________________
૨૩૪
વિચારસ્વાત ંત્ર્યની વાસ્તવિકતાના નિર્ણય.
સભ્યતા જાળવવામાં આવે તે દેવનદાને ગુન્હા થતા નથી, પરંતુ અસભ્ય રીતે વિરાધ દર્શાવવામાં આવે તે એ ગુન્હે! ગણાય. ધનિદાને લગતા કાયદાની આ નવી જ વ્યાખ્યા ગણાય અને એ કાયદાઓ ઘડવાના અને અમલમાં મૂકવાના હેતુથી વિરુદ્ધ છે—એથી કાયદા ઘડવાના હેતુ માર્યો જાય છે. સર જે-એક સ્ટિવને બતાવી આપ્યું છે કે લા હેલ (૧૭ મી સદી) ના સમયથી માંડીને ઠેઠ ઝુટની તપાસ ચાલી (૧૮૮૩) તે સમય સુધીમાં ન્યાયાધીશ માત્રને સિદ્ધાંત એ જ હતા કે ખ્રિસ્તીધર્મના મુખ્ય મુખ્ય સિદ્ધાંતાનું સત્ય ઇન્કારવું અથવા તે એ સિદ્ધાંતાના તિરસ્કાર કે ઉપહાસ કરવા, એ કાયદાની દૃષ્ટિએ ગુન્હા છે, અને એમને આ સિદ્ધાંત ખ્રિસ્તીધમ દેશના કાયદાનું એક અંગ જ છે એ માન્યતા પર યેાજાયા હતા.
પેલા છ માણસ પર ચલાવવામાં આવેલા મુકમા અને તેમને કરવામાં આવેલી શિક્ષાઓના બચાવમાં એમ કહેવામાં આવે છે કે ધમ (ભાવના) નાં અપમાન અને ઉપહાસ થતાં અટકાવવાના હેતુથી એ પગલાં ભરવામાં આવ્યાં હતાં. સર. જે, એફ. સ્ટિવન લખે છે, કે જો કાયદા ખરેખર નિષ્પક્ષપાતી હોય અને દેવિનંદાના ગુન્હા કરનારને જ દંડતા હાય-કારણુ દેવનંદા કરનારા લેાકેા શ્રદ્ધાળુજનાની લાગણી દુઃખાવે છે-તે નાસ્તિકા (અશ્રદ્ધાળુ જને) ની લાગણી દુઃખાવે એવા ઉપદેશેા કરનારને પણ કાયદાએ દડવા જોઇએ. પોતાનું બધું જ ખરું' અને સારું' કહેવડનારા જગત્ પર ઘણા ઉત્સાહી ધર્મો એ ધર્મોંમાં ન માનનારાઓની લાગણી દુઃખાવવામાં કશી મણા રાખતા નથી. અને કાયદા આવા ધર્મોને ક્યાંદડે છે? ખરી રીતે જોતાં, કાયદાનું ન્યાયીપણું કેવળ જેને હું એના એક જ સાચા સિદ્ધાંત અર્થાત જુલમને સિદ્ધાંત તરીકે માનું છું તે સિદ્ધાંતને આધારે પુરવાર કરી શકાય. ” ખાકી કાયદાનું નિષ્પક્ષપાતીપણું પુરવાર કરવું અશક્ય છે. ખ્રિસ્તીધમ ખોટેજ હોય તે તેને સભ્યતાપૂર્વક વિરોધ કરવા એવા કાંઈ નિયમ ન
