________________
૧૯૨
બુદ્ધિવાદના વિકાસ.
દિનપ્રતિદિન વૃદ્ધિ પામતી હિલચાલમાં ક્વાઝી (Loisy) સૌથી આગળ પડતા ભાગ ભજવે છે. કેટલાક લેાકેા આ હિલચાલને ૧૩મી સદીથી ઠેઠ અત્યાર સુધીના ચર્ચના ઇતિહાસમાં અતિગંભીર પ્રસંગ લેખે છે. આધુનિકા (Modernists)ને કાઈ સુવ્યવસ્થિત પક્ષ નથી, તેમ તેમને કાઈ મુકરર કાર્યક્રમ નથી. તેએ ચ`, તેના સંપ્રદાયેા તથા તેની મંડળીઓને વફાદાર છે; પણ ખ્રિસ્તી ધમ` પ્રગતિશીલ છે, પ્રગતિ પામ્યા છે અને પ્રગતિ પામ્યા કરે તેાજ જીવન્ત અને ચેતન ભર્યો રહે એવું તે માને છે. અયુક્તિક જડગ્રાહાના આધુનિક વિજ્ઞાન અને વિવેચન અનુસાર ફરી અર્થ કરવાને તેએ નિશ્ચય કરી બેઠા છે. ખ્રિસ્તીધમ પ્રગતિશીલ છે એવી માન્યતા જાહેર કરીને જેમ . આધુનિકાએ વિકાસને સિદ્ધાંત રજુ કર્યો છે તેમ એમની પહેલાં ન્યુમેન નામના ધર્મગુરુએ કેથલિક ધર્મવિદ્યાના સંબંધમાં એ વિકાસને સિદ્ધાંત લાગુ પાયેા હતેા ખરા-એ એવું કહેતા કે આઘ્ધિમ` કુદરતી અને સયુકિતક રીતે વિકાસ પામીને જ કેથલિક ધવિદ્યામાં રૂપાંતર પામ્યા છે, પણ આધુનિકાની જેમ ન્યુમેન એવા અનુમાન પર આવ્યા ન હતા કે જો કેથલિક ધમે પેાતાની વિકાસની સત્તા ગુમાવવી ન હેાય અને મૃત્યુવશ થવું ન હોય તે તેણે આધુનિક વિચારનાં કેટલાંક નિગમને વધાવી લેવાં જોઇએ. આધુનિકા કેથલિક ધ માટે આજ કાય કરવાના પ્રયાસ કરી રહ્યા છે.
દશમા પીઅસ નામના પાપે આધુનિકાને દાબી દેવા માટે ચાલ્યા તેટલા પ્રયત્ન કર્યાં. ૧૯૦૭ ના જુલાઈ માસમાં એણે સ્વાઝીના પુસ્તકમાં જેમનું સમર્થન કરવામાં આવ્યું છે તે બાઈબલ પરની આધુનિક ટીકાનાં પરિણામેાને તિરસ્કારી કાઢનારૂં ફરમાન કાઢ્યું. “ચની ધટના અધિકારી નથી પરંતુ દરેક સમાજની જેમ ખ્રિસ્તી સમાજ પણ સદાકાળ સમુત્ક્રાંતિ અથવા વિકાસ પામે છે,”
