________________
૩૨
મુદ્ધિસ્વાત ત્ર્ય.
લેખક નિંદાપૂર્વક ત્રિમૂર્તિની દિવ્યાકૃતિ (પિતા, પુત્ર અને પવિત્ર આત્મા ) તે મહાન સંતા અને પવિત્ર પુીરસ્તા સાથે સ્વર્ગીય ધૂમખંડમાં બેઠા બેઠા ચાલુ યુગમાં ઈંગ્લાંડમાં થયેલા Unbelief અશ્રદ્ધાના ભયે।ત્પાદક પ્રચાર વિષેની ચર્ચામાં પરાવાયેલા અને પછી ટેલીફાન યંત્રની મદદથી લંડન શહેરની જાહેર વ્યાસપીઠ પર નવીન વિચારક અને એકાદ પાદરી વચ્ચે ચાલતા ઝઘડે અનાયાસે સાંભળતા દર્શાવે તેા લુશીઅને જે સ્થિતિ કલ્પી છે તેની ખરાખર સરખામણી થઇ શકે. લુશીઅનના ગીતામાં દેવાને Anthropomorphism માનવલક્ષણારાપણુના સિદ્ધાંતની ખેવકી પર જેટલી આકરી અને સચેટ ટીકા કરવામાં આવી છે એટલી ખીજે કશે કક્રિએ થઇ નથી.
,,
(રામન) સામ્રાજ્યમાં પ્રવર્તેલા બધા ધર્માં, મતા—ને ૫થા તરફ સહિષ્ણુતા દાખવવી એજ રામન રાજ્યપદ્ધતિનું સામાન્ય ધારણ હતું. દેવનિંદા કરવા બદલ એ રાજ્યમાં શિક્ષા કરવામાં આવતી ન હતી. શહેનશાહ ટીએરીઅસના એક સૂત્રમાં આ વાત પ્રકટ કરવામાં આવી છે. “ દેવાનું અપમાન થતું હેાય તે ભલે દેવે જાતે તે વિચારી લે. આમ છતાં ખ્રિસ્તી કામ તરફ ક્ષમાશીલતા દાખવવામાં આવતી ન હતી એ એક અપવાદ રૂપજ ગણાય. આ પાર્વાંત્ય ધર્મ પ્રત્યે ચલાવવામાં આવેલી કડક વર્તણુકને પરિણામે યૂરોપમાં ધાર્મિક જીલમેાના પાયેા નંખાયા એમ કહી શકાય. સમ, માયાળુ અને સ્હેજ પણ ધમઁન્માદ વિનાના શહેનશાહેાએ પણ ખ્રિસ્તી કામ સાથેના સંબંધમાં આ અપવાદરૂપ રીતિ કેમ અંગીકાર કરી એ સમજવું રસિક થઈ પડશે.
ચિરકાળ સુધી બહુ ઘેાડા રામના ખ્રિસ્તીઓને જાણતા હતા અને જે કાઈ તેમને વિષે કંઈ જાણતા તેઓ તેમને યહૂદી પ્રજાના એક પંચ તરીકેજ ગણતા. યહુદી ધર્મના સિદ્ધાંતા અને અસહિષ્ણુતાને લીધે પરધમ પ્રત્યે ક્ષમાશીલતાથી વનારા અખ્રિસ્તી વૃત્તિ
