________________
વિચારસ્વાતંત્ર્યના ઇતિહાસ.
૬૩
હરએક યુગમાં આમતેમ વેરાયલી છાનીછપની અશ્રદ્દા તે હશે જ, પછી ભલે તેનાં પિરણામે ગંભીર ન આવ્યાં હેાય. માસીઝ, ઈસુખ્રિસ્ત અને મહમદ એ ત્રણ ધૂર્તોએ આખી દુનિયાને છેતરી એવી દેવનિંદાત્મક વાત તેરમી સદીમાં પ્રચલિત હતી. અર્વાચીન યુગના પ્રથમ પુરુષ તરીકે લેખાતા સ્વતંત્રવિચારક ખીજા ફ્રેડરિક પર આ વાત ઉભી કર્યોને આરેાપ આવ્યું। હતા. ઉપરના જ વિચાર જરા નમ્ર સ્વરૂપમાં એટલાજ જૂના કાળની ત્રણ વીંટીવાળી વાતમાં પ્રદર્શિત કરવામાં આવ્યા છે. એ વાત નીચે મુજબ છે. એક તવગર યહુદી પાસેથી પૈસા કઢાવવાના હેતુથી એક મુસલમાન બાદશાહે તેને પોતાના દરબારમાં હાજર થવાનું તેડું મેાકલ્યું અને તેને ફસાવવા માટે જાળ પાથરી. બાદશાહે તે યહૂદિને કહ્યું કે “દોસ્ત, મ્હેં સાંભળ્યું છે કે તું ધણા ડાહ્યા માણસ છે, તે કહે કે યહુદિ, ઈસ્લામી અને ખ્રિસ્તી એ ત્રણ ધર્મોમાં ત્હને કયા સૌથી વધારે સાચેા લાગે છે ? યહૂદિ સમજી ગયા કે બાદશાહે જાળ બીછાવી છે. આથી તેણે નીચે પ્રમાણે આડકતરા જવાબ આપ્યા.
66
· શહેનશાહે આલમ ! એક સમે એક અતિ ધનવાન મનુષ્ય હતા. તેના ખજાનામાં એક બહુ કિંમતી વીંટી હતી. આ વીંટી તેના વંશજોના અમર વારસામાં મૂકી જવાની એની અભિલાષા હતી. આથી તેણે એવું વસીઅતનામું બનાવ્યું કે મ્હારા મૃત્યુ પછી આ વીંટી જેની પાસે હાય તેને મ્હારી મિલ્કતના વારસ સમજવા. નિકે જેને એ વીંટી આપી તે પુત્ર પણ પેાતાની રીતિ અનુસાર વર્તો અને આમ એ વીંટી એક પછી એક બીજાને એમ કરતાં ઘણાંને હાથ ગઈ. આખરે તે એક એવા મનુષ્યના હાથમાં ગઈ જેને ત્રણ પુત્ર! હતા અને જે ત્રણે પર તેને સમાન પ્રીતિ હતી. · મ્હારા મૃત્યુ પછી મ્હારે એ વીંટી કાને સાંપવી યાગ્ય છે, એ વિષયા નિય કરવા આ મનુષ્ય અસમ નિવડયાથી તેણે ત્રણે પુત્રાને ખાનગીમાં એ વીંટી આપવાનું વચન આપ્યું; અને તે ત્રણેને સંતાષવા માટે
6
"9
