________________
ભકત અને ભગવાન
સત્કાર્યમાં પ્રવૃત્તિ બની શકતી નથી. સ્વાર્થ એટલે કે પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષયેની સગવડતા મેળવવાની લેલુપતા. રેજ-બરોજના જીવનમાં વિચારીએ તે નિઃસ્વાર્થતાને અર્થ છે : “કમ ખાના ઔર ગમ ખાના” “મારે તે જે હશે તે ચાલશે.” “ચાલે, તમારી સાથે (પરમાર્થનું) કામ કરવા આવું છું,” “મારે તે આ કામ કરવામાં કંઈ પણ વેતન લેવાનું નથી” ઇત્યાદિ.
(૩) શારીરિક પાપકાર્યોને ત્યાગ : જેકે જિજ્ઞાસુ ભક્ત મનથી અને વાણીથી પણ પાપકાર્ય કરવા ઈચ્છતે નથી પણ હજુ તેટલી સ્થિતિને પહોંચ્યું નથી તેથી લડાઈ-ઝઘડે નિવારે છે, વિશ્વાસઘાત કરતું નથી, દારૂ, જુગાર, ચેરી અને વ્યભિચારને અવશ્ય ત્યાગ કરે છે, માંસાહાર છેડે છે. આમ, સ્થૂળપણે પાપત્યાગની ભૂમિકાની સાધના દ્વારા પિતાની પાત્રતા વધારે છે.
(૪) ભતિક્રમના અભ્યાસમાં ઉત્સાહ : પિતાના જીવનને પવિત્ર બનાવનાર એવાં સાધનોમાં નિયમિતપણે પ્રવર્તે છે એટલે કે સત્સંગમાં ઉત્સાહપૂર્વક જાય છે, સર્વાચન કરે છે અને કરાવે છે, પ્રભુદર્શન કે તીર્થદર્શનમાં ઉમંગવાળે રહે છે અને નિયમિતપણે સવારે, બપોરે કે સાંજે તેત્ર, મંત્ર, પ્રાર્થના, પારાયણ, જાપ, વન્દના કે ભક્તિક્રમ હોય તેને નિયમથી આદરે છે. ધાર્મિક કાર્યોમાં ઉત્સાહ એ આ કક્ષાએ અગત્યનું લક્ષણ છે.
(૫) પ્રસન્નતા : જેકે આ લક્ષણને વિશિષ્ટ વિકાસ તે આગળની ભૂમિકામાં થાય છે તે પણ અહીંથી જ તેની શરૂઆત થઈ જાય છે. કેઈ ધર્મકાર્ય “વેઠીરૂપે કરવામાં આવતું નથી. તે ભક્ત દિવેલિયા કે ઉદાસ ચહેરાવાળે રહેતું નથી. સર્વ કર્યો કરતાં અને ખાસ કરીને ધર્મ અનુષ્ઠાન કરતી વખતે તે ચિત્તની પ્રસન્નતા જારી રાખે છે.
(૬) અનાસતિને અભ્યાસ : જે ધર્મને ઈચ્છે છે, પ્રભુ પ્રેમને આરાધે છે, તે વર્ષના પ્રાણસ્વરૂપ એવી અનાસકિતને
Jain Education International
For Personal & Private Use Only
www.jainelibrary.org
