________________
વિચારસ્વાતંત્ર્યને ઇતિહાસ.
૧૩૩ પણ એના “કેષ' વિરુદ્ધ ટીકા થઈ હતી. પિતાના લખાણ વિરુદ્ધને બડબડાટ સાંભળી બેઈલે જવાબ વાળલે કે કઈ પણ અનીશ્વરવાદી ચિંતકે દુષ્ટ અધમ જીવન ગાળ્યાને પુરા મહને મળ્યા હતા તે જરૂર એમના દુર્ગુણનું દિગ્દર્શન કરવાના કાર્યમાં હું રસપૂર્વક મંડી પડત, પરંતુ એ એકે દુરાચારી અનીશ્વરવાદી મહેં જાણે કે સાંભ
ળ્યો નથી. (ઉલટું) પિતાનાં અધમ, ઘર, તિરસ્કરણીય કૃત્યોથી કમકમાં ઉપજાવનારા જે જે ગુન્હેગારો વિષે આપણે ઈતિહાસમાં વાંચીએ છીએ તે સર્વની અપવિત્રતા, ધર્મભ્રષ્ટતા અને દેવનિન્દા પરથી પુરવાર થાય છે કે તેઓ ઈશ્વરને માનનારા હતા. આવાં ઘેર 5 શાનું પરિણામ છે? શયતાન–કેાઈ કાળે પણ અનીશ્વરવાદી થવાને અસમર્થ એ શયતાન-મનુષ્યને પાપમાગે પ્રેરનાર છે, એ સિદ્ધાંતનાં એઠાં નીચે મનુષ્યો ઘેર કૃત્યો કરવા પ્રેરાય છે. એમની દુષ્ટતા એથી શયતાનની દુષ્ટતા જેવીજ હોય. અને શયતાન અનીશ્વર વાદી ન હોવાથી શયતાનની પ્રેરણાથી અધમ કાર્યમાં પ્રેરાતા મનુષ્યો પણ ઈશ્વરના અસ્તિત્વમાં આસ્થા ધરાવનારાજ હોવા જોઈએ. ઈશ્વરના અસ્તિત્વમાં શ્રદ્ધા રાખનારા મનુષ્યજ ઘેર પાપીઓ થાય એ સંભવ છે. હવે હું પૂછું છું કે અધમમાં અધમ ગુન્હેગારે અનીશ્વરવાદી નથી તથા અનીશ્વરવાદી તરીકે છપાયેલા લેકમાંને મોટો વર્ગ પ્રમાણિક છે, એ શું પ્રભુના અપાર ડહાપણનો પુરાવો નથી? આવી યોજના કરીને દયાળુ પ્રભુ મનુષ્યની અનીતિને મર્યાદિત કરે છે– અનીતિનો આંક બાંધે છે. કારણ જે અનીશ્વરવાદ અને નૈતિક સડે એ એકજ વ્યક્તિમાં સાથે સાથે વસતા હોત તે વિશ્વની સમાજે પાપના પ્રાણ-વિનાશક ઓઘના ભોગ બનત.
આને આજ શિલીમાં બેઈલે બીજું ઘણું લખ્યું છે. અને એ લખાણનું તાત્પર્ય ધર્મશ્રદ્ધાની મહત્તા વધારવાના મિથ્યા કેળ દ્વારા ખ્રિસ્તિ ધર્મના સિદ્ધાતે મુખ્યત્વે બુદ્ધિને અગમ્ય છે એ બતાવવાનું છે.
બેઈલના ગ્રંથ અસાધારણ પાંડિત્ય અને વિદ્વતાથી અંકિત
