhI lAja vadhAravI, jene mukhanI lALa kIti IrachA mela jevI, puNya che viSTA samAna. bhAI jJAnI deha chatAM jenI dazA che, vate dehAtIta banArasI evA jJAnI caraNe, kare vaMdana agaNita. bhAI jJAnI (24) (gajhala tAla-dhamAla) binA satasaMga ke mere, nahIM dilaka karArI hai ! Teka jagatake bIcameM AyA, manujakI dehake pAkara, phasAyA jAla mAyAke, yAda prabhukI bisArI hai. 1 binA sakala saMsArake aMdara, nahIM hitakara hai keI; najara phelAya kara dekhA, sabhI matalabake yArI hai. 2 binA kiye japa nema tapa pUjana, phira tIrathake dhAme, na jAnA rU5 IzvarakA, umara sArI gujArI hai. 1 3 binA phaTe ajJAnakA paradA, kaTe saba karmake baMdhana; ve brahmAnaMda saMtanakA, samAgama mekSakArI hai. ke 4 binA For Personal & Private Use Only Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - bhakitamArganI ArAdhanA (25) (rAga bhairavItIna tAla) saMta parama hitakArI, jagata mAMhI badhuvA prabhu pada pragaTa karAvata prIti, bharama miTAvata bhArI 1 parama kRpAlu sakala jIvana para, hari sama saba duHkhahArI 2 triguNAtIta phirata tana tyAgI, rIta jagatase nyArI 3 brahmAnaMda saMtanakI sebata, milata hai pragaTa murArI 4 ' (26). (rAga hamIra-tIna tAla) guru bina kauna batAve bATa baDA vikaTa yama ghATa che dhruva brAMtikI pahADI nadiyA bicame ahaMkAra kI lATa che kAma krodha do parvata ThADe labha cera saMghAta -2 mada matsaraka meha barasata he mAyA pavana vahe dATa che 3 kahata kabIra suno bhAI sAthe kakyo taranA yaha ghATa 4 (27) (rAga mizra bhUpAlI- tAla karavA) zIlavaMta sAdhune vAre vAre namIe pAnabAI jenAM badale nahi batamAna re, cittanI varatI jenI sadAya niramaLI jene mA'rAja thayA merabAna re....zIlavaMta bhAI re! zatru ne mitra re eke nahi uramAM jene paramArathamAM prIta re; For Personal & Private Use Only Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana-dhUna-saMcaya - mana krama vANIe vacanuMmAM cAle ne * rUDI pALe evI rIta re...zIlavaMta bhAI re ! AThe pira manamasta thaI reve jene jAgI gaye turIyAne tAra re, nAmane rUpa jeNe mithyA karI jANyuM ne sadAya bhajanane AhAra re...zIlavaMta bhAI re ! saMgaryuM tame jyAre evAnI karaze ne tyAre Utaraze bhavapAra re.... gaMgAsatI e beliyAM ne jene vacanuMnI sAthe vevAra re...zIlavaMta (28) (rAga mizra mADha-tAla hIMya-keravA) zAMti pamADe tene saMta kahIe tenA dAsanA dAsa thaI rahIe temA bhaktane AdhIna thaI rahIe... zAMti vidyAnuM mULa jyAre pUruM na jANyuM tyAre paMDyAne mAra zIda khAIe... zAMti lIdhe veLA ne cAra jyAre lUTe tyAre tenI saMgate zIda jaIe... zAti kalpavRkSa sevyuM ne dAridra UbhuM tyAre tenI chAyAe zIda jaIe... zAMti rAjanI cAkarI ne bhUkha nahi bhAMgI tyAre tenA bhAra zIdane rahIe... zAMti karyA guru ne bhUla navI bhAgI tyAre tene celA zIda thaIe.... zAMti For Personal & Private Use Only Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 bhakitamArganI ArAdhanA gaLI khAdhI ne rega jyAre Ubhe tyAre tenI gALI zIda khAIe... zAMti nAma anAma mArA gurue batAvyuM te te rAkhyuM che mAre haiye zAMti sarvanA mAMhI che ne sarvathI nyArA bApu evA bhaktane nitya cAhIe... zAMti (28) (rAgamizra mADha tAla karavA) saMgata saMtanakI kara le, jAmakA sArthaka kachu kara le. uttama dehI nara pAyA prANa, isakA hita kachu kara le, sadguru zaraNa jAke bAbA, janama maraNa dUra kara le. saMgata kahase Ave kahAMku jAve, ye kucha mAlUma kara le; de dinakI jiMdagAnI yAra, hoziyAra hekara cala le. saMgata kauna kisIke jeru laDake, kauna kisIke sAle; jabalaga pale meM paisA bhAI, tabalaga mIThA bole. saMgata kahata kabIrA sUne bhAI sAdhe, bAra bAra nahIM AnA; apanA hita kachu kara le bhayA, Akhara akelA jAnA. saMgata (30) (rAga bhairavaH Dhaba-je kaI premaaMza avatare.) manuSyane janma pharI nahi maLe, kadI tananAvA beThI taLe. Teka kharekharI tuM ja karI le, aMtaramAM aTaka-prANiyA aMtarakesara ne kasturI kevaDo, tela viSe zuM taLe? manuSyane 1 kalpatarune kere mUkI, bAtha bhIDI bAvaLa-mUrkha te bAthaThaMDakanAM tajI thaI ThekANuM, kAM baLatAmAM baLe?....manuSyane 2 For Personal & Private Use Only Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AjanA-na-da-jaya bhaja ane taja avara kAma te, tApa trividha TaLe sarva tuja tApapavitra thAvA, pApa tajavA, prabhune bhaja paLe paLe manuSyane 3 kAM avaLaI karI aMtaramAM, Amatema AphaLe-maphatane AmatemamUrNa vinA sAcA metakaNa, kaNa ghaMTIe daLe? manuSyane 4 paramezvarane paMtha tajI, kAM bhraSTa paMthamAM bhaLe? are kAM bhraSTa"saMtaziSya kahe nahi samaje te, kheTa jaNAze khaLe. manuSyane 5 [4] manuSyanI durlabhatA darzAvanArAM pado (31) (rAga seraTha) jiMdagI sudhAra baMde yahI tere kAma che. TekA mAnuSI deha pAI, harisena prIta lAI viSa ke jAla mAMhI, phasiyA nikAma hai. 1 aMjalike nIra jaise, jAvata zarIra taise dhare aba dhIra kese, bItata tamAma hai. 2 bhAI baMdhu mitra nArI, koI na sahAyakArI kAla yama pAzadhArI, sirape mukAma hai. 3 gurukI zaraNa jA, prabhukA svarUpa dhyA brahmAnaMda makSa pove, saba sukhadhAma hai. 4 (32) (rAga deza) rAtre ja vicAro Aja kamAyA zuM ahIM re zAMta paLe avaleke nija gharamAM UMDe jaI re...rAtre karavAnAM zAM kAryo kIdhAM, nahIM karavAnAM kyAM tyajI dIdhAM lAbha kheTamAM vadhela bAjI che kaI re rAtre For Personal & Private Use Only Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA je je Aje nizcaya kariyA, amala viSe kevA te dhariyA sudharavAnuM vizeSa mAre kyAM jaI re...rAtre levAnuM zuM zuM meM lIdhuM, tyajavAnuM zuM zuM tajI dIdhuM kaI bAjuthI mArI bhUla hajI rahI re rAtre kazuM karuM karatA nathI kaMI karate dhyAna prabhunuM hajI nathI dharate vAta karatAM zubha veLA jAye vahI re. .rAtre janma dharyo che jene mATe, mana haju karyuM ne tene mATe saMtaziSya zuM javAba ApIza, tyAM jaI re. rAtre (33) (rAga deza athavA pUrvatritAla) nahi aise janma vAraMvAra | dhruva | kyA jAnuM kachu puNya pragaTe, mAnusA avatAra nahi baDhata palapala ghaTata china china, calata na lAge bAra birachake je pAna TUTe, lAge nahi puni DAra ...nahi. bhava sAgara ati jora kahiye, viSama okhI dhAra surataka nara bAMdhe beDA, begika utare pAra ...nahi. sAdhu saMtA te mahaMtA, calata karata pukAra dAsI mIrAM lAla giridhara, jIvanA dina cArana (34). (rAga mizra khamAja-tAla karavA) manuSya dehanuM TANuM re, vAlIDA pAchuM nahIM te maLe. ane mane tAre nahIM Ave vAraMvAra. manuSyA baLada thaIne cIlA re, vAlIDA ghaNu kApaze he che, ane khAvA paDaze, paNa kera re mAra, AraDiyAnA godA re, vAlIDA tamane vAMgaze he che. manuSkA 1. sakhata 2. nAva. 3. jaladI For Personal & Private Use Only Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana-dhana-pada-saMcaya UMTa ja thaIne re vAlIDA, bAje ghaNe lAdeze he jI ane khAvAM paDaze, ketherI kerAM re pAna, jIbhalaDImAM kAMTA re vAlIDA, tamane lAgaze he che. manuSyA, jhADa thaIne re vAlIDA, vanamAM sUraze ho jI. ane khAvA paDaze kuhADI kerA re mAra, DALe ne pAMkhaDIe re paMkhIDAM mALA ghAlaze he che. manuSyA, gurune pratApe re jeThIrAma boliyA he che, ne jeThIrAma ghaTa re gaMgAjI kare re dAsa. manuSkA (35) (rAga mizra mADha-tAla karavA) Apa svabhAvameM re, abadhu sadA magana meM rahanA, jagata jIva haiM karmAdhInA, acarija kachuA na lInA. Apa0 tuma nahIM kerA, keI nahIM terA, kyA kare merA merA, terA hai se terI pAsame, avara sarba anerA. Apa0 vadhu vinAzI, tuM avinAzI, aba hai unake vilAsI, vadhu saMga jaba dUra nikAsI, taba tuma zivakA vAsI. Apa0 rAga ne rIsA, daya khavIsa, ye tuma duHkha kA dIsA, jaba tuma unake dUra karIzA, taba tuma jagakA IzA. A50parakI Aza sadA nirAzA, ye hai jaga jana phAsA, te kATakuM kare abhyAsa, lo sadA sukha vAsA. Apa0 kabIka kAjI, kabIka pAjI, kabIka huA apabhrAjI, kabIka jagameM kIti gAjI, saba pudgalakI bAjI. A50 zuddha upaga ne samatA dhArI, jJAna dhyAna manahArI, karma kalaMkapha dUra nivArI, jIva vare zivanArI. Apa For Personal & Private Use Only Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA AtmA ane AtmajJAna saMbaMdhI pade (36) (rAga mizra pahADI-tAla karavA) alakha niraMjana Atma jyoti saMte tenuM dhyAna dhare A re kAyA ghara Atama hIre bhUlI gayA bhavamAMhI pharo...alakha0 dhyAna dhAraNa Atama padanI karatAM bhramaNa miTa jAve Atma tatvanI zraddhA have te anahada AnaMda mana pAve...alakha0 viSayArasa viSa sarIkhe lAge cena paDe nahi saMsAre jIvana maraNa paNa sarakhuM lAge Atamapada cIne tyAre......alakha0 halako nahi bhAre e Atama kevaLa jJAna taNe dariye buddhisAgara pAmatA te bhavasAgara kSaNamAM tariye....alakha0 . (37) - Atmakatana (rAga mizra pIlu-tAla karavA) huM svataMtra nizcala niSkAma, jJAtA draSTA AtamarAma. Teka meM vaha huM je hai bhagavAna, je meM huM vaha hai bhagavAna, - aMtara yahI UparI jAna, ve virAga haiM rAga vitAna. 1 For Personal & Private Use Only Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja-na-da-saMcaya mama svarUpa haisiddha samAna, amita-zakti sukha-jJAna-nidhAna; kiMtu Azavaza yA jJAna, banA bhikhArI nipaTa aAna. 2 sukha-duHkha dAtA koI na Ana, meha rAga ruSa duHkhakI khAna; nija nija paraka para jAna, phira duHkhakA nahi leza nidAna. 3 jina ziva Izvara brahmA rAma, viSNu buddha hari jisake nAma; rAga tyAga pahuM nijadhAma, AkulatAkA phira kyA kAma. 4 hetA svayaM jagata pariNAma, meM jagakA karatA kyA kAma; dUra haTa parakRta pariNAma, sahajAnaMda rahuM abhirAma. pa (38) (gajhala-tAla dAdarA) apaneke Apa bhUlake herAna ho gayA. mAyAke jAlameM phasA vIrAna he gayA. Teka jaDadehake apanA svarUpa mAna mana liyA. dinarAta khAnapAna kAmakAja dila diyA, . . pAnImeM milake dUdha eka jAna hai gayA. mAyAke che ? viSake dekhadekhake lAlacameM A rahA, . dIpakarmo ja pataMga jAyake samA rahA, vinA vicArake sadA nAdAna hai gayA. mAyAke che 2 kara puNya pApa svarga naraka bhegatA phire, - tRSNAkI orase baMdhA sadA janama dhare, pI karake mahakI surA bebhAna he gayA. mAyAkelA satasaMgameM jAkara sadA dilame bicAra che, badanameM apane Apa rUpa nihAra le,.. brahmAnaMda mile meza jabhI jJAna he gayA. mAyAke. 4 For Personal & Private Use Only Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA (39) (prabhAtiyAne rAga H jhUlaNA chaMda) jyAM lagI AtamAtatva cIjo nahIM, tyAM lagI sAdhanA sarva jUThI. mAnuSA deha tAre ema eLe gaye, mAvaThAnI jema vRSTi vUThI. zuM thayuM snAna, pUjA ne sevA thakI, thayuM ghera rahI dAna dIdhe. zuM thayuM dharI jaTA bhasma lepana karyo, zuM thayuM vALa vecana kIdhe. zuM thayuM tapa ne tIratha kIdhA thakI - zuM thayuM mALa rahI nAma lIdhe. zuM thayuM tilaka ne tulasI dhAryA thakI, thayuM gaMgAjala pAna kIdhe. zuM thayuM veda vyAkaraNa vANI vahe, zuM thayuM rAga ne raMga jAye. zuM thayuM khaTa darazana sevyA thakI, zuM thayuM varaNanA bheda Aye. e che parapaMca sahu peTa bharavA taNA, AtamArAma paribrahma na joye. bhaNe narasaiye ke tatva darzana vinA, ratna ciMtAmaNi janma che. For Personal & Private Use Only Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jana-dhUna-Sada-sAya (40) (rAga mADhatAla karavA) hama te kabahu na nija ghara Aye paraghara kita bahuta Tvina khIte nAma aneka dharAye prATeka parapada nijapada mAni magana hai, paraparanati lapaTA / zuddha yuddha sukhakanda manehara, cetana-bhAva na lAge ! 1 nara, pazu, deva, naraka nija jAnyA, parajaya buddhi laDAye / amala, akhaMDa, atula, avinAzI, Atama guna nahi gAye // 2 yahu bahu bhUla bhaI ThumarI phira kahA kAja 'Dhaula' to ajahuM viSayana kI, sataguru vacana 11 (41) (rAga mAlaka satAla keravA) alakha dezame' vAsa hamArA, mAyAse hama hai nyArA nirmala jyeti nirAkAra Thuma, haradama huma dhruvakA tArA alakha. pachatAye / suhAye // 3 suratA saMge kSaNa kSaNa rahenA, duniyAdArI dUra karaNI sAha` jApakA dhyAna lagAnA, mekSa mahalakI nisaraNI alakha paDhanA gaMNunA sabahI jUThA, jakha nahIM Atama pichAnA vara vinA kayA jAna tamAsA, luNu bina bheAjana khAnA alakha0 AtamajJAna vinA jana jANeA, jagame' saghaLe aMdhiyArA sadguru saMge AtamajJAne, ghaTa bhItarameM ujiyArA alakha0 sakhase nyArA hama sakhamAMhI, gAtA-gneyapaNA dhyAve buddhisAgara dhana dhana jagame, Apa tareku' para tAre. alakha. 11 For Personal & Private Use Only Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zakitamAga nI zANapanA (42) (rAga mizra jhi MjhoTI-tAla keravA) mai darzanajJAna svarUpI ', maiM sahajAnaMda svarUpI hUM. hUM jJAnamAtra parabhAvazUnya, hUM sahejajJAnaddana svayaM pUrNa, hUM satya sahajaAnaMdadhAma, maiM sahajAnaMda- maiM darzanajJAna01 hU khuddakA hI kartA lAkDA, parameM merA kucha kAma nahIM, parakA na praveza na kArya yahAM, maiM' sahajAnaMda0 meM darzanajJAna0 2 AGga utar` rama lUM nijameM, nijakI nijameM duvidhA hI kathA, nija anubhavarasase saheja tRpta, mai' sahajAna'40-ma darzanajJAna03 (43) (zalakSaNIdhama svarUpa) (rAga : jhiMjhoTI - tAla keravA) bhavijana bhAva dharIne jinadazA ArAdhIe re, dharmanAM aMga vicArI te samabhAve sAdhIe re, bhavijana0 1 prathama aMga kSamA kahyuM, dharmataNuM mahAmUla, zAMta sudhArasa sevIe, krodha karI nirmULa; bhale kAI krAdha karI maraNAMta upasarga kare re, chatAM samabhAve rahI sAdhaka te para karuNA dhare re. vijana0 2 jhu aMga mAtra kahyuM dharmataNeA AdhAra, namrapaNAne sASIe tyAgI mAna vikAra; bhale kAI Indra candra nAgendra AvI name re, chatAM thaI sthira svabhAve sAdhaka svAtamamAM zame re. bhavijana0 3 trIjuM aMga Ava kahyuM dharIe te nijabhAva, tyAgI mAyAzalyane karIe zuddha svabhAva; kiMcit doSa thatAM svAtama niMdI te ceAcIe re, gurvAddhika kane vaLI spaSTa karI AlecIe re. bhavijana0 4 For Personal & Private Use Only Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana-dhUna-pada-saMcaya 163 cothuM aMga nirlobhatA zuddha hRdayathI dhAra, tRSNa pudgala bhAvanI tyAgI sarva prakAra; bhale mahAcakavartInI riddhi ke hAya dInatA re, chatAM tyAM bhAva viSe sAdhakane hoya samAnatA re. bhavijana 5 paMcama te satyane kahyuM dharmataNuM mULa aMga, tajIe nahIM te Tekane duHkhane hoya prasaMga; bhale mahAsAgara ke kadI jAya DagI meragiri re, tathApi satya na cUke sAdhaka deha jatAM jarI re. bhavijana 6 zauca aMga chaThTha kahyuM citta viSe te dhAra, zuddhi mananI sAdhavA, karIe tava vicAra; darzana meha jatAM tyAM mithyAbhAva TaLI jaze re, kSaya thaI bhAva zubhAzubha tyAM mananI zuddhi thaze re. bhavijana 7 - sasama te saMyamane kahyuM, dharmaaMga sukharUpa, te sattara bhede sevIe lakSI jina svarUpa aMtarmukha upage rahI te pada ArAdhIe re, apratibaddha vihArI thaI svarUpane sAdhIe re. bhavijana 8 aSTama te tapane kahyuM, dharmaaMga sukha sAja, te dvAdazabhede sevIe cetana zuddhi kAja, karI ya bhAva pratyenA bhagatanuM nirlobhatA re, Ave ghara pariSaha paNa nahi manane kSobhatA re. bhavijana. 9 navamuM brahmacaryane kahyuM dharma aMga baLavAna, trige te sevIe rAkhI nija pada bhAna; bhale kaI devasuMdarI mehavaza thaI AvI chaLe re, chatAM tyAM deha chatAM paNa sAdhaka manathI nahIM caLe re. * bhavijana 10 For Personal & Private Use Only Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA dasamuM akiMcana kahyuM dharma aMga nijabhAva, tatvamaya daSTi karI, karIe zuddha svabhAva chuM huM sahajasvarUpI dehathakI bhinna AtmA re, rahI te lakSa seve sAdhaka pada paramAtmA re. bhavijana 11 aMga kahAM dasa dharmanAM jina vacana paramANa, te samabhAve sevatAM pAme pada nirvANa svAtama karuNa lAvI te sau jana vicArIe re, nijapada athe te kahe dhyAnavijaya svIkArIe re. bhavijana 12. prakIrNa pado (44) (rAga lAvaNI) prabhunuM nAma rasAyaNa seve, paNa je pathya paLAya nahi; te tenuM phaLa leza na nAme, bhava rega karI jAya nahi. Teka -paheluM pacca asatya na vadavuM, niMdA keInI thAya nahi, nija vakhANa karavAM nahi suNavAM, vyasana kazuMya karAya nahi. jIva sakala Atama sama jAnI, dila koInuM dubhavAya nahi, paradhana paththara samAna gaNIne, mana abhilASa dharAya nahi. -bha dauM ke dunitAthI, aMtara abhaDAvAya nahi. paranArI mAtA sama lekhI, kadI kudaSTi karAya nahi huM prabhune, prabhu che mama rakSaka, eha bharose jAya nahi.' je prabhu karaze te mama hitanuM e nizcaya badalAya nahi. 4 -zakti chatAM paramAratha sthaLathI, pAchAM pagalAM bharAya nahi svArtha taNA paNa kAma viSe, kadI adharmane acarAya nahi. 5 For Personal & Private Use Only Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana-dhUna- pAya kiyuM karuM chuM bhajana ATaluM, jyAM tyAM vAta karAya nahi; huM moTe mujane sahu pUje, e abhimAna dharAya nahi. 6 -nAmataNA atulita mahimAne vyartha vakhANa manAya nahi, kapaTa dagA chaLa prapaMca mAyA, aMta sudhI adarAya nahi. 7 janasevA te prabhunI sevA, eha samaja visarAya nahi; UMca nIcane bheda prabhunA mAragaDAmAM thAya nahi. 8 -nAma rasAyaNa seve samajI, kaSTa thakI kadI kAya nahi; e paccenuM pAlana karatAM, maratAM sudhI DarAya nahi. 9 paSya rasAyaNa bane seve, mAthAmAM lalacAya nahi te baharidAsa taNA svAmIne, maLatAM vAra jarAya nahi. 10 (rAgajaLa bharavA dIye jamunA taNuM re) mahAvIra taNu bhakta ene mAnavA re, pahere satya-zIlanA je zaNagAra. mahA0 1 satyAsatya svAvAdathI samaje che re, divya-daSTi vaDe eha dekhanAra. mahA2 nibhI mRdu hRdaya premathI bharyA re, vizva vAtsalyamaya ene vyavahAra. mahA. 3 merama vIra vacanathI vyApI rahyAM re, divya guNamaNionA bhaMDAra. mahA4 jeNe tanamanadhana amya prabhucaraNamAM re, zvAsocchavAsa enuM raTaNa raTanAra, mahA5 graMthibheda karI bheda jJAna pAmiyA re, svapara zAstra taNe ze jeNe sAra. mahA6 saMtaziSya jene paravAne prabhune maLe re, - bhavasAgaramAM te nahi bhamanAra. mahA 7 " For Personal & Private Use Only Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA prArthanA ane AratI (46) (rAga mizra jayajayavaMtI-tAla karavA) he prabhe AnaMdadAtA jJAna hamake dIjiye, zIgha sAre durguNeke dUra hamase kIjiye; lIjiye hamake zaraNameM hama sadAcArI bane brahmacArI, dharmarakSaka vIra vratadhArI bane....he prabha0 premase hama gurujaneMkI nitya hI sevA kare, satya beleM, jUTha tyAge mela ApasameM kare; niMdA kisIkI hama kisIse bhUla kara bhI nA kare, divya jIvana ho hamArA, tere yaza gAyA kare pratye (rAga-vAghezrI, bhairavI-dUra kAM prabhu !-e Dhaba) ATaluM te Apaje bhagavana! mane chellI ghaDI, nA rahe mAyA taNuM baMdhana mane chellI ghaDI. Abha A jiMdagI meMghI maLI paNa jIvanamAM jAge nahIM; aMta samaya mane rahe sAcI samaja chellI ghaDI. A jyAre maraNazayyA pare, mIMcAya chellI AMkhaDI; zuddha bhAvanA pariNAma ho tyAre mane chellI ghaDI. Ae. hAthapaga nirbaLa bane ne zvAsa chele saMcare; e dayALu! Apaje darzana mane chellI ghaDI. A huM jIvanabhara saLagI rahyo, saMsAranA saMtApamAM; tuM Apaje zAntibharI nidrA ane chellI ghaDI. A agaNita adharmo meM karyA, tana-mana-vacana yoge karI; kahe kSamAsAgara ! kSamA mane Apaje chellI ghaDI. Ae aMta samaye AvI mujane, nA dame ghaTa dumane jAgratapaNe manamAM rahe, tAruM smaraNa chellI ghaDI. A For Personal & Private Use Only Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAvu-paka nA thAya (48) | (deharA) jhaLahaLa jyoti svarUpa tuM, kevaLa kRpAnidhAna; prema punita tuja preraje, bhayabhaMjana bhagavAna. 1 nitya niraMjana nitya che, gaMjanagaMja gumAna; abhivaMdana abhinaMdanA, bhayabhaMjana bhagavAna. 2 dharmadharaNa tAraNataraNa, zaraNa caraNa sanmAna vidAharaNa pAvanakaraNa, bhayabhaMjana bhagavAna. 3 bhadra-bharaNa bhItiharaNa, sudhAkaraNa zubhavAna; klezaharaNa ciMtAcUraNa, bhayabhaMjana bhagavAna. 4 avinAzI arihaMta tuM, eka akhaMDa amAna, ajara amara aNajanma tuM, bhayabhaMjana bhagavAna. 5 AnaMdI apavargI tuM akaLa gati anumAna AziSa anukULa Apaje, bhayabhaMjana bhagavAna. 6 nirAkAra nirlepa che, nirmaLa nItinidhAna; nirmohaka nArAyaNA, bhayabhaMjana bhagavAna. 7 sacarAcara svayaMbhU prabhu, sukhada seMpaje sAna; sRSTinAtha sarvezvarA, bhayabhaMjana bhagavAna. 8 saMkaTa zeka sakaLa haraNa, nautama jJAna nidAna IcchA vikaLa acaLa kare, bhayabhaMjana bhagavAna. 9 Adhi vyAdhi upAdhine, haro taMta tephAna, karuNALuM karuNA kare, bhayabhaMjana bhagavAna. 10 kikaranI kaMkara mati, bhUla bhayaMkara bhAna; zaMkara te nehe hare, bhayabhaMjana bhagavAna. 11 zakti zizune Apaze, bhakti-muktinuM dAna tuja jukti jAhera che, bhayabhaMjana bhagavAna. 12 For Personal & Private Use Only Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA nIti prIti namratA, bhalI bhaktinuM bhAna Arya prajAne Apazo, bhayabhaMjana bhagavAna. 13 dayA zAMti audAryatA, dharma-marma mana dhyAna; saMpa japa vaNa kapa de, bhayabhaMjana bhagavAna. 14 hara ALasa edIpaNuM, hara agha ne ajJAna, hara bramaNa bhArata tANI, bhayabhaMjana bhagavAna. 15 tana mana dhana ne ananuM, de sukha sudhA samAna A avanInuM kara bhaluM, bhayabhaMjana bhagavAna. 16 vinaya vinaMtI rAyanI, dhare kRpAthI dhyAna, mAnya kare mahArAja te, bhayabhaMjana bhagavAna. 17 (49) (gajhala-rAga pIlu) prabhu mere dilameM sadA yAda AnA, dayA karake darzana tumhArA dilAnA. e Teko sadA jAnakara dAsa apane caraNakA, mujhe dInabaMdhu na dilase bhulAnA. prabhu ! 1 sabhI deSa jajoke mere hajAre, - kSamA karake apane caraNameM lagAnA. prabhu che 2 | kiyA kAma keI na terI khuzIkA, apanA birada dekha, mujhako nibhAnA. prabhutra 3 che phasAyA huM mAyAke cakkarameM gaharA, brahmAnaMda baMdhanase mujhake chuDAnA. prabhu che 4 (50). (rAga AzAvarI) avadhU kyA mAMgUM gunAhInA, ve gunagani na pravInA...avadhU gAya na jAnuM bajAya na jAnuM, na jAnuM surasevA rIjha na jAnuM rijhAya na jAnU, na jAnuM padasevA avadhU. 1 che For Personal & Private Use Only Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana-dhUna-pada-sapaya veda na jAneM kitAba na jAnuM, jAnU na lacchana chaMdA; tarakavAda vivAda na jAnuM, na jAnuM kaviphaMdA...avadhU02 jApa na jAnuM juvAba na jAnU, na jAnuM kathavAtA; bhAva na jAnuM bhagati na jAnU, jAnUna sIrA tAtA..avadhu 3 gyAna na jAnuM, vigyAna na jAnU, na jAnU bhajanAmA (padanAmA); AnaMdaghana prabhuke ghara dvAre, 2Tana karUM guNadhAmA.avadhU04 (51), azuddhAtmA zuddhAtmAne araja kare che. he paramezvara! zuddhAtmA! mArA hRdayane dayAthI bharapUra kara. he satya! mArA hRdayamAM Ava. zIlanA svAmI! mane kuzIlathI bacAva. mane saMtoSathI bharapUra kara ke jethI huM paravastu para najara na karuM. je jene jogavavAne te ApyuM te huM nA cAhuM. te niSpApa, pUrNapavitra che. tArI pavitratA mArAmAM bhara. mane pAparahita kara. jJAna, vairya, zAMti ane nirbhayatA mane Apa. tArA pavitra vacanathI mArAM pApa che. he AnaMda! mane AnaMdathI bharapUra kara. mane tArI tarapha kheMca. he deva! meM tArI AjJA teDI che, te mAre have zuM havAla thaze? huM pApamAM mUDI rahyo chuM. huM haraghaDI pA5nA kAmamAM ja harSa mAnI rahyo chuM. tAruM kRpAdAnanuM teDuM mArI tarapha AvyuM ke tuM mane pitA tarapha belAve che. tArI pavitratA mane dara vakhate cetave che ke A pApamAM tuM nA pisa, mATe have huM tArI pavitratAnuM sanmAna karyuM. mane pavitra AtmAthI bharapUra kara. " tArI sarve AjJA pALavAnI buddhi tathA zakti mane Apa. mehazatrunA kabajAmAMthI mane cheDAva. huM bALaka chuM, mATe dara samaya For Personal & Private Use Only Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktimArganI ArAdhanA mane bacAva, paDavA na de. mane tArAmAM rAkha, tuM mArAmAM rahe je tArI kRpAnajara thaI te pUrI kara. | tArA sivAya koI dAtA nathI. tArI AjJAnA bagIcAmAMthI mane bahAra nA mUka. tArI zAMtinA samudramAM mane jhilAva. tAre sarve mahimA mane dekhADa. tuM AnaMda che, te prema che, tuM dayA che, tuM satya che, tuM sthira che, tuM acaLa che, te nirbhaya che, tuM eka, zuddha ane nitya che, te abAdhita che, tArA anaMta akSaya guNathI mane bharapUra kara. daihika kAmanAthI ane viSayanI bhIkhathI mArA dilane vAra. kaSAyanI taptithI bacAva. mArAM sarve vidane dUra kara, jethI sthiratA AnaMdathI huM tArI siddhine anubhavuM. mArI se zubhecchA tArA vacana pasAyathI pUra. sAcA mArga batAvanAra gurunA pasAyathI pUra. mane jUThA haThavAdathI ane jUThA dharmathI choDAva. kugurunA phaMdathI bacAva. tArA pasAyathI mana, vacana ne zarIra Adi je zakti huM pAme chuM te sarve zakti huM beTA vA pApanA kAmamAM na vAparuM ane phegaTa vakhata na gumAvuM e buddhi Apa. tArA pasAyathI huM sarvene sukhanuM kAraNa thAuM; koIne duHkhanuM kAraNa na thAuM; mATe mane satya ane dayAthI bharapUra kara, ane je mane yogya hoya te Apa. beTA maratha ane vyartha vicArathI haMmezA bacAva. For Personal & Private Use Only Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana-dhUna-pada-saMcaya (52) cheparamAtma-AratI # jaya jaya avikArI, svAmI jaya jaya avikArI hitakArI bhayahArI (2) zAzvata svavihArI che jaya jaya0 kAma krodha mada lebha na mAyA samarasa sukhadhArI svAmI samarasa sukhadhArI dhyAna tumhArA pAvana (2) sakala kalezahArI... jaya jaya0 he svabhAvamaya jina tumI cInA " bhava saMtati TArI svAmI bhavasaMtati tArI tuva bhUlata bhava bhaTakata (2) sahata vipata bhArI... jaya jaya0 para saMbaMdha baMdha dukha kAraNa, karata ahita bhArI, svAmI karata ahita bhArI parama brahmakA darzana (2) cahuMgati dukhahArI... jaya jaya0 jJAnamUrti he satya sanAtana munimana saMcArI svAmI munimana saMcArI nirvikalpa zivanAyaka (2) zuciguNa bhaMDArI... jaya jaya0 base baDe he sahaja jJAnaghana sahaja zAMticArI svAmI sahaja zAMticArI Tale Tahai saba pAtaka (2) parabala baladhArI jaya jaya0 For Personal & Private Use Only Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhakitamArganI ArAdhanA [8] zAMtidAyaka dhUno (1) jaya gurudeva, jaya gurudeva, jaya gurudeva, jaya gurudeva OM gurudeva gurudeva, gurudeva, ke gurudeva. (2) sahajAnaMdI, zuddha svarUpa, avinAzI huM AtmasvarUpa deha vinAzI, huM avinAzI AnaMdaghana huM AtamA. deha mare che, huM nathI marate, ajara amara pada mAha. (3) deva amArA zrI arihaMta, guru amArA guNiyala saMta. () sahajAtmasvarUpa paramaguru (5) Atama bhAvanA bhAvatAM jIva lahe kevaLajJAna re. (6) paramaguru nigraMtha sarvajJadeva. (7) saMta suzAnta satataM namAmi, bhavAbdhi pita zaraNaM vrajAmi. (8) ajara amara avinAzI AnaMdaghana zuddhasvarUpI meM AtmA ajara0 sadguru! tere caraNakamalameM, zAzvata sukhake pAyA hUM..ajara0 prabhu! je pada tAke che pada mATe padaprAptike AyA huM ajara0 (9) arihaMta, arihaMta, arihaMta, arihaMta, bhagavaMta, bhagavaMta, bhagavaMta, bhagavaMta. tArA AtmAnI riddhine Ave nahi aMta-arihaMta tArI bhaktithI bhavya pAme bhavakere aMta-arihaMta tArA paramapadane pAmavAne hadayamAM khaMta-arihaMta tArA zaraNe AvelAne svIkAre saMta-arihaMta tArA zaraNe AvelAne ugAre saMta-arihaMta For Personal & Private Use Only Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhajana-dhUna-1dasaMcaya (10) mana vALyuM vaLe sadguruvarathI-(2) abhyAsa ane vairAgya thakI-(2) mana vALyuM. sadguruvarathI nija anubhavathI-(2) mana vALyuM. (11) prabhu! aMtarayAmI deva aho!-(2) dhruva munipuMgava! preraka, nAtha ahe, mama jIvanake adhinAyaka he; citta-zAMtiniketana! premanidhe! mama maMdirake ujiyAre che-prabhu, pitu mAtu sahAyaka svAmi sakhA, tuma hI eka nAtha hamAre he; jinake kachu aura AdhAra nahIM tinake tuma hI rakhavAre che-prabhu, jaga Azraya! jagapati! jagavaMdana! tuma anupama alakha niraMjana he; aba Aya paDe tuma caraNe meM bhavase tuma hamake pAra kare-prabhu, (12) RSabha jaya, prabhu pArasa jaya jaya-(2) mahAvIra jaya, gurU gautama jaya jaya-(2) (13) darzana jJAna ramaNa ektAna, karatAM pragaTe anubhavajJAna deha Atma jema pagane myAna, TaLe bhrAMti avirati ajJAna 1 sAtA draSTA zAzvata dhAma, saccidAnaMda chuM AtamarAma dhyAtA, dhyAna, dhyeya gatakAma, huM sevaka ne huM chuM svAma ArA For Personal & Private Use Only Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa saMdarbha graMthAnI sUci adhyAtmapadAvalI--OMA. rAjakumAra jaina (bhAratIya jJAnapITha) AtmasiddhizAstra--zrImad rAjacaMdrajI - AdipurANu - AcArya'zrI jinasena (bhAratIya jJAnapITha prakAzana) Azrama-bhajanAvala -- (navajIvana prakAzana maMdira) iSTApadeza zrI pUjayapAdasvAmI (paramazruta-prabhAvaka maMDaLa) upadezachAyA zrImad rAjacandra - kazmIra -- henarIprasAda dvivedI (ravANI prakAzanagRha, amadAvAda) kazmIranAM AdhyAtmika pado -- (sastuM sAhityavadha ka kAryAlaya) khIrasvAmInI amRtavANI -- (kkhIra kItimaMdira saMsthA, kAzI) janmazatAbdI smRtigraMtha (zrI cittamuni, mATuMgA jaina sthA, sadha) jinendra stavana majarI -- (svAdhyAyamaMdira, sAnagaDha) jIvanasAdhanA--mukulabhAI kalAthI, (zrImad rAjacaMdre pAThazALA, amadAvAda) jainadhama ke prabhAvaka AcArya --sAdhvI zrI saMghamitrA (jaina vizvabhAratI) jaina sAhityanA sa`kSipta itihAsa--mAhanalAla dalIcaMda desAI tattvArtha sUtra--AcArya zrI umAsvAmI (nAthUrAma premI-saMpAdita) tIrthaMkara mahAvIra aura unakI AcArya paraMparA, bhAga 1, 2, 3, 4 --DA. temIcaMdra zAstrI dharma hiMdu--AcAya haribhadrasUri (jaina patra Aphisa, hAthI bilDiMga, muMbaI) dharma vilAsa--adhyAtmakavi zrI ghAnatarAyajI (niSku yasAgara presa, muMbaI) narasiMha mahetA--jIvana ane kavana--DaoN. dhIrubhAI parIkha niyamasAra--AcArya zrI kuMdakuMdasvAmI (svAdhyAya ma`dira, senagaDha) nityakrama--(zrImad rAjacaMdra Azrama, agAsa) padmanaMdvipa caviMzati--AcAya padmanaMdi (jaina saMskRti saM. sauMdha, sAlApura) pramukha aitihAsika jaina puruSa aura mahilAe --haiM|. jyeAtiprasAda (bhAratIya jJAnapITha prakAzana) pA~ca paramAgama--AcArya zrI kuMdaku MdasvAmI (zrI digambara jaina svAdhyAya - ma`dira, seAnagaDha) prAcIna mukti-sagraha-- For Personal & Private Use Only Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAza gayAnI zi prAtha nAma jarI zrI zivAnaMda adhvaryu (gujarAta divyajIvana saMdha) prArthanA maMdira--zrI nAnacaMdrajI mahArAjasaMpAdita (de, sA. pu. lIMbaDI) prItamadAsajInI vANI G 175 bRhad AlAcanA--lAlA raNajitasiMha ahajjinavANI saMgraha--zrI pannAlAlajI khAkalIvAla zakta vizeSAMka yANu' (gArakhapura). bhaktisUtra--maharSi nArada (divyajIvana saMdha prakAzita) bhakti vizeSAMka--'kalyANu' (geArakhapura) bhagavanAma-prAthanA vizeSAMka--'kalyANu' (gorakhapura) -bhajanapadapuSpikA devacandrajI (prakAzana madira, lIbaDI) bhAvapAhuDa--AcArya zrI kuMdakuMdasvAmI (pATanI graMthamALA prakAzana) bhUdharavilAsa--kavivara bhUdharadAsajI (jaina pustaka bhavana, lakattA) mIrAMbAI : eka manana--DaoN. majamudAra (prAcya vidyAmaMdira, vaDAdarA) mAkSamALA--zrImad rAjacaMdra. rAvANI ane amIrasajharaNuAM--(zrImad rAjacaMdra satsaMga maMDaLa, mArakhI) rAmacaritamAnasa--saMta tulasIdAsa. vid ratnamAlA--paM. nAthUrAma premI (jainamitra kAryAlaya, muMbaI) vivecUDAmaNi--zrImad zakarAcAya vIra zAsanake prabhAvaka AcA--zrI joharApurakara kAsalIvAla, (bhAratIya jJAnapITha). zrImad AnaMdadhanajI--zrI bruddhisAgarajI (adhyAtmajJAna pracAraka maMDaLa) zrImad bhagavadgItA (divyajIvana saMdha, RSikeza) zrImad bhAgavata (zrI DAMgarejI mahArAjanI TIkA) zrImad rAjaya--(agAsa Azrama, AvRtti I. sa. 1951) samayasAra--AcArya kuMdakuMdasvAmI (paramazruta-prabhAvaka maMDaLa) samayasAra-nATaka--adhyAtmakavi zrI khanArasIdAsajI sumaMtabhadra-bhAratI--5. jugalakiAra mukhtAra (vIra-sevA-madegdira) sarvArtha siddhi AcArya zrI pUjyapAda svAmI (jJAnapITha prakAzana) svAdhyAyamALA bhAga 1, 2 --sagrAhaka svAmI zrI manuva jI svAdhyAya saMcaya-- (zrImad rAjacaMdra svAdhyAya maMdira, devalAlI) For Personal & Private Use Only Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMsthAnAM prakAzano 20-00 0. 0 10-00 10-00 ' che . 8 0 (1) bhaktAmara-stotra 150 (2) bodhasAra 5-00 (3) sAdhanA-sopAna ( A nnatine kama) 5-00 cAritryasuvAsa (preraNAtmaka prasaMgo) (5) sAdhaka-sAthI bhAga 1-2 (6) adhyAtmane paMthe (7) adhyAtmajJAna pravezikA - 2-00 (8) tasvasAra (prAkRta-saMskRta hiMdI-gujarAtI) 15000 (9) dhyAna : eka parizalana (10) bhaktimArganI ArAdhanA (11) bArasa aNuphakhA (prAkRta-hiMdI) 2-00 (12) bArasa avephakhA (prAkRta, hindI-gujarAtI gadyapadyAnuvAda sahita) (13) pArAyaNatraya 2-00 (14) zAMtipatha-dazana khaMDa 1-2 (gujarAtI anuvAda) 10+15 (15) dainika bhakti-svAdhyAya (16) Guidelines to Mahavir.Darshan 5-00 (17) Adhyatmagnan Praveshika . (18) arvAcIna jena tidhare 25-00 (19) zrI guramAhAsya (ra) AtmasmRti graMtha (saMsthA dazAbdI graMtha) 40-00 (21) "divyavani (sAkhI graMtha) 7-00 (rara) A. kundrakundAcAya vizeSAMka 15-00 jIvanavikAsa sAhityamAlA-aMtargata (1) manamaMdiranI mahelAto 5-00 (2) puchapamAlA 1-00 (3) anaMtane AnaMda 15-00 (4) kama-rahasya 6-00 (5) sAdhaka-bhAvanA 6-00 zrImada rAjacaMdra AdhyAtmika sAdhanA kendra * kobA-382009 (ji. gAMdhInagara) 5-00 For Personal & Private Use Only Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Personal & Private Use Only