________________
૨૩૬
વિચારસ્વાતંત્ર્યની વાસ્તવિકતાને નિર્ણય.
પૂરાયેલા કેટલાક માણસની વસ્તુ સ્થિતિ વિચારીશું તે આપણને ખાતરી થશે કે એ બીચારાઓને દોષ એજ હતા કે એમણે જે વિચાર। દર્શાવ્યા તે જરા શેાચનીય, અસભ્ય શૈલીમાં દર્શાવેલા. બાકી એમણે પ્રકટ કરેલા વિચારા તે! ભાંગ્યુંતુટયું સ્હેજસાજ ભણેલા એકે એક પાદરીના ખાનગી પુસ્તકાલયમાંની ચેાપડીઓમાં ઘેાડા ધણા વિનયપૂર્વક દર્શાવવામાં આવ્યા છે, જો કાયદા નિષ્પક્ષપાત અને યથા હેાય તે આવાં પુસ્તકાના લખનારા સામે એને અમલ થવા જ જોતા હતા. પણ કપટભરી સભ્યતા શિક્ષામુક્ત રહે છે ત્યારે નિષ્કપટ અસભ્યતા દંડાય છે, આમ, કાયદાનેા હાલ એવા અમલ થાય છે કે તેથી અરુચિકર પદ્ધતિથી પોતાના વિચારે જાહેર કરનારાએ ઈંડાય છે અને અભણ સ્વતંત્રવિચારકા અંધી વાતે નાલાયક ઠરે છે. જો આ વિચારકાના શબ્દોથી ત્રાતાવગ માં કશી ગરબડ ઉભી થતી હેાય તે એ વિચારકા સામે જાહેર શાંતિને ભંગ કરવા બદલ કામ ચાલવું જોઇએ; દેવનિ દાના ગુન્હાને એમના પર આરેાપ મૂકી શકાય નહિ. જે કાઈ માણસ દેવળમાંનું બધું ધન લૂંટી લે કે દેવળને કશું નુકસાન કરે અથવા ધર્મગુરુઓને મહેલ લૂંટી લે તે તેના પર ચૌરકમ કે એવાજ કાઈ ગુન્હાસર કામ ચલાવી શકાય, પણ પવિત્ર વસ્તુને ભ્રષ્ટ કરવાના અપરાધસર એના પર કામ ચલાવવામાં આવે એ ક્યાંને ન્યાય ?
૧૮૮૯ ની સાલમાં બ્રેડલેાએ દેવનિંદાના ગુન્હા માટેની શિક્ષાએ નાબુદ કરવા માટે આમની સભામાં ઠરાવ મૂક્યા હતેા, પણ તે ઉડી ગયેા હતેા. આ સુધારા જલદી કરવાની જરુર છે. આમ થશે તે ગમે તેવે અણુધાયે સમયે ચલાવવામાં આવતા નામેાશીભરેલા ફોજદારી મુકમાઓની પુનરાવૃત્તિ બંધ પડી જશે. આવી ફે।જદારીએથી કાઇનું કશુંયે હિત સધાતું હેત તે તે જૂદી વાત પણ એથી કાઇનું કદી કાળ કંઈ પણ સુધર્યું હાય એવા એકે દાખલા (જાણ્યા, સાંભળ્યા) નથી. ધમ ભાવનાને અપમાનિત
