Book Title: Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
३७
प्रमैयबोधिनी टीका पद १७ सू० ४ भवनपतिसमानाहारादिनिरूपणम् खलु अविशुद्रवर्णतरका:-अविशु इतरवर्णा भवन्ति, 'तत्थ णं जे ते पच्छोववनगा ते णं विसु
वन्नतरागा' तत्र खलु-पूर्वोत्पन्नपश्चादुत्पन्नासुरकुमाराणां मध्ये ये ते पश्चादुत्पन्नका असुरकुमारास्ते खलु विशुद्धवर्णतरा भवन्ति, पूर्वोक्तनैरपिकापेक्षया वैषम्ये बीजन्तु असुर कुमाराणां प्रशस्तवर्णनाम्नो भवापेक्षः शुभ उत्कटानुभागोदयो भवति सच पूर्वोत्पन्नासुरकुमाराणां पुष्कलः क्षयं प्राप्तः, अतस्ते पूर्घोत्पनका अविशुद्धतरवर्णा व्यपदिश्यन्ते, पश्चादुत्पन्नकानान्तु नाद्यत्वेऽपि प्रभूतस्तथाविधानुभागोदयो निर्जीर्ण इति ते विशुद्धतरवर्णा व्यपदिश्यन्ते, तदुपसंहरनाह'से तेणटेणं गोयमा ! एवं वुच्चइ-असुरकुमाराणं सव्वे णो समवन्ना' हे गौतम ! तत्अथ तेनार्थेन एवम्-उक्तरीत्या उच्यते-यत्-असुरकुमाराः खलु सर्वे नो समवर्णा भवन्ति, 'एवं लेस्साए वि' एवम्-वर्णवदेव लेश्याऽपि असुरकुमाराणां वक्तव्या, तथाच पूर्वोत्पन्ना असुरकुमाराः अविशुद्धतरलेश्या भवन्ति, पश्चादुत्पन्नास्तु विशुद्धतरलेश्या भवन्ति, तत्र कारणन्तु उत्पन्न जो पूर्वोत्पन्न हैं ये अविशुद्धतर वर्ण वाले होते हैं । जो पश्चात् उत्पन्न हैं वे विशुद्धतर वर्ण वाले होते हैं । पूर्वोक्त नारकों से असुरकुमारों में यह जो विषमता है इसका कारण यह है-असुरकुमारों में, भव के कारण प्रशस्त वर्ण नाम कर्म के तीव्र शुभ अनुभाग का उदय होता है। पूर्वात्पन्न असुरकुमारों का वह शुभ अनुभाग बहुत-सा क्षय हो चुकता है, इस कारण पूर्योत्पन्न असुर कमार अविशुद्धतर वर्ण वाले होते हैं, किन्तु जो असुरकुमार बाद में उत्पन्न हए हैं, उनका वर्ण नाम कर्म के शुभ अनुभाग का बहुभाग क्षीण नहीं होताउसका अधिकांश विद्यमान होता है, अत एव वे विशुद्धतर वर्ण वाले होते हैं। इस कारण हे गौतम ! ऐसा कहा जाता है कि सभी असुरकुमार समान वर्ण वाले नहीं होते हैं।
वर्ण के समान असुरकुमारों की लेश्या भी समझनी चाहिए। इस प्रकार पूर्वोत्पन्न असुरकुमार अविशुद्धतर लेश्या पाले होते हैं और पश्चात् उत्पन्न પૂર્વોત્પન્ન છે તેઓ અવિશુદ્ધતર વર્ણ વાળા હોય છે, જે પશ્ચાત ઉત્પન્ન છે તેઓ વિશુદ્ધતર વર્ણવાળા હોય છે. પૂર્વોક્ત નારકેથી અસુરકુમારમાં આ જે વિષમતા છે, તેનું કારણ એ છે–અસુરકુમારો માં, ભવના કારણે પ્રશસ્ત વર્ણ નામ કર્મના તીવ્ર શુભ અનુભાગને ઉદય થાય છે. પૂર્વોત્પન્ન અસુરકુમારોને તે શુભ અનુભાગ ઘણો ખરો ક્ષય થઈ ગએલે છે. એ કારણે પૂર્વોત્પન્ન અસુરકુમાર અવિશુદ્ધતર વર્ણવાળા હોય છે, પરંતુ જે અસુરકુમારો પછીથી ઉત્પન્ન થયેલ છે, તેમના વર્ણ નામ કમને શુભ અનુભાગને બહુભાગ ક્ષણ નથી થયો હતો તેને અધિકાંશ વિદ્યમાન હોય છે. તેથી જ તેઓ વિશુદ્ધતર વર્ણવાળા હોય છે. એ કારણે છે ગૌતમ ! એવું કહેવાય છે કે બધા અસુરકુમાર સમાન વર્ણવાળા નથી દેતા.
વર્ણન સમાન અસુરકુમારોની લેશ્યા પણ સમજવી જોઈએ. એ પ્રકારે પૂર્વોત્પન્ન અસુરકુમાર અવિશુદ્ધતર લેશ્યાવાળા હોય છે અને પશ્ચાત્ ઉત્પન્ન થયેલ અસુકુમાર
श्री. प्रशान। सूत्र:४
