Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ FOODCOACHAROLARAMADOOR D ARDCORER // aham // zrImadbhadrabAhusvAmipraNItaniyuktiyutabhASyakalitazrImaddharibhadrasUrizekharasUtritavRttiparivataM zrImadAvazyakasUtrasyottarArdha (uttarabhAgaH) prakAzayitrI-zrIAgamodayasamitiH pattananivAsi zrIpannAlAlatanujacunIlAlavihitadravyasAhAmpheba kAryakRtzreSThisUracandrAtmajaveNIcandradvArA lai idaM pustakaM mumbayyAM nirNayasAgaramudraNAspade kolabhATavIthyAM 23 tame gRhe rAmacandra yesU zeDagedvArA mudrayitvA prakAzitam / vIrasaMvat. 2443. vikramasaMvat. 1973. krAiSTasya. 1917. paNyaM eko rupyakaH For Personal & Private Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ NAGAR patramahArghatA saMgrahaNavyayaH patrasthAnAvarodhaH pustakapreSaNavyavasthApArthakyaM ityAdi bhiranekaiH kAraNaiH kiJcidadhikaM paNyamiti kSantavyaM dhIdhanaiH Printed by Ramohandra Yesu Shedge, at the Nirnaya-ingar Press 23, Kolbbat Lane, Bombay. Published by Shah Venichand Surchand for Agamodaysamiti, Mobeseda. REAKISA-ASAASALA All rights reserved by the Agamodaysmiti, Jain Education in all For Personal & Private Use Only Un bar og
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ atha kAyotsargAdhyayana vyAkhyAta pratikramaNAdhyayanamadhunA kAyotsargAdhyayanamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH-anantarAdhyayane vandanAdyakaraNAdinA skhalitasya nindA pratipAditA, iha tu skhalitavizeSato'parAdhavraNavizeSasaMbhavAdetAvatA'zuddhasya sataH prAya|zcittabheSajenAparAdhavraNacikitsA pratipAdyate, yadvA pratikramaNAdhyayane mithyAtvAdipratikramaNadvAreNa kamenidAnapratiSedhaH pratipAditaH, yathoktaM-'micchattapaDikkamaNa' mityAdi, iha tu kAyotsargakaraNataH prAgupAttakarmakSayaH pratipAdyate, vakSyate ca-"jaha karagao nikatai dAruM jaMto puNo'vi vaccaMto / iya kiMtaMti suvihiyA kAussaggeNa kammAI // 1 // kAu|ssagge jaha suThiyassa bhajati aNgmNgaaii| iya bhiMdati suvihiyA ahavihaM kammasaMghAyaM // 2 // " ityAdi, athavA sAmAyike cAritramupavarNitaM, caturvizatistave tvahatAM guNastutiH, sA ca jJAnadarzanarUpA, evamidaM tritayamuktaM, asya ca vitathAsevanamaihikAmuSmikApAyaparijihIrSuNA guronivedanIyaM, tacca vandanapUrvakamityatastannirUpita, nivedya ca bhUyaH zubhedhveva sthAneSu pratIpaM kramaNamAsevanIyamityanantarAdhyayane tannirUpitaM, iha tu tathApyazuddhasyAparAdhavraNacikitsA prAyazcittabheSajAt pratipAdyate, tatra prAyazcittabhaiSajameva tAvadvicitraM pratipAdayannAha AloyaNa paDikkamaNe mIsa vivege tahA viussagge / tava cheya mUla aNavaTTayA ya pAraMcie ceva // 1418 // __ "AloyaNaM'ti AlocanA prayojanato hasta zatAdu bahirgamanAgamanAdau gurovikaTanA, 'paDikkamaNe'tti pratIpaM kramaNaM . yathA krakaco nikRntati dAru yAna punarapi najan / evaM kRntanti suvihitAH kAyotsargeNa karmANi // 1 // kAyotsarge yathA susthitasya bhajyante maGgo| pAGgAni / evaM bhindanti suvihitA aSTavidhaM karmasaMghAtam // 2 // REGARICSGARCASGANGANAGAR Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only Gorainelibrary.org
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 764 // Jain Education pratikramaNaM, sahasA'samitAdau mithyAduSkRtakaraNamityarthaH, 'mIsa'tti mizraM zabdAdiSu rAgAdikaraNe, vikaTanA mithyAduSkRtaM cetyarthaH, 'vivege'tti vivekaH anepaNIyasya bhaktAdeH kathaJcit gRhItasya parityAga ityarthaH tathA 'viussagge 'ti tathA vyutsargaH kusvamAdau kAyotsarga iti bhAvanA, 'tavetti karma tApayatIti tapaH - pRthivyAdisaMghaTTanAdau nirviga (kR) tikAdi, 'chede 'tti tapasA durdamasya zramaNaparyAyacchedanamiti hRdayaM, 'mUla'tti prANAtipAtAdau punarbratAropaNamityarthaH, 'aNavaTTayA ya'tti hastatAlAdipradAnadoSAt duSTatarapariNAmatvAd vrateSu nAvasthApyate ityanavasthApyaH tadbhAvo'navasthApyatA, 'pAraMcie ceva'tti puruSavizeSasya svaliGgarAjapalyAdyAsevanAyAM pAracikaM bhavati, pAraM prAyazcittAntamaJcati gacchatIti pArazcikaM, na tata Urddha prAyazcittamastIti gAthArthaH // 1418 // evaM prAyazcittabhaiSajamuktaM, sAmprataM vraNaH pratipAdyate sa ca dvibhedaH - dravyatraNo bhAvavraNazca dravyatraNaH zarIrakSatalakSaNaH, asAvapi dvividha eva tathA cAha | duviho kAryami vaNo tadunbhavAgaMtuo a NAyavvo / AgaMtuyassa kArai samuddharaNaM na iyarassa // 1419 // taNuo atikkhatuMDo asoNio kevalaM tae laggo / avaujjhatti sallo sallo na malijjai vaNo u // 1420 // lagguddhiyaMmi bIe malijjai paraM adUrage salle / uddharaNamalaNapUraNa dUrayaragae taiyagaMmi // 1421 // mA veaNA u to uddharittu gAlaMti soNiya cautthe / rujjhai lahuMti ciTThA vArijai paMcame vaNiNo // 1422 // rohei vaNaM chaTTe hiyamiya bhoI abhuMjamANo vA / tittiamittaM chijjai sattamae pUisAI // 1423 // tahaviya aThAyamANo goNasakhaiyAi rupae vAvi / kIrai tayaMgacheo sabhaTThio sesarakkhaTThA // 1424 // For Personal & Private Use Only 5 kAyotsargAdhyayanaM kAyanikSepaH // 764 // nelibrary.org
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ mUluttaraguNaruvassa tAiNo paramacaraNapurisassa / avarAhasallapabhavo bhAvavaNo hoi nAyavvo // 1 // ( pra0 ) // bhikkhAyariyAi sujjhai aiAro koi viyaDaNAe u / bIo asamiomitti kIsa sahasA agutto vA 1 // 1425saddAiesa rAgaM dosaM ca maNA gao taiyagaMmi / nAuM aNesaNijaM bhattAivigiMcaNa vautthe // 1426 // ussaggeNavi sujjhai aiAro koi koi u taveNaM / teNavi asujjhamANaM cheyavisesA visohiMti // 1427 // dvividho- dviprakAra: 'kAryami vaNo'tti cIyata iti kAyaH - zarIramityarthaH tasmin vraNaH - kSatalakSaNaH, dvaividhyaM darzayatitasmAdudbhavo'syeti tadudbhavo gaNDAdiH Agantukazca jJAtavyaH, AgantukaH kaNTakAdiprabhavaH, tatrAgantukasya kriyate zalyoddharaNaM netarasya tadudbhavasyeti gAthArthaH // yadyasya yathodriyate-uttaraparikarma kriyate dravyatraNa eva tadetadabhidhitsurAha - 'taNuo atikkhatuMDo' iti tanureva tanukaM kRzamityarthaH, na tIkSNatuNDama tIkSNamukhamiti bhAvanA, nAsmin zoNitaM vidyata ityazoNitaM kevalaM navaraM tvaglagnaM uddhRtya 'avaujjhatti salo' tti parityajyate zalyaM prAkRtazailyA tu puliGganirdeza:, 'salo na malijjai vaNo ya' na ca mRdyate vraNaH, alpatvAt zalyasyeti gAthArthaH // prathamazalyaje ayaM vidhiH, dvitIyAdizalyaje punarayaM-'lagguddhiyaMmi' lagnamuddhRtaM lagnoddhRtaM tasmin dvitIye kasmin ? - adUragate zalya iti yogaH; manAg dRDhalagna iti bhAvanA, atra 'malijjai paraM ti mRdyate yadi paraM vraNa iti uddharaNaM zalyasya, marddanaM vraNasya, pUraNaM karNamalAdinA tasyaivaitAni kriyante dUragate tRtIye zalya iti gAthArthaH // 'mA veyaNA u to uddharettu gAlaMti soNiya cautthe / rujjhau lahuMti ciTThA vArijai' iti mA vedanA bhaviSyatIti tata uddhRtya zalyaM gAlayanti zoNitaM caturthe zalya iti, tathA ruhyatAM zIghramiti ceSTA-pari Jain Educationonal For Personal & Private Use Only ainelibrary.org
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA | 5 kAyotsargAdhyayanaM kAyanikSepaH // 765|| ACANCE spandanAdilakSaNA vAryate-niSidhyate, paJcame zalye uddhRte vraNo'syAstIti vraNI tasya vraNinaHraudrataratvAcchalyasyeti gaathaarthH|| / 'rohei vaNaM chaThe' iti rohayati vraNaM SaSThe zalye uddhRte sati hitamitabhojI hitaM-pathyaM mitaM-stokaM abhuJjanveti, yAvacchalyena dUSitaM 'tattiyamittaMti tAvanmAnaM chidyate, saptame zalya uddhRte kiM ?-pUtimAMsAdIti gaathaarthH|| 'tahaviya aThAyeti tathApi ca 'aTThAyamANe tti atiSThati sati visarpatItyarthaH, gonasabhakSitAdI raSka(rumpha)kaivApi kriyate, tadaGgachedaH sahAsthikaH, zeSarakSArthamiti gAthArthaH // evaM tAvad dravyavraNastacikitsA ca pratipAditA, adhunA bhAvavraNaH pratipAdyate__ 'mulUttaraguNarUvassa' gAhA,iyamanyakartRkI sopayogA ceti vyAkhyAyate, mUlaguNAH-prANAtipAtAdiviramaNalakSaNAH piNDavizuddhyAdayastu uttaraguNAH, ete eva rUpaM yasya sa mUlaguNottaraguNarUpastasya, tAyinaH, paramazcAsau caraNapuruSazceti samAsaH tasya aparAdhAH-gocarAdigocarAH ta eva zalyAni tebhyaH prabhavaH-sambhavo yasya sa tathAvidhaH bhAvavraNo bhavati jJAtavya iti gAthArthaH // sAmpratamasyAnekabhedabhinnasya bhAvavraNasya vicitraprAyazcittabhaiSajena cikitsA pratipAdyate, tatra__'bhikkhAyariyAI' bhikSAcaryAdiH zudhyatyaticAraH kazcidvikaTanayaiva-AlocanayaivetyarthaH, AdizabdAd vicArabhUmyAdigamanajo gRhyate, iha cAticAra eva vraNaH 2, evaM sarvatra yojyaM, 'bitiutti dvitIyo vraNaH apratyupekSite khelavivekAdauhA asamito'smIti sahasA agupto vA mithyAduSkRtamiti vicikitsetyayaM gaathaarthH||'shbdaadissu iSTAniSTeSu rAga dveSaM vA manasA(manAka) gataH atra 'taio' tRtIyo vraNaH mizrabhaiSajyacikitsyaH, AlocanApratikramaNazodhya ityarthaH, jJAtvA aneSaNIya bhaktAdi vigizcanA caturtha iti gAthArthaH // 'ussaggeNavi sujjhai' kAyotsargeNApi zuddhyati aticAraH kazcit , kazcit // 765 // RGAOR Jan Educato For Personal & Private Use Only ww.jainelibrary.org
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education tapasA pRthivyAdisaMghaTTanAdijanyo nirvigatikAdinA paNmAsAntena tenApyazuddhyamAnastathAbhUtaM gurutaraM chedavizeSA vizodhayantIti gAthArthaH // 1419 - 1427 // evaM sapta prakArabhAvatraNacikitsApi pradarzitA, mUlAdIni tu viSayanirUpadvAreNa svasthAnAdavaseyAni, neha vitanyante, ityuktamAnuSaGgikaM prastutaM prastumaH - evamanenAnekasvarUpeNa sambandhenAyAtasya kAyotsargAdhyayanasya catvAryanuyogadvArANi saprapaJcAni vaktavyAni tatra nAmaniSpanne nikSepe kAyotsargAdhyayanamiti kAyotsargaH adhyayanaM ca tatra kAyotsargamadhikRtya dvAragAthAmAha niyuktikAraH - fread 1 ga 2 vihANamaggaNA 3 kAla 4 bheyaparimANe 5 / asaDha 6 saDhe 7 vihi 8 dosA 9 kassatti 10 phalaM ca 11 dArAI // 1428 // 'nikkhevegavihANa' nikkheveti kAyotsargasya nAmAdilakSaNo nikSepaH kAryaH 'ega 'tti ekArthikAni vaktavyAni 'vihANamaggaNa' tti vidhAnaM bhedo'bhidhIyate bhedamArgaNA kAryA 'kAlabhedaparimANe 'tti kAlaparimANamabhibhava kAyotsargAdInAM vaktavyaM, bhedaparimANamutsRtAdikAyotsargabhedAnAM vaktavyaM yAvantasta iti, 'asadasaDhe 'tti azaThaH zaThazca kAyotsargakatta vaktavyaH 'vihi'tti kAyotsargakaraNavidhirvAcyaH 'dosa'tti kAyotsargadoSA vaktavyAH 'kassatti' kasya kAyotsarga iti vaktavyaM 'phala' tti aihikAmuSmikabhedaM phalaM vaktavyaM 'dArAI ti etAvanti dvArANIti gAthAsamAsArthaH // 1428 // vyAsArtha tu pratidvAraM bhASyakRdevAbhidhAsyati / tatra kAyasyotsargaH kAyotsarga iti dvipadaM nAmetikRtvA kAyasya utsargasya ca nikSepaH kArya iti / tathA cAha bhASyakAraH For Personal & Private Use Only inelibrary.org
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribha drIyA ||766 / / Jain Education 1429 // 1430 // kAe ussaggaMmiya nikkheve huMti dunni u vigappA / eesiM duNhaMpI patteya parUvaNaM vucchaM // 228 // ( bhA0 ) // 'kAe ussagaMmi ya' kAye kAyaviSayaH utsarge ca - utsargaviSayazca evaM nikSepe - nikSepaviSayau bhavataH dvau eva vikalpaudvAveva bhedau, anayordvayorapi kAyotsargavikalpayoH pratyekaM prarUpaNAM vakSya iti gAthArthaH // 228 // kAyassa u nikkhevo bArasao chakkao a ussagge / eesiM tu payANaM patteya parUvaNaM vucchaM // nImaM ThavarNasarIre gaI nikAyatthikAryaM davie~ ya / mAuya saMgeha pajjarva bhAre taha bhAvakIe ya // kAo kassa nAma kIraha dehovi buccaI kAo / kAyamaNiovi vuccai baddhamavi nikAyamAhaMsu // 1431 // akkhe varADa vA kaTTe putthe ya cittakamme ya / sambhAvamasambhAvaM ThevaNAkAyaM viyANAhi // 1432 // lippagahatthI hathitti esa sambhAviyA bhave ThevaNA / hoi asambhAve puNa hatthitti nirAgiI akkho // 1433 // orAliyaveubviyaAhAragateyakammae ceva / eso paMcaviho khalu sarIrakAo muNevva // 1434 // causuvi gaIsu deho neraiyAINa jo sa gaikAo / eso sarIrakAo visesaNA hoi gaikAo || 1 || ( pra0 ) || jeNuvagahio vacca bhavaMtaraM jaccireNa kAleNa / eso khalu gaikAo sateyagaM kammagasarIraM // 1435 // niyayamahio va kAo jIvanikAo nikAyakAo ya / asthittibahupaesA teNaM paMcatthikAyA u // 1436 // jaMtu purakkhaDabhAvaM dviyaM pacchAkaDaM va bhAvAo / taM hoi davvadviyaM jaha bhavio davvadevAI // 229 // ( bhA0 ) jai asthikAya bhAvo apaeso huna atthikAyANaM / pacchAkaDuvya to te havijja davvatthikAyA va // 230 // (bhA0 ) // For Personal & Private Use Only 5 kAyotsargAdhyaya naM kAyanikSepaH // 766 // ainelibrary.org
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIyamaNAgayabhAvaM jamatthikAyANa natthi atthittaM / tena ra kevalaeK natthI vvatthikAyattaM // 1437 // kAmaM bhaviyasurAisu bhAvo so ceva jattha vahati / esso na tAva jAyai tena ra te davvadevutti // 1438 // duhao'NaMtararahiyA jai evaM to bhavA aNaMtaguNA / egassa egakAle bhavA na jujaMti u aNegA // 1439 // duhao'NaMtarabhaviyaM jaha ciTThai AuaM tu jaMbaI / hujiyaresuvi jai taM vvabhavA hunja to te'vi // 1440 // saMjhAsu dosu sUro adissamANo'vi pappa samaIyaM / jaha obhAsaha khittaM taheva eyaMpi nAyavvaM // 1441 // mAuyapayaMti neyaM navaraM annovi jo payasamUho / so payakAo bhannai je egapae bahu atthA 231 // (bhA0) saMgahakAo'NegAvi jattha egavayaNa dhippaMti / jaha sAligAmaseNA jAo vasahI (ti) niviTThatti // 1442 // pajjavakAo puNa huMti pajavA jattha piMDiyA bahave / paramANuMmivikamivi jaha vannAI aNaMtaguNA // 1443 // || ego kAo duhA jAo ego ciTThai ego maario|jiivNto amaeNa mAriotaM lavamANava! keNa heunnaa||1444|| dugatigacauro paMca va bhAvA bahuA va jattha vadati / so hoi bhAvakAo jIvamajIve vibhAsA u||1445|| kAe sarIra dehe buMdI ya caya uvacae ya saMghAe / ussaya samussae vA kalevare bhattha taNa pANU // 1446 // tatra 'kAyassa u nikkhevo' kAyasya tu nikSepaH kArya iti 'bArasautti dvaadshprkaarH| 'chakkao ya ussagge' SaTraka- zcotsargaviSayaH SaTprakAra ityarthaH, pazcArddha nigadasiddhaM tatra kAyanikSepapratipAdanAyAha-'nAma ThavaNA' nAmakAyaH sthApanAkAyaH zarIrakAyaH gatikAyaH nikAyakAyaH astikAyaH dravyakAyazca mAtRkAyaH saMgrahakAyaH paryAyakAyaH bhAra Jain Education anal For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribhadrIyA // 767 // Jain Education kAyaH tathA bhAvakAyazceti gAthAsamAsArthaH // vyAsArthaM tu pratidvArameva vyAkhyAsyAmaH, tatra nAmakAyapratipAdanAyAha'kAo kassavi'tti kAyaH kasyacit padArthasya sacetanAcetanasya vA nAma kriyate sa nAmakAyaH, nAmAzritya kAyo nAmakAyaH, tathA deho'pi - zarIrasamucchrayo'pi ucyate kAyaH, tathA kAcamaNirapi kAyo bhaNyate, prAkRte tu kAyaH / tathA baddhamapi kiJcilekhAdi 'nikAyamAsu'tti nikAcitamAkhyAtavantaH, prAkRtazailyA nikAyeti gAthArthaH, gataM nAmadvAraM, adhunA sthApanAdvAraM vyAkhyAyate - 'akkhe varADae' akSe-candanake varATake vA - kapardake vA kASThe-kuTTime puste vA - vastrakRte citrakarmaNi vA pratIte, kimityAha -sato bhAvaH sadbhAvaH tathya ityarthaH tamAzritya tathA asatobhAvaH asadbhAvaH atathya ityarthaH, taM cAzritya kiM ? - sthApanAkAyaM vijAnAhIti gAthArtha // 1431 // sAmAnyena sadbhAvAsadbhAvasthApanodAharaNamAha- 'leppagahatthI' yadiha lepyakahastI hastIti sthApanAyAM nivezyate 'esa sambhAviyA bhave ThevaNa'tti eSA sadbhAvasthApanA bhavatIti, bhavatyasadbhAve punahastIti nirAkRtiH - hastyA kRtizUnya eva caturaGgAdAviti / tadevaM sthApanAkAyo'pi bhAvanIya iti gAthArthaH // 1432 // zarIrakAyapratipAdanAyAha - 'orAliyaveDaviya' udAraiH pudgalairnirvRttamaudArikaM vividhA kriyA vikriyA tasyAM bhavaM vaikriyaM prayojanArthinA Ahiyata ityAhArakaM tejomayaM taijasaM, karmaNA nirvRttaM kArmaNaM, audArikaM vaikriyaM AhArakaM taijasaM kArmaNaM caitra epa paJcavidhaH khalu zIryanta iti zarIrANi zarIrANyeva pudgalasaGghAtarUpatvAt kAyaH zarIrakAyaH vijJAtavya iti gAthArthaH // gatikAyapratipAdanAyAha'ca suvi gaI' iyamapyanyakartRkI gAthA sopayogeti ca vyAkhyAyate - catasRSvapi gatiSu - nArakatiryagUnarAmaralakSaNAsu For Personal & Private Use Only 5 kAyotsargAdhyayanaM kAyanikSepaH |||767 // snelibrary.org
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'deho'tti zarIrasamucchrayo nArakAdInAM yaH sa gatau kAya itikRtvA gatikAyo bhaNyate, atrAntare Aha codaka:-'eso sarIrakAu'tti nanveSa zarIrakAya uktaH, tathAhi-naudArikAdivyatiriktA nArakatiryagAdidehA iti, AcArya Aha-'visesaNA hoti gatikAo'vizeSaNAda-vizeSaNasAmarthyAd bhavati gatikAyaH, vizeSaNaM cAtra gatau kAyo gatikAyaH, yathA dvividhAH saMsAriNaH-trasAH sthAvarAzca, punasta eva strIpuMnapuMsakavizeSeNa bhidyanta ityevamanApIti gaathaarthH||athvaa sarvasattvAnAmapAntarAlagatau yaHkAyaH sa gatikAyobhaNyate, tathA cAha-'jeNuvagahio' yenopagRhIta-upakRto vrajati-gacchati bhavAdanyo bhavaH bhavAntaraM tat , etaduktaM bhavati-manuSyAdirmanuSyabhavAt cyutaH yenAzrayeNA(zrito')pAntarAle devAdibhavaM gacchati sa gatikAyobhaNyate, taM kAlamAnato darzayati-yaccireNa 'kAleNaM ti sa ca yAvatA kAlena samayAdinA vrajati tAvantameva kAlamasau gatikAyobhaNyate eSa khalu gatikAyaH, svarUpeNaiva darzayannAha-'sateyagaM kammagasarIraM' kArmaNasya prAdhAnyAt saha taijasena vartata iti sataijasaM kArmaNazarIraM gatikAyastadAzrayeNApAntarAlagatau jIvagateriti bhAvanI(yama)yaM gaathaarthH||nikaaykaayH pratipAdyate tatra-niyaya'tti gAthArddha vyAkhyAyate 'niyayamahiovakAo jIvanikAya'tti niyato-nityaH kAyo nikAyaH, nityatA cAsya triSvapi kAleSubhAvAt adhiko vA kAyo nikAyaH, yathA adhiko dAho nidAha iti, AdhikyaM cAsya dharmAdharmAstikAyApekSayA svabhedApekSayA vA,tathAhi-ekAdayo yAvadasaGkhyeyAH pRthivIkAyikAstAvat kAyasta eva svajAtIyAnyaprakSepApekSayA / nikAya iti,evamanyeSvapi vibhASetyevaM jIvanikAyasAmAnyena nikAyakAyo bhaNyate,athavA jIvanikAyaH pRthivyAdibhedabhinnaH Savidho'pi nikAyo bhaNyate tatsamudAyaH, evaM ca nikAyakAya iti, gataM nikaaykaaydvaarN| adhunA'stikAyaH pratipAdyate, Jaln Education in For Personal & Private Use Only Finelibrary.org
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSepaH Avazyaka- tatredaM gAthAzakalaM 'asthittibahupadasA teNaM paMcatthikAyA u' astItyayaM trikAlavacano nipAtaH, abhUvan bhavanti 45 kAyohAribha- bhaviSyanti ceti bhAvanA, bahupradezAstu yatastena pazcaivAstikAyAH tuzabdasyAvadhAraNArthatvAnna nyUnA nApyadhikA iti, anena se sagAMdhyayadrIyA |ca dharmAdharmAkAzAnAmekadravyatvAdastikAyatvAnupapattiraddhAsamayasya ca e (ane)katvAdastikAyatvApattirityetat parihRtamavaga naM kaayni||768|| intavyaM, te cAmI paJca, tadyathA-dharmAstikAyo'dharmAstikAyaH AkAzAstikAyaH jIvAstikAyaH budgalAstikAyazcetyasti kAyA iti hRdayamaya gaathaarthH|| sAmprataM dravyakAyAvasarastatastatpratipAdanAyAhaI 'jaMtu purakkhaDa'tti yad dravyamiti yogaH tuzabdo vizeSaNArthaH kiM vizinaSTi ?-jIvapudgaladravyaM, na dharmAstikAyAdi, tatazcaitaduktaM bhavati-yad dravyaM yad vastu puraskRtabhAvamiti-puraH-agrataH kRto bhAvo yeneti samAsaH, bhAvino bhAvasya 8 yogymbhimukhmityrthH| pacchAkaDaM va bhAvAo'tti vAzabdasya vyavahitaH sambandhaH, tatazcaivaM prayogaH-pazcAtkRtabhAvaM, vAzabdo vikalpavacanaH pazcAt kRtaH prApyojjhito bhAvaH-paryAyavizeSalakSaNo yena sa tathocyate, etaduktaM bhavati-yasmin bhAve vartate dravyaM tato yaH pUrvamAsId bhAvaH tasmAdapetaM pazcAtkRtabhAvamucyate, 'taM hoti dabadaviyaM taditthaMbhUtaM dviprakAramapi bhAvino bhUtasya ca bhAvasya yogyaM 'dati vastu vastuvacano hyeko dravyazabdaH, kiM?-bhavati dravyaM, bhavatizabdasya vyavahitaH sambandhaH, itthaM dravyalakSaNamabhidhAyAdhunodAharaNamAha-'jaha bhavio davadevAdi' yathetyudAharaNopanyAsArthaH bhavyo-yogyaH dravyadevA|diriti, iyamatra bhAvanA-yo hi purUSAdima'tvA devatvaM prApsyati baddhAyuSkaH abhimukhanAmagotro vA sa yogyatvAd dravya // 768 // devo'bhidhIyate, evamanubhUtadevabhAvo'pi, AdizabdAd dravyanArakAdigrahaH paramANugrahazca, tathAhi-asAvapi vyaNukAdi ACTOINSIGRICRORRECE% Bain Education For Personal & Private Use Only Nrbelibrary.org
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ROSAROSAROKAROADCASE kAyayogyo bhavatyeva, tatazcetthaMbhUtaM dravyaM kAyo bhaNyata iti gAthArthaH // 1436 // Aha-kimiti tuzabdavizeSaNAjIvapudgaladravyamaGgIkRtya dharmAstikAyAdInAmiha vyavacchedaH kRta iti ?, atrocyate, teSAM yathoktaprakAradravyalakSaNAyogAt, sarvadaivAstikAyatvalakSaNabhAvopetatvAd , Aha ca bhASyakAra:-'jai atthikAyabhAvo' yadyastikAyabhAvaH astikAyatvalakSaNaH, 'iya eso hoja asthikAyANaM' 'iya' evaM yathA jIvapudgaladravye viziSTaparyAya iti eSyan-AgAmI bhavet, keSAm ?-astikAyAnAM-dharmAstikAyAdInAmiti, vyAkhyAnAd vizeSapratipattiH, tathA pazcAtkRto vA yadi bhavet 'to te havija dabatthikAya'tti tataste bhaveyuriti dravyAstikAyA iti gAthArthaH yatazcalAtIyamaNAgaya' atItam-atikrAntamanAgataM bhAvaM yad-yasmAt kAraNAdastikAyAnAM-dharmAstikAyAdInAM nAsti-na vidyate | astitvaM-vidyamAnatvaM, kAyatvApekSayA sadaiva yogAditi hRdayaM, 'teNa ratti tena kila kevalaM-zuddhaM 'teSu' dharmAstikAyAdiSu nAsti-na vidyate, kiM ?-davatthikAya'tti dravyAstikAyatvaM, sadaiva tadbhAvayogAditi gAthArthaH // 1437 // Aha-yadyevaM dravyadevAyudAharaNoktamapi dravyaM na prApnoti, sadaiva sadbhAvayogAt, tathAhi-sa eva tasya bhAvo yasmin varttate iti / atra gururAha-kAmaM bhaviyasurAdi' kAmamityanumataM yathA bhaviyasurAdiSu' bhavyAzca te surAdayazceti vigrahaH AdizabdAt dravyanA|rakAdigrahaH teSu-tadviSaye vicAre bhAvaH sa eva yatra varttate tadAnIM manuSyAdibhAva iti, kiMtu eSyo-bhAvI na tAvajAyate tadA, 'teNa ra te davadeva'tti tena te kila dravyadevA iti, yogyatvAd, yogyasya ca dravyatvAt , na caitad dharmAstikAyAdInAmasti, eSyakAle'pi tadbhAvayuktatvAdeveti gaathaarthH||1438||ythoktN dravyalakSaNamavagamya tadbhAve'tiprasaGgaM ca manasyAdhA 62-22- 20AAR X IMhanal For Personal & Private Use Only wolinelibrary.org
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribhadrIyA // 769 // Jain Education yAha codakaH - 'duhaoDaNaMtararahiyA duhau' tti varttamAnabhAva sthitasya ubhayata eSyakAle'tI takAle ca 'aNaMtararahiya'tti anantarau eSyAtItau anantarau ca tau rahitau ca varttamAnabhavabhAveneti prakaraNAd gamyate anantararahitau tAvapi 'jai'tti yadi tasyocyate 'evaM to bhavA anaMtaguNa'tti evaM sati tato bhavA anantaguNAH, tadbhavadvayavyatiriktA varttamAnabhavabhAvena rahitA eSyA atikrAntAzca te'pyucyeraMstatazca tadapekSayApi dravyatvakalpanA syAt, athocyeta - bhavatyevameva kA no hAniriti ?, ucyate, ekasya - puruSAderekakAle - puruSAdikAle bhavA na yujyante na ghaTante aneke - bahava iti gAthArthaH // 1439 // itthaM codakeno ke gururAha-'duhao'NaMtarabhaviyaM duhaGa' tti varttamAnabhave varttamAnasya ubhayataH eSye'tIte cAnantarabhavika, puraskRtapazcAt kRtabhavasambandhItyuktaM bhavati, yathA tiSThati AyuSkameva tuzabdasyAvadhAraNArthatvAt, na zeSaM karma vivakSitaM yad baddhamayaM gAthArthaH // 1440 // | puraskRtabhavasambandhi tribhAgAvazeSAyuSkaH sAmAnyena tasminneva bhave varttamAno badhnAti, pazcAtkRtasambandhi punastasminneva bhave vedayati / atiprasaGganivRttyarthamAha- 'hojiyaresuvi jai taM dababhavA hoja tA te'vi' bhavet itareSvapi prabhUteSvatI teSu yad baddhamanAgateSu ca yad bhokSyate yadi tasminneva bhave varttamAnasya dravyabhavA bhaveraMstataste'pi tadAyuSka karmasambandhAditi hRdayaM, na caitadasti, tasmAdasaccodakavacanamiti gAthArthaH // 1441 // asyaivArthasya prasAdhakaM lokapratItaM nidarzanamabhidhAtukAma Aha- 'saMjhAsu dosu sUro' sandhyA ca sandhyA ca sandhye tayoH sandhyayordvayoH pratyUSa pradoSapratibaddhayoH sUrya-AdityaH adRzyamAno'pi - anupalabhyamAno'pi prApaNIyaM prApyaM samatikrAntaM samatItaM ca yathA'vabhAsate - prakAzayati kSetraM, tadyathA- pratyuSasandhyAyAM pUrvavidehaM bharataM ca, pradoSasandhyAyAM tu bharatamaparavidehaM ca, tathaiva yathA sUryaH idamapi prakrAntaM jJAtavyaM - vijJe For Personal & Private Use Only kAyotsarganikSepaH // 769 // inelibrary.org
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAHASRANAMAARAK yamiti, etaduktaM bhavati-vartamAnabhave sthitaH puraskRtabhavaM pazcAtkRtabhavaM ca AyuSkakarma sadravyatayA spRzati,prakAzenAdityavaditi gAthArthaH // 1442 // adhunA mAtRkAkAyaH pratipAdyate, [ mAtRke'pi ] mAtRkApadAni 'uppaNNeti ve' tyAdIni tatsamUho mAtRkAkAyaH, anyo'pi tathAvidhapadasamUho bartha iti, tathAcAha bhASyakAra:-'mAuyaparya'ti mAtRkApadamiti 'NemaM' 'maMti cihna, navaramanyo'pi yaH padasamUhaH-padasaGghAtaH sa padakAyo bhaNyate mAtRkApadakAya iti bhAvanA, viziSTaH padasamUhaH, kiM0?-'je egapae bahU atthA' yasminnekapade bahavaH arthAsteSAM padAnAM yaH samUha iti, pAThAntaraM vA 'jassekapade bahU atyatti gAthArthaH // 1443 // saMgrahakAyapratipAdanAyAha| 'saMgahakAo NegA' saMgrahaNaM saMgrahaH sa eva kAyaH, sa kiMviziSTa ? ityAha-'NegAva jattha egavayaNeNa gheppati'tti prabhUtA api yatraikavacanena dizyanto gRhyante, yathA zAligrAmaH senA jAto vasati niviThThatti, yathAsaGkhayaM, prabhUteSvapi stambeSu | satsu jAtaH zAliriti vyapadezaH, prabhUteSvapi puruSavilayAdiSu vasati grAmaH, prabhUteSvapi hastyAdiSu niviSTA seneti, ayaM zAlyAdirarthaH saGgrahakAyo bhaNyate iti gAthArthaH // 1444 // sAmprataM paryAyakAyaM darzayati___ 'pajjavakAo' paryAyakAyaH punarbhavati, paryAyA-vastudharmA yatra-paramANvAdau piNDitA bahavaH, tathA ca paramANAvapi kasmiMzcit sAMvyavahArike yathA varNagandharasasparzA anantaguNAH anyApekSayA, tathA coktam-"kAraNameva tadantyaM sUkSmo nityazca bhavati paramANuH / ekarasavarNagandho dvisparzaH kAryaliGgazca // 1 // " sa caikastikAdirasastadanyApekSayA tiktataratiktatamAdibhedAdAnantyaM pratipadyate, paJcavarNAdiSvapi vibhASetyayaM gAthArthaH // adhunA bhArakAyastatra gAthA 1565 Jan Education For Personal & Private Use Only Celebrary.org
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribha. drIyA kAyotsarganikSepaH // 770 // ekko kAo duhA jAo' ekaH kAya:-kSIrakAyaH dvidhA jAtaH, ghaTadvaye nyAsAt, tatra ekastiSThati, eko mAritaH, jIvan mRtena mAritastadetallaveti-behi he mAnava ! kena kAraNena ?, kathAnakaM yathA pratikramaNAdhyayane pariharaNAyAmiti gAthArthaH, bhArakAyazcAtra kSIrabhRtakumbhadvayopetA kApotI bhaNyate, bhArazcAsau kAyazca bhArakAyaH, aNNe bhaNaMtibhArakAyaH kApotyevocyate iti // 1445 // bhAvakAyapratipAdanAyAha| 'dugatigacauroM dvau trayazcatvAraH paJca vA bhAvA-audayikAdayaHprabhUtA vA'nye'pi 'yatra' sacetanAcetane vastuni vidyante sa bhavati bhAvakAyaH, bhAvAnAM kAyo bhAvakAya iti, 'jIvamajIve vibhAsA jIvAjIvayorvibhASA khalvAgamAnusAreNa kAryeti gaathaarthH||1446|| mUladvAragAthAyAM kAyamadhikRtya gataM nikSepadvAram , adhunaikArthikAnyucyante, tatra gAthAkAyaH zarIraM dehaH bondI caya upacayazca saGghAta ucchrayaH samucchrayazca kaDevaraM bhastrA tanuH pANuriti gAthArthaH // 231 // mUladvAragAthAyAM kAyamadhikRtyoktAnyekArthikAni, adhunA utsargamadhikRtya nikSepaH ekArthikAni cocyante, tatra nikSepamadhikRtyAhanAmaMThavaNAdavie khitte kAle taheva bhAve ya / eso ussaggassa u nikkhevo chaviho hoi // 1447 // davbujjhaNA u jaMjeNa jattha avakirai dababhUo vAjaM jattha vAvi khitte jaMjacira jaMmi vA kAle // 1448 // bhAve pasatthamiyaraM jeNa va bhAveNa avakirai jaM tu / assaMjamaM pasatthe apasatthe saMjamaM cayai // 1449 // kharapharusAisaceyaNamaceyaNaM durabhigaMdhavirasAI / dviyamavi cayai doseNa jeNa bhAvujjhaNA sA u||1450 // IN770 // Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ ussagga viussaraNujjhaNA yaavagiraNa chaDDaNa vivego| bajaNa cayaNummuaNA parisADaNa sADaNA ceva // 1451 // 8 // ussage nikkhevo caukkao chakkao a kAyavyo / nikkhevaM kAUNaM parUvaNA tassa kAyavvA // 1 // so ussaggo duviho ciTThAe abhibhave ya naayvvo| bhikkhAyariyAi paDhamo uvasaggabhijuMjaNe biio // 1452 // | 'nAmaMThavaNAdavie' arthamadhikRtya nigadasiddhA, vizeSArtha tu pratidvAraM prapaJcena vakSyAmaH, tatrApi nAmasthApane gatArthe, dravyotsargAbhidhitsayA punarAha-'dabujhaNA u jaM jeNa' dravyojjhanA tu dravyotsargaH svayameva 'ja'nti yad dravyamaneSaNIyaM 'avakirati'tti yogaH avakirati-utsRjati 'jeNe ti yena karaNabhUtena pAtrAdinotsRjati, jattha'tti yatra dravye utsRjati dravyabhUto vA-anupayukto vA utsRjati eSa dravyotsargo'bhidhIyate / kSetrotsarga ucyate 'jaM jattha vAvi khette'tti yatkSetraM dakSiNadezAdyutsRjati yatra vA'pi kSetre utsargo vyAvaya'te eSa kSetrotsargaH, kAlotsarga ucyate-'jaM jaccira jammi vA kAle'tti yatkAlamutsRjati yathA bhojanamadhikRtya rajanIM sAdhavaH 'jaccira'ti yAvantaM kAlamutsargaH, yasmin vA kAle utsargo vyAvarNyate eSa kAlotsarga iti gAthArthaH // 1448 // bhAvotsargapratipAdanAyAha__'bhAve pasatthamiyaraM' 'bhAce'tti dvAraparAmarzaH, bhAvotsoM dvidhA-prazastaM-zobhanaM vastvadhikRtya 'itaraMti aprazastamazobhanaM ca, tathA yena bhAvenotsarjanIyavastugatena kharAdinA 'avakirati jantu' utsRjati yat tatra bhAvenotsarga iti tRtI-3 yAsamAsaH, tatra asaMyama prazaste bhAvotsarge tyajati, aprazaste tu saMyamaM tyajatIti gaathaarthH|| 1449 // yaduktaM yena vA Jain Education N nal For Personal & Private Use Only Sanelibrary.org
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka- hAribhadrIyA // 771 // MOREGACSCROLLS bhAvenotsRjati tatprakaTayannAha-kharapharusAisaceyaNa' kharaparuSAdisacetanaM kharaM-kaThinaM paruSaM-dubhASaNopetaM acetanaM kAyotsargadurabhigandhavirasAdi yad dravyamapi tyajati doSeNa yena kharAdinaiva 'bhAvujjhaNA sA u' bhAvenotsarga iti gaathaarthH| nikSepaH // 1450 // gataM mUladvAragAthAyAmutsargamadhikRtya nikSepadvAram, adhunaikArthikAnyucyante, tatreyaM gAthA'ussagga viussaraNu' utsargaH vyutsarjanA ujjhanA ca avakiraNa chardanaM vivekaH varjanaM tyajanaM unmocanA parizAtanA 8 zAtanA caiveti gAthArthaH // 1451 // mUladvAragAthAyAmuktAnyutsagaikArthikAni, tatazca kAyotsarga iti sthitaM, kAyasyotsargaH kAyotsargaH / idAnIM mUladvAragAthAgatavidhAnamArgaNAdvArAvayavArthavyAcikhyAsayA''ha-'so ussaggo duviho' sa| kAyotsargo dvividhaH, 'ceTTAe abhibhave ya nAyabo' ceSTAyAmabhibhave ca jJAtavyaH, tatra 'bhikkhAyariyAdi paDhamo' bhikSAcaryAdau viSaye prathamaH kAyotsargaH, tathAhi-ceSTAviSaya evAsau bhavati, 'uvasagga'bhiuMjaNe biio'tti upasargAdivyAdayastairabhiyojanamupasargAbhiyojanaM tasminnupasargAbhiyojane dvitIyaH-abhibhavakAyotsarga ityarthaH, divyAdyabhibhUta eva mahAmunistadaivAyaM karotIti hRdayam, athavopasargANAmabhiyojanaM-soDhavyA mayopasargAstadbhayaM na kAryamityevaMbhUtaM tasmin dvitIya ityarthaH / itthaM pratipAdite satyAha codakaH, kAyotsarge hi sAdhunA nopasargAbhiyojana kAryaiyarahavi tA na junjai abhiogo kiM puNAi ussagge? / naNu gabveNa parapuraM abhirujjhai evmeyNti(pi)||1453|||| // 77 // mohapayaDIbhayaM abhibhavittu jo kuNai kaaussggNtu|bhykaarnne yativihe NAbhibhavo neva paDiseho // 1454 // AgAreUNa paraM raNika jai so karija ussaggaM / jaMjina abhibhavo to tabhAve abhibhavo kassa? // 1455 // Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only A nelibrary.org
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education aTThavipi ya kammaM aribhUyaM teNa tajjayaTThAe / abbhuTTiyA u tavasaMjamaMmi kuvvaMti niggaMthA // 1456 / / tassa kasAyA cattAri nAyagA kammasattusinnassa / kAussaggamabhaggaM karaMti to tajjayaTThAe / 1457 // saMvaccharamukosaM aMtamuhuttaM ca (ta) abhibhavussagge / ciTThAussaggassa u kAlapamANaM uvari vucchaM // 1458 // 'iyarahavi tANa' itarathApi - sAmAnyakArye'pi tAvat kvacidanavasthAnAdau na yujyate'bhiyogaH kasyacit karttuM, 'kiM puNAi ussagge' kiM punaH kAyotsarge karmakSayAya kriyamANe?, sa hi sutarAM garvarahitena kAryaH, abhiyogazca garyo varttate, nanvityasUyAyAM garveNa - abhiyogena parapuraM - zatrunagaramabhirudhyate, yathA tadgarvakaraNamasAdhu evametadapi kAyotsargAbhiyojanamazobhanameveti gAthArthaH // evaM codakenokte satyAhAcAryaH - ' mohapayaDIbhayaM' mohaprakRtau bhayaM 2 athavA mohaprakRtizcAsau bhayaM ceti samAsaH, mohanIya karmabheda ityarthaH, tathAhi - hAsyaratyaratibhayazokajugupsApaTrkaM mohanIyabhedatayA pratItaM, tat abhibhavatu abhibhUya yaH kazcit karoti kAyotsarga tuzabdo vizeSaNArthaH nAnyaM kaJcana bAhyamabhibhUyeti, 'bhayakAraNe tu tivihe' bAhye bhayakAraNe trividhe dravyamanuSya tiryagabhedabhinne sati tasya nAbhibhavaH, athetthaMbhUto'pyabhiyoga ityatrocyate- 'neva paDiseho' itthaMbhUtasyAbhiyogasya naiva pratiSedha iti gAthArthaH // 1454 // kintu - 'AgAreUNa paraM' 'AgAreUNa'tti AkArya re re kva yAsyasi idAnIM evaM param-anyaM kazcana 'raNeba' saMgrAme iva yadi sa kuryAt kAyotsarge yujyeta abhibhavaH, tadabhAve - parAbhibhavAbhAve'bhibhavaH kasya ?, na kasyaciditi gAthArthaH // 1455 // tatraitat syAt bhayamapi karmAzo varttate, karmaNo'pi cAbhibhavaH khalvekAntena naiva kArya ityetaccAyuktam, yataH - onal For Personal & Private Use Only ainelibrary.org
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 772 // 'aTThavipi ya kam' aSTavidhaM - aSTaprakAramapi cazabdo vizeSaNArthaH tasya ca vyavahitaH sambandhaH, aTThavihaMpi ya kammaM aribhUtaM ca tatazcAyamarthaH - yasmAt jJAnAvaraNIyAdi aribhUtaM zatrubhUtaM varttate bhavanibandhanatvAccazabdAdacetanaM ca tena kAraNena tajjayArtha - karmajayanimittaM 'abbhuTTiyA utti Abhimukhyena utthitA eva ekAntagarvavikalA api tapo dvAdazaprakAraM saMyamaM ca saptadazaprakAraM kurvanti nirgranthAH - sAdhava ityataH karmakSayArthameva tadabhibhavanAya kAyotsargaH kArya eveti gAthArthaH // 1456 // tathA cAha - tassa kasAyA iti 'tasya' prakrAntazatrusainyasya kaSAyAH prAganirUpitazabdArthAzcatvAraH krodhAdayo nAyakAH- pradhAnAH, 'kAussaggamabhaggaM kareMti to tajjayadvAetti kAussaggaMabhibhavakAyotsarga abhagnaM- apIDitaM kurvanti sAdhavastatastajjayArtha - karmajayanimittaM tapaHsaMyamavaditi gAthArthaH // 1457 // gataM mUladvAragAthAyAM vidhAnamArgaNAdvAram adhunA kAlaparimANadvArAvasaraH, tatreyaM gAthA - saMvatsaramutkRSTaM kAlapramANaM, tathA ca bAhubalinA saMvatsaraM kAyotsargaH kRta iti, 'antomuhuttaM ca' abhibhavakAyotsarge antyaM - jaghanyaM kAlaparimANaM, ceSTAkAyotsargasya tu kAlaparimANamanekabhedabhinnaM 'uvari vocchaM 'ti upariSTAd vakSyAma iti gAthArthaH // 1458 // uktaM tAvadoghataH kAlaparimANadvAraM, adhunA bhedaparimANadvAramadhikRtyAha - usiussio a taha ussio a ussiyanisannao ceva / nisanussio nisanno nissannagani sannao ceva 1459 // nivaNussio nivanno nivannanivannago a nAyavvo / eesiM tu payANaM patteya parUvaNaM vucchaM // 1460 // | ussinisannaga nivannage ya ikkikkagaMmi upayaMmi / davveNa ya bhAveNa ya caukkabhayaNA u kAyavvA / / 1461 // Jain Education ronal For Personal & Private Use Only kAyotsarganikSepaH // 772 // nelibrary.org
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ RCRACROSORROSSOCOCCORG 'usisaussio' ucchritocchritaH utsRtazca utsRtaniSaNNazcaiva niSaNNotsRtaH niSaNNo niSaNNaniSaNNazcaiveti gaathaarthH|| 'nisaNussio nivanno' niSaNNotsRtaH niSa(va)NNaH niSaNNa niSaNNazca jJAtavyaH, eteSAM tu padAnAM pratyekaM prarUpaNAM vakSya iti gAthAsamAsArthaH, avayavArtha tu upariSTAdvakSyAmaH 'ussiya utsRto niSaNNaH niSaNNaniSaNNeSu ekaikasminneva pade 'daveNa ya bhAveNa ya caukkabhayaNA u kAyavA' dravyata utsRta UrddhasthAnasthaHbhAvata utsRta dharmadhyAnazukladhyAyI, anyastu dravyata utsRtaH UrddhasthAnasthaH na bhAvataH utsRtaHdhyAnacatuSTayarahitaH kRSNAdilezyAgatapariNAma ityarthaH, anyastu na dravyata utsRtaH norddha-17 sthAnasthaH bhAvata utsRtaH, zukladhyAyI anyastu na dravyatonApi bhAvata ityayaM pratItArtha evamanyapadacatubhaGgikA api vaktavyAH | // 1459-1461 // itthaM sAmAnyena bhedaparimANe darzite satyAha codakaH, nanu kAryotsargakaraNe kaH punarguNa ityAhAcAryaH-| dehamaijaDasuddhI suhadukkhatitikkhayA aNuppehA / jhAyai ya suhaM jhANaM eyaggo kAusaggami // 1462 // aMtomuhuttakAlaM cittassegaggayA havai jhANaM / taM puNa aTTaM ruI dhamma sukkaM ca nAyavvaM // 1463 // tattha ya do AillA jhANA saMsAravaDaNA bhnniyaa| dunni ya vimukkhaheU tesi'higArona iyaresiM // 1464 // saMvariyAsavadArA avvAbAhe akaMTae dese / kAUNa thiraM ThANaM Thio nisanno nivanno vA // 1465 // dAceyaNamaceyaNaM vA vatthu avalaMbiuM ghaNaM maNasA / jhAyai suamatthaM vA daviyaM tappajjae vAvi // 1466 // tattha u bhaNija koI jhANaM jo mANaso priinnaamo| taM na havai jiNadiTTa jhANaM tivihevi jogNmi||1467|| ICCARROROSCARR* Jain Education na For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA kAyotsarganikSepaH // 773 // vAyAIdhAUNaM jo jAhe hoi ukkaDo dhAU / kuviotti so pavuccai na ya iare tattha do natthi // 1468 // emeva ya jogANaM tiNhavi jo jAhi ukkaDo jogo| tassa tahiM niddeso iare tatthikka do va navA // 1469 // kAeviya ajjhappaM vAyAi maNassa ceva jaha hoi / kAyavayamaNojuttaM tivihaM ajjhappamAhaMsu // 1470 // jai egaggaM cittaM dhArayao vA niraMbhao vAvi / jhANaM hoi naNu tahA iaresuvi dosu emeva // 1471 // desiyadaMsiyamaggo vacaMto naravaI lahai siN| rAyatti esa vaccai sesA aNugAmiNo tassa // 1472 // paDhamilluassa udae kohassiare vi tinni tatthathi / naya te Na saMti tahiyaM na ya pAhannaM taheyaMmi // 1473 // mA me ejau kAutti acalao kAiaM havai jhANaM / emeva ya mANasiyaM niruddhamaNaso havai jhANaM // 1474 // jaha kAyamaNanirohe jhANaM vAyAi jujjai na evaM / tamhA vaI u jhANaM na hoi ko vA visesuttha ? // 1472 // mA me calautti taNU jaha taM jhANaM nireiNo hoi / ajayAbhAsavivajassa vAiaM jhANamevaM tu // 1476 // evaMvihA girA me vattavvA erisA na vattavvA / iya veyAliyavakassa bhAsao vAiyaM jhANaM // 1477 // maNasA vAvAraMto kAyaM vAyaM ca tppriinnaamo| bhaMgiasuaM guNato vahai tivihevi jhANaMmi // 1478 // / 'dehamatijaDasuddhI'ti dehajADyazuddhiH-zleSmAdiprahANataH matijADyazuddhiH tathAvasthitasyopayogavizeSataH, suhadukkhatitikkhaya'tti sukhaduHkhatitikSA sukhaduHkhAtisahanamityarthaH, 'aNuppehA' anityatvAdyanuprekSA ca tathA'vasthitasya bhavati, tathA 'jhAyai ya suhaM jhANaM' dhyAyati ca zubhaM dhyAnaM dharmazuklalakSaNaM, ekAgra:-ekacittaH zeSavyApArAbhAvAt kAyotsarga iti, // 773 / / Jaln Educatio n al For Personal & Private Use Only Panelibrary.org
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ -5251525 ihAnaprekSA dhyAnAdau dhyAnoparame bhavatItikRtvA bhedenopanyasteti gaathaarthH||1462 // iha dhyAyati ca zubhaM dhyAnamityuktaM, tatra kimidaM dhyAnamityata Aha-'aMtomuhuttakAlaM' dvighaTiko muhUrtaH bhinno muhUrto'ntarmuhUrta ityucyate, antarmu. hartakAlaM cittasyaikAgratA bhavati dhyAnaM ekAgracittanirodho dhyAna'(tattvArthe a0 sUtra 927) mitikRtvA, tat punarAta raudraM dharma zuklaM ca jJAtavyamityeSAM ca svarUpaM yathA pratikramaNAdhyayane pratipAditaM tathaiva draSTavyamiti gAthArthaH // 1462-1463 // 'tattha u do AillA' gAthA nigadasiddhA / sAmprataM yathAbhUto yatra yathAvasthito yacca dhyAyati tadetadabhidhitsurAha'saMvariyAsavadAra'tti saMvRtAni-sthagitAni AzravadvArANi-prANAtipAtAdIni yena sa tathAvidhaH, ka dhyAyati ?'avyAbAdhe akaMTae dese'tti' avyAbAdhe-gAndharvAdilakSaNabhAvavyAbAdhAvikale akaNTake-pASANakaNTakAdidravyakaNTakavikale 'deze' bhUbhAge, kathaM vyavasthito dhyAyati ?-'kAUNa thiraM ThANaM Thito nisaNNo nivanno vA' kRtvA sthiraM-niSkamma [ava] sthAnaM-avasthitivizeSalakSaNaM sthito niSaNNo nivaNNo veti prakaTArtha, cetanaM-puruSAdi acetanaM-pratimAdi vastu avalambya-viSayIkRttvA(tya) ghanaM-dRDhaM manasA-antaHkaraNena yat dhyAyati, kiM ? tadAha-'jhAyati suyamatthaM vA' dhyAyatIti sambadhyate, sUtraM-gaNadharAdibhirbaddhaM artha vA-tadgocaraM, kiMbhUtamarthamata Aha-'daviyaM tappajave vAvi' dravyaM tatparyAyAn vA, iha ca yadA sUtraM dhyAyati tadA tadeva svagatadhamairAlocayati, na tvartha, yadA tvartha na tadA sUtramiti gAthArthaH // 1464-1466 // adhunA prAguktacodyaparihArAyAha-tatra bhaNet-brUyAt kazcit , kiM brUyAdityAha-'jhANaM jo mANaso parINAmo' dhyAnaM yo mAnasaH parINAmaH, 'dhyai cintAyA'mityasya cintArthatvAt , itthamAzaGkayottaramAha-'taM -*- ASCA % dalt Educati o nal For Personal & Private Use Only Malinelibrary.org
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA kAyotsarga nikSepaH // 774 // na bhavati jiNadiDaM jhANaM tivihevi jogami' tadetana bhavati yat pareNAbhyadhAyi, kutaH, yasmAji- 8 nadRSTaM dhyAnaM trividhe'pi yoge-manovAkkAyavyApAralakSaNa iti gAthArthaH // 1467 // kiM tu ?, kasyacit kadAcit prAdhAnyamAzritya bhedena vyapadezaH pravartate, tathA cAmumeva nyAyaM pradarzayannAha-vAyAIdhAUNaM' vAtAdidhAtUnAM AdizabdAt pittazleSmaNoryo yadA bhavatyutkaTa:-pracuro dhAtuH kupita iti sa procyate utkaTatvena prAdhAnyAt , 'na ya itare tattha do natthiti na cetarau tatra dvau na sta iti gaathaarthH|| 1468 // 'emeva ya jogANaM' evameva ca yogAnA-manovAkkAyAnAM trayANAmapi yo yadA utkaTo yogastasya yogasya tadA-tasmin kAle nirdezaH, 'iyare tatthekka do va NavA' itarastatraiko bhavati dvau vA bhavataH, na vA bhavatyeva, iyamatra bhAvanA-kevalinaH vAci utkaTAyAM kAyo'pyasti asmadAdInAM tu manaH kAyo na veti, kevalinaH zailezyavasthAyAM kAyayoganirodhakAle sa eva kevala iti, anena ca zubhayogotkaTatvaM tathA nirodhazca dvayamiti(mapi) dhyAnamityAveditavyamiti gaathaarthH||1469||itvN |ya utkaTo yogaH tasyaivetarasadbhAve'piprAdhAnyAta sAmAnyena dhyAna tvamabhidhAyAdhunA vizeSeNa triprakAramapyupadarzayannAha'kAevi ya' kAye'pi ca adhyAtma adhi Atmani vartata iti adhyAtma dhyAnamityarthaH, ekAgratayA ejanAdinirodhAt , 'vAyAe'tti tathA vAci adhyAtma ekAgratayaivAyatabhASAnirodhAt ,'maNassa ceva jaha hoi'ttimanasazcaiva yathA bhavatyadhyAtma evaM|8 kAye'pi vAci cetyarthaH, evaM bhedanAbhidhAyAdhunakAdAvapi darzayannAha-kAyavAGamanoyuktaM trividhaM adhyAtmamAkhyAtavanta 774 // SESOTESON dain Education For Personal & Private Use Only elbrary.org
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai stIrthakarA gaNadharAzca, vakSyate ca-bhaMgiasutaM guNaMto vaddati tivihevi jhANamiti gaathaarthH|| 1470 // parAbhyupagatadhyA nasAmyapradarzanenAnabhyupagatayorapi dhyAnatAM pradarzayannAha-'jai egaggaM' gAhA, he AyuSman ! yadapyekAgraM cittaM kvacid vastuni dhArayato vA sthiratayA dehavyApiviSavat DaMka iti 'niraMbhao vAvitti nirundhAnasya vA tadapi yoganirodha * iva kevalinaH kimityAha-dhyAnaM bhavati mAnasaM yathA nanu tathA itarayorapi dvayorvAkkAyayoH, evameva-ekAnadhAraNA|dinaiva prakAreNa tallakSaNayogAd dhyAnaM bhavatIti gaathaarthH|| 1471 // itthaM trividhe dhyAne sati yasya yadotkaTatvaM | tasya tadetarasadbhAve'pi prAdhAnyAd vyapadeza iti, lokalokottarAnugatazcAyaM nyAyo vartate, tathA cAha-'desiya' gAhA, dezayatIti dezikaH-agrayAyI dezikena darzito mArgaH-panthA yasya sa tathocyate vajana-gacchan narapatI-rAjA labhate zabda-prApnoti zabda, kiMbhUtamityAha-'rAyatti esa vaccati' rAjA eSa vrajatIti, na cAsau kevalaH, prabhUtalokAnugatatvAt , na ca tadanyavyapadezaH, teSAmaprAdhAnyAt , tathA cAha-'sesA aNugAmiNo tassa'tti zeSAH-amAtyAdayaH anugAminaHanuyAtArastasya-rAjJa ityataHprAdhAnyAdrAjetivyapadeza iti gaathaarthH||1472|| ayaM lokAnugato nyAyaH, ayaM punarlokottarAnugataH-'paDhamillu' prathama eva prathamillukaH, prAthamyaM cAsya samyagdarzanAkhyaprathamaguNaghAtitvAt tasya prathamillukasya udaye,kasya?, krodhasya anantAnubandhina ityarthaH 'itarevi tiNNi tatthatthi' zeSA api trayaH-apratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNasaJcalanAdayastatra-jIvadravye santi, na cAtItAdyapekSayA tatsadbhAvaH pratipAdyate, yata Aha-naya teNa saMtitahiyaM na ca te-apratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNAdayo na santi, kiMtu santyeva, na ca prAdhAnyaM teSAmato na vyapadezaH, Adyasyaiva vyapadezaH, For Personal & Private Use Only M anelibrary.org
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka- da'taheyaMpi' tathA etadapi adhikRtaM veditavyamiti gaathaarthH||1473 // adhunA svarUpataH kAyikaM mAnasaM ca dhyAnamAvedaya- 5 kAyotsahAribha- nAha-'mAme ejau kAu'tti ejatu-kampata 'kAyo' deha iti, evaM acalata ekAgratayA sthitasyeti bhAvanA, kiM, kAyena | drIyA nirvRttaM kAyika bhavati dhyAnaM, evameva mAnasaM niruddhamanaso bhavati dhyAnamiti gaathaarthH|| 1474 // itthaM pratipAdite sadhyAnatraivi| satyAha codaka:-'jaha kAyamaNanirohe nanu yathA kAyamanasonirodhe dhyAnaM pratipAditaM bhavatA vAyAi jujaina evaM ti dhyaM yogavat // 775 // vAci yujyate naiveti, kadAcidapravRttyaiva nirodhAbhAvAt, tathAhi-na kAyamanasI yathA sadA pravRtte tathA vAgiti 'tamhA vatI |u jhANaM na hoI' tasmAd vAg dhyAnaM na bhavatyeva, tuzabdasyaivakArArthatvAt vyavahitaprayogAcca, 'ko vA viseso'tyatti ko vA vizeSo'tra ? yenetthamapi vyavasthite sati vAgu dhyAnaM bhavatIti gaathaarthH||1475 // itthaM codakenokte satyAha guru:|'mA me calau'tti mA me calatu-kampatAmitizabdasya vyavahitaH prayogaH taM ca darzayiSyAmaH, tanuH-zarIramiti evaM calanakriyAnirodhena yathA tad dhyAnaM kAyika 'nireiNo' nirejino-niSprakampasya bhavati 'ajatAbhAsavivajjissa vAiyaM jhANa| mevaM tu' ayatAbhASAvivarjino-duSTavAkpariharnurityarthaH, vAcikaM dhyAnameva yathA kAyika, tuzabdo'vadhAraNArtha iti gAthArthaH W // 1476 // sAmprataM svarUpata eva vAcikadhyAnamupadarzayannAha-evaMvihA girA' evaMvidheti niravadyA gIH-vAgucyate / 'me'tti mayA vaktavyA 'erisa'tti IdRzI sAvadyA na vaktavyA, evamekAgratayA vicAritavAkyasya sato bhASamANasya vAcikaM| // 775 // dhyAnamiti gAthArthaH // 1477 // evaM tAvad vyavahArato bhedena trividhamapi dhyAnamAveditaM, adhunaikadaiva ekatraiva trivi* dhamapi dazyate-'maNasA vAvAraMto' manasA-antaHkaraNenopayuktaH san vyApArayan kArya-dehaM vAcaM-bhAratI ca 'tapparI Jain Education For Personal & Private Use Only NEnelibrary.org
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ NAmo' tatpariNAmo vivakSitazrutaparINAmaH, athavA tatpariNAmo-yogatrayapariNAmaHsa tathAvidhaH zAnto yogatrayapariNAmo. yasyAsau tatpariNAmaH, bhaGgikazrutaM-dRSTivAdAntargatamanyad vA tathAvidhaM 'guNaMto'tti guNayan varttate trividhe'pi dhyAne manovAkkAyavyApAralakSaNe iti gAthArthaH // 1478 // avasitamAnuSaGgika, sAmprataM bhedaparimANaM pratipAdayatA'dha utsRtocchritAdibhedo yo navadhA kAyotsarga upanyastaH sa yathAyogaM vyAkhyAyata iti, tatradhamma sukkaM ca duve jhAyai jhANAi~ jo Thio sNto| eso kAussaggo usiusio hoi nAyabvo // 1479 // dhamma sukaM ca duve navi jhAyai navi ya adRrudaaii| eso kAussaggo dabusio hoi nAyavvo // 1480 // payalAyaMta susutto neva suhaM jhAi jhANamamuhaM vA / avvAvAriyacitto jAgaramANovi emeva // 1481 // acirovavannagANaM mucchiyaavvattamattasuttANaM / ohADiyamavvattaM ca hoi pAeNa cittaMti // 1482 // gADhAlaMbaNalaggaM cittaM vuttaM nirayaNaM jhANaM / sesaM na hoi jhANaM mauamavattaM bhamaMtaM vA // 1483 // umhAsesovi sihI houM laddhiMdhaNo puNo jalai / iya avattaM cittaM houM vattaM puNo hoi // 1484 // puvvaM ca jaM taduttaM cittassegaggayA havai jhANaM / AvannamaNegaggaM cittaM ciya taM na taM jhANaM // 1485 // A0 maNasahieNa u kAeNa kuNai vAyAi bhAsaI jaM c| eyaM ca bhAvakaraNaM maNarahiyaM vvakaraNaM ca // 1486 // hai co0 jai te cittaM jhANaM evaM jhANamavi cittamAvannaM / tena ra cittaM jhANaM aha nevaM jhANamannaM te // 1487 // A0 niyamA cittaM jhANaMjhANaM cittaM na yAvibhaiyavvaM |jh khairohoi dumo dumo ya khairoakhayarovA // 1488 // Jain Education a l For Personal & Private Use Only library.org
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribha. drIyA kAyotsagargAdhya utsRtAdikAHkAyosagabhedAH // 776 / PASSASALARI aTuM rudaM ca duve jhAyai jhANAI jo Thio sNto| eso kAussaggo dabusio bhAvau nisanno // 1489 // dhammaM sukaM ca duve jhAyai jhANAI jo nisanno a| eso kAussaggo nisanusio hoi nAyavvo // 1490 // dhamma sukkaM ca duve navi jhAyai navi ya adRruddAiM / eso kAussaggo nisaNNao hoi nAyabvo // 1491 // ahaM ruI ca duve jhAyai jhANAi~ jo nisanno ya / eso kAussaggo nisannaganisannao nAmaM // 1492 // dhammaM sukaM ca duve jhAyai jhANAi~ jo nivanno u / eso kAussaggo nivanusio hoi NAyavvo // 1493 // dhamma sukaM ca duve navi jhAyai navi ya adRruddaaiN| eso kAussaggo nivaNNao hoi naayvvo||1494 // ahaM rudaM ca dube jhAyai jhANAi~ jo nivanno u / eso kAussaggo nivannaganivannao nAma // 1495 // ataraMto u nisanno karija tahavi yAsaha nivanno u| saMbAhuvassae vA kAraNiyasahavi ya nisanno // 1496 // dharma ca zukla ca prAkpratipAditasvarUpe te eva dve dhyAyati dhyAne yaH kazcit sthitaH san eSa kAyotsarga utsRtotsRto bhavati jJAtavyaH, yasmAdiha zarIramutsRtaM bhAvo'pi dharmazukladhyAyitvAdutsRta eveti gaathaarthH|| gataH khalveko bhedo'dhunA dvitIyaH pratipAdyate-'dhamma sukkaM dharma zuklaM ca dve nApi dhyAyati nApi Artaraudre eSa kAyotsargo dravyotsRto bhavatIti jJAtavya iti gaathaarthH|| 1479-1480 // Aha-kasyAM punaravasthAyAM na zubhaM dhyAnaM dhyAyati nApyazubhamiti !, atrIcyate-'payalAyaMta' pracalAyamAna ISat svapannityarthaH, 'susuttatti suSTu suptaH sa khalu naiva zubhaM dhyAyati dhyAna-dharmazuklalakSaNaM azubhaM vA-AtaraudralakSaNaM na vyApAritaM kvacid vastuni cittaM yena so'vyApAritacittaH jAgradapi evameva-naiva // 776 // JainEducation For Personal & Private Use Only Sinelibrary.org
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education zubhaM dhyAyati dhyAnaM nAzubhamiti gAthArthaH // 1481 // kiMca - ' acirovavannagANaM' 'na ciropapannakA aciropapannakAH teSAmaciropapannakAnAmacirajAtAnAmityarthaH, mUcchitAvyaktamatta suptAnAM mUrcchitAnAmabhighAtAdinA avyaktAnAm - avyaktacetasAM mattAnAM madirAdinA suptAnAM nidrayA, ihAvyaktAnAmiti yaduktaM tatrAvyaktacetasaH avyaktAH, tat punaravyaktaM kIdRgityAha- 'ohADiyamavattaM ca hoi pAeNa cittaM tu' 'ohADiyanti sthagitaM viSAdinA tiraskRtasvabhAvaM avyaktaM caavyaktameva cazabdo'vadhAraNe bhavati prAyazcittamapi, prAyograhaNAdanyathA'pi sambhavamAheti gAthArthaH // 1482 // syAdetat - evaMbhUtasyApi cetaso dhyAnatA'stu ko virodha iti ?, atrocyate, naitadevaM yasmAt - Alambane lagnaM 2 gADhamAlambane lagnaM 2 ekAlambane sthiratayA vyavasthitamityarthaH, cittaM - antaHkaraNaM uktaM bhaNitaM, nirejanaM - niSprakampaM dhyAnaM, yatazcaivamataH zeSaM - yadasmAdanyat tanna bhavati dhyAnaM, kiMbhUtaM ? - ' maduyamavattaM bhamantaM vA' mRdu-bhAvanAyAmakaThoraM avyaktaM pUrvoktaM bhramanvA - anavasthitaM veti gAthArtha H | 148 3 || Aha-yadi mRdvAdi cittaM dhyAnaM na bhavati vastutaH avyaktatvAt tat kathamasya pazcAdapi vyaktateti ?, atrocyate - 'umhAsesovi' uSmAvazeSo manAgapi uSNamAtra ityarthaH, zikhI - agnirbhUtvA labdhendhanaH- prAptakASThAdiH san punarjvalati 'iya' evaM avyaktaM cittaM madirAdisamparkAdinA bhUtvA vyaktaM punarbhavatyagnivaditi gAthArthaH // 1484 // itthaM prAsaGgikaM kiyadapyuktaM, adhunA prakrAntavastuzuddhiH kriyate, kiMca prakrAntI, kAyikAdi trividhaM dhyAnaM, yata uktaM- 'bhaMgiyasuyaM guNato vaTTai tivihe'vi jhANaMmi' ityAdi, evaM ca vyavasthite 'antomuhuttakAlaM cittassega - gayA bhavati jhANaM yaduktamasmAd vineyasya virodhazaGkayA sammohaH syAdatastadapanodAya zaGkAmAha - 'purva ca jaM taduttaM' nanu For Personal & Private Use Only inelibrary.org
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka-trividhe dhyAne sati pUrva yaduktaM cittasyaikAgratA bhavati dhyAnaM 'antomuhuttakAlaM cittassegaggayA bhavati jhANaM ti vacanAt 5kAyotsahAribha- cazabdAdyacca tadUrdhvamuktaM-bhaMgiyasuyaM guNato vaTTai tivihevi jhANami tadetat parasparaviruddhaM kathayatastrividhe dhyAne sati rgAdhya0 udrIyA ApannamanekaviSayaM dhyAnamiti, tathA ca manasA kiJciddhyAyati vAcA'bhidhatte kAyena kriyAM karotIti anekAgratA, |tsRtAdi kAH kaayo||777|| AcArya idamanAdRtya sAmAnyenaikAgraM cittaM hRdi kRtvA kAkvA''ha-'cittaM ciya taM na taM jhANaM' yadanekAgraM taccittameva na tsargabhedAH dhyAnamiti gaathaarthH||1485|| Aha-uktanyAyAdanekAgraM trividhaM dhyAnaM tasya tarhi dhyAnatvAnupapattiH, na, abhiprAyApari-18 jJAnAt , tathAhi-A0-'maNasahieNa' manaHsahitenaiva kAyena karoti, yaditi sambadhyate, upayukto yat karotItyarthaH, vAcA bhASate yacca manaHsahitayA, tadeva bhAvakaraNaM vartate, bhAvakaraNaM ca dhyAnaM, manorahitaM tu dravyakaraNaM bhavati, tatazcaitaduktaM bhavati-ihAnekAgrataiva nAsti sarveSAmeva manaHprabhRtInAmekaviSayatvAt , tathAhi-sa yat manasA dhyAyati tadeva vAcA'bhidhatte tatraiva ca kAyakriyeti gAthArthaH // 1486 // itthaM pratipAdite satyaparastvAha-'jaite cittaM jhANaM'yadi te-tava cittaM dhyAnaM 'antomuhuttakAlaM cittassegaggayA havai jhANaM ti vacanAt , evaM dhyAnamapi cittamApannaM, tatazca kAyikavAcikadhyAnAsambhava ityabhiprAyaH, tena kila cittameva dhyAnaM nAnyaditi hRdayaM, atha naivamiSyate-mA bhUt, kAyikavAcike dhyAnena bhaviSyata iti, itthaM tarhi dhyAnamanyatte-tava cittAditi gamyate, yasmAnnAvazyaM dhyAnaM cittamiti gaathaarthH||1487||atrcaacaary ||777 // Aha-abhyupagamAdadoSaH, tathAhi-'niyamA cittaM jhANaM' niyamAt-niyamena uktalakSaNaM cittaM dhyAnameva, 'jhANaM cittaM nara yAvi bhaiyavaM' dhyAnaM tu cittaM na cApyevaM bhaktavyaM-vikalpanIyaM, atraivArthe dRSTAntamAha-'jaha khairohoi dumodumo ya khairo -CASESSAMASSACROSTSMS Jain Education a l For Personal & Private Use Only O nelibrary.org
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ akhairo vA' yathA khadiro bhavati duma eva, dumastu khadiraH akhadiro vA-dhavAdirvetyayaM gAthArthaH // 1488 // anye punaridaM gAthAdvayamatikrAntagAthAvayavAkSepadvAreNAnyathA vyAcakSate, yaduktaM 'cittaM ciya taM na taM jhANaMtI' tyetadasat , kathaM ?, yadi te 'cittaM jhANaM evaM jhANamavi cittamAvannaM' sAmAnyena tena ra cittaM jhANaM' kimucyate 'cittaM cittaM na jhANa'ti 'aha neyaM jhANamannaM te' cittAt , atra pAThAntareNottaragAthA'niyamA cittaM jhANaM jhANaM cittaM na yAvibhaiyavaM' yato'vyaktAdicittaM na dhyAnamiti, 'jaha khadiro' ityAdi nidarzanaM pUrva, alaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH, prakRtazca dvitIyaH ucchritAbhidhAnaH kAyotsargabheda iti, sa ca vyAkhyAta eva, navaraM tatra dhyAnacatuSTayAdhyAyI lezyAparigato veditavya iti, athedAnI tRtIyaH kAyotsargabhedaH pratipAdyate-nigadasiddhaiva, adhunA caturthaH kAyotsargabhedaH pradazyate tatreyaM gAthA-nigadasiddhaiva, navaraM kAraNika eva glAnasthavirAdiniSaNNakArI veditavyaH, vakSyate ca-'ataraMto u' ityAdi, adhunA paJcamaH kAyotsaPArgabhedaH pradarzyate, tatreyaM gAthA-nigadasiddhA, navaraM prakaraNAnniSaNNaH sa dharmAdIni na dhyAyatItyavagantavyam , adhunA SaSThaH kAyotsargabhedaH pradaryate, tatreyaM gAthA-nigadasiddhA, adhunA saptamaH kAyotsargabhedaHpratipAdyate, iha ca-nigadasiddhA, navaraM kAraNika eva glAnasthavirAdiryo niSaNNo'pi kartumasamarthaHsa niSa(va)NNakArI gRhyate, sAmpratamaSTamaH kAyotsargabhedaHpradarzyate, nigadasiddhA, ihApi ca prakaraNAnniSa(va)NNaH,sa ca dharmAdIni nadhyAyatItyavagantavyam ,adhunA navamaH kAyotsargabhedaHpradAte, iha ca-'adR rudaM ca duve' gAhA nigdsiddhaa| 'atarato' gAhA nigadasiddhava, navaraM 'kAraNiyasahUviya nisaNNottiyo hi guruvaiyAvRttyAdinA vyApRtaH kAraNikaH sa samartho'pi niSaNNaH karotIti // 1495-1496 // itthaM tAvat kAyotsarga uktaH, Jain Education a l For Personal & Private Use Only DEnelibrary.org
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ drIyA 5kAyotsa dhya0 icchAmiThAi vyAkhyA A aNAyAro aNi vAhI mANasio ummI Avazyaka- atrAntare adhyayanazabdArthoM nirUpaNIyaH, sa cAnyatra nyakSeNa nirUpitatvAnnehAdhikRtaH, gato nAmaniSpanno nikSepaH, sAmprataM hAribha- sUtrAlApakaniSpannasya nikSepasyAvasaraH, sa ca sUtre sati bhavati, sUtraM ca sUtrAnugama ityAdiprapaJco vaktavyaH yAvat taccedaM sUtraM-karemi bhaMte! sAmAiyamityAdi yAvat appANaM vosirAmi' asya saMhitAdilakSaNA vyAkhyA yathA sAmAyikAdhyayane // 778 // tathA mantavyA punarabhidhAne ca prayojanaM vakSyAmaH, idamaparaM sUtra___ icchAmi ThAiDa kAussaggaM jo me devasio aiAro kao kAio vAio mANasio ussutto ummaggo akappo akaraNijjo dujjhAo duviciMtio aNAyAro aNicchiavvo asamaNapAuggo nANe dasaNe caritte sue sAmAie tiNhaM guttINaM cauNhaM kasAyANaM paMcaNhaM mahavvayANaM chaNhaM jIvanikAyANaM sattaNhaM piMDesaNANaM aTTaNhaM pavayaNamAUNaM navaNhaM baMbhaceraguttINaM dasavihe samaNadhamme samaNANaM jogANaM jaM khaMDi jaM virAhiaM tassa micchAmi dukkaDaM // (sUtram ) | asya vyAkhyA-tallakSaNaM cedaM-saMhitetyAdi, tatra icchAmi sthAtuM kAyotsarga yo me daivasiko'ticAraH kRta ityAdi saMhitA, padAni tu icchAmi sthAtuM kAyotsarga mayA devasiko'ticAraH kRta ityAdIni, padArthastu 'iSu icchAyA'mityasyottamapuruSasyaikavacanAntasya 'iSugamiSyamAM cha' iti (pA07-3-77) chatve icchAmi bhavati, icchAmi-abhilaSAmi sthAtumiti 'SThA gatinivRttau' ityasya tumpratyayAntasya sthAtumiti bhavati, kAyotsarga'miti 'ciJ cayane asya ghAntasya 'nivAsasa8 miti(citi)zarIropasamAdhAneSvAdezca ka iti (pA03-3-41) cIyate iti kAyaHdeha ityarthaH 'sRja visarge' ityasya utpUrvasya SXCLERKARISADSAMS hae tiNhaM guttINaM // 778 // Jain Education a l For Personal & Private Use Only O nelibrary.org
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ pani utsarga iti bhavati, zeSapadArtho yathA pratikamaNe tathaiva, padavigrahastu yAni samAsabhAJji padAni teSAmeva bhavati nAnyeSAmiti, tatra icchAmi sthAtuM, kaM?-kAyotsarga-kAyasyotsargaH kAyotsargaH tamiti, zeSapadavigraho yathA prati kramaNe, evaM cAlanA pratyavasthAnaM ca yathAsambhavamupariSTAd vkssyaamH| tathedamanyattu sUtra| tassuttarIkaraNeNaM pAyacchittakaraNeNaM visohIkaraNaNaM visallIkaraNeNaM pAvANaM kammANaM nigghAyaNadvAe ThAmi kAussaggaM annattha UsasieNaM nIsasieNaM khAsieNaM chIeNaM jaMbhAieNaM uddaeNaM vAyanisaggeNaM bhamalie pittamucchAe suhumehiM aMgasaMcAlahiM suhumehiM khelasaMcAlahiM suhumehiM dihisaMcAlahiM evamAiehiM AgArehiM abhaggo avirAhio hunja me kAussaggo jAva arihaMtANaM bhagavaMtANaM namukkAreNaM na pAremi tAva kAyaM ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM appANaM vosirAmi // (suutrm)|| | asya vyAkhyA-'tasyottarIkaraNena tasyeti tasya-anantaraM prastutasya zrAmaNyayogasaGghAtasya kathaJcit pramAdAt khaNDitasya virAdhitasya vottarIkaraNena hetubhUtena 'ThAmi kAussagga'miti yogaH, tatrottarakaraNaM punaH saMskAradvAreNoparikaraNamucyate, uttaraM ca tat karaNaM ca ityuttarakaraNaM anuttaramuttaraM kriyata ityuttarIkaraNaM, kRtiH-karaNamiti, tacca prAyazcittadvAreNa bhavati ata Aha-pAyacchittakaraNeNaM' prAyazcittazabdArtha vakSyAmaH tasya karaNaM prAyazcittakaraNaM tena, athavA sAmAyikAdIni | pratikramaNAvasAnAni vizuddhau kartavyAyAM mUlakaraNaM, idaM punaruttarakaraNamatastenottarakaraNena-prAyazcittakaraNeneti, kriyA pUrvavat, prAyazcittakaraNaM ca vizuddhidvAreNa bhavatyata Aha-'visohIkaraNeNaM vizodhanaM vizuddhiH aparAdhamalinasyAtmanaHprakSAlana Jain Education h elenal For Personal & Private Use Only INSanelibrary.org
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ - AvazyakahAribhadrIyA kAyotsadhya0 anyatrocchusita0 // 779 // mityarthaH tasyAH karaNaM tena hetubhUtena, vizuddhikaraNaM ca vizalyakaraNadvAreNa bhavatyata Aha-'visallIkaraNeNaM' vigatAni zalyAni-mAyAdIni yasyAsau vizalyastasya karaNaM vizalyakaraNaM tena hetubhUtena, 'pAvANaM kammANaM NigghAyaNaTAe ThAmi kAussaggaM' pApAnAM saMsAranibandhanAnAM karmaNAM-jJAnAvaraNIyAdInAM nirghAtArtha-nirghAtananimittaM vyApattinimittamityarthaH, kiM ?-'tiSThAmi kAyotsarga' kAyasyotsargaH-kAyaparityAga ityarthaH taM, etaduktaM bhavati-anekArthatvAd dhAtUnAM tiSThAmItikaromi kAyotsarga, vyApAravataH kAyasya parityAgamiti bhAvanA, kiM sarvathA? netyAha-'annatthUsasieNaM'ti anyatrocca| sitena, ucchasitaM muktA yo'nyo vyApArastena vyApAravata ityarthaH, evaM sarvatra bhAvanIyaM, tatrocaM prabalaM vA zvasitamucchRsitaM tena,'nIsasieNaM ti adhaHzvasitaM niHzvasitaM tena niHzvasitena, 'khAsieNati kAsitaM pratItaM, 'chIeNaM ti kSutaM pratItameva tenaitadapi, 'jaMbhAieNaM'ti jambhitena, vivRtavadanasya prabalapavananirgamo jRmbhitamucyate, uDueNaM'ti udgAritaM pratItaM, vAyanisagge 'ti apAnena pavananirgamo vAtanisargobhaNyate tena, bhamalIe'ttibhramalyA,iyamAkasmikI zarIrabhramilakSaNA pratItaiva pittasaMmUrchayA' pittamUrchayA'pi, pittaprAbalyAt manAgamUrchA bhavati, 'suhumehiM aMgasaMcAlahiM sUkSmairaGgasaJcArairlakSyAlakSyaiAtravicalanaprakArairomodgamAdibhiH, 'suhamehiM khelasaMcAlehi sUkSmaHkhelasaJcArairyasmAt sayogivIryasadvyatayA te khalvantarbhavanti 'suhumehiM dihisaMcAlehi' sUkSmadRSTisaJcAraiH-nimeSAdibhiH, evamAiehiM AgArehiM abhaggo avirAhio hoja me kAussaggo' evamAdibhirityAdizabdaM vakSyAmaH, Akriyanta ityAkArA AgRhyanta iti bhAvanA, sarvathA kAyotsargApavAdaprakArA ityarthaH, tairAkArairvidyamAnairapi na bhagno'bhagnaH, bhagnaHsarvathA nAzitaH, na virAdhito'virAdhito, virAdhito dezabhagno'bhidhIyate, bhavet 779 // Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only Jainelibrary.org
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ mama kAyotsargaH, kiyantaM kAlaM yAvadityAha-'jAva arahatANaM bhagavaMtANaM namokAreNaMna pAremi' yAvadarhatAM bhagavatAM namaskAreNa na pArayAmi, yAvaditi kAlAvadhAraNaM, azokAdyaSTamahAprAtihAryAdirUpAM pUjAmahantItyarhantasteSAmarhatAM bhagaH-aizva-18 yAdilakSaNaH sa vidyate yeSAM te bhagavantasteSAM bhagavatAM sambandhinA namaskAreNa 'namo arahatANaM ityanena na pArayAmi-na pAraM gacchAmi, tAvat kimityAha-'tAva kAyaM ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM appANaM vosirAmitti tAvacchabdena kAlanirdezamAha, kAyaM-dehaM sthAnena-UrdhvasthAnena tathA maunena-vAganirodhalakSaNena, tathA dhyAnena zubhena, 'appANaMti prAkRtazailyA AtmIyaM, anye na paThantyevainamAlApakaM, vyutsRjAmi-parityajAmi, iyamatra bhAvanA-kArya sthAnamaunadhyAnakriyAvyatirekeNa kriyAntarAdhyAsadvAreNa vyutsRjAmi, namaskArapAThaM yAvat pralambabhujo niruddhavAkprasaraH prazastadhyAnAnugatastiSThAmIti, tathAca kAyotsargaparisamAptau namaskAramapaThatastadbhaGga eva draSTavya ityeSa tAvat samAsArthaH, avayavArtha tu bhASyakAro vakSyati, tatrecchAmi sthAtuM kAyotsargamityAcaM sUtrAvayavamadhikRtyAha-kAyotsargasthAnaM na kArya, prayojanarahitatvAt , tathAvidhaparyaTanavaditi, atrocyate, prayojanarahitatvamasiddhaM, yataHkAussaggaMmi Thio nireyakAo niruddhavaipasaro / jANai suhamegamaNo muNi devsiyaaiaiyaarN||1|| (pra0) parijANiUNaya jao saMmaM gurujaNapagAsaNeNaM tu|sohei appagaM so, jamhA ya jiNehiM so bhnnio||2||(pr0) kAussaggaM mukkhapahadesiyaM jANiUNa to dhIrA / divasAiyArajANaNaTThayAi ThAyaMti ussaggaM // 1497 // vyAkhyA-iha ca sambaddhagAthAdvayamanyakartRkaM tathApi sopayogamitikRtvA vyAkhyAyate, kAyotsarge uktasvarUpe sthitaH COCKROACCORRONUA00 Jain Education For Personal & Private Use Only Kahelibrary.org
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA kAyotsargAdhya0 kAyotsargaprayojanaM // 780 // ACCORDCROCCASSAMAGRICROREIG+ san nirejakAyo-niSpakampadeha iti bhAvanA, niruddhavAkprasaraH-maunavyavasthitaH san jAnIte sukhamekamanA-ekAgracitta, san ko'sau ?-muniH-sAdhuH, kiM ?-daivasikAticAraM AdizabdAdAtrikagraha iti gaathaarthH|| tataH kimityAha-yasmAt / kAraNAt samyag-azaThabhAvena gurujanaprakAzanena-gurujananivedaneneti hRdayaM, tuzabdAt tadAdiaSTaprAyazcittakaraNena caH zodhayatyAtmAnamasau, aticAramalinaM kSAlayatItyarthaH, taccAticAraparijJAnamavikalaM kAyotsargavyavasthitasya bhavatyataH kAyotsargasthAnaM kAryamiti, kiMca-yasmAjinabhagavadbhirayaM kAyotsargo bhaNita-uktaH, tasmAt kAyotsargasthAnaM kAryamiti gAthArthaH // 1-2 // yatazcaivamataH 'kAussagaM mukkhapahadesiyaMti mokSapanthAstIrthakara eva bhaNyate tatpradarzakatvAt, kAraNe kAryopacArAt , tena mokSapathena dezitaH-upadiSTaH mokSapathadezitastaM, 'jANiUNaMti divasAdyaticAraparijJAnopAyatayA vijJAya tato dhIrAH-sAdhavaH, divasAticArajJAnArthamityupalakSaNaM rAvyaticArajJAnArthamapi, 'ThAyaMti ussaggaM'ti tiSThanti kAyotsargamityarthaH, tatazca kAyotsargasthAnaM kAryameva, saprayojanatvAt , tathAvidhavaiyAvRtyavaditi gAthArthaH // 1497 // sAmprataM yaduktaM 'divasAticArajJAnArtha miti, tatraughato viSayadvAreNa tamaticAramupadarzayannAha sayaNAsaNaNNapANe ceiya jai seja kAya uccAre / samitIbhAvaNaguttI vitahAyaraNaMmi aiyAro // 1498 // vyAkhyA-zayanIyavitathAcaraNe satyaticAraH, etaduktaM bhavati-saMstArakAderavidhinA grahaNAdau aticAra iti, AsaNa'tti AsanavitathAcaraNe satyaticAraH pIThakAderavidhinA grahaNAdaticAra iti bhAvanA, 'aNNapANa'tti annapAnavitathAcaraNe satyaticAraH annapAnasyAvidhinA grahaNAdAvaticAra ityarthaH, 'cetiyatti caityavitathAcaraNe satyaticAraH, caityaviSayaM // 780 // Jain Education a l For Personal & Private Use Only K inelibrary.org
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ vitathAcaraNamavidhinA vandane akaraNe cetyAdi, 'jaItti yativitathAcaraNe satyaticAraH, yativiSayaM ca vitathAcaraNaM yathAhai / vinayAdyakaraNamiti, 'sejatti zayyAvitathAcaraNe satyaticAraH, zayyA vasatirucyate, tadviSayaM vitathAcaraNamavidhinA pramArjanAdau khyAdisaMsaktAyAM vA vasata ityAdi, 'kAya' iti kAyikavitathAcaraNe satyaticAraH, vitathAcaraNaM cAsthaNDile kAyikaM vyutsRjataH sthaNDile vA'pratyupekSitAdAvityAdi, 'uccAre'tti uccAravitathAcaraNe satyaticAraH uccAraH-purISaM bhaNyate vitathAcaraNaM caitadviSayaM yathA kAyikAyAM, 'samiti'tti samitivitathAcaraNe satyaticAraH, samitayazcaryAsamitipramukhAH paJca yathA pratikramaNe, vitathAcaraNaM cAsAmavidhinA''sevanenAse vane cetyAdi, 'bhAvaneti bhAvanAvitathAcaraNe satyaticAraH,bhAvanAzcAnityatvAdigocarA dvAdaza, tathA coktam-'bhAvayitavyamanityatvamazaraNatvaM tthaiktaanytve| azucitvaM saMsAraH karmAzravasaMvaravidhizca // 1 // nirjaraNalokavistaradharmasvAkhyAtatattvacintAzca / bodheH sudurlabhatvaM ca bhAvanA dvAdaza vishuddhaaH||2||" athavA paJcaviMzatibhAvanA yathA pratikramaNe, vitathAcaraNaM cAsAmavidhisevanenetyAdi, 'gutti'ti guptivitathAcaraNe satyaticAraH, tatra manoguptipramukhAstisro guptayaH yathA pratikramaNe, vitathAcaraNamapi guptiviSayaM yathA samitiviti gaathaarthH||1498|| itthaM sAmAnyena viSayadvAreNAticAramabhidhAyAdhunA kAyotsargagatasya muneH kriyAmabhidhitsurAhagosamuhaNaMtagAI Aloe desie ya aiyAre / sabve samANaittA hiyae dose ThavijAhi // 1499 // kAuM hiae dose jahakkama jA na tAva pArei / tAva muhamANupANU dhamma sukaM ca jhAijA // 1500 // goSaH pratyUSo bhaNyate, 'muhaNaMtarga' mukhavastrikA AdizabdAccheSopakaraNagrahaH, tatazcaitaduktaM bhavati-gopAdArabhya mukhavastri mA0 13 For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribha drIyA // 781 // | kAdau viSaye 'Aloe desieya aticAre tti avalokayet - nirIkSeta daivasikAnaticArAn - avidhipratyupekSitApratyupekSitAdIniti, tataH 'sabai samaNAittA' sarvAnaticArAn mukhavastrikA pratyupekSaNAdArabhya yAvat kAyotsargAvasthAnamatrAntare ya iti | 'samANaittA' samApya buddhyavalokanena samAptiM nItvA etAvanta eta iti, nAtaH paramaticAro'sti tato 'hRdaye' 'cetasi doSAnpratiSiddhakaraNAdilakSaNAn AlocanIyAnityarthaH, sthApayediti gAthArthaH // 1499 // kRttvA hRdaye doSAn yathAkramamiti pratisevanAnulomyena AlocanAnulomyena ca, pratisevanAnulomyaM nAma ye yathAsssevitA iti, AlocanAnulomyaM tu pUrvaM laghava Alocyante pazcAd gurava iti, 'jA na tAva pAreti tti yAvanna tAvat pArayati gururnamaskAreNa, 'tAva suhumANupANu'tti tAvaditi kAlAvadhAraNaM, sUkSmaprANApAnaH, sUkSmocchrAsanizvAsa ityarthaH, kiM ? - 'dhammaM sukkaM ca jhAejjA' dharmadhyAnaM pratikramaNAdhyayanoktasvarUpaM zuklaM dhyAnaM ca dhyAyediti gAthArthaH // 1500 // evaM | desiya rAiya pakkhiya cAummAse taheva varise ya / ikkikke tinni gamA nAyavvA paMcaseesa // 1501 // vyAkhyA - 'devasiya'tti daivasike pratikramaNe divasena nirvRttaM daivasikaM, 'rAiya'tti rAtrike 'pakkhie 'tti pAkSike 'cAu mAse' tti cAturmAsike tathaiva 'varisi'tti tathaiva vArSike ca, varSeNa nirvRttaM vArSikaM sAMvatsarikamiti bhAvanA, ekai kasmin pratikramaNe daivasikAdau trayo gamA jJAtavyAH, paJcasveteSu daivasikAdiSu kathaM trayo gamAH ?, sAmAyikaM kRttvA | kAyotsargakaraNaM, sAmAyikameva kRtvA pratikramaNaM, sAmAyikameva kRttvA punaH kAyotsargam, iha ca yasmAd divasAdi tIrtha divasapradhAnaM ca tasmAd daivasikamAdAviti gAthArthaH // 1501 // atrAha codakaH-- Jain Education na For Personal & Private Use Only kAyotsagadhya0 aticAra kAyotsa0 1196211 anelibrary.org
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ SAMROSAROSSAMARCLERS AimakAussagge paDikamaNe tAva kAu sAmaiyaM / to kiM kareha bIyaM taiaMca puNo'vi ussagge? // 1502 // samabhAvami ThiyappA ussaggaM kariya to paDikkamai / emeva ya samabhAve Thiyassa taiyaMtu ussagge // 1503 // sajjhAyajhANatavaosahesu uvaesathuipayANesu / saMtaguNakittaNesu ana huMti puNaruttadosA u // 1504 // vyAkhyA-'AdimakAyotsarge' iti prathamakAyotsarge kRtvA sAmAyikamiti yogaH 'paDikkamaNe tAva bitiyaM kA sAmAiyaMti yogaH, tA kiM kareha taiyaM ca sAmAiyaM puNo'vi ussaggo' yaH pratikrAntoparIti gAthArthaH // 1502 // cAlanA ceyam, atrocyate-'samabhAvaMmi' gAhA vyAkhyA-iha samabhAvasthitasya bhAvapratikramaNaM bhavati nAnyathA, tatazca samabhAve-rAgadveSamadhyavartini sthita AtmA yasyAsau sthitAtmA, 'ussaggaM kAu (kariya) to paDikkamati' divasAticAraparijJAnAya kAyotsarga kRtvA guroraticAraM nivedya tatpradattaprAyazcittaM samabhAvapUrvakameva prapadya tataH pratikrAmati, 'emeva ya samabhAve Thitassa tatiyaM tu ussagge' evameva ca samabhAve vyavasthitasya satazcAritrazuddhirapi bhavatItikRtvA tRtIyaM sAmAyikaM kAyotsarge pratikrAntottarakAlabhAvini kriyata iti gAthArthaH // 1503 // pratyavasthAnamidam-'sajjhAyajhANa' gAhA vyAkhyA nigadasiddhA, idAnIM 'jo me devasio aiyAro kao' ityAdi sUtramadho vyAkhyAtatvAdanAdRtya 'tassa micchAmi dukkaDaMti |sUtrAvayavaM vyAcikhyAsurAhamitti miumaddavatte chatti a dosANa chAyaNe hoi| mitti ya merAi Thio dutti duguMchAmi appANaM // 1505 // katti kaDaM me pAvaM Dattiya Devemi taM uvasameNaM / eso micchAukkaDapayakkharattho samAseNaM // 1506 // MORGANGACANCEROSCORM Jain Education m onal For Personal & Private Use Only Ketinelibrary.org
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ godhya0 aticArakAyotsa0 Avazyaka itthaM(da) gAthAyugalaM yathA sAmAyikAdhyayane vyAkhyAtaM tathaiva draSTavyamiti, sAmprataM 'tasyottarIkaraNene ti sUtrAvayavaM hAribha- vivRNvannAhadrIyA khaMDiyavirAhiyANaM mUlaguNANaM sauttaraguNANaM / uttarakaraNaM kIrai jaha sagaDarahaMgagehANaM // 1507 // pAvaM chiMdai jamhA pAyacchittaM tu bhannaI teNaM / pAeNa vAvi cittaM visohae teNa pacchittaM // 1508 // // 782 // vve bhAve ya duhA sohI sallaM ca ikkamikaM tu / savvaM pAvaM kammaM bhAmijjai jeNa saMsAre // 1509 // hA vyAkhyA-'khaNDitavirAdhitAnAM' khaNDitAH-sarvathA bhagnA virAdhitAH-dezato bhagnA mUlaguNAnAM-prANAtipAtAdiviva nivRttirUpANAM saha uttaraguNaiH-piNDavizudhdhyAdibhirvarttata iti sottaraguNAsteSAmuttarakaraNaM kriyate, AlocanAdinA punaH saMskaraNamityarthaH, dRSTAntamAha-yathA zakaTarathAGgagahAnAM-gantrIcakragRhANAmityarthaH, tathA ca zakaTAnAM khaNDitavirAdhijAtAnAM akSAvalakAdinottarakaraNaM kriyata iti gAthArthaH // 1507 // adhunA 'prAyazcittakaraNene ti sUtrAvayavaM vyAcikhyA-3 surAha-pAvaM' gAhA, vyAkhyA-pApa-karmocyate tat pApaM chinatti yasmAt kAraNAt prAkRtazailyA 'pAyacchittaMti bhaNyate, tena kAraNena, saMskRte tu pApaM chinattIti pApacchiducyate, prAyaso vA cittaM-jIvaM zodhayati-karmamalinaM vimalIkaroti tena kAraNena prAyazcittamucyate, prAyo vA-bAhulyena cittaM svena svarUpeNa asmin satIti prAyazcittaM, prAyograhaNaM saMvarAderapi tathAvidhacittasadbhAvAditi gaathaarthH||1508|| adhunA 'vizodhikaraNe'tyAdisUtrAvayavavyAcikhyAsayA''ha-dave bhAve *ya duhA sohI' gAhA-dravyato bhAvatazca dvividhA vizuddhiH, zalyaM ca, 'ekkamekaM tu'tti ekaikaM zuddhirapi dravyabhAvabhedena // 782 // Jan Education a l For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvidhA, shlympiityrthH| tatra dravyazuddhiH rUpAdinA vastrAderbhAvazuddhiH prAyazcittAdinA''tmana eva, dravyazalyaM kaNTaka-8 | zilImukhaphalAdi, bhAvazalyaM tu mAyAdi, sarva jJAnAvaraNIyAdi karma pApaM vartate, kimiti ?-bhrAmyate yena kAraNena tena karmaNA jIvaH saMsAre-tiryagnArakAmarabhavAnubhavalakSaNe, tathA ca dagdharajukalpena bhavopagrAhiNA'lpenApi satA kevalinospi na muktimAsAdayantIti dAruNaM saMsArabhramaNanimittaM karmeti gAthArthaH // 1509 // sAmpratam 'anyatroccasitene'tyavayavaM vivRNotiussAsaM na niraMbhai Abhiggahiovi kimuaciTThA u?| sajjamaraNaM nirohe suhamussAsaM tu jynnaae||1510|| kAsakhuajaMbhie mAhu satyamaNilo'nilassa tivvunnho| asamAhIya nirohemA masagAI ato httho||1511|| vAyanisagguDDoe jayaNAsahassa neva ya niroho / uDDoe vA hattho bhamalImucchAsu a niveso // 1512 // vIriyasajogayAe saMcArA suhumabAyarA dehe / bAhiM romaMcAI aMto khelANilAIyA // 1513 // A(ava)loacalaM cakkhU maNuvva taM dukkaraM thiraM kAuM / rUvehi~ tayaM khippai sabhAvao vA sayaM calai // 1514 // na kuNai nimesajuttaM tatthuvaogeNa jhANa jhaaijjaa| eganisiM tu pavanno jhAyai sAhU aNimisaccho'vi // 1515 // agaNIo chidija va bohiyakhobhAi dIhaDako vA / AgArehiM abhaggo ussaggo evamAIhiM // 1516 // ___ Urdhva prabala: zvAsa ucchAsaH taM 'na niraMbhai'tti na niruNaddhi, 'Abhiggahiovi' abhigRhyata iti abhigrahaH abhigraheNa nivRtta AbhigrahikaH-kAyotsargastadavyatirekAt tatkartA'pyAbhigrahiko bhaNyate, asAvapyabhibhavakAyotsargakArya Jain Education a l For Personal & Private Use Only
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ -16 Avazyaka pItyarthaH, 'kimuta ceTThA utti kiM punazceSTAkAyotsargakArI, sa tu sutarAM na niruNaddhi ityarthaH, kimityata Aha-sajjamaraNaM 45kAyotsahAribha- nirohe'tti sadyomaraNaM nirodhe ucchAsasya, tatazca 'suhamussAsaM tu jayaNAe'tti sUkSmocchAsameva yatanayA muJcati, nolbaNaM, gAdhya. drIyA mA bhUt sattvaghAta iti gAthArthaH // 1510 // adhunA 'kAsite'tyAdisUtrArthapracikaTiSayedamAha-kAsakhuyajaMbhie' aticAragAhA vyAkhyA-iha kAyotsarge kAsakSutajRmbhitAdIni yatanayA kriyante, kimiti ?-'mA hu satthamaNilo'Nilassa kAyotsa0 // 783 // tibuNho tti mA zastraM bhaviSyati kAsitAdisamudbhavo'nilo-vAyuranilasya-bAhyasya vAyoH, kiMbhUtaH?-tIvroSNaH, bAhyAnilApekSayA atyuSNa ityarthaH / na ca na kriyante na ca nirudhyanta eva na 'asamAhI ya nirohe'tti (sarvathArodhe) asamAdhizca cazabdAt maraNamapi sambhAvyate kAsitAdinirodhe sati, 'mA masagAIttimA masakAdayazca kAsitAdisamudbhavapavanazle-| pmAbhihatAmariSyanti jRmbhite ca vadanapraveza kariSyanti tato hasto'grato dIyata iti yataneyamiti gAthArthaH // 1511 // Aha-niHzvasiteneti sUtrAvayavo na vyAkhyAyate iti kimatra kAraNam ?, ucyate, ucchusitena tulyayogakSematvAditi, 6 idAnIm 'udgAritene'tyAdisUtrAvayavavyAcikhyAsayA''ha-vAtanisargaH-uktasvarUpa udgAro'pi, tatrAyaM vidhiH-yatanA| zabdasya kriyate na nisRSTaM mucyata iti, 'neva ya nirohotti naiva ca nirodhaH kriyate, asamAdhibhAvAdeva, udgAre vA hasto'ntare dIyata iti 'bhamalImucchAsu ya niveso' mA sahasApatitasyAtmavirAdhanA bhaviSyatIti gAthArthaH // 1512 // | // 783 // sAmprataM 'sUkSmairaGgasaJcArai rityAdisUtrAvayavavyAcikhyAsayA''ha-vIryasayogatayA kAraNena saMcArAH sUkSmavAdarA dehe avazyaMbhAvino, vIrya vIryAntarAyakSayopazamakSayajaM khalvAtmapariNAmo bhaNyate yogAstu-manovAkkAyAstatra vIryasayoga nyata iti, 'neva yAbA''ha-cAtanimaH / , ucyate, ase Jain Education For Personal & Private Use Only KEnelbrary.org
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathaivAticArAH sUkSmavAdarA bhavanti na kevalAt vIryAditi deha eva ca bhavati nAdehasya, tatra vahI romazcAdaya AdizabdAdutkampagrahaH 'anto khelAnilAdIyA' antaH - madhye zleSmAnilAdayo vicarantItyarthaH, iti gAthArthaH // 1513 // adhunA 'sUkSmairdRSTisaJcArai' riti sUtrAvayavaM vyAkhyAnayati -- avalokanamA lokastasminnavaloke calaM avalokacalaM darzanalAlasamityarthaH, kiM 1 - cakSuH - nayanaM, yatazcaivamato manovad-antaHkaraNamiva taccakSurduSkaraM sthiraM kartuM na zakyata ityarthaH, yato rUpaistadAkSipyate svabhAvato vA-svabhAvena vA naisargikeNa svayaM calati, Atmanaiva calatIti gAthArthaH // 1514 // yasmAdevaM tasmAt na karoti nimeSa ( rodha) yalaM kAyotsargakArI, kimiti ?, - 'tatthuvaoge Na jhANa jhAejatti tatra nirnimeSayale ya upayogastena satA mA na dhyAnaM dhyAyet abhipretamiti, 'eganisaM tu pavanno jhAyai sAhU aNimisaccho'vi' ekarAtrikIM tu pratimAM pratipanno mahAsattvo dhyAyati samarthaH animeSAkSo'pi - animiSe akSiNI yasya saH animiSAkSaH nizcalanayana iti gAthArthaH // 1515 // adhunA evamAdibhirAkArairityAdisUtrAvayavavyAcikhyAsayAha - ' agaNi'tti yadA jyotiH spRzati tadA prAvara NAya kalpagrahaNaM kurvato na kAyotsargabhaGgaH, Aha-namaskAramevAbhidhAya kimiti tadgrahaNaM na karoti ? yena tadbhaGgo na bhavati, ucyate, nAtra namaskArapAraNamevAviziSTaM kAyotsargamAnaM kriyate, kiM tu yo yatparimANo yatra kAyotsarga uktastata Urdhva parisamApte'pi tasminnamaskAramapaThato bhaGga ityAdi, aparisamApte'pi ca paThato bhaGga eva, sa cAtra na bhavatIti, evaM sarvatra bhAvanIyaM, 'chiMdijja va'tti mArjArImUSakAdibhirvA purato yAyAt, atrApyagrataH sarato na kAyo sargabhaGgaH, 'bohiyakhobhAi' tti bodhikAH - stenakAstebhyaH kSobhaH- saMbhramaH, AdizabdAdrAjAdikSobhaH parigRhyate, tatrAsthAne'pyuccArayato ( 'nuccArayato) vA na Jain Educational For Personal & Private Use Only jainelibrary.org
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA kAyotsagargAdhyaka aticArakAyotsa0 // 784 // kAyotsargabhaGgo 'dIhaDako veti sarpadaSTe cAtmani pare vA sahasA-akANDa evoccArayataH, tathaiva Akriyanta ityAkArA-I stairAkArairabhannaH syAt kAyotsarga evamAdibhiriti gaathaarthH|| 1516 // adhunaughataH kAyotsargavidhipratipAdanAyAhate puNa sasUrie ciya pAsavaNucArakAlabhUmIo / pehittA atthamie ThaMtussagaM sae ThANe // 1517 / / jai puNa nivvAghAe AvAsaM to kariti savvevi / sahAikahaNavAghAyayAi pacchA gurU Thati // 1518 // sesA u jahAsattiM ApuchittANa ThaMti sahANe / suttatthasaraNaherDa AyarieN ThiyaMmi devasiyaM // 1519 // |jo huja u asamattho bAlo vuDDo gilANa pritNto| so vikahAivirahio jhAijjA jA gurU Thati // 1520 // jA devasiaM duguNaM ciMtai gurU ahiMDao'ciDhaM / bahuvAvArA iare egaguNaM tAva ciMtaMti // 1521 // pavvaiyANa va ciTaM nAUNa gurU bahuM bhuvihii| kAleNa taducieNaM pAreI thovaciTTho'vi // (pr01)|| namukkAracauvIsagakiikammAloaNaM paDikkamaNaM / kiikammadurAloia duppaDikaMte ya ussaggo // 1522 // |esa carittussaggo daMsaNasuddhIi taiyao hoi / suanANassa cauttho siddhANa thuI a kir3akammaM // 1523 // __ vyAkhyA-te punaH-kAyotsargakartAraH sasUrya eva divase prazravaNoccArakAlabhUmayaH (mIH) pratyupekSante, dvAdaza prazravaNabhUmayaH AlayaparibhogAntaH SaT SaT bahiH, evamuccArabhUmayo dvAdaza, pramANaM cAsAM tiryag jaghanyena hastamAtramadhazcatvAryaGgulAni yAvat acetanaM, utkRSTatastu sthaNDilaM dvAdaza yojanamAnaM, na ca tenehAdhikAraH, timrastu kAlabhUmayaH-kAlamaNDalAkhyAH, yAvaccainamanyaM ca zramaNayogaM kurvanti kAlavelAyAM tAvat prAyaso'stamupayAtyeva savitA tatazca 'atthamie uMti ussaggaM // 784 // Jain Education For Personal & Private Use Only S inelibrary.org
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ ASCAAMKARAMICROSSAX sae ThANetti uktamanyathA yasya yadaiva vyApAraparisamAptirbhavati sa tadaiva sAmayikaM kRtvA tiSThatIti gAthArthaH // 1517 // ayaM ca vidhiH kenacit kAraNAntareNa gurorvyAghAte sti| 'jai puNa nibAghAo' vyAkhyA-yadi punarniyAghAta eva sarvepAmAvazyaka-pratikramaNaM tataH kurvanti sarve'pi sahaiva guruNA 'saDDhAdikahaNavAghAte pacchA gurU ThaMti'tti nigadasiddhamiti gAthArthaH // 1518 // yadA ca pazcAd guravastiSThanti tadA-'sesA u jahAsattI' gAhA vyAkhyA-zeSAstu sAdhavo yathAzakti-zaktyanurUpaM yo hi yAvantaM kAlaM sthAtuM samarthaH 'ApuchittA gurU ThaMti sahANe sAmAyika kAUNa, kiMnimittaM ?-'suttasthisaraNahe sUtrArthasmaraNanimittaM-'Ayarie ThiyaMmi devasiyaM' Ayarie purao Thie tassa sAmAiyAvasANe devasiyaM aiyAraM ciMteMti, aNNe bhaNaMti-jAhe Ayario sAmAiyaM kaDai tAhe tevi tayaTThiyA ceva sAmAiyasuttamaNupehaMti guruNA saha pacchA devasiya'ti gAthArthaH // 1519 // zeSAzca yathA zaktirityuktaM, yasya kAyotsargeNa sthAtuM zaktireva nAsti sa kiM kuryAditi tadgataM vidhimabhidhitsurAha-'jo huja u asamatthoM' gAhA vyAkhyA-yaH kazcit sAdhu vedasamarthaH kAyo-4 tsargeNa sthAtuM, sa kiMbhUta ityAha-bAlo vRddho glAnaH 'paritaMto'tti parizrAnto guruvayAvRtyakaraNAdinA asAvapi vikathAdivirahitaH san dhyAyet sUtrArtha 'jA gurU Thatitti yAvad guravastiSThanti kAyotsargamiti gAthArthaH // 1520 // ApRcchaya gurUn tiSThanti svasthAne sAmAyika kRtvA, kiMnimittaM !, sUtrArthasmaraNahetoH / AcArya sthite daivasika-AcArya purataH sthite tasya sAmAyikAvasAne devasikamaticAraM cintayanti, anye bhaNanti-yadA''cAryAH sAmAyika kathayanti tadA te'pi tadavasthitA evaM sAmAyikasUtramanuprekSante guruNA saha pazcAIvasikaM JainEducationalonal For Personal & Private Use Only allinelibrary.org
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyotsagAMdhya0 pratikrAntividhiH Avazyaka- AcArye sthite daivasikamityuktaM tadgataM vidhimabhidhitsurAha-jA devasiyaM duguNaM ciMtai' gAhA vyAkhyA-nigadasiddhA, hAribha navaraMceSTA vyApArarUpA'vagantavyA // 1521 // namokkAracauvIsaga' gAhA vyAkhyA-'namokkAre'ti koussaggasamattIe namokkAdrIyA reNa pAreti namo arahatANaMti, 'cauvIsaga'tti puNo jehiM imaM titthaM desiyaM tesiM titthagarANaM usabhAdINaM cauvIsatthaeNaM| ukittaNaM kareMti, logassujjoyagareNaMti bhaNiyaM hoti, 'kitikamme ti tao vaMdiu~kAmA guruM saMDAsayaM paDilehitA uvvi||785|| ti, tAhe muhaNaMtagaM paDilehiya sasIsovariyaM kArya pamajaMti, pamajjittA pareNa viNaeNa tikaraNavisuddhaM kitikammaM kareMti, vandanakamityarthaH, uktaM ca-"AloyaNavAgaraNAsaMpucchaNapUyaNAe sajjhAe / avarAhe ya gurUNaM viNaomUlaM ca vNdnng||1||" mityAdi 'AloyaNaM ti evaM ca vaMdittA utthAya ubhayakaragahiyaraoharaNAddhAvaNayakAyA puvapariciMtie dose jahArAyaNiyAe saMjayabhAsAe jahA gurU suNei tahA pavaDDamANasaMvegA bhayavippamukkA appaNo vizuddhinimittamAloyaMti, uktaM ca"viNaeNa viNayamUlaM gaMtUNAyariyapAyamUlaMmi / jANAvijja suvihio jaha appANaM taha paraMpi // 1 // kayapAvovi maNusso| . kAyotsargasamAptau namaskAreNa pArayati namo'hadbhaya iti, caturviMzatiriti, punaridaM tIrtha dezitaM teSAM tIrthakarANAmRSabhAdInAM caturvizatistavenotkIdAnaM kurvanti, lokasyodyotakareNeti bhaNitaM bhavati, kRtikarmeti tato vanditukAmA guruM saMdaMzakAn pramAjyopavizanti, tato mukhAnantakaM pratilikhya sazIrSamu-18 paritanaM kAyaM pramArjapanti, pramRjya pareNa vinayena trikaraNavizuddha kRtikarma kurvanti / AlocanAvyAkaraNasaMpraznapUjanAsu svAdhyAye / aparAdhe ca gurUNAM binayo mUlaM ca bandanakaM / evaM ca vanditvotyAyobhayakaragRhItarajoharaNA ardhAvanatakAyAH pUrvaparicintitAn doSAn yathAranAdhikaM saMyatabhASayA yathA guruH zRNoti | tathA pravardhamAnasaMvegA bhayavipramuktA Atmano vizuddhinimittamAlocayanti-vinayena vinayamUlaM gatvA''cIyapAdamUle / jJApayet suvihito yathA''ramAnaM tathA paramapi // 1 // kRtapApo'pi manuSya SACRECORDCROSAROSAROO SCSCANCACACCORNORSESCARSCORE // 785 Jain Education For Personal & Private Use Only A m elibrary.org
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education AloiDa niMdiu gurusayA se / hoi airegalahUo ohariyabharoba bhAravaho // 2 // tathA uppaNNANutpannA mAyA aNumaggao nihaMtabA / AloyaNaniMdaNagarahaNAhiM Na puNo siyA bitiyaM // 3 // tassa ya pAyacchittaM jaM maggavika gurU uvaisaMti / taM taha aNucariyavaM aNavatthapasaMgabhIeNaM // 4 // 'paDikkamaNaM' ti - 'AloiUNa dose guruNA paDidiNNapAyacchittA u / sAmAiyapuvagaM samabhA (vA) vaThiyA paDikamaMti // 1 // sammamuvattA paryaMpaNa paDikkamaNaM kasti, aNavatthapasaMgabhIyA, aNavatthAe puNa udAharaNaM tilahAragakappaTTagotti, 'kitikammaM'ti tao paDikkamittA khAmaNAnimittaM paDikkatAyavattaniveyaNatthaM ca vaMdaMti, tao AyariyamAdI paDikkamaNatthameva daMsemANA khAmeMti, uktaM ca-AyariuvajjhAe sIse sAmie kulagaNe ya / je me kesvi kasAyA sadhe tiviheNa khAmemi // 1 // sabassa samaNasaMghassa bhagavao aMjaliM kariya sIse / sabaM | khamAvaittA khamAmi sabassa ahayaMpi // 2 // sabassa jIvarAsissa bhAvao dhammanihiyaniyacitto / sabaM khamAvaittA 1 Alocya ninditvA gurusakAze / bhavatyatizayena laghurudbhUtabhara iva bhAravAhaH // 2 // utpannA'nutpannA mAyA pratimArga nihantavyA / AlocanAnindanAganAbhirna syAd dvitIyavAram // 3 // tasya ca prAyazcittaM yanmArgavido gurava upadizanti / tattathA'nucaritavyamanavasthAprasaGgabhItena // 4 // Alocya doSAn guruNA pratidattaprAyazcittAstu | sAmAyikapUrvaM samabhAvAvasthitAH pratikrAmyanti // 1 // samyagupayuktAH padaMpadena pratikramaNasUtraM kathayantyanavasthAprasaGgabhItAH, anavasthAyAM punarudAharaNaM tilahArakazizuriti / tataH pratikramya kSAmaNAnimittaM pratikrAntAAtmavRttanivedanArthaM ca vandante, tata AcAryAdIn pratikramaNArthameva darza yantaH kSamayanti / AcAryopAdhyAn ziSyAn sAdharmikAn kulagaNAMzca / ye mayA ke'pi kaSAyitAH sarvAn trividhena kSamayAmi // 1 // sarvazramaNasaGghasya bhagavate'JjaliM kRtvA zIrSe sarva kSamayitvA kSame sarvasyAhamapi // 2 // sarvasmin jIvarAzI bhAvato dharma nihitanijacittaH / sarvaM kSamayitvA For Personal & Private Use Only inelibrary.org
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribha 5kAyotsargAdhya. pratikrAntividhiH drIyA // 786 // khamAmi sabassa ahayaMpi // 3 // " ityAdi 'durAloiyaduppaDikaMte ya ussaggetti evaM khAmittA AyariyamAdI tato durAloiyaM vA hojjA duppaDikaMtaM vA hojA aNAbhogAdikAraNeNa tato puNovi kayasAmAiyA carittavisohaNatthameva kAussagaM kareMtitti gAthArthaH // 1522 // 'esa carittussaggo' gAhA vyAkhyA-esa caritusaggotti carittAtiyAravisuddhinimitotti bhaNiyaM hoi, ayaM ca pNcaasussaasprimaanno||1523|| tato namokAreNa pArettA vizuddhacarittA vizuddhadesayANaM dasaNavisuddhinimittaM nAmukkittaNaM kareMti, carittaM visohiyamiyANiM dasaNaM visohijatittikaTTa, taM puNa NAmukkittaNamevaM karaMti, |'logassujjoyagare'tyAdi, ayaM caturviMzatistave nyakSeNa vyAkhyAta iti neha punarvyAkhyAyate, caturviMzatistavaM cAbhidhAya darzanavizuddhinimittameva kAyotsarga cikIrSavaH punaridaM sUtraM paThanti savvaloe arihaMtaceiyANaM karemi kAussaggaM vaMdaNavattiyAe pUaNavattiyAe sakAravattiyAe sammANavattiyAe bohilAbhavattiyAe niruvasaggavattiyAe saddhAe mehAe dhiie dhAraNAe aNuppehAe vaDhamANIe ThAmi kAussaggaM (suutrN)|| kSame sarvasyAhamapi // 3 // evaM kSamayitvA''cAryAdIn tato durAlocitaM vA bhavet duSpratikrAntaM vA bhavet anAbhogAdikAraNena tataH punarapi kRtasAmAyikAzcAritravizodhanArthameva kAyotsarga kurvanti / eSa cAritrotsarga iti cAritrAticAravizuddhinimitta iti bhaNitaM bhavati, ayaM ca paJcAzaducchvAsaparimANaH, tato namaskAreNa pArayitvA vizuddhacAritrA vizuddhadezakAnAM darzanazuddhinimittaM nAmotkIrtanaM kurvanti, cAritraM vizodhitamidAnI darzanaM vizudhyavitikRtvA, tatpunarnAmotkIrtanamevaM kurvanti / // 786 // Jain Education a l For Personal & Private Use Only Ninelibrary.org
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Contatto asya vyAkhyA sarvaloke'rhaccaityAnAM karomi kAyotsargamiti, tatra lokyate-dRzyate kevalajJAnabhAsvateti lokaH-catudezarajjvAtmakaH parigRhyate iti, uktaM ca-"dharmAdInAM vRttidravyANAM bhavati yatra tat kSetram / taidravyaiH saha lokastadviparItaM hyalokAkhyam // 1 // " sarvaH khalvadhastiryagUrdhvabhedabhinnaH, sarvazcAsau lokazca 2 tasmin sarvaloke, trailokye ityarthaH, tathAhi-adholoke camarAdibhavaneSu tiryagloke dvIpAcalajyotiSkavimAnAdiSu santyevAhaccaityAni Urdvaloke saudharmAdiSu santyevAhaccaityAni, tatrAzokAdyaSTamahAprAtihAryarUpAM pUjAmahantItyarhantaH-tIrthakarAsteSAM caityAni-pratimAlakSaNAni ahaMccaityAni, iyamatra bhAvanA-cittam-antaHkaraNaM tasya bhAve karmaNi vA varNadRDhAdilakSaNe vyaJi kRte caityaM bhavati, tatrAhatAM pratimAH prazastasamAdhicittotpAdanAdarhaccaityAni bhaNyante, teSAM kiM ?-karomItyuttamapuruSaikavacananirdezanAtmA'bhyupagamaM darzayati, kimityAha-kAyaH-zarIraM tasyotsarga:-kRtAkArasya sthAnamaunadhyAnakriyAvyatirekeNa kriyAntarAdhyAsamadhikRtya parityAga ityarthaH, taM kAyotsarga, Aha-kAyasyotsarga iti SaSThyA samAsaH kRtaH, arhaccaityAnAmiti prAguktaM, tat kimarhaccaityAnAM kAyotsarga karoti ?, netyucyate, SaSThInirdiSTaM tatpadaM padadvayamatikramya maNDUkaplutyA vandanapratyayamityAdibhiH sambadhyate, tato'rhacaityAnAM vandanapratyayaM karomi kAyotsargamiti draSTavyam , tatra vandanam-abhivAdanaM prazastakAyavAGmanaHpravRttirityarthaH, tatpratyayaM-tannimittaM, tatphalaM me kathaM nAma kAyotsargAdityato'rthamityevaM sarvatra bhAvanA kAryA, tathA 'pUyaNavattiyAe'tti pUjanapratyayaM-pUjAnimittaM,tatra pUjana-gandhamAlyAdibhirabhyarcanaM,tathA 'sakkAravattiyAe'tti satkArapratyayaM-satkAranimittaM, tatra pravaravastrAbharaNAdibhirabhyarcanaM satkAraH, Aha-yadi pUjanasatkArapratyayaH kAyotsargaH kriyate SEK AKOR ***** bhA. 132 Jain Education ISO For Personal & Private Use Only Lainelibrary.org
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka- hAribhadrIyA // 787 // tatastAveva kasmAnna kriyete ?, ucyate, dravyastavatvAdapradhAnatvAd, uktaM ca-'dabatthau bhAvatthAu' ityAdi, ataH zrAvakAH pUja- 5kAyotsanasatkArAvapi kurvantyeva,sAdhavastu prazastAdhyavasAyanimittamevamabhidadhati,tathA sammANavattiyAe'tti sanmAnapratyayaM-sammAnanimittaM, tatra stutyAdibhirguNonnatikaraNaM sanmAnaH, tathA mAnasaH prItivizeSa ityanye, atha vandanapUjanasatkArasanmAnA evama pratikramaNa vidhiH kiMnimittamityata Aha-'bohilAbhavattiyAe' bodhilAbhapratyayaM-bodhilAbhanimittaM pretya jinapraNItadharmaprAptirbodhilAbho bhaNyate, atha bodhilAbha eva kiMnimittamityata Aha 'niruvasaggavattiyAe' nirupasargapratyayaM-nirupasarganimittaM, nirupasargo-mokSaH, ayaM ca kAyotsargaH kriyamANo'pi zraddhA(di)vikalasya nAbhilaSitArthaprasAdhanAyAlamityata Aha-'saddhAe mehAe dhiIe dhAraNAe aNuppehAe vaddhamANIe ThAmi kAussaggaM'ti zraddhayA hetubhUtayA tiSThAmi kAyotsarga na balAbhiyogAdinA zraddhA-nijo'bhilASaH, evaM medhayA-paTutvena, na jaDatayA, anye tu vyAcakSate-medhayeti maryAdAvartitvena nAsamaJjasatayeti, evaM dhRtyA-mana-praNidhAnalakSaNayA na punA rAgadveSAkulatayA, dhAraNayA-arhadguNAviSkaraNarUpayA na tacchUnyatayA, anuprekSayA-arhadguNAnAmeva muhurmuhuravicyutirUpeNAnucintanayA na tavaikalyena, varddhamAnayeti pratyekamabhisambadhyate, zraddhayA varddhamAnayA evaM medhayetyAdi, evaM tiSThAmi kAyotsargam , Aha-uktameva prAkarobhi kAyotsarga sAmprataM tiSThAmIti kimarthamiti ?, ucyate, 'varttamAnasAmIpye vartamAnavadvA (pA03-3-131) itikRtvA karomi kariSyAmIti kriyAbhimukhyamuktamidAnI // 787 // tvAsannataratvAt kriyAkAlaniSThAkAlayoH kathaJcidabhedAt tiSThAmyeva, Aha-kiM sarvathA?, netyAha-'annatthUsasieNamityAdi pUrvavat yAvadvosirAmitti, eyaM ca suttaM paDhittA paNavIsUsAsaparimANaM kAussaggaM kareMti, 'dasaNavisuddhIya taiutti, sain Education For Personal & Private Use Only N ainelibrary.org
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ OMOMOMOM tRtIyatvaM cAsyAtIcArAlocanaviSayaprathamakAyotsargApekSayeti, taonamokkAreNa pArettA suyaNANaparivuDDinimittaM atiyAravi-IN sohaNatthaM ca suyadhammassa bhagavao parAe bhattIe tapparUvaganamokkArapuvayaM thuI paDhaMti, taMjahA| pukkharavaradIvaDDhe dhAyaisaMDe ya jaMbuddIve ya / bharaheravayakdeihe dhammAigare namasAmi // 1 // tamatimirapaDalaviDasaNassa suragaNanariMdamahiassa / sImAdharassa vaMde papphoDiyamohajAlassa // 2 // jAIjarAmaraNasogapaNAsaNassa, kallANapukkhalavisAlasuhAvahassa / ko devadAnavanariMdagaNacciassa, dhammassa sAramuvalambha kre| pamAyaM // 3 // siddhe bho ! payao Namo jiNamae naMdI sayA saMjame, devanAgasuvaNNakiNNaragaNassabbhUjabhAka cie / logo jattha paiDio jagamiNaM telukkamaccAsuraM, dhammo vahuu sAsao vijayaU dhammuttaraM baDDau // 4 // suassa bhagavao karemi kAussaggaM vaMdaNa anntth0| (sUtram) ___ asya vyAkhyA-puSkarANi-padmAni tairvara:-pradhAnaH puSkaravaraH 2 zcAsau dvIpazceti samAsaH,tasyArdha mAnuSottarAcalArvAgvatti tasmin, tathA dhAtakInAM khaNDAni yasmin sa dhAtakIkhaNDo dvIpastasmiMzca, tathA jambopalakSitastatpradhAno vA dvIpo jambUdvIpastasmiMzca, eteSvarddhatRtIyeSu dvIpeSu mahattarakSetraprAdhAnyAGgIkaraNataH pazcAnupUryopanyasteSu yAni bharatairAvatavidehAni prAkRtazailyA tvekavacananirdezaH dvandvaikavadbhAvAd bharatairAvatavideha ityapi bhavati, tatra dharmAdikaraNAnnamasyAmi-'durgatiprasRtAn jIvAn , yasmAd dhArayate ttH| dhatte caitAn zubhasthAne, tasmAd dharma iti smRtH||1|| sa ca dvibhedaHzrutadharmazcAritradharmazca, zrutadharmeNehAdhikAraH, tasya bharatAdiSvAdau karaNazIlAstIrthakarA evAtasteSAM stutirukkA, sAmprataM SIROHORORSANSAROSAROKAR Jain Education For Personal & Private Use Only Jainelibrary.org
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 788 // zrutadharmasya procyate - ' tamatimirapaDalaviddhaMsaNassa suragaNe tyAdi, tamaH - ajJAnaM tadeva timiraM athavA tamaH - baddhaspRSTani dhattaM jJAnAvaraNIyaM nikAcitaM timiraM tasya paTalaM-vRndaM tamastimirapaTalaM tad vidhvaMsayati nAzayatIti tamastimirapaTalavidhvaMsanaH tasya, tathA cAjJAnanirAsenaivAsya pravRttiH, tathA suragaNanarendramahitasya, tathA cAgamamahimAnaM kurvantyeva surAdayaH, tathA sImAM - maryAdAM dhArayatIti sImAdharaH, sImni vA dhArayatIti tasyeti, tRtIyArthe SaSThI, taM vande, tasya vA yat mAhAtmyaM tad vande, athavA tasya vanda iti vandanaM karomi, tathAhi - Agamavanta eva maryAdAM dhArayanti, kiMbhUtasya ? - prakarSeNa sphoTitaM mohajAlaM - mithyAtvAdi yena sa tathocyate tasya, tathA cAsmin sati vivekino mohajAlaM vilayamupayAtyeva, itthaM zrutadharmamabhivandyAdhunA tasyaiva guNopadarzanadvAreNa pramAdAgocaratAM pratipAdayannAha - 'jAIjarAmara - NetyAdi, jAtiH - utpattiH jarA-vayohAniH maraNaM - prANatyAgaH zokaH - mAnaso duHkhavizeSaH, jAtizca jarA ca maraNaM ca zokazceti dvandvaH, jAtijarAmaraNazokAn praNAzayati- apanayati jAtijarAmaraNazokapraNAzanastasya, tathA ca zrutadharmokAnuThAnAjjAtyAdayaH praNazyantyeva, anena cAsyAnarthapratighAtitvamAha, kalyam - ArogyaM kalyamaNatIti kalyANaM, kalyaM zabdayatItyarthaH, puSkalaM - sampUrNa na ca tadalpaM kiM tu vizAlaM vistIrNa sukhaM pratItaM kalyANaM puSkalaM vizAlaM sukhamAvahati -- | prApayatIti kalyANapuSkalavizAla sukhAvahastasya, tathA ca zrutadharmoktAnuSThAnAduktalakSaNamapavargasukhamavApyata eva, anena cAsya | viziSTArthaprasAdhakatvamAha, kaHprANI devadAnavanarendragaNArcitasya zrutadharmasya sAraM - sAmarthyamupalabhya dRSTvA vijJAya kuryAt pramAdaM sacetanaH ? cAritradharme pramAdaH karttuM na yukta iti hRdayam, Aha-suragaNanarendramahitasyetyuktaM punardevadAnavanarendragaNArci Jain Education international For Personal & Private Use Only 5kAyotsagAMdhya0 pratikramaNavidhaH // 788 //
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ BASALAMMARCLCOMS tasyeti kimarthamiti !, atrocyate, tannigamanatvAdadoSaH, tasyaivaMguNasya dharmasya sAramupalabhya kaHsakarNaH pramAdI bhaveccAritradharma iti, yatazcaivamataH 'siddhe bhopayaonamo jiNamaye' ityAdi, siddhe-pratiSThite prakhyAte bho ityetadatizayinAmAmantraNaM pazyantu bhavantaH prayato'haM-yathAzaktyodyataHprakarSeNa yataH, itthaM parasAkSikaM bhU(kR)tvA punarnamaskaroti-'namo jinamate' arthAd vibhaktipariNAmo namo jinamatAya, tathA cAsmin sati jinamate nandiH-samRddhiH sadA-sarvakAlaM, ka-saMyame-cAritre, yathoktaM-'paDhamaM NANaM tao dayetyAdi, kiMbhUte saMyame ?-devanAgasuvarNakinnaragaNaiH sadbhUtabhAvenArcite, tathA ca saMyamavantaH aya'nta eva devAdibhiH, kiMbhUte jinamate ?-lokyate'neneti lokaH-jJAnameva sa yatra pratiSThitaH, tathA jagadidaM jJeyatayA, kecit manuSyalokameva jagat manyante ityata Aha-trailokyamanuSyAsuraM, AdhArAdheyarUpamityarthaH, ayamitthaMbhUtaH zrutadharmo varddhatAM-vRddhimupayAtu zAzvataH-dravyArthAdezAnnityaH, tathA coktaM-'dravyArthAdezAt ityeSA dvAdazAGgI na kadAcid nAsIdityAdi, anye paThanti-dharmoM varddhatAM zAzvataM iti, asmin pakSe kriyAvizeSaNametat, zAzvataM varddhatAM apracyutyeti bhAvanA, vijayatAM karmaparapravAdivijayeneti hRdayaM, tathA dharmottaraM-cAritradharmottaraM varddhatu, punarvRddhyabhidhAnaM mokSA[rthinA pratyahaM jJAnavRddhiH kAryeti pradarzanArtha, tathA ca tIrthakaranAmakarmahetUn pratipAdayatoktaM-"appuvaNANagahaNe"tti, 'suyassa bhagavao karemi kAussaggaM vaMdaNavattiyAe' ityAdi prAgavat , yAvadvosirAmi / eyaM suttaM paDhittA paNuvIPIsussAsameva kAussaggaM karemi, Aha ca-'suyaNANassa cauttho'tti, tao namokkAreNa pAritA visuddhacaraNadasaNasuyAi-| yArA maMgalanimittaM caraNadasaNasuyadesagANaM siddhANaM thuI kaRsti, bhaNiyaM ca-siddhANa thuI yatti, sA ceyaM stutiH Jain Education ID For Personal & Private Use Only Kinetbrary.org
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka-18 siddhANaM buddhANaM pAragayANaM paraMparagayANaM / loyaggamuvagayANaM namo sayA savvasiddhANaM ||1||jo devA-185kAyotsahAribha- taNavi devo jaM devA paMjalI namasaMti / taM devadevamahiaM sirasA vaMde mahAvIraM // 2 // ikko'vi namukkAro jiNadrIyA |varavasahassa vaddhamANassa / saMsArasAgarAo tArei naraM va nAriM vA // 3 // urjitaselasihare dikkhA nANaM pratikramaNanisIhiA jassa / taM dhammacakkavahiM ariTTanemi namasAmi // 4 // cattAri aha dasa do ya vaMdiA jiNavarA vidhiH // 789 // cauvvIsaM / paramahanihiaTThA siddhA siddhiM mama disNtu||5|| (sUtraM) | asya vyAkhyA-sitaM dhmAtameSAmiti siddhA nirdagdhakarmendhanA ityarthastebhyaH siddhebhyaH, te ca sAmAnyato vidyAsiddhA api bhavantyata Aha-buddhebhyaH, tatrAvagatAzeSAviparItatattvA buddhA ucyante, tatra kaizcit svatantratayaiva te'pi svatIrthojjyalanAya ihAgacchanti ityabhyupagamyante ata Aha-pAragatebhyaH' pAraM-paryantaM saMsArasya prayojanavAtasya ca gatAH pAragatAH tebhyaH, | te'pi cAnAdisiddhaikajagatpatIcchAvazAt kaizcit tathA'bhyupagamyante ata Aha-'paramparagatebhyaH paramparayA ekenAbhivya4 tArthAdAgamAt (kazcit) pravRtto'nyenAbhivyaktAdAdanyo'nyenApyanya ityevaMbhUtayA gatAH paraMparagatAtebhyaH, Aha-prathamaeka kenAbhivyaktArthAdAgamAt pravRtta iti ?, ucyate, anAditvAt siddhAnAM prathamatvAnupapattiriti, athavA kathaJcit karmakSayopazamAt darzanaM darzanAt jJAnaM jJAnAcAritramityevaMbhUtayA paramparayA gatAstebhyaH, te'pi ca kaizcit sarvalokApanA // 789 // eveSyanta ityata Aha-'lokAnamupagatebhyaH' lokAgram-ISatprAgabhArAkhyaM tamupagatAH tebhyaH, Aha-kathaM punariha sakalakarmavipramuktAnAM lokAgraM yAvadgatirbhavati ?, bhAve vA sarvadeva kasmAnna bhavatIti ?, atrocyate, pUrvAvedhazAd daNDAdica- ASEARS SALALASALSASSASSES -55 Jain Educationa For Personal & Private Use Only 05 nelibrary.org
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ RbhramaNavat samayamevaikamavaseyeti, namaH sarvadA sarvakAlaM 'sarvasiddhebhyaH' tIrthasiddhAdibhedabhinnebhyaH, athavA sarva sAdhyaM siddhaM yeSAM te tathA tebhyaH, itthaM sAmAnyena sarvasiddhanamaskAraM kRtvA punarAsannopakAritvAd vartamAnatIrthAdhipateH zrImanmahAvIravarddhamAnasvAminaH stutiM kurvanti - 'jo devANavi devo jaM devA paMjalI tyAdi, yo bhagavAn mahAvIraH devAnAmapi - bhavanavAsyAdInAM devaH pUjyatvAt, tathA cAha-yaM devAH prAJjalayo namasyanti - vinayaracitakarapuTAH santaH praNamanti, taM 'devadevamahiyaM' devadevAH zakrAdayaH taiH mahitaM -pUjitaM zirasA uttamAGgenetyAdarapradarzanArthamAha, vande, taM kaM ? - 'mahAvIraM' 'Ira gatipreraNayo' rityasya vipUrvasya vizeSeNa Izyati - karma gamayati yAti vA zivamiti vIraH, mahAMzcAsau vIrazca mahAvIraH taM, itthaM stutiM kRtvA punaH phalapradarzanArthamidaM paThati - 'ekko'vi namokkAro jiNavara vasahasse' tyAdi, eko'pi namaskAro jinavaravRSabhasya varddhamAnasya saMsArasAgarAttArayati naraM vA nArIM vA, iyamatra bhAvanA - sati samyagdarzane parayA bhAvanayA kriyamANa eko'pi namaskAraH tathAbhUtAdhyavasAya heturbhavati yathAbhUtAcchreNimavApya nistarati bhavodadhimityataH kAraNe kAryopacArAdetadevamucyate, anyathA cAritrAdivaiphalyaM syAt / etAstisraH stutayo niyamenocyante, kecidanyA api paThanti na ca tatra niyamaH, 'kitikammaM' puNo saMDaMsayaM paDilehiya uvavisaMti, muhapottiyaM paDilehaMti sasIsovariyaM kAryaM paDile hittA Ayariyassa vaMdaNaM kareMti'nti gAthArthaH // 1523 // Aha- kiMnimittamidaM vandanakamiti 1, ucyatesukayaM ANattiM piva loge kAUNa sukayakiikammaM / vahu'tiyA thuIo guruthuigahaNe kae tini // 1524 // Jain Education E For Personal & Private Use Only helibrary.org
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 790 // Jain Education 'sukayaM ANatipiva loe kAUNaM'ti jahA raNNo maNussA ANattigAe pesiyA paNAmaM kAUNa gacchaMti, taM ca kAUNa puNo paNAmapucagaM nivedeMti, evaM sAhuNo'vi sAmAiyaguruvaMdaNaputragaM carittAdivisohiM kAUNa puNo sukayakitikammA saMto guruNo nivedaMti-bhagavaM ! kayaM te pesaNaM AyavisohikAragaMti, vaMdaNaM ca kAUNa puNo ukkuDuyA AyariyAbhimuhA viNayaratiyaMjalipuDA ciTThati, jAva gurU thuigahaNaM kareMti, tato pacchA samattAe paDhamathutIe thuI kahiMti viNautti, tao thuI vahutiyAo kasti tiNNi, ahavA vahuMtiyA thuio guruthutigahaNe kae tiNitti gAthArthaH // 1524 // tao pAusiyaM kareMti, evaM tAva devasiyaM kareMti, gataM devasiyaM, rAiyaM idANiM, tatthimA vihI, paDhamaM ciya sAmAiyaM kahiUNa carittavimuddhinimittaM paNuvIsussAsamittaM kAussaggaM kareMti, tao namokkAreNa pArittA daMsaNavisuddhInimittaM cauvIsatthayaM paDhaMti, paNuvIsussAsamettameva kAussaggaM kareMti, etthavi namokkAreNa pArettA suyaNANavisuddhInimittaM suyaNANatthayaM, 1 yathA rAjJA manuSyA AjJatyA preSitAH praNAmaM kRtvA gacchanti, taca kRtvA punaH praNAmapUrvakaM nivedayanti evaM sAdhavo'pi sAmAyikaguruvandanapUrva cAritrAdivizuddhiM kRtvA punaH sukRtakRtikarmANaH santo gurubhyo nivedayanti bhagavan ! kRtaM tava preSaNamAtmavizuddhikArakamiti, bandanaM ca kRtvA punarutkaTukA AcAryAbhimukhA vinayaracitAJjalipuTAstiSThanti yAvaduravaH stutigrahaNaM kurvanti, tataH pazcAt samAptAyAM prathamastutau stutIH kathayanti vinaya iti, tataH stutIrvardhamAnAH kathayanti tisro'thavA vardhamAnAH stutayaH / tataH prAdoSikaM kAlaM kurvanti, evaM tAvaddaivasikaM kurvanti, gataM daivasikaM, rAtrikamidAnIM tatrAyaM vidhiH- prathamameva sAmAyikaM kathayitvA cAritravizuddhinimittaM paJcaviMzatyucchvAsamAnaM kAyotsarga kurvanti, tato namaskAreNa pArayitvA darzanavizuddhinimittaM caturviMzatistavaM paThanti paJcaviMzatyucchvAsamAtrameva kAyotsagaM kurvanti, atrApi namaskAreNa pArayitvA zrutajJAnavizuddhinimittaM zrutajJAnasta For Personal & Private Use Only 5 kAyotsa gadhya0 pratikramaNavidhiH // 790 // nelibrary.org
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaheMti, kAussaggaM ca tassuddhinimittaM kareMti, tattha ya pAosiyathuimAdIyaM adhikayakAussaggapajaMtamaiyAraM ciMtei, Aha-kiMnimittaM paDhamakAussagge eva rAiyAiyAraM Na ciMteti ?, ucyate, niddAmatto na saraha aiAraM mA ya ghaTTaNaM 'No'nnaM / kiiakaraNadosA vA gosAI tini ussaggA // 1525 // | niddAmatto-niddAbhibhUo na sarai-na saMbharai suSTu aiyAraM mA ghaTTaNaM 'No'NNaM aMdhayAre vaMdaMtayANaM, kitiakaraNahaidosA vA, aMdhayAre adasaNAo maMdasaddhA na vaMdaMti, eeNa kAraNeNaM gose-paccUse Aie tiNNi kAussaggA bhavanti, na puNa pAosie jahA ekkotti // 1525 // ettha paDhamo caritte dasaNasuddhIeN bIyao hoi / suyanANassa ya tatio navaraM ciMtaMti tattha imaM // 1526 // tataie nisAiyAraM ciMtai caramaMmi kiM tavaM kAhaM / chammAsA egadiNAihANi jA porisi namo vA // 1527 // ahamavi bhe khAmemI tumbhehiM samaM ahaM ca vNdaami|aayriysNtiyN nitthAragA u guruNo a vynnaaii||1528|| | tato ciMtiUNa aiyAraM namokkAreNa pArettA siddhANa thuI kAUNa puvabhaNieNa vihiNA vaMdittA Aloeti, tao| karSayanti, kAyotsarga ca tacchuddhinimittaM kurvanti, tatra ca prAdoSikastutyAdikaM adhikRtakAyotsargaparyantamaticAraM cintayanti / Aha-kiMnimittaM pratha|makAyotsarga eva rAtrikAticAra na cintayanti ?,-nidrAmattaH-nidrAbhibhUto na sarati suSTuticAra mA ghahanamanyo'nyaM vandamAnAnAmandhakAre kRtikarmAkaraNadoSA vA-andhakAre'darzanAt mandazraddhA na vandante, etena kAraNena pratyUSe Adau trayaH kAyotsargA bhavanti, na punaH prAdoSike yathaika iti, tatazcintayitvADaticArAn namaskAreNa pArayitvA siddhANamiti stutiM kRtvA pUrvabhaNitena vidhinA vanditvA''locayanti, tataH Jan Education Celal For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka- hAribhadrIyA // 79 // sAmAiyapuvayaM paDikkamaMti, tao vaMdaNApuvvayaM khAti, vaMdaNaM kAUNaM tao sAmAiyapuvayaM kAussaggaM kareMti, tattha pakAyotsaciMtayaMti-kammi ya niuttA vayaM guruhiM ?, to tArisayaM tavaM pavajAmo jAriseNa tassa hANi na bhavati, tao ciMteti- gAMdhya. chammAsakhamaNaM karemo, na sakemo, egadivaseNa UrNa ?, tahavi na sakemo, evaM jAva paMca mAsA, tao cattAri to tinni pratikramaNatao donni, tato ekaM tato addhamAsaM cautthaM AyaMbilaM egaThANayaM purimahUM nibigaiyaM, namokkArasahiyaM vatti, uktaM ca-10 vidhiH 'carime kiM tavaM kAhaM'ti, carime kAussagge chammAsamegUNa ( diNAdi) hANI jAva porisi namo kA, evaM jaM samatthA kAuMTU tamasaDhabhAvA hiae kareMti, pacchA vaMdittA gurusakkhayaM pavanaMti, save ya namokAraittagA samagaM uTheMti vosirAti nisIyaMti ya, evaM porisimAdisu vibhAsA, tao tiNNi thuI jahA puvaM, navaramappasaddagaM deti jahA gharakoilAdI sattA ma uTheti, tao deve vaMdaMti, tao bahuvelaM saMdisAveMti, tato rayaharaNaM paDilehaMti, tato uvadhi saMdisAveMti paDilehaMti ya, AKASAROKAROSAAS / sAmAyikapUrvakaM pratikrAmyanti, tato bandanakapUrvaka kSamayanti, vandanaM kRtvA tataH sAmAyikapUrvakaM kAyotsarga kurvanti, tatra cintayanti-kasminniyuktAzca vayaM gurubhiH tatastAdRzaM tapaH prapadyAmahe yAdRzena tasya hAni bhavati, tatazcintayanti-SaNmAsakSapaNaM kurmaH, na zaknumaH, ekadivasenonaM , tathApi na zaknumaH, evaM yAvat pazca mAsAH, tatazcaturaH, tatastrIn tato dvau tata ekaM tato'rddhamAsaM caturthabhaktamAcAmAla ekasthAnakaM pUrvAdha nirvikRtikaM namaskArasahitaM vaiti, carame kAyotsarge SaNmAsA ekadinAdihAniryAvat pauruSI namaskArasahitaM vA, evaM yat samarthAH kattuM tadazaThabhAvA hRdi kurvanti, pazcAt vanditvA gurusAkSika pratipadyante, sarve ca namaskArasahite pArakAH samakamuttiSThanti byutsRjanti niSIdanti ca, evaM pauruSyAdiSu vibhASA, tatastisraH stutIryathA pUrva, navaramalpazabda dadati yathA gRhakokilAdyAH sattvA nottiSThanti, tato devAn vandante, tato bahuvelaM saMdizanti, tato rajoharaNaM pratilikhanti, tata upadhi saMdizanti pratilikhanti ca // 79 // Jain Education a l For Personal & Private Use Only A ahelibrary.org
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education tao vasahiM paDilehiya kAlaM nivedeti, aNNe ya bhAMti - thuisamaNaMtaraM kAlaM niveeMti, evaM tu paDikkamaNakAlaM turleti jahA paDikkamaMtANaM thuiavasANe ceva paDilehaNavelA bhavati, gayaM rAiyaM, iyANiM pAkkhiyaM, tatthimA vihI - jAhe devasiyaM paDikkaMtA bhavaMti nivaTTagapaDikkamaNeNaM tAhe gurU nivisaMti, tao sAhU vaMdittA bhAMti icchAmi khamAsamaNo ! uvadviomi agbhitarapakkhiyaM khAmeDaM, pannarasahaM divasANaM pannarasahaM rAI jaM kiMci apattiyaM parapattiyaM bhatte pANe viNae veyAvace AlAve saMlAve uccAsaNe samAsaNe aMtarabhAsAe uvaribhAsAe jaM kiMci majjha viNayaparihINaM suhumaM vA bAyaraM vA tugbhe jANaha ahaM na yANAmi tassa micchAmi dukkaDaM ( sUtra ) idaM ca nigadasiddhameva, navaramantarabhASA - AcAryasya bhASamANasyAntare bhASate, uparibhASA tUttarakAlaM tadeva kilAdhikaM bhASate, atrAcAryo yadabhidhatte tat pratipAdayannAha - ' ahamavi khAmemi' gAhA vyAkhyA - ahamavi khAmemi tubbheti 1 tato vasatiM pratilikhya kAlaM nivedayanti, anye ca bhaNanti stutisamanantaraM kAlaM nivedayanti evaM tu pratikramaNakAlaM tolayanti yathA pratikrAmyatAM stutyavasAna eva pratilekhanAvelA bhavati / gataM rAtrikaM, idAnIM pAkSikaM tantrAyaM vidhiH yadA daivasikaM pratikrAntA bhavanti nirvartitapratikramaNena tadA guravo niSIdanti tataH sAdhavo vanditvA bhaNanti / ahamapi kSamayAmi yuSmAn iti bhaNitaM bhavati, evaM jaghanyena traya utkRSTataH sarve. For Personal & Private Use Only inelibrary.org
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5kAyotsa rgAdhya0 pratikramaNa vidhiH Avazyaka- bhaNiyaM hoti, evaM jahaNNeNaM tiNi ukkoseNaM sabe khAmijaMti,pacchA gurU uTheUNaM jahArAiNiyAe uddhaDio ceva khAmeti, hAribha- se iyarevi jahArAiNiyAe sabevi avaNauttamaMgA bhaNaMti-devasiyaM paDikaMtaM pakkhiyaM khAmemo paNNarasaNhaM divasANamityAdi, drIyA evaM sesagAvi jahArAiNiyAe khAmeMti, pacchA vaMdittA bhaNaMti-devasiyaM paDikaMtaM pakkhiyaM paDikkamAveha, tao gurU guru||792|| saMdivo vA pakkhiyapaDikkamaNaM kahRti, sesagA jahAsattiM kAussaggAdisaMThiyA dhammajjhANovagayA suNeti, kaDDie muluttaraguNehiM jaM khaMDiyaM tassa pAyacchittanimittaM tiNNi UsAsasayANi kAussaggaM kareMti, bArasaujjoyakaretti bhaNiyaM hoti, pArie ujjoyakare thuiM kaDaMti, pacchA uvaviThThA muhaNaMtagaM paDilehittA vaMdaMti pacchA rAyANa pUsamANavA atikate maMgalije kaje bahumannaMti, sattuparakkameNa akhaMDiyaniyabalassa sobhaNo kAlo gao aNNo'vi evaM ceva uvaDio, evaM pakkhiyaviNaovayAraM khAmeti bitiyakhAmaNAsutteNaM, taccedaM // 792 // kSAmyante, pazcAt gururutthAya yathArAvikamUrddhasthita eva kSamayati, itare'pi yathArAnika sarve'pyavanatottamAGgA bhaNanti-devasikaM pratikrAntaM pAkSikaM kSamayAmaH paJcadazasu divaseSu, evaM zeSA api yathArAnikaM kSamayanti, pazcAd vanditvA bhaNanti-devasikaM pratikrAntaM pAkSikaM pratikrAmayata, tato gururgurusaM|diSTo vA pAkSikapratikramaNaM kathayati, zeSA yathAzakti kAyotsargAdisaMsthitA dharmadhyAnopagatAH zUgvanti, kathite mUlottaraguNeSu yat khaNDitaM tasya prAyazcitta|nimittaM trINyucchvAsazatAni kAyotsarga kurvanti, dvAdazodyotakarAniti bhaNitaM bhavati, pArite udyotakare stutiM kathayanti, pazzrAdupaviSTA mukhAnantakaM pratilikhya | vandante, pazcAt rAjAnaM puSpamANavA bhatikAnte mAGgalike kArye bahumanyante-zatruparAkramaNenAkhaNDitanijabalasya zobhanaH kAlo gataH evamevAnyo'pi upa-1 | sthitaH, evaM pAkSikavinayopacAra kSamayanti dvitIyakSAmaNAsUtreNa, 1946 dan Education For Personal & Private Use Only inelibrary.org
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ icchAmi khamAsamaNo ! piyaM ca me jaM bhe hahANaM tuTThANaM appAyaMkANaM abhaggajogANaM susIlANaM suvvayANaM| sAyariyauvajhAyANaM NANaNaM daMsaNeNaM caritteNaM tavasA appANaM bhAvemANANaM bahusubheNaM bhe divaso posaho pakkho vatikato, aNNo ya bhe kallANeNaM pajuvaDhio sirasA maNasA matthaeNa vaMdAmi ( sUtram ) | nigadasiddhaM, AyariA bhaNaMti-sAhahiM samaM jameyaM bhaNiyaMti, tao ceiyavaMdAvaNaM sAdhuvaMdAvaNaM ca niveditukAmA bhaNanti| icchAmi khamAsamaNo! pubvi ceiyAI vaMdittA namaMsittA tujjhaM pAyamUle viharamANeNaM je kei bahudevasiyA sAhuNo diTThA sama(mA)NA vA vasamANA vA gAmANugAmaM duijamANA vA, rAiNiyA saMpucchaMti omarAiNiyA vaMdaMti ajA vaMdati ajiyAo vaMdati sAvayA vaMdati sAviyAo vaMdati ahaMpi nissallo nikkasAo (tikaTTa) sirasA maNasA matthaeNa vaMdAmi // ahamavi vaMdAvemi ceiyAI (sUtram ) nigadasiddhaM, navaraM samaNo-vuDDavAsI vasamANo-NavavigappavihArI, vuDDavAsI jaMghAbalaparihINoNava vibhAge khettaM kAUNa viharati, navavigappavihArI puNa uubaddhe aTTha mAsA mAsakappeNa viharati, ee aha vigappA, vAsAvAsa egaMmi ceva ThANe | AcAryA bhaNanti-sAdhubhiH samaM yadetat bhaNitamiti, tatazcaityavandanaM sAdhuvandanaM ca nivedayitukAmA bhaNanti-navaraM zramaNo-vRddhAvAsaH vaizramaNo (vasan)-navavikalpabihAraH, vRddhAvAsaH parikSINajavAbalo nava vibhAgAna kSetraM kRtvA viharati, navakalpavihAraH punaH Rtubaddhe'STa mAsAn mAsakalpena viharati, eteSTa vikalpAH varSAvAsamekassina sthAne. bhA. 133 JainEducation For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyotsagargAdhya pratikramaNavidhiH Avazya kati. esa Navavigappo, atrAcAryo bhaNati-matthaeNa vadAmi ahaMpi tesiMti, aNNe bhaNati-ahamavi vaMdAvemitti. hAribha-patao appagaM gurUNaM nivedaMti cautthakhAmaNAsutteNaM, taccedaM drIyA I icchAmi khamAsamaNo ! uvaDiomi tunbhaNhaM saMtiyaM ahA kappaM vA vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA // 793 // pAyapucchaNaM vA (rayaharaNaM vA) akkharaM vA payaM vAgAhaM vA silogaM vA (silogarcha bA)alu vA he vA pasiNaM vA vAgaraNaM vA tumbhehiM (samma) ciyatteNa diNNaM mae aviNaeNa paDicchiyaM tassa micchAmi dakkaDaM ( satrama) nigadasiddha, AyariA bhaNaMti-'AyariyasaMtiya'ti ya ahaMkAravajaNatthaM, kiM mamAtreti, tao jaM viNaiyA tamaNusaDiM bahu mannaMti paMcamakhAmaNAsutteNa, taccedaM icchAmi khamAsamaNo ! kayAI ca me kitikammAiM AyAramaMtare viNayamaMtare sehio sehAvio saMgahio uvagahio sArio vArio coio paDicoio abbhuDio'haM tunbhaNhaM tavateyasirIe imAo cAturaMtasaMsArakaMtArAo sAhaTTa nittharissAmittikaddu sirasA maNasA matthaeNa vandAmi (sUtraM) nigadasiddhaM, saMgahio-NANAdIhiMsArio-hie pavattiovArio-ahiyAonivattio coio-khalaNAe paDicoio karoti, eSa navamo vikalpaH / mastakena vande'hamapi teSAmiti, anye bhaNanti-ahamapi vandayAmIti, tata AtmAnaM gurubhyo nivedayanti caturthakSAmaNAsUtreNa, AcAryA bhaNanti-AcAryasatkamiti cAhakAravarjanArtha, tato yat vinAyitAstAmanuzAsti bahu manyante paJcamakSAmaNAsUtreNa, sNgRhiitH-jnyaanaadibhiH| sAritaH-hite pravartitaH vArito'hitAt nivartitaH coditaH skhalanAyAM praticoditaH / SAASASKASTEESEEK SESA36HORARIS // 793 // ORX dain Education For Personal & Private Use Only Enelibrary.org
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNo 2 avatthaM uvahiutti, pacchA Ayario bhaNai-'nitthAragapAraga'tti nitthAragapAragA hohatti, guruNotti. eyAI pati vaksesamayaM gaathaarthH|| 1529 // evaM sesANavi sAhUNaM khAmaNAvaMdaNaM kareMti, aha viyAlo vAghAo vaa| tAhe sattaNhaM paMcaNhaM tiNhaM vA, pacchA devasiyaM paDikkamaMti, kei bhaNaMti-sAmaNNeNaM, anne bhaNaMti-khAmaNAiyaM, aNNe caritassaggAiyaM, sejadevayAe ya ussaggaM kareMti, paDikaMtANaM gurUsu vaMdiesu vaDamANIo tiNNi thuio AyariyA bhaNaMti, imevi aMjalimauliyaggahatthA samattIe namokAraM kareMti, pacchA sesagAvi bhaNaMti, tadivasa navi suttaporisI navi atthaporusI thuIo bhaNaMti jassa jattiyAo eMti, esA pakkhiyapaDikkamaNavihI mUlaTIkAkAreNa bhaNiyA, aNNe puNa AyaraNANusAreNa bhaNaMti-devasie paDikaMte khAmie ya tao paDhamaM gurU ceva udvittA pakkhiyaM khAmeMti jahArAiNiyAe, tao uvavisaMti, evaM sesagAvi jahArAiNiyA khAmettA uvavisaMti, pacchA vaMdittA bhaNaMti-devasiyaM paDikaMtaM pakkhiyaM 5 kAti, paDikAti, pacchA saDakamaNavihIM tA pakti punaH punaravasthAmupasthApitaH, pazcAdAcAryA bhaNanti-nistArakapAragA bhavateti, gurUNAmiti etAni vacanAnIti vaakyshessH| evaM zeSANAmapi sAdhUnAM | |kSAmaNAvandanakaM kurvanti, atha vikAlo vyAghAto vA tadA saptAnAM paJcAnAM trayANAM vA, pazcAdevasikaM pratikrAmyanti, kecit bhaNanti-sAmAnyena, anye bhaNantikSAmaNAdika, anye cAritrotsargAdikaM, zayyAdevatAyAzcotsarga kurvanti, pratikrAmyatsu guruSu vanditeSu (ca) vardhamAnAstisraH stutIrguravo bhaNanti, ime'pi aJjalimukulitAgrahastAH samAptau namaskAraM kurvanti, pazcAccheSA api bhaNanti, tahivase naiva sUtrapauruSI naivArthapauruSI, stutIrbhaNanti yena yAvatyo'dhItAH, eSa pAkSikapratikramaNavidhimUlaTIkAkAreNa bhaNitaH, anye punaH AcaraNAnusAreNa bhaNanti-daivasike pratikrAnte kSAmite ca tataH prathama gururevotthAya pAkSikaM kSamayanti yathArAlika, tata upavizanti, evaM zeSA api yathArAnikaM kSamayitvopavizanti, pazcAdvanditvA bhaNanti-daivasikaM pratikrAntaM pAkSika dain Educatio n al For Personal & Private Use Only Halkainelibrary.org
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka- hAribhadrIyA dhya0 // 794 // paDikkamAveha, ityAdi pUrvavat, evaM cAumAsiyaMpi, navaraM kAussagge paMcussAsasayANi, evaM saMvacchariyapi navaraM kAu- 5kAyotsassaggo asahassaM ustAsANaM, cAumAsiyasaMvacchariesu savevi mUlaguNauttaraguNANaM AloyaNaM dAuM paDikamaMti, khetta * pratikramaNadevayAe ussaggaM kareMti, keI puNa cAumAsige sijadevayAevi ussaggaM kareMti, pabhAe ya Avassae kae paMcakallANagaM 181 vidhi: giNhaMti, pubagahie ya abhiggahe nivedeti, abhigrahA jai saMmaM NANupAliyA to kuiyakakkarAiyassa ussaggaM kareMti, puNo'vi aNNe giNhaMti, nirabhiggahANa na vaTTai acchiuM, saMvaccharie ya Avassae kae pAosie pajosavaNA kappo kaDDijati,so puNa pubiM ca aNAgayaM paMcarattaM kahijaiya, esA sAmAyAritti, enAmeva kAlataH upasaMharannAha bhASyakAra:cAummAsiyavarise AloaNa niymsohdaaybvaa| gahaNaM abhiggahANa ya puvvagahie niveeuN||232|| (bhA) cAummAsiyavarise ussaggo khittadevayAe u pakkhiya sijasurIe kariti caumAsie vege ||23||(bhaa0) gAthAdvayaM gatArtha / adhunA niyatakAyotsargapratipAdanAyAha 1 pratikrAmayata, evaM cAturmAsikamapi, paraM kAyotsarge paJcocchrAsazatAni, evaM sAMvatsarikamapi navaraM kAyotsargo'STasahasramucchrAsAnAM / cAturmAsika- N sAMvatsarikayoH sarve'pi mUlottaraguNAnAmAlocanAM dattvA pratikrAmyanti, kSetradevatAyA utsarga kurvanti, kecit punazcAturmAsike zayyAdevatAyA api kaayo-ICT794|| tsarga kurvanti, prabhAte cAvazyake kRte paJjakalyANakaM gRhNanti, pUrvagRhItAzcAbhignahAn nivedayanti, abhigrahA yadi punaH samyag nAnupAlitAstadA kUjitaka4. rAyitatayotsarga kurvanti, punarapi anyAn gRhNanti, nirabhigrahaina varttate sthAtuM, sAMvatsarike cAvazyake kRte pradoSe paryuSaNAkalpaH kathyate, sa punaH pUrvamevAnAgate paJcarAne kathyate ca, eSA sAmAcArIti / 256 Jain Educationa l For Personal & Private Use Only helibrary.org
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ RASIGURAS pAyamarthaH prAk, 'gosaddhati : desiya rAiya pakkhiya caumAse yA taheva varise y| eesu hu~ti niyayA ussaggA aniayA sesA // 1529 // sAya sayaM gosa'ddhaM tinneva sayA havaMti pakkhaMmi / paMca ya cAummAse asahassaM ca vArisae // 1530 // |cattAri do duvAlasa vIsaM cattAya hu~ti ujjoaa| desiya rAiya pakkhiya cAummAse a varise y|| 1531 // |paNavIsamaddhaterasa siloga pannattariM ca boDavvA / sayamegaM paNavIsaM be bAvannA ya vArisie // 1532 // nigadasiddhAH, navaraM zeSA-gamanAdiviSayA iti, sAmprataM niyatakAyotsargANAmoghata ucchAsamAnaM pratipAdayannAha| 'sAya'tti sAyaM-pradoSaH tatra zatamucchAsAnAM bhavati, caturbhirudyotakarairiti, bhAvita evAyamarthaH prAk, 'gosaddhaMti pratyUSe paJcAzadyatastatrodyotakaradvayaM bhavati, zeSa prakaTArthamiti gAthArthaH // 1530 // ucchAsamAnaM copariSTAd vakSyAmaH 'pAyasamA ussAsA' ityAdinA / sAmprataM daivasikAdiSUdyotakaramAnamabhidhitsurAha-'cattArittigAhA bhAvitArthA // 1531 // adhunA zlokamAnamupadarzayannAha-'paNavIse'tigAhA nigadasiddhaiva, navaraM caturbhirucchAsaiH zlokaH parigRhyate // 1532 // ityuktA niyatakAyotsargavaktavyatA, idAnImaniyatakAyotsargavaktavyatAvasaraH, tatreyaM gAthAgamaNAgamaNavihAre sutte vA sumiNadaMsaNe rAo / nAvAnaisaMtAre iriyAvahiyApaDikkamaNaM // 1533 // bhatte pANe sayaNAsaNeya arihaMtasamaNasijjAsu / uccAre pAsavaNe paNavIsaMhaMti ussAsA ||234||dvaarm (bhA0) niyaAlayAo gamaNaM annattha u suttaporisinimittaM / hoi vihAro itthavi paNavIsaM huMti UsAsA ||1||(pr0) uddesasamuddese sattAvIsaM aNunnavaNiyAe / aTTeva ya UsAsA paThThavaNa paDikkamaNamAI // 1534 // tyAdinA / sAmprataM daivasikAdipAyAmati gAthArthaH // 1530 // u CASAS Jain Education For Personal & Private Use Only wwjanelibrary.org
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka- hAribhadrIyA 5kAyotsagodhyA kAyotsa0 // 795 // jujjai akAlapaDhiyAiesu duhu a paDicchiyAIsu / samaNunnasamuddese kAussaggassa karaNaM tu // 1535 // jaM puNa uddisamANA aNaikvaMtAvi kuNaha ussggN| esa akaovi doso paridhippai kiM muhAbhaMte!? // 1536 // pAvugghAI kIrai ussaggo maMgalaMti uddeso / aNuvahiyamaMgalANaM mA huja kahiMci Ne vigdhaM // 1537 // pANavahamusAvAe adattamehuNapariggahe ceva / sayamagaM tu aNUNaM UsAsANaM havijAhi // 1538 // nAvA(e) uttariyaM vahamAI taha naI ca emeva / saMtAreNa caleNa va gaMtuM paNavIsa UsAsA ||1||(pr.) gamaNaM bhikSAdinimittamanyagrAmAdau, AgamaNaM tatto ceva, ittha iriyAvahiyaM paDikkamiUNa paMcavIsussAso kAussaggo kaaybo||1533|| tathA cAmumevAvayavaM vivRNvannAha bhASyakAra:- bhatte pANe sayaNAsaNe' gAhA, bhattapANanimittamannagAmAdigayA jai na tAva veleti tA IriyAvahiyaM paDikkamiUNa acchaMti / AgayAvi puNo'vi paDikkamaMti, evaM sayaNAsaNanimittaMpi, sayaNaM-saMthArago vasahI vA, AsaNaM-pIDhagAdi, 'arahaMtasamaNasejjAsu'tti ceigharaM gayA paDikkamiUNaM acchaMti, evaM samaNasejaMmi-sAhuvasatimityarthaH, 'uccArapAsavaNe'tti uccAre vosirie pAsavaNe ya jativi hatthamettaM gayA | gamanaM bhikSAdinimittamanyagrAmAdau AgamanaM tata evAtreyApathikI pratikramya paJcaviMzatyucchAsaH kAyotsargaH kartavyaH, bhaktapAnanimittamanyanAmAdigatA yadi tAvanna veleti taderyApathikI pratikramya tiSThanti, AgatA api punarapi pratikrAmyanti, evaM zayanAsananimittamapi, zayanaM saMstArako vasatirvA, AsanaM pIThAdi 'ahaM cchramaNazayyAsviti caityagRhaM gatAH pratikramya tiSThanti, evaM zramaNazayyAsthiti sAdhuvasatau 'uccAraprazravaNa' iti uccAraM vyutsRjya prazravaNaM ca yadyapi hastamAtraM gatA RRESC5-15 1525-25A // 795 // dalin Education a l For Personal & Private Use Only Kanelibrary.org
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ AASARAMSANGALOREGAONG tosvi AgayA paDikamaMti, aha mattae vosiriyaM hoja tAhe jo taM pariThaveti so paDikkamati, saThANesu puNa jai hatthasayaM niyattassa bAhiM to paDikamaMti, aha aMto na paDikkamaMti, etesu ThANesu kAussaggaparimANaM paNuvIsaM hoti sA-1 satti gAthArthaH 'vihAre'tti vihAraM vyAcikhyAsurAha-niyayAlayAu gamaNaM'gAhA [gAthA ]'nyakartRkI sopayogAca nigadasiddhA ca / 'sutte vatti sUtradvAraM vyAcikhyAsurAha-'uddesasamuddese' gAhA vyAkhyA-suttassa uddese samuddese ya jo kAussaggo kIrai tattha sattAvIsamussAsA bhavaMti, aNuNNavaNayAe ya, ettha jai asaDho sayaM ceva pArei, aha saDho hatAhe AyariyA aheva UsAsA, 'paThThavaNapaDikkamaNamAI paTTavio kajanimittaM jai khalai aTThassAsaM ussaggaM kariya gacchai, bitiyavAraM jati to solassussAsaM, tatiyavAraM jai to na gacchati, aNNo pahavijati, avassakanje vA deve vaMdiya purao sAhU ThavettA aNNeNa samaM gacchati, kAlapaDikkamaNevi ahaussAsA, AdisahAo kAlagiNhaNa paThThavaNe ya 1 stadA'pyAgatAH pratikrAmyanti, atha mAnake vyutsRSTaM bhavet tadA yastaM pariSThApayet sa pratikrAmyet, svasthAnAt punaryadi hastazatanirvRttAdvahistadA | pratikrAmyanti, athAntarna pratikrAmyanti, eteSu sthAneSu kAyotsargaparimANaM paJcaviMzatirucchAsA iti / sUtrasyoddeze samuddeze ca yaH kAyotsargaH kriyate tatra saptaviMzatirucchvAsA bhavanti, anujJAyAM ca, atra yadyazaThaH svayameva pArayati, atha zaThastadA''cAryA aSTaivocchvAsAn , prasthApanapratikramaNAdau-prasthApitaH kAryanimittaM yadi skhalati aSTocchvAsamutsarga kRtvA gacchati, dvitIyavAraM yadi tadA SoDazocchAsaM, tRtIyavAraM yadi tadA na gacchati, anyaH prasthApyate, avazyakAyeM vA devAn vanditvA purataH sAdhUna sthApayitvA'nyena samaM gacchati, kAlapratikramaNe'pyaSTocchAsAH, AdizabdAt kAlagrahaNe prasthApane ca. Jain Educational For Personal & Private Use Only
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakAyotsagAdhya. aniyatakAyotsa0 Avazyaka- goyaracariyAe suyakhaMdhapariyaTTaNe aha ceva, kesiMci pariyaTTaNe paMcavIsa, tathA cAha-'suyakhaMdhapariyaTTaNaM maMgalatthaM (ujjoya) hAribha- dra kAussaggaM kAUNa kIraItti gaathaarthH||1534||atraah codakaH-'jujai akAlapaDhiyAI' gAthA, yujyate-saMgacchate ghaTate drIyA akAlapaThitAdiSu kAraNeSu satsu akAlapaThitamAdizabdAt kAle na paThitamityAdi, duSThu ca pratIcchitAdi-duSTavidhinA // 796 // pratIcchitaM AdizabdAt zrutahIlanAdiparigrahaH, 'samaNuNNasamuddese'tti samanujJAsamuddezayoH, samanujJAyAM ca samuddeze ca kAyotsargasya karaNaM yujyata eveti yogaH, aticArasambhavAditi gaathaarthH||1535|| yat punaruddizyamAnAH zrutamanatikrAntA api nirviSayatvAdaparAdhamaprAptA api 'kuNaha ussaggaM ti kuruta kAyotsarga eSaH akRto'pi doSaH kAyotsargazodhyaH parigRhyate kiM mudhA bhadanta !, na cet parigRhya(te) na karttavyaH tarjudezakAyotsarga iti gaathaabhipraayH||1536|| atrAhAcAryaH-'pAvugghAI kIraI' gAhA nigdsiddhaa||1537||'suminndsnne rAu'tti dvAraM vyAkhyAnayannAha-'pANavahamusAvAe' gAhA, sumiNami pANavahamusAvAe adattamehuNapariggahe ceva Asevie samANe sayamegaM tu aNUNaM ussAsANaM bhavijAhi, mehuNe diThivipariyAsiyAe sayaM itthIvippariyAsayAe aTThasayaMti // uktaM ca-"diTThIvippariyAse saya mehunnaMmi thIvipariyAse / vavahAreNa?sayaM aNabhissaMgassa sAhussa // 1 // " gaathaarthH||1538||nnaavaanntisNtaar'tti dvAratrayaM vyAcikhyAsurAha-'nAvAe uttari vahagAI gAhA, gAtheyamanyakartRkI sopayogA ca nigadasiddhA, idAnImucchAsamAnapratipAdanAyAha // 796 // gocaracaryAyAM zrutaskandhaparAvarttane'STaiva, keSAJcit parAvarttane paJcaviMzatiH, zrutaskandhaparAtanaM maGgalArtha kAyotsarga kRtvA kriyate / 2 svapne prANavadhamRSAvAdAdattamaithunaparigraheSvAseviteSu satsu zatamekamanUnamucchvAsAnAM bhavet , maithune dRSTiviparyAse zataM strIviparyAse'STazatamiti. Jain Education For Personal & Private Use Only R elibrary.org
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 363*OSAISESRISAISISSARAM pAyasamA UsAsA kAlapamANeNa huMti nAyavvA / evaM kAlapamANaM ussaggeNaM tu nAyavvaM // 1539 // 'pAyasamA ussAsA kAla' gAhA vyAkhyA-navaraM pAda:-zlokapAdaH // 1539 // vyAkhyAtA gamanetyAdidvAragAthA, adhunA''dyadvAragAthAgatamazaThadvAraM vyAkhyAyate, iha vijJAnavatA zAThyarahitenAtmahitamitikRtvA svabalApekSayA kArya tsargaH kAryaH, anyathAkaraNe'nekadoSaprasaGgaH, tathA cAha bhASyakAra: jo khalu tIsaivarisosattarivariseNa paarnnaaismo| visame va kUDavAhI nimvinnANehu se jaDDe ||235||(bhaa0) 6 samabhUmevi aibharo ujjANe kimua kuuddvaahiss?|aibhaarennN bhajai tuttayaghAehi amraalo||236|| (bhA0) emeva balasamaggo na kuNai mAyAi sammamussaggaM / mAyAvaDiaM kamma pAvai ussaggakesaM ca // 1 // (pra.) mAyAe ussaggaM sesaM ca tavaM akuvvao sahuNo / ko anno aNuhohI sakammasesaM aNijariyaM? // 1540 // nikkUDaM savisesaM vayANurUvaM balANurUvaM ca / khANuvva uddhadeho kAussagaM tu ThAijA // 1541 // 3 vyAkhyA-yaH kazcit sAdhuH, khaluzabdo vizeSaNArthaH, triMzadvarSaH san khaluzabdAd balavAnAtaGkarahitazca saptativarSeNAnyena vRddhena sAdhunA pAraNAisamo-kAyotsargaprArambhaparisamAptyA tulya ityrthH| viSama iva-umukAdAviva kUTavAhI balIvaI iva nirvijJAna evAsau 'jaDa' jaDDeH, svahitaparijJAnazUnyatvAt , tathA cAtmahitameva samyakkAyotsargakaraNaM svakarmakSayaphalatvAditi gAthArthaH // 235 // adhunA dRSTAntameva vivRNvannAha-'samabhUmevi aibharogAhA vyAkhyA-samabhUmA-| vapi atibharaviSamavAhitvAt 'ujjANe kimuta kUDavAhissa'UrdU yAnamasminnityudyAnam-udakaM tasminnudyAne kimuta, suta Jaln Education For Personal & Private Use Only elibrary.org
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyotsa dhya0 azaThadvAraM Avazyaka- rAmityarthaH, kasya ?-kUTavAhino-balIvardasya, tasya ca doSadvayamityAha-'atibhAreNaM bhajati tuttayaghAehi ya marAlo' hAribha tti atibhAreNa bhajyate yato viSamavAhina evAtibhAro bhavati, tuttayaghAtaizca viSamavAho'tha pIDyate, tuttago-pAiNago drIyA marAlo-liriti gAthArthaH // 236 // sAmprataM dArTAntikayojanAM kurvannAha-emeva balasamaggo'gAhA vyaakhyaa-iymny||79|| kartRkI sopayogA ca vyAkhyAyate, 'emeva'marAlabalIvardavat balasamagraH san(yo)na karoti mAyayA karaNena samyak-sAma-17 4ArthyAnurUpaM kAyotsarga sa mUDhaH mAyApratyayaM karma prAmoti niyamata eva, tathA kAyotsargaklezaM ca niSphalaM prAmoti, tathAhi-8 nirmAyasyApekSArahitasya svazaktyanurUpaM ca kurvata eva sarvamanuSThAnaM saphalaM bhavatIti gaathaarthH|| adhunA mAyAvato doSAnupadarzayannAha-mAyAe ussaggaM'gAhA, mAyayA kAyotsarga zeSaM ca tapaH-anazanAdi akurvataH 'sahiSNo'samarthasya kazca tasmAdanyo'nubhaviSyati !, kiM-svakarma[vizeSamanirjaritaM, zeSatA cAsya samyaktvaprAptyotkRSTakarmApekSayeti, ukta ca"sattaNDaM pagaDINaM abhitarao u koDIkoDIe / kAUNa sAgarANaM jai lahai cauNhamaNNayaraM // 1 // " anye paThanti'emevaya ussagga'ti, na cAyamatizobhanaH pATha iti gaathaarthH||1540|| yatazcaivamataH-nikUDaM savisesaMgAhA, 'niSkUTa'mityazaThaM 'savizeSa'miti samabalAdanyasmAt sakAzAt , na cAhamahamikayA, kiM tu vayo'nurUpaM, sthANurivorddhadeho niSkampaH samazatrumitraH kAyotsarga tu tiSThet , tuzabdAdanyacca bhikSATanAdyevaMbhUtamevAnutiSThata(chet) iti gAthArthaH // 1541 // idAnIM vayo balaM cAdhikRtya kAyotsargakaraNavidhimabhidhatte 1 saptAnAM prakRtInAmabhyantare tu koTIkovyAH / kRtvA sAgaropamANAM yadi labhate caturNAmanyatarat (tarhi labhate ) // 1 // CACACANCCCCCCCCCA-NCROLX // 797 // Jain Education For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education taruNo balavaM taruNo a dubbalo therao balasamiddho / thero abalo casuvi bhaMgesu jahAbalaM ThAI // / 1542 // taruNo balavAn 1 taruNazca durbalaH 2 sthaviro balasamRddhaH 3 sthaviro durbalaH 4 caturSvapi bhaGgakeSu yathAvalaM tiSThati balAnurUpamityarthaH, na tvabhimAnataH, kathamanenApi vRddhena tulya ityavalavatApi sthAtavyam, uttaratrAsamAdhAnaglAnAdAvadhikaraNasambhavAditi gAthArthaH / 1542 // gataM saprasaGgamazaThadvAraM, sAmprataM zaThadvArAvasarastatreyaM gAthApayalAi paDipucchara kaMTayayaviyArapAsavaNadhamme / niyaDI gelannaM vA karei kUDaM havai eyaM // 9543 // kAyotsargakaraNavelAyAM mAyayA pracalayati-nidrAM gacchati, pratipRcchati sUtramarthaM vA, kaNTakaM apanayati, 'viyAra'tti purISotsargAya gacchati, 'pAsavaNe'tti kAyikAM vyutsRjati, 'dhamme'tti dharma kathayati, 'nikRtyA' mAyayA glAnatvaM vA karoti kUTaM bhavatyetad-anuSThAnamiti gAthArthaH // 1543 // gataM zaThadvAram adhunA vidhidvAramAkhyAyate, tatreyaM gAthA puvvaM ThaMti ya guruNo guruNA ussAriyaMmi pAreMti / ThAyaMti savisesaM taruNA u anUNaviriyA u // / 1544 // cauraMgula muhapattI ujjUe Dabbahattha rayaharaNaM / vosacattadeho kAussagaM karijjAhi // 9545 // ghoDaga layAi khaMbhe kuDDe mAle a savari bahu niyale / laMbuttara thaNa uddhI saMjaya khali [Ne ya] vAyasakavidve // 1546 // sIsukaMpiya sUI aMgulibhamuhA ya vAruNI pehA / nAhIkarayalakuppara ussAriya pAriyaMmi thuI / 1547 // For Personal & Private Use Only ainelibrary.org
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka- 'puvvaM ThaMti ya guruNo' gAhA prakaTArthA // 1544 // 'cauraMgula'tti cattAri aMgulANi pAyANaM aMtaraM kareyavaM, muhapottiM 5kAyotsahAribha- 'ujue'tti dAhiNahattheNa muhapottiyA ghettavA, Dabbahatthe rayaharaNaM kAyaba, eteNa vihiNA 'vosaThThacattadehotti pUrvavat, | gargAdhya drIyA kAussaggaM karijAhitti gAthArthaH // 1545 // gataM vidhidvAram , adhunA doSAvasaraH, tatredaM gAthAdvayaM-'ghoDage'tyAdi kAyotsa gaMdoSAH // 798 // ___ Asuba visamapAyaM gAyaM ThAvittu ThAi ussagge / kaMpai kAussagge layavva kharapavaNasaMgeNaM // 1 // khaMbhe vA kuDDe vA avaThaMbhiya ThAiT" kAusaggaM tu / mAle ya uttamaMgaM avaThaMbhiya ThAi ussaggaM // 2 // sabarI vasaNavirahiyA karehi sAgAriyaM jaha tthvei| ThaiUNa gujjhadesaM karehi to kuNai ussagaM // 3 // avaNAmiuttamaMgo kAussaggaM jahA kulavahuvva / niyaliyaoviva calaNe vitthAriya ahava melviuN||4||kaauunn colapaTTa da avidhIe nAbhimaMDalassuvari / hiTThA ya jANumittaM ciTTaI laMbuttarussaggaM // 5 // ucchAIUNa ya thaNe colagapaTTeNa ThAi ussaggaM / dasAirakkhaNaTThA ahavA annANadoseNaM // 6||melittu paNyiAo calaNe vitthAriUNa baahiro| ThAussaggaM eso bAhirauddhI munneyvvo||7|| aMguDhe melaviuM vitthAriya paNhiyAo bAhiM tu|tthaaussggN eso bhaNio abhitaruddhitti // 8 // kappaM vA paTTa vA pAiNiuM saMjaivva ussaggaM / ThAi ya khaliNaM va jahA rayaharaNaM aggao kaauN||9||bhaamei tahA diDhi calacitto vAyasuvva ussagge / chappaiANa bhaeNaM kuNaI a paDheM kaviThaM va // 10 // sIsaM paMkapamANo jakkhAiTThavva kuNai ussaggaM / mUyavva huahuaMto taheva chijjaMtamAIsu // 11 // aMgulibhamuhAovi ya cAlato taya kuNai hai| 798 // | ussaggaM / AlAvagagaNaNaTThA saMThavaNatthaM ca jogANaM // 12 // kAussaggami Thio surA jaha buDabuDei avvattaM / aNupehaMto taha vAnaruvva cAlei oTThauDe // 13 // ee kAussaggaM kuNamANeNa vibuheNa dosA u / sammaM parihariyavvA jiNapaDikuTThattikAUNaM // 14 // 'nAbhIkarayalakuppara ussAre pAriyami thui'tti niyuktigAthAzakalaM lezato'duSTakAyotsargAvasthAnapradarzanaparaM vidhya NAMASALAMGAROO 555755ka Jaln Education in For Personal & Private Use Only Io nelibrary.org
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ tarasaMgrahaparaM ca, tatra 'nAbhitti nAbhIo heTTho colapaTTo kAyayo, karayaletti sAmaNNeNaM hehA palaMbakarayale 'jAva koppare'tti so'viya kopparehiM dhareyabo, evaMbhUtena kAyotsargaH kAryaH, ussArie ya-kAussagge pArie namokAreNa avasANe thaI dAyaveti gAthArthaH // 1547 // gataM prAsaGgika, sAmprataM kasyeti dvAraM vyAkhyAyate, tatroktadoSarahito'pi yasyAyaM kAyotsargo yathoktaphalo bhavati tamupadarzayannAha6 vAsIcaMdaNakappo jo maraNe jIvie ya smsnnnno| dehe ya apaDibaddho kAussaggo havai tassa // 1548 // tivihANuvasaggANaM divvANaM mANusANa tiriyANaM / sammamahiyAsaNAe kAussaggo havai suddho // 1549 // ihalogaMmi subhaddA rAyA uioda siTibhajA ya / sodAsakhaggathaMbhaNa siddhI saggo ya paraloe // 1550 // ___ 'vAsIcaMdanakappo'gAhA vyAkhyA-vAsIcandanakalpaH-upakAryapakAriNormadhyasthaH, uktaM ca-"jo caMdaNeNa bAhuM AliMpai vAsiNA va tacchei / saMthuNai jo va nidai maharisiNo tattha samabhAvA // 1 // " anena paraM prati mAdhyasthyamukta bhavati, tathA maraNe-prANatyAgalakSaNe jIvite ca-prANasaMdhAraNalakSaNe cazabdAdihalokAdau ca samasajJaH tulyabuddhirityarthaH, anena cAtmAnaM prati mAdhyasthyamuktaM bhavati, tathA dehe ca-zarIre cApratibaddhaH cazabdAdupakaraNAdau ca, kAyo CASEAC OCORE nAbhito'dhastAt colapaTTakaH karttavyaH, karataleti sAmAnyena adhastAt pralambakaratalaH yAvat kUparAbhyAM-so'pi ca kUparAbhyAM dhArayitavyaH, utsArite ca-kAyotsarge pArite namaskAreNAvasAne stutirdAtavyA / 2 yazcandanena bAhumAlimpati vAsyA vA takSayati / saMstauti yo vA nindati maharSayastatra samabhAvAH // 1 // bhA0134 Jan Educatio For Personal & Private Use Only S helibrary.org|
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAyotsa| gAMdhya0. kAyotsargaphale kathAH Avazyaka-8 tsoM yathoktaphalo bhavati tasyeti gAthArthaH // 1548 // tathA-'tivihANuvasaggANaM gAhA, trividhAnAM-triprakArANAM hAribha didivyAnAM-vyantarAdikRtAnAM mAnuSANAM-mlecchAdikRtAnAM tairazcAnAM-siMhAdikRtAnAM samyak-madhyasthabhAvena atisahanAyAM drIyA satyAM kAyotsargo bhavati zuddhaH-aviparIta ityrthH| tatazcopasargasahiSNoH kAyotsargo bhavatIti gAthArthaH ||1549||dvaarN| // 799 // sAmprataM phaladvAramabhidhIyate, tacca phalamihalokaparalokApekSayA dvidhA bhavati, tathA cAha granthakAra:-'ihalogaMmi' gAhA vyAkhyA-ihaloke yat kAyotsargaphalaM tatra subhadrodAharaNaM-kathaM, vasaMtapuraM nagaraM, tattha jiyasatturAyA, jiNadatto seTThI saMjayasaDDao, tassa subhaddA dAriyA dhuyA, atIvarUvassiNI orAliyasarIrA sAvigA ya, so taM asAhamiyANaM na dei, taccaniyasaDDeNaM caMpAo vANijjAgaeNa dihA, tIe rUvalobheNa kavaDasaDao jAo, dhammaM suNei, jiNasAhU pUjei, aNNayA bhAvo samuppaNNo, AyariyANaM Aloei, tehivi aNusAsio, jiNadatteNa se bhAvaM nAUNa dhUyA diNNA, vitto vivAho, keccirakAlassavi so taM gahAya caMpaM gao, naNaMdasAsumAiyAo tavaNNiyasaDDigAo taM khisaMti, tao juyagaM gharaM kayaM, // 799 // vasantapuraM nagaraM, tatra jitazatrU rAjA, jinadattaH zreSThI saMyatanAddhaH, tasya subhadrA bAlikA duhitA'tIva rUpiNI udArazarIrA zrAvikA ca, sa tAmasAdhArmikAya na dadAti, taccanikazrAddhena campAto bANijyAgatena dRSTA, tasyA rUpalobhena kapaTanAddho jAtaH, dharma zRNoti, jinasAdhUna pUjayati, anyadA bhAvaH samutpannaH, AcAryANAM kathayati, tairapyanuziSTaH, jinadattena tasya bhAvaM jJAtvA duhitA dattA, vRtto vivAhaH, kiyaccireNa kAlena so'pi tAM gRhItvA campAM gataH, nanandazvabhvAdikAstaccanikazrAvastAM nindanti, tataH pRthaggRhaM kRtaM, RECHAR Jain Education For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ ACESSARASRANA tatthANege samaNA samaNIo ya pAugganimittamAgacchaMti, tabaNNigasaDDiyA bhaNaMti, esA saMjayANaM daDhaM rattatti, bhattAroha se na pattiyaitti, aNNayA koI vaNNarUvAiguNagaNanipphaNo taruNabhikkhU pAugganimittaM gao, tassa ya vAuddhayaM acchimi kaNagaM pavihaM, subhadAe taM jIhAe lihiUNa avaNIyaM, tassa nilADe tilao saMketo, teNavi vakkhittacittaNa Na jANio, so nIsarati tAva taccaNigasaDDhigAhiM athakkAgayassa bhattArassa sa daMsio, peccha imaM vIsattharamiyasaMkaMtaM bhajAe saMgataM tilagaMti, teNavi ciMtiyaM-kimidamevaMpi hojA?, ahavA balavaMto visayA aNegabhavanbhatthagA ya kinna hoitti?, maMdanaho jAo, subhaddAe kahavi vidio esa vuttaMto, ciMtiyaM ca NAe-pAvayaNIo esa uDDAho kahaM pheDiu (Demi)tti, pavayaNadevayamabhisaMdhAriUNa rayaNIe kAussaggaM ThiyA, ahAsaMnihiyA kAi devayA tIe sIlasamAyAra nAUNa AgayA, bhaNiyaM ca tIe-kiM te piyaM karemitti, tIe bhaNiyaM-uDDAhaM pheDehi, devayAe bhaNiyaM-pheDemi, paJcuse imAe nayarIe OGRAMMARCCCCCCOREGAR tatrAneke zramaNAH zramaNyazca prAyogyanimittamAgacchanti, taccanikazrAkhyo bhaNanti-eSA saMyateSu dRDhaM raktati, bhartA tasyA na pratyetIti, anyadA ko'pi varNarUpAdiguNagaNayuktastaruNabhikSuH prAyogyanimittaM gataH, tasya ca vAyUdbhutaM rajo'kSiNa praviSTa, subhadayA tajihvayoliNyApanItaM, tasya lalATe tilakaH saMkrAntaH, tenApi vyAkSiptacittena na jJAtaH, sa nissarati tAvattaccanikazzrAddhIbhirakANDAgatAya bhatre sa darzitaH, pazyedaM vizvastaramaNasaMkrAntaM bhAyAH saMgataM tilakamiti, tenApi cintitaM-kimidamevamapi bhavet , athavA balavanto viSayA anekabhavAbhyastakAzceti kiM na bhavatIti, mandaneho jAtaH, subhadyA kathamapi jJAta eSa vRttAntaH, cintitaM cAnayA-prAvacanika eSa uDDAhaH kathaM spheTayAmIti !, pravacanadevatAmabhisaMdhArya rajanau kAyotsarge sthitA, yathAsannihitA kAciddevatA tasyAH zIlasamAcAraM jJAtvA''gatA, bhaNitaM ca tayA-kiM te priyaM karomIti, tayA bhaNitaM-uDDAhaM spheTaya, devatayA bhaNitaM-spheTayAmi, pratyUSe'syA nagaryA dain Education a l For Personal & Private Use Only elibrary.org
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 800 // dArANi thaMbhemi,tao Alagge(addaNNe)su nAgaresu AgAsatthA bhaNissAmi-jAe parapurisomaNeNAvina ciMtiosA itthiyArakAyotsacAlaNIe pANiyaM choDhaNaM gaMtUNaM tiNNi vAre chaMTeuM ugghADANi bhavissaMti, tao tumaM viNNAsiuM sesanAgariehiM bAhiMrgAdhya0 pacchA jAejAsi, tao ugghADehisi, tao phiTTihI uDDAho, pasaMsaM ca pAvihisi, taheva kayaM pasaMsaM ca pattA, eyaM tAvakAyotsargaihaloiyaM kAussaggaphalaM, anne bhaNaMti-vANArasIe subhadAe kAussaggo kao, elagacchuppattI bhANiyabA |raayaa 'udio-| phale kathA dae'tti, uditodayassa raNNo bhajA(dhamma) lAbhAgayaM Nivarohiyassa uvasaggae va samaNajAyaM, kahANagaM jahA namokkAre / 'sehi| bhajjA yatti caMpAe sudaMsaNo sehiputto, so sAvago ahamicAuddasIsu caccare uvAsagapaDimaM paDivajjai, so mahAdevIe patthinjamANo Nicchai, aNNayA vosahakAo devapaDimatti vatthe ceDIe veDhiDaM aMteuraM atiNIo, devIe nibbadhevi kae necchai, pauhAe kolAhalo kao, raNNA vajjho ANatto, nijamANe bhajAe se mittavatIe sAviyAe sutaM, dvArANi sthagiSyAmi, tato'timApaneSu nAgareSu AkAzasthA bhaNiSyAmi-yayA parapuruSo manasA'pi na cintitaH sA strI cAlinyAmudakaM kSiptvA | gatvA trIn vArAn chaNTayati udghATAni bhaviSyanti, tatastvaM parIkSya zeSanAgaraiH saha bahiH pazcAdyAyAH, tata udUghATayiSyasi, tataH spheTiSyatyuDDAhaH prazaMsAM ca prApsyasi, tathaiva kRtaM, prazaMsAM ca prAptA, etattAvadehalaukikaM kAyotsargaphalaM, anye bhaNanti-vArANasyAM subhadrayA kAyotsargaH kRtaH, eDakAkSotpattirbhaNitavyA / rAjA uditodaya iti, uditodayasya rAjJaH bhAryA dharmalAbhAgataM antaHpuraruddhaM zramaNamupasargayati kathAnakaM yathA namaskAre / zreSThibhAryA ceti campAyAM sudarzanaH zreSTiputraH, sa zrAvako'STamIcaturdazyozcatvare upAsakapratimA pratipadyate, sa mahAdevyA prArthyamAno necchati, anyadA vyutsRSTakAyo devapratimeti cevyA vastrairveSTayitvA antaHpuramAnItaH, devyA nirbandhe kRte'pi necchati, pradviSTayA kolAhalaH kRtaH, rAkSA vadhya AjJaptaH, nIyamAno bhAryayA tasya mitravatyA zrAvikayA zrutaH, 1000 Jain EducaticalAdihonal For Personal & Private Use Only mjainelibrary.org
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ saccANajakkhassAsavaNNA kAussagge ThitA, sudaMsaNassaviM aTThakhaMDANi kIraMtutti khaMdha asI vAhito, saccANajakkheNa 8 pupphadAma kato, mukkorannA pUito,tAdhe mittavatIe pAriyaM tathA 'sodAsa'ttisodAsorAyA, jahA namokAre, 'khaggathaMbhaNe tti koi virAhiyasAmaNNo khaggo samuppaNNo, vaTTAe mAreti sAhU, pahAviyA, teNa dihA Agao, iyaravi kAussaggeNa | ThiyA, na pahavai, pacchA taM daLUNa uvasaMto / etadaihikaM phalaM, "siddhI saggo ya paraloe'siddhiH-mokSaH svargo-devalokaH | cazabdAt cakravartitvAdi ca paraloke phalamiti gAthArthaH // 1550 // Aha-siddhiH sakalakarmakSayAdevApyate, 'kRtsnakarmakSayAnmokSaH' iti vacanAt , sa kathaM kAyotsargaphalamiti !, ucyate, karmakSayasyaiva kAyotsargaphalatvAt, paramparAkAraNasyaiva vivakSitatvAt , kAyotsargaphalatvameva karmakSayasya kathaM ?, yata Aha bhASyakAra:jaha karagao nikiMtaha dArUM iMto punnovivcNto| ia kaMtaMti suvihiyA kAussaggeNa kmmaaii||237|| (bhA0) kAussagge jaha suTThiyassa bhajaMti aMgamaMgAI / iya bhiMdaMti suvihiyA ahavihaM kammasaMghAyaM // 1551 // annaM imaM sarIraM anno jIvutti eva kybuddhii| dukkhaparikilesakaraM chiMda mamattaM sriiraao||1552|| jAvaiyA kira dukkhA saMsAre je mae samaNubhUyA / itto duvvisahatarA naraesu aNovamA dukkhA // 1553 // 15555%%25+ satyANayakSasya AzravaNAya (asapatnA) kAyotsarge sthitA, sudarzanasyApyaSTa khaNDA bhavanviti skandhe'siH prahRtaH, satyANayakSeNa puSpadAmIkRtaH, mukto rAjJA pUjitaH, tadA mitravatyA pAritaH / saudAseti saudAso rAjA, yathA namaskAre, khaDgastambhanamiti, kazcidvirAzrAmaNyaH khanaH samutpannaH, vartanyo mArayati sAdhUna, sAdhavaH pradhAvitAH, tena raSTA AgataH, itare'pi kAyotsargega sthitAH, na prabhavati / pazcAttadRSTvopazAntaH, 2 Jain Education For Personal & Private Use Only annelbrary.org
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribhadrIyA 11802 // CARRARIA tamhA u nimmameNaM muNiNA uvaladdhasuttasAraNaM / meM pakAyotsakAssaggo uggo kammakhayaTThAya kAyavvo // 1554 // kAussagganijuttI samattA (granthAna 2539) | godhya vyAkhyA-yathA 'karagato'tti karapatraM nikRntati-chinatti vidArayati dAru-kASThaM, kiM kurvan ?-Agacchan punazca kAyotsarge vrajannityarthaH, 'iya' evaM kRntanti suvihitAH-sAdhavaH kAyotsargeNa hetubhUtena karmANi-jJAnAvaraNAdIni, tathA'nyatrApyuktaM phalaM bhAva"saMvareNa bhave gutto, guttIe sNjmuttme| saMjamAo tavo hoi, tavAohoi nijarA // 1 // nijarAe'subhaM kammaM, khijjaI nAca kmsosyaa|aavssg(genn)juttss,kaaussggo viseso||2||"ityaadi, ayaM gaathaarthH||237|| atrAha-kimidamitthamityata Aha-kAussagge'gAhA vyAkhyA-kAyotsarge susthitasya sataH yathA bhajyante aGgopAGgAni 'iya' evaM cittanirodhena 'bhindanti' vidArayanti munivarA:-sAdhavaH aSTavidha-aSTaprakAraM karmasaGghAta-jJAnAvaraNIyAdilakSaNamiti gaathaarthH||1551||aahydi kAyotsarge susthitasya bhajyante aGgopAGgAni tatazca dRSTApakAratvAdevAlamaneneti !, atrocyate, saumya ! maivaM-'annaM ima' gAhA vyAkhyA-anyadidaM zarIraM nijakarmopAttamAlayamAtramazAzvatam, anyo jIvo'syAdhiSThAtA zAzvataH svakRtakarmaphalopabhoktA ya idaM tyajatyeva, evaM kRtabuddhiHsan duHkhapariklezakara chinddhi mamatvaM zarIrAt, kiMca-yadyanenApyasAreNa kazcidarthaH sampadyate pAralaukikastataH sutarAM yatnaH kArya iti gaathaarthH||1552||kiN caivaM vibhAvanIyam-jAvaiyA'gAhA vyAkhyA-yAva 1 saMvareNa bhavedgupto gulyA saMyamottamo bhavet / saMyamAttapo bhavati tapaso bhavati nirjarA // 1 // nirjarayA'zubhaM karma kSIyate kramazaH sadA / Ava5 zyakena yuktasya kAyotsarge vizeSataH // 2 // 4G Jain EducatioA ional For Personal & Private Use Only IMAlainelibrary.org
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ ntyakRtajinapraNItadharmeNa kilazabdaH parokSAptAgamavAdasaMsUcakaH duHkhAni zArIramAnasAni saMsAre-tiryagnaranArakAmarabhavAnubhavalakSaNe yAni mayA'nubhUtAni tataH-tebhyo durviSahatarANyagrato'pyakRtapuNyAnAM narakeSu-sImantakAdiSu anupamAni-upamArahitAni duHkhAni, durviSahatvameteSAM zeSagatisamutthaduHkhApekSayeti gaathaarthH|| 1553 // yatazcaivaM 'tamhA' gAthA, tasmAt tu nirmamena-mamatvarahitena muninA-sAdhunA, kiMbhUtena ?-upalabdhasUtrasAraNa-vijJAtasUtraparamArthenetyarthaH, kiM ?-kAyotsargaH-uktasvarUpaH ugraH-zubhAdhyavasAyaprabalaH karmakSayArtha natu svargAdinimittaM kartavya iti gaathaarthH||1554|| ukto'nugamaH, nayAH pUrvavat // ziSyahitAyAM kAyotsargAdhyayanaM samAptam / kAyotsargavivaraNaM kRtvA yadavAptamiha mayA puNyam / tena khalu sarvasattvAH paJcavidhaM kAyamujjhantu // 1 // kukyaaymaay Bl // ityAcAryazrIharibhadrakRtAyAM ziSyahitAkhyAyAmAvazyakavRttau kAyotsargAdhyayana samAptaM // | saahaahaahaahaahaarvnhnlaalnrhnne AKASCARRORAA%CA%AR QD Jain Education HARI For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribha drIyA // 802 // Jain Education // atha pratyAkhyAnAdhyayanaM / . vyAkhyAtaM kAyotsargAdhyayanaM, adhunA pratyAkhyAnAdhyayanamArabhyate, asya cAyamabhisambandhaH - anantarAdhyayane skhala - navizeSato'parAdhatraNa vizeSasambhave nindAmAtreNAzuddhasyaughataH prAyazcittabheSajenAparAdhatraNacikitsoktA, iha tu guNadhAraNA pratipAdyate bhUyo'pi mUlaguNottaraguNadhAraNA kAryeti, sA ca mUlaguNottara guNapratyAkhyAnarUpeti tadatra nirUpyate, yadvA kAyotsargAdhyayane kAyotsargakaraNadvAreNa prAgupAttakarmakSayaH pratipAditaH, yathoktaM- 'jaha karagao niyaMtaI' tyAdi, 'kAussagge jaha suTThiyasse'tyAdi, iha tu pratyAkhyAnakaraNataH karmakSayopazamakSayajaM phalaM pratipAdyate, vakSyate ca - 'ihaloiyaparaloiya duviha phalaM hoi paccakhANassa / ihaloe dhammilAdI dAmaNNagamAi paraloe // 1 // paccakkhANamiNaM seviUNa bhAveNa jiNavaruddidvaM / pattA anaMtajIvA sAsayasokkhaM lahuM mokkhaM // 2 // ' ityAdi, athavA sAmAyike cAritramupavarNitaM, caturviMzatistave'rhatAM guNastutiH, sA ca darzanajJAnarUpA, evamidaM tritayamuktaM, asya ca vitathAsevana maihikAmuSmikApAyaparijihIrSuNA gurornivedanIyaM tacca vandanapUrvakamityatastannirUpitaM nivedya ca bhUyaH zubheSveva sthAneSu pratIpaM kramaNamAsevanIyamiti tadapi nirUpitaM, tathA'pyazuddhasya sato'parAdhatraNasya cikitsA AlocanAdinA kAyotsargaparyavasAnaprAyazcitta bheSajenAnantarAdhyayana uktA, iha tu tathApyazuddhasya pratyAkhyAnato bhavatIti tannirUpyate, evamanekarUpeNa |sambandhenAyAtasya pratyAkhyAnAdhyayanasya catvAryanuyogadvArANi saprapaJcaM vaktavyAni, tatra nAmaniSpanne nikSepe pratyAkhyAnA|dhyayanamiti pratyAkhyAnamadhyayanaM ca, tatra pratyAkhyAnamadhikRtya dvAragAthAmAha niyuktikAraH For Personal & Private Use Only 5 kAyotsagAMdhya0 pratyAkhyA cAdyAbhedAH 6 // 802 //
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ paccakkhANaM paJcakkhAo paccakkheyaM ca ANupuvvIe / parisA kahaNavihI yA phalaM ca AIi chbbheyaa||1555|| ___ asyA vyAkhyA-khyA prakathane' ityasya pratyApUrvasya lyuDantasya pratyAkhyAnaM bhavati, tatra pratyAkhyAyate-niSidhyate'nena manovAkkAyakriyAjAlena kiJcidaniSTamiti pratyAkhyAnaM kriyAkriyAvatoH kathaJcidabhedAt pratyAkhyAnakriyaiva pratyAkhyAnaM pratyAkhyAyate'smin sati vA pratyAkhyAnaM "kRtyalyuTo bahula"miti (pA. 3-3-12) vacanAdanyathA'pyadoSaH prati AkhyAnaM pratyAkhyAnamityAdau, tathA pratyAkhyAtIti pratyAkhyAtA-gururvineyazca, tathA pratyAkhyAyata iti pratyAkhyeyaM-pratyAkhyAnagocaraM vastu, cazabdastrayANAmapi tulyakakSatodbhAvanArtha, AnupUrvyA-paripATyA kathanIyamiti vAkyazeSaH, tathA pariSad vaktavyA, kiMbhUtAyAH pariSadaH kathanIyamiti, tathA kathana vidhizca-kathanaprakArazca vaktavyaH, tathA phalaM caihikAmuSmikabhedaM kathanIyaM, AdAvete SaDU bhedA iti gAthAsamAsAthaiH / vyAsArtha tu yathA'vasaraM bhASyakAra eva | vakSyati, tatrAdyAvayavavyAsArthapratipipAdayiSayAhanAmaMThavaNAdavie aiccha paDisehameva bhAve ya / ee khalu chanbheyA paccakkhANaMmi nAyavvA // 238 // (bhA0) davvanimittaM vedavvabhUo va tattha raaysuaa|aicchaapcckkhaannN baMbhaNasamaNAna(a) icchtti||239||(bhaa0) amugaM dijau majjhaM natthi mamaM taM tu hoi paDiseho / sesapayANa yagAhA paccakkhANassa bhAvaMmi ||240||(bhaa0)| |taM duvihaM suanosua suyaM duhA puvvameva nopuvvaM / puvasuya navamapuvvaM nopuvvasuyaM imaM ceva // 241||(bhaa0) nosuapaccakkhANaM mUlaguNe ceva uttaraguNe ya / mUle savvaM desaM ittariyaM AvakahiyaM ca // 242 // (bhA0) RCANESHRESCARRA %20-% %* JainEducationIXE For Personal & Private Use Only X helibrary.org
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribha 6pratyAkhyA nAdhya pratyAkhyAna nikSepa drIyA // 803 // mUlaguNAvi yaduvihA samaNANaM ceva sAvayANaM c| te puNa vibhanjamANA paMcavihAhuMti nAyavvA // 1 // (pra.) pANivahamusAvAe adattamehuNapariggahe ceva / samaNANaM sulaguNA tivihaMtiviheNa nAyavvA // 243 // (bhA0) vyAkhyA-nAmapratyAkhyAnaM sthApanApratyAkhyAnaM 'davie'tti dravyapratyAkhyAnaM, 'adicchatti dAtumicchA ditsA na ditsA aditsA saiva pratyAkhyAnamaditsApratyAkhyAnaM 'paDisehe'tti pratiSedhapratyAkhyAnaM, 'evaM bhAve'tti evaM bhAvapratyAkhyAnaM ca, 'ee khalu chanbheyA paccakkhANaMminAyaba'ttigAthAdalaM nigadasiddhamayaM gaathaasmudaayaarthH| avayavArtha tu yathAvasaraM vakSyAmaH, tatra nAmasthApane gatArthe ||238||adhunaa dravyapratyAkhyAnapratipAdanAyAha-'dabanimittaM' gAthAzakalam, asya vyAkhyA-dravyanimittaM pratyAkhyAnaM vastrAdidravyArthamityarthaH, yathA keSAzcit sAmpratakSapakANAM, tathA dravye pratyAkhyAnaM yathA bhUmyAdau vyavasthitaH karoti, tathA dravyabhUtaH-anupayuktaH san yaH karoti tadapyabhISTaphalarahitatvAt dravyapratyAkhyAnamucyate, tuzabdAd dravyasya dravyANAM dravyeNa dravyairdravyeSviti, kSuNNazcAyaM mArgaH, 'tattha rAyasuya'tti atra kathAnaka-egassa raNNo dhUyA aNNassa raNo diNNA, so ya mao, tAhe sA piuNA ANiyA, dhammaM putta ! karehi tti bhaNiyA, sA pAsaMDINaM dANaM deti, aNNayA kattio dhammamAsotti maMsaM na khAmitti paccakkhAyaM, tattha pAraNae aNegANi sattasahassANi maMsatthAe uvaNIyANi, tAhe // 803 // 1 ekasya rAjJo duhitA'nyasai rAjJe dattA, sa ca mRtaH, tadA sA pitrAnItA, dharma putrike ! kurviti bhaNitA, sA pApaNDibhyo dAnaM dadAti, anyadA kArtiko dharmamAsa iti mAMsa na khAdAmIti pratyAkhyAtaM, taMtra pAraNake'nekAH zatasahastrAH (pazavo) mAMsArthamupanItAH, tadA Jain Education For Personal & Private Use Only Vegelibrary.org
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhattaM dijati, tattha sAhU adUreNa voleMtA nimaMtiyA, tehiM bhattaM gahiyaM, maMsa necchati, sA ya rAyadhUyA bhaNai-kiM tujhaM na tAva kattiyamAso pUrai?, te bhaNati jAvajIvAe kattiutti, kiM vA kaha vA, tAhe te dhammakahaM kaheMti, maMsadose ya parikahati, pacchA saMbuddhA pavatiyA, evaM tIse davapaJcakkhANaM, pacchA bhAvapaccakkhANaM jAtaM, adhunA aditsApratyAkhyAnaM pratipAdyate, tatredaMgAthArddha, aditsApratyAkhyAne 'baMbhaNasamaNA adicchatti he brAhmaNa he zramaNa aditseti-na me dAtumicchA, na tu nAsti yad bhavatA yAcitaM, tatazcAditsaiva vastutaH pratiSedhAtmiketi pratyAkhyAnamiti gAthArthaH // 239 // adhunA pratiSedhapratyAkhyAnavyAcikhyAsayedaM gAthAzakalamAha-'amugaM dijau majjhaMgAhA vyAkhyA-amukaMghRtAdidIyatAM mahyaM, itarastvAha-nAsti me taditi, na tu dAtuM necchA, eSa itthaMbhUto bhavati pratiSedhaH, ayamapi vastutaH pratyAkhyAnameva, prati Sedha eva pratyAkhyAnaM 2 // 240 // idAnIM bhAvapratyAkhyAnaM pratipAdyate, tatredaM gAthAI 'sesapayANa ya gAhA paccakkhAte Nassa bhAvaMmi' zeSapadAnAmAgamanoAgamAdInAM sAkSAdihAnuktAnAM pratyAkhyAnasya sambandhinAM gAthA kAryeti yogavAkya zeSau, iha gAthA pratiSThocyate, nizcitirityarthaH, 'gAthai pratiSTAlipsayormanthe ceti dhAtuvacanAt , 'bhAvamiti dvAraparAmarzaH, bhAvapratyAkhyAna iti / tadetadarzayannAha-'taM duvihaM sutaNosuya'gAhA, 'tad'bhAvapratyAkhyAnaM dvividhaM-dviprakAraM 'suta bhaktaM dIyate, tatra sAdhavo'dUre vyativrajanto nimantritAH, tairbhaktaM gRhItaM, mAMsaM necchanti, sA ca rAjaduhitA bhaNati-kiM yuSmAkaM na tAvat kArtikamAsaH pUrNaH ?, te bhaNanti-yAvajjIvaM kArtika iti, kiM vA kathaM vA ?, tadA te dharmakathA kathayanti, mAMsadoSAMzca parikathayaMti, pazcAt saMbuddhA pravrajitA, evaM tasyA dravyapratyANyAnaM pazcAdU bhAvapratyAzyAnaM jAtaM Jain Education a l For Personal & Private Use Only Jainelibrary.org
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6pratyAkhyA nAdhya pratyAkhyAnabhedAH bhavatIti nanA nozrutapratyAsatyataccopalakSazrutapratyAkhyA Avazyaka- nosuta'tti zrutapratyAkhyAnaM nozrutapratyAkhyAnaM ca 'suyaM duhA puvameva nopurva' zrutapratyAkhyAnamapi dvidhA bhavati-pUrvazrutapratyAhAribha khyAnaM nopUrvazrutapratyAkhyAnaM ca, 'puSasuya navamapurva' pUrvazrutapratyAkhyAnaM navamaM pUrva, 'nopuvasuyaM imaM ceva' nopUrvazrutapratyAdrIyA khyAnamidameva-pratyAkhyAnAdhyayanamityetaccopalakSaNamanyaccAturapratyAkhyAnamahApratyAkhyAnAdi pUrvabAhyamiti gAthArthaH 1804 // // 241 // adhunA nozrutapratyAkhyAnapratipAdanAyAha-'nosuyapaccakkhANaM' gAhA 'NosuyapaccakkhANaM'ti zrutapratyAkhyAnaM na bhavatIti nozrutapratyAkhyAnaM, 'mUlaguNe ceva uttaraguNe ya' mUlaguNAMzcAdhikRtyottaraguNAMzca, mUlabhUtA guNAH 2 ta eva prANAtipAtAdinivRttirUpatvAt pratyAkhyAnaM varttate, uttarabhUtA guNAH 2 ta evAzuddhapiNDanivRttirUpatvAt pratyAkhyAnaM tadviSayaM vA anAgatAdi vA dazavidhamuttaraguNapratyAkhyAnaM, 'sarva desa'ti mUlaguNapratyAkhyAnaM dvidhA-sarvamUlaguNapratyAkhyAnaM dezamUlaguNapratyAkhyAnaM ca, sarvamUlaguNapratyAkhyAnaM pazca mahAvratAni, dezamUlaguNapratyAkhyAnaM paJcANuvratAni, idaM copalakSaNaM vartate yata uttaraguNapratyAkhyAnamapi dvidhaiva-sarvottaraguNapratyAkhyAnaM dezottaraguNapratyAkhyAnaM ca, tatra sarvottaraguNapratyAkhyAnaM dazavidhamanAgatamatikrAntamityAdyupariSTAd vakSyAmaH, dezottaraguNapratyAkhyAnaM saptavidhaM-trINi guNavratAni catvAri zikSAvratAni, etAnyapyUrva vakSyAmaH, punaruttaraguNapratyAkhyAnamoghato dvividha-'ittariyamAvakahiyaM ca tatretvaraM-sAdhUnAM kiJcidabhigrahAdiH zrAvakANAM tu catvAri zikSAvratAni, yAva kathikaM tu niyantritaM, yat kAntAradurbhikSAdiSvapi na bhajyate, zrAvakANAM tu trINi guNavratAnIti gAthArthaH d|| 242 // sAmprataM svarUpataH sarvamUlaguNapratyAkhyAnamupadarzayannAha-'pANivahamusAvAe' gAhA, prANA-indri GOOGLECRURGARE // 804|| Jain Education H a For Personal & Private Use Only MMinelibrary.org
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ COCOMSACSCRENCOCCA5% yAdayaH, tathA coktam-"pazcendriyANi trividhaM balaM ca, uchAsanizvAsamathAnyadAyuH / prANA dazaite bhagavaddhikatA. eSAM viyogIkaraNaM tu hiMsA // 1 // " teSAM vadhaH prANavadho [na] jIvavadhastasmin , mRpA vadanaM mRpAvAdastasmin , asadabhidhAna ityarthaH, 'adattati upalakSaNatvAdadattAdAne paravastvAharaNa ityarthaH, 'mehuNa'tti maithune abrahmasevane yaduktaM bhavati, 'parigahe ceva'tti parigrahe caiva, eteSu viSayabhUteSu zramaNAnAM-sAdhUnAM mulaguNAH trividhatrividhena yogatrayakaraNatrayeNa netavyAHanusaraNIyAH, iyamatra bhAvanA-zramaNAH prANAtipAtAdviratAstrividhaM trividhena tattha 'tividha'nti na kareti na kAravei 3 karataMpi aNNaM NANujANeti, 'tivihaM'ti maNeNaM vAyAe kAeNaM, evamanyatrApi yojanIyamiti gAthArthaH // 243 // itthaM tAvadupadarzitaM sarvamUlaguNapratyAkhyAnaM, adhunA dezamUlaguNapratyAkhyAnAvasaraH, tacca zrAvakANAM bhavatItikRtvA vineyAnugrahAya taddharmavidhimevaughataH pratipipAdayiSurAhasAvayadhammassa vihiM vucchAmI dhIrapurisapannataM / jaMcariUNa suvihiyA gihiNovi suhAI pAvaMti // 1556 // sAbhiggahAya nirabhiggahA ya oheNa sAvayA duvihaa| te puNa vibhajamANA aTTavihA hu~ti nAyavvA // 1557 // 1 vihativiheNa paDhamo duvihaM duviheNa bIyao hoi / duvihaM egaviheNaM egavihaM ceva tiviheNaM // 1558 // egavihaM duviheNaM ikikaviheNa chaTTao hoi / uttaraguNa sattamao avirayao ceva aTThamao // 1559 // paNaya caukkaM ca tigaMdugaM ca egaM ca giNhai vayAI / avA'vi uttaraguNe ahavA'vi na gihaI kiMci // 1560 // nissaMkiyanikaMkhiya livvitigicchA amUDhadiTThIya / vIravayaNami ee battIsaM sAvayA bhaNiyA // 1561 // A0135 Jain Education For Personal & Private Use Only
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA mAyaH, yaM carittvA suvihitAta ityabhigrahAH-pratijJAvismin) vA bhavantyeva THAT // 805 // DAARCRECORDER vyAkhyA-tatrAbhyupetasamyaktvaH pratipannANuvrato'pi pratidivasaM yatibhyaH sakAzAt sAdhUnAmagAriNAM ca sAmAcArI || 6pratyAkhyA zRNotIti zrAvaka iti, uktaM ca-"yo hyabhyupetasamyaktvo, yatibhyaH pratyahaM kathAm / zRNoti dharmasambaddhAmasau zrAvaka nAdhya | ucyate // 1 // " zrAvakANAM dharmaH 2 tasya vidhistaM vakSye-abhidhAsye, kiMbhUtaM ?-dhIrapuruSaprajJaptaM' mahAsattvamahAbuddhi zrAvakatra tabhaGgAH tIrthakaragaNadharaprarUpitamityarthaH, yaM carittvA suvihitA gRhiNo'pi sukhAnyaihikAmuSmikANi prAmuvantIti gaathaarthH||1556|| tatra-sAbhiggahA ya nirabhiggahA ya' gAhA, abhigRhyanta ityabhigrahAH-pratijJAvizeSAH saha abhigrahaivartanta iti sAbhigrahAH, te punaranekabhedA bhavanti, tathAhi-darzanapUrvaka dezamUlaguNottaraguNeSu sarveSvekasmiMzca (smin) vA bhavantyeva teSAmabhigrahaH, nirgatA-apetA abhigrahA yebhyaste nirabhigrahAH, te ca kevalasamyagdarzanina eva, yathA kRSNasatyakizreNikAdayaH, itthaM oghena-sAmAnyena zrAvakA dvidhA bhavanti, te punardvividhA api vibhajyamAnA abhigrahagrahaNavizeSeNa nirUpyamANA aSTavidhA bhavanti jJAtavyA itigaathaarthH||1557|| tatra yathA'STavidhA bhavanti tathopadarzayannAha-'duvihativiheNa' gAhA, iha yo'sau kaJcanAbhigrahaM gRhNAti sa hyevaM-'dvividha miti kRtakAritaM 'trividheneti manasAvAcA kAyeneti, etaduktaM bhavati-sthUlaprANAtipAtaM na karotyAtmanA na kArayatyanyairmanasA vacasA kAyeneti prathamaH, asyAnumatirapratiSiddhA, apatyAdiparigraha-| // 805 // sadbhAvAt , tadvyApRtikaraNe ca tasyAnumatiprasaGgAd, itarathA parigrahAparigrahayoravizeSeNa pravrajitAprabajitayorabhedApatteriti bhAvanA, atrAha-nanu bhagavatyAmAgame trividhaM trividhenetyapi pratyAkhyAnamuktamagAriNaH, tacca zrutoktatvAdanavadyameva, tadiha kasmAnnoktaM niyuktikAreNeti ?, ucyate, tasya vizeSaviSayatvAt , tathAhi-kila yaH pravibrajiSureva pratimA Jain Education a l For Personal & Private Use Only Dinelibrary.org
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education pratipadyate putrAdisantatipAlanAya sa eva trividhaM trividheneti karoti, tathA vizeSyaM vA kiJcid vastu svayambhUramaNamatsyAdikaM tathA sthUlaprANAtipAtAdikaM cetyAdi, na tu sakalasAvadyavyApAraviramaNamadhikRtyeti, nanu ca niyuktikAreNa sthUlaprANAtipAtAdAvapi trividhaMtrividheneti nokto vikalpaH, 'vIravayaNaMmi ee battIsaM sAvayA bhaNiyA' iti vacanAdanyathA punaradhikAH syuriti ?, atrocyate, satyametat, kiMtu bAhulyapakSamevAGgIkRtya tiryuktikAreNAbhyadhAyi, yat punaH kvacidavasthAvizeSe kadAcideva samAcaryate na suSThu samAcAryanupAti tannoktaM, bAhulyena tu dvividhaM trividhenetyAdibhireva pabhirvikalpaiH sarvasyAgAriNaH sarvameva pratyAkhyAnaM bhavatIti na kazcid doSa ityalaM prasaGgena, prakRtaM prastumaH, 'duvihaM ziviheNa bitiyao hoti'tti 'dvividha' miti sthUlaprANAtipAtaM na karoti na kArayati 'dvividheneti manasA vAcA yadvA manasA kAyena, yadvA vAcA kAyena, iha ca pradhAnopasarjana AvavivakSayA bhAvArtho'vaseyaH, tatra yadA manasA vAcA na karoti na kArayati tadA manasaivAbhisandhirahita eva vAcApi hiMsakamabruvanneva kAyenaiva duzceSTitAdinA karotyasaMjJivat, yadA tu manasA kAyena ca na karoti na kArayati tadA manasAbhisandhirahita eva kAyena ca duzceSTitAdi pariharaneva anAbhogAdvAcaiva hiMsakaM brUte, yadA tu vAcA kAyena ca na karoti na kArayati tadA manasaivAbhisandhimadhikRtya karotIti, anumatistu tribhirapi sarvatraivAstIti bhAvanA, evaM zeSavikalpA api bhAvanIyA iti, 'duvihaM egaviheNaM' ti dvividhamekavidhena, 'ekkavihaM ceva tiviheNaM'ti ekavidhaM caiva trividheneti gAthArthaH // 1558 // 'egavihaM duviheNaM' ti ekavidhaM dvividhena 'ekkekaviheNa chaThao hoi' ekavidhamekavidhena SaSTho bhavati bhedaH, 'uttaraguNa sattamao' tti pratipannottaragu For Personal & Private Use Only ainelibrary.org
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA pratyAkhyA nAdhya0 zrAvakatratabhaGgAH // 806 // NaH saptamaH, iha ca sampUrNAsampUrNottaraguNabhedamanAdRtya sAmAnyenaika eva bhedo vivakSitaH, 'avirayao ceva aTThamao'tti avi- ratazcaivASTama iti aviratasamyagdRSTiriti gaathaarthH|| 1559 // itthamete aSTau bhedAH pradarzitAH, eta eva vibhajyamAnA dvAtriMzad bhavanti, kathamityata Aha-'paNaga'tti paJcANuvratAni samuditAnyeva gRhNAti kazcit , tatroktalakSaNAH SaD bhedA | bhavanti, 'caukkaM ca'tti tathA'NuvratacatuSTayaM gRhNAtyaparastatrApi paDeva, 'tiganti evamaNuvratatrayaM gRhNAtyanyastatrApi SaDeva, 'dugaM ca'tti itthamaNuvratadvayaM gRhNAti, tatrApi SaDeva, 'eka vatti tathA'nya ekamevANuvrataM gRhNAti, tatrApi SaDeva, 'giNhai 4 vayAIti itthamanekadhA gRhNAti vratAni, vicitratvAt zrAvakadharmasya, evamete paJca SaTkAstriMzad bhavanti, pratipannottara guNena sahaikatriMzat , tathA cAha-'ahavAvi (ya) uttaraguNe'tti athavottaraguNAn-guNavratAdilakSaNAn gRhNAti, samuditAnyeva gRhNAti, kevalasamyagdarzaninA saha dvAtriMzad bhavanti, tathA cAha-'ahavAvi na giNhatI kiMcitti athavA na gRhNAti tAnapyuttaraguNAniti, kevalaM samyagadRSTireveti gAthArthaH // 1560 // iha punarmUlaguNottaraguNAnAmAdhAraH samyaktvaM vartate tathA cAha-nissaMkiyanikaMkhiya'gAhA, zaGkAdisvarUpamudAharaNadvAreNopariSTAd vakSyAmaH 'vIravacane' mahAvIraMvarddhamAnasvAmipravacane 'ete' anantaroktA dvAtriMzadupAsakAH-zrAvakA bhaNitAH-uktA iti gAthArthaH // 1561 // ete ceva battIsativihA karaNatiyajogatiyakAlatieNaM visesejamANAsIyAlaM samaNovAsagasayaM bhavati, kahaM ?, pANAivAyaM na kareti maNeNaM, athavA pANAtipAtaM na karei vAyAe, ahavA pANAtipAtaMna karei kAeNaM 3, athavA pANAtivAtaM na kareti maNeNaM vAyAe ya, athavA pANAtivAyaM na kareti maNeNaM kAeNa ya, athavA pANAtipAtaM na kareti vAyAe kAeNaya 6, athavA pANAtipAtaM na kareti HAGARAASHRSHA%A9%CE // 806 // Join Education a l For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ maNeNaM vAyAe kAeNa ya', ete satta bhaMgA karaNeNaM, evaM kAravaNeNavi ee ceva satta bhaMgA 14, evaM aNumoyaNeNavi satta bhaMgA 21, ahavA na karei na kAravei maNasA 1 ahavA na karei na kAravei vacasA, 2 ahavAna karei na kAravei kAeNa 3 ahavA na karei na kAravei maNasAvayasA 5ahavA na kareina kAravei maNasA kAyeNaM 5 ahavA na kareina kAravei vayasA kAya-15 sA 6 ahavA na karei na kAravei maNasA vayasA kAyasA 7, ete karaNakArAvaNehiM sattabhaMgA 7 evaM karaNANumoyaNehivi | satta bhaMgA 7, evaM kArAvaNANumoyaNehivi satta bhaMgA, evaM karaNakArAvaNANumoyaNehivi satta bhaMgA 7, evete satta sattabhaMgANaM egaNapaNNAsaM vigappA bhavanti, ettha imo egaNapannAsaimo vigappo-pANAtivAyaM na karei na kAravei kareMtaMpi annaM na samaNujANai maNeNaM vAyAe kAeNaMti, esa aMtimavigappo paDimApaDivannassa samaNovAsagassa tivihaMtiviheNaM 4 | bhavatIti, evaM tAva atItakAle paDikkamaMtassa egUNapaNNA bhavanti, evaM paDupaNNevi kAle saMvareMtassa egUNapaNNA bhavanti, evaM | aNAgaevi kAle paccakkhAyaMtaspta egaNapannAsA bhavanti, evametA egUNapaNNAsA tiNNi sIyAlaM sAvayasayaM bhavati- | sIyAlaM bhaMgasayaM jassa visohIeN hoti uvaladdhaM / so khalu paJcakkhANe kusalo sesA akusalA u // 1 // evaM puNa paMcahiM aNuvaehiM guNiyaM sattasayANi paMcattIsANi sAvayANaM bhavanti,-sIyAlaM bhaMgasayaM gihipaccakkhANabheyaparimANaM / jogattiyakaraNattiyakAlatieNaM guNeyadhvaM // 2 // sIyAlaM bhaMgasayaM paccakkhANaMmi jassa uvaladdhaM / so khalu paccakkhANe kusalo sesA akusalA ya // 3 // sIyAlaM bhaMgasayaM gihipaJcakkhANabheyaparimANaM / taM ca vihiNA imeNaM bhAveyavvaM payatteNaM // 4 // tini tiyA tinni duyA tinnikkikkA ya huMti jogesuM / tiduikkaM tiduikaM tiduegaM ceva karaNAI // 5 // paDhame labbhai ego sesesu paesu tiya tiya tiyaMti / do nava tiya do navagA tiguNiya sIyAla bhaMga Jain Education a l For Personal & Private Use Only K inelibrary.org
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ -OMOMOM Avazyaka-16 sayaM // 6 // ahavA aNubbae ceva paDucca ekagAdisaMjogaduvAreNa pabhUyatarA bhedA nidaMsijjati, tatreyamekAdisaMyogaparimANapradarzanaparA-15 6pratyAkhyA nAdhya0 hAribha nyakartRkI gAthA // drIyA zrAvakatra| paMcaNhamaNuvayANaM ikkagadugatigacaukkapaNaehiM / paMcagadasadasapaNaikkage yU saMjoga kAyavvA // 1 // tibhaGgA: // 807 // __ etIe vakkhANaM-paMcaNhamaNubayANaM puvabhaNiyANaM 'ekkagadgatigacaukkapaNaehiM ciMtijamANANaM 'paMcagadasadasapaNagae kago ya saMjoga NAtavA' ekkeNa ciMtijamANANaM paMca saMjogA, kaha?, paMcasu gharaesu egeNa paMceva bhavanti, dugeNa ciMtijamANANaM dasa ceva, kahaM ?, paDhamabIyaghareNa ekko 1 paDhamatatiyaghareNa 2 paDhamacautthaghareNa 3 paDhamapaMcamaghareNa 4 bitiyatatiyaghareNa 5 bIyacautthaghareNa 6 bIyapaMcamaghareNa sattamo 7 tatiyacautthaghareNa 8 tatiyapaMcamaghareNa 9 cautthapaMcamaghareNa 10 // tigeNa ciMtijamANANaM dasa ceva, kahaM !, paDhamabiyatatiyaghareNa ekko 1 paDhamabitiyacautthaghareNa 2 paDhamabitiyapaMcamaghareNa 3 paDhamataIyacautthaghareNa 4 paDhamatatiyapaMcamaghareNa 5 paDhamacautthapaMcamaghareNa 6 bitiyatatiyacautthagharaeNa 7 bitiyatatiyapaMcamaghareNa 8 bitiyacautthapaMcamaghareNa 9 tatiyacautthapaMcamaghareNa 10 // caukkageNa ciMtijamANANaM paMca havaMti, kahaM !, paDhamabitiyatatiyacautthaghareNa ekko paDhamabitiyatatiyapaMcamaghareNa 2 paDhamabitiyacautthapaMcamaghareNa 3 paDhamatatiyacautthapaMcamagharaNa 4 vitiyatatiyacautthapaMcamaghareNa 5, paMcageNa ciMtijjamANANa ego ceva bhavatittigAthArthaH // 1 // ettha ya ekkageNa ya je paMca saMjogA dugeNa je dasa ityAdi, eesiM cAraNIyApaogeNa AgayaphalagAhAo tiNNi vayamikkagasaMjogANa haMti paMcaha tIsaI bhNgaa| dgasaMjogANa dasaha tinni saTTA sayA huti // 1 // SHRESSESSASSES // 807 // MH- 45 Jain Education na For Personal & Private Use Only INTnelibrary.org
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ gA ityupanyativiheNa 1 duviNa 6, evaM tatazca yaduktaM SLSLSLSSSSSSS saMjogANa dasaNha bhaMgasayaM ikkavIsaI saTThA / causaMjogANa puNo causahisayANi'sIyANi // 2 // sattuttari sayAI chasattarAI ca paMca saMjoe / uttaraguNa avirayameliyANa jANAhi savvaggaM // 3 // solasa ceva sahassA aTThasayA ceva hoMti atttthiyaa| eso uvAsagANaM vayagahaNavihI smaasennN||4||(pr.) vyAkhyA-etAzcatasro'pyanyakRtAH sopayogA ityupanyastAH, etAsiM bhAvaNAvihI imA-tatra tAvadiyaM sthApanA, prA0ma0 a0 | pa0 thUlagapANAtivAtaM paccakkhAi duvihaM tiviheNa 1 duvihaM duviheNaM 2 duvihaM ekkaviheNaM 3 ega 2 / 3 vihaM tiviheNaM 4 egavihaM duviheNa 5 egavihaM egaviheNa 6, evaM thUlagamusAvAyaadattAdANa mehuNapariggahesu, ekeke chabhedA, ee sabevi miliyA tIsaM havaMtitti, tatazca yaduktaM prAk 'vy2|12|12|12|12|1| ekkagasaMjogANa hotI paMcaNha tIsaI bhaMga'tti tad bhAvitaM, iyANi dugacAraNiyA-thUlagapANAi | vAyaM thUlagamusAvAyaM paccakkhAti duvihaMtiviheNa 1thUlagapANAivAyaM duvihaMtiviheNa thUlagamusAzazazaza2 122 vAyaM puNa duvihaM duviheNa 2 thUlagapANAivAyaM 2-3 thUlagamusAvAyaM puNa duvihaM egaviheNa 3 1111111 / 1 / 1] thUlagapANAivAyaM 2-3 thUlagamusAvAyaM puNa egavihaMtiviheNa 4 thUlagapANAivAyaM 2-3 thUlagamu| sAvAyaM puNa egavihaM duviheNa 5 thUlagapANAtivAyaM 2-3 thUlagamusAvAyaM puNa egavihaMegaviheNa 6, evaM thUlagaadattAdAMNamehuNapariggahesu ekeke chanbhaMgA, sabevi miliyA caubIsaM, ee ya thUlagapANAivAyaM paDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, evaM bitiyAdigharaesu patteyaM caucIsa havaMti, ee ya savi miliyA coyAlaM sayaM, cAlio thUlagapANAivAo, iyANiM thUlagamusA Jain Education Ro nal For Personal & Private Use Only S inelibrary.org
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 808 // SAS SECOSESSUASANG vAyAi ciMtijai-tattha thUlagamusAvAyaM thUlagaadattAdANaM paccakkhAti duvihaM tiviheNaM 1 thUlagamusAvAyaM duvihaM tiviheNa 6pratyAkhyA adattAdANaM puNa duvihaM duviheNa 2 evaM puvakameNa chanbhaMgA nAyabA, evaM mehuNapariggahesu patteyaM patteyaM cha 2,sabevi miliyA nAdhya aTThArasa, ete musAvAyaM paDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA 18, evaM bIyAdigharesuvi patteyaM 2 aTThArasa 2 bhavanti, ee zrAyakatra tabhaGgAH savevi meliyA aTTattaraM sayaMti, cArio thUlagamusAvAo, iyANiM thUlagAdattAdANAdi ciMtijati, tattha thUlagAdattAdANaM thUlagamehuNaM vA paccakkhAti duvihaMtiviheNa 1, thUlagaadattANaM 2-3 thUlagamehuNaM puNa duvihaM duviheNa 2-2 evaM pubakameNa chabbhaMgA nAyavA, evaM zUlagapariggaheNavi chabhaMgA, meliyA bArasa, ee ya thUlagaadattAdANaM paDhamagharamamuMcamANeNa laddhA, evaM hai | bitiyAisuvi patteyaM cha 2 havaMti, ete savevi meliyA bAvattari havaMti, cAritaM thUlagAdattAdANaM, idANiM thUlagamethuNAdi ciMtijati, tattha thUlagamehuNaM thUlagapariggahaM ca paccakkhAti duvidhaM tividheNa 1 thUlagamethuNaM thUlagapariggaha puNa duvidhaM duvidheNa 2 evaM puvakameNa chanbhaMgA, ete thUlagamethuNapaDhamagharamamuMcamANeNa laddhA, evaM bIyAdisuvi patteyaM 2 cha 2 havaMti, savevi meliyA chattIsaM, ete ya mUlAo Arabbha sabevi cotAlasayaM aTThattarasayaM bAvattari chattIsaM melitA tiNNi satANi sahANi havaMti, tatazca yaduktaM prAk 'dugasaMjogANa dasaNha tinni sahA satA hoMti'tti tadetad bhAvitaM, idANiM tigacAraNIyAethUlagapANAtivAtaM thUlagamusAvAyaM thUlagAdattAdANaM paccakkhAti duvidhaM tividheNa 1 thUlaga ||808 // pANAtivAtaM thUlagamusAvAdaM 2-3 thUlagAdattAdANaM puNa duvidhaM duvidheNa 2 thUlagapANAtivAyaM thUlagamusAvAyaM 2-3 || thUlagAdattAdANaM puNa duvihaM egaviheNaM 3 evaM pubakameNa chanbhaMgA, evaM mehuNapariggahesuvi patteyaM 2 cha 2, sabevi meliyA SSC94CESSARICAS Jaln Education trentral For Personal & Private Use Only Sigelibrary.org
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ aTThArasa, ete ya thUlagamusAvAdapaDhamagharakamamuMcamANeNa laddhA, evaM bIyAdisuvi patteyaM 2 aTThArasa 2 havaMti, savevi meliyA aDattaraM sayaM, evaM ca thUlagapANAivAyapaDhamagharamamuMcamANeNa laddhA, evaM bIyAisuvi patteyaM 2 ahuttaraM2 sayaM havaMti, ee ya sabevi miliyA cha sayANi aDayAlANi, evaM dhUlagapANAtivAo tigasaMjoeNa thUlagamusAvAeNa saha cArio, evaM adattAdANeNa saha cArijati, tattha thUlagapANAivAyaM thUlagAdattAdANaM thUlagamehuNaM ca paccakkhAi duvihaMtiviheNa 1 thUlagapANAivAyaM thUlagAdattAdANaM 2-3 thUlagamehuNaM puNa duvihaM duviheNa 2 evaM puvakameNa chanbhaMgA, evaM thUlagapariggaheNavi cha meliyA duvAlasa, ete ya adattAdANapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, evaM bIyAisuvi patteyaM 2 duvAlasa 2, sabevi meliyA bAvattariM havaMti, ete ya pANAivAyapaDhamagharamamuMcamANeNa laddhA, ete bitiyAisuvi patteyaM bAvattari 2, sabe'vi miliyA cattAri sayA battIsA havaMti, evaM thUlagapANAivAo tigasaMjogeNa thUlagAdattAdANeNa saha cArio, iMyANi thUlamehuNeNa pariggaheNa saha cArijai, tattha thUlagapANAivAyaM thUlagamehuNaM thUlagapariggahaM 2-3 pANAtivAyaM mehuNaM 2-3 pariggahaM duvihaM duvi| heNa 2 evaM pubakkameNa chanbhaMgA, ee uthUlagamehuNapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAdisuvi patteyaM 2 cha cha,sabe'pi meliyA chattIsa, ete yathUlagapANAtivAyapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, vitiyAdisu patteyaM 2 chattIsaM, sabevi meliyA solasuttarA dosyaa| evaM thUlagapANAtivAo tigasaMjoeNaM mehuNeNa saha cArio, cArio yatigasaMjoeNaM pANAtivAo, idANiM musAvAo| ciMtijjai, tattha thUlagamusAvAyaM thUlagAdattAdANaM thUlagamehuNaM ca paccakkhAti duvihaM tiviheNa 1 thUlagamusAvAyaM thUlagAdattAdANaM 2-3 thUlagamehuNaM puNa duvihaM duviheNa 2 evaM pubakkameNa chanbhaMgA, evaM thUlagapariggaheNavi cha, meliyA duvAlasa, dain Education For Personal & Private Use Only Alinelibrary.org
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribha drIyA 1809 // ete ya thUlagAdattAdANapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, vitiyAdisuvi patteyaM duvAlasa 2, save'vi meliyA bAvattari, ete ya / 6pratyAkhyA thUlagamusAvAyapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, bitiSAdisu patteyaM bAvattari 2, savevi meliyA cattAri sayA battIsA, evaM nAdhya thUlagamusAvAo tigasaMjoeNa thUlagAdattAdANeNa saha cArio iyANiM thUlagamehuNeNa saha cArijai, tattha thUlagamusAvAyaM zrAvakatrathUlagamehuNaM thUlagapariggahaM ca paccakkhAti duvihaMtiviheNa 1thUlagamusAvArya thalagamehuNaM 2-3 thUlagapariggahaM puNa duvihaMduviheNa tabhaGgAH 2evaM punakkameNa chanbhaMgA, ee thUlagamehuNapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAdisuvi patteyaM racha 2 havaMti, save'vi meliyA chattIsaM, ete yathUlagamusAvAdapaDhamagharagamarmucamANeNa laddhA, bitiyAdisuvi patteyaM chattIsaM 2 havaMti, satve'vi meliyA dosayA solasuttarA, cArio tigasaMjoeNa thUlagamusAvAo, iyANiM thUlagAdattAdANAdi ciMtijai, tattha thUlagAdattAdANaM mehuNaM pariggahaM ca paJcakkhAi duvihaMtiviheNa 1thUlagAdattAdANaM thUlagamehuNaM 2-3 thUlagapariggahaM puNa duvihaMduviheNa 2,evaM puvakkameNa chanbhaMgA, ete ya thUlagamehuNapaDhamagharamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAdisuvi patteyaM cha 2, sabe'vi meliyA chattIsaM, ete yathUlagAdattAdANapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, vitiyAisu patteyaM chattIsaM 2,satve'vi meliyAdosayA solasuttarA, ete ya mUlAo Arabbha save'vi aDayAlA cha sayA battIsA causayA solasuttarAdo sayA ya battIsA causayAsolasutsarA dosayA, ee sabe'vi meliyA | igavIsasayAI saTThAI bhaMgANaM bhavaMti, tatazcayaduktaM prA'tigasaMjogANa dasaha bhaMgasayA ekavIsaI sahA tadetad bhAvitaM, iyANiM // 809 // caukkacAraNiyA, tattha thUlagapANAivAyaM thUlagamusAvAyaM thUlagAdattAdANaM thUlagamehuNaM ca paJcakkhAti duvihaMtiviheNa 1thUlagapANAtivAyAi 2-3 thUlagamehuNaM puNa duvihaMduviheNa 2, evaM pubakkameNa chanbhaMgA, thUlagapariggaheNavi cha, eevi meliyA Jain Education a l For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidhAlasa, eteya thUlagAdattAdANapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAdisuki patteyaM duvAlasa2, sovi meliyA bAvadattari, ete u thUlagamusAvAyapaDhamagharamamuMcamANeNa laddhA, vitiyAsuvi patteyaM bAvattari 2, sadhevi meliyA cattAri sayA battIsA, ete ya thUlagapANAtivAyapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAdisuvi patteyaM cattAri 2 sayA battIsA, sabevi meliyA do sahassA paMca sayA bANauyA, idANiM aNNo vigappo-thUlagapANAivAyaM thUlagamusAvAyaM thUlagamehuNaM thUlagapariggahaM ca paJcakkhAti duvihaM duviheNa 2, evaM pubakkameNa chanbhaMgA, ete u thUlagamehuNapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, vitiyAdisu patteyaM 2 cha cha sabe meliyA chattIsaM, ete u thUlagamusAvAyapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAdisuvi patteyaM chattIsa 2, savevi meliyAM do sayA solasuttarA, ee thUlagapANAivAyapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAdisuvi patteyaM 2 do 2 sayA solasuttarA, savevi meliyA duvAlasa sayA channauyA, iyANi aNNo vigappo-thUlagapANAivAyaM thUlagaadattAdANaM thalagamehuNaM thUlagapariggahaM ca paccakkhAti duvihaMtiviheNa 1, thUlagapANAtivAtaM thUlagAdattAdANaM thUlagamehuNaM 2-3 thUlagapariMggahaM ca puNa duvihaMduviheNa 2, evaM pubakameNa chanbhaMgA, ete ya thUlagamehuNassa paDhamagharamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAdisuvi cha 2, meliyA chattIsaM, ete ya thUlagAdattAdANapaDhamagharamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAdisuvi patteyaM chattIsaM 2, sabe'vi meliyA dosayA solasuttarA, ete ya thUlagapANAivAyapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAdisuvi patteyaM do do sayA molasuttarA, satve'vi meliyA duvAlasa sayA chaNNauyA, idANimaNNo vigappo-thUlagamusAvAyaM thUlagAdattAdANaM thUlagamehuNaM thUlagapariggahaM ca paccakkhAti duvihaMtiviheNaM 1 thUlagamusAvAyAti 2-3 thUlagapariggahaM puNa duvihaMduviheNa 2, evaM pubakkameNa Jain Education a l For Personal & Private Use Only Nainelibrary.org
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribhadrIyA 6pratyAkhyA nAdhyaka zrAvakatratabhaGgAH // 810 // chanbhaMgA, ete ya thUlagamehuNapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAdisuvi patteyaM cha 2, meliyA chattIsaM, ete ya thUlagAdattAdANapaDhamagharamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAisuvi gharesu patteyaM 2 chattIsaM 2, meliyA do sayA solasuttarA, ete thUlagamusAvAyapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAisuvi patteyaM do do sayA solasuttarA, sabevi miliyA duvAlasa sayAM chaNayA, ee yamUlAo Arabbha savevi do sahassA paMcasayA bANauyA, duvAlasasayA chaNNauyA 3, miliyA chasahassA cattAri sayA asIyA, tatazca yaduktaM prAk 'causaMjogANa puNa causaThisayANa'sIyANi'tti, iyANiM paMcagacAraNiyA, tattha thUlagapANAivArya thUlagamusAvAyaM thUlagAdattAdANaM thUlagamehuNaM thUlagapariggahaM ca paccakkhAi duvihaMtiviheNa 1pANAtivAyAti 2-3 thUlagapariggahaM duvihaM duviheNa 2 evaM pubakkameNa chanbhaMgA, ee thUlagamehuNapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, bIyAisuvi patteyaM 2 cha cha, meliyA chattIsaM, ete ya thUlagAdattAdANapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, bIyAdisuvi patteyaM 2 chattIsaM 2, miliyA do sayA | solasuttarA, ee ya thUlagamusAvAyapaDhamagharagamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAisuvi patteyaM 2 do sayA solasuttarA 2, meliyA duvAlasa sayA channauyA, ee ya thUlagapANAtivAyapaDhamagharamamuMcamANeNa laddhA, bitiyAisuvi patteyaM 2 duvAlasa sayA chaNNauyA, sabevi meliyA sattasahassA sattasayA chAvuttarA, tatazca yaduktaM prAk 'sattatarIsayAI chasattarAI tu paMcasaMjoe' etad bhAvitaM, 'uttaraguNaavirayameliyANa jANAhi sabaggaM'ti uttaraguNagAhI ego ceva bheo, avirayasammadiTThI bitio, eehiM meliyANa savesi puvabhaNiyANa bhayANa jANAhi sabaggaM imaM jAtaM, parUvaNaM paDucca taM puNa imaM-solasa cevetyAdi | // 810 // Jain Educationalonal For Personal & Private Use Only ww.jainelibrary.org
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ SEOSES C gAthA bhAvitA'thaivetyabhihitamAnupaGgikaM, prakRtaM prastumaH, tatra yasmAt zrAvakadharmasya tAvat mUlaM samyaktvaM tasmAd tadgata| meva vidhimabhidhAtukAma Aha tattha samaNovAsao puvAmeva micchatAo paDikamai, saMmattaM uvasaMpajjai, no se kappai ajappabhiI annautthie vA annautthiadevayANi vA annautthiyapariggahiyANi arihaMtaceiyANi vA vaMdittae vA namasittae vA puTiva aNAlattaeNaM Alavittae vA saMlavittae vA tesiM asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA dAuM vA aNuppayAuM vA, nannattha rAyAbhiogeNaM gaNAbhiogeNaM balAbhiogeNaM devayAbhiogeNaM guruniggaheNaM vittIkatAreNaM, se ya saMmatte pasatthasamattamohaNiyakammANuveyaNovasamakhayasamutthe pasamasaMvegAiliMge suhe AyapariNAme pannatte, sammattassa samaNovAsaeNaM ime paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA, taMjahA-saMkA kaMkhA vitigicchA parapAsaMDapasaMsA parapAsaMDasaMthave (sUtram ) // ___ asya vyAkhyA-zramaNAnAmupAsakaH zramaNopAsakaH zrAvaka ityarthaH, zramaNopAsakaH 'pUrvameva' AdAveva zramaNopAsako bhavan mithyAtvAt-tattvArthAzraddhAnarUpAt pratikrAmati-nivarttate, na tannivRttimAtramatrAbhipreta, kiM tarhi ?, tannivRttidvAreNa samyaktvaM-tattvArthazraddhAnarUpaM upa-sAmIpyena pratipadyate, samyaktvamupasampannasya sataHna se' tasya 'kalpate' yujyate adyaprabhRti samyaktvapratipattikAlAdArabhya, kiM na kalpate ?-anyatIthikAn-carakaparivrAjakabhikSubhautAdIn anyatIrthikadevatAni ASOSLASSE A.136 Jain Education a l For Personal & Private Use Only Unlainelibrary.org
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 811 // vAdhyamiti, tathA teSAmanyatIpikAnAta iti, tatra sakRd dAna punaH punavatAbhiyoga muktvA guru SEARCH RECERSAR rudraviSNusugatAdIni abhyatIrthikaparigRhItAni vA(arhat caityAni-arhatpratimAlakSaNAni yathA bhautaparigRhItAni vIrabha- pratyAkhyA dramahAkAlAdIni vandituM vA namaskatuvA, tatra vandana-abhivAdanaM,namaskaraNa-praNAmapUrvakaM prazastadhvanibhirguNotkIrtanaM, ko| |nAdhya0 doSaH syAt ?, anyeSAM tadbhaktAnAM mithyAtvAdisthirIkaraNAdiriti, tathA pUrva-Adau anAlaptena satA anyatIrthikaistA samyaktvAnevAlaptuM vA saMlaptuM vA, tatra sakRt sambhASaNamAlapanaM paunaHpunyena saMlapanaM, ko doSaH syAt ?, te hi taptatarAyogolakalpAH dhikAraH khalvAsanAdikriyAyAM niyuktA bhavanti, tatpratyayaH karmabandhaH, tathA tena vA praNayena gRhAgamanaM kuryuH, atha ca zrAvakasya / svajanaparijano'gRhItasamayasArastaiH saha sambandhaM yAyAdityAdi, prathamAlaptena tvasambhramaM lokApavAdabhayAt kIdRzastvamityAdi vAcyamiti, tathA teSAmanyatIrthikAnAM azanaM-ghRtapUrNAdi pAnaM-drAkSApAnAdi khAdimaMtrapuSaphalAdi svAdima | -kakkolalavaGgAdi dAtuM vA anupradAtuM vAna kalpata iti, tatra sakRd dAnaM punaH punaranupradAnamiti, kiM sarvathaiva na kalpata iti ?, na, anyathA rAjAbhiyogeneti-rAjAbhiyogaM muktvA balAbhiyogaM muktvA devatAbhiyogaM muktvA gurunigraheNagurunigrahaM muktvA vRttikAntAraM muktvA, etaduktaM bhavati-rAjAbhiyogAdinA dadadapi na dharmamatikAmati / ___ iha codAharaNAni, 'kahaM rAyAbhiogeNa deto NAticarati dhamma ?, tatrodAharaNam-hatthiNAure nayare jiyasattU rAyA, kattio seTThI negamasahassapaDhamAsaNio sAvagavaNNago, evaM kAlo vaccai, tattha ya parivAyago mAsaMmAseNa khamai, 1 // kathaM rAjAbhiyogena dadanAticarati dharma hastinApure nagare jitazatrU rAjA, kArtikaH zreSThI nigamasahasraprathamAsanikaH zrAvakavarNakaH, evaM kAlo | brajati, tatra ca parivrAjako mAsamAsena kSapayati, 1114 For Personal & Private Use Only
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ taM sa logo ADhAti, kattio nADhAti, tAhe se so geruo paosamAvaNNo chiddANi maggati, aNNayA rAyAe nimaMtio pAraNae necchati, bahuso 2 rAyA nimaMtei tAhe bhaNai jai navaraM mama kattio parivesei to navaraM jememi, rAyA bhaNai evaM karemi, rAyA samaNUso kattiyassa gharaM gao, kattio bhaNai - saMdisaha, rAyA bhaNati - geruyasta parivesehi, kattio bhaNati-na vaTTai amhaM, tumha visayavAsitti karemi ciMtei - jai pabaio hoMto na evaM bhavaMtaM, pacchA NeNa pari vesiyaM, so parivesejjaMto aMguliM cAleti, kiha te ?, pacchA kattio teNa nigheeNa pavaio negamasahassaparivAro muNisubayasamIve, bArasaMgANi paDhio, bArasa varisANi pariyAo, sohamme kappe sakko jAo, so parivAyao teNAbhiogeNa Abhiogio erAvaNo jAo, pecchiya sakkaM palAo, gahiuM sakko vilaggo, do sIsANi kayANi, sakkAvi do jAyA, evaM jAvaiyANi sIsANi vijayati tAvatiyANi sakko viuvati sakkaravANi, tAhe nAsiumAraddho, 1 taM sarvaloka Adriyate, kArtiko nAdriyate, tadA tasmai sa gairikaH pradveSamApannachidrANi mArgayati, anyadA rAjJA nimantritaH pAraNa ke necchati, bahuzo 2 rAjA nimantrayati tadA bhaNati yadi paraM kArtikaH mAM pariveSayati tarhi navaraM jemAmi, rAjA bhaNati evaM karomi, rAjA samanuSyaH kArttikasya gRhaM gataH kArttiko bhaNati saMdiza, rAjA bhaNati gairikaM pariveSaya, kArttiko bhaNati na varttate'smAkaM yuSmadvipayavAsIti karomi, cintayati-yadi prabrajito'bhaviSyaM naivamabhaviSyat pazcAdanena pariveSitaM sa pariveSyamANo'GguliM cAlayati, kathaM tatra ?, pazcAt kArttikastena nirvedena prabrajito naigamasahasraparivAro munisuvrata. samIpe dvAdazAGgAni paThitaH, dvAdaza varSANi paryAyaH, saudharme kalpe zakro jAtaH, sa parivrAT tenAbhiyogenAbhiyogika airAvaNo jAtaH, dRSTvA ca zakraM palAyitaH gRhItvA zako vilagnaH, dve zIrSe kRte, zakrau api dvau jAtau, evaM yAvanti zIrSANi vikurvati tAvantiH zakrarUpANi vikurvati zakraH, tadA naMSTumArabdhaH, Jain Educational For Personal & Private Use Only elbrary.org
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyAkhyA nAdhyaka samyaktvAdhikarA: Avazyaka- sakkeNAhao pacchA Thio, evaM rAyAbhiogeNa deto nAikkamati, kettiyA eyArisayA hohiMti je pavaissaMti, tamhA na hAribha- dAyabo / gaNAbhiogeNa varuNo rahamusale niutto, evaM ko'vi sAvago gaNAbhiogeNa bhattaM davAvijA ditovi so drIyA nAicarai dhamma, balAbhiogovi emeva, devayAbhiogeNa jahA ego nihattho sAvao jAo, teNa vANamaMtarANi cirapari ciyANi ujjhiyANi, egA tattha vANamaMtarI paosamAvaNNA, gAvIrakkhago putto tIe vANamaMtarIe gAvIhiMsamaM avahario, // 812 // |tAhe uiNNA sAhai tajaMtI-kiM mamaM ujjhasi na vatti ?, sAvago bhaNai, navari mA mama dhammavirAhaNA bhavatu, sA bhaNai8 mamaM accehi, so bhaNai-jiNapaDimANaM abasANe ThAhi, Ama ThAmi, teNa ThaviyA, tAhe dArago gAvIo ANIyAo, erisA kettiyA hohiMti tamhA na dAyavaM, davAvijaMto NAticarati / guruniggaheNa bhikkhuuvAsagaputto sAvagaMdhUyaM maggati, tANi na deMti, so kavaDasaDhattaNeNa sAdhU seveti, tarasa bhAvao uvagayaM, pacchA sAhei-eeNa kAraNeNa puciM dukkomi, zakreNAhataH pazcAt sthitaH, evaM rAjAbhiyogena dadat nAtikrAmati, kiyanta etAdRzo bhaviSyanti ye pravrajiSyanti tasmAnna dAtavyaH / gaNAbhiyogena varuNo rathamuzale niyuktaH, evaM ko'pi zrAvako gaNAbhiyogena bhaktaM dApyate dadadapi sa nAticarati dharma / balAbhiyogo'pyevameva / devatAbhiyogena yathaiko gRhasthaH zrAvako jAtaH, tena vyantarAciraparicitA ujjhitAH, ekA tatra vyantarI pradveSamApanA, gorakSakaH putrastayA vyantaryA gobhiH samamapahRtaH, kA tadA'vatIrNA kathayati tarjayantI-kiM mAmujjhasi na veti !, zrAvako bhaNati-navaraM mA me dharmavirAdhanA bhUt , sA bhaNati-mAmarcaya, sa bhaNati-jinapratimAna sapA tiSTha, o tiSThAmi, tena sthApitA, dArako gAvazca tadAnItAH, iMzAH kiyanto bhaviSyanti tasmAnna dAtavyaM, dApyamAno nAticarati / guru nigraheNa bhikSupAsa-1 kaputraH zrAvakaM duhitaraM yAcate na tau dattaH, sa kapadazrAddhatayA sAdhUna sevate, tasya bhAvenopagataM, pazcAt kathayati-tena kAraNena pUrvamAgato'si // 812 // Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only X n elibrary.org
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ iyANi sambhAvasAvao, sAvao sAhU pucchai, tehiM kahiyaM, tAhe diNNA dhUyA, so sAvao juyagaM gharaM karei, aNNayA tassa mAyApiyaro bhattaM bhikkhugANa kareMti, tAI bhaNaMti-aja ekkasi vaccAhi, so gao, bhikkhuehiM vijAe maMtiUNa phalaM diNNaM, tAe vANamaMtIrae ahiDio gharaM gao taM sAvayadhUyaM bhaNai-bhikkhugANaM bhattaM demo, sA necchai, dAsA Ni sayaNo ya Araddho sajeuM, sAviyA AyariyANa gaMtuM kaheti, tehiM jogapaDibheo diNNo, so se pANieNa diNNo, sA vANamaMtarI naTThA, sAbhAvio jAo pucchai kahaM vatti ?, kahie paDiseheti, aNNe bhaNaMti-tIe mayaNamiMjAe vamAvio, so to sAbhAvio jAo, bhaNai-ammApiuchaleNa maNA vivaMciutti, taM kira phAsugaM sAhUNaM diNNaM, erisA kettiyA AyariyA hohiMti tamhA pariharejjA / vittIkaMtAreNaM dejA, soraho saDao ujeNiM vaccai dukkAle taccaNNiehiM samaM, tassa patthayaNaM, khINaM bhikUkhuehiM bhaNNai-amhaehiM vahAhi patthayaNaM to tujjhavi dijihitti, teNa paDivaNNaM, | 1 idAnIM sadbhAvazrAvakaH, zrAvakaH sAdhUna pRcchati, taiH kathitaM, tadA dattA duhitA, sa zrAvakaH pRthaggRhaM karoti, anyadA tasya mAtApitarau bhaktaM bhikSukANAM kurutaH, tau bhaNataH-adyaikaza Agaccha, sa gataH, bhikSurvidyayA mantrayitvA phalaM dattaM, tayA vyanto'dhiSThito gRhaM gataH tAM zrAvakaduhitaraM bhaNati-bhikSukebhyo bhaktaM dadvaH, sA necchati, dAsAH svajanazca ArabdhaH sajayituM, zrAvikA''cAryAn gatvA kathayati, taiH yogapratibhedo dattaH, sa tasmai pAnIyena dattaH, sA vyantarI naSTA, svAbhAviko jAtaH pRcchati-kathaM veti, kathite pratiSedhati, anye bhaNanti-tayA madanabIjena vamitaH, sa tataH svAbhAviko jAto, bhaNati-mAtApitR-1| cchalena manAk vivaJcita iti, tarikala prAsukaM sAdhubhyo dattaM, IdRzAH kiyanta AcAryA bhaviSyanti tasmAt pariharet / vRttikAntAreNa dadyAt , saurASTra: zrAvaka ujjayinI vrajati duSkAle taccanikaiH sama, tasya pathyadanaM kSINaM, bhikSukaibhaNyate-asmadIyaM vaha pathpadanaM tarhi tubhyamapi dIyate iti, tena pratipannaM, Jain Education EN For Personal & Private Use Only MActinelibrary.org
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribhadrIyA // 813 // Jain Education aNNayA tassa poTTasaraNI jAyA, so cIvarehiM veDhio tehiM aNukaMpAe, so bhaTTAragANaM namokkAraM kareMto kAlagao devo vemANio jAo, ohiNA taccaNiyasarIraM pecchai, tAhe sabhUsaNeNa hattheNa pariveseti, saDDANa ohAvaNA, AyariyANa AgamaNaM, kahaNaM ca, tehiM bhaNiyaM-jAha aggahatthaM givhiUNa bhaNaha-namo arahaMtANaMti, bujjha gujjhagA 2, tehiM gaMtUNa bhaNio saMbuddho vaMdittA logassa kahei-jahA natthi ettha dhammo tamhA pariharejjA // atrAha - iha punaH ko doSaH syAd yenetthaM teSAmazanAdipratiSedha iti ?, ucyate, teSAM tadbhaktAnAM ca mithyAtvasthirIkaraNaM, dharmabuddhayA dadataH samyaktvalAJchanA, tathA ArambhAdidoSazca, karuNAgocaraM punarApannAnAmanukampayA dadyAdapi, yaduktaM"sebehiMpi jiNehiM dujjayajiyarAgadosamohehiM / sattANukaMpaNaThA dANaM na kahiMci paDisiddhaM // 1 // " tathA ca bhagavantastIrthakarA api tribhuvanaikanAthAH pravivajiSavaH sAMvatsarikamanukampayA prayacchantyeva dAnamityalaM vistareNa / prakRtamucyate'saMmattassa samaNovAsa eNa' mityAdi sUtra, asya vyAkhyA 'samyaktvasya' prAg nirUpita svarUpasya zramaNopAsakena - zrAvaNa 'ete' vakSyamANalakSaNAH athavA'mI ye prakrAntAH pazceti saGkhyAvAcakaH aticArA mithyAtvamohanIya karmodayAdAtmano'zubhAH pari 1 anyadA tasyAtIsAro jAtaH, sa cIvarairveSTitastairanukampayA, sa bhaTTArakebhyo namaskAraM kurvan kAlagato devo vaimAniko jAtaH, avadhinA taccanikazarIraM prekSate, tadA sabhUSaNena hastena pariveSayati, zrAddhAnAmapabhrAjanA, AcAryANAmAgamanaM kathanaM ca, tairbhaNitaM yAtAgrahastaM gRhItvA bhagata- namo'rhadbhaya iti, budhyasva guhyaka ! 2, tairgatvA bhaNitaH saMbuddho vaMditvA lokAya kathayati-yathA nAstyatra dharmastasmAtpariharet // 2 // sarvairapi jinairjita durjayarAgadveSa mohaiH / satvAnukampanArthe dAnaM na kutrApi pratiSiddham // 1 // For Personal & Private Use Only 6pratyAkhyA nAdhya0 samyaktvA - dhikAraH ||813 // anelibrary.org
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ NAma vizeSA ityarthaH, yaiH samyaktvamaticarati, jJAtavyAH jJaparijJayA na samAcaritavyAH, nAsevyA iti bhAvArthaH / tadyathetyudAharaNapradarzanArthaH, zaGkA kAlA vicikitsA parapASaNDaprazaMsA parapASaNDasaMstavazceti, tatra zaGkanaM zaGkA, bhagavadahatpraNIteSu padArtheSu dharmAstikAyAdiSvatyantagahaneSu matidaurbalyAt samyaganavadhAryamANeSu saMzaya ityarthaH, kimevaM syAt naivamiti, saMzayakaraNaM zaGkA, sA punardibhedA-dezazaGkA sarvazaGkA ca, dezazaGkA dezaviSayA, yathA kimayamAtmA'saGkhyeyapradezAtmakaH syAdatha niSpradezo niravayavaH syAditi, sarvazaGkA punaH sakalAstikAyajAta eva kimevaM naivaM syAditi / mithyAdarzanaM ca trividham-abhigRhItAnabhigRhItasaMzayabhedAt , tatra saMzayo mithyAtvameva, yadAha-"payamakkharaM ca eka jo na roei suttnididdN| sesaM royaMtovi hu micchaddiDI muNeyavo // 1 // " tathA-"sUtroktasyaikasyApyarocanAdakSarasya bhavati nrH|| mithyAdRSTiH sUtraM hi naHpramANaM jinAjJA c(jinaabhihitN)||1|| ekasminnapyarthe sandigdhe pratyayo'rhati hi naSTaH / mithyAtvadarzanaM | tatsacAdiheturbhavagatInAm // 2 // " tasmAt mumukSuNA vyapagatazaGkena satA jinavacanaM satyameva sAmanyataH pratipattavyaM, saMzayAspadamapi satyaM, sarvajJAbhihitatvAt , tadanyapadArthavat, matidaurbalyAdidoSAttu kAtsyena sakalapadArthasvabhAvAvadhAraNamazakyaM chadmasthena, yadAha-"na hi nAmAnAbhoga chadmasthasyeha kasyacinnAsti / jJAnAvaraNIyaM hi jJAnAvaraNa prakRti karma // 1 // " iha codAharaNaM-jo saMkaM karei so viNassati, jahA so pejjAyao, pejAe mAsA je paribhajjamANA te chUDhA, aMdhagArae | padamakSaraM caikaM yo na rocayati sUtranirdiSTam / zeSaM rocayannapi mithyAdRSTiAtavyaH // 1 // 2 yaH zaGkAM karoti sa vinazyati yathA sa peyApAyI, peyAyAM mASA ye parimRjyamAnAste kSiptAH, andhakAre Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ drIyA pratyAkhyA nAdhya0 samyaktvA dhikAra: Avazyaka- lehasAlAo AgayA do puttA piyaMti, ego ciMteti-eyAo, macchiyAo saMkAe tassa vaggulo vAujAo, maoya, biio hAribha ciMtei-na mama mAyA macchiyA dei jIo, ete dosA / kAGgaNaM kADhA-sugatAdipraNItadarzaneSu grAho'bhilASa ityarthaH, tathA coktaM-'kaMkhA annannadasaNaggAho'sA punardibhedA-dezakAGkA sarvakAGkSA ca, dezakAddhaikadezaviSayA, ekameva saugataM // 814 // |darzanaM kAGgati, cittajayo'tra pratipAdito'yameva ca pradhAno muktiheturityato ghaTamAnakamidaM na dUrApetamiti, sarvakAGkSA tu sarvadarzanAnyavakAti, ahiMsAdipratipAdanaparANi sarvANyeva kapilakaNabhakSAkSapAdAdimatAnIha loke ca nAtyantaklezapratipAdanaparANyataH zobhanAnyeveti, athavahikAmuSmikaphalAni kAti, pratiSiddhA ceyamahadbhirataH pratiSiddhAnuSThAnAdenAM kurvataH samyaktvAticAro bhavati, tasmAdekAntikamavyAbAdhamapavarga vihAyAnyatra kAGkSA na kAryeti, etthodAharaNaM, rAyA kumArAmacco ya AseNAvahiyA aDaviM paviThThA, chuhAparaddhA vaNaphalANi khAyaMti, paDiniyattANa rAyA ciMtei, laDDayapUyalagamAdINi sabANi khAmi, AgayA dovi jaNA, raNNA sUyArA bhaNiyA-jaM loe payarai taM sabaM sabe raMdhehatti, uvaTThaviyaM ca ranno, so rAyA pecchaNayaditaM karei, kappaDiyA baliehiM dhADijjai, evaM miTThassa avagAso hohititti kaNakuMDagamaMDagAdINivi 1 lekhazAlAyA AgatI dvau putrI pibataH, ekazcintayati-etA makSikAH, zaGkayA tasya valgulo vAyujarjAto mRtazca, dvitIyazcintayati-na mahyaM mAtA makSikA dadyAt jIvitaH, ete doSAH / 2 atrodAharaNaM rAjA kumArAmAtyazcAzvenApahRtAvaTavIM praviSTau, kSudhAparigatI vanaphalAni khAdataH, pratinivRttayo rAjA cintayati-laDakApUpAdIni sarvANi khAdAmi, AgatI dvAvapi janA, rAjJA sUdA bhaNitAH-yaloke pracarati tat sarvaM sarve rAdhyateti, upasthApitaM ca rAjJe, 8 sa rAjA prekSaNakadRSTAntaM karoti, kArpaTikA balibhirdhAvyante, evaM miSTasyAvakAzo bhaviSyatIti kaNakuNDakamaNDakAdInyapi // 814 // dain Education For Personal & Private Use Only N helibrary.org
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ ACARDSCARSALAMGAOCALCOCOLOCAL khaiyANi, tehiM sUleNa mao, amacceNa vamaNavireyaNANi kayANi, so AbhAgI bhogANa jAo, iyaro viNaho / cikitsA mativibhramaH, yuktyAgamopapanne'pyarthe phalaM prati sammohaH, kimasya mahatastapaHkkezAyAsasya sikatAkaNakavalanAderAyatyAM mama phalasampad bhaviSyati kiM vA neti, ubhayatheha kriyAH phalavatyo niSphalAzca dRzyante kRSIvalAnAM, na ceyaM zaGkAto na bhidyate 3 ityAzaGkanIyaM, zaGkA hi sakalAsakalapadArthabhAktvena dravyaguNaviSayA iyaM tu kriyAviSayaiva, tattvatastu sarva ete prAyo mithyAtvamohanIyodayato bhavanto jIvapariNAmavizeSAH samyaktvAticArA ucyante, na sUkSmekSikA'tra kAryeti, iyamapi na kAryA, yataH sarvajJoktakuzalAnuSThAnAd bhavatyeva phalaprAptiriti, atra caurodAharaNaM-sAvago naMdIsaravaragamaNaM divagaMdhANaM(taM) devasaMghariseNa mittassa pucchaNaM vijAe dANaM sAhaNaM masANe cauppAyaM sikkagaM, hehA iMgAlA khAyaro ya sUlo, ahasayaM vArA parijavittA pAo sikkagassa chijjai evaM bitio taie cautthe ya chiNNe AgAseNaM vaccati, teNa vijA gahiyA, kiNhacauddasirattiM sAhei masANe, coro ya nagarArakkhiehiM parirabbhamANo tattheva atiyao, tAhe veDheuM susANe ThiyA khAditAni, taiH zUlena mRtaH, amAtyena vamanavirecanAni kRtAni, sa bhogAnAmAbhAgI jAtaH, itaro vinaSTaH / 2 caurodAharaNaM zrAvako nandIzvaravaragamanaM devasaMgharSeNa divyagandhaH mitrasya pRcchA vidyAyA dAnaM sAdhanaM zmazAne catuSpAdaM sikakamadhastAda aGgArAH khAdirazca stambhaH aSTazataM vArAn parijappa pAdaHsikkakasya chedyate evaM dvitIyaH tRtIye caturthe ca chinne AkAzena gamyate, tena vidyA gRhItA, kRSNacaturdazIrAtrI sAdhayati zmazAne, caurazca nagarArakSa ke |rudhyamAnastatraivAtigatastadA veSTayitvA zmazAnaM (te) sthitAH dain Education AB For Personal & Private Use Only HOJunelibrary.org
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ drIyA 6pratyAkhyA nAdhya0 samyaktvAdhikAra Avazyaka- pabhAe ghippihititti,soya bhamaMtotaM vijAsAhayaM pecchai, teNa pucchiobhaNati-vijaM sAhemi, corobhaNati-keNa diNNA ?, hAribha-18 so bhaNati-sAvageNa, coreNa bhaNiyaM-imaM davaM giNhAhi, vijaM dehi, so saDDo vitigicchati-sijjhejjA na vatti, teNa diNNA, coro ciMtei-sAvago kIDiyAevi pAvaM necchai, saccameyaM, so sAhiumAraddho, siddhA, iyaro saDDo gahio, teNa // 815 // AgAsagaeNa loo bhesio tAhe so mukko, saDDhAvaM dovi jAyA, evaM nivittigiccheNa hoyacaM, athavA vidvajugupsA, vidvAMsaH -sAdhavaH viditasaMsArasvabhAvAH parityaktasamastasaGgAH teSAM jugupsA-nindA, tathAhi-te'snAnAt , prasvedajalaktinnamalatvAt durgandhivapuSobhavanti tAn nindati-ko doSaH syAt yadi prAsukena vAriNA'GgakSAlanaM kurvIran bhagavantaH?, iyamapi na kAryA, dehasyaiva paramArthato'zucitvAt , etthe udAharaNaM-eko saDDo paccaMte vasati, tassa dhUyAvivAhe kahavi sAhavo AgayA, sA piuNA, bhaNiyA-puttaga! paDilAhehi sAhuNo, sA maMDiyapasAhiyA paDilAbheti, sAhUNa jallagaddho tIe agghAo, ciMteiaho aNavajo bhaTTAragehiM dhammo desiojai phAsueNa NhAejA?, ko doso hojA?, sA tassa ThANassa aNAloiyapaDikaMtA .. prabhAte gRhIpyate iti, sa ca bhrAmyan taM vidyAsAdhakaM prekSate, tena pRSTo bhaNati-vidyA sAdhayAmi, cauro bhaNati-kena dattA ?, sa bhaNati-zrAvakeNa, caureNa bhaNitaM-idaM dravyaM gRhANa vidyA dehi, sa zrAddho vicikitsati sidhyenna veti, tena dattA, caurazcintayati-zrAvakaH kITikAyA api pApaM necchati, satyametat , sa sAdhayitumArabdhaH, sitA, itaraH zrAddho gRhItaH, tenAkAzagatena loko bhApitaH, tadA sa muktaH/zraddhAvantau dvAvapi jAtI, evaM nirvicikitsena G bhavitavyaM / 2 abodAharaNaM ekaH zrAddhaHpratyante vasati, tasya dahitRvivAhe kathamapi sAdhavaH AgatAH, sA pitrA bhaNitA-putrike ! pratilambhaya sAdhUna , sA | maNDitaprasAdhitA pratilambhayati, sAdhUnAM jagandhastayA''prAtaH, cintayati-aho anavadho bhaTTArakairdharmo dezitaH yadi prAsukena sAyAta ko doSo bhavet / , sA tasya sthAnasthAnAlocitapratikrAntA 815 // Join Education a l For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ COLOGICROSADOR-54OLICA-3 kAlaM kiccA rAyagihe gaNiyAe poTTe uvavannA, gabhagatA ceva araI jaNeti, gabbhapADaNehi ya na paDai, jAyA samANI ujjhiyA, sA gaMdheNa taM vaNaM vAseti, seNio ya teNa paeseNa niggacchai sAmiNo vaMdago, so khaMdhAvAro tIe gaMdhaM nae sahai, raNNA pucchiyaM-kimeyaMti, kahiyaM dAriyAe gaMdho, gaMtUNa dihA, bhaNati-eseva paDhamapucchati, gao seNio, pubudivuttaMte kahite bhaNai rAyA-kahiM esA paccaNubhavissai suhaM dukkhaM vA?, sAmI bhaNai-eeNa kAleNa vediyaM, sA tava ceva bhajA bhavissati aggamahisI, aTTha saMvaccharANi jAva tujhaM ramamANassa puTThIe haMsovallIlI kAhI taM jANijjAsi, vaMdittA gao, so ya avahario gaMdho, kulaputtaeNa sAhariyA, saMvaDDiyA jovaNatthA jAyA, komuivAre ammayAe samaM| AgayA, abhaoseNio (ya)pacchaNNA komuivAraM pecchaMti, tIe dAriyAe aMgaphAseNa ajjhovavaNNo NAmamudaM dasiyAe tIe baMdhati, abhayassa kahiyaM-NAmamuddA hAriyA, maggAhi, teNa maNussA dArehiM ThaviyA, ekeka mANussaM paloeuM nINijjai,sA kAlaM kRtvA rAjagRhe gaNikAyA udare utpannA, garbhagataivAratiM janayati, garbhapAtanairapi ca na patati, jAtA sansyujjhitA, sA gandhena tadvanaM vAsayati, zreNikazca tena pradezena nirgacchati, svAmino vandanAya, sa skandhAvArastasyA gandhaM na sahate, rAjJA pRSTa-kimetaditi ?, kadhitaM dArikAyA gandhaH, gatvA dRSTA, | bhaNati-eSaiva prathamapRccheti, gataH zreNikaH, pUrvoddiSTe vRttAnte kathite bhaNati rAjA-kaiSA pratyanubhaviSyati sukhaM duHkhaM vA?, svAmI bhaNati-etena kAlena veditaM, sA tavaiva bhAryA bhaviSyati agramahiSI, aSTa saMvatsarAn yAvattava ramamANasya pRSThau haMsolI kariSyati tAM jAnIyAH, vanditvA gataH, sa cApahRto gandhaH kulaputrakeNa saMhRtA saMvRddhA ca yauvanasthA jAtA, kaumudIvAsare'mbayA samamAgatA, abhayaH zreNikazca pracchannau kaumudIvAsaraM prekSete, tasyA dArikAyA aGgasparzanAdhyupapanno nAmamudrA tasyA dazAyAM banAti, abhayAya kathitaM-nAmamudrA hAritA, mArgaya, tena manuSyA dvAri sthApitAH, ekaiko manuSyaH pralokya niSkAzyate, sA| Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only M alinelibrary.org
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ PROSC Avazyaka hAribha 6pratyAkhyA nAdhyaka samyaktvAdhikAraH drIyA // 816 // ORRESIDENCER dAriyA diTThA corotti gahiyA, pariNIyA ya, aNNayA ya vajhukkeNa ramaMti, rAyANiu teNa potteNa vAheti, iyarA potaM | deMti, sA vilaggA, raNNA sariyaM, mukkA ya pavaiyA, eyaM viuduguMchAphalaM / parapApaMDAnA-sarvajJapraNItapApaNDavyatiriktAnAM prazaMsA prazaMsanaM prazaMsA stutirityarthaH / parapASaNDAnAmoghatastrINi zatAni triSaTyadhikAni bhavanti, yata uktam"asIyasayaM kiriyANaM akiriyavAINa hoi culsiitii| aNNANiya sattahI veNaiyANaM ca battIsa // 1 // gAhA", iyamapi gAthA vineyajanAnugrahArtha granthAntarapratibaddhA'pi lezato vyAkhyAyate-'asiyasaMyaM kiriyANaM ti azItyuttaraM zataM kriyAvAdinAM, tatra na kartAraM vinA kriyA sambhavati tAmAtmasamavAyinI vadanti ye tacchIlAzca te kriyAvAdinaH, te punarAsmAdyastitvapratipattilakSaNAH anenopAyenAzItyadhikazatasaGkhyA vijJeyAH, jIvAjIvAzravabandhasaMvaranirjarApuNyApuNyamokSAkhyAna nava padArthAn viracayya paripATyA jIvapadArthasyAdhaH svaparabhedAvupanyasanIyau, tayoradho nityAnitya bhedau, tayorapyadhaH kAlezvarAtmaniyatisvabhAvabhedAH paJca nyasanIyAH, punazcetthaM vikalpAH karttavyAH-asti jIvaH svato nityaH kAlata ityeko vikalpaH, vikalpArthazcAyaM-vidyate khalvayamAtmA svena rUpeNa nityazca kAlataH, - kAlavAdinaH, uktenaivAbhilApena dvitIyo vikalpaH IzvaravAdinaH, tRtIyo vikalpa AtmavAdinaH 'puruSa evedaM sarvamityAdi, niyativAdinazcaturtho vikalpaH, paJcamavikalpaH svabhAvavAdinaH, evaM svata ityatyajatA labdhAH paJca vikalpAH, parata ityanenApi paJcaiva labhyante, nityatvA dArikA raTA caura iti gRhItA pariNIsA ca, anyadA ca vAyakrIDayA ramante, rAjyastaM potena vAhayanti, itarAH potaM dadati, sA vilanA, rAjJA smRtaM, muktA ca pravrajitA, etat vidvajjugupsAphalaM / // 816 // dain Education interratonal For Personal & Private Use Only www.ainelibrary.org
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ parityAgena caite daza vikalpAH evamanityatvenApi dazaiva, ekatra viMzatirjIvapadArthena labdhAH, ajIvAdiSvapyaSTasvevameva pratipadaM viMzatirvikalpAnAmato viMzatirnavaguNA zatamazItyuttaraM kriyAvAdinAmiti / 'akiriyANaM ca bhavati culasIti'tti akriyAvAdinAM ca bhavati caturazItiaMdA iti, na hi kasyacidavasthitasya padArthasya kriyA samasti, tadbhAva evAvasthiterabhAvAdityevaM vAdino'kriyAvAdinaH, tathA cAhureke-"kSaNikAH sarvasaMskArAH, asthitAnAM kutaH kriyA ? bhUtiryeSAM kriyA saiva, kArakaM saiva cocyate // 1 // " ityAdi, ete cAtmAdinAstitvapratipattilakSaNA amunopAyena caturazItirdraSTavyAH, eteSAM hi puNyApuNyavarjitapadArthasaptakanyAsastathaiva jIvasyAdhaH svaparavikalpabhedadvayopanyAsaH, asattvAdAtmano nityAnityabhedau na staH, kAlAdInAM tu paJcAnAM SaSThI yadRcchA nyasyate, pazcAdvikalpabhedAbhilApaH,-nAsti jIvaH svataH kAlata ityeko vikalpaH, evamIzvarAdibhirapi yadRcchAvasAnaiH, sarve ca SaDU vikalpAH, tathA nAsti jIvaH parataH kAlata iti paDeva vikalpAH, ekatra dvAdaza, evamajIvAdiSvapi SaTsu pratipadaM dvAdaza vikalpAH ekatra, sapta dvAdazaguNAzcaturazItirvikalpA nAstikAnAmiti / 'aNNANiya sattahitti ajJAnikAnAM saptapaSTi/dA iti, tatra kutsitaM jJAnamajJAnaM tadeSAmastIti ajJAnikAH, nanvevaM laghutvAt prakramasya prAk bahuvrIhiNA bhavitavyaM tatazcAjJAnA iti syAt , naiSa dossH,| jJAnAntaramevAjJAnaM mithyAdarzanasahacAritvAt , tatazca jAtizabdatvAdu gaurakharavadaraNyamityAdivadajJAnikatvamiti, athavA ajJAnena caranti tatprayojanA vA ajJAnikA:-asaMcitya kRtavaiphalyAdipratipattilakSaNAH, amunopAyena saptapaSTi-13 tivyAH, tatra jIvAdinavapadArthAn pUrvavat vyavasthApya paryante cotpattimupanyasyAdhaH sapta sadAdayaH upanyasanIyAH, A0137 Jain Ede For Personal & Private Use Only Ruinelibrary.org
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadvIyA // 817 // Jain Education In sasvamasatvaM sadasya avAcyatvaM sadavAcyatvaM asadavAcyatvaM sadasadavAcyatvamiti caikaikatva-jIvAdeH sasa sasa vikalpAH, ete nava saptakAH triSaSTiH, utpattestu catvAra evAdyA vikalpAH, tadyathA-satvamasattvaM sadasattvaM avAcyatvaM ceti; triSaSTimadhye kSiptAH saptaSaSTirbhavanti, ko jAnAti jIvaH sannityeko vikalpaH, jJAtena vA kiM ?, evamasadAdayo'pi vAcyAH, utpattirapi kiM sato'sataH sadasato'vAcyasyeti ko jAnAtIti ?, etanna kazcidapItyabhiprAyaH / ' veNaiyANaM ca battIsa ti vainayikAnAM ca dvAtriMzad bhedAH, vinayena caranti vinayocA prayojanameSAmiti vainayikAH, ete cAnavadhRtaliGgAcArazAstrA vinayapratipattilakSaNA amunopAyena dvAtriMzadavagantavyAH - suranRpatiyatijJAtisthavirAdhamamAtRpitRRNAM pratyekaM kAyena vacasA manasA dAnena ca dezakAlopapannena vinayaH kArya ityete catvAro bhedAH surAdiSvaSTasu sthAnakeSu, ekatra militA dvAtriMzaditi, sarvasaGkhyA punareteSAM trINi zatAni triSaSTyadhikAni na caitat svamanISikAvyAkhyAnaM, yasmAdanyairapyuktaM"Astika matamAtmAdyA nityAnityAtmakA nava padArthAH / kAlaniyatisvabhAvezvarAtmakRttAH (takAH) svapara saMsthAH // 1 // kAlayaicchAniyatIzvarasvabhAvAtmanazcaturazItiH / nAstikavAdigaNamataM na santi bhAvAH svaparasaMsthAH // 2 // ajJAnikavAdimataM nava jIvAdIn sadAdisaptavidhAn / bhAvotpattiM sadasadvaitAvAcyAM ca ko vetti ? // 3 // vainayikamataM vinayazcetovAkkAyadAnataH kAryaH / suranRpatiyatijJAtisthavirAdhamamAtRpitRSu sadA // 4 // " ityalaM prasaGgena prakRtaM prastumaH, eteSAM prazaMsA na kAryA- puNyabhAja ete sulabdhamebhiryad janmetyAdilakSaNA, eteSAM mithyAdRSTitvAditi / atra codAharaNaM- pADaliputte cANakko, 1 pATalIputre cANakya:, For Personal & Private Use Only pratyAkhya nAdhya0 zrAvakatra tAdhi0 // 817 // anelibrary.org
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ loga pattiyAviMtitti , pacchA yAsaMvasanabhojanAlApAdi caMdagutteNaM bhikkhugANaM vittI haritA, te tassa dhamma kaheMti, rAyA tUsati cANakaM paloeti, Na ya pasaMsati Na deti, teNa cANakkabhajjA olaggitA,tAe so karaNiM gAhito, tAdhe kathiteNa bhaNitaM teNa-subhAsiyaMti, raNNA taM aNNaM ca diNNaM, bidiyadivase cANakko bhaNati-kIsa dinnaM ?, rAyA bhaNai-tujjhehiM pasaMsitaM, so bhaNai-Na me pasaMsitaM, sabAraMbhapavittA kahaM loga pattiyAviMtitti !, pacchA Thito, kettiyA erisA tamhA Na kAyabA / parapASaNDaiH-anantaroktasvarUpaiH saha saMstavaH parapASaNDasaMstavaH, iha saMvAsajanitaH paricayaHsaMvasanabhojanAlApAdilakSaNaH parigRhyate, na stutirUpaH, tathA ca loke pratIta eva saMpUrvaH stautiH paricaya iti, 'asaMstuteSu prasabhaM kuleSvi'tyAdAviti, ayamapi na samAcaraNIyaH, tathA hi ekatra saMvAse tatprakriyAnaNAt takriyAdarzanAcca tasyAsakRdabhyastasvAdavAptasahakArikAraNAt mithyAtvodayato dRSTibhedaH saMjAyate ato'ticArahetutvAnna samAcaraNIyo'yamiti / atra codAharaNaM-soresaDDago pussbhnnito| evaM zaGkAdisakalazalyarahitaH samyaktvavAn zeSANuvratAdipratipattiyogyo bhavati, tAni. cANuvratAni sthUlaprANAtipAtAdinivRttirUpANi prAk lezataH sUcitAnyeva 'duvidhantividheNa paDhamo' ityAdi(nA) adhunA svarUpatastAnyevopadarzayannAha thUlagapANAivAyaM samaNovAsao paccakkhAi, se pANAivAe duvihe pannatte, taMjahA-saMkappao a AraMbhao yamapi na samA candraguptena bhikSukANAM vRttirhatA, te tasmai dharma kathayanti, rAjA tuSyati, cANakyaM pralokayati, tAn na prazaMsati na dadAti, taizcANakyabhAryA sevitumArabdhA, tayA sa karaNiM grAhitaH, tadA kathitena bhaNitaM tena-subhASitamiti, rAjJA tadanyacca dattaM, dvitIyadivase cANakyo bhaNati-kathaM dattaM?, rAjA bhaNati-yuSmAbhiH prazaMsitaM, sa bhaNati-na mayA prazaMsitaM sarvArambhapravRttAH kathaM lokaM pratyAyayanti?, pazcAta sthitaH, kiyanta IrazAstasmAnna krttvyaa| 2 saurASTrabhAvakaH pUrvabhaNitaH Jain Education For Personal & Private Use Only alnelbrary.org
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA pratyAkhyA nAdhya. zrAvakatratAdhi0 // 818 // a, tattha samaNovAsao saMkappao jAvajjIvAe paccakkhAi, no AraMbhao, thUlagapANAivAyaveramaNassa samaNovAsaeNaM ime paMca aiyArA jANiyavvA, taMjahA-baMdhe vahe chavicchee aibhAre bhattapANavucchee / (suutrN)|| ___ asya vyAkhyA-sthUlAH-dvIndriyAdayaH,sthUlatvaM caiteSAM sakalalaukikajIvatvaprasiddheH, etadapekSayaikendriyAH (NAM) sUkSmAdhiga menA(na)jIvatvasiddheriti, sthUlA eva sthUlakAsteSAM prANAH-indriyAdayaH teSAmatipAtaH sthUlaprANAtipAtaH taM zramaNopAsakaHzrA|vaka ityarthaH pratyAkhyAti,tasmAd viramata iti bhAvanA / sa ca prANAtipAto dvividhaHprajJaptaH, tIrthakaragaNadharairdvividhaHprarUpita ityarthaH, 'tadyathe'tyudAharaNopanyAsArthaH, saGkalpajazcArambhajazca, saGkalpAjjAtaH saGkalpajaH, manasaHsaGkalpAd dvIndriyAdiprANinaH mAMsAsthicarmanakhavAladantAdyartha vyApAdayato bhavati, ArambhAjjAtaH ArambhajaH, tatrArambho-haladantAlakhananastat(lavana) prakArastasmin zaGkhacandaNakapipIlikAdhAnyagRhakArakAdisaTTanaparitApApadrAvalakSaNa iti, tatra zramaNopAsakaH saGkalpato | yAvajIvayApi pratyAkhyAti, na tu yAvajIvayaiva niyamata iti, 'nArambhaja'miti, tasyAvazyatayA''rambhasadbhAvAditi, Aha evaM saGkalpataH kimiti sUkSmaprANAtipAtamapi na pratyAkhyAti ?, ucyate, ekendriyA hi prAyo duSparihArAH sadmavAsinAM | saGkalpyaiva sacittapRthvyAdiparibhogAt , tattha pANAtipAte kanjamANe ke dosA ? akajaMte ke guNA ?, tattha dose udAharaNaM koMkaNago, tassa bhajA mayA, putto ya se atthi, tassa dAragassa dAiyabhaeNa dAriyaMNa labhati, tAdhe so annalakkheNa ramaMtI tatra prANAtipAte kriyamANe ke doSAH ? akriyamANe ca ke guNAH?, tatra doSe udAharaNaM koNakaH, tasya bhAryA mRtA, putrazca tasya asti, tasya dArakasya dAyAdabhayena dArikAM na labhate, tadA so'nyalakSyeNa ramamANo Jain Education For Personal & Private Use Only Winelibrary org
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidhatigaNe udAharaNaM sttvdio|bidiyN ujeNIe dArago, mAlavehiM harito sAvagadArago,sUteNa kIto, so teNa bhaNitolAvage UsAsehi, teNa mukkA, puNo bhaNio mArehitti, soNecchati, pacchA pitRRttumAraddho, so piTTito kUvati, pacchA raNNA suto, sadAvetUNa pucchito, tAdhe sAhati, raNNAvi bhaNio Necchati, tAdhe hatthiNA tAsito tathAvi Necchati, pacchA raNNA sIsarakkho Thavito, aNNatA therA samosaDA, tesiM aMtie pavaito / tatiyaM guNe udAharaNaM-pADaliputte nagare jiyasattU rAyA, khemo se amacco cauvidhAe buddhIe saMpaNNo samaNovAsago sAvagaguNasaMpaNNo, so puNa raNo hiuttikAuM aNNesiM daMDabhaDabhoiyANaM appito, tassa viNAsaNaNimittaM khemasaMtie purise dANamANehiM sakkAriMti, raNNo abhimarae pauMjaMti, gahitA ya bhaNati hammamANA-amhe khemasaMgatA teNa ceva khemeNa NiuttA, khemo gahito bhaNati-ahaM sabasattANaM khem| | karemi kiM puNa raNNo sarIrassatti ?, tathAvi vajjho ANatto, raNNo ya asogavaNiyAu(e) agAhA pukkhariNIsaMchaNNapattabhi 1 vidhyati / guNe udAharaNaM saptapadikaH dvitIya, ujjayinyA dArako, mAlavahRtaH zrAvakadArakaH, sUtena krItaH, sa tena bhaNitaH-lAvakAn mAraya, tena muktAH, punarbhaNitaH-mArayeti, sa necchati, pazcAripaTTayitumArabdhaH, sa piTyamAnaH kUjati, pazcAd rAjJA zrutaH, zabdayitvA pRSTaH, tadA kathayati, rAjJA'pi bhaNito necchati, tadA hastinA trAsitastathApi necchati, pazcAdrAjJA zIrSarakSakaH sthApitaH, anyadA sthavirAH samavasRtAsteSAmantike prabajitaH / tRtIyamudAharaNaM guNe| pATaliputre nagare jitazatrU rAjA, kSemastasya amAtyazcaturvidhayA buGyA saMpannaH zramaNopAsakaH zrAvakaguNasaMpannaH, sa punA rAjJe hita itikRtvA'nyeSAM daNDabhaTabhojikAnAmapriyaH, tasya vinAzananimittaM kSemasatkAn puruSAn dAnasanmAnAbhyAM satkArayanti, rAjJo'bhimarakAn prayuanti, gRhItAzca bhaNanti hanyamAnAH-vayaM kSemasatkAH tenaiva kSemeNa niyuktAH, kSemo gRhIto bhaNati-ahaM sarvasattvAnAM kSemaM karomi kiM punA rAjJaH zarIrasyeti ?, tathApi vadhya AjJaptaH, rAjJazcAzokavanikAyAmagAdhA puSkariNI saMchannapatrabi Jain Education birmatal For Personal & Private Use Only ahelibrary.org
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 819 // samuNAlA uppala paramopasobhitA, sA ya magaragAhehiM duravagAhA, Na ya tANi uppalAdINi koi ucciNiuM samattho, jo ya vajjho raNNA Adissati so vuccati - eto pukkhariNIto paumANi ANehitti, tAdhe khemoM uTTheUNa namo'tthu NaM arahaMtANaM bhaNittu jadihaM nirAvarAdhI to me devatA sANejjhaM deMtu, sAgAraM bhattaM paJcavakkhAyituM ogADho, devadAsANNejjheNaM magarapuTThIThito bahUNi uppalapaumANi geNhittuttiSNo, raNNA harisiteNa khAmito uvagUDho ya, paDipakkhaNiggahaM kAtUNa bhaNito-kiM te varaM demi ?, teNa NiraMbhamANeNavi pavajjA caritA pabaito, ete guNA pANAtipAtaveramaNe / idaM cAticArarahitamanupAlanIyaM, tathA cAha- 'thUlage'tyAdi, sthUlakaprANAtipAtaviramaNasya viraterityarthaH zramaNopAsakenAmI paJcAticArAH 'jANivA' | jJaparijJayA na samAcaritavyAH - na samAcaraNIyAH, tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH, tatra bandhanaM vandhaH - saMyamanaM rajjudAmanakAdibhirhananaM vadhaH tADanaM kasAdibhiH chaviH - zarIraM tasya chedaH -pATanaM karapatrAdibhiH bharaNaM bhAraH atIva bharaNaM atibhAraHprabhUtasya pUgaphalAdeH skandhapRSTyAdiSvAropaNamityarthaH, bhaktaM - azanamodanAdi pAnaM--peyamudakAdi tasya ca vyavacchedaH - niro dho'dAnamityarthaH, etAn samAcarannatizcarati prathamANuvrataM, tadatrAyaM tasya vidhiH- 1 zamRNAlA utpalapadmopazobhitA, sA ca makaragrAhairduravagAhA, na ca tAnyutpalAdIni ko'pyuSacetuM samarthaH, yazca badhyo rAjJA''dizyate sa ucyate-hRtaH puSkariNItaH padmAnyAnayeti, tadA kSema utthAya namo'stu aIyo bhaNitvA yadyahaM niraparAdhastadA mahyaM devatA sAnnidhyaM dadAtu sAkAraM bhaktaM pratyAkhyAyAvagADhaH, devatAsAnnidhyena makarapRSThisthito bahUnyutpalapadmAni gRhItvottIrNaH rAjJA hRSTena kSAmitaH upagUDhazca, pratipakSanigrahaM kRtvA bhaNitaH kiM te varaM dadAmi ?, tena nirudhyamAnenApi pravrajyA cIrNA prabrajitaH, ete guNAH prANAtipAtaviramaNe / Jain Educational For Personal & Private Use Only 6 pratyAkhyA nAdhya0 zrAvakatra tAdhi0 // 819 // nelibrary.org
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ bandho duvidho-duppadANaM catuppadANaM ca, aTThAe aNaTAe ya, aNahAe na vaTTati baMdhettuM, aDhAe duvidho-niravekkho | sAvekUkho ya, Niravekkho NeccalaM dhaNitaM jaM baMdhati, sAvekkho jaM dAmagaMThiNo jaM va sakketi palIvaNagAdisuM muMcituM chiMdituM cA teNa saMsarapAsaeNa baMdhetabaM, evaM tAva catuppadANaM, dupadANaMpi dAso vA dAsI vA corovA putto vA Na paDhaMtagAdi jati vajjhati to sAvekkhANi baMdhitavANi rakkhitabANi ya jadhA aggibhayAdisu Na viNassaMti, tANi kira dupadacatuppadANi sAvageNa geNhitabANi jANi abaddhANi ceva acchati, vaho tadhA ceva, vadho NAma tAlaNA, aNahAe Niravekkho NiyaM tAleti, sAvekkho puNa puSameva bhItapariseNa hotabaM, mA haNaNaM kArijjA, jati kareja tato mammaM mottUNaM tAdhe latAe doreNa vA ekaM do tiNi vAre tAleti, chavichedo aNaTThAe tadheva Niravekkho hatthapAdakaNNaNakAI NiddayattAe chiMdati, sAvekkho gaMDaM vA aruyaM vA chiMdeja vA Daheja vA, atibhAro Na Arovetabo, purva ceva jA vAhaNAe jIviyA sA mottavA, bandho dvividho-dvipadAnAM catuSpadAnAM ca, arthAyAnarthAya ca, anarthAya na vartate barbu, arthAya dvividhaH-nirapekSassApekSazca, nirapekSo yannizcalaM banAti | bADhaM, sApekSo yaddAmagranthinA yacca zaknoti pradIpanakAdiSu mocayituM chettuM vA tena saMsaratpAzakena baddhavyaM, evaM tAvat catuSpadAnAM, dvipadAnAmapi dAso vA dAsI vA cauro cA putro vA'paThadAdiryadi badhyate tadA sApekSANi bavyAni rakSitavyAni ca yathA'gnibhayAdiSu na vinazyanti, te kila dvipadacatuppadAH zrAvakeNa grahItavyA ye'baddhA evaM tiSThanti, vadho'pi tathaiva, vadho nAma tADanaM, anarthAya nirapekSo nirdayaM tADayati, sApekSaH punaH pUrvameva bhItaparSadA | bhavitavyaM mA ghAtaM kuryA, yadi kuryAt tato marma muktvA tadA latayA davarakeNa vA ekazo dviskhiArAn tADayati, chavicchedo'narthAya tathaiva nirapekSo hastapAdaka nAsikAdi nirdayatayA chinatti, sApekSo gaNDaM vA arurvA chinyAdA dahedvA, atibhAro nAropayitavyaH, pUrvameva yA vAhanenAjIvikA sA moktavyA, Jain Education For Personal & Private Use Only D ainelibrary.org
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ H AvazyakahAribhadrIyA pratyAkhyA nAdhya0 zrAvakavatAdhi0 11820 // ORORSCALCALGAONLOCACANA Na hojA aNNA jIvitA tAdhe dupadoja sayaM ukkhivati uttAreti vA bhAraM evaM vahAvijati, baillANaM jadhA sAbhAviyA-| ovi bhArAto UNao kIrati, halasagaDesuvi velAe muyati, AsahatthIsuvi esa vihI, bhattapANavocchedo Na kassai kAtabo, tibachuddho mA mareja, tadheva aNaTThAe dosA pariharejA, sAvekkho puNa rogaNimittaM vA vAyAe vA bhaNejA|aja te Na demitti, saMtiNimittaM vA uvavAsaM kArAvejA, sabathavi jataNA jadhA thUlagapANAtivAtassa aticAro Na bhavati tathA payatitavaM, NiravekkhabaMdhAdisu ya logovaghAtAdiyA dosA bhANiyavA / uktaM sAticAraM prathamANuvrataM, adhunA dvitIyamucyate, tatredaM sUtraM| thUlagamusAvAyaM samaNovAsao paccakkhAi, se ya musAvAe paMcavihe pannatte, taMjahA-kannAlIe gavAlIe bhomAlie nAsAvahAre kUDasakikhajje / thUlagamusAvAyaveramaNassa samaNovAsaeNaM ime paMca0, taMjahA-sahassabhakkhANe rahassanbhakkhANe sadAramaMtabhee mosuvaese kUDalehakaraNe 2 // asya vyAkhyA-mRSAvAdo hi dvividhaH-sthUlaH sUkSmazca, tatra paristhUlavastuviSayo'tiduSTavivakSAsamudbhavaH sthUlo, viparIta // 820 // 1 na bhavedanyA jIvikA tadA dvipado yaM svayamutkSipati uttArayati vA bhAraM evaM vAhyate, balivardAnAM yathA svAbhAvikAdapi bhArAdUnaH kriyate, halazakaTevapi velAyAM muJcati, azvahastyAdiSvapyeSa eva vidhiH, bhaktapAnavyavacchedo na kasyApi karttavyaH tIvrakSunmA mRta, tathaivAnarthAya doSAya (tasmAt) pariharet , sApekSaH punA roganimittaM vA vAcA vA bhaNet-adya tubhyaM na dadAmIti, zAntinimittaM vopavAsaM kArayet, sarvatrApi yatanA yathAsthUlaprANAtiprAtasyAticAro BAna bhavati tathA prayatitavyaM, nirapekSabandhAdiSu ca lokopaghAtAdayo dopA bhnnitvyaaH| Jain Educationakalinal For Personal & Private Use Only Kalanelibrary.org
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ stvitaraH, tatra sthUla eva sthUlakaH 2 zcAsau mRSAvAdazceti samAsaH, taM zramaNopAsakaH pratyAkhyAtIti pUrvavat , sa ca maSAvAdaH paJcavidhaH prajJaptaH-paJcaprakAraHprarUpitastIrthakaragaNadharaiH, tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH, kanyAviSayamanRtaM abhinnakanyakAmeva bhinnakanyakAM vakti viparyayovA, evaM gavAnRtaM alpakSIrAmeva gAM bahukSIrAM vakti viparyayo vA, evaM bhUmyanRtaM parasatkAmevAtma| satkAM vakti, vyavahAre vA niyukto'nAbhavadvyavahArasyaiva kasyacid bhAgAdyabhibhUto vakti-asyeyamAbhavatIti, nyasyate-nikSipyata iti nyAsaH-rUpyakAdyarpaNaM tasyApaharaNaM nyAsApahAraH, adattAdAnarUpatvAdasya kathaM mRSAvAdatvamiti ?, ucyate, apalapato mRSAvAda iti, kUTasAkSitvaM utkocamAtsaryAdyabhibhUtaH pramANIkRtaH san kUTaM vakti, avidhavAdyanRtasyAtraivAntarbhAvo veditavyaH / musAvAde ke dosA ? akajaMte vA ke guNA ?, tattha dosA kaNNagaM ceva akaNNagaM bhaNaMte bhogaMtarAyadosA paduTThA vA AtaghAtaM kareja kAraveja vA, evaM sesesuvi bhANiyabA / NAsAvahAre ya purohitodAharaNam-sojadhA NamokAre, guNe udAharaNaM-koMkaNagasAvagomaNusseNa bhaNito, ghoDae NAsaMte AhaNAhitti, teNa Ahatomato ya karaNaM NIto, pucchitoko te sakkhI?, ghoDagasAmieNa bhaNiyaM, etassa putto me sakkhI,teNa dAraeNa bhaNitaM-saccametanti, tuTThA pUjito so, logeNa 1 mRSAvAde ke doSAH ? akriyamANe vA ke guNAH ?, tatra doSAH kanyakAmevAkanyakA bhaNati bhogAntarAyadoSAH pradviSTA vA''tmaghAtaM kuryAtkArayedvA, evaM zeSeSvapi bhaNitavyAH / nyAsApahAre ca purohitodAharaNaM-sa yathA namaskAre, guNe udAharaNaM-kokaNakazrAvako manuSyeNa bhaNitaH-ghoTakaM nazyantaM Ajahi | iti, tenAhato mRtazca karaNaM nItaH, pRSTaH- kastava sAkSI, ghoTakasvAmikena bhaNita-etasya putro me sAkSI, tena dArakeNa bhaNita-satyametaditi, tuSTAH (sabhyAH) pUjitaH saH, lokena Jain Education a l For Personal & Private Use Only MAlainelibrary.org
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 821 // Jain Education ye pasaMsito, evamAdiyA guNA musAvAdaveramaNe / idaM cAticArarahitamanupAlanIyam, tathA cAha - 'thUlagamusAvAdaveramaNassa' vyAkhyA - sthUlakamRSAvAdaviramaNasya zramaNopAsakenAmI pazcAticArAH jJAtavyAH jJaparijJayA na samAcaritavyAH, tadyatheti pUrvavat, sahasA anAlocya abhyAkhyAnaM sahasA'bhyAkhyAnaM abhizaMsanam - asadadhyAropaNaM, tadyathAcaurastvaM pAradAriko vetyAdi, rahaH - ekAntastatra bhavaM rahasyaM tena tasmin vA abhyAkhyAnaM rahasyAbhyAkhyAnaM, etaduktaM bhavati - ekAnte mantrayamANAn vakti- ete hIdaM cedaM ca rAjApakAritvAdi mantrayanti, svadAre mantrabhedaH svadAramantrabheda:svadAramantra [bheda] prakAzanaM svakalatravizrabdhaviziSTAvasthAmantritAnyakathanamityarthaH, kUTam - asadbhUtaM likhyata iti lekhaH tasya karaNaM - kriyA kUTalekhakriyA - kUTalekhakaraNaM anyamudrAkSaravimbasva rUpalekha karaNamityarthaH, etAni samAcarannaticarati dvitIyANutratamiti, tatrApAyAH pradarzyante, 'sahasa'bbhakkhANaM khalapuriso suNejjA so vA itaro vA mArijjejja vA, evaM guNo, vesitti bhaeNaM appANaM taM vA virodhejjA, evaM rahassanbhakkhANe'vi, sadAramaMtabhede jo appaNo bhajjAe saddhiM jANi rahasse bollitANi tANi aNNesiM pagAseti pacchA sA lajjitA appANaM paraM vA mArejjA, tattha udAharaNam - mathurAvANigo disIyatAe gato, bhajjA so jAghe Na eti tAdhe vArasame varise aNNeNa samaM ghaDitA, so Agato, rattiM annAyaveseNa 1 ca prazaMsitaH, evamAdikA guNA mRSAvAdaviramaNe / 2 sahasA'bhyAkhyAnaM khalapuruSaH zRNuyAt sa betaro vA mArayet evaM guNaH, dveSIti bhayenAtmAnaM taM vA virAdhayet evaM raho'bhyAkhyAne'pi svadAramantrabhede ya Atmano bhAryayA samaM yAni rahasi uktAni tAnyanyeSAM prakAzayati pazcAt sA lajjitA''tmAnaM paraM vA mArayet tatrodAharaNaM - madhurAvaNik digyAntrAyai gataH, bhAryA tasya yadA nAyAti tadA dvAdaze varSe'nyena samaM sthitA sa AgataH, rAtrau ajJAtaveSeNa onal For Personal & Private Use Only 6 pratyAkhyA nAdhya0 zrAvakatra tAdhi0 // 821 // wainelibrary.org
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 kApaDiyattaNeNa pavisati, tANaM tadivasaM pagataM, kappaDio ya maggati, tIe ya vahitabagaM khajagAdi, tAdhe Niyagapati da vAheti, aNNAtacajjAe tAdhe puNaravi gaMtu mahatA riddhIe Agato sayaNANa samaM milito, parovadeseNa vayassANa sarva kadheti, tAe appA maarito| mosuvatese parivAyago maNussaM bhaNati-ki kilissasi ?, ahaM te jadi ruccati NisaNNo ceva davaM / viDhavAvemi, jAhi kirADayaM ucchiNNaM maggAhi, pacchA kAluddesehiM maggejjAsi, jAdhe ya vAulo jaNadANagahaNeNa tAdhe 8 di bhaNijjAsi, so tadheva bhaNati, jAdhe visaMvadati tAdhe mamaM sakkhi uddisejatti, evaM karaNe U hArito jito(nodavAvito ya, kUDalehakaraNe bhairadhI aNNe ya udAharaNA / uktaM sAticAraM dvitIyANuvrataM, adhunA tRtIyaM pratipAdayannAha thUlagaadattAdANaM samaNo0, se adinnAdANe duvihe pannatte, taMjahA-sacittAdattAdANe acittAdattAdANe a / thUlAdattAdANaveramaNassa samaNovAsaeNaM ime paMca aiyArA jANiyabvA, taMjahA-tenAhaDe takkarapaoge viruddharajjAikkamaNe kUDatulakUDamANe tappaDirUvagavavahAre 3 // SANSKASHOCALCALCOHOCOLA kArpaTikatvena pravizati, tayostaddivase prakRtaM, kArpaTikazca mArgayati, tasyAzca vahanIyaM khAdyakAdi, tadA nijakapatiM vAhayati, ajJAtacaryayA tadA punarapi gatvA mahatyA kyA bhAgataH svajanaiH samaM milati, paropadezena vayasyAnAM kathayati sarva, tayA''smA mAritaH / mRSopadeze parivAjako manuSya bhaNatikiMklAmyasi', ahaM te yadi rocate niSaNNa eva dravyamupArjayAmi, yAhi kirATakaM (dravyasamUha) udyatakaM mArgaya, pazcAt kAloddeze mAryase, yadA ca vyAkulo janadAnagrahaNena tadA bhaNeH, sa tathaiva bhaNati, yadA visaMvadati tadA mAM sAkSiNamuddizeriti, evaM karaNe'pi parAjito jito na dApitaca, kUTalekhakaraNe | bhagirathI anye codAharaNAni Jain Education For Personal & Private Use Only A lbrary.org
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribha* dvIyA // 822 // Jain Education vyAkhyA - adattAdAnaM dvividhaM-sthUlaM sUkSmaM ca tatra paristhUlaviSayaM cauryAropaNahetutvena pratiSiddhamiti, duSTAdhyavasAyapUrvakaM sthUlaM viparItamitarat, sthUlameva sthUlakaM sthUlakaM ca tat adattAdAnaM ceti samAsaH, tacchramaNopAsakaH pratyAkhyAtIti pUrvavat, sezabdaH mAgadhadezIprasiddho nipAtastacchabdArthaH taccAdattAdAnaM dvividhaM prajJaptaM - tIrthakaragaNadharairdviprakAraM prarUpitamityarthaH, tadyatheti pUrvavat, saha cittena sacittaM dvipadAdilakSaNaM vastu tasya kSetrAdau sunyastadurvyasta vismRtasya svAminA'dattasya cauryabuddhyA''dAnaM sacittAdattAdAnaM, AdAnamiti grahaNaM, acittaM - vastrakanakaratnAdi tasyApi kSetrAdau sunyastadurvyasta vismRtasya svAminA'dattasya cauryabudhdhyA''dAnamacittAdattAdAnamiti, adattAdAne ke doSAH ?, akajaMte vA ke guNA ?, ettha imaM cevodAharaNam- jadhA egA goTThI, sAvago'vi tAe goDIe, egattha ya pagaraNaM vaTTati, jaNe gate goDIlaehiM gharaM pellitaM, therIe ekkeko moraputtapAsu patIe aMkito, pabhAe raNNo NiveditaM, rAyA bhaNati kathaM te jANiyabA 1, therI bhaNati - ete pAde aMkitA, nagarasamAgame diTThA, do tiNNi cattAri saGghA goTThI gahitA, ego sAvago bhaNati-Na harAmiNa laMchito ya, tehiMvi bhaNitaM Na esa harati mukko, itare sAsitA, aviya sAvayeNa gohiM Na pavisitabaM, jaM kiMcivi payoyaNeNa 1 akriyamANe vA ke guNAH ?, atredamevodAharaNaM yathaikA goSTI, zrAvako'pi tasyAM goSThayAM, ekatra ca prakaraNaM varttate, jane gate goSTIkairgRhaM luNTitaM, sthavirayaikaiko mayUraputrapAdaiH pratiSThantyA'GkitaH prabhAte rAjJo niveditaM, rAjA bhaNati kathaM te jJAtavyAH ?, sthavirA bhaNati ete pAdeSvaGkitAH, nagarasamAgame dRSTAH, dvau trayaH sarvA goSThI gRhItA, ekaH zrAvako bhaNati-na muSNAmi na ca lAnchitaH, tairapi bhaNitaM naiSa muSNAti muktaH, itare zAsitAH api ca zrAvakeNa goSThayAM na praveSTavyaM yat kenApi prayojanena ronal For Personal & Private Use Only 6 pratyAkhyA nAdhya0 zrAvakatra tAMdhi0 ||822 // ainelibrary.org
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ pavisati tA vavahAragahiMsAdi Na deti, Na ya tesiM AyogaThANesu ThAti / idaM cAticArarahitamanupAlanIyaM, tathA cAhaI'thUlage'tyAdi sthUlakAdattAdAnaviramaNasya zramaNopAsakenAmI paJcAtIcArA jJAtavyAH, na samAcaritavyAH, tadyathA-stenA-18 hRtaM, stenAH-caurAstairAhRtaM-AnItaM kizcit kuGkumAdi dezAntarAt stenAhRtaM tat samarpamiti lobhAd gRhRto'ticAraH, taskarAH-caurAsteSAM prayogaH-haraNakriyAyAM preraNamabhyanujJA taskaraprayogaH, tAn prayuGkte-harata yUyamiti, viruddhanRpayoryad rAjyaM tasyAtikramaH-atilakanaM viruddharAjyAtikramaH, na hi tAbhyAM tatra tadA'tikramo'nujJAtaH, 'kUTatulAkUTamAnaM' tulA pratItA mAnaM-kuDavAdi, kUTatvaM-nyUnAdhikatvaM, nyUnayA dadato'dhikayA gRhRto'ticAraH, tena-adhikRtena pratirUparkasadRzaM tatpratirUpakaM tasya vividhamavaharaNaM vyavahAraH-prakSepastatpratirUpako vyavahAraH, yadyatra ghaTate brIhyAdi ghRtAdiSu | palaJjIvasAdi tasya prakSepa itiyAvat , tatpratirUpakeNa vA vasAdinA vyavaharaNaM tatpratirUpakavyavahAraH, etAni samAcara naticarati tRtIyANuvratamiti |dosau puNa teNAhaDagahite rAyAvi haNejA, sAmI vA paJcabhijANejjA tato daMDeja vA |mAreja vA ityAdayaH, zeSA api vktvyaaH| uktaM sAticAraM tRtIyANuvrataM, idAnIM caturthamupadarzayannAhaparadAragamaNaM samaNo0 paJcakkhAti sadArasaMtosaM vA paDivajai, se ya paradAragamaNe duvihe pannatte, taMjahA 1 pravizati tadA vyavahArakahiMsrAdi na dadAti na ca teSAmAyogasthAneSu tiSThati / 2 doSAH punaH stenAhate gRhIte rAjA'pi hanyAt , svAmI vA pratyabhijAnIyAt tato daNDayet mArayedvA, A.138 LOLCE For Personal & Private Use Only library.org
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka haaribhdriiyaa| SSC // 82 // orAliyaparadAraNamaNe veubviyaparadAragamaNe, sadArasaMtosassa samaNovA0 ime paMca0, taMjahA-aparigahi-3 6pratyAkhyA yAgamaNe ittariyapariggahiyAgamaNe aNaMgakIDA paravIvAhakaraNe kAmabhogatibvAbhilAse 4 // (sU0) / 'nAdhya0 zrAvakaba| Atmavyatirikto yo'nyaH sa parastasya dArA:-kalatraM paradArAstasmin (teSu)gamanaM paradAragamanaM, gamanamAsevanarUpatayA tAdhi0 draSTavyaM,zramaNopAsakaHpratyAkhyAtIti pUrvavat , svakIyA dArAH-svakalatramityarthaH, tena (taiH) tasmin (teSu) vA saMtoSaH svadArasantoSaH taM vA pratipadyate, iyamatra bhAvanA-paradAragamanapratyAkhyAtA yAsveva parazabdaHpravartate, svadArasantuSTastvekAnekasvadAravyatiriktAbhyaH sarvAbhya eveti, sezabdaH pUrvavat , tacca paradAragamanaM dvividhaM prajJaptaM, tadyatheti pUrvavat , audArikaparadAragamanaMtyAdiparadAragamanaM vaikriyaparadAragamanaM-devAGganAgamanaM, tathA cautthe aNubate sAmaNSaNa aNiyattassa dosA-mAtaramavi gacchejjA, udAharaNaM-giriNagare tiNNi vayaMsiyAo, tAo ujjataM gatAo, corehiM gahitAo, NettuM pArasakUle vikkI tAto, tANa puttA DaharagA gharesu ujjhiyatA, tevi mittA jAtA,mAtAsiNeheNa vANijeNaM gatA pArasaulaM, tAo ya gaNiyAo sahadesiyAutti bhADi deMti, tevi saMpattIe sayAhi sayAhi gayA, ego sAvago, tAhi va'ppaNIyAhi mAtamissiyAhiM samaM 823 // 1 caturthe'Nuvrate sAmAnyenAnivRttasya doSA mAtaramapi gacchet , udAharaNaM-girinagare tisro vayasyAH, tA ujayantaM gatAzcaurairgRhItAH, nItvA pArasakUle vikrItAH, tAsAM putrAH kSulakA gRheSu ujjhitAH, te'pi mitrANi jAtAH, mAtRnehena vANijyena gatAH pArasakUla, tAzca gaNikAH sadezIyA iti bhATIM dadati, ve'pi bhavitavyattayA svakIyAyAH 2 (mAtuH pArzve) gatAH, ekaH zrAvakaH, tAbhizvAtmIyAbhirmAtRmizrAbhiH sama Jain Education For Personal & Private Use Only W inelibrary.org
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ USANSASSASSASSACROSSES vA. hoNecchati, mahilA aNicchaM NAtuM tuNNikA acchati, kAto tujhe ANItA?, tAe siha, teNa bhaNitaM-amhe va tamhe puttA, iyaresiM siha moiyA pavaitA, ete aNivittANaM dosaa| bidiyaM-dhUtAevi samaM vasejjA, jadhA gubiNIe bhjaae| disAgamaNaM, pesitaMjadhA te dhUtA jAtA, so'vi tA vavaharati jAva jovaNaM pattA, aNNA (aNNa)Nagare diNNAsoNa yANati jadhA diNNatti, so paDiyaMto tammi Nagare mA bhaMDaM viNassihititti varisArattaM Thito, tassa tIe dhUtAe samaM ghaDitaM, tahavi Na yANati, vatte vAsAratte gato saNagaraM, dhUtAgamaNaM, daNaM viliyANi, niyattu sAe mArito appA, iyaro'vi pbtito| tatiyaM-goDIe samaM ceDo acchati, tassa sA mAtA hiMDati, suNhA se Niyagaetti No sAhai pati, sA tassa mAtA devakulaThitehiM dhuttehiM gacchaMtI dihA, tehiM paribhuttA, mAtAyuttANaM pottANi pariyattitANi, tIe bhaNNati-mahilAe kIsa te uvarilaM potaM gahitaM ?, hA pAva ! kiM te kataM ?, so Naho pcito| cautthaM-jamalANi gaNiyAe ujjhitANi, mupitAH, sa iSTo necchati, mahelA anicchA jJAtvA tUSgIkA tiSThati, kuto yUyamAnItAH, ?, tayoktaM, tena bhaNitaM-vayameva yuSmAkaM putrAH, itareSAM ziSTa, mocitAH pravrajitAH, ete'nivRttAnAM doSAH / dvitIyaM-duhitrA'pi samaM vaset , yathA garbhiNyAM bhAryAyAM diggamanaM, preSitaM yathA te duhitA jAtA, so'pi tAvat vyavaharati yAvadyauvanaM prAptA, anyA'nyasmin nagare dattA sa na jAnAti yathA datteti, sa pratyAgacchan tasivagare mA bhANDaM vinezaditi varSArAnaM sthitaH, tasya tayA duhitA samaM saMyogo jAtaH, tathApi na jAnAti, vRtte varSArAne gataH svanagaraM, duhitrAgamanaM, dRSTvA vilajjitI, nivRtya tayA mArita AtmA, itaro'pi avajitaH / tRtIyaM-goThyA samaM ceTastiSThati, tasya sA mAtA hiNDate, snuSA tasyA nijaketi na kathayati patyai, sA tasya mAtA devakulasthitedhUtairgacchantI dRSTA taiH paribhuktA, mAtRputrayorvasne parAvRtte, tayA bhaNyate-mahelAyAH kathaM svayoparitanaM vanaM gRhItaM ?, hA pApa ! kiM tvayA kRtaM?, sa naSTaH prabajitaH / caturtha-yamalaM gaNikayojjhitaM, CRORSCORESCRCLOCALCANCE dain Education a l For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribha drIyA // 824 // pattehiM mittehiM gahitANi vaddhaMti, tesiM putrasaMThitIe saMjogo kato, aNNadA so dArago tAe gaNiyAe putramAtAe saha laggo, sA se bhagiNI dhammaM sotuM par3atA, ohINANamuppaNNaM, gaNiyAgharaM gatA, teNa gaNiyAe putto jAto, ajjA gahAya pariyaMdAi, kahaM ?, putto'si me bhaktijjao'si me dAragA devaro'si me bhAyAsi me, jo tujjha pitA so majjha piyA patI ya sasuro ya bhAtA ya me, jA tujjha mAyA sA me mAyA bhAujAiyA savattiNI sAsU ya, evaM nAUNa dose vajjeyabaM / ete ihaloe dosA paraloe puNa NapuMsagattavirUvapiyavippayogAdidosA bhavanti, Niyattassa ihaloe paraloe ya guNA, ihaloe kacche kulaputtagANi saDhANi AnaMdapUre, ego ya dhijjAtio darido, so thUlesare uvavAseNa varaM maggati, kobe (ra) 1 cA ubejjabhattassa molaM dehi, jA puNNaM karemi, teNa vANamaMtareNa bhaNitaM - kacche sAvagANi kulaputtANi bhajjapatiyANi, eyANaM bhattaM karehi, te mahaSphalaM hohiti, doNi vArA bhaNito gato kacchaM, diNNaM dANaM sAvayANaM bhattaM dakkhiNaM ca, bhaNati - sAhadha kiM tujhaM tavacaraNaM jeNa tujjhe 1 prAptairmitrairgRhItaM varttate, tayoH pUrvasaMsthityA saMyogaH kRtaH, anyadA sa dArakastayA gaNikayA pUrvamAtrA saha lagnaH, sA tasya bhaginI dharmaM zrutvA pratrajitA, avadhijJAnamutpannaM, gaNikAgRhaM gatA, tena gaNikAyAM putro jAtaH, AryA gRhItvA krIDayati (ullApayati), kathaM ?, putro'si me bhrAtRvyo'si me dAraka ! devA'si me AtA'si me, yastava pitA sa mama pitA patiH zvazuro bhrAtA ca me, yA tava mAtA sA me mAtA bhrAtRjAyA zvazrUH sapatnI ca evaM jJAtvA doSAn varjayitavyaM / ete ihaloke doSAH paraloke punarnapuMsakatvavirUpatvapriyaviprayogAdayo doSA bhavanti, nivRttasyehaloke paraloke ca guNAH, ihaloke kacche kulaputrau zrAddha Anandapure, ekazca dhigjAtIyo daridraH, sa sthUlezvaraM (vyantaraM ) upavAsenArAdhya varaM mArgayati-kubera ! cAturvaidyabhaktasya mUlyaM dehi yataH puNyaM karomi, tena vyantareNa kathitaM - kacche zrAvako kulaputrau bhAryApatI, etAbhyAM bhaktaM dehi, tava mahatphalaM bhaviSyati, dvirbhaNito gataH kacchaM, dattaM dAnaM zrAvakAbhyAM bhaktaM dakSiNAM ca bhaNati kathayataM kiM yuvayostapazcaraNaM yena yuvAM Jain Educational For Personal & Private Use Only 6pratyAkhyA nAdhya0 zrAvakatra tAdhi0 // 824 // ainelibrary.org
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ devassa pujjANi ?, tehiM bhaNitaM-amhe bAlabhAve egaMtaraM methuNaM paccakkhAyaM, aNNadA amhANaM kihavi saMjogo jAto, taM ca vivarIyaM samAvaDiyaM, jadivasaM egassa baMbhaceraposadho taddivasaM biiyassa pAraNagaM, evaM amha gharaMgatANi ceva kumAragANi, |dhijAtito saMbuddho / ete ihaloe guNA, paraloe padhANapurisattaM devatte pahANAto accharAo maNuyatte padhANAo mANusIto viulA ya paMcalakkhaNA bhogA piyasaMpayogA ya AsaNNasiddhigamaNaM ceti / idaM cAticArarahitamanupAlanIyaM, tathA cAha-'sadArasaMtosassa' ityAdi, svadArasantoSasya zramaNopAsakenAmI paJcAticArA jJAtavyAH na samAcaritavyAstadyathAitvaraparigRhItAgamanaM aparigRhItAgamanaM anaGgakrIDA paravivAhakaraNaM kAmabhogatIvrAbhilASaH, tatretvarakAlaparigRhItA kAlazabdalopAditvaraparigRhItA, bhATipradAnena kiyantamapi kAlaM divasamAsAdikaM svavazIkRtetyarthaH, tasyA gamanam-18 abhigamo maithunAsevanA itvaraparigRhItAgamanaM, aparigRhItAyA gamanaM aparigRhItAgamanaM, aparigRhItA nAma vezyA anya satkagRhItabhATI kulAGganA vA'nAtheti, anaGgAni ca-kucakakSoruvadanAdIni teSu krIDanamanaGgakrIDA, athavA'naGgo moho6 dayodbhUtaH tIbro maithunAdhyavasAyAkhyaH kAmo bhaNyate tena tasmin vA krIDA kRtakRtyasyApi svaliGgena AhAyaH kASThaphala pustakamRttikAcammodighaTitaprajananoSidavAcyapradezAsevanamityarthaH, paravivAhakaraNamitIha svApatyavyatiriktamapatyaM | devasyApi pUjyau ?, tAbhyAM bhaNitaM-AvAbhyAM bAlye ekAntaritaM maithunaM pratyAkhyAtaM, anyadA''vayoH kathamapi saMyogo jAtaH, tacca viparItamApatitaM, | yaddivase ekasya brahmacaryapoSadhaH taddivase dvitIyasya pAraNakamevamAvAM gRhagatAveva kumArI, dhigjAtIyaH saMbuddhaH / ete aihalaukikA guNAH, paraloke pradhAnapuruSatvaM devatve pradhAnA apsaraso manujasve pradhAnA mAnuSyo vipulAzca paJcalakSaNA bhogAH priyasaMprayogAzcAsannasiddhigamanaM c| MASCCESCANCLASSORSCIRCANCHAR Jain Education Oil For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 825 / / Jain Education parazabdenocyate tasya kanyAphalalipsayA snehabandhena vA vivAhakaraNamiti, avi ya-ussagge NiyagAvaccANavivaraNasaMvaraNaM Na kareti kimaMga puNa aNNesiM 1, jo vA jattiyANa AgAraM karei, tattiyA kappaMti, sesA Na kappaMti, Na vaTTati mahatI dAriyA dijjau godhaNe vA saMDo chupejjeti bhaNiuM / kAmyanta iti kAmAH - zabdarUpagandhA bhujyanta iti bhogA - rasasparzAH, kAmabhogeSu tIvrAbhilASaH, tIvrAbhilASo nAma tadadhyavasAyitvaM, tasmAccedaM karoti - samAptarato'pi yoSinmukhopastha karNakakSAntareSvatRptatayA prakSipya liGgaM mRta iva Aste nizcalo mahatIM velAmiti, dantanakhotpalapatrakAdibhirvA madanamuttejayati, vAjIkaraNAni copayuGkte, yoSidavAcyadezaM vA mRdunAti / etAnItva ra parigRhItagamanAdIni samAcarannaticarati caturthANuvratamiti / ettha ya AdilA do atiyArA sadArasaMtussa bhavaMti No paradAravivajjagassa, sesA puNa donhavi bhavanti, dosA puNa ittariyaparigahitAgamaNe bidieNa saddhiM veraM hoja mAreja tAlejja vA ityAdayaH, evaM sesesuvi bhANiyathA / uktaM sAticAraM caturthANuvrataM / adhunA paJcamaM pratipAdyate, tatredaM sUtram - aparimiyapariggahaM samaNo0 icchAparimANaM uvasaMpajaha se pariggahe duvihe pannatte, taMjahA - sacittapariggahe acittapariggahe ya, icchA parimANassa samaNovA0 ime paMca0 - dhaNadhannapamANAikkame khittavatthupamANA ikkame hirannasuvannapamANAikkame dupayacauppayapamANAikkame kuviyapamANAikkame 5 // ( sU0 ) 1 api ca utsarge nijakApatyAnAmapi varaNasaMvaraNaM na karoti kiM punaranyeSAM ?, yo vA yAvatAmAkAraM karoti tAvantaH kalpante, zeSA na kalpante, na yujyate mahatIM dArikAM dadAtu godhane vA paNDaH kSipatviti bhaNituM / 2 atra cAcau dvAvaticArI svadArasaMtuSTasya bhavataH na paradAravivarjakasya, zeSAH punardvayorapi bhavanti, doSAH punarizvaraparigRhItAgamane dvitIyena sArdhaM vairaM bhavet mArayet tADayedvA, evaM zeSeSvapi bhaNitaSyAH, For Personal & Private Use Only 6 pratyAkhyA nAdhya0 zrAvakabra - tAdhi0 ||825 // ainelibrary.org
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education 'aparimita pariggahaM samaNovAsato pacakkhAti' parigrahaNaM parigrahaH aparimitaH- aparimANaH taM zramaNopAsakaH pratyAkhyAti, sacittAdeH aparimANAt parigrahAd biramatIti bhAvanA, icchAyAH parimANaM 2 tadupasampadyate, sacittAdigocarecchAparimANaM karotItyarthaH / sa ca parigraho dvividhaH prajJaptaH, tadyathetyetat prAgvat, saha cittena sacittaM dvipadacatuSpadAdi tadeva parigrahaH acittaM - ratnavastrakupyAdi tadeva cAcittaparigrahaH / ettha ya paMcamaaNuvate aNiyattassa dose niyattassa ya guNe, tatthodAharaNam-luddhanaMdo kusImUliyaM laDDu viNaDo naMdo sAvago pUito bhaMDAgAravatI Thavito, ahavAvi vANiNI rataNANi vikkiNati chuddhAe maraMtI, saDDheNa bhaNitA - ettiaparikkhao Natthi, aNNassa NItANi, tAe bhaNNati-jaM joggaM taM dehi, so patthaM dei, subhakkhe tIe bhattAro Agato, pucchati-rataNANi kahiM ?, bhaNati - vikkiyANi mae, kahaM ?, sA bhAi-gohumaseiyAe ekekaM dinaM amugassa vANiyagassa, so vANiyago teNa bhaNio-rayaNA appeha pUraM vA molaM dehi, so necchai, tao raNNo mUlaM gato erise agghe vaTTamANe etassa eteNa ettiyaM diNNaM, so viNAsito, paDhamaM puNa tANi 1 atra ca paJcamANuvate anivRttasya doSA nivRttasya ca guNAH, tatrodAharaNaM-lobhanandaH kuzImUlikAM laGkA vinaSTaH, nandaH zrAvakaH pUjito bhANDAgArapatiH sthApitaH, athavA'pi vaNigbhAryA ratnAni vikrINAti kSudhA mriyamANA, zrAddhena bhaNyate - IyatparIkSako nAsmi, anyasya pArzve nItAni tathA bhaNyate yadyogyaM tadehi, sa prasthaM dadAti, subhikSe tasyA bharttA''gataH, pRcchati - ratnAni ka ?, bhaNati - vikrItAni mayA, kathaM ?, sA bhaNati - godhUmaseti kayaikaikaM dattamamukasmai vaNije, sa vaNika tena bhaNitaH - ratnAnyarpaya pUrNaM vA mUlyaM dehi, sa necchati, tato rAjJo mUlaM gataH IdRze'rdhe varttamAne etasyaiteneyaddataM sa vinAzitaH prathamaM punastAni For Personal & Private Use Only Wainelibrary.org
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 826 // Jain Education retaNANi sAvagassa vikkiNiyANi teNa pariggahaparimANAirittAitikAuM na gahiyANi, sAvageNa NecchitaM, so pUito / | idaM cAticArarahitamanupAlanIyaM, tathA cAha-' icchA parimANassa samaNovAsaeNaM0' icchAparimANasya zramaNopAsakenAmI paJcAticArA jJAtavyAH na samAcaritavyAH, tadyatheti pUrvavat, kSetravAstupramANAtikramaH tatra zasyotpattibhUmiH kSetraM, tacca setuketubhedAd dvibhedaM tatra setukSetraM araghaTTAdisekyaM, ketukSetraM punarAkAzapatitodakaniSpAdyaM, vAstu-agAraM tadapi trividhaM khAtamutsRtaM khAtocchritaM ca tatra khAtaM - bhUmigRhakAdi ucchrataM prAsAdAdi, khAtocchritaM-bhUmigRhasyopari prAsAdaH, eteSAM kSetravAstUnAM pramANAtikramaH, pratyAkhyAnakAlagRhItapramANollaGghanamityarthaH / tathA hiraNyasuvarNapramANAtikramastatra hiraNyaM - rajatamaghaTitaM ghaTitaM vA anekaprakAraM drammAdiH, suvarNa pratItameva tadapi ghaTitAghaTitaM etadgrahaNAcendranIlamarakatAdyupalagrahaH, akSaragamanikA pUrvavadeva, tathA dhanadhAnyapramANAtikramaH, tatra dhanaM - guDazarkarAdi, gomahiSyajAvikAkarabhaturagAdyanye, dhAnyaM - trIhikodravamudgamApatilagodhUmayavAdi, akSaragamanikA prAgvadeva, tathA dvipadacatuSpadapramANAtikramaH, tatra dvipadAdIni - dAsImayUrahaMsAdIni catuSpadAni - hastyazvamahiSyAdIni, akSaragamanikA pUrvavadeva, tathA kupyapramANAtikramaH, tatra kupyaM- Asanazayana bhaNDakakaroTakalohAdyupaskarajAtamucyate, etadgrahaNAcca vastrakambalaparigrahaH, akSaragamanikA pUrvavadeva, tAn kSetravAstupramANAtikramAdIn samAcarannaticarati paJcamANuvratamiti / ettha ya dosA jIvaghAtAdi | bhaNitavA / uktaM sAticAraM paJcamANuvratam ityuktAnyaNutratAni, sAmpratameteSAmevANuvratAnAM paripAlanAya bhAvanAbhUtAni 1 ratnAni zrAvakAya vikretuM nItAni tena parigrahapramANAtiriktAnItikRtvA na gRhItAni zrAvakeNa neSTaM, sa pUjitaH, 2 atra ca doSA jIvaghAtAdayo bhaNitavyAH 1 For Personal & Private Use Only 6pratyAkhyA nAdhya0 zrAvakatra tAdhi0 // 826 // inelibrary.org
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. tatra sUryopalakSitA pUjA parata ityevaMbhUtaM digavata, etAvatI digU 4 guNavratAnyabhidhIyante-tAni punastrINi bhavanti, tadyathA-digavataM upabhogaparimANaM anarthadaNDaparivarjanamiti, tatrAdyaguNavratasvarUpAbhidhitsayA''ha| disivae tivihe pannatte-uDUdisivae ahodisivae tiriyadisivae, disivayassa samaNo ime paJcataMjahAdauhadisipamANAikkame ahodisipamANAikkame tiriyadisipamANAikkame khittavuDDI saiaMtaraddhA 6 // (sUtraM) dizohyanekaprakArAH zAstre varNitAH, tatra sUryopalakSitA pUrvA zeSAzca pUrvadakSiNAdikAstadanukrameNa draSTavyAH, tatra dizA saMbandhi dikSu vA vratametAvatsu pUrvAdivibhAgeSu mayA gamanAdyanuSTheyaM na parata ityevaMbhUtaM digavrataM, etaccaughataH trividhaM prajJaptaM tIrthakaragaNadharaiH, tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH,UrdhvAdigU Urdhva dig tatsambandhi tasyAM vA vrataM Urdhva digvataM,etAvatI digU parvatAdyArohaNAdavagAhanIyA na parata ityevaMbhUtaM iti bhAvanA, adho dig adhodik tatsambandhi tasyAM vA vrataM adhodigavrata-arvAgdigavatam , etAvatI digadha indrakUpAdyavataraNAdavagAhanIyA na parata ityevaMbhUtamiti hRdayaM, tiryak dizastiryagdizaH-pUrvAdikAstAsAM sambandhi tAsu vA vrataM tiryagvataM, etAvatI dig pUrveNAvagAhanIyA etAvatI dakSiNenetyAdi, na parata ityevaMbhUtamiti bhAvArthaH / asmiMzca satyavagRhItakSetrAd bahiH sthAvarajaGgamaprANigocaro daNDaH parityakto bhavatIti guNaH / idamaticArarahitamanupAlanIyamato'syaivAticArAnabhidhitsurAha-'disivayassa samaNo' digavratasya uktarUpasya zramaNopAsakenAmI paJcAticArA jJAtavyAH na samAcaritavyAH, tadyathA-UrvedikUpramANAtikramaH yAvatpamANaM parigRhItaM tasyAtilaDDanamityarthaH, evamanyatrApi bhAvanA kAryA, adhodikpramANAtikramaH, tiryadikpramANAtikramaH, kSetrasya vRddhiH -NCREDUCASSAUGADGEOGODC dain Education a l For Personal & Private Use Only Ninelibrary.org
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ - Avazyaka- kSetravRddhiH[ iti -ekato yojanazataparimANamabhigRhItamanyato daza yojanAni gRhItAni tasyAM dizi samapanne kArya || 6pratyAkhyA hAribha- yojanazatamadhyAdapanIyAnyAni daza yojanAni tatraiva svabudhyA prakSipati, saMvarddhayatyekata ityarthaH, smRtebhraMzaH-antardvAnaM nAdhya drIyA smatyantardAnaM kiM mayA parigRhItaM kayA maryAdayA vratamityevamananusmaraNamityarthaH, smRtimUlaM niyamAnuSThAnaM, tabhraMze tu niya zrAvakatra tAdhika // 827 // mata eva niyamabhaMza ityticaarH| ettha ya sAmAcArI-urdU jaM pamANaM gahitaM tassa uvariM paratasihare rukkhe vA makkaDo pakkhI vA sAvayassa vatthaM AbharaNaM vA geNhituM pamANAtirekaM uvari bhUmiM vaccejjA, tattha se Na kappati gaMtuM, jAdhe tu paDitaM aNNeNa vA ANitaM tAdhe kappati, idaM puNa aThThAvayahemakuDasammeyasupatiThThaujjatacittakUDaaMjaNagamaMdarAdisu dApavatesu bhavejA, evaM adhevi kUviyAdisu vibhAsA, tiriya jaMpamANaM gahitaM taM tividheNavi karaNeNa NAtikkamitavaM, khettavuDDI sAvageNa Na kAyavA, kathaM ?, so pubeNa bhaMDaM gahAya gato jAva taM parimANaM tato pareNa bhaMDaM agdhatittikAtuM avareNa jANi joyaNANi puvadisAe saMchubhati, esA khettavuDDI se Na kappati kAtuM, siya jati volINo hojjA NiyattiyavaM, vistArite ya CACANCCCRHARMACANCE 827 // 1 atra ca sAmAcArI UrdhvaM yat pramANaM gRhItaM tasyopari parvatazikhare vRkSe vA markaTaH pakSI vA zrAvakasya vastramAbharaNaM vA gRhItvA pramANAtirekAmuparibhUmi vrajet , tatra tasya na kalpate gantuM, yadA tu patitaM anyena vA AnItaM tadA kalpate, idaM punaraSTApadahemakuNDasametasupratiSThojayantacitrakUTAJjanakamanda. rAdiSu parvateSu bhavet , evamadho'pi kUpikAdiSu vibhASA,tiryag yat pramANaM gRhItaM tat trividhenApi karaNena tannAtikAntavyaM, kSetravRddhiH zrAvakeNa na karttavyA, 1.kathaM , sa pUrvasyAM bhANDaM gRhItvA gato yAvattatpramANaM tataH parato bhANDamarghatItikRtvA'parasyAM yAni yojanAni (tAni) pUrvasyAM dizi kSipati, eSA kSetra vRddhistasya na kalpate kartta, sthAyadyatikrAnto bhavet nivartitavyaM, vismRte ca Jain Education For Personal & Private Use Only anelibrary.org
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ tavaM. aNNovi Na visajjitabo, aNANAe kovi gato hoja jaM visumariyakhettagateNa laddhaM taM Na geNhejattiA [graM0 21000 ] uktaM sAticAraM prathamaM guNavataM adhunA dvitIyamucyate, tatredaM sUtra uvabhogaparibhogavae duvihe pannatte taMjahA-bhoaNao kammao a / bhoaNao samaNovA ime paJca0sacittAhAre sacittapaDibaddhAhAre appauliosahibhakkhaNayA tucchosahibha0 duppulioshibhkkhnnyaa7|| | upabhujyata ityupabhogaH, upazabdaH sakRdarthe varttate, sakRdbhoga upabhogaH-azanapAnAdi, athavA'ntarbhogaH upabhogaHAhArAdi, upazabdo'trAntarvacanaH, paribhujyata iti paribhogaH, parizabdo'trAvRttau varttate, punaH punarbho maH vastrAdeH paribhoga iti, athavA bahirbhogaH paribhoga evameva vasanAlaGkArAdeH, atra parizabdo bahirvAcaka iti, etadviSayaM vrataM-upabhogaparibhogavrataM, etat tIrthakaragaNadharairdvividhaprajJaptaM, tadyathetyudAharaNopanyAsArthaH, bhojavataH karmatazca, tatra bhojanata utsargeNa niravadyAhArabhojinA bhaktivyaM, karmato'pi prAyo niravadyakarmAnuSThAnayuktenetyakSarArthaH |ih cevaM sAmAcArI-bhoryaNato sAkgo ussaggeNa phAsugaM AhAraM AhArejA, tassAsati aphAsugamavi sacittavajjaM, tassa asatI aNaMtakAyabahubIyamANi pariharitavANi, CACASSACROSAGAROBASE na gantavyaM, anyo'pi na visarjanIyaH, anAjJayA ko'pi gato bhavet yadvismRtakSetre ca gatena kabdhaM tama gRhIyAt iti / 2 bhojanataH zrAvaka utsa* geMNa prAsukamAhAramAharet , tasinasati aprAsukamapi sacittavarNa, takhimasati anantakAcabahuvIjavAni parihartavyAni, Jain Education For Personal & Private Use Only NALnelibrary.org
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribhadrIyA // 828 // imaM ca aNNaM bhoyaNato pariharati-asaNe aNaMtakAyaM allagamUlagAdi maMsaM ca, pANe maMsarasamajjAdi, khAdime udbarakA- pratyAkhya uMbaravaDapippalapilaMkhumAdi, sAdimaM madhumAdi, acittaM ca AhAreyavaM, jadA kira Na hoja acittoto ussaggeNa bhattaM nAdhya0 paccakkhAtitavaMNa tarati tAdhe avavAeNa sacittaM aNaMtakAyabahubIyagavajaM, kammato'vi akammA Na tarati jIvituM tAdhe mizrAvakatraaccaMtasAvajANi pariharijati / idamapi cAticArarahitamanupAlanIyamityatastasyaivAticArAnabhidhitsurAha-'bhoyaNato tAdhi0 samaNovAsaeNa' bhojanato yadUtamuktaM tadAzritya zramaNopAsakenAmI paJcAticArA jJAtavyA na samAcaritavyAH, tadyathA'sacittAhAraH' sacittaM cetanA saMjJAnamupayogopadhAnamiti paryAyAH,sacittazcAsau AhArazceti samAsaH, sacitto vA AhAro yasya sacittamAhArayati iti vA mUlakandalIkandakAkAdisAdhAraNapratyekataruzarIrANi sacittAni sacittaM pRthivyAdyAhArayatIti bhAvanA / tathA sacittapratibaddhAhAro yathA vRkSe pratibaddho gundAdi pakkaphalAni vaa| tathA apakkauSadhabhakSaNatvamidaM pratItaM, sacittasaMmizrAhAra iti vA pAThAntaraM, sacittena saMmizra AhAraH sacittasaMmizrAhAraH, valyAdi puSpAdi vA saMmizraM, tathA duSpakvauSadhibhakSaNatA duSpakkA:-asvinnA ityarthaH tadbhakSaNatA, tathA tucchauSadhibhakSaNatA tucchA hi asArA mudgaphalIprabhRtayaH, atra hi mahatI virAdhanA alpA ca tuSTiH, bahibhirapyaihiko'pyapAyaH sambhAvyate / ettha idaM cAnyat bhojanataH pariharati-azane'nantakAyaM AIkamUlakAdi mAMsaM ca, pAne mAMsarasamajAdi, khAye udumbarakAkondubaravaTapippalaplakSAdi svAye madhvAdi, acittaM cAharttavyaM, yadA kila na bhavet acitta utsargeNa bhaktaM pratyAkhyAtavyaM na zaknoti tadA'pavAdena sacittaM anantakAyabahubIjakavarja, karmato'pyakarmA na zaknoti jIvituM tadA'tyantasAvadhAni pariTriyante / 2 atra // 826 // Jain Education For Personal & Private Use Only elibrary.org
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ A0 139 siMgAkhAya kodAharaNaM - khettarakkhago siMgAto khAti, rAyA Niggacchati, majjhaNhe paDigato, tadhAvi khAyati, raNNA koueNaM poI phAlAvitaM kettiyAo khaitAo hojjatti, pavari pheNo annaM kiMci Natthi evaM bhojana iti gataM / adhunA karmato yat vratamuktaM tadapyaticArarahitamanupAlanIyaM ityato'syAticArAnabhidhitsurAha-- kammao NaM samaNovA 0 imAI pannarasa kammAdANAI jA0, taMjahA - iMgAlakamme vaNakamme sADIkamme bhADIkamme phoDIkamme, daMtavANijje lakkhavANijje rasavANije kesavANijje visavANijje, jaMtapIlaNakamme nilaMchaNakamme davaggidAvaNayA saradahatalAya sosaNayA asaIposaNayA 7 // ( sUtra ) // karmato yad vratamuktaM Namiti vAkyAlaGkAre tadAzritya zramaNopAsanA mUni - prastutAni paJcadazetisaGkhyA karmAdAnAnItyasAvadyajIvanopAyAbhAve'pi teSAmutkaTajJAnAvaraNIyAdikarmahetutvAdAdAnAni karmAdAnAni jJAtavyAni na samAca ritavyAni / tadyathetyAdi pUrvavat, aGgArakarma-aGgArakaraNavikrayakriyA, evaM vanazakaTabhATakasphoTanA dantalAkSArasaviSakezavANijyaM ca yaMtrapIDananirlAJchanadavadApanasarohadAdiparizoSaNA satIpoSaNAsvapi draSTavyamityakSarArthaH / bhAvArtha - stvayaM - 'iMgAlakammaM 'ti, iMgAlA niddahituM vikkiNati, tattha chaNhaM kAyANaM vadho taM na kappati, vaNakammaM- jo vaNaM kiNati, 1 zimbAkhAdaka udAharaNaM kSetrarakSakaH zimbAH khAdati, rAjA nirgacchati, madhyAhe pratigataH, tatrApi khAdati, rAjJA kautukenodaraM pATitaM kiyatyaH khAditA bhaveyuriti, navaraM phenaH, anyatkimapi nAsti / 2 aGgArakarmeti aGgArAn nirdadya vikrINAti tatra paNNAM kAyAnAM vadhastana kalpate, vanakarma yo vanaM krINAti, For Personal & Private Use Only sinelibrary.org
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ ISACASI pratyAkhyA nAdhya zrAvakatratAdhi0 Avazyaka pacchA rukkhe chidittuM mulleNa jIvati, evaM paNigAdi paDisiddhA havaMti, sADIkamma-sAgaDIyattaNeNa jIvati, tattha baMdhavadhamAI hAribha dosA, bhADIkamma-saeNa bhaMDovakkhareNa bhADaeNa vahai, parAyagaM Na kappati, aNNesi vA sagaDaM balade ya na deti, evamAdI drIyA kAtuM Na kappati, phoDikamma-udatteNaM haleNa vA bhUmIphoDaNaM, daMtavANija-puci ceva puliMdANaM mulaM deti daMte dejA vatti, pacchA puliMdA hatthI ghAteMti, acirA so vANiyao ehiittikAtuM, evaM dhImmaragANaM saMkhamulaM deMti, evamAdI Na kappati, // 829 // puvANItaM kiNati, lakkhavANije'vi ete ceva dosA-tattha kimiyA hoMti, rasavANija-kallAlattaNaM surAdi tattha pANe bahudosA mAraNaakkosavadhAdI tamhA Na kappati, visavANija-visavikkayo se Na kappati, teNa bahUNa jIvANa virAdhaNA, kesa vANija-dAsIo gahAya aNNattha vikkiNati jattha agghaMti, etthavi aNege dosA paravasattAdayo, jaMtapIlaNakamma-telliyaM 13 jaMtaM ucchujantaM cakkAdi taMpi Na kappate, NilaMchaNakamma-vaddheuM goNAdi Na kappati, davaggidAvaNatAkamma-vaNadavaM deti / | pazcAdakSAn chitvA mUlyena jIvati, evaM paNyAcA pratiSiddhA bhavanti, zAkaTikakarma-zAkaTikatvena jIvati, tatra bandhavadhAdikA doSAH, bhATIkarma-18 svakIyena bhANDopaskareNa bhATakena vahati parakIyaM na kalpate, anyebhyo vA zakaTaM balIvadau ca na dadAti, evamAdi kattaM na kalpate, sphoTikarma-tudatreNa halena* | vA bhUmisphoTanaM, dantavANijya-pUrvameva pulindrebhyo mUlyaM dadAti, dantAn dadyAteti, pazcAt pulindA hastino ghAtayanti acirAt sa vaNik AyAsthatIti| kRtvA, evaM dhIvarANAM zaGkhamUlyaM dadAti, evamAdi na kalpate, pUrvAnItaM krINAti, lAkSAvANijye'pi eta eva doSAstatra kRmayo bhavanti, rasavANijyaM-kaulA|latvaM surAdi tantra pAne bahavo doSAH mAraNAkrozavadhAdayastasmAnna kalpate, viSavANijyaM viSavikrayastasya na kalpate, tena bahUnAM jIvAnAM virAdhanA, kezavA| NijyaM-dAsIrgRhItvA'nyatra vikrINAti yatrAnti, atrApyaneke doSAH paravazatvAdayaH, yantrapIDanakarma-tailika yantraM ikSuyantraM cakrAdi tadapi na kalpate, DInilArachanakarma-vardhayituM gavAdIn na kalpate, davAgnidApanatAkarma vanavaM dadAti 4SEASOS436495 RECESSORSCAR // 829 // Jain Educational For Personal & Private Use Only Mahelibrary.org
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ CCESSORRORSCORCRACK chettarakkhaNaNimittaM jadhA uttarAvahe pacchA daDDe taruNagaM taNaM uTheti, tattha sattANaM sattasahassANa vadho, saradahatalAgaparisosaNatAkamma-saradahatalAgAdINi soseti pacchA vAvijaMti, evaM Na kappati, asadIposaNatAkamma-asatIo poseti| jadhA gollavisae joNIposagA dAsINa bhADi geNheMti, pradarzanaM caitad bahusAvadyAnAM karmaNAM evaMjAtIyAnAM, na punaH parigaNanamiti bhAvArthaH / uktaM sAticAraM dvitIyaM guNavataM, sAmprataM tRtIyamAha| aNatthadaMDe cauvihe pannatte, taMjahA-avajjhANAyarie pamattAyarie hiMsappayANe pAvakammovaese, aNatthadaMDaveramaNassa samaNovA0 ime paJca0 taMjahA-kaMdappe kukkuie moharie saMjuttAhigaraNe uvabhogaparibhogAirege 8 // (sUtram) | anarthadaNDazabdArthaH, arthaH-prayojanaM, gRhasthasya kSetravAstudhanazarIraparijanAdiviSayaM tadartha Arambho-bhUtopamardo'rthaPdaNDaH, daNDo nigraho yAtanA vinAza iti paryAyAH, arthena-prayojanena daNDo'rthadaNDaH sa caiSa bhUtaviSayaH upamaInalakSaNo daNDaH kSetrAdiprayojanamapekSamANo'rthadaNDa ucyate, tadviparIto'narthadaNDaH-prayojananirapekSaH, anarthaH aprayojanamanupayogo niSkAraNateti paryAyAH, vinaiva kAraNena bhUtAni daNDayati saH, tathA kuThAreNa prahRSTastaruskandhazAkhAdiSu praharati kRkalAsapipIlikAdIn vyApAdayati kRtasaGkalpaH, na ca tadvyApAdane kiJcidatizayopakAri prayojanaM yena vinA gArhasthyaM pratipAlayituM na zakyate, so'yamanarthadaNDaH caturvidhaH prajJaptaH, tadyathA-'apadhyAnAcarita' iti apadhyAnenAcaritaH apa 1 kSetrarakSaNanimittaM yathottarApathe, pazcAt dagdhe taruNaM tRNamuttiSThate, tanna sattvAnAM zatasahasrANAM vadhaH, sarohradataTAkaparizoSaNatAkarma-sarohradataTAkAdIn zoSayati, pazcAdupyante, evaM na kalpate, asatIpoSaNatAkarma-asatIH poSayati yathA gauDaviSaye yonipoSakA dAsInAM bhATiM gRhNanti RECCALCCESSARGAOCADROORK Jain Education a l For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ drIyA pratyAkhyA nAdhya. zrAvakatratAdhi0 C Avazyaka- dhyAnAcaritaH samAsaH, aprazastaM dhyAnaM apadhyAnaM, iha devadattazrAvakakoGkaNakasAdhuprabhRtayo jJApakaM, 'pramAdAcaritaH' pramA- hAribha- denAcarita iti vigrahaH, pramAdastu madyAdiH paJcadhA, tathA coktam-"majaM visayakasAyA vikathA NiddA ya paMcamI bhaNiyA" anarthadaNDatvaM cAsyoktazabdArthadvAreNa svabuddhyA bhAvanIyaM, 'hiMsApradAnaM' iha hiMsAhetutvAdAyudhAnalaviSAdayo hiMsocyate, // 830 // kAraNe kAryopacArAt, teSAM pradAnamanyasmai krodhAbhibhUtAyAnabhibhUtAya vA na kalpate, pradAne tvanarthadaNDa iti, 'pApakarmopadezaH pAtayati narakAdAviti pApaM tatpradhAnaM karma pApakarma tasyopadeza iti samAsaH, yathA-kRSyAdi kuruta, tathA |cokta-"chittANi kasadha goNe damedha iccAdi sAvagajaNassa / No kappati uvadisiuM jANiyajiNavayaNasArassa // 1 // " idamaticArarahitamanupAlanIyamityato'syaivAticArAbhidhitsayA''ha-'aNahadaMDe'tyAdi,anarthadaNDaviramaNasya zramaNopAsakenAmI paJcAticArA jJAtavyAH na samAcaritavyAH, tadyathA-kandarpaH-kAmaH taddheturviziSTo vAkprayogaH kandarpa ucyate, rAgodrekAt prahAsamizrI mohoddIpako narmeti bhAvaH / iha sAmAcArI-sAvagassa aTTahAso na kappati, jati NAma hasiyacaM to IsiM ceva vihsitvNti| kaukucya-kutsitasaMkocanAdikriyAyuktaH kucaHkukucaH tadbhAvaH kaukucya-anekaprakArA mukha nayanoSThakaracaraNadhUvikArapUrvikA parihAsAdijanikA bhANDAdInAmiva viDambanakriyetyarthaH / aittha sAmAyArI-tArisa6 gANi bhAsituM Na kappati jArisehiM logassa hAso uppajjati, evaM gatIe ThANeNa vA ThAtitunti / maukharya-dhAryaprAyamasatyA kSetrANi kRSa gA damaya ityAdi zrAvakajanasya / na kalpate upadeSTuM jJAtajinavacanasArasya // 1 // 2 zrAvakasyAdRTTahAso na kalpate, yadi nAma hasitavyaM | tarhi ISadeva vihasitavyamiti / 3 anna sAmAcArI-tAIzi bhASituM na kalpate yaadRshailoksy hAsyamutpadyate, evaM gatyA sthAnena vA sthAtumiti OM0%5C% 5 // 830 // Jain Education a l For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ sambaddhapralApitvamucyate, muMheNa vA arimANeti, jadhA kumArAmacceNaM so cArabhaDao visajjito, raNA NiveditaM, tAe jIvikAe vitti diNNA, aNNatA ruTeNa mArito kumArAmacco / saMyuktAdhikaraNaM-adhikriyate narakAdiSvanenetyadhikaraNaMvAstUdUSalazilAputrakagodhUmayantrakAdi saMyukta-arthakriyAkaraNayogyaM saMyuktaM ca tadadhikaraNaM ceti smaasH| ettha samAcArI-sAvageNa saMjuttANi ceva sagaDAdIni na dharetavANi, evaM vaasiiprsumaadivibhaasaa| 'upabhogaparibhogAtireka' iti upabhogaparibhogazabdArtho nirUpita eva tdtirekH| aitthavi sAmAyArI-uvabhogAtirittaM jadi tellAmalae bahue geNhati tato bahugA vhAyagA vaccaMti tassa loliyAe, aNhaviNhAyagA vhAyaMti, ettha pUtaragAAukkAyavadho, evaM pupphataMbolamAdivi|bhAsA, evaM Na vaTTati, kA vidhI sAvagassa uvabhoge pahANe ?, ghare vhAyacaM Natthi tAdhe tellAmalaehiM sIsaM ghaMsittA save sADetUNaM tAhe taDAgAItaDe niviTTho aMjalihi hAti, evaM jesu ya pupphesu pupphakuMthutANi tANi pariharati / uktaM sAticAraM SACACMCSCANSORSCORCACANCE mukhena vA'rimAnayati, yathA kumArAmAtyena sa cArabhaTo visRSTaH, rAjJo niveditaM, tayA jIvikayA vRttirdattA, anyadA ruSTena mAritaH kumArAmAtyaH / | 2 anna sAmAcArI zrAvakeNa saMyuktAni zakaTAdIni na dhAraNIyAni, evaM vAsIpAdivibhASA / 3 annApi sAmAcArI-upabhogAtiriktaM yadi tailAmalakAdIni bahUni gRhNAti tato bahavaH khAnakArakA vrajanti tasya laulyena, anye'srAyakA api nAnti, anna pUtarakAyakAyavadhaH, evaM puSpatAMbUlAdivibhASA, evaM na varttate, ko vidhiH zrAvakasyopabhoge snAne ?-gRhe snAtavyaM nAsti tadA tailAmalakaiH zIrSa ghRSTvA sarvANi zATayitvA tatastaDAkAdInAM taTe nivezyAJjalibhiH svAti, evaM yeSu puSpeSu puSpakunthavastAni pariharati / Educa For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22-564 pratyAkhyA nAdhya zrAvakatratAdhi0 Avazyaka tRtIyANuvrataM, vyAkhyAtAni guNavratAni, adhunA zikSApadabratAni ucyante, tAni ca catvAri bhavanti, tadyathA-sAmAhAribha yika dezAvakAzikaM pauSadhopavAsaH atithisaMvibhAgazceti, tatrAdyazikSApadavratapratipAdanAyAhadrIyA sAmAiaM nAma sAvajajogaparivajaNaM niravajajogapaDisevaNaM ca / sikkhA duvihA gAhA uvavAyaThiI // 83 // gaI kasAyA y| baMdhatA veyaMtA paDivajAikkame pNc||1||saamaaiaNmi u kae samaNo iva sAvao havai jmhaa| di eeNa kAraNeNaM bahuso sAmAiyaM kujjA // 2 // savvaMti bhANiUNaM viraI khalu jassa savviyA nasthi / so TU savvaviraivAI cukkA desaM ca savvaM ca // 3 // sAmAiyassa samaNo0 ime paJca0, taMjahA-maNaduppaNihANe vaiduppaNihANe kAyaduppaNihANe sAmAiyassa saiakaraNayA sAmAiyassa aNavaDhiyassa karaNayA 9 // (suutrm)|| | samo-rAgadveSaviyukto yaH sarvabhUtAnyAtmavat pazyati, Ayo lAbhaH prAptiriti paryAyAH, samasyAyaH samAyaH, samo hi pratikSaNamapUrvairjJAnadarzanacaraNaparyAyairnirupamasukhahetubhiradhaHkRtacintAmaNikalpadrumopamaiyujyate, sa eva samAyaH prayojanamasya kriyAnuSThAnasyeti sAmAyikaM samAya eva sAmAyika, nAmazabdo'laGkArArthaH, avayaM-hitaM pApaM, sahAvadyena sAvadyaH yogo-vyApAraH kAyikAdistasya parivarjana-parityAgaH kAlAvadhineti gamyate, tatra mA bhUt sAvadhayogaparivarjanamAtramapApavyApArAsevanazUnyamityata Aha-niravadyayogapratisevanaM ceti, atra sAvadyayogaparivarjanavaniravadyayogapratisevane'pyaharnizaM yatnaH kArya iti darzanArtha cazabdaH parivarjanapratisevanakriyAdvayasya tulykksstodbhaavnaarthH| ettha puNa sAmAcArI-sAmAiyaM 1 atra punaH sAmAcArI sAmAyikaM MROMANMASALAMSALMALE la 20 Jaln Education a l For Personal & Private Use Only Dinelibrary.org
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAvaeNa kathaM kAyabaMti ?, iha sAvago duvidho-iDDIpatto aNiDhipatto ya, jo so aNiDhipatto so cetiyaghare sAdhusamIpe vA ghare vA posadhasAlAe vA jattha vA visamati acchate vA nivAvAro sabattha kareti tattha, causu ThANesu NiyamA kAyavaM-cetiyaghare sAdhumUle poSadhasAlAe ghare AvAsagaM kareMtotti, tattha jati sAdhusagAse kareti tattha kA vidhI?,8 jati paraM parabhayaM natthi jativi ya keNai samaM vivAdo Natthi jati kassai Na dharei mA teNa aMchaviyachiyaM kajihiti, jati ya dhAraNagaM daDUNa na geNhati mA Nijjihitti, jati vAvAraMNa vAvAreti, tAdhe ghare ceva sAmAyika kAtraNaM vaccati, paMcasamio tigutto IriyAuvajutte jahA sAhU bhAsAe sAvaja pariharaMto esaNAe kaDaM leTuM vA paDilehi pamajjettuM, evaM AdANe NikkhevaNe, khelasiMghANe Na vigiMcati, vigicaMto vA paDileheti ya pamajjati ya, jattha citi tatthavi guttiNirodhaM kareti / etAe vidhIe gattA tividheNa Namittu sAdhuNo pacchA sAmAiyaM kareti, karemi bhante ! sAmAiyaM sAvaja jogaM paccakkhAmi duvidhaM tividheNaM jAva sAdhU pajuvAsAmitti kAtUNaM, pacchA IriyAvahiyAe zrAvakeNa kathaM kartavyamiti ?, iha zrAvako dvividhaH-RddhiprApto'nRddhimAptaca, yaH so'nRddhiprAptaH sa caityagRhe sAdhusamIpe vA gRhe vA pauSadhazAlAyAM vA yatra vA vizrAmyati tiSThati vA nirvyApAraH sarvatra karoti tatra, caturyu sthAneSu niyamAt karttavyaM-caityagRhe sAdhumUle pauSadhazAlAyAM gRhe vA| s'vazyakaM kurvanniti, tatra yadi sAdhusakAze karoti tantra ko vidhiH?-yadi paraM parabhayaM nAsti yadi ca kenApi sAdhaM vivAdo nAsti yadi kasmaicinna dhArayati mA tenAkarSavikarSa bhUditi, yadi vAdhamaNaM dRSTvA na gRhyeya mA nIyeyeti, yadi vyApAra na karoti, tadA gRha evaM sAmAyikaM kRtvA vrajati, paJcasamitastrigupta I-dhupayukto yathA sAdhuH bhASAyAM sAvadha pariharan eSaNAyAM leSTuM kASThaM vA pratilikhya pramRjya evamAdAne nikSepe, zleSmasiddhAne na tyajati, tyajan vA pratilikhati ca pramArTi ca, yatra tiSThati tatrApi guptinirodhaM karoti, etena vidhinA gatvA trividhena natvA sAdhUna pazcAt sAmAyikaM karoti-karomi bhadanta ! sAmAyikaM sAvadha yogaM pratyAkhyAmi dvividhaM trividhena yAvat sAdhUna paryupAse itikRtvA, pazcAt airyApathikIM 0-%E0%ANCSC-SCARRORSC0-0CACC Jain Education For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA nAdhya0 zrAvakatratAdhi0 // 832 // paDikkamati, pacchA AloettA vaMdati AyariyAdI jadhArAtiNiyA, puNovi guruM vaMdittA paDilehitA NiviTTho pucchati paDhati vA, evaM cetiyAiesuvi, jadA sagihe posadhasAlAe vA AvAsae vA tattha Navari gamaNaM Natthi, jo iDDIpatto(so) saviDDIe eti, teNa jaNassa ucchAhovi ADhitA ya sAdhuNo supurisapariggaheNaM, jati so kayasAmAito eti tAdhe AsahatthimAdiNA jaNeNa ya adhikaraNaM vaddati, tAdhe Na kareti, kayasAmAieNa ya pAdehiM AgaMtavaM, teNaM Na kareti, Agato sAdhusamIve kareti, jati so sAvao to Na koi uTheti, aha ahAbhaddao tA pUtA katA hotutti bhaNa(gNa)ti, tAdhe puvaraitaM AsaNaM kIrati, AyariyA udvitA ya acchaMti, tattha uThetamaNuDheMte dosA vibhAsitabA, pacchA so iDDI|patto sAmAiyaM karei aNeNa vidhiNA-karemi bhante ! sAmAiyaM sAvaja jogaM paccakkhAmi duvidhaM tividheNa jAva niyamaM pajuvAsAmitti, evaM sAmAiyaM kAuM paDikkato vaMdittA pucchati, so ya kira sAmAiyaM kareMto mauDaM avaNeti kuMDalANi NAmamuI pratikAmati, pazcAt Alocya vandate AcAryAdIn yathArAtrika, punarapi guru vanditvA pratilikhya niviSTaH pRcchati paThati vA, evaM caityAdiSyapi, yadA svagRhe | pauSadhazAlAyAM vA AvAsake vA tadA navaraM gamanaM nAsti, ya RddhiprAptaH sa sarvA''yAti, tena janasyotsAhaH api ca sAdhava AdatAH supuruSaparigraheNa, yadi |sa kRtasAmAyika AyAti tadA'zvahastyAdinA janena cAdhikaraNaM vartate tato na karoti, kRtasAmAyikena ca pAdAbhyAmAgantavyaM tena na karoti, AgataH sAdhu| samIpe karoti, yadi sa zrAvakastadAna ko'pi abhyuttiSThati, atha yathAbhadrakastadA''hato bhavasthiti bhaNyate, tadA pUrvaracitamAsanaM kriyate, AcAryAzcotthitAstichanti, tatrottiSThatyanuttiSThati ca doSA vibhASitavyAH, pazcAt sa RddhiprAptaH sAmAyikaM karotyanena vidhinA-karomi bhadanta! sAmAyikaM sAvaI yogaM pratyAkhyAmi dvividhaM trividhena yAvaniyamaM paryupAse iti, evaM sAmAyikaM kRtvA pratikrAnto vanditvA pRcchati, sa kila sAmAyikaM kurvan mukuTaM apanayati kuNDale nAmamudrA // 832 // Jain Education Antonal For Personal & Private Use Only n inelibrary.org
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ pupphataMbolapAvAragamAdI vosirti| esA vidhI saamaaiyss| Aha-sAvadyayogaparivarjanAdirUpatvAt sAmAyikasya kRtasAmAyikaHzrAvako vastutaH sAdhureva, sa kasmAd itvaraM sarvasAvadyayogapratyAkhyAnameva na karoti trividhaM trividheneti?, atrocyate, sAmAnyena sarvasAvadyayogapratyAkhyAnasyAgAriNo'sambhavAdArambheSvanumateravyavacchinnatvAt,kanakAdiSu cA''tmIyaparigrahAdanivRttaH, anyathA sAmAyikottarakAlamapi tadagrahaNaprasaGgAt ,sAdhuzrAvakayozca prapaJcena bhedaabhidhaanaat| tathA cAhagranthakAraH sikkhA duvidhA gAhA, uvavAtaThitI gatI kasAyA ya / baMdhatA vedentA paDivajAikkame paMca // 1 // / iha zikSAkRtaH sAdhuzrAvakayomahAn vizeSaH, sA ca zikSA dvidhA-AsevanAzikSA grahaNazikSA ca, AsevanA-pratyupekSaNAdikriyArUpA, zikSA-abhyAsaH, tatrAsevanAzikSAmadhikRtya sampUrNAmeva cakravAlasAmAcArI sadA pAlayati sAdhuH, zrAvakastu na tatkAlamapi sampUrNAmaparijJAnAdasambhavAcca, grahaNazikSA punaradhikRtya sAdhuH sUtrato'rthatazca jaghanyenASTau pravacanamAtara utkRSTatastu bindusAraparyantaM gRhNAtIti, zrAvakastu sUtrato'rthatazca jaghanyenASTau pravacanamAtara utkRSTatastu SaDjIvanikAyAM yAvadubhayato'rthatastu piNDaiSaNAM yAvat , natu tAmapisUtrato niravazeSAmarthata iti / sUtraprAmANyAcca vizeSaH, tathA coktam-"sAmAiyaMmi tu kate samaNo iva sAvao havai jamhA / eteNa kAraNeNaM bahuso sAmAiyaM kujjaa||1||" iti, gAthAsUtraM prAg vyAkhyAtameva, lezatastu vyAkhyAyate-sAmAyike prAganirUpitazabdArthe, tuzabdo'vadhAraNArthaH, sAmAyikaeva kRte na zeSakAlaM zramaNa iva-sAdhuriva zrAvako bhavati yasmAt , etena kAraNena bahuzaH-anekazaH sAmAyikaM kuryAdi 3 puSpatAmbUlaprAvArakAdi vyutsRjati, eSa vidhiH sAmAyikasya / Jan Education For Personal & Private Use Only belbrary.org
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribha 6pratyAkhyA nAdhya zrAvakatra drIyA tAdhika // 833 // MAGAR-64542 tyatra zramaNa iva coktaM na tu zramaNa eveti yathA samudra iva taDAgaH na tu samudra evetyabhiprAyaH / tathopapAto vizeSakaH, sAdhuH sarvArthasiddha utpadyate zrAvakastvacyute paramopapAtena jaghanyena tu dvAvapi saudharma eveti, tathA coktaM-"avirAdhitasAmaNNassa sAdhuNo sAvagassa u jahaNNo / sodhamme uvavAto bhaNio telokadaMsIhiM // 1 // " tathA sthitibhaidikA, sAdhorutkRSTA trayastriMzatsAgaropamANi jaghanyA tu palyopamapRthaktvamiti, zrAvakasya tUtkRSTA dvAviMzatiH sAgaropamANi jaghanyA tu palyopamamiti / tathA gatibhaidikA, vyavahArataH sAdhuH paJcasvapi gacchati, tathA ca kuraTotkuruTau narakaM gatau kuNAlAdRSTAnteneti zrUyate, zrAvakastu catasRSu na siddhagatAviti, anye ca vyAcakSate-sAdhuH suragatau mokSe ca, zrAvakastu ctsRssvpi| tathA kaSAyAzca vizeSakAH, sAdhuH kaSAyodayamAzritya saJcalanApekSayA catustrivyekakaSAyodayavAnakaSAyo'pi bhavati chadmasthavItarAgAdiH, zrAvakastu dvAdazakaSAyodayavAn aSTakaSAyodayavAMzca bhavati, yadA dvAdazakapAyavAMstadA'nantAnubandhavarjA gRhyante, ete cAviratasya vijJeyA iti, yadA tvaSTakaSAyodayavAn tadA'nantAnubandhiapratyAkhyAnakaSAyavarjA iti, ete ca virtaavirtsy| tathA bandhazca bhedakaH, sAdhurmUlaprakRtyapekSayA aSTavidhavandhako vA saptavidhabandhako vA Savidhabandhako vA ekavidhabandhako vA, uktaM ca-"saMttavidhabaMdhagA huMti pANiNo AuvajagANaM tu / taha suhamasaMparAgA chabihabaMdhA viNi| divA // 1 // mohAuyavajjANaM pagaDINaM te u baMdhagA bhnniyaa| uvasaMtakhINamohA kevaliNo egavidhabaMdhA // 2 // te puNa // 833 // avirAddhazrAmaNyasya sAdhoH zrAvakasyApi jghnytH| saudharma upapAto bhaNitatrailokyadarzibhiH // 1 // 2 saptavidhabandhakA bhavanti prANina AyurvarjAnAM tu|| tathA sUkSmasaMparAyAH paDidhavandhA vinirdiSTAH // 1||mohaayurvjaaNnaaN prakRtInAM te tu bandhakA bhaNitAH / upazAntakSINamohI kevalina ekvidhbndhkaaH||2|| te puna Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only W inelibrary.org
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ dusamayaThitIyassa baMdhagA Na puNa saMparAgassa / selesIpaDivaNNA abaMdhagA hoti viNNeyA // 3 // " zrAvakastu aSTavidhabandhako vA saptavidhabandhako vA / tathA vedanAkRto bhedaH, sAdhuraSTAnAM saptAnAM catasRNAM vA prakRtInAM vedakaH, zrAvakastu niyamAdaSTAnAmiti / tathA pratipattikRto vizeSaH, sAdhuH paJca mahAvratAni pratipadyate,zrAvakastvekamaNuvrataM dve trINi catvAri paJca vA, athavA sAdhuH sakRt sAmAyikaM pratipadya sarvakAlaM dhArayati, zrAvakastu punaH 2 pratipadyata iti / tathA'tikramo vizeSakaH, sAdhorekavatAtikrame paJcavratAtikramaH, zrAvakasya punarekasyaiva, pAThAntaraM vA, kiM ca-itarazca sarvazabdaM na prayuGkte, mA bhUddezaviraterapyabhAva iti, Aha ca-'sAmAiyaMmi u kae' 'sabaMti bhANiUNaM' gAhA, sarvamityabhidhAya-sarve sAvadhaM yogaM parityajAmItyabhidhAya viratiH khalu yasya 'sarvA' niravazeSA nAsti, anumatenityapravRttatvAditi bhAvanA, sa evaMbhUtaH sarvavirativAdI 'cukkaItti bhrazyati dezaviratiM sarvaviratiM ca prtykssmRssaavaaditvaaditybhipraayH| paryApta prasaGgena prakRtaM prastumaH / idamapi ca zikSApadavratamaticArarahitamanupAlanIyamityata Aha-'sAmAiyassa samaNo' [gAhA], sAmAyikasya zramaNopAsakenAmI paJcAticArA jJAtavyA na samAcaritavyAH, tadyathA-manoduSpraNidhAnaM, praNidhAnaM-prayogaH duSTaM praNidhAnaM duSpraNidhAnaM manaso duSpraNidhAnaM manoduSpraNidhAnaM, kRtasAmAyikasya gRhasatketikartavyatAsukRtaduSkRtaparicintanamiti, uktaM ca-"sAmAiyaMti (tu)kAtuM gharacintaM jo tu ciMtaye saDDho / aTTavasaTTamuvagato niratthayaM tassa sAmaiyaM // 1 // bisamayasthitikasya bandhakA na punaH sAMparAyikasya / zailezIpratipannA abandhakA bhavanti vijnyeyaa||3||2 sAmAyika(tu) kRtvA gRhacintAM (kArya) yastu cintayecchrAddhaH / ArtavazArtamupagato nirarthakaM tasya sAmAyikam // 1 // CANCECARECASCAMGARANAS Jain Education Leal For Personal & Private Use Only AL ainelibrary.org
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 834 // CACASSCOACANAD vAgUduSpraNidhAnaM kRtasAmAyikasyAsabhyaniSThurasAvadhavAkprayoga iti, uktaM ca-"kaDasAmaio purva buddhIe pehitUNa bhaasejaa| 6pratyAkhyA sai NiravajaM vayaNaM aNNaha sAmAiyaM Na bhave // 2 // " kAyaduSpraNidhAnaM kRtasAmAyikasyApratyupekSitAdibhUtalAdau karaca- nAdhya0 raNAdInAM dehAvayavAnAmanibhRtasthApanamiti, uktaM ca-"aNirikkhiyApamajjiya thaMDille ThANamAdi sevento| hiMsAbhAvevi mazrAvakatraNa so kddsaamiopmaadaao||1||" sAmAyikasya smRtyakaraNaM-sAmAyikasya sambandhinIyA smaraNA smRtiH-upayogalakSaNA tAdhi0 tasyA akaraNam-anAsevanamiti, etaduktaM bhavati-prabalapramAdavAn naiva smaratyasyAM velAyAM mayA yatsAmAyika kartavyaM kRtaM na kRtamiti vA, smRtimUlaM ca mokSasAdhanAnuSThAnamiti, uktaM ca-"Na sarai pamAdajutto jo sAmaiyaM kadAtu kAtavaM / katamakataM |vA tassa hu kayaMpi viphalaM tayaM NeyaM // 1 // " sAmAyikasyAnavasthitasya karaNaM anavasthitakaraNaM, anavasthitamalpakAlaM vA karaNAnantarameva tyajati, yathAkathaJcidvA'navasthitaM karotIti, uktaM ca-"kAtUNa takkhaNaM ciya pAreti kareti vA jdhicchaae| aNavaDiyaM sAmaiyaM aNAdarAto na taM suddhaM // 1 // " uktaM sAticAraM prathamaM zikSApadavratamadhunA dvitIyaM pratipAdayannAha disivvayagahiyassa disAparimANassa paidiNaM parimANakaraNaM desAvagAsiyaM, desAvagAsiyassa samaNo ime pazca0, taMjahA-ANavaNappaoge pesavaNappaoge saddANuvAe rUvANuvAe bahiyA puggalapakkheve ||10||(suutrN) // 834 // 1 kRtasAmAyikaH pUrva budhA prekSya bhASeta / sadA niravayaM vacanamanyathA sAmAyikaM na bhavet // 1 // 2 anirIkSyApramRjya sthaNDilAn sthAnAdi sevamAnaH / hiMsA'bhAve'pi na sa kRtasAmAyikaH pramAdAt // 1||3n sarati pramAdayukto yaH sAmAyikaM tu kadA karttavyaM / kRtamakRtaM vA tassa hu kRtamapi viphalaM takat jJeyaM // 1 // kRtvA tarakSaNameva pArayati karoti vA yadRcchayA / anavasthitaM sAmAyikamanAdarAt na tat zuddham // 1 // Jain Education For Personal & Private Use Only brary org
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ | digavataM prAgU vyAkhyAtameva tadgRhItasya diparimANasya dIrghakAlasya yAvajjIvasaMvatsaracaturmAsAdibhedasya yojanazatAdirUpatvAt pratyahaM tAvatparimANasya gantumazaktatvAt pratidina-pratidivasamityetacca praharamuhUrtAdyupalakSaNaM pramANakaraNaM-divasAdigamanayogyadezasthApanaM pratidinapramANakaraNaM dezAvakAzika, digavatagRhItadikUparimANasyaikadezaH-aMzaH tasminnavakAzaH-gamanAdiceSTAsthAnaM dezAvakAzastena nivRttaM dezAvakAzikaM, etaccANuvratAdigRhItadIrghatarakAlAvadhiviraterapi pratidinasaGkepopalakSaNamiti pUjyA varNayanti, anyathA tadviSayasakSepAbhAvAd bhAve vA pRthazikSApadabhAvaprasaGgAdityalaM vistareNa / ettha ya sappadihataM AyariyA paNNavayaMti, jadhA sappassa purva se bArasajoyaNANi visao Asi, pacchA vijAvAdieNa osAreteNa joyaNe diThivisao se Thavito, evaM sAvaovi disibatAgAre bahuyaM avarajjhiyAu, pacchA desAvagAsieNaM taMpi osAreti / athavA visadiluto-agateNa ekkAe aMgulIe ThavitaM, evaM vibhAsA / idamapi zikSAvratamaticArarahitamanupAlanIyamityata Aha-'desA0 dezAvakAzikatya-prAganirUpitazabdArthasya zramaNopAsakenAmI paJcAticArA jJAtavyA na samAcaritavyAH, tadyathA-'AnayanaprayogaH' iha viziSTe dezAdhi(di)ke bhUdezAbhigrahe parataH svayaM |gamanAyogAdyadanyaH sacittAdidravyAnayane prayujyate sandezakapradAnAdinA tvayedamAneyamityAnayanaprayogaH, balAt viniyojyaH preSyaH tasya prayogaH yathA'bhigRhItaparavicAradezavyatikramabhayAt tvayA'vazyameva gatvA mama gavAdyAneyamidaM vA tatra krtvymityevNbhuutHpressypryogH| tathA zabdAnupAtaH svagRhavRttiprAkArakAdivyavacchinnabhUdezAbhigrahe'pi bahiH prayojano atra ca sarpadRSTAntamAcAryAH prajJApayanti, yathA pUrva tasya sarpasya dvAdaza yojanAni viSaya AsIt , pazcAdvidyAvAdinA'pasArayatA yojane tasya dRSTiviSayaH sthApitaH, evaM zrAvako'pi digvatAkAre padaparAvAn pazcAt dezAvakAzikena tadapyapasArayati / athavA viSadRSTAntaH-agadenaikasyAmaGgulI sthApita, evaM vibhASA Aomal For Personal & Private Use Only D ainelibrary.org
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA pratyAkhyA nAdhya zrAvakatratAdhi0 // 835 // tpattau tatra svayaM gamanAyogAt vRttiprAkArapratyAsannavartinobuddhipUrvakaM kSutkAsitAdizabdakaraNena samavAsitakAn bodhayataH zabdasyAnupAtanam-uccAraNaM tAdRg yena parakIyazravaNavivaramanupatatyasAviti, tathA rUpAnupAta:-abhigRhItadezAd bahiH prayojanabhAve zabdamanuccArayata eva pareSAM samIpAnayanArthaM svazarIrarUpadarzanaM rUpAnupAtaH, tathA bahiH pudgalaprakSepaH abhigRhIta-2 dezAd bahiH prayojanabhAve pareSAM prabodhanAya leSTravAdikSepaH pudgalaprakSepa iti bhAvanA, dezAvakAzikametadarthamabhigRhyatemA bhUdU bahirgamanAgamanAdivyApArajanitaH prANyupamaI iti, sa ca svayaM kRto'nyena vA kArita iti na kazcit phale vizeSaH pratyuta guNaH svayaMgamane IryApathavizuddheH parasya punaranipuNatvAdazuddhiriti kRtaM prasaGgena // vyAkhyAtaM sAticAraM dvitIyaM | zikSApadavrataM, adhunA tRtIyamucyate, tatredaM sUtram posahovavAse cauvihe pannatte, taMjahA-AhAraposahe sarIrasakAraposahe baMbhaceraposahe avvAvAraposahe, posahovavAsassa samaNo0 ime pazca0, taMjahA-appaDilehiyaduppaDilehiyasijjAsaMthArae apamajjiyaduppamajiyasijjAsaMthArae appaDilehiyaduppaDilehiyauccArapAsavaNabhUmIo appamajiyaduppamajiyauccArapAsavaNabhUmIo posahovavAsassa sammaM aNaNupAla(Na)yA // 11 // (sUtraM) / iha pauSadhazabdo rUDhyA parvasu varttate, parvANi cASTamyAditithayaH, pUraNAt parva, dharmopacayahetutvAdityarthaH, pauSadhe upavasanaM pauSadhopavAsaH niyamavizeSAbhidhAnaM cedaM poSadhopavAsa iti, ayaM ca poSadhopavAsazcaturvidhaH prajJaptaH, tadyathA-'AhArapoSadha' AhAraHpratItaH tadviSayastannimittaM poSadha AhArapoSadhaH, AhAranimittaM dharmapUraNaM parveti bhAvanA, evaM zarIrasatkAra // 835 // Jain Educationalonal For Personal & Private Use Only Indainelibrary.org
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education I poSadhaH brahmacaryapoSadhaH, atra caraNIyaM carya 'avo yadi' tyasmAddhikArAt 'gadamadacarayamazcAnupasagAMt' (pA03-1-100 ) iti yat, brahma-kuzalAnuSThAnaM, yathoktaM - "brahma vedA brahma tapo, brahma jJAnaM ca zAzvatam / " brahma ca tat carya ceti samAsaH zeSaM pUrvavat / tathA avyApArapotradhaH / ettha puNa bhAvattho esa-AhAraposadho duvidho-dese sabe ya, dese amugA vigatI AyaMbilaM vA ekkasiM vA do vA, sabe catuvidho'vi AhAro ahorattaM paccakkhAto, sarIrapoSadho NhANubaTTaNavaNNagavilevaNapuSpagaMdhataMbolANaM vatthAbharaNA NaM ca paricAgo ya, sovi dese sadhe ya, dese amugaM sarIrasakkAraM karemi amugaM na karemitti, sadhe ahorattaM, baMbhacerapoSadho dese sadhe ya, dese divA rattiM ekkasiM do vA vAretti, sabai ahorattiM baMbhayArI bhavati, adhAvAre posadhI duviho dese sadhe ya, dese amugaM vAvAraM Na karemi sabai sayalavAvAre halasagaDagharaparakkamAdIo Na kareti, ettha jo desaposadhaM kareti sAmAiyaM kareti vA Na vA, jo sabaposadhaM kareti so NiyamA kayasAmAito, jati Na kareti to niyamA vaMcijjati, taM kahiM ?, cetiyaghare sAdhUmUle vA ghare vA posadhasAlAe vA ummukkamaNisuvaNNo paDhato potthagaM vA vAyaMto 1 atra punarbhAvArthaM epaH- AhArapoSadho dvividhaH - dezataH sarvatazca deze amukA vikRtiH AcAmAmlaM vA ekazo dvirvA, sarvatazcaturvidho'pyAhAro'horAtraM pratyAkhyAtaH, zarIrapoSadhaH snAnodvarttanavarNakavilepanapuSpagandhatAmbUlAnAM vastrAbharaNAnAM ca parityAgAt, so'pi dezataH sarvatazca dezato'mukaM zarIrasatkAraM karomyamukaM na karomi, sarvato'horAtraM, brahmacaryapopadho dezataH sarvatazca, dezato divA rAtrau vA ekazo dvirvA, sarvato'horAtraM brahmacArI bhavati, avyApArapoSadho dvividho dezataH sarvatazca, dezato'mukaM vyApAraM na karomi sarvataH sakalavyApArAn halazakaTa gRhaparAkramAdikAn na karoti, atra yo dezapoSadhaM karoti sAmAyikaM karoti vA naM vA, yaH sarvapoSadhaM karoti sa nimAt kRtasAmAyikaH, yadi na karoti tadA niyamAdvaJcyate, tat ka ?, caityagRhe sAdhumUle vA gRhe vA poSadhazAlAyAM vA, unmuktamaNisuvarNaH paThan pustakaM vA vAcayan For Personal & Private Use Only ahelibrary.org
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA pratyAkhyA nAdhya. zrAvakatratAdhi. kA // 836 // dhamma jhANaM jhAyati, jadhA ete sAdhuguNA ahaM asamattho maMdabhaggo dhAretuM vibhAsA / idamapi ca zikSApadavratamaticArarahitamanupAlanIyamityata Aha-'posadhovavAsassa samaNoM'0poSadhopavAsasya nirUpitazabdArthasya zramaNopAsakenAmI paJcAticArA jJAtavyA na samAcaritavyAH, tadyathA-apratyupekSitaduSpratyupekSitazayyAsaMstArau, iha saMstIyate yaH pratipannapoSadhopavAsena darbhakuzakambalIvastrAdiH sa saMstAraH zayyA pratItA pratyupekSaNaM-gocarApannasya zayyAdezcakSuSA nirIkSaNaM na pratyupekSaNaM apratyupekSaNaM duSTam-udbhrAntacetasA pratyupekSaNaM duSpratyupekSaNaM tatazcApratyupekSitaduSpratyupekSitau zayyAsaMstArau ceti samAsaH, zayyaiva vA saMstAraH zayyAsaMstAraH, ityevamanyatrAkSaragamanikA kAryeti, upalakSaNaM ca zayyAsaMstArAdyupayoginaH pITha(phala)kAderapi / etthe / puNa lAmAyArI-kaDaposadhoNo appaDilehiyA sajaM durUhati, saMthAragaM vA duruhai, posahasAlaM vA sevai, dambhavatthaM vA suddhavatthaM vA bhUmIe saMtharati, kAiyabhUmito vA Agato puNaravi paDilehati, aNNadhAtiyAro, evaM pIDhagAdisuvi vibhAsA / tathA apramArjitaduSpramArjitazayyAsaMstArau, iha pramArjanaM-zavyAderAsevanakAle vastropAntAdineti, duSTam-avidhinA pramArjanaM zeSaM bhAvitameva, evaM uccAraprazravaNabhUmAvapi, uccAraprazravaNaM niSThayUtakhelamalAdyupalakSaNaM, zeSa bhAvitameva / tathA poSadhasya samyak-pravacanoktena vidhinA niSprakampena cetasA ananupAlanam-anAsevanam / etthaM bhAvanA-kataposadho // 836 // dharmadhyAnaM dhyAyati, yathA sAdhuguNAnetAnahaM mandabhAgyo'samarthoM dhArayituM vibhASA / 2 atra punaH sAmAcArI-kRtapoSadho nApratilikhya zayyAmArohati saMstArakaM vArohati poSadhazAlA vA sevate darbhavastraM vA zuddhavastraM vA bhUmau saMstRNAti, kAyikIbhUmita Agato vA punarapi pratilikhati, anyathA'ticAraH, evaM pIThakAdiSvapi vibhASA / 3 anna bhAvanA kRtapoSadho Jain Education For Personal & Private Use Only htnelibrary.org
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ athiracitto AhAre tAva sarva desaM vA pattheti, bidiyadivase pAraNagassa vA appaNo aTTAe ADhatti kAreDa, karesa vaa| imaM 2 vatti kahe dhaNiyaM vaTTai, sarIrasakkAre sarIraM vaddeti, dADhiyAu kese vA romarAI vA siMgArAbhippAyeNa saMThaveti, dAhe vA sarIraM siMcati, evaM savANi sarIravibhUsAkaraNANi(Na)pariharati baMbhacere, ihaloe paraloe vA bhoge pattheti saMbA-12 dheti vA, athavA saddapharisarasarUvagaMdhe vA ahilasati, kaiyA baMbhaceraposaho pUrihii, caittA mo baMbhacereNaMti, abAvAre | sAvajANi vAvAreti katamakataM vA ciMtei, evaM paMcatiyArasuddho annupaaletbotti| uktaM sAticAraM tRtIyazikSApadavrata, adhunA caturthamucyate, tatredaM sUtram atihisaMvibhAgo nAma nAyAgayANaM kappaNijANaM annapANAINaM davvANaM desakAlasaddhAsakArakamajuaM parAe bhattIe AyANuggahabuddhIe saMjayANaM dANaM, atihisaMvibhAgassa samaNo0 ime paJcataMjahAsaccittanikkhevaNayA saccittapihaNayA kAlaikkame paravavaese macchariyA ya 12 // (sUtraM) iha bhojanArtha bhojanakAlopasthAvyatithirucyate, tatrAtmArtha niSpAditAhArasya gRhivatinaH mukhyaH sAdhurevAtithistasya | 1'sthiracitta AhAre tAvat sarva deza vA prArthayate dvitIyadivase vA''tmanaH pAraNakasyArthe AitiM karoti kuru vedamidaM veti kathAyAmatyantaM vartate, zarIrasatkAre zarIraM varttayati zmazrukezAn vA romarAji vA zRGgArAbhiprAyeNa saMsthApayati, nidAghe vA zarIraM siJcati, evaM sarvANi zarIravibhUSAkAraNAni na pariharati brahmacarye aihalaukikAn pAralaukikAn vA bhogAn prArthayate saMbAdhayati vA, athavA zabdasparzarasarUpagandhAnvA'bhilaSyati, kadA brahmacaryapopadhaH pUrahA yiSyati tyAjitAH mo brahmacaryeNeti / avyApAre sAvadyAn vyApArayati kRtamakRtaM vA cintayati, evaM paJcAticArazuddho'nupAlanIyaH / Jain Educationind For Personal & Private Use Only
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribha drIyA // 837 // saMvibhAgo'tithisaMvibhAgaH, saMvibhAgagrahaNAt pazcAtkarmAdidoSaparihAramAha, nAmazabdaH pUrvavat, 'nyAyAgatAnA miti 6pratyAkhyA nyAya dvijakSatriyavizudrANAMsvavRttyanuSThAnaM svasvavRttizca prasiddhaiva prAyo lokaheryA tena tAdRzAnyAyenAgatAnAM prAptAnAm , nAdhya0 anenAnyAyAgatAnAM pratiSedhamAha, kalpanIyAnAmudgamAdidoSaparivarjitAnAmanenAkalpanIyAnAM niSedhamAha, annapAnAdInAM zrAvakanadravyANAm , AdigrahaNAd vastrapAtrauSadhabheSajAdiparigrahaH, anenApi hiraNyAdivyavacchedamAha, 'dezakAlazraddhAsatkAra-13 tAdhi0 kramayuktaM' tatra nAnAvrIhikodravakaGgugodhUmAdiniSpattibhAga dezaH subhikSadurbhikSAdiH kAlaH vizuddhazcittapariNAmaH zraddhA abhyutthAnAsanadAnavandanAnuvrajanAdiH satkAraH pAkasya peyAdiparipATyA pradAnaM kramaH, ebhirdezAdibhiryuktaM-samanvitaM, anenApi vipakSavyavacchedamAha, 'parayA' pradhAnayA bhaktyeti, anena phalaprAptau bhaktikRtamatizayamAha, AtmAnugrahabuddhyA na punaryatyanugrahabuddhyeti, tathAhi-AtmaparAnugrahaparA eva yatayaH saMyatA mUlaguNottaraguNasampannA sAdhavastebhyo dAnamiti suutraakssraarthH| ettha sAmAcArI-sAvageNa posadhaM pAreMteNa NiyamA sAdhUNamadAtuM Na pAreyavaM, annadA puNa aniyamo-dAtuM vA pAreti pArito vA deitti, tamhA purva sAdhUNaM dAtuM pacchA pAretabaM, kadhaM ?, jAdhe desakAlo tAdhe appaNo sarIrassa vibhUsaM kAuM sAdhupaDissayaM gaMtuM NimaMteti, bhikkhaM gehadhatti, sAdhUNa kA paDivattI?, tAdhe aNNo paDalaM aNNo muharNatayaM // 837 // atra sAmAcArI-zrAvakeNa poSadhaM pArayatA niyamAt sAdhubhyo'datvA na pArayitavyaM anyadA punaraniyamaH datvA vA pArayati pArayitvA vA dadAtIti, IC tasmAt pUrva sAdhubhyo datvA pArayitavyaM, kadhaM, yadA dezakAlastadA''tmanaH zarIrasya vibhUSAM kRtvA sAdhupratizrayaM gatvA nimantrayate bhikSAM gRhIteti, sAdhUnAM kA pratipattiH ?-tadA'nyaH paTalaM anyo mukhAnantakaM CR4 Jain Education Url For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education aNNo bhANaM paDileheti, mA aMtarAiyadosA ThaktigadosA ya bhavissaMti, so jati paDhamAe porusIe NimaMteti | atthi NamokkArasahitAito to gejjhati, adhava Natthi Na gejjhati, taM vahitavayaM hoti, jati ghaNaM lagejjA tAghe gejjhati saMcikkhAvijjati, jo vA ughADAe porisie pAreti pAraNaitto aNNo vA tassa dijjati, pacchA teNa sAvageNa samagaM gammati, saMghADago vaccati, ego Na vaTTati pesituM, sAdhU purao sAvago maggato, gharaM NeUNa AsaNeNa uvaNimaMtijjati, jati NivihagA to laTThayaM, adha Na NivesaMti tadhAvi viNayo patto, tAdhe bhattaM pANaM sayaM ceva deti, athavA bhANaM dhareti bhajjA deti, athavA ThitIo acchati jAva diNNaM, sAdhUvi sAvasesaM davaM geNhati, pacchAkammaparihAraNaTThA, dAtUNa vaMdituM visajjeti, visajjettA aNugacchati, pacchA sayaM bhuMjati, jaM ca kira sAdhUNa Na diNNaM taM sAvageNa Na bhottavaM, jati puNa sAdhU Natthi tAthe desakAlavelAe disAlogo kAtabo, visuddhabhAveNa ciMtiyabaM-jati sAdhuNo hotA to NitthArito 1 amyo bhAjanaM pratilikhati mA''ntarAyikA doSA bhUvan sthApanAdoSAzca, sa yadi prathamAyAM pauruSyAM nimantrayate asti namaskArasahitastadA gRhyate'tha ca nAsti na gRhyate tadboDhavyaM bhavet, yadi ghanaM laget tadA gRhyate saMrakSyate, yo vodUghATapauruSyAM pArayati pAraNavAnabhyo vA tasmai dIyate, pazcAttena zrAvakeNa samaM gamyate saMghATako vrajati eko na varttate preSituM sAdhuH purataH zrAvakaH pRSThataH, gRhaM nItvAsssanena nimantrayati, yadi niviSThA laSTaM nAtha nivizanti tathApi vinayaH prayukto (bhavati), tadA bhaktaM pAnaM vA svayameva dadAti athavA bhAjanaM dhArayati bhAryA dadAti, athavA sthita eva tiSThati yAvaddasaM, sAdhurapi sAvazeSaM dravyaM gRhNAti pazcAtkarma pariharaNArthAya datvA vanditvA visarjayati visRjyAnugacchati, pazcAt svayaM bhuGkte yaca kila sAdhubhyo na dattaM na tacchrAvakeNa bhoktavyaM, yadi punaH sAdhurnAsti tadA dezakAlavelAyAM digAlokaH karttavyaH, vizuddhabhAvena cintayitavyaM-yadi sAdhavo'bhaviSyan tadA nistArito' For Personal & Private Use Only inelibrary.org
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA pratyAkhyA nAdhya0 zrAvakatratAdhi0 // 838 // SADGEOGACASSAMACHAR hototti vibhAsA / idamapi ca zikSApadavratamaticArarahitamanupAlanIyamiti, ata Aha-atithisaMvibhAgasya-prAganirUpitazabdArthasya zramaNopAsakenAmI paJcAticArA jJAtavyAH na samAcaritavyAH, tadyathA-'sacittanikSepaNaM' sacitteSu-bIhyAdiSu nikSepaNamannAderadAnabuddhyA mAtRsthAnataH, evaM 'sacittapidhAna' sacittena phalAdinA pidhAnaM-sthaganamiti samAsaH, |bhAvanA prAgvat ,'kAlAtikrama' iti kAlasyAtikramaH kAlAtikrama iti ucito yo bhikSAkAlaH sAdhUnAM tamatikramyAnAgataM | vA bhuGkte'tikrAnte vA, tadA ca kiM tena labdhenApi kAlAtikrAntatvAt tasya, uktaM ca-"kAle diNNassa padheyaNassa agyo Na tIrate kAuM / tasseva akAlapaNAmiyassa geNhatayA Natthi // 1 // " 'paravyapadeza' ityAtmavyatirakto yo'nyaH sa| parastasya vyapadeza iti samAsaH, sAdhoH poSadhopavAsapAraNakAle bhikSAyai samupasthitasya prakaTamannAdi pazyataH zrAvako'bhidhatteparakIyamidamiti, nAsmAkInamato na dadAmi, kizcidyAcito vA'bhidhatte-vidyamAna evAmukasyedamasti, tatra gatvA mArgayata yUyamiti, 'mAtsarya' iti yAcitaH kupyati sadapi na dadAti, paronnativaimanasyaM ca mAtsarya'miti, etena tAvad dramakeNa yAcitena dattaM kimahaM tato'pyUna iti mAtsaryAd dadAti, kaSAyakaluSitenaiva cittena dadato mAtsaryamiti, vyAkhyAtaM sAticAraM caturtha | zikSApadavrataM, adhunA ityeSa shrmnnopaaskdhrmH| Aha-kAni punaraNuvratAdInAmitvarANi yAvatkathikAnIti?, atrocyte| itthaM puNa samaNovAsagadhamme paMcANuvvayAI tinni guNavayAI AvakahiyAI, cattAri sikkhAvayAiM ittariyAI, eyassa puNo samaNovAsagadhammassa mUlavatthu sammattaM, taMjahA-taM nisaggeNa vA abhigameNa vA paMca bhaviSyaditi vibhASA / 2 kAle dattasya praheNakasyA? na zakyate kartum / tasyaivAkAladattasya grAhakA na santi // 1 // // 838 // Join Education a l For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ aIyAravisuddhaM aNuvvayaguNavvayAI ca abhiggahA annevi paDimAdao visesakaraNajogA, apacchimA mAraNaMtiyA saMlehaNAjhusaNArAhaNayA, imIe samaNovAsaeNaM ime pazca0, taMjahA-ihalogAsaMsappaoge paralogAsaMsappaoge jIviyAsaMsappaoge maraNAsaMsappaoge kAmabhogAsaMsappaoge // 13 // (sUtraM) __ atra punaH zramaNopAsakadharme punaHzabdo'vadhAraNArthaH, atraiva na zAkyAdizramaNopAsakadharme, samyaktvAbhAvenANuvratAdyabhAvAditi, vakSyati ca-'ettha puNa samaNovAsagadhamme mUlavatthusaMmatta'mityAdi, paJcANuvratAni pratipAditasvarUpANi trINi guNavratAni uktalakSaNAnyeva 'yAvatkathikAnI'ti sakRdgRhItAni yAvajjIvamapi bhAvanIyAni, catvArIti saGkhyA 'zikSA|padavratAnI'ti zikSA-abhyAsastasya padAni-sthAnAni tAnyeva vratAni zikSApadavratAni, 'itvarANI'ti tatra pratidivasAnuSTheye sAmAyikadezAvakAzike punaH punaruccArya iti bhAvanA, pauSadhopavAsAtithisaMvibhAgau tu pratiniyatadivasAnuSTheyau na pratidivasAcaraNIyAviti / Aha-asya zramaNopAsakadharmasya kiM punarmUlavastviti ?, atrocyate, samyaktvaM, tathA cAha granthakAraH-'etassa puNo samaNovAsaga' asya punaH zramaNopAsakadharmasya, punaHzabdo'vadhAraNArthaH asyaiva, zAkyAdizramaNopAsakadharme samyaktvAbhAvAt na mUlavastu samyaktvaM, vasantyasminnaNuvratAdayo guNAstadbhAvabhAvitveneti vastu mUlabhUtaM dvArabhUtaM ca tad vastuca mUlavastu, tathA coktam-"dvAraM mUlaM pratiSThAnamAdhArobhAjanaM nidhiH| dviSaTkasyAsya dharmasya, samyaktvaM hai prikiirtitm||1||"smyktvN-prshmaadilkssnnN, uktaM ca-"prazamasaMveganirvedAnukampAstikyAbhivyaktilakSaNaM samyaktva"(tattvA0 bhASye a01sU02)miti, kathaM punaridaM bhavatyata Aha-'tannisaggeNa 'tat-vastubhUtaM samyaktvaM nisargeNa vA'dhigamenavA bhavatIti Jain Education a l For Personal & Private Use Only Klinelibrary.org
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka- kriyA, tatra nisargaH-svabhAvaH adhigamastu yathAvasthitapadArthapariccheda iti,Aha-mithyAtvamohanIyakarmakSayopazamAderidaM bhavati 6pratyAkhyA hAribha- 18 kathamucyate nisargeNa vetyAdi ?, ucyate, sa eva kSayopazamAdinisargAdhigamajanmeti na doSaH, uktaM ca-"UsaradesaM daDDillayaM nAdhya0 drIyA ca vijjhAi vaNadavo pappa / iya micchassa aNudaye uvasamasamma labhati jIvo // 1 // jIvAdINamadhigamo micchattassa tu zrAvakatrakhayovasamabhAve / adhigamasamma jIvo pAvei visuddhapariNAmo ||2||"tti, alaM prasaGgena, iha bhavodadhau duSprApAM samya tAdhi0 // 839 // 4 ktvAdibhAvaratnAvAptiM vijJAyopalabdhajinapravacanasAreNa zrAvakeNa nitarAmapramAdapareNAticAraparihAravatA bhavitavyami-15 tyasyArthasyoktasyaiva vizeSakhyApanAyAnuktazeSasya cAbhidhAnAyedamAha granthakAraH 'pazcAticAravisuddha'mityAdi sUtraM, idaM ca samyaktvaM prAganirUpitazaGkAdipaJcAticAravizuddhamanupAla nIyamiti zeSaH, tathA aNuvrataguNavratAni-pAnirUpitasvarUpANi dRDhamaticArarahitAnyevAnupAlanIyAni, tathA'bhigrahAH-kRtalocaghRtapradAnAdayaH zuddhA-bhaGgAdyaticArarahitA evAnupAlanIyAH, anye ca pratimAdayo vizeSakaraNayogAH samyakparipAlanIyAH, tatra pratimAH-pUrvoktAH "daMsaNavayasAmAiya' ityAdinA granthena, AdizabdAdanityAdibhAvanAparigrahaH, tathA apazcimA mAraNAntikI saMlekhanAjoSaNArAdhanA cAticArarahitA pAlanIyetyadhyAhAraH, tatraiva pazcimaivApazcimA maraNaM-prANatyAgalakSaNaM, iha yadyapi pratikSaNamAvIcImaraNamasti tathA'pi // 839 // UparadezaM dagdhaM ca vidhyAyati vanadavaH prApya / evaM mithyAtvasyAnudaye aupazamikasamyaktvaM labhate jIvaH // 1 // jIvAdInAmadhigamo mithyAtvasya pakSiyopazamabhAve / adhigamasamyaktvaM jIvaH prApnoti vizuddhapariNAmaH // 2 // Jain Education For Personal & Private Use Only M ainelibrary.org
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ ROCCORPOR6514526. na tada gadyate, kiM tarhi ?, sarvAyuSkakSayalakSaNamiti maraNamevAnto maraNAntaH tatra bhavA mAraNAntikI bahvaca (pUrvapadAta) iti Thana (pA04-4-64 ) saMlikhyate'nayA zarIrakaSAyAdIti saMlekhanA-tapovizeSalakSaNA tasyAH joSaNaM-sevana tasyArAdhanA-akhaNDakAlasya karaNamityarthaH, cazabdaH smuccyaarthH| ettha sAmAyArI-AsevitagihidhammeNa kila sAvageNa pacchA Nikkhamita, evaM sAvagadhammo ujjamito hoti, Na sakkati tAdhe bhattapaccakkhANakAle saMthArasamaNeNa hotabaMti vibhAsA / Aha uktam-'apazcimA mAraNAntikI saMlekhanAjhoSaNA''rAdhanA''ticArarahitA samyak pAlanIyeti vAkyazeSaH, atha ke punarasyA aticArA iti tAnupadarzayannAha-'imIe samaNovAsaeNaM0' asyA-anantaroditasaMlekhanAsevanArAdhanAyAH zramaNopAsakenAmI paJcAticArA jJAtavyAH na samAcaritavyAH, tadyathA-ihalokAzaMsAprayogaH, ihaloko-manuSyalokastasminnAzaMsA-abhilASastasyAH prayoga iti samAsaH zreSThI syAmamAtyo veti, evaM 'paralokAzaMsAprayogaH' paralokedevaloke, evaM jIvitAzaMsAprayogaH, jIvitaM-prANadhAraNaM tatrAbhilASaprayogaH-yadi bahukAlaM jIveyamiti, iyaM ca vastramAlyapustakavAcanAdipUjAdarzanAt bahuparivAradarzanAcca, lokazlAghAzravaNAccaivaM manyate-jIvitameva zreyaH pratyAkhyAtAzanasyApi, yata evaMvidhA maduddezeneyaM vibhUtirvidyata iti, 'maraNAzaMsAprayogaH' na kazcittaM pratipannAnazanaM gaveSayati na saparyayA''driyate naiva kazcit zlAghate, tatastasyaivaMvidhazcittapariNAmojAyate-yadi zIghraM mriye'hamapuNyakarmeti, bhogAzaMsAprayogaH' janmAntare cakravartI syAm vAsudevo mahAmaNDalikaHzubharUpavAnityAdi / uktaH zrAvakadharmaH, vyAkhyAtaM saprabhedaM dezo atra sAmAcArI-mAsevitagRhidharmeNa kila zrAvakena pazcAniSkrAntavyaM, evaM zrAvakadharmoM bhavatyudyataH, na zaknoti tadA bhaktapratyAkhyAnakAle saMstArazramaNena bhavitavyaM, vibhaassaa| Jaln Education a l For Personal & Private Use Only planelibrary.org
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA pratyAkhyA nAdhya0 zrAvakatratAdhi0 // 840 // ttaraguNapratyAkhyAnaM, adhunA sarvottaraguNapratyAkhyAnamucyate, tatreyaM gAthA-paccakkhANaM' gaahaa| athavA dezottaraguNapratyAkhyAnaM zrAvakANAmevabhavatIti tadadhikAra evoktaM, sarvottaraguNapratyAkhyAnaM tu lezata ubhayasAdhAraNamapItyatastadabhidhitsayA''ha paccakkhANaM uttaraguNesu khamaNAiyaM aNegavihaM / teNa ya ihayaM pagayaM taMpi ya iNamo dasavihaM tu // 1563 // aNAgayamaikvaMtaM koDiyasahiaMniaMTiaMceva / sAgAramaNAgAraM parimANakaDaM niravasesaM // 1564 // saMkeyaM ceva addhAe, paJcakkhANaM tu dasavihaM / sayamevaNupAlaNiyaM, dANuvaese jaha samAhI // 1565 // | vyAkhyA-pratyAkhyAnaM prAganirUpitazabdArtha, 'uttaraguNeSu' uttaraguNaviSayaM prakaraNAt sAdhUnAM tAvadidamiti-kSapaNAdi, kSapaNagrahaNAccaturthAdiparigrahaH, AdigrahaNAdvicitrAbhigrahaparigrahaH, 'anekavidha'mityanekaprakAra, prakArazca vakSyamANastenAnekavidhena, cazabdAduktalakSaNena ca, 'atreti sAmAnyenottaraguNapratyAkhyAnanirUpaNAdhikAre, athavA cazabdasyaivakArA rthatvAt tenaiva, atre'ti sarvottaraguNapratyAkhyAnaprakrame prakRtam-upayogo'dhikAra iti paryAyastadapi cedaM dazavidhaM tu-mUlA|pekSayA dazavidhaM dazaprakArakameveti gaathaarthH||1563||adhunaa dazavidhamevopanyasyannAha-'aNAgataM0'gAthA, anAgatakaraNA|danAgataM, paryuSaNAdAvAcAryAdivaiyAvRttyakaraNAntarAyasadbhAvAdArata eva tattapaHkaraNamityarthaH, evamatikrAntakaraNAdatikrAntaM, bhAvanA prAgvat / 'koTisahita'miti koTIbhyAM sahitaM koTisahitaM-militobhayapratyAkhyAnakoTi, caturthAdikaraNa- | mevetyarthaH, "niyantritaM caiva' nitarAM yantritaM niyantritaM pratijJAtadinAdau glAnAdyantarAyabhAve'pi niyamAt karttavyamitihRdayaM, 'sAkAra' Akriyanta ityAkArAH-pratyAkhyAnApavAdahetavo'nAbhogAdayaH sahAkAraiH sAkAraM, tathA'vidyamAnAkAra |840 // Jain Education For Personal & Private Use Only Linelibrary.org
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ A0 141 Jair manAkAraM, 'parimANakRtamiti dattyAdikRtaparimANamiti bhAvanA 'niravazeSa' miti samagrAzanAdiviSaya iti gAthArthaH // 1564 // 'saGketaM caiveti ketaM - cihnamaGguSThAdi saha ketena saGketaM sacihnamityarthaH, 'addhA yati kAlAkhyA, addhA - | mAzritya pauruSyAdikAlamAnamapItyarthaH, 'pratyAkhyAnaM tu dazavidhaM pratyAkhyAnazabdaH sarvatrAnAgatAdau sambadhyate, tuzabda|syaivakArArthatvAd vyavahitopanyAsAd dazavidhameva, iha copAdhibhedAt spaSTa eva bheda iti na paunaruktyamAzaGkanIyamiti / Aha - idaM pratyAkhyAnaM prANAtipAtAdipratyAkhyAnavat kiM tAvat svayamakaraNAdibhedabhinnamanupAlanIyaM AhozvidanyathA ?, anyathaivetyAha- svayamevAnupAlanIyaM, na punaranyakAraNe anumatau vA niSedha iti, Aha ca- ' dANuvadese jadha samAdhitti anyAhAradAne yatipradAnopadeze ca 'yathA samAdhiH' yathA samAdhAnamAtmano'pyapIDayA pravarttitavyamiti vAkyazeSaH, uktaM ca- 'bhAMvitajiNavayaNANaM mamattarahiyANa Natthi hu viseso / appANaMmi paraMmi ya to vajje pIDamubhaovi ||1||"tti gAthArthaH // 1565 // sAmpratamanantaropanyastadazavidhapratyAkhyAnAdyabhedAvayavArthAbhidhitsayA''ha-- hohI posavaNA mamaya tayA aMtarAiyaM hujjA / guruveyAvacceNaM tavassigelannayAe vA / / 1566 / / so dAi tavokammaM paDivaje taM aNAgae kAle / eyaM paJcakkhANaM aNAgayaM hoi nAyavvaM // 1567 // bhaviSyati paryuSaNA mama ca tadA antarAyaM bhavet, kena hetunetyata Aha-guruvaiyAvRttyena tapasviglAnatayA vetyupalakSaNamidamiti gAthAsamAsArthaH // 1566 // sa idAnIM tapaHkarma pratipadyeta tadanAgatakAle tatpratyAkhyAnamevambhUtamanAgata .1 bhAvita jinavacanAnAM mamatvarahitAnAM nAstyeva vizeSaH / Atmani parasmiMzca tato varjayet pIDAmubhayorapi // 1 // For Personal & Private Use Only GPS elibrary.org
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA 3pratyAkhyA nAdhya 10 pratyAkhyAnAni // 841 // karaNAdanAgataM jJAtavyaM bhavatIti gaathaarthH||1567|| Imo puNa ettha bhAvattho-aNAgataM paJcakkhANaM, jadhA aNAgataM tavaM karejA, pajjosavaNAgahaNaM ettha vikiTTha kIrati, savajahanno aTTamaM jadhA pajosavaNAe, tathA cAtummAsie chaTuM pakkhie abbhattaha~ aNNesu ya NhANANujANAdisu tahiM mamaM aMtarAiyaM hojjA, gurU-AyariyA tesiM kAtavaM, te kiM Na kareMti?, asahU hojA, athavA aNNA kAi ANattigA hojjA kAyaviyA gAmaMtarAdi sehassa vA ANeyavaM sarIraveyAvaDiyA vA, tAdhe so uvavAsaM kareti guruveyAvaccaM ca Na sakketi, jo aNNo doNhavi samattho so karetu, jo vA aNNo samattho uvavAsassa so kareti Natthi Na vA labhejA na yANeja vA vidhiM tAdhe so ceva puvaM uvavAsaM kAtUNaM pacchA tadivasaM bhujejA, tavasI NAma khamao tassa kAta hojA, kiM tadA Na kareti !, so tIraM patto pajjosavaNA ussAritA, asahutte vA sayaM pArAvito, tAdhe sayaM hiMDetuM samattho jANi abbhAse tattha vaccau, Natthi Na lahati sesaM jathA gurUNaM vibhAsA, gelaNNaM-jANati jathA tahiM / ayaM punaratra bhAvArtha:-anAgataM pratyAkhyAnaM yathA'nAgataM tapaH kuryAt , paryuSaNAgrahaNamatra vikRSTaM kriyate, sarvajaghanyamaSTamaM yathA paryuSaNAyAM, tathA caturmAsyAM SaSThaM pAkSike'bhaktArthe, anyeSu vA snAnAnuyAnAdiSu tadA mamAntarAyikaM bhaviSyati, guravaH-AcAryAsteSAM kartavyaM, ve kiM na kurvantiM ?, asahiSNavo | vA syuH, athavA anyA vA kAcidAjJaptiH karttavyA bhavet nAmAntaragamanAdikA zaikSakasya vA''netavyaM zarIravaiyAvRttyaM vA, tadA sa upavAsaM karoti guruvaiyAvRttyaM cana zaknoti, yo'nyo dvayorapi samarthaH sa karotu, bhanyo vA yaH samartha upavAsAya sa karoti nAsti na vA labheta na jAnIyAdA vidhiM tadAsa caivopavAsaM pUrva kRtvA pazcAt tad (parva) divase bhuJjIta, tapasvI nAma kSapakastasya karttavyaM bhavet , kiM tadA na karoti ?, sa tIraM prAptaH paryuSaNA utsAritA, asahiSNutvAdvA svayaM | pAritavAn, tadA svayaM hiNDituM samarthoM yAni samIpe tatra vrajatu, nAsti na labhate zeSaM yathA gurUNAM vibhASA, glAnatvaM-jAnAti yathA tatra // 841 // dain Education a nal For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ divase asahU hoti, vijeNa vA bhAsitaM amugaM divasaM kIrahiti, athavA sayaM ceva so gaMDarogAdIhiM tehiM divasehiM asaha bhavatitti, sesavibhAsA jathA gurummi, kAraNA kulagaNasaMdhe Ayariyagacche vA tathaiva vibhAsA, pacchA so aNAgatakAle kAUNaM pacchA so jemejA pajosavaNAtisu, tassa jA kira NijarA panjosavaNAdIhi taheva sA aNAgate kAle bhavati / gatamanAgatadvAram , adhunA'tikrAntadvArAvayavArthapratipAdanAyAhapajjosavaNAi tavaM jo khalu na karei kAraNajAe / guruveyAvacceNaM tavassigelannayAe vA // 1568 // so dAi tavokamma paDivajjai taM aicchie kAle / eyaM pacakkhANaM aikaMtaM hoi nAyavvaM // 1569 // paTThavaNao adivasopacakkhANassa niTThavaNao a|jhiyN samiti dunnivi taM bhannai koDisahiyaM tu||1570|| mAse 2 a tavo amugo amuge diNaMmi evaio / haTeNa gilANeNa va kAyavvo jAva UsAso // 1571 // eyaM paccakkhANaM niyaMTiyaM dhIrapurisapannattaM / jaM giNhaMta'NagArA aNissi(bhi)appA apaDibaddhA // 1572 / / caudasapuvI jiNakappiesu paDhamaMmi ceva saMghayaNe / eyaM vicchinnaM khalu therAvi tayA karesI ya // 1573 // paryuSaNAyAM tapo yaH khalu na karoti kAraNajAte sati, tadeva darzayati guruvaiyAvRttyena tapasviglAnatayA veti gAthAsamA divase'sahiSNurbhavati, vaiyena vA bhASitaM amuSmin divase kariSyate, athavA khayameva sa gaNDarogAdibhisteSu divaseSu asahiSNurbhAvIti, zeSavibhASA yathA gurau, kAraNAt kulagaNasaGkeSu AcArya gacche vA tathaiva vibhASA, pazcAtso'nAgatakAle kRtvA pazcAt sa jemet paryuSaNAdiSa, tasya yA kila nirjarA paryupa-16 NAdibhistathaiva sA'nAgate kAle bhavati / Jain Education For Personal & Private Use Only Ne elibrary.org
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA pratyAkhyA nAdhya0 10pratyA. khyAnAni // 842 // saarthH|| 1568 // sa idAnIM tapaHkarma pratipadyate tadatikrAnte kAle etat pratyAkhyAna-evaMvidhamatikrAntakaraNAdati| krAntaM bhavati jJAtavyamiti gAthAsamAsArthaH // 1569 // bhAMvattho puNa pajosavaNAe tavaM tehiM ceva kAraNehiM na karei, jo vA na samattho uvavAsassa gurutavassigilANakAraNehiM so atikate kareti, tathaiva vibhAsA / vyAkhyAtamatikrAntadvAraM, adhunA koTIsahitadvAraM vivRNvannAha-prasthApakazca-prArambhakazca divasaH pratyAkhyAnasya niSThApakazca-samAptidivasazca yatra-pratyAkhyAne 'samiti' tti milataH dvAvapi paryantau tad bhaNyate koTIsahitamiti gAthAsamAsArthaH // 1570 // bhAvattho puNa jattha paccakkhANassa koNo koNo ya milati, kathaM?-gose Avassae abhattaTTho gahito ahorattaM acchiUNa pacchA puNaravi abhattaI kareti, bitiyassa paThThavaNA paDhamassa niThavaNA, ete do'vi koNA egaThA militA, aTThamAdisu duhato koDisahitaM jo carimadivase tassavi egA koDI, evaM AyaMbilanivItiyaegAsaNA egaTThANagANivi, athavA imo aNNo vihI-abhattaha~ katai AyaMbileNa pAritaM, puNaravi abhattaha~ kareti AyaMbilaM ca, evaM egAsaNagAdIhivi saMjogo kAtabo, NivItigAdisu sabesu sarisesu visarisesu ya / gataM koTisahitadvAraM, idAnIM niyantritadvAraM nyakSeNa nirUpayannAha-mAse 2 bhAvArthaH punaH paryuSaNAyAM tapastaireva kAraNairna karoti, yo vA na samartha upavAsAya gurutapasviglAnakAraNaiH so'tikrAnte karoti, tathaiva vibhaassaa| 2 bhAvArthaH punaryatra pratyAkhyAnasya koNaH koNazca milataH, kathaM, pratyUSe Avazyake'bhaktArtho gRhItaH ahorAtraM sthitvA pazcAt punarapi abhaktArtha karoti, dvitIyasya prasthApanA prathamasya niSThApanA, etau dvAvapi koNI ekatra militau, aSTamAdiSu dvidhAtaH koTIsahitaM yazcaramadivasaH (sa) tasyApyekA koTI, evamAcAmAmla nirvi kRtikaikAsanakasthAnakAmyapi, athavA'yamanyo vidhiH-abhaktArthaH kRta AcAmAmlena pArayati, punarapyabhaktArtha karoti AcAmAmlaM ca, evaM ekAsanAdibhirapi |saMyogaH karttavyaH, nirvikRtyAdiSu sarveSu sadRzeSu visadRzeSu ca / // 842 // Jain Education For Personal & Private Use Only Jainelbrary.org
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ LOCALCOHOLARSAMASSAMAMALS ca tapaH amuka amuke-amukadivase etAvat SaSThAdi hRSTena-nIrujena glAnena vA-anIrujena karttavyaM yAvaducchAso yAvadAyuriti gAthAsamAsArthaH // 1571 // etat pratyAkhyAnamuktasvarUpaM niyantritaM dhIrapuruSaprajJapta-tIrthakaragaNadharaprarUpitaM yad gRhNanti-pratipadyante anagArA-sAdhavaH 'anibhRtAtmAnaH' anidAnA apratibaddhAH kSetrAdiSviti gAthAsamAsArthaH // 1572 // idaM cAdhikRtapratyAkhyAnaM na sarvakAlameva kriyate, kiM tarhi ?, caturdazapUrvijinakalpikeSu prathama eva vanaRpabhanArAcasaMhanane,(adhunA tu)etad vyavachinnameva, Aha-tadA punaH kiM sarva eva sthavirAdayaH kRtavantaH AhozvijinakalpikAdaya eveti?, ucyate, sarva eva,tathA cAha-sthavirA api tathA(dA.)caturdazapUAdikAle, apizabdAdanye ca kRtavanta iti gaathaasmaasaarthH||1573||bhaavttho puNa niyaMTitaM NAma NiyamitaM, jathA ettha kAyavaM, athavA'cchiNNaM jathA ettha avassaM kAyabaMti, mAse 2 amugehiM divasehiM catutthAdi chaTThAdi aTThamAdi evatio chaTeNa ahameNa vA, haho tAva kareti ceva, jati gilANo havati tathAvi kareti ceva, Navari UsAsadharo, etaM ca paccakkhANaM paDhamasaMghataNI apaDibaddhA aNissitA ittha ya parastha ya, avadhAraNaM mama asamatthassa aNNo kAhiti, evaM sarIrae appaDibaddhA aNNissitA kuvaMti, etaM puNa codasapuvIsu bhAvArthaH punarniyantritaM nAma niyamitaM yathA'na karttavyaM, athavA'cchinnaM yathA'trAvazyaM karttavyamiti, mAse 2 amuSmin divase caturthAdi SaSThAdi aSTa. mAdi etAvat , SaSThenASTamena vA, hRSTastAvat karotyeva, yadi glAno bhavati tathApi karotyeva, paraM ucchrAsadharaH, etacca pratyAkhyAnaM prathamasaMhana nino'pratibaddhA |anizritAH, anna cAmunna ca, avadhAraNaM mamAsamarthasvAnyaH kariSyati, evaM zarIre prativaddhA bhanizritAH kurvanti, etat punazcaturdazapUrvibhiH JainEducation For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ AK AvazyakahAribhadrIyA pratyAkhyA nAdhya0 10 pratyAkhyAnAni // 843 // CAMKAMSMSANSARSAMS piDhamasaMghataNeNa jiNakappeNa ya samaM vocchiNNaM, tamhi puNa kAle AyariyapajatA therA tadA kareMtA Asatti / vyAkhyAtaM niyantritadvAraM, sAmprataM sAkAradvAraM vyAcikhyAsurAhamayaharagAgArehiM annatthavi kAraNami jAyaMmi / jo bhattaparicAyaM karei sAgArakaDameyaM // 1574 // ___ ayaM ca mahAnayaM ca mahAn anayoratizayena mahAna mahattaraH, Akriyanta ityAkArAH, prabhUtaivaMvidhAkArasattAkhyApanArtha bahuvacanamato mahattarAkArairhetubhUtairanyatra vA-anyasmiMzcAnAbhogAdau kAraNajAte sati bhujikriyAM kariSye'hamityevaM yo bhaktaparityAgaM karoti sAgArakRtametaditi gaathaarthH||1574|| avayavattho puNa saha AgArehiM sAgAraM, AgArA uvariMsuttANugame bhaNihiMti, tattha mahattarAgArehi-mahallapayoyaNehi, teNa abhattaho paccakkhAto tAthe Ayariehi bhaNNati-amugaM gAma gaMtavaM, teNa niveiyaM jathA mama aja abbhattaTTho, jati tAva samattho karetu jAtu ya, Na tarati aNNo bhattahito abhattaDhio vA jo tarati so vaccatu, Natthi aNNo tassa vA kajjassa asamattho tAthe tassa ceva abhattaDhiyassa gurU visajjayanti, erisassa taM jemaMtassa aNabhilAsassa abhattadvitaNijarA jA sA se bhavati guruNioeNa, evaM ussUralaMbhevi viNassati accNt| prathamasaMhananena jinakalpena ca samaM gavacchitaM, tasmin punaH kAle AcAryA jinakalpikAH sthavirAstadA kurvanta Asan / 2 avayavArthaH punaH sahAkAraiH ||843 // sAkAraM, AkArA upari sUtrAnugame bhaNiyante, tatra mahattarAkAraiH-mahatprayojanaiH, tenAbhakArthaH pratyAkhyAtaH tadA''cAryabhaNyate-amukaM prAmaM gantavyaM, tena niveditaMTa yathA mamAdyAbhaktArthaH, yadi tAvatsamarthaH karotu yAtu ca, na zaknoti anyo bhaktArtho'bhaktAoM vA yaH zaknoti sa vrajatu, nAstyanyastasya vA kAryasya 'samarthaH tadA | tamevAbhaktArthikaM guravo visRjanti, izasya taM jemato'nabhilApasyAbhaktArthanirjarA yA sA tasya bhavati guruniyogena, evamutsUralAbhe'pi vinazyati atyantaM MS Jain Educa For Personal & Private Use Only binelibrary.org
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhAsA, jati thovaM tAthe je NamokAraittA porusiittA vA tesi visajjejA je Na vA pAraNaittA je vA asahU vibhAsA, evaM gilANakajjesu aNNatare vA kAraNe kulagaNasaMghakajAdivibhAsA, evaM jo bhattapariccAgaM kareti sAgArakaDametaMti / gataM sAkAradvAraM, idAnIM nirAkAradvAraM vyAcikhyAsurAhanijAyakAraNaMmI mayaharagA no karaMti AgAraM / katAravittidubhikkhayAi evaM nirAgAraM // 1575 // nizcayena yAtaM-apagataM kAraNaM-prayojanaM yasminnasau niryAtakAraNastasmin sAdhau mahattarAH-prayojanavizeSAstatphalA|bhAvAnna kurvantyAkArAn kAryAbhAvAdityarthaH, ka-kAntAravRttau durbhikSatAyAM ca-durbhikSabhAve ceti bhAvaH, atra yat kriyate tadevaMbhUtaM pratyAkhyAnaM nirAkAramiti gaathaarthH||1575 // bhAvattho puNa NijjAtakAraNassa tassa jadhA Natthi ettha kiMcivi vitti tAhe mahattaragAdi AgAre Na kareti, aNAbhogasahasakkAre kareja, kiM nimittaM ?, kaTaM vA aMguliM vA mudhe chuheja aNAbhogeNaM sahasA vA, teNa do AgArA kajati, ta kahiM hojA, katAre jathA siNapallimAdIsu, kaMtAresu vittI Na vibhASA, yadi stokaM tadA ye namaskArasahitakAH pauruSIyA vA teSAM visarjayet ye na vA pAraNavanto ye vA'sahiSNavaHvibhASAH, evaM glAnakAryeSu anyatarasmin | vA kArye kulagaNasaMghakAryAdivibhASA, evaM yo bhaktaparityAgaM karoti sAkArakRtametat / 2 bhAvArthaH punarniryAtakAraNasya tasya yathA nAsti atra kAcidvRttiH tadA mahattarAdInAkArAn na karoti, anAbhogasahasAkArau kuryAt , kiMnimittaM ?, kASThaM vA'GguliM vA mukhe kSipet anAbhogena sahasA vA, tena dvAvAkArI kriyete, tat ka bhavet !, kAntAre yathA zaNapatyAdiSu, kAntAreSu vRtti na Jain Education D enal For Personal & Private Use Only l inelibrary.org
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyAkhyA nAdhya0. 10 pratyAkhyAnAni Avazyaka- lahati, paDiNIeNa vA paDisiddhaM hojA, dubhikkhaM vA vaTTai hiMDaMtassaviNa labbhati, athavA jANati jathA Na jIvAhAribha mitti tAthe NirAgAraM paccakkhAti / vyAkhyAtamanAkAradvAram , adhunA kRtaparimANadvAramadhikRtyAhadrIyA dattIhi u kavalehi va gharehiM bhikkhAhiM ahava vvehiM / jo bhattaparicAyaM karei parimANakaDameyaM // 1576 // // 844 // | dattIbhirvA kavalairvA gRhairbhikSAbhirathavA dravyaiH-odanAdibhirAhArAyAmitamAnairyo bhaktaparityAgaM karoti 'parimANakaDameta' ti kRtaparimANametaditi gAthAsamAsArthaH // 1576 // avayavattho puNa dattIhiM aja mae egA dattI do vA 3-4-5 dUdattI, kiM vA dattIe parimANaM?, vaccagaMpi(sitthagaMpi)ekkasiM chubbhati egA dattI, DovaliyaMpi jatiyAo vArAto papphoDeti tAvatiyAo tAo dattIo, evaM kavale ekkeNa 2 jAva battIsa dohi UNiyA kavalehiM, gharehiM egAdiehiM 2 3 4 / bhikkhAo egAdiyAo 2 3 4, davaM amugaM odaNe khajagavihI vA AyaMbilaM vA amugaM vA kusaNaM evamAdivibhAsA / gataM kRtapariNAmadvAra, adhunA niravazeSadvArAvayavArtha abhidhAtukAma AhasavvaM asaNaM savvaM pANagaM savvakhajabhujavihaM / vosirai savvabhAveNa evaM bhaNiyaM niravasesaM // 1577 // 1 labhate, pratyanIkena vA pratiSiddhaM bhavet , durbhikSaM vA varttate hiMDamAnenApi na labhyate, athavA jAnAti yathA na jIviSyAmIti tadA nirAkAra pratyAkhyAti / 2 avayavArthaH punardattibhiH adya mayA ekA dattirdva vA 345 dattayaH, kiM vA datteH parimANaM ?, sikthakamapyekazaH kSipati ekA dattiH dartamapi yAvato vArAn prasphoTayati tAvatyastA dattayaH, evaM kavale ekena yAvat dvAtriMzatA dvAbhyAmUnA kavalAmyAM, gRharekAdibhiH bhikSA ekAdikAH 2 3 4, dravyamamukamodanaH khAcakavidhirvA bhAcAmAmlaM vA amukaM vA dvidalaM evamAdi vibhaassaa| // 844 // dan Education For Personal & Private Use Only wwjainelibrary.org
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarvamazanaM sarva vA pAna sarvakhAdyabhojyaM-vividhaM khAdyaprakAraM bhojyaprakAraM ca vyutsRjati-parityajati sarvabhAvena-sarvaprakAreNa bhaNitametanniravazeSa tIrthakaragaNadharairiti gAthAsamAsArthaH // 1577 // vittharattho puNa jo bhoaNassa sattaravidhassa vosirati pANagassa aNegavidhassa khaMDapANamAdiyassa khAimassa aMbAiyassa sAdima aNegavidhaM madhumAdi etaM sabaM| jAva vosirati etaM NiravasesaM / gataM niravazeSadvAram , idAnIM saGketadvAravistarArthapratipAdanAyAhaaMguTamuDhigaMThIgharaseussAsathibugajoikkhe / bhaNiyaM sakeyameyaM dhIrehiM aNaMtanANIhiM // 1578 // | aGguSThazca muSTizcetyAdidvandvaH aGguSThamuSTigranthigRhasvedocchAsastibukajyotiSkAn tAn cihaM kRtvA yat kriyate pratyAkhyAnaM tat bhaNitam-uktaM saGketametat , kaiH ?-dhIraiH-anantajJAnibhiriti gAthAsamAsArthaH // 1578 // avayavattho puNa ketaM nAma ciMdhaM, saha ketena saGketa, sacihnamityarthaH, sAdhU sAvago vA puNNevi paccakkhANe kiMci ciNhaM abhigiNhati, jAva evaM tAvAdhaM Na jimemitti, tANimANi cihnAni, aMguThThamuhigaMThigharaseUsAsathibugadIvatANi, tattha tAva sAvago porusIpaccakkhAito tAthe chettaM gato, ghare vA Thito Na tAva jemeti, tAthe Na kira vaddati apaccakkhANassa acchituM, tadA vistarArthaH punaryoM bhojanaM saptadazavidhaM vyutsRjati pAnIyamanekavidhaM khaNDApAnIyAdi khAyamAnAdi svAdyamanekavidhaM madhvAdi etat sarva yAvadyutsUjati etat niravazeSa / 2 avayavArthaH punaH ketaM nAma cihaM sAdhuH zrAvako vA pUrNe'pi pratyAkhyAne kiJcicihaM abhigRhNAti yAvadevaM tAvadahaM na jemAmi, tAnImAni cihnAni aGguSThaH muSTigranthiha khedabindurucchrAsAH stibuko dIpaH, tatra tAvat zrAvakaH pauruSIpratyAkhyAnavAn tadA kSetraM gataH gRhaM vA sthitaH na tAvat jemati, tadA kila na varttate pratyAkhyAnena sthAtuM, tadA Jain Education a l For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ drIyA pratyAkhyA nAdhya 10 pratyAkhyAnAni Avazyaka- aguDhaciMdhaM kareti, jAva Na muyAmi tAva na jememitti, jAva vA gaMThiMNa muyAmi, jAva gharaM Na pavisAmi, jAva seo Na hAribha- Nassati jAva vA evatiyA ussAsA pANiyamaMcitAe vA jAva ettiyA thibugA ussAbiMdUthibugA vA, jAva esa dIvago jalati tAva ahaM Na bhuMjAmitti, na kevalaM bhatte aNNesuvi abhiggahavisesesu saMketaM bhavati, evaM tAva sAvayassa, // 845 // sAdhussavi puNNe paccakkhANe kiM apaccakkhANI acchau ? tamhA teNavi kAtavaM saGketamiti / vyAkhyAtaM saGketadvAraM, sAmpratamaddhAdvArapratipipAdayiSayAhaaddhA paccakkhANaM jaM taM kAlappamANacheeNaM / purimaDaporisIe muhuttamAsaddhamAsahiM // 1579 // ___ addhA-kAle pratyAkhyAnaM yat kAlapramANacchedena bhavati, purimArddhapauruSIbhyAM muhUrtamAsArddhamAsairiti gAthAsalepArthaH | // 1579 // avayavattho puNa addhA NAma kAlo kAlo jassa parimANaM taM kAleNAvabaddhaM kAliyapaccakkhANaM, taMjathANamokkAra porisi purimaDaekAsaNaga addhamAsamAsaM, cazabdena doNNi divasA mAsA vA jAva chammAsitti paJcakkhANaM, etaM addhApaccakkhANaM / gatamaddhApratyAkhyAnaM, idAnIM upasaMharannAha-[graM0 21500] aGguSThacihaM karoti yAvanna muJcAmi tAvanna jemAmi yAvadA pranthi na muJcAmi yAvadA gRhaM na pravizAmi yAvadvA svedo na nazyati yAvadvA etAvanta ucchvAsAH pAnIyamaJjikAyAM vA yAvadetAvantaH stibukA avazyAyabindavo vA yAvadeSa dIpako balati tAvadahaM na bhuje, na kevalaM bhakte'nyeSvapi abhigrahavizeSeSu saMketaM bhavati, evaM tAvat zrAvakasya, sAdhorapi pUrNe pratyAkhyAne kimapratyAkhyAnI tiSThatu ? tasmAt tenApi karttavyaM saMketamiti / 2 avayavArthaH punaH addhA nAma kAlaH, kAlo yasya parimANaM tat kAlenAvabaddha kAlikaM pratyAkhyAna, tadyathA-namaskArasahitaM pauruSI pUrvAdhaMkAzanArdhamAsamAsAni cazabdena dvI divasau DimAsI vA yAvat SaNmAsAH iti pratyAkhyAnaM, etadaddhApratyAkhyAnaM SROSAROSAROO | // 845 // Jain Education a l For Personal & Private Use Only inelibrary.org
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ damavihameyaM paJcakkhANaM gurUvaeseNaM / kayapaccakkhANavihiM itto vuccha samAseNaM // 1580 // Aha jaha jIvaghAe pacakkhAe na kArae annaM / bhaMgabhayA'saNadANe dhuva kAravaNe ya naNu dose // 1581 // no kayapaJcakkhANo, AyariyAINa dijja asaNAI / na ya viraIpAlaNAo veyAvaccaM pahANayaraM // 1582 // no tivihaMtiviheNaM paJcakkhai annadANakAravaNaM / suddhassa tao muNiNo na hoi tabhaMgahe utti // 1583 // mayamevaNupAlaNiyaM dANuvaeso ya neha paDisiho / tA dija uvaisijja va jahA samAhIi annesiM // 1584 // kayapaccakkhANo'vi ya AyariyagilANabAlavuDDANaM / dijAsaNAi saMte lAbhe kayavIriyAyAro // 1585 // bhaNitaM dazavidhametat pratyAkhyAnaM gurUpadezena, kRtaM pratyAkhyAnaM yena sa tathAvidhastasya vidhistaM 'ataH' Urdhva vakSye 'samAsena' saGkepeNeti gAthArthaH // 1580 // pratyAkhyAnAdhikAra evAha paraH, kimAha ?-yathA jIvaghAte-prANAtipAte 8 pratyAkhyAte satyasau pratyAkhyAtA na kArayatyanyamiti-na kArayati jIvaghAtaM anyaprANinamiti, kutaH ?-bhaGgabhayAtpratyAkhyAnabhaGgabhayAdityartha, bhAvArthaH-azyata ityazanam-odanAdi tasya dAnam-azanadAnaM tasminnazanadAne,azanazabdaH pAnAdyupalakSaNArthaH, tatazcaitaduktaM bhavati-kRtapratyAkhyAnasya sataH anyasmai azanAdidAne dhruvaM kAraNamiti-avazyaM bhujikriyAkAraNaM, azanAdilAbhe sati bhokturbhujikriyAsadbhAvAt , tataH kimiti cet, nanu doSaH-pratyAkhyAnabhaGgadoSa iti gAthArthaH // 1581 // ata:-'no kayapaccakkhANo AyariyAINa dija asaNAI' yatazcaivamataH na kRtapratyAkhyAnaH pumAnAcAryAdibhya AdizabdAdupAdhyAyatapasvizaikSakaglAnavRddhAdiparigrahaH dadyAt, kim ? -azanAdi, syAdetad-dadato vaiyAvRtya daln Education a For Personal & Private Use Only 2Panelibrary.org
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribhadrIyA pratyAkhyA nAdhya0 1.pratyAkhyAnAni // 846 // ROSAROGRAMSAROSAROADCOM lAbha ityata Aha-na ca viratipAlanAd vaiyyAvRtyaM pradhAnataramataH satyapi ca lAbhe kiM teneti gAthArthaH // 1582 // evaM vineyajanahitAya parAbhiprAyamAzaya gururAha-na 'trividhaM' karaNakAraNAnumatibhedabhinnaM 'trividhena' manovAkkAyayogatrayeNa 'pratyAkhyAti' pratyAcaSTe prakrAntamazanAdi ato'nabhyupagatopAlambhazcodakamate, yatazcaivam anyasmai dAnamazanAderiti gamyate, tena hetubhUtena kAraNaM bhujikriyAgocaramanyadAnakaraNaM tacchuddhasya-AzaMsAdidoSarahitasya tataHtasmAt muneH-sAdhoH na bhavati tadbhaGgahetuH-prakrAntapratyAkhyAnabhaGgahetuH, tathA'nabhyupagamAditi gaathaarthH||158||kiNcsvymev-aatmnaivaanupaalniiyN pratyAkhyAnamuktaM niyuktikAreNa, dAnopadezau ca neha pratiSiddhau, tatrAtmanA''nIya vitaraNaM dAnaM dAnazrAddhakAdikulAkhyAnaM tUpadeza iti, yasmAd evaM tasmAddadyAdupadizedvA, yathAsamAdhinA vA yathAsAmarthyena 'anyebhyo' bAlAdibhya iti gaathaarthH|| 1584 // amumevArtha spRSTayannAha 'kaya'ityAdi, nigadasiddhA, ettha puNa sAmAyArI-sayaM a - jaMtovi sAdhUNaM ANettA bhattapANaM dejA, saMtaM vIriyaMNa nigRhitavaM appaNo, saMte vIrie aNNo NA''NAveyabo, jathA aNNo amugassa ANedu diti, tamhA appaNo saMte vIrie AyariyagilANabAlavuDapAhuNagAdINa gacchassa vA saMNAyakulehiMto vA asaNNAtaehiM vA laddhisaMpuNNo ANettA deja vA davAveja vA pariciesu vA saMkhaDIe vA davAveja, dANetti gataM, uvadiseja // 846 // atra punaH sAmAcArI-svayamabhuJjAno'pi sAdhUbhya AnIya bhaktapAne dadyAt savIrya na nigRhitavyaM AtmanaH, sati vIrye'nyo nA''jJApayitavyaH yathA'nyo'mukamai AnIya dadAtu, tasmAt AtmanaH sati vIrye AcAryaglAnabAlavRddhaprAghUrNakAdibhyo gacchAya vA sajJAtIyakulebhyo vA'sajJAtIyebhyo vA labdhisaMpUrNa | AnIya dadyAt dApayedvA, paricitebhyo vA saGkhavyA vA dApayet , dAnamiti gataM, upadizedvA Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only Movigainelibrary.org
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ Portortor vA saMviggaaNNasaMbhoiyANaM jathA etANi dANakulANi saDDhagakulANi vA, ataraMto saMbhoiyANavi uvadiseja Na doso, aha pANagassa saNNAbhUmi vA gateNa saMkhaDIbhattAdigaM vA hoja tAhe sAdhUNaM amugattha saMkhaDitti evaM uvadisejjA / uvade|satti gataM / jahAsamAhI NAma dANe ubadese a jahAsAmatthaM, jati tarati ANeduM deti, aha na tarati to davAveja vA ubadiseja vA, jathA jathA sAdhUNaM appaNo vA samAdhI tathA tathA payatitavaM jahAsamAdhitti vakkhANiyaM / amumevArthamupadarzayannAha bhASyakAraHsaMviggaaNNasaMbhoiyANa deseja sahagakulAI / ataraMto vA saMbhoiyANa dejA jahasamAhI // 244 // (bhA0) | gatArthA, NavaramataraMtassa aNNasaMbhoiyassavi dAtavaM / sAmprataM pratyAkhyAnazuddhiH pratipAdyate, tathA cAha bhASyakAra:sohI paccakkhANassa chavvihA smnnsmykeuuhiN| pannattA titthayarehiM tamahaM vucchaM samAseNaM // 245 // (bhA0) sA puNa saddahaNA jANaNA yaviNayANubhAsaNA ceva / aNupAlaNA visohI bhAvavisohI bhave chaTThA // 1586 // ___ zodhanaM zuddhiH, sA pratyAkhyAnasya-prAganirUpitazabdArthasya SaDvidhA-paTprakArAzramaNasamayaketubhiH-sAdhusiddhAntacihna| saMvignebhyo'nyasAMbhogikebhyo yathaitAni dAnakulAni zrAddhakakulAni vA, azaknuvan sAMbhogikebhyo'pyupadizena doSaH, atha pAnakasya saMjJAbhUmi |vA gatena saMkhaDIbhaktAdikaM vA bhavet tadA sAdhubhyo'mukatra saMkhaDItyevamupadizet, upadeza iti gataM, yathAsamAdhinAma dAne upadeze ca yathAsAmarthya, yadi zaknoti AnIya dadAti atha na zaknoti tadA dApayedvopadizeddhA, vathA yathA sAdhUnAmAtmano vA samAdhistathA tathA prayatitavyaM yathAsamAdhIti vyAkhyAtaM / 2 mavaramazavito'nyasAMbhogikAyApi dAtavyaM bhA.142 For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 AvazyakahAribha drIyA // 847 // bhUtaiH prajJaptA-prarUpitA, kaiH-tIrthakaraiH-RSabhAdibhiH, tAmahaM vakSye, kathaM ?-samAsena-saddhepeNeti gAthArthaH // 245 // |pratyAkhyA | adhunA SaDUvidhatvamupadarzayannAha-sA punaH zuddhirevaM SavidhA, tadyathA zraddhAnazuddhiH jJAnazuddhizca vinayazuddhiH anubhA nAdhya SaNAzuddhizcaiva, tathA'nupAlanAvizuddhizcaiva bhAvazuddhirbhavati SaSThI, pAThAntaraM vA 'sohIsaddahaNe' tyAdi, tatra zuddhizabdo 10 pratyA khyAnAni dvAropalakSaNArthaH, niyuktigAthA ceyamiti gaathaasmaasaarthH||1586 // avayavArtha tu bhASyakAra eva vakSyati, tatrAdyadvArAvayavArthapratipAdanAyAhapaccakkhANaM savvannudesiaMjaM jahiM jayA kAle / taM jo saddahai naro taM jANasu saddahaNasuddhaM // 246 // (bhA0) paJcakkhANaM jANai kappe jaM jaMmi hoi kAyavvaM / mUlaguNe uttaraguNe taM jANasu jANaNAsuddhaM // 247 // (bhaa0)| pratyAkhyAnaM sarvajJabhASitaM-tIrthakarapraNItamityarthaH 'ya'diti yat saptaviMzatividhasyAnyatama, saptaviMzatividhaM ca paJcavidhaM sAdhumUlaguNapratyAkhyAnaM dazavidhamuttaraguNapratyAkhyAnaM dvAdazavidha zrAvakapratyAkhyAnaM 'yatra' jinakalpe caturyAme paJcayAmevA zrAvakadharme vA 'yadA' subhikSe durbhikSe vA pUrvAhne parAhe vA kAla iti-caramakAle tat yaH zraddhatte naraH tat tadabhedopacArAt tasyaiva tathApariNatatvAjAnIhi zraddhAnazuddhamiti gaathaarthH|| 246 // jJAnazuddha pratipAdyate, tatra-pratyAkhyAnaM jAnAti-avagacchati kalpe-jinakalpAdau yat pratyAkhyAnaM yasmin bhavati karttavyaM mUlaguNottaraguNaviSayaM tajjAnIhi jJAnazuddhamiti gAthArthaH // 247 // vinayazuddhamucyate, tatreyaM gAthA // 847 // kiikammassa visohI pauMjaI jo ahiinnmirittN|mnnvynnkaayguttotN jANasuviNayaosuddhaM // 248 // (bhaa0)| Jain Education For Personal & Private Use Only Punelibrary.org
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ aNubhAsai guruvayaNaM akkharapayavaMjaNehiM parisuddhaM / paMjaliuDo abhimuhotaM jANaNu bhAsaNAsuddhaM ||249||(bhaa0) kaMtAre dunbhikkhe AyaMke vA mahaI samuppanne / jaM pAliyaM na bhaggaM taM jANaNu pAlaNAsuddhaM // 250 // (bhA0 ) rAgeNa va doseNa va pariNAmeNa va na dRsiyaM jaM tu|tN khalu paccakkhANaM bhAvavisuddhaM muNeyavvaM // 251 // (bhA0) eehiM chahiM ThANehiM paccakakhANaM na dUsiyaM jaM tu / taM suddhaM nAyavvaM tappaDivakkhe asuddhaM tu||252|| (bhA0) thaMbhA kohA aNAbhogA aNApucchA asNtii| pariNAmao asuddho avAu jamhA viu pamANaM // 253 // (bhA0) paJcakakhANaM samattaM | kRtikarmaNaH-vandanakasyetyarthaH vizuddhiM-niravadyakaraNakriyAM prayuGkte yaH saH pratyAkhyAnakAle anyUnAtiriktAM vizuddhiM manovAkkAyaguptaH san pratyAkhyAtRpariNAmatvAt pratyAkhyAnaM jAnIhi vinayato-vinayena zuddhamiti gAthArthaH // 248 // adhunA'nubhASaNazuddha pratipAdayannAha-kRtakRtikarmA pratyAkhyAnaM kurvan anubhASate guruvacanaM, laghutareNa zabdena bhaNatItyarthaH, kathamanubhASate?-akSarapadavyaJjanaiH parizuddhaM, anenAnubhASaNAyanamAha, varaM gurU bhaNati vosirati, imovi bhaNati-vosirAmo'tti, sesaM gurubhaNitasarisaM bhANitabaM / kiMbhUtaH san ?, kRtaprAJjalirabhimukhastajjAnIhyanubhASaNAzuddhamiti gAthArtha: // 249 // sAmpratamanupAlanAzuddhamAha-kAntAre-araNye durbhikSe-kAlavibhrame AtaGke vA-jvarAdI mahati samutpanne sati yat pAlitaM yanna bhagnaM tajjAnIhyanupAlanAzuddhamiti / ettha uggamadosA solasa uppAdaNAevi dosA solasa esaNAdosA . .paraM gururbhaNati-vyutsRjati, ayamapi bhaNati vyutsRjAma iti, zeSaM gurubhaNitasadRzaM bhaNitajyaM / 2 anrodgamadoSAH SoDaza utpAdanAyA api doSAH SoDaza eSaNAdoSA RCMOCCASSESCAM Jain Education a l For Personal & Private Use Only Amlanelibrary.org
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyAkhya nAdhya 10pratyA. khyAnAni Avazyaka dasa ete sabe bAtAlIsa dosA NiccapaDisiddhA, ete kaMtAre durbhikSAdisuNa bhajaMtitti gAthArthaH // 250 // idAnIM bhAvazu- hAribha- ddhamAha-rAgeNa vA-abhiSvaGgalakSaNena dveSeNa vA-aprItilakSaNena, pariNAmena ca-ihalokAdyAzaMsAlakSaNena stambhAdinA vA drIyA vakSyamANena na dUSitaM-na kaluSitaM yat tu-yadeva tat khalviti-tadeva khaluzabdasyAvadhAraNArthatvAt pratyAkhyAnaM bhaavvi||848|| zuddhaM 'muNeya'ti jJAtavyamiti gAthAsamAsArthaH // avayavattho puNa-rAgeNa esa pUijaditti ahaMpi evaM karemi hai to pujjihAmi evaM rAgeNa kareti, doseNa tahA karemi jahA logo mamahutto paDati teNa etassa Na aDDAyati evaM doseNa, pariNAmeNa No ihalogahatAe No paralogaTTayAe no kittijasavaNNasaddahetuM vA aNNapANavatthalobheNa sayaNAsaNavatthahetuM vA, jo evaM kareti taM bhAvasuddhaM // 25 // ebhirnirantaravyAvarNitaiH SabhiH sthAnaiH zraddhAnAdibhiH pratyAkhyAnaM na dUSitaM-na F kaluSitaM yat tu-yadeva tat zuddhaM jJAtavyaM / tatpratipakSe-azraddhAnAdau sati azuddhaM tu-azuddhameveti gaathaarthH|| 252 // pariNAmena vA na badUSitamityuktaM tatra pariNAma pratipAdayannAha-stambhAt-mAnAt , krodhAt-pratItAt, anAbhogAt-vismRteH anAcchAtaH asantateH (tAtaH) pariNAmAt azuddhaH apAyo vA nimittaM yasmAdevaM tasmAt pratyAkhyAnacintAyAM vidvA daza, ete sarve dvicatvAriMzat doSA nityaM pratiSiddhAH, ete kAntAradurbhikSAdiSu na bhajyante iti / 2 avayavArthaH punA rAgeNaiSa pUjyate ityahamapi evaM karomi tataH pUjayiSye evaM rAgeNa karoti, dveSeNa tathA karomi yathA loko mamAyattau patati tenainaM nAdviyate evaM dveSeNa, pariNAmena nehalokArthAya na paralokAthAya na kIrtivarNayazaHzabdahetoryA annapAnavalobhena zayanAsanavakhahetorvA, ya evaM karoti tat bhAvazuddha / SANGANA // 848 // MC+ dain Educatio For Personal & Private Use Only tainelibrary.org
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ SOSORROSAROSANSAR na pramANaM nizcayanayadarzaneneti gaathaarthH|| 253 // thaMbheNa eso mANijati ahaMpi paccakkhAmi to mANijjAmi, koNa paDicodaNAi aMbADio Necchati jemetuM koheNa abbhattaha~ kareti, aNAbhogeNa Na yANati kiM mama paJcakkhANaMti jimieNa |saMbharitaM bhaggaM paJcakkhANaM, aNApucchA NAma aNApucchAe ceva bhuMjati mA vArijihAmi jahA tume abbhattaTTho paJcakkhAdotti, ahavA jememi to bhaNihAmi vIsaritaMti, 'asaMtatitti Natthi ettha kiMci bhottavaM varaM paccakkhAtaMti pariNAmato'zuddhotti dAraM / so puvavaNNito ihalogajasakittimAdi, ahavA eseva thaMbhAdi avAutti, ahaM paccakkhAmi, mA NicchubhIhAmitti, ahavA ee Na paccakkhAti / evaM Na kappati vidU NAma jANago tassa suddhaM bhavati so aNNadhA Na kareti jamhA, | kamhA ?, jANago, tamhA vidU pamANaM, jANaMto suhaM pariharatitti bhaNitaM hoti, so pamANaM, tasya zuddhaM bhavatItyarthaH / 'paccakkhANaM samattaM' mUladvAragAthAyAM pratyAkhyAnamiti dvAraM vyAkhyAtaM / zeSANi tu pratyAkhyAtrAdIni paJca dvArANi nAmaniSpannanikSepAntargatAnyapi sUtrAnugamopari vyAkhyAsyAmaH, kimiti?, atrocyate, yena pratyAkhyAnaM sUtrAnugamena paramArthataH samApti stambheSa mAnyate ahamapi pratyAkhyAmi tato mAnayiSye, krodhena pratinodanayA nirbhasiMto necchati jimituM krodhenAbhaktArtha karoti, anAbhogena na | jAnAti kiM mama pratyAkhyAnamiti jimitena smRtaM bhagnaM pratyAkhyAnaM, anApRcchA nAma anApRcchayaiva bhunakti mA vAriSi yathA tvayA'bhakkArthaH pratyANyAta iti, athavA jemAmi tato bhaNiSyAmi vismRtamiti, asaditi nAstyatra kiJcid bhoktavyaM baraM pratyAkhyAtamiti pariNAmato'zuddha iti dvAraM / sa pUrvavarNita ihalokayaza:| kIrtivarNAdi, athavaiSa eva stambhAdirapAya iti, ahaM pratyAkhyAmi mA nizcikAzipamiti, athavaite na pratyAkhyAnti, evaM na kalpate, citurnAma jJAyakaH tasya zuddha | bhavati, so'nyathA na karoti yasmAt, kasmAt , jJAyakaH, tasmAdvidaH praMmANaM, jAnAnaH sukhaM pariharatIti bhaNitaM bhavati, sa pramANa / Jain Educon For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribha drIyA // 849 // SAARASSA 8 yAsyatIti / atrAntare'dhyayanazabdArtho nirUpaNIyaH, sa cAnyatra nyakSeNa nirUpitatvAnneha pratanyate, gato nAmaniSpanno 6pratyAkhyA nikSepaH, sAmprataM sUtrAlApakaniSpannasya nikSepasyAvasaraH, sa ca sUtre sati bhavati, sUtraM cAnugame, sa ca dvidhA-sUtrAnugamo nAdhya0 10 pratyAniyuktyanugamazca, tatra niryuktyanugamastrividhaH, tadyathA-nikSepaniyuktyanugama upodghAtaniryuktyanugamaH sUtrasparzikaniyuktya khyAnAni nugamazceti, tatra nikSepaniyuktyanugamo'nugato vakSyate ca, upodghAtaniryuktyanugamastvAbhyAM dvAragAthAbhyAmavagantavyaH,5 tadyathA-'uddese Niddese ya' ityAdi, 'kiM katividha'mityAdi, sUtrasparzikaniyuktyanugamastu sUtre sati bhavati, sUtraM ca sUtrAnugama iti, sa cAvasaraprApta eva, yugapacca sUtrAdayo brajanti, tathA coktaM-"suttaM suttANugamo suttAlAvayagatoya nnikkhevo| suttapphAsiyanijjuttiNayA ya samagaM tu vaccaMti // 1 // " atrAkSepaparihArau nyakSeNa sAmAyikAdhyayane nirUpitAveva neha vitanyete ityalaM vistareNa / tatredaM sUtra sUre uggae NamokArasahitaM pacakkhAti cauvihaMpi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM, aNNattha aNAbhogeNaM sahasAkAreNaM vosiraami| ___ asya vyAkhyA-tallakSaNaM-'saMhitA ca padaM caiva, padArthaH padavigrahaH / cAlanA pratyavasthAnaM, vyAkhyA tantrasya SaDvidhA // 1 // tatrAskhalitapadoccAraNaM saMhitA nirdiSTaiva, adhunA padAni-sUrye udgate namaskArasahitaM pratyAkhyAti, caturvidhamapi // 849 // AhAraM azanaM pAnaM khAdima svAdima, anyatrAnAbhogena sahasAkAreNa vyutsRjati / adhunA padArtha ucyate-tatra azubhojane' sUtraM sUtrAnugamaH sUtrAlApakagatazca nikSepaH / sUtrasparzikaniyuktirnayAzca yugapadeva vrajanti // // in Educa For Personal & Private Use Only Plainelibrary.org
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ ityasya lyuDantasya azyata ityazanaM bhavati, tathA 'pA pAne' ityasya pIyata iti pAnamiti, 'khAha bhakSaNe ityasya ca vaktavyAdimanpratyayAntasya khAdyata iti khAdimaM bhavati, evaM 'svada svarda AsvAdane' ityasya ca svAdyata iti svAdima athavA khAdyaM svAdyaM ca, 'anyatreti parivarjanArtha yathA 'anyatra droNabhISmAbhyAM, sarve yodhAH parAGmukhA' iti, tathA AbhoganamAbhogaH na Abhogo'nAbhogaH, atyantavismRtirityarthaH, tena, anAbhoga muktvetyarthaH, tathA sahasAkaraNaM sahasAkAraH-atipravRttiyogAdanivarttanamityarthaH, tena taM muktvA-vyutsRjatItyarthaH / eSa padArthaH, padavigrahastu samAsabhApadaviSaya iti kvacideva bhavati na sarvatra, sa ca yathAsambhavaM pradarzita eva, cAlanApratyavasthAne ca niyuktikAraH svayameva darzayiSyatIti sUtrasamudAyArthaH // adhunA sUtrasparzikaniyuktyedameva nirUpayannAhaasaNaM pANagaM ceva, khAimaM sAimaM tahA / eso AhAravihI, caubviho hoi nAyavvo // 1587 // AsuM khuhaM sameI, asaNaM pANANuvaggahe pANaM / khe mAi khAimaMti ya, sAei guNe tao sAI // 1588 // | azanaM-maNDakaudanAdi, pAnaM caiva-drAkSApAnAdi, khAdima-phalAdi tathA svAdima-guDatAmbUlapUgaphalAdi, eSa AhAravidhizcaturvidho bhavati jJAtavya iti gAthArthaH // 1587 // sAmprataM samayaparibhASayA zabdArthanirUpaNAyAha-Azu-zIghra kSudhAM-bubhukSAM zamayatItyazanaM, tathA prANAnAm-indriyAdilakSaNAnAM upagrahe-upakAre yad vartata iti gamyate tat pAnamiti, khamiti-AkAzaM tacca mukhavivarameva tasmin mAtIti khAdima, svAdayati guNAn-rasAdIn saMyamaguNAn vA yatastataH svAdima, dain Education a l For Personal & Private Use Only A delibrary.org
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribhadrIyA // 850 // Jain Educatio hetutvena tadeva svAdayatItyarthaH / vicitraM niruktaM pAThAt, bhramati ca rauti ca bhramara ityAdiprayogadarzanAt sAdhurevAyamanvartha iti gAthArthaH // 1588 // uktaH padArthaH, padavigrahastu samAsabhA kUpadaviSaya iti noktaH / adhunA cAlanAmAha - savvo'viya AhAro asaNaM savvo'vi buccaI pANaM / savvo'vi khAimaMtiya savvo'viya sAimaM hoI // / 1589 // yadyanantaroditapadArthApekSayA azanAdIni tataH sarvo'pi cAhArazcaturvidho'pItyarthaH azanaM, sarvo'pi cocyate pAnaM sarvo'pi ca khAdimaM sarva eva svAdimaM bhavati, anyathA vizeSAt, tathAhi - yathaivAzanamodanamaNDakAdi kSudhaM zamayati tathaiva pAnakaM drAkSAkSIrapAnAdi khAdimamapi ca phalAdi svAdimamapi tAmbUlapugaphalAdi, yathA ca pAnaM prANAnAmupagrahe varttate evamazanAdInyapi, tathA catvAryapi khe mAnti catvAryapi vA svAdayanti AsvAdyante veti na kazcid vizeSaH, tasmAdayu| tamevaM bheda iti gAthArthaH // 1589 // iyaM cAlanA, pratyavasthAnaM tu yadyapi etadevaM tathApi [tulyArthatvaprAptAvapi ] rUDhito nItitaH prayojanaM saMyamopakArakamasti evaM kalpanAyAH, anyathA doSaH, tathA cAha jai asaNameva savvaM pANaga avivajjaNaMmi sesANaM / havai ya sesavivego teNa vihattANi cauro'vi // 1590 // yadyazanameva sarvamAhArajAtaM gRhyate tataH zeSAparibhoge'pi pAnakAdivarjane - udakAdiparityAge zeSANAmAhArabhedAnAM nivRttirna kRtA bhavatIti vAkyazeSaH, tataH kA nohAniriti cet ? bhavati zeSaviveka:- asti ca zeSAhArabhedaparityAgaH, myAyopapannatvAt, prekSApUrvikAritayA tyAgapAlanaM nyAyaH, sa ceha sambhavati, tena vibhaktAni catvAryapi azanAdIni, tadekabhAve'pi tattadbhedaparityAge etadupapadyata eveti cet, satyamupapadyate duravaseyaM tu bhavati, tasyaiva dezastyakastasyaiva neti onal , For Personal & Private Use Only 6 pratyAkhyA nAdhya0 410 pratyAkhyAnAni // 850 // sinelibrary.org
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'arddha kukkuTTayAH pacyate arddha prasavAya kalpyate' iti, apariNatAnAM zraddhAnaM ca na jAyate, evaM tu sAmAnyavizeSabhedanirUpaNAyAM sukhAvaseyaM sukhazraddheyaM ca bhavati iti gAthArthaH // 1590 // tathA cAhaasaNaM pANagaM ceva, khAimaM sAimaM thaa| evaM parUviyaMmI, saddahiu~ je suhaM hoi|| 1591 // ___ azanaM pAnakaM caiva khAdimaM svAdimaM tathA, evaM prarUpite-sAmAnyavizeSabhAvenAkhyAte, tathAvabodhAt zraddhAtuM sukhaM bhavati, sukhena zraddhA pravartate, upalakSaNArthatvAd dIyate pAlyate ca sukhamiti gAthArthaH // 1591 // Aha-manasA'nyathA | saMpradhArite pratyAkhyAne trividhasya pratyAkhyAnaM karomIti vAganyathA vinirgatA caturvidhasyeti guruNA'pi tathaiva dattamatra kA pramANaM ?, ucyate, ziSyasya manogato bhAva iti, Aha caannastha nivaDie vaMjaNami jo khalu maNogao bhAvo / taM khalu paccakkhANaM na pamANaM vaMjaNacchalaNA // 1592 // ___ anyatra nipatite vyaJjane-trividhapratyAkhyAnacintAyAM caturvidha ityevamAdau nipatite zabde yaH khalu manogato bhAvaH15 pratyAkhyAtuH khaluzabdo vizeSaNe adhikatarasaMyamayogakaraNApahatacetaso'nyatra nipatite na tu tathAvidhapramAdAt yo manogato bhAvaH AdyaH tat khalu pratyAkhyAnaM pramANaM, anenApAntarAlagatasUkSmavivakSAntarapratiSedhamAha, AdyAyA eva pravartaka-| tvAt , vyavahAradarzanasya cAdhikRtatvAd, ataH na pramANaM vyaJjanaM-tacchiSyAcAryayorvacanaM, kimiti !, chalanA'sau vyaJjanamAtra, tadanyathAbhAvasabhAvAditi gAthArthaH // 1592 // idaM ca pratyAkhyAnaM pradhAna nijarAkAraNamiti vidhivadanupAlanIyaM, tathA cAha Jain Education Alial For Personal & Private Use Only M.helibrary.org
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribha 6pratyAkhyA nAdhya0 10 pratyA khyAnAni drIyA // 851 // phAsiyaM pAliyaM ceva, sohiyaM tIriyaM thaa| kihiamArAhiaMceva, erisayaMmI payaiyavvaM // 1593 // | spRSTa-pratyAkhyAnagrahaNakAle vidhinA prApta pAlitaM caiva-punaH punarupayogapratijAgaraNena rakSitaM zobhitaM-gurvAdipradAnazeSabhojanAsevanena tIritaM-pUrNe'pi kAlAvadhau kiJcitkAlAvasthAnena kIrtitaM-bhojanavelAyAmamukaM mayA pratyAkhyAtaM tat pUrNamadhunA bhokSya ityuccAraNena ArAdhitaM-tathaiva ebhireva prakAraiH sampUrNairniSThAM nItaM yasmAdevaMbhUtameva tadAjJApAlanAdapramAdAcca mahatkarmakSayakAraNaM tasmAd IdRzi prayatitavyamiti evaMbhUta eva pratyAkhyAne yatnaH kArya iti gaathaarthH|| 1593 // sAmpratamanantarapAramparyeNa tatpratyAkhyAnaguNAnAhapaJcakkhANaMmi kae AsavadArAI huMti pihiyAiM / AsavavuccheeNaM taNhAvuccheaNaM hoi // 1594 // taNhAvocchedeNa ya aulovasamo bhave maNussANaM / aulovasameNa puNo paccakkhANaM havai suddhaM / / 1595 // tatto carittadhammo kammavivego tao apuvvaM tu / tatto kevalanANaM tao a mukkho sayAsukkho // 1596 // | pratyAkhyAne kRte-samyaganivRttau kRtAyAM kim ?-AzravadvArANi bhavanti pihitAni-taviSayapratibaddhAni karmabandhadvArANi bhavanti sthagitAni, tatrAvRtteH, Azravavyavacchedena ca karmabandhadvArasthaganena ca saMvaraNenetyarthaH, kiM ?-tRDvyavacchedanaM bhavati-tadviSayAbhilASanivRttirbhavatIti gAthArthaH // 1594 // tRivyavacchedena ca tadviSayAbhilASanivRttau ca | atula:-ananyasadRzaH upazamo-madhyasthapariNAmo bhavati manuSyANAM-jAyate puruSANAM, puruSapraNItaH puruSapradhAnazca dharma iti khyApanArtha manuSyagrahaNam , anyathA strINAmapi bhavatyeva, atulopazamena punaH-ananyasadRzamadhyasthapariNAmena punaH CHECCCCCCOCCASSOCCANAMANCHAR // 851 // dain Education na For Personal & Private Use Only inelibrary.org
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyAkhyAnaM-uktalakSaNaM bhavati-zuddhaM jAyate niSkalaGkamiti gAthArthaH // 1595 // tataH pratyAkhyAnAcchuddhAccAritradharmaH sphuratIti vAkyazeSaH, karmavivekaH-karmanirjarA tataH-cAritradharmAt , tatazceti dvirAvartyate tatazca-tasmAcca karmavivekAt 'apUrvamiti krameNApUrvakaraNaM bhavati, tataH-apUrvakaraNAcchreNikrameNa kevalajJAnaM, tatazca-kevalajJAnAd bhavopagrAhikarmakSayeNa mokSaH sadAsaukhyaH-apavargo nityasukho bhavati, evamidaM pratyAkhyAnaM sakalakalyANakakAraNaM ato yatnena karttavyamiti gAthArthaH // 1596 // idaM ca pratyAkhyAnaM mahopAdherbhedAd dvAdazavidhaM bhavati AkArasamanvitaM vA gRhyate pAlyate vA, ata idamabhidhitsurAhanamukkAraporisIe purimaDDegAsaNegaThANe ya / AyaMbila abhattaTTe carame ya abhiggahe vigaI // 1597 // do chacca satta aTTa sattaTTa ya paMca chacca pANaMmi / cau paMca aTTa nava ya patteyaM piMDae navae // 1598 // doceva namukkAre AgArA chacca porisIe u / satteva ya purimaDhe egAsaNagaMmi aDheva // 1599 // . sattegaTThANassa u aTThavAyaMbilaMmi AgArA / paMceva abhattaDhe chappANe carimi cattAri // 1600 // |paMca cauro abhiggahi nivvIe aha nava ya AgArA / appAurANa paMca u havaMti sesesu cattAri // 1601 // ___ namaskAra ityupalakSaNAt namaskArasahite pauruSyAM purimArddha ekAzane ekasthAne caAcAmle abhaktArthe carame ca abhigrahe vikRtI, kiM ?, yathAsaGkhyamete AkArAH, dvau SaT ca sapta aSTau saptASTau paJca SaT pAne catuH paJca aSTau nava pratyekaM piNDako | navaka iti gaathaadvyaarthH|| 1597-1598 // bhAvArthamAha-ddhAveva namaskAre AkArI, iha ca namaskAragrahaNAnnamaskAra Jain EducatioINitional For Personal & Private Use Only Mainelibrary.org
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribha drIyA // 852 // sahitaM gRhyate, tatra dvAvevAkArau, AkAro hi nAma pratyAkhyAnApavAdahetu:, iha ca sUtraM 'sUre uggae NamokkArasahitaM paccakkhAi' ityAdi sAgAraM vyAkhyAtameva, SaT ceti pauruSyAM tu, iha ca pauruSI nAma - pratyAkhyAna vizeSastasyAM paTU AkArA bhavanti, iha cedaM sUtram - porusiM pacakhAti, uggate sUre cauvvipi AhAraM asaNaM 4 aNNattha'NA bhogeNaM sahasAkAreNaM pacchannakAleNaM disAmoheNaM sAdhuvayaNeNaM savvasamAhibattiyAgAreNaM vosiraha / anAbhogasahasAkArasaMgatiH pUrvavat, pracchannakAlAdInAM vidaM svarUpaM pacchaNNAto disA u raeNa reNuNA pacaeNa vA aNNaeNa vA aMtarite sUroNa dIsati, porusI puNNattikAtuM pArito, pacchA NAtaM tAhe ThAitabaM Na bhaggaM, jati bhuMjati to bhaggaM, evaM sadhehivi, disAmoheNa kassai purisassa kamhivi khette disAmoho bhavati, so purimaM pacchimaM disaM jANati, evaM so disAmoheNa - airuggadaMpi sUraM dahuM ussUrIbhUtaMti maNNati NAte ThAti, sAdhuNI bhAMti - ugghADaporusI tAva so pajimito, pArittA miNati anno vA miNai, teNaM se bhuJjaMtassa kahitaM Na pUritaMti, tAhe ThAidabaM, samAdhI NAma teNa ya porusI 1 pracchannA dizo rajasA reNunA parvatena vAanyena vA'ntarite sUryo na dRzyate, pauruSI pUrNetikRtvA pAritavAn pazcAt jJAtaM tadA sthAtavyaM, na bha yadi bhuGge tadA bhagnaM, sarvairapyevaM, digmohena kasyacit puruSasya kasminnapi kSetre digmoho bhavati, sa pUrvI pazcimAM dizaM jAnAti, evaM sa digmohena acirodrata maSi sUrya dRSTvA utsUryabhUtamiti manyate jJAte tiSThati, sAdhavo bhaNanti udghATA paurupI tAvat sa prajimitaH pArayitvA minoti anyo vA minoti, tena tasmai bhuJjAnAya kathitaM na pUritamiti, tadA sthAtavyaM / samAdhirnAma tena ca pauruSI Jain Educationonal For Personal & Private Use Only 6pratyAkhyA nAdhya0 10 pratyA khyAnAni // 852 // inelibrary.org
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ A0143 paMccakkhAtA, AsukAritaM ca dukkhaM jAtaM aNNassa vA, tAhe tassa pasamaNaNimittaM pArAvijjati osahaM vA dijjati, etthaMtarA NAte taheva vivego, saptaiva ca purimArje - purimArddha prathamapraharadvayakAlAvadhipratyAkhyAnaM gRhyate tatra sapta AkArA bhavanti, iha ca idaM sUtraM - 'sUre uggate' ityAdi, paDAkArA gatArthAH, navaraM mahattarAkAraH saptamaH, asAvapi sarvottaraguNapratyAkhyAne sAkAre kRtAdhikAre atraiva vyAkhyAta iti na pratanyate, ekAzane aSTAveva, ekAzanaM nAma sakRdupaviSTaputAcAlanena bhojanaM, tatrASTAvAkArA bhavanti, iha cedaM sUtraM - 'ekkAsaNa 'mityAdi 'aNNattha aNA bhogeNaM sahasAkAreNaM sAgAriyAgAreNaM AuMTaNapasAraNeNaM guruanbhu| hANeNaM pAriDAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosirati / (sUtraM ) aNAbhogasahasAkArA taheva, sAgAriyaM addhasamuddiTThassa AgataM jati volati paDicchati, aha thiraM tAhe sajjhAyavAghAtotti uTTheu aNNattha gaMtUNaM samuddisati, hatthaM pAdaM vA sIsaM vA ( AuMTejja) pasArejja vA Na bhajjati, abbhuTThANAriho Aya| rio pAhuNago vA Agato abbhuTTetavaM tassa, evaM samuddiTThassa paridvAvaNiyA jati hojja kappati, mahattarAgArasamAdhi tu 1 pratyAkhyAtA, AzukAri ca duHkhaM jAtamanyasya vA, tadA tasya prazamanAnimittaM pArthate oSadhaM vA dIyate, atrAntare jJAte tathaiva vivekaH / anAbhoga| sahasAkArI tathaiva, sAgAriko'rdhasamuddiSTe AgataH yadi vyatikrAmyati pratIyate atha sthirastadA svAdhyAyavyAghAta iti utthAyAnyatra gatvA samuddizyate, hastaM pAdaM vA zIrSa vA AkuJcayet prasArayet vA na bhajyate, abhyutthAnArha AcAryaH prAghUrNako vA''gato'bhyutthAtavyaM tasya, evaM samuddiSTe pAriSThApanikI yadi bhavet kalpate, mahattarAkArasamAdhI tu tathaiva / For Personal & Private Use Only ainelibrary.org
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6pratyAkhyA AvazyakahAribhadrIyA nAdhya0 AkArArthaH // 853 // taheva'tti gAthArthaH // 1599 // 'saptakasthAnasya tu' ekasthAnaM nAma pratyAkhyAnaM tatra saptAkArA bhavanti, iha cedaM sUtra|'egaTTANa'mityAdi egahANagaM jahA aMgovaMgaM ThavitaM teNa tahAvahiteNeva samuddisiyavaM, AgArA se satta, AuMTaNapasAraNA Natthi, sesaM jahA ekAsaNae / aSTaivAcAmlasyAkArA, idaM ca bahuvaktavyamitikRtvA bhedena vakSyAmaH 'goNNaM NAmaM tividha'mityAdinA granthena, asammohArthaM tu gAthaiva vyAkhyAyate, 'paJcAbhaktArthasya tu' na bhaktArtho'bhaktArthaH, upavAsa ityarthaH, tasya paMcAkArA bhavanti, iha cedaM sUtraM-'sUre uggate'ityAdi, tassa paMca AgArA-aNAbhoga0 sahasA0 pAri0 mahattarA0 sabasamAdhi0 jati tividhassa paccakkhAti to vikiMcaNiyA kappati, jati catubidhassa paccakkhAtaM pANaM ca Natthi tadAna kappati, tattha cha AgArA-levADeNa vA alevADeNa vA accheNa vA bahaleNa vA sasittheNa vA asittheNa vA vosirati, vuttatthA ete chappi, etena SaTpAna ityetadapi vyAkhyAtameva, 'carime ca catvAra' ityetaccarimaM duvidha-divasacarimaM bhavacarimaM vA, divasacarimassa cattAri, aNNatthaNAbhogeNaM sahasAkAreNaM mahattarAkAreNaM sabasamAhivattiyAgAreNaM, bhavacarimaM jAvajIviyaM tassavi ete cattAritti gaathaarthH||1600||pnyc catvArazcAbhigrahe, nirvikRtau aSTau nava vA AkArAH, CARR95 // 853 // ekasthAnakaM yathA aGgopAGgaM sthApitaM tena tathAvasthitenaiva samuddeSTavyaM, AkArAstasmin sapta, AkuJcanaprasAraNaM nAsti, zeSa yathaikAzanake / tasya paJcAkArA:-anAbhoga. sahasA0 pAri0 mahattarAkAra0 sarvasamAdhi0, yadi trividhaM pratyAkhyAti tadA pAriSThApanikI kalpate, yadi caturvidhasya pratyAkhyAtaM pAnakaM ca nAsti tadA na kalpate, tatra paDhAkArAH-lepakRtA vA alepakRtA vA acchena vA bahalena vA sasikthena vA asikthena vA byutsRjati, uktArthAH ete paDapi, carama dvividha-divasacaramaM bhavacaramaM ca, divasacarame catvAraH anyatrAnA0 sahasA0 mahattarA0 sarvasamAdhi0, bhavacaramaM yAvajIvikaM tasyApyete catvAraH / dain Educati For Personal & Private Use Only Finelibrary.org
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ SANSKCONCom aprAvaraNa iti-aprAvaraNAbhigrahe pazcaivAkArA bhavanti,zeSeSvabhigraheSu daNDakapramArjanAdiSu catvAra iti gaathaa'kssraarthH1601|| bhAvArthastu abhiggahesu vAuDattarNa koi paccakkhAti, tassapaMca-aNAbhogasahasAgAra0 (mahattarA0) colapaTTagAgAra sabasamAhivattiyAgAra0sesesu colapaTTagAgAroNatthi, nivigatIe aha nava ya AgArA ityuktaM, tattha dasa vigatIo-khIraM dadhiNavaNIyaM ghayaM tellaM guDo madhuM maja maMsaM ogAhimagaM ca, tattha paMca khIrANi gAvINaM mahisINaM ajANaM eliyANaM uTTINaM, uddIgaM dadhiM Natthi, NavaNItaM ghataMpi, te dadhiNA viNA Nasthitti, dadhiNavaNItaghatANi cattAri, tellANi cattArikhara (tila)adasikusuMbhasarisavANaM, etAo vigatIo, sesANi tellANi nivigatIto, levADANi puNa honti, do viyaDA-kaTThaNipphaNaM ucchumAipiTeNa ya phANittA, doNi guDA davaguDo piMDaguDo ya, madhUNi tiNNi, macchiyaM kontiyaM bhAmaraM, poggalANi tiNNi, jalayara thalayara khahayaraM, athavA camma maMsaM soNitaM, eyAo Nava vigatIto, ogAhimagaM dasama, tAviyAe addahiyAe ega ogAhimegaM calacaleMtaM paccati sapheNaM bitiyatatiyaM, sesANi a jogavAhINaM kappati, jati Najjati aha egeNa ceva abhigraheSu prAvaraNa ko'pi pratyAkhyAti, tasya paJca-anAbhoga0 sahasA0 mahattarA0 colapaTTA0sarvasamAdhi0, zeSeSu colapaTTakAkAro nAsti, nirvikRtau aSTau nava caakaaraaH| tatra vikRtayo daza-kSIraM dadhi navanItaM ghRtaM tailaM guDho madhu mayaM mAMsaM avagAhimaM ca, tatra paJca kSIrANi gavAM mahiSINAM ajAnAM eDakAnAmuSTrINAM, uSTrINAM dadhi nAsti, navanItaM ghRtamapi, te danA vinA (na sta iti) dadhinavanItaghRtAni catvAri, tailAni catvAri tilAlasIkusumbhasarpapANAM, etA vikRtayaH, zeSANi tailAni nirvikRtayaH, lepakArINi punarbhavanti, dve maye-kASThaniSpannaM ikSvAdipiSTena ca phANayitvA, dvau guDhau-davaguDaH piNDaguDA, madhUni trINimAkSikaM kauntikaM bhrAmaraM, pudgalAni trINi-jalacaraja sthalacaraja khacarajaM ca, athavA carma mAMsaM zoNitaM, etA nava vikRtayaH, avagAhimaM dazamaM, tApikAyAmAdahaNe ekamavagAhimaM calacalat pacyate sapheNaM dvitIya tRtIyaM ca, zepANi ca yogavAhinA kalpante, yadi jJAyate athaikenaivA Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only Tinelibrary.org
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ yAkhyA nAdhya. AkArArthaH AvazyakapUaeNa sabo ceva tAvago bharito to bitiyaM ceva kappati NivigatiyapaccakkhANAitassa, levArDa hoti, esA Ayariya- I hAribha paraMparAgatA sAmAyArI / adhunA prakRtamucyate, kvASTau kva vA navAkArA iti ?, tatradrIyA 8 navaNIogAhimae addavahi(va)pisiyaghayagule ceva / nava AgArA tesiM sesadvANaM ca aTTeva // 1602 // __ 'navaNIte ogAhimake addavadave'nigAlita ityarthaH, pisite-mAMse ghRte guDe caiva, adravagrahaNaM sarvatrAbhisambandhanIyaM, // 854 // nava AkArA amISAM vikRtivizeSANAM bhavanti zeSadravANAM-vikRtizeSANAM aSTAvevAkArA bhavanti, utkSiptavive ko na bhavatIti gAthArthaH // 1602 // iha cedaM sUtrahai 'NivviyatiyaM paJcakkhAtI'tyAdi annattha'NAbhogeNaM sahasAkAraNaM levAleveNaM gihatthasaMsaDeNaM ukkhita vivegeNaM paDDuccamakkhieNaM pAriTThAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosirati / (sUtra) __idaM ca prAyo gatArthameva, vizeSaM tu 'paMceva ya khIrAI' ityAdinA granthena bhASyakAropanyAsakramaprAmANyAduttaratra vakSyAmaH, adhunA tadupanyastamevAcAmAmlamucyategonnaM nAmaM tivihaM oaNa kummAsa sattuA ceva / ikvikapi yativihaM jahannayaM majjhimukkosaM // 1603 // AyAmAmlamiti goNNaM nAma, AyAmaH-avazAyanaM AmlaM-caturtharasaM tAbhyAM nivRttaM AyAmAmlaM, idaM copAdhibhedAt // 854 // 1 pUpakena sarva eva tApakaH pUritastadA dvitIyameva kalpate nirvikRtikAtyAkhyAninaH, lepakRt bhavati / eSA''cAryaparamparAgatA sAmAcArI Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ trividhaM bhavati, odanaH kulmASAH saktavazcaiva, odanamadhikRtya kulmASAn saktUzceti, ekaikamapi cAmISAM trividhaM bhavatijaghanya madhyamaM utkRSTaM ceti / kathamityatrAha vve rase guNe vA jahannayaM majjhimaM ca ukkosaM / tasseva ya pAuggaM chalaNA paMceva ya kuDaMgA // 1604 // dravye rase guNe caiva dravyamadhikRtya rasamadhikRtya guNaM cAdhikRtyetyarthaH, kiM ?-jaghanyaM madhyamamutkRSTaM ceti, tasyaivAyAmAmlasya prAyogyaM vaktavyaM, tathA AyAmAmlaM pratyAkhyAtamiti dannA bhuJjAnasyAdoSaH prANAtipAtapratyAkhyAne tadanAsevanavaditi chalanA vaktavyA, paJcaiva kuDaGgA-vakravizeSA iti / tadyathA loe vee samae annANe khalu taheva gelanne / ee paMca kuDaMgA nAyavvA aMbilaMmi bhave // 1605 // ___ loke vede samaye ajJAne khalu tathaiva glAnatve, lokamaGgIkRtya kuDaGgAH, evaM vedAn samayAn ajJAnaM glAnatvaM ca ete paJca kuDaGgA jJAtavyAH, AyAmAmle bhavanti, AyAmAmlaviSaya itigaathaasmaasaarthH||1605|| vistarArthastu vRddhasampradAyasamadhigamyaH, sa cAyaM- ettha AyaMbilaM ca bhavati AyaMbilapAuggaM ca, tatthodaNe AyambilaM AyaMbilapAuggaM ca, AyaMbilA sakUrA, jANi kUravihANANi AyaMbilapAuggaM, taMdulakaNiyAu kuDaMto pIThaM pihugA piThThapovaliyAo rAlagA maMDagAdi, kummAsA purva pANiega kaDDijati pacchA ukhalIe pIsaMti, te tividhA-sahA majjhimAthUlA, ete AyaMbilaM, AyaM 1 annAcAmAmlaM bhavati AcAmAmlaprAyogyaM ca, tatraudane AcAmAmlamAcAmAmlaprAyogyaM ca, AyAmAmlaH sakUrAH, yAni kUravidhAnAni | AcAmAmlaprAyogyaM, tandulakaNikAH, kuNDAntaH piSTena pRthukIkRtAH, pRSTapolikA rAlagA maNDakAdyAH, kulmASAH pUrva pAnIyena kathyante pazcAt udUkhalyAM lApicyante, te trividhAH-lakSaNA madhyAH sthUlAH, ete AcAmAmlaM, AcA Ne khalu tavizeSA itimiti dAya For Personal & Private Use Only
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA pratyAkhyA nAdhya0 AkArArthaH // 855 // |bilapAuggANi puNa je tassa tusamIsA kaNiyAu kaMkaDugA ya evamAdi, sasuyA javANaM godhUmANaM vihiANaM vA, pAuggaM puNa godhUmabhujiyApicugAlA ya jAva bhuJjijjA, je ya jaMtaeNa Na tIraMti pisituM, tasseva NihAro kaNikkAdi vA, eyANi AyaMbila pAuggANi, taM tividhaMpi AyaMbilaM tividhaM-ukkosaM majjhimaM jahannaM, davato kalamasAlikUro ukkosaM jaM vA jassa patthaM ruccati vA, rAlago sAmAgo vA jahanno, sesA majjhimA, jo so kalamasAlIkUro so rasaM paDucca tividho ukkosaM 3, taM |ceva tividhaMpi AyaMbilaM NijarAguNaM paDucca tividhaM-ukkoso NijarAguNo majjhimojahaNNotti, kalamasAlikUro dabato | ukkosaM davaM cauttharasieNa samuddisati, rasaovi ukkosaM tassaccaeNavi AyAmeNa ukkosaM rasato guNato jahaNaM thovA| Nijaratti bhaNitaM bhavati, so ceva kalamodaNo jadA aNNehiM AyAmehiM tadA dabato ukkoso rasato majjhimo guNatovi majjhimo ceva, so ceva jadA uNhodaeNa tadA davato ukkosaM rasato jahaNNaM guNato majjhimaM ceva, jeNa davato ukkosaM na mAmlaprAyogyANi punaryA tasya tupamizrAH kaNikAH kAGkaTakAzca evamAdi, saktavo yavAnAM godhUmAnAM brIhINAM vA, prAyogyaM punagodhUmabhRSTaM nirgalitaM yAvad bhuJjIta, ye ca yantrakeNa na zakyante peSTuM, tasyaiva nirdhAraH kaNikkAdivA, etAni AcAmlaprAyogyANi, tat trividhamapyAcAmAmlaM trividhaM-utkRSTa madhyamaM jaghanyaM, dravyataH kalamazAlikUra utkRSTa yahA yasai pathyaM rocate vA, rAlakaH zyAmAko vA jaghanyaH, zeSA madhyamAH, yaH sa kalamazAlikUraH sa rasa pratItya trividhaH utkRSTaH 3, tadeva trividhamapyAcAmAmlaM nirjarAguNaM pratItya trividhaM-uskRSTo nirjarAguNo madhyamo jaghanya iti, kalamazAlikUro dravyata utkRSTaM dravyaM caturtharasena bhujyate, rasato'pi uskRSTaM tasya satkenApyAcAmAmlena utkRSTaM rasato guNato jaghanyaM stokA nirjareti bhaNitaM bhavati, sa eva kalamodano yadA:myairAcAmAmlaistadA dravyata utkRSTo rasato madhyamo guNato'pi madhyama eva, sa eva yadoSNodakena tadA vyata utkRSTaM rasato jaghanyaM guNato madhyamameva, | yena dravyata utkRSTaM na // 855 // Jain Education For Personal & Private Use Only I nelibrary.org
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ rasato, idANaM je majjhimA te cAulodaNA te davato majjhimA AyaMbileNa rasato ukkosA guNato majjhimA, taheva ca uNhodaeNa davato majjhaM rasato jahaNaM guNato majhaM majjhimaM davaMtikAUNaM, rAlagataNakUrA dabato jahaNaM AyaMbileNa rasato ukkosaM guNao majhaM, te ceva AyAmeNa davao jahaNNaM rasaomajhaM guNao majhaM, te ceva uNhodaeNa davao jahaNNaM rasao jahannaM guNao ukkosaM bahuNijaratti bhaNitaM hoti, ahavA ukkose tiNNi vibhAsA-ukkosaukkosaM ukkosamajjhimaM | ukkosajahaNaM, kaMjiyaAyAmauNhodaehiM jahaNNA majjhimA ukkosA NijjarA, evaM tisu vibhAsitavaM / chalaNA NAma egeNAyaMbilaM paccakkhAtaM, teNa hiMDateNa suddhodaNo gahito, aNNANeNa ya khIreNa nimittaM ghettUNa Agato AloettuM pajimito, gurUhi bhaNito-ajja tujjha AyaMbilaM paccakkhAtaM, bhaNai-saccaM, to kiM jemesi ?, jeNa mae paccakkhAtaM, jahA COMICROCESSOCIOLOG . rasataH / idAnIM ye madhyamAste taNDulaudanAste vyato madhyamA AcAmAmlena rasata utkRSTA guNato madhyamAH, tathaivoSNodakena dravyato madhyama rasato | jaghanyaM guNato madhyamaM madhyama vyamitikRtvA, rAlagatRNakUrA dravyato jaghanyaM AcAmAmlena rasata utkRSTaM guNato madhyaM, ta evAcAmAmlena dravyato jaghanya rasato madhyaM guNato madhyaM, ta evoSNodakena vyato jaghanyaM rasato jaghanyaM guNata utkRSTa, bahunirjareti bhaNitaM bhavati, athavA utkRSTe tisro vibhASAH-utkRSToskRSTa utkRSTamadhyama utkRSTajaghanyaM, kAlikAcAmAmloSNodakaijaghanyA madhyamotkRSTA nirjarA, evaM triyu vibhASitavyaM / chalanA nAma ekenAcAmAmlaM pratyAkhyAtaM, tena | | hiNDamAnena zuddhaudano gRhItaH ajJAnena ca kSIreNa niyamitaM gRhItvA''gata Alocya prajimitaH, gurubhirbhaNitaH-adya tvayA''cAmAmlaM pratyAkhyAtaM, bhaNatisatyaM, tarhi kiM jemasi ?, yena mayA pratyAkhyAtaM, yathA Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only linelibrary.org
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 856 // pANAtipAte paccakkhAte Na mArijati evAyaMbilevi paccakkhAte taM Na kIrati, esA chalaNA, parihArastu pratyAkhyAnaM bhojane pratyAkhyA tannivRttau ca bhavati, bhojane AyAmAmlaprAyogyAdanyat tat pratyAkhyAti AyAmle ca vartate, tannivRttau caturvidhamapyA-| nAdhya0 hAraM pratyAcakSANasya, tathA loka evameva pratyAkhyAnArthaH dosuM atthesu vaTTati bhojane tannivRttau ca, teNa esacchalaNA AkArArtha: |nnirtyyaa| paMca kuDaMgA-loe vede samae aNNANe gilANe kuDaMgotti, egeNAyaMbilassa paccakkhAtaM, teNa hiMDateNa saMkhaDI saMbhAvitA, aNNaM vA ukkosaM laddhaM, AyariyANa daMseti, bhaNitaM-tujjha AyaMbilaM paccakkhAtaM, so bhaNati-khamAsamaNA ! amheM bahUNi loiyANi satthANi parimilitANi, tattha ya AyaMbilasaddo Natthi, paDhamo kuDaMgo 1, ahavA vedesu causura |saMgovaMgesu Natthi AyaMbilaM bidio kuDaMgo 2, ahavA samae caragacIriyabhikkhupaMDaraMgANaM, tatthavi Natthi, Na jANAmi esa tujhaM kato Agato? taio kuDaMgo 3, aNNANeNa bhaNati-Na jANAmi khamAsamaNA! kerisiyaM AyaMbilaM bhavati?, ahaM jANAmi-kusaNehivi jimmaitti teNa gahitaM, micchAmidukkaDaM, Na puNo gacchAmi, cauttho kuDaMgo gilANa bhaNati prANAtipAte pratyAkhyAte na mAryate evamAcAmAmle'pi pratyAkhyAte tanna kriyate, eSA chalanA, dvayorarthayorvarttate tenaiSA chalanA nirarthikA / paJca kuDaGgAH-loke vede samaye ajJAne glAne kuDaGga iti, ekenAcAmAmlasya pratyAkhyAtaM, tena hiNDamAnena saMkhaDI saMbhAvitA, anyadvotkRSTaM labdhaM, AcAryebhyo darzayate, bhaNitaM-svayAcAmAmlaM pratyAkhyAtaM, sa bhaNati-kSamAzramaNa ! asmAbhirbahuni laukikAni zAstrANi parimIlitAni, tatra cAcAmAmlazabdo nAsti // 856 // prathamaH kuDhaGgaH, athavA vedeSu caturyu sAnopAjepu nAstyAcAmAmla dvitIyaH kuDaGgaH, athavA samaye carakacIrikabhikSupANDuraGgANAM, tatrApi nAsti, na jAnAmi yuSmAkaM eSa kuta AgataH, tRtIyaH kuDaGgaH, ajJAnena bhaNati-na jAnAmi kSamAzramaNAH! kIrazamAcAmAmlaM bhavati , ahaM jAne kusaNairapi jemyate iti tena gRhItaM, mithyA me duSkRtaM, na punargamiSyAmi, caturthaH kuDaGgo, glAno bhaNati Jain Education a l For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ tarAmi AyaMbilaM kAuM sUla me udyati, aNNaM vA uddisati roga, tAhe Na tIrati karettuM, esa paMcamo kuddNgo|tss aTTha AgArA-aNNatthaNAbhogeNaM sahassAgAreNaM levAleveNaM gihatthasaMsaTTeNaM ukkhittavivegeNaM pAriTThAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM sabvasamAhivattiyAgAreNaM vosirati / aNAbhogasahasakkArA taheva levAlevo jati bhANe purva levADagaM hai gahitaM samuddi saMlihiyaM jati teNa ANeti Na bhajjati, ukkhittavivego jati AyaMbile patati vigatimAtI ukkhi vittA vigiMcatu mA Navari galatu aNNaM vA AyaMbilassa appAuga jati uddharitaM tIrati uddharite Na uvahammati, gihatyasaMsaThevi jati gihattho DovaliyaM bhANiyaM vA levADaM kusaNAdIhiM teNa Isitti levADaM taM bhujjati, jai raso Alikhi-18 jati bahuo tAhe Na kappati, pArihAvaNitamahattarAsamAdhIo taheva / vyAkhyAtamatigambhIrabuddhinA bhASyakAreNopanyastakramamAyAmAmlam , adhunA tadupanyAsamAmANyAdeva nirvikRtikAdhikArazeSa vyAkhyAyate, tatredaM gAthAdvayampaMceva ya khIrAiM cattAri dahINi sappi navaNItA / cattAri ya tillAiM do diyaDe phANie dunni // 1606 // mahupuggalAI tinni calacalaogAhimaM tu jaM pakaM / eesiM saMsarTa vucchAmi ahANupuvIe // 1607 // na zaknomyAcAmAmla ka zulaM mai usiSThate, anyaM vA rogaM kathayati tato na zakyate karta, eSa paJcamaH kuDaGgaH / tasyASTAvAkArAH-anyatrAnAbhoga- sahasAkArau tathaiva, lepAlepo yadi bhAjane pUrva lepakRt gRhItaM samuddiSTa saMlikhitaM yadi tenAnayati na bhajyate, urikSapta viveko yadyAcAmAmle patati vikRtyAdirukSipya vivecayatu mA paraM galatvanyadvA AcAmAmla syAprAyogyaM yadhudatta zakyate uddhate nopahanyate, gRhasthasaMsRSTe'pi yadi gRhasthena iladItailAnvitaM bhAjanaM kRtaM vyaJjanAdibhirvA lepakRtaM tenepaditi lepakRt tadbhujyate, yadi rasa Alikhyate bahustadA na kalpate / pAriSThApanikAmahattarasamAdhayastathaiva / Jain Education a l For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribha drIyA // 857 // Jain Education 'paMcaiva ya khIrAI' gAhA 'madhupoggala'tti gAthA, idaM vikRtisvarUpapratipAdakaM gAthAdvayaM gatArthameva, adhunA etadAkArA vyAkhyAyante tattha aNAbhoga sahasakArA taheva, levAlevo puNa jadhA AyaMbile taheva daTThavo, gihatthasaMsaDo bahuvattavotti gAhAhiM bhaNNati, tAo puNa imAto khIradahIvaDANaM cattAri u aMgulAI saMsaGkaM / phANiyatillaghayANaM aMgulamegaM tu saMsaddhaM // 1608 // muhapuggalarasayANaM aDaMgulayaM tu hoi saMsakaM / gulapuggalanavaNIe addAmalayaM tu saMsa / 1609 // hityasaMsassa imA vidhI - khIreNa jati kusaNAtio kUro labbhati tassa jati kuDaMgassa udaNAto cattAri aMgulANi duddhaM tAhe Nibigatigassa kappati paMcamaM cArambha vigatI ya, evaM dadhissavi viyaDassavi, kesu visaesu viaDeNa mIsi jjati odaNo ogAhimao vA, phANitaguDassa telaghatANa ya, etehiM kusaNite jati aMgulaM uvari acchati to vaTTati, pareNa na vaTTati, madhussa poggalarasayassa addhaMguleNa saMsadvaM hoti, piMDagulassa puggalassa NavaNItassa ya addAmalagamettaM 1 tatrAnAbhogasahasAkArau tathaiva lepAlepaH punarthathA''cAmAmle tathaiva draSTavyaH, gRhasthasaMsRSTo bahuvaktavya iti gAthAbhirbhaNyate, te punarime / gRhasthasaMsRSTasya punarayaM vidhiH-kSIreNa yadi kusaNAdikaH kUro labhyate tasmin kuDane yadyodanAt catvAri aMgulAni dugdhaM tadA nirvikRtikasya kalpate paJcamaM cArabhya vikRtizca, evaM dakSo'pi surAyA api, keSucidviSayeSu vikaTena midhyate odano'vagAhi maM vA, phANitaguDasya tailaghRtayozca etAbhyAM kusaNite yayaGgulamupari tiSThati tadA varttate ( kalpate ), parato na varttate, madhunaH pudgalarasasya cArghAGgulena saMsRSTaM bhavati, piNDaguDasya pudgalasya navanItasya cAmalakamAtraM For Personal & Private Use Only 6 pratyAkhyA nAdhya0 AkArArthaH // 857 // winelibrary.org
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ |saMsaTTha, jadi bahUNi etappamANANi kappaMti, egaMmi bahue Na kappaditti gAthArthaH // 1608-1609 // ukkhittavivego ahA AyaMbile jaM uddharituM tIrati, sesesu Natthi, paDuccamakkhiyaM puNa jati aMgulIe gahAya makkheti teleNa vA ghateNa vA tAthe Nivigatiyassa kappati, atha dhArAe chunbhati maNAgaMpi Na kappati / idANiM pAriThThAvaNiyAgAro, so puNa egAsaNegaThANAdisAdhAraNettikaTTha viseseNa parUvijjati, tannirUpaNArthamAha AyaMbilamaNAyaMbila cauthA bAlavuDDasahuasahU / aNahiMDiyahiMDiyae pAhuNayanimaMtaNAvaliyA // 1610 // ___ 'AyaMbilae' gAthA vyAkhyA-yadvA'trAntare prabuddha iva codakaH pRcchati-aho tAva bhagavatA egAsaNagaegaTThANagaAyaMbilacautthachaTTamaNivigatiesu pAriThAvaNiyAgAro vaNNito, Na puNa jANAmi kerisagassa sAdhussa pAriTThAvaNiyaM dAtavaM vA na dAtavaM vA?, Ayario bhaNai, 'AyaMbilamaNAyaMbile' gAthA vyAkhyA-pAriThThAva NiyabhuMjaNe joggA sAdhU duvidhA-AyaMbilagA aNAyaMbilagA ya, aNAyaMbiliyA AyaMbilavirahiyA, ekkAsaNekaTThANacautthachaTTamaNivigatiya saMsRSTaM, yadi bahUnyetatpramANAni tadA kalpante, ekasmin vRhati na kalpate / utkSiptaviveko yathA''cAmAmle yaduddhattuM zakyate, zeSeSu nAsti / pratI| tyanakSitaM punaryadyagulyA gRhItvA mrakSayati tailena vA ghRtena vA tadA nirvikRtikasya kalpate, atha dhArayA kSipati manAgapi na kalpate / idAnIM pAriSThApanikAkAraH, sa punarekAsanakasthAnAdisAdhAraNa itikRtvA vizeSeNa prarUpyate / aho tAvad bhagavatA ekAzanakasthAnAcAmlacaturthaSaSThASTamanirvikRtikeSu pAriSThApanikAkAro varNito, na punarjAnAmi kIdRzasya sAdhoH pAriSThApanikaM dAtavyaM vA na dAtavyaM vA ?, AcAryoM bhagati-pAriSTApanikabhojane yogyAH sAdhavo dvividhAH-AcA| mAmlakA anAcAmAmlakAzca, anAcAmAmlakA AcAmAmlavirahitAH, ekAsanakasthAnacaturthaSaSThASThamanirvikRti KOK in Educon For Personal & Private Use Only relibrary.org
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribhadrIyA 6pratyAkhyA nAdhya0 AkArArthaH // 858 // pajjavasANA, dasamabhattiyAdINaM maMDalIe uddharitaM pAriThThAvaNiyaM Na kappati dAtuM, tesiM peja uNhayaM vA dijati, ahiTiyA ya tesiM devatAvi hoja, ego AyaMbilago ego cautthabhattito hoja kassa dAtavaM?, cautthabhattiyassa, so duvihovAlo vuDDo ya, bAlassa dAtavaM, bAlo duviho-sahU asahU ya, asahussa dAtavaM, asahU duviho-hiMDato ahiMDeMtao ya, hiMDayassa dAtavaM, hiMDaMtao duvidho-vatthabago pAhuNago ya, pAhuNagassa dAtavaM, evaM cautthabhatto bAlo'sahU hiMDato pAhu Nago pArihAvaNiyaM bhujAvijati, tassa asati vAlo asahU hiMDaMto vatthabo 2 tassa asati bAlo asahU ahiMDaMto pAhUhoNago 3 tassa asati bAlo asahU ahiMDaMto vatthabo, evameteNa karaNovAeNa catuhivi padehiM solasa AvaliyAbhaMgA vi-| bhAsitabA, tattha paDhamabhaMgiassa dAtavaM, etassa asati bitiyasta, tassAsati tadiyassa, evaM jAva carimassa dAtavaM, paurapAriTThAvaNiyAe vA sadhesi dAta, evaM AyaMbiliyassa chahabhattiyassa solasabhaMgA vibhAsA, evaM AyaMbiliyassa // 858 // kAvasAnAH, dazamaprabhRtibhyo maNDalyAmuddhRtaM pAriSThApanikaM na kalpate dAtuM, tebhyaH peyamuSNaM vA dIyate, adhiSThitA ca teSAM devatA bhavet / eka AcA-11 mAmlaka ekazcaturthabhaktiko bhavet kama dAtavyaM ?, caturthabhaktAya, sa dvividho-vAlo vRddhazca, bAlAya dAtavyaM, bAlo dvividhaH-sahiSNurasahiSNuzca, asahiSNave dAtavyaM, asahiSNurdvividhaH-hiNDamAno'hiNDamAnazca, hiNDamAnAya dAtavyaM, hiNDamAno dvividhaH-vAstavyaH prAghUrNakazca, prAghUrNakAya dAtavyaM, evaM caturthabhakto bAlo'saho hiNDamAnaH prAghUrNakaH pAriSThApanIyaM bhojyate, tasminnasati bAlo'saho hiNDamAno vAstavyaH, tasminnasati vAlo'saho'hiNDamAnaH prAghUrNakaH tasmi sati bAlo'saho'hiNDamAno vAstavyaH, evametena karaNopAyena caturbhiH padaiH SoDazAvalikAbhaGgA vibhASitavyAH, tatra prathamabhanikAya dAtavyaM, etasminjasati | dvitIya, tasminnasati tRtIyamai, evaM yAvaccaramAya dAtavyaM, pracurapAriSThApanikAyAM vA sababhyo dAtavyaM, evamAcAmAmlaSaSThabhaktikayoH poDaza bhaGgAH vibhASA, evamAcAmAmla Jain Education.in For Personal & Private Use Only elibrary.org
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ A0 144 aTThamabhattiyassa solasa bhaMgA, evaM AyaMbiliyassa nidvitiyassa solasa bhaMgA, NavaraM AyaMbiliyassa dAtavaM, evaM AyaMbiliyassa ekkAsaNiyassa solasa bhaMgA, evaM AyaMbiliyassa egaTThANiyassa solasa bhaMgA, evamete AyaMbiliyaukkhevagasaMjogesu sabaggeNa chaSNavati AvaliyAbhaMgA bhavanti, AyaMbilaukkhevo gato, ego cautthabhattito ego chaTThabhattito, etthavi solasa, navaraM chaTThabhattiyassa dAtavaM, evaM cautthabhattiyassa solasa bhaMgA, ego ekkAsaNito ego egaTThANio egaDANiyassa dAta, ego ekkAsaNito ego NighItio, ekkAsaNiyassa dAtabaM, etthavi solasa, ego egaTThANio ego NibItio egaTThANiyassa dAtavaM, etthavi solasatti gAthArthaH // 1610 // taM puNa pAriTThAvaNitaM jahAvidhIe gahitaM vidhibhuttasesaM ca to tesiM dijjai, tatra vihigahiyaM vihibhuttaM uvvariyaM jaM bhave asaNabhAI / taM guruNA'NunnAyaM kappai AyaMbilAINaM // 1611 // (vihigahiaM vihibhuttaM) taha guruhiM (jaM bhave) aNunnAyaM / tAhe vaMdaNapuvvaM bhuMjai se saMdisAve uM (pAThAntaram ) // 1611 // 1] kASTamabhaktikayoH SoDaza bhaGgAH, evamAcAmAmla nirvikRtikayoH poDaza bhaGgAH, navaramAcAmAmlakAya dAtavyaM, evamAcAmAmlai kAzanayoH SoDaza bhaMgA, evamAcAmAmlaikasthAnakayoH SoDaza bhaGgAH, evamete AcAmAmlotkSepaka saMyogena sarvAgreNa SaNNavatirAvaLikAbhaGgA bhavanti, AcAmAmlorakSepo gataH, ekacatu bhakti ekaH paSThabhaktikaH, atrApi SoDaza, navaraM paSThabhaktikAya dAtavyaM, evaM caturthabhaktikasya SoDaza bhaGgAH, eka ekAzanika eka ekasthAnikaH ekasthA nikAya dAtavyaM, eka ekAzanika eko nirvikRtika ekAzanikAya dAtavyaM, atrApi SoDaza, eka ekasthAnika eko nirvikRtikaH ekasthAnikAya dAtavyaM, atrApi SoDaza bhaGgAH / tat punaH pAriSThApanikaM yathAvidhi gRhItaM vidhibhuktazeSaM ca tadA tebhyo dIyate / For Personal & Private Use Only ainelibrary.org
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribhadvIyA // 859 // Jain Education 'vihiMgahiyaM vihibhuttaM' gAhA vyAkhyA - vidhigahitaM NAma aluddheNa uggamitaM, pacchA maMDalIe kaDapadaragasIhakhaideNa vA vidhIe bhuttaM, evaMvidhaM pAriTThAvaNiyaM, jAhe gurU bhaNati - ajjo imaM pArihAvaNiyaM icchAkAreNa bhuJjAhitti, tAhe so kappati vaMdaNaM dAraM saMdisAvetti bhottuM, ettha caubhaMgavibhAsA - cauro ya huMti bhaMgA paDhame bhaMgaMmi hoi AvaliyA / itto a taiyabhaMgo AvaliyA hoi nAyavvA // 1612 // 'cauro ya hoMti bhaMgA' gAhA vyAkhyA - vidhimahitaM vidhibhuktaM vidhigahitaM avidhibhuktaM avidhigahItaM vihibhuttaM avidhigahitaM avidhibhuktaM, tattha paDhamabhaMgo, sAdhU bhikkhaM hiMDati, teNa ya aluddheNa bAhiM saMjoaNadose vippajaDheNa ohAritaM bhattapANaM pacchA maMDalIe pataragacchedAtisuvidhIe samudiMDaM, evaMvidhaM putravaNNiyANa AvaliyANaM kappate samuddisiu~, idANiM bitiyabhaMgo tadheva vihIgahitaM bhuttaM puNa kAgasiyAlAdidosaduI, evaM avidhie bhuttaM ettha jati ubarati taM 1 vidhigRhItaM nAmAlubdhenodgamitaM, pazcAt maNDalyAM kaTavatarakasiMhakhAditena vidhinA bhuktaM evaMvidhaM pAriSThApanikaM, yadA gururbhaNati - Arya ! idaM pAriSThApanika icchAkAreNa bhuGkSveti, tadA sa kalpate vandanaM dattvA saMdizeti bhoktuM atra catvAro bhaGgAH, vibhASA, vidhigRhItaM vidhibhuktaM vidhigRhItamavidhibhuktaM avidhigRhItaM vidhibhuktaM avidhigRhItamavidhibhuktaM, tatra prathamo bhaGgaH, sAdhubhikSAM hiNDate, tena cAlubdhena bahiH saMyojanAdoSaviprahInenAvahRtaM bhaktapAnaM pazcAt maNDalyAM pratarakacchedAdisuvidhinA samuddiSTaM, evaMvidhaM pUrvavarNitAnAmAvalikAnAM kalpate samuddeSTuM, idAnIM dvitIyabhaGgaH tathaiva vidhigRhItaM bhuktaM punaH kAkazRgAlAdidoSaduSTaM, evamavidhinA bhuktaM, atra yaduddharati tat onal For Personal & Private Use Only 6 pratyAkhyA nAdhya0 ||859 // ainelibrary.org
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaDijati, Na kappati, chaddimAdIdosA tammi, erisaM jo deti jo ya bhuMjati doNhavi vivego kIrati, apuNakArae vA uva-IC hitANaM paMcakallANayaM dijati, idANiM taiyabhaMgo, tattha avidhigahitaM-vIsuM vIsu ukkosagANi davANi bhAyaNi pacchA kacchapuDagaMpiva paDisuddhe vireeti, etesiM bhottavati Agato, pacchA maMDaligarAiNieNa samarasaM kAtuM maMDalie vidhIe samudiha, evaMvidhe jaM ubaritaM taM pAridvAvaNiyAgAraM AvaliyANaM vidhibhuttaMtikAuMkappati, cautthabhaMgo AvaliyANa Na kappeti bhuttuM, te ceva puvabhaNitA dosA, evametaM bhAvapaccakkhANaM bhaNitamiti gaathaarthH||1612|| vyAkhyAtaM mUlagAthopanyastaM pratyAkhyAnamadhunA pratyAkhyAtocyate, tathA cAha paJcakkhAeNa kayA paccakkhAviMtaevi sUAe (u)| ubhayamavi jANageara caubhaMge goNidihato // 1613 // 'paccakkhAeNa' gAhA vyAkhyA-pratyAkhyAtA-gurustena pratyAkhyAtrA kRtA pratyAkhyApayitaryapi ziSye sUcA-ulliGganA, na hi pratyAkhyAnaM prAyo guruziSyAvantareNa bhavati, aNNe tu-'paJcakkhANeNa kaya'tti paThanti, tat punarayukta, pratyA 1 tyajyate, na kalpate, chAdayo doSAstasmin , iMdazaM yo dadAti yazca bhuGkte dvayorapi vivekaH kriyate, apunaHkaraNatayA vosthitayoH paJcakalyANakaM dIyate, idAnIM tRtIyabhaGgaH, tatrAvidhigRhItaM-viSvaga viSvag uskRSTAni dravyANi bhAjane pazcAtkakSApuTamiva pratizuddhe virecayati, etAni bhoktavyAni ityAgataH, pazcAt mANDalikarAlikena samarasaM kRtvA maNDalyAM vidhinA samuddiSTaM, evaMvidhe yaduddharati tat pAriSThApanikAkAramAvalikAnAM vidhibhuktamitikRtvA kalpate, caturthoM bhaGga AvalikAnA na kalpate bhoktaM, ta eva pUrvabhaNitA doSAH, evametat bhAvapratyAkhyAnaM bhaNitam Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 860 // HORROGRAXA khyAturniyuktikAreNa sAkSAdupanyastatvAt sUcA'nupapatteH, pratyAkhyApayiturapi tadanantaraGgatvAditi, atra ca jnyaatryjnyaatricaa| 6pratyAkhyA catvAro bhedA bhavanti, tatra caturbhaGge goNidRSTAnta iti gAthAkSarArthaH // 1613 // bhAvArtha tu svayamevAha nAdhya. mUlaguNauttaraguNe savve dese ya tahaya suddhIe / paJcakkhANavihinnU paccakkhAyA gurU hoi // 1614 // 'mUlaguNa' gAhA vyAkhyA-mUlaguNeSUttaraguNeSu ca evaM sarvottaraguNeSu dezottaraguNeSu ca, tathA ca zuddhau-paDavidhAyAM zraddhAnAdilakSaNAyAM pratyAkhyAnavidhijJaH, asmin viSaye pratyAkhyAnavidhimAzrityetyarthaH, pratyAkhyAtIti pratyAkhyAtA guruH-AcAryoM bhavatIti gaathaarthH|| 1614 // kiikammAivihinna uvaogaparo a asaDhabhAvo a| saMviggathirapainno paccakkhAvitao bhnnio||1615|| ___ 'kiikammA'gAhA vyAkhyA-kRtikarmAdividhijJaH-vandanAkArAdiprakArajJa ityarthaH, upayogaparazca pratyAkhyAna evaM copayogapradhAnazca azaThabhAvazca-zuddhacittazca saMvigno-mokSArthI sthirapratijJaH-na bhASitamanyathA karoti, pratyAkhyApayatIti pratyAkhyApayitA-ziSyaH evaMbhUto bhaNitaH tIrthakaragaNadharairiti gAthArthaH // 1615 // itthaM puNa caubhaMgo jANagaiaraMbhi goNinAeNaM / suddhAsuddhA paDhamaMtimA u sesesu a vibhAsA // 1616 // | // 86 // 'itthaM puNa'gAthA vyAkhyA-ettha puNa paccakkhAyaMtassa paccakkhAveMtassa ya caubhaMgo-jANato jANagassa paccakkhAti zuddhaM 1 bhanna punaH pratyAkhyAtuH pratyAkhyApayituzca caturbhaGgI-jJo jJasya sakAzAt pratyAyayAti zuddha CAR Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only Ainelibrary.org
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ CANCHAMPCASSOSIA* paJcakkhANaM. jamhA dovi jANati kimapi paccakkhANaM NamokArasahitaM porusimAdiyaM vA, jANago ayANagassa jANAve paccakkhA(ve)ti, jahA NamokArasahitAdINaM amugaM te paccakkhAtaMti suddhaM annahA Na suddhaM, ayANago jANagassa paccakkhAtiNa | suddhaM, pabhusaMdihA(I)su vibhAsA, ayANago ayANagassa paccakkhAti, asuddhameva, etthaM dichato gAvIto, jati gAvINa pamANaM sAmiovi jANati, govAlovi jANati, doNhaMpi jANagANaM bhUtImollaM suhaM sAmIo deti itaro geNhati, evaM loiyo caubhaMgo, evaM jANago jANageNa paJcakkhAveti suddhaM, jANago ajANageNa keNai kAraNeNa paJcakkhAvento suddho NikkAraNe | Na suddhati, ayANago jANayaM paccakkhAveti suddho, ayANao ayANae paccakkhAveti Na suddhotti gAthArthaH // 1616 // mUladvAragAthAyAmuktaH pratyAkhyAtA, sAmprataM pratyAkhyAtavyamuktamapyadhyayane dvArAzUnyArthamAhadave bhAve ya duhA paccakkhAivvayaM havai duvihaM / vvaMmi a asaNAI annANAI ya bhAvaMmi // 1617 // 'dave bhAve'gAhA vyAkhyA-dravyato bhAvatazca dvidhA pratyAkhyAtavyaM tu vijJeyaM, dravyapratyAkhyAtavyaM azanAdi, ajJA pratyAkhyAna, yasmAvAvapi jAnItaH kimapi pratyAkhyAnaM namaskArasahitaM pauruSyAdikaM vA, jJo'yaM jJApayitvA pratyAkhyApayati, yathA namaskArasahitAdiSvamukaM tvayA pratyAkhyAtamiti zuddhamanyathA na zuddhaM, ajJo jJasya pArzve pratyAkhyAti na zuddha, prabhusaMdiSTAdiSu vibhASA, bhajJo'jJasya pratyAkhyAti, azuddhameva, atra dRSTAnto gAvaH, yadi gavAM pramANa svAmyapi jAnAti gopAlo'pi jAnAti, dvayorapi jAnAnayo timUlyaM sukhaM svAmI dadAti itaro gRhNAti, evaM laukikI caturbhaGgI, evaM jJo zaM pratyAkhyApayati zuddhaM, jJo'jJena kenacitkAraNena pratyAkhyApayan zuddhaH niSkAraNe na zujyati, ajJo zaM pratyAsyApayati zuddhaH ajJo'jhaM pratyAkhyApayati na zuddhaH / Jain Educati o nal For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka-8 nAdi tu bhAve-bhAvapratyAkhyAtavyamiti gaathaarthH|| 1617 // mUladvAragAthAyAMgataM tRtIyaM dvAraM, idANi parisA, sAya puviM 6pratyAkhyA hAribha- vaNNitA sAmAiyaNijuttIe selaghaNakuDagAdI, ittha puNa savisesaM bhaNNati-parisA duvidhA, uvahitA aNuvahitA ya, nAdhya0 drIyA uvahitAe kahetabaM, aNuvahitAe Na kaheta, jA sA uvahitA sA duvidhA-sammovahitA micchovahitA ya, micchovahitA jahA ajagoviMdA tArisAe Na vaTTati kahetuM, sammovahitA duvidhA-bhAvitA abhAvitAya, abhAvitAe Na vadRti kahetuM, // 86 // |bhAvitA duvidhA-viNItA aviNItA ya, aviNItAe Na vaTTati, viNItAe kahetabaM, viNItA duvidhA-vakkhittA avakkhittA ya, vakkhittA jA suNeti kammaM ca kiMci kareti khijjati vA aNNaM vA vAvAraM kareti, avakkhittA Na aNNaM kiMci kareti / kevalaM suNati, avakkhittAe kaheyacaM, avakkhittA duvidhA-uvauttA aNuvauttA ya, aNuvauttA jA suNeti aNNamaNNaM vA ciMteti, uvauttA jA niccintA, tamhA uvauttAe kahetavaM / tathA cAha idAnI parpat, sA ca pUrva varNitA sAmAyikaniyuktau zailadhanakuTAdikA, atra punaH savizeSa bhaNyate-parSad dvividhA-upasthitA anupasthitA ca, upasthitAyai kathayitavyaM anupasthitAyai na kathayitavyaM, yA sopasthitA sA dvividhA-samyagupasthitA mithyopasthitA ca, mithyopasthitA yathA AryagovindAH, tAdRzya na yujyate kathayituM, samyagupasthitA dvividhA-bhAvitA abhAvitA ca, abhAvitAyai na yujyate kathayituM, bhAvitA dvividhA-vinItA avinItA ca, avinItAyai na yajyate kathayituM, vinItAyai kathayitavya, vinItA dvividhA-vyAkSiptA avyAkSiptA ca, vyAkSiptA yA zRNoti karma ca kiJcit karoti khidyate vA anyaM vA. vyApAra karoti, avyAkSiptA nAnyat kiJcit karoti kevalaM zRNoti, avyAkSiptAyai kathayitavyaM, bhavyAkSiptA dvividhA-upayuktA anupayuktA ca, anupayuktA yA zRNoti anyadanyadvA cintayati, upayuktA yA nizcintA (sopayuktA), tasmAt upayuktAyai kathayitavyaM / // 86 // Join Education For Personal & Private Use Only H elibrary.org
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ sou uvaTTiyAe viNIyavakkhittataduvauttAe / evaMvihaparisAe pacakkhANaM kaheyavvaM // 1618 // dvAram // 'souM uvahitAe' gAhA vyAkhyA-tArthA, evamesA uvahitA sammovahitA bhAvitA viNIyA'vakkhittA uvayuttA ya, paDhamaparisA joggA kahaNAe, sesA u tevaThThI parisAo ajoggAo, ajjogANa imA paDhamA-uvahitA sammovahitA bhAvitA viNIyA avakkhittA aNuvauttA, esA paDhamA ajoggA, evaM tevaDhipi bhANitabA,-'uvaThiyasammovaThiyabhAvitaviNayA ya hoi vakkhittA / uvauttigA ya joggAsesa ajogAto tevahi // 1 // etaM paccakkhANaM paDhamaparisAe kahejati, tabatirittAe Na kahetavaM, Na kevalaM paccakkhANaM sabamavi AvassayaM sabamavi suyaNANaMti / mUladvAragAthAyAM prissditi| gatamadhunA kathanavidhirucyate, tatrAyaM vRddhavAdaH-kAe vidhIe kahitavaM ?, paDhama mUlaguNA kaDeti pANAtipAtaveramaNAti, tato sAdhudhamme kathite pacchA asaDhassa sAvagadhammo, iharA kahijjati sattiTThovi sAvayadhamma paDhamaM sotuM tattheva AAAACASSACROSOS evameSA upasthitA samyagupasthitA bhAvitA vinItA'cyAkSiptA upayuktA ca prathamA parSad yogyA kathanAya, zeSA ayogyAH triSaSTiH parSadaH, ayogyAnAmiyaM prathamA-upasthitA samyagupasthitA bhAvitA vinItA avyAkSiptA anupayuktA, eSA prathamA ayogyA, evaM triSaSTirapi bhaNitavyAH,-upasthitA samyagupa. sthitA bhAvitA vinItA ca bhavatyavyAkSiptA upayuktA ca yogyA zeSA ayogyAtriSaSTiH // 1 // etat pratyAkhyAnaM prathamAyai parSadeH kathyate, tavyatirikta yi na kathayitavyaM, na kevalaM pratyAkhyAnaM sarvamapyAvazyaka sarvamapi zrutajJAnamiti / kena vidhinA kathayitavyaM ?, prathama mUlaguNAH kathyate prANAtipAtaviramaNAdayaH, tataH sAdhudha kathite pazcAt azaThApa zrAvakadharmaH, itarathA kathyamAne satvavAnapi zrAvakadharma prathamaM zrutvA tatraiva Jain Educatio n al For Personal & Private Use Only willnelbrary.org
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribha 6pratyAkhyA nAdhya drIyA // 862 // vittI karei, [uttaretti] uttaraguNesuvi chammAsiyaM Adi kAuM jaM jassa joggaM paccakkhANaM taM tassa asaDheNa kahetavaM / / athavA'yaM kathanavidhiHANAgijjho attho ANAe ceva sokheyvvo| dilutiudiTuMtA kahaNavihi virAhaNA iaraa||1619||dvaarm // ___ 'ANAgijjho attho'gAhA vyAkhyA-AjJA-AgamastagrAhyaH-tadvinizceyo'rthaH, anAgatAtikrAntapratyAkhyAnAdiH AjJayaiva-AgamenaivAsau kathayitavyo, na dRSTAntena, tathA dArTAntikaH-dRSTAntaparicchedyaH prANAtipAtAdyanivRttAnAmete doSA bhavantItyevamAdirdaSTAntAt-dRSTAntena kathayitavyaH, kathanavidhiH-eSaH kathanaprakAraH pratyAkhyAne, yadvA sAmAnyenaivAjJAgrAhyo'rthaH-saudharmAdiH AjJayaivAsau kathayitavyo na dRSTAntena, tatra tasya vastuto'sattvAt , tathA dArzantikaH-utpAdAdimAnAtmA vastutvAd ghaTavadityevamAdidRSTAntAt kathayitavyaH, eSaH kathanavidhiH, virAdhanA itarathA-viparyayo'nyathA kathanavidheH apratipattihetutvAd adhikatarasammohAditi gAthArthaH // 1619. // mUladvAragAthopanyasta uktaH kathanavidhiH, sAmprataM phalamAha pacakkhANassa phalaM ihaparaloe a hoi duvihaM tu / ihaloi dhammilAI dAmanagamAI paraloe // 1620 // 'paJcakkhANassa'gAhA vyAkhyA-pratyAkhyAnasya-uktalakSaNasya phalaM-kArya ihaloke paraloke ca bhavati dvividhaM-dviprakAraM, tuzabdaH svagatAnekabhedapradarzanArthaH, tathA cAha-ihaloke dhammilAdaya udAharaNaM dAmanakAdayaH paraloke iti / vRtti karoti, uttareti uttaraguNeSvapi pANmAsikamAdI kRtvA yadyasya yogya pratyAkhyAnaM tattasmai azaThena kathayitavyaM, // 86 // dain Education For Personal & Private Use Only Linelibrary.org
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAthA'kSarArthaH / kathAnakaM tu dhammilodAharaNaM dhammillahiMDito NAyacaM, AdisaddAto AmosadhimAdIyA gheppaMti / dAmaNNagodAharaNaM tu-rAyapure Nagare egokulaputto jAtIto, tassa jiNadAsomitto, teNa so sAdhusagAsaM NIto, teNa macchayamaMsapaccakkhANaM gahitaM, dunbhikkhe macchAhAro logo jAto, itarovi sAlehiM mahilAe khisijjamANo gato,udiNNe macche / daTuM puNarAvattI jAtA, evaM tiNNi divase tiNNi vAraM gahitA mukkA ya, aNasaNaM kAtuMrAyagiheNagare mnniyaarsettttiputto| dAmaNNago NAma jAto, ahavarisassa kulaM mArIe ucchiNNaM, tattheva sAgaravodasatthavAhassa gihe ciThThai, tattha ya gihe bhikkhalu sAdhuNo paiTThA, sAdhuNA saMghADailassa kahitaM, etassa gihassa esa dArago adhipatI bhavissati, sutaM satyavAheNa,8 pacchA satthavAheNa pacchannaM caMDAlANa appito, tehiM dUraM NetuM aMguliM chettuM bhesi to Nivisao kato, NAsaMto tasseva gosaM-13 dhieNa gahito puttotti, jobaNattho jAto, aNNatA sAgarapoto tattha gato taM dahUNa uvAeNa pariyaNaM pucchati-kassa PRECORRECE%% dhammihahiNDito jJAtavyaM, bhAdizabdAt bhAmazauSadhyAdyA gRhyante, dAmanakodAharaNaM tu rAjapure nagare ekaH kulaputro jAsyaH, tasya jinadAso mitraM, tena sa sAdhusakAzaM nItaH, tena matsyamAMsapratyAkhyAnaM gRhItaM, durbhikSe matsyAhAro loko jAtaH, itaro'pi zyAlamahilAbhyAM ninyamAno gataH, pIDitAn matsyAn | dRSTvA punarAvRttiAMtA, evaM zrIna divasAn bIn vArAn gRhItA muktAzca, anazanaM kRtvA rAjagRhe nagare maNikArazreSTiputro dAmanako nAma jAtaH, aSTavarSasya mAyA~ kulamutsalaM, tatraiva sAgarapotasArthavAhasya gRhe tiSThati, tatra ca gRhe bhikSArtha sAdhavaH praviSTAH, sAdhunA saMghATakIyAya kathitaM-etasya gRhasyaiSa dArako'dhipati| bhIvI, zrutaM sArthavAhena, pazcAt sArthavAhena pracchannaM cANDAlebhyo'rpitaH, tairdUra nItvA'GguliM chitvA bhApitaH nirviSayaH kRtaH, nazyan tasyaiva gosaMdhikena (goSThAdhipatinA) gRhItaH putra iti, yauvanastho jAtaH, anyadA sAgarapotastatra gataH taM dRSTopAyena parijanaM pRcchati-kasyaiSaH ', Jain Education For Personal & Private Use Only Limelibrary.org
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvazyakahAribhadrIyA // 86 // esa ?, kathitaM aNAdhotti ihAgato, imo sotti, tA lehaM dAuM gharaM pAvehitti visajjito, gato, rAyagihassa bAhiparisare, 6pratyAkhyA devaule suvati, sAgarapotadhUtA visA NAma kaNNA tIe accaNiyavAvaDAe diTTo, pitumuddamuditaM lehaM da8 vAeti-etassa nAdhya0 dAragassa asoiyamakkhitapAdassa visaM dAtavaM, aNussAraphusaNaM, kaNNagadANaM, puNovi muddeti, NagaraM paviTho, visA'NeNa vivAhitA, Agato sAgarapoto, mAtigharaaccaNiyavisajaNaM, sAgaraputtamaraNaM sotuM sAgarapoto hitayaphuTTaNeNa mato, raNNA dAmaNNago gharasAmI kato, bhogasamiddhI jAtA, aNNayA padhaNhe maMgaliehiM purato se uggIyaM-'aNupuMkhamAvayaMtAvi31 aNatthA tassa bahuguNA hoti / suhadukkhakacchapuDatojassa kataMto vahai pakkha // 1 // ' sotuM satasahassaM maMgaliyANa deti, evaM tiNNi vArA tiNi satasahassANi, raNNA sutaM, pucchiteNa sarva raNNo siI, tuDeNa raNNA seTThI ThAvito, bodhilAbho, puNo dhammANuTThANaM devalogagamaNaM, evamAdi paraloe / ahavA suddheNa paJcakkhANeNa devalogagamaNaM puNo bodhilAbho sukula-13 kathitamanAtha iti ihAgataH, ayaM sa iti, tato lekhaM datvA gRhaM prApayeti visRSTo gataH, rAjagRhasya bahiH parisare devakule suptaH, sAgarapotaduhitA viSAnAmnI kanyA, tayA'rcanikAmyApRtayA dRSTaH, pitRmudrAmudritaM lekhaM dRSTvA vAcayati, etasmai dArakAya adhautAmrakSitapAdAya viSaM dAtavyaM, anusvAraspheTanaM | kanyAdAnaM, punarapi mudrayati, nagaraM praviSTaH, viSA'nena vivAhitA, AgataH sAgarapotaH, mAtRgRhArca nikAyai visarjanaM, sAgaraputramaraNaM zrutvA sAgarapotaH hRdaya // 86 // sphoTanena mRtaH, rAjJA dAmanako gRhasvAmI kRtaH,bhogasamRddhirjAtA, anyadA ca parvAhani mAGgalikaiH puratastasyodgItaM-zreNyA Apatanto'pyanastisya bahuguNA | bhavanti / sukhaduHkhakakSapuTako yasya kRtAnto vahati pakSaM // 1 // zrutvA zatasahastraM mAGgalikAya dadAti, evaM trIn vArAn trINi zatasahasrANi, rAjJA zrutaM, | pRSTena sarva ziSTaM rAjJe, tuSTena rAjJA zreSThI sthApitaH, bodhilAbhaH, punardhamAnuSThAnaM devalokagamanaM, evamAvi paraloke / athavA zuddhena pratyAkhyAnena devalokagamanaM punarbodhilAbhaH sukula AACARRCOAC Jain Educaticisional For Personal & Private Use Only M inelibrary.org
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ paJcAyAtI sokkhaparaMpareNa siddhigamaNaM, kesiMci puNo teNeva bhavaggaNeNa siddhigamaNaM bhavatIti / ata eva pradhAnaphalopadarzanenopasaMharannAha paccakkhANamiNaM seviUNa bhAveNa jiNavaruddiSTaM / pattA aNaMtajIvA sAsayasukkhaM lahuM mukkhaM // 1621 // 'paccakkhANamiNaM' gAhA vyAkhyA-pratyAkhyAnamidaM-anantarotaM Asevya bhAvena antaHkaraNena jinavaroddiSTaM-tIrthakarakathitaM, prAptA anantajIvAH, zAzvatasaukhyaM zIghraM mokSam Aha-idaM phalaM guNanirUpaNAyAM 'paccakkhANammi kate' ityAdinA darzitameva punaH kimarthamiti ?, ucyate, tatra vastutaH pratyAkhyAnasvarUpadvAreNoktaM, iha tu lokanItita iti na doSaH, yadvA ita eva dvArAdavatArya svarUpakathanata eva pravRttihetutvAt tatroktaM ityanaparAdha evetyalaM vistareNa / ukto'nugamaH sAmprataM nayAH, te ca naigamasaGgrahavyavahAraRjusUtrazabdasamabhirUDhaivaMbhUtabhedabhinnAH khalvaughataH sapta bhavanti, svarUpaM caiteSAmadhastAt sAmAyikAdhyayane nyakSeNa pradarzitameveti neha pratanyate, iha punaH sthAnAzUnyArtha ete jJAnakriyAntarabhAvadvAreNa samAsataH procyante, jJAnanayaH kriyAnayazca, tatra jJAnanayadarzanamidaM-jJAnameva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNaM, yuktiyuktatvAt, tathA cAhanAyaMmi gihiyavve agiNhiyavvaMmi ceva atthaMmi / jaiyavvameva ii jo uvaeso so nao nAma // 1622 // pratyAyAtiH saukhyaparamparakeNa siddhigamanaM, keSAJcit punastenaiva bhavagrahaNena siddhigamanaM bhavatIti / Jain Educational nal For Personal & Private Use Only W lainelibrary.org
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribhadrIyA // 864 // savvesiMpi nayANaM bahuvihavattavtrayaM nisAbhittA / taM savvanayavisuddhaM jaM caraNaguNaDio sAhU // 1623 // // iti paJcakkhANanijuttI samattA | zrIbhadrabAhukhAmiviracitaM zrImadAvazyaka sUtraM sampUrNam // 'NAtammi gehitabe' gAhA vyAkhyA - jJAte - samyak paricchinne 'gehitabe 'ti grahItavye upAdeye 'agihitamitti agrahItavye anupAdeye, heya ityarthaH cazabdaH khalUbhayorgrahItavyAgrahItavyayorjJAtatvAnukarSaNArthaH, upekSaNIyasamuccayArtho vA, evakArastvavadhAraNArthaH, tasyaiva ca vyavahitaH prayogo draSTavyaH, jJAta eva grahItavye agrahItavye tathopekSaNIye ca jJAta eva nAjJAte 'atthaMmi'tti artha aihikAmuSmike, tatraihiko grahItavyaH srakcandanAGganAdiH agrahItavyo viSazastrakaNTakAdiH upekSaNIyastRNAdiH AmuSmiko grahItavyaH samyagdarzanAdiragrahItavyo mithyAtvAdirupekSaNIyo vipakSAbhyudayAdiriti, tasminnarthe yatitavyameva iti - aihikAmuSmikaphalaprAtyarthinA sattvena yatitavyameva, pravRttyAdilakSaNaH prayatnaH kArya ityarthaH / itthaM caitadaGgIkarttavyaM samyagjJAne varttamAnasya phalAvisaMvAdadarzanAt, tathA cAnyairapyuktam- "vijJaptiH phaladA puMsAM, na kriyA phaladA matA / mithyAjJAnAt pravRttasya, phalAsaMvAdadarzanAt ||1||" tathA''muSmika phalaprAtyarthinA hi jJAna eva yatitavyaM, tathA''gamo'pyevameva vyavasthitaH, yata uktaM - "paDhamaM NANaM tato dayA, evaM ciTThati sabasaMjate / aNNANI kiM kAhiti kiM vA NAhiti cheyapAvayaM 1 // 1 // itazcaitadevamaGgIkartavyaM yasmAt tIrthakaragaNadharairagItArthAnAM kevalAnAM vihArakri 1 prathamaM jJAnaM tato dayA evaM tiSThati sarvasaMyataH / ajJAnI kiM kariSyati kiM vA jJAsyati chekaM pApakaM vA // 1 // Jain Educationonal For Personal & Private Use Only 6pratyAkhyA nAdhya0 // 864 // Mainelibrary.org
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ RELATEST |yA'pi niSiddhA, tathA cAgamaH-"gItattho ya vihAro bidito gItatthamIsito bhaNito / etto tatiyavihAro NANuNNAto || jiNavarehiM ||1||"n yasmAdandhenAndhaH samAkRSyamANaH samyakUpanthAnaM pratipadyata ityabhiprAyaH / evaM tAvat kSAyopazamika jJAnamadhikRtyoktaM, kSAyikamapyaGgIkRtya viziSTaphalasAdhakatvaM tasyaiva vijJeyaM, yasmAdahato'pi bhavAmbhodhestaTasthasya dIkSApratipannasya utkRSTatapazcaraNavato'pi na tAvadapavargaprAptiH saJjAyate [yato yAvajjIvAdyakhilavastuparicchedyarUpaM kevalajJAnaM notpannamiti, tasmAt jJAnameva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNamiti sthitaM 'iti jo uvadeso so Nao NAma'tti 4 iti-evaM uktena nyAyena ya upadezaH jJAnaprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma jJAnanaya ityarthaH / ayaM ca nAmAdau pavi dhapratyAkhyAne jJAnarUpameva pratyAkhyAnamicchati, jJAnAtmakatvAdasya, kriyArUpaM tu tatkAryatvAt tadAyatattvAnnecchati, guNabhUtaM cecchatIti gAthArthaH / ukto jJAnanayo'dhunA kriyAnayAvasaraH, tadarzanaM cedaM-kriyaiva pradhAnaM aihikAmuSmikaphalaprAptikAraNaM, yuktiyuktatvAt , tathA cAyamapyuktalakSaNameva svapakSasiddhaye gAthAmAha-'NAyammi geNhitabve' ityAdi, asyAH kriyAnayadarzanAnusAreNa vyAkhyA-jJAte grahItavye agrahItavye caivamartha aihikAmuSmikaphalaprAptyarthinA yatitavyameva, na yasmAt pravRttyAdilakSaNaprayatnavyatirekeNa jJAnavato'pyabhilaSitArthAvAptidRzyate, tathA cAnyairapyukta-"kriyaiva phaladA puMsAM, na jJAnaM phaladaM matam / yataH strIbhakSyabhogajJo, na jJAnAt sukhito bhavet // 1 // " tathA''muSmikaphalaprApyarthinA'pi + gItArthazca bihAro dvitIyo gItArthanizrito bhaNitaH / itastRtIyavihAro nAnujJAto jinavaraiH // 1 // A0145 For Personal & Private Use Only
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka hAribhadrIyA 6pratyAkhyA nAdhya. // 865 // SARAMSARACK kriyaiva kartavyA, tathA munIndravacanamapyevaM vyavasthitaM, yata uktam-"ceiyakulagaNasaMghe AyariyANaM ca pavayaNa sue ya / savesuvi teNa kayaM tavasaMjamamujjamateNaM // 1 // " itazcaitadevamaGgIkartavyam-yasmAt tIrthakaragaNadharaiH kriyAvikalAnAM jJAnamapi viphalamevoktaM, tathA cAgamaH-"subahuMpi suyamahIyaM kiM kAhI caraNaviSpahINassa? / aMdhassa jaha palittA dIpasayasahassakoDIvi // 1 // " dRzikriyAvikalatvAt tsyetybhipraayH| evaM tAvat kSAyopazamikaM cAritramaGgIkRtyoktaM, cAritraM kriye| tyanantaraM, kSAyikamapyaGgIkRtya prakRSTaphalasAdhakatvaM tasyaiva vijJeyaM, yasmAdahato'pi bhagavataH samupannakevalajJAnasyApi na tAvat muktyavAptiH saJjAyate yAvadakhilakarmendhanAnalabhUtA isvapaJcAkSarogiraNamAtrakAlAvasthAyinI sarvasaMvararUpA cAritrakriyA nAvApteti, tasmAt kriyaiva pradhAnamaihikAmuSmikaphalaprAptikAraNamiti ya upadezaH-kriyAprAdhAnyakhyApanaparaH sa nayo nAma kriyAnaya ityarthaH / ayaM ca nAmAdau Savidhe pratyAkhyAne kriyArUpameva pratyAkhyAnamicchati, tadAtmakatvAdasya, jJAnaM tu tadarthamupAdIyamAnatvAdapradhAnatvAnnecchati guNabhUtaM cecchatIti gAthArthaH / ukta kriyAnayaH, itthaM jJAnakriyAnayasvarUpaM zruttvA'viditatadabhiprAyo vineyaH saMzayApannaH sannAha-kimatra tattvaM ?, pakSadvaye'pi yuktisambhavAd, AcAryaH punarAha-savvesiM'gAhA, athavA jJAnakriyAnayamataM pratyekamabhidhAyAdhunA sthitapakSamupadarzayannAha-'savvasipi'gAhA vyAkhyA'sarveSA'miti mUlanayAnAM apizabdAt tadbhedAnAM ca nayAnAM-dravyAstikAdInAM bahuvidhavaktavyatA-sAmAnyameva vizeSA caityakulagaNasaGke AcAryeSu ca pravacane zrute ca / sarveSvapi tena kRtaM tapaHsaMyamayorudyacchatA // 1 // 2 subahapi zrutamadhItaM kiM kariSyati caraNavigrahINasya / andhasya yathA pradIptA dIpazatasahasrakovyapi // 1 // // 86 // Jain Education antonal For Personal & Private Use Only WULinelibrary.org
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ RECE -% eva ubhayamevAnapekSaM ityAdirUpAM athavA nAmAdInAM nayAnAM kaH kaM sAdhumicchatItyAdirUpAM nizamya-zruttvA tata sarvanayavizuddha-sarvanayasammataM vacanaM yaccaraNaguNasthitaHsAdhuH, yasmAt sarve nayA eva bhAvanikSepamicchantIti gaathaarthH||1623|| iti ziSyahitAyAM pratyAkhyAnavivaraNaM samAptamiti / vyAkhyAyAdhyayanamidaM yadavAptamiha zubhaM mayA puNyam / zuddhaM pratyA khyAnaM labhatAM bhavyo janastena // 1 // samAptA ceyaM ziSyahitAnAmAvazyakaTIkA // kRtiH sitAmbarAcAryajinabhaTanigamaidAnusAriNo vidyAdharakulatilakAcAryajinadattaziSyasya dharmato jAiNImahattarAsUnoralpamaterAcAryaharibhadrasya / yadihotsUtramajJAnAd, vyAkhyAtaM tad bahuzrutaiH / kSantavyaM kasya sammohaH, chadmasthasya na jAyate // 1 // yarjitaM viraca(maMca)yatA subodhyA,puNyaM mayA''vazyakazAstraTIkAm |bhve bhave tena mamaivameva,bhUyAjinoktAnumate pryaasH||2|| anyacca santyajya samastasatvA, mAtsaryaduHkhaM bhavabIjabhUtam / sukhAtmakaM muktipadAvahaM ca, sarvatra mAdhyasthamavAmuvantu // 3 // samAptA ceyamAvazyakaTIkA / dvAviMzatiH sahasrANi, prtyekaakssrgnnnyaa(sNkhyyaa)| anuSTupchandasA mAnamasyA uddezataH kRtam // 1 // aMkato'pi granthAgraM 22000 ra ESS N GACARROR SOC% Jain Educon For Personal & Private Use Only nelibrary.org
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ KGROBOROR 5 & 5 beses rAsasa GODAVOne ROna RAIMAAMAARADeceanLARKOPARAGRAT ityAcAryavaryazrImaddharibhadrasUrisUtritasaMkSiptavivRtiyutaM zrutakevalizrImadbhadrabAhusvAmisUtritaniyuktimUla bhASyabhASyayuktaM zrImadAvazyakasUtraM samAptaM // ceellllllllllm o For Personal & Private Use Only