Book Title: Shraman Dharm Dharmsangraha Saroddhar Part 02
Author(s): Manvijay, Lavanyavijay, Yashovijay, Bhadrankarsuri, Sanyamkirtivijay
Publisher: Sanmarg Prakashan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005846/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | (dharmasaMgraha sAroddhAra bhAga-2) cita agAkAra bhAga che prakAzaka zAsanaziratAja sUrirAmacaMdra dIkSAzatAbdI samiti Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNagharma gharmasaMgraha sANoddhAra bhAga-bIjo racayitA 0 pU. mahopAdhyAyazrI mAnavijayajI gaNivara . * saMzodhaka pU. mahopAdhyAyazrI lAvaNyavijayajI gaNivara * TippaNakAra 0 pU. mahopAdhyAyazrI yazovijayajI gaNivara * bhASAMtarakAra che pU. A. zrI vijaya bhadraMkarasUrIzvarajI mahArAja * mArgadarzana pU. A. zrI vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAja saMkSepakAra pU. mu. zrI saMyamakIrtivijayajI mahArAja |H pUrva prakAzaka : janmA prakAzana jaina ArAdhanA bhavana, pAchIyAnI poLa, rIlIpha roDa, amadAvAda-380 001. phona : 25392789 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanaziratAja sUrirAmacaMdra dakSAzatAbdI graMthamALA-puSpa-18 pustakanuM nAma : zramaNa dharma (dharmasaMgraha sAroddhAra bhAga-2) punaHprakAzana : 500 nakala. sAhityasevA : 100/kartA: pU. mahopAdhyAya zrI mAnavijayajI gaNivara saMkSepakAra : pU.mu.zrI saMyamakIrtivijayajI mahArAja pUrva prakAzaka: sanmArga prakAzana, amadAvAda bhaNa dharma - dharmasaMgraha sAroddhAra bhAga-2 . ISBN 81-87163-65-8 - sAhitya sevA : 100-00 prathama AvRtti - vi. saM. 2061 nakala :1000 dvitIya AvRtti - vi. saM. 2068 nakala 500 (sUcanA) A graMtha "jJAnanidhimAMthI prakAzita karAyelo hovAthI koIpaNa gRhastha enuM pUruM mUlya jJAnanidhi'mAM cUkavIne ja enI mAlikI karavI. gRhasthoe A graMtha vAcavA mATe suyogya nakaro jJAnanidhimAM Apavo jarUrI che. vi.saM. 2018 I.sa. 2012 zAsanaziratAja sUrirAmacaMdra dIkSAzatAbdI varSa Y8 makarAi 0 mudraNasahayoga - prAptisthAna 0 jansAI padAjIta jene ArAdhanA bhavana, pAchIyAnI poLa, rIlipha roDa, amadAvAda-380001. phona : 25392789 * E-mail : sanmargprakashan@gmail.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainazAsananA mahAna jayotirdhara, pUjayapAda AcArya deva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsana ziratAja, dIkSAyugapravartakazrIjInA zrIcaraNe bhAvabharI aMjalI nyAyAbhAnidhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijayAnaMdasUrIzvarajI (AtmArAmajI) mahArAjAnA svargavAsanA varSe janmI cUkelA pAdarAnA mA samaratha ane pitA choTAlAla rAyacaMdanA ekameva suputraratna tribhuvanakumAre dIkSA mATenI sArvatrika viparIta avasthAonA vAdaLAMone svapuruSArthathI vikherI bharUca pAsenA gaMdhAra tIrthanA AMgaNe pU.mu.zrI maMgalavijayajI mahArAjAnA varadahaste rajoharaNa prApta karI pU.mu.zrI premavijayajI mahArAja (tyAra bAda sUrIzvarajI)nA prathama paTTaziSya rUpe pU. zrI rAmavijayajI mahArAjanuM nAma dhAraNa karyuM. e vakhate dIkSito ane dIkSArthIone dIkSAnuM pradAna-AdAna karavA mATe je bhISaNa rIte jhajhUmavuM paDatuM hatuM te paristhitimAM pUrva-pazcima jevo pracaMDa palaTo lAvavAno daDha saMkalpa karI enAM mULa kAraNo zodhI ene dharamULathI ukheDavAno bhISma puruSArtha teozrImade Adaryo. e puruSArthanI pAyAnI zilA pravacana dhArA" banI. anaMta tIrthakarone hRdayamAM vasAvI, jinAjJA-gurvAjJAne bhAlapradeze sthApI, karakamaLamAM AgamAdi dharmazAstro dharI, caraNadvayamAM caMcalA lakSmIne cAMpI, jIvhAnA agrabhAve mA zAradAne saMsthApita karI A mahApuruSe dIkSA virodhanI sAme bhISaNa jehAda jagAvI dIdhI. aneka bALa, yuvA, prauDha ane vRddhone dIkSA ApI. eka sAmaTA parivAro dIkSita thavA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgyA. hIrA bajAranA vepArIo, mIlamAliko, DaoNkTaro, ejInIyaro ane cArTarDa ekAunTanTo paNa teozrInI vairAgya jharatI vANIne jhIlI vIra zAsananA bhikSuka banyA. A kArya kALa daramyAna teozrImad keI jhaMjhAvAto, apamAno, tiraskAro, kAcanI vRSTio ane keTakonI pagathAra, kALA vAvaTAo, sthAna ane gAmamAM praveza paNa na maLe tevA kArastAnono sAmano karavo paDyo. pAMtrIsathI vadhu vAra to teozrIne sIvIla ke krimInala gUnAnA AropI banAvI jaina veSadhArIoe ja nyAyanI korTa batAvI. mA samarathanA jAyA, ratanabAnA ghaDatarapAyA, sUridAnanI AMkhanI kIkI ane samakAlIna sarva vaDIla guruvaryonA hRdayahAra rUpe sthAna pAmelA pUjyazrIe jinAjJA ane satyavAditAnA jore e badhAM ja AkramaNone khALI vijayazrI prApta karI. pU.mu.zrI rAmavijayajI mahArAjAmAMthI pU.A.zrI vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA rUpe vikhyAta banelA teozrImad vyAkhyAna vAcaspati, parama zAsana prabhAvaka, mahArASTrAdi dezoddhAraka, dIkSAyuga pravartaka, jaina zAsana ziratAja, tapAgacchAdhirAja jevA 108thI ya vadhu sArthaka birUdone pAmI jaina zAsanane ArAdhanA, prabhAvanA ane surakSAnA triveNI saMgamathI parisnAta karatA rahyA. kaTTaramAM kaTTara virodhI vargane paNa vAtsalyathI nihALatA ane potAnA pratye gaMbhIra guno AcaranArane paNa jhaTa kSamAnuM dAna karatA teozrIe potAnA 7778 varSanA sudIrgha saMyamaparyAyamAM mukhyatve dIkSAdharmanI sarvAgINa surakSA-saMvardhanA karI enAM bIja evAM sunakSatramAM vAvyAM ke teozrInA nAma sAthe puNya saMbaMdha dharAvatA eka ja samudAyamAM Aje Azare 1400 jeTalA saMyamIo sAdhanArata che. anya anya samudAyo, gaccho ane saMpradAyomAM dIkSA-pravRttinA vegamAM paNa teozrImad asAmAnya kAraNarUpa che ema koIpaNa niSpakSapAtIne kahyA vinA cAle tema nathI. pUjyapAdazrIjInA dIkSA svIkAranI kSaNa vi.saM. 2018nA poSa suda 13nA dine zatAbdI'mAM maMgala praveza karI hatI ane pUrA varSabhara e nimitte dIkSA dharmanI prabhAvanAnAM vidhavidha anuSThAnonI hAramALA sarjAI rahI che. . zAzvata girirAja zrI siddhagiri pAlItANA khAte "sUrirAmacaMdra' sAmrAjyanA movaDI pUjyo gacchasthavira pUjya AcAryadeva zrImad vijaya lalitazekharasUrIzvarajI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahArAjA, vAtsalyanidhi pUjya AcAryadeva zrImad vijaya mahAbalasUrIzvarajI mahArAjA, gacchAdhipati pUjya AcAryadeva zrImad vijaya puNyapAlasUrIzvarajI mahArAjA, pravacana prabhAvaka pUjya AcAryadeva zrImad vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjA Adi dazAdhika sUrivaro, padastho, zatAdhika munivaro ane paMcazatAdhika zramaNIvaronI nizrA-upasthitimAM paMca divasIya mahAmahotsavanA Ayojana sAthe prAraMbhAyela 'dIkSA-zatAbdI'nI bhAratabharamAM aneka sthaLe bhAvasabhara ujavaNI thaI che ane thaI rahI che. pUjyazrI sAthe saMkaLAyelAM smRti sthAno-tIrthomAM paNa vidhavidha ujavaNIo AyojAyela che. samudAyanA anya anya sUrivaro AdinI nizrAupasthitimAM ya rAjanagara, surata, muMbaI vagere sthaLomAM prabhAvaka ujavaNIonAM Ayojano thayA ane thaI rahyAM che. A sarve ujavaNIonA ziramora ane samApana rUpe pUjyapAdazrIjInAM dIkSA sthaLa zrI gaMdhAratIrthanA AMgaNe vadhumAM vadhu saMkhyAmAM caturvidha zrIsaMghane AmaMtrI digadigaMtamAM gAje evo dIkSAduMdubhino puNyaghoSa karavAno ya manasUbo gurubhakto ane miti sevI rahyA che. dIkSA zatAbdI varSamAM jinabhakti,gurubhakti,saMgha-zAsana bhaktinAM vividha anuSThAno jema yojavAnAM che tema vadhumAM vadhu saMkhyAmAM mumukSuo mahAtmAo bane evA dIkSAmahotsavo paNa yojavAnA che. sAthosAtha jJAna surakSAvRddhi, anukaMpA ane jIvadayAdinAM saMgIna kAryo karI pUjyapAdazrIjInA AjJA sAmrAjyane AdarabharI aMjalI samarpavAnI che. A mahad yojanAnA ja eka bhAgarUpe prAcIna-arvAcIna zruta-prakAzananuM suMdara ane sudRDha kArya hAtha upara levAyuM che. sUrirAmacandra sAmrAjyanA vartamAna gacchAdhipati pravacana pradIpa pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya puNyapAlasUrIzvarajI mahArAjAnA AjJAzIrvAdane jhIlI pravacana prabhAvaka pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjAnA zAstrIya mArgadarzana anusAre vividha zrutaratnonuM prakAzana 'zAsana ziratAja sUrirAmacaMdra dIkSA zatAbdI graMthamALAnA' upakrame nirdhAryuM che, tenA aDhAramA puSparUpe pU. mahopAdhyAya zrI mAnavijayajI gaNivara dvArA racita zramaNa dharma: dharmasaMgraha sArodvAra bhAga-2 pustakanuM prakAzana karatAM atIva AnaMda anubhavIe chIe. 5 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pustaka vi.saM. 2061mAM pU.mu. zrI saMyamakIrtivijayajI mahArAja dvArA saMkSepita thaI, sanmArga prakAzana, amadAvAda dvArA prakAzita thayuM hatuM. te sarveno atre AbhAra mAnavAmAM Ave che. A pustakanA punarmudraNa kAryanuM mArgadarzana ApIne pravacana prabhAvaka pU.A.zrI vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjAe mahad upakAra karyo che to sanmArga prakAzana, amadAvAde paNa khUba ja jahematathI mudraNa-prakAzana vyavasthAmAM pUrepUro sahayoga Apyo che te badala amo teo sahunA upakRta chIe. sau koI A pustakanA paThana-pAThanAdi dvArA jJAnAvaraNIyAdi karmono kSayopazama pAmI mukti mArgamAM AgaLa vadhI Atma-zreya sAdhe e ja aMtara-bhAvanA. vi.saM. 2018, Aso suda 10 zAsanaziratAja sUrirAmacaMdra budhavAra tA. 24-10-2012 dIkSAzatAbdI samiti Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainazAsanaziratAja, vyAkhyAna vAcaspati, dIkSAyuga pravartaka suvizuddha siddhAMta dezanAdAtA, tapAgacchAdhirAja, pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA dIkSAzatAbdI varSamAM teozrImA dIkSA-yuga-pravartanAdi guNonI anumodanArthe zAsanaziratAja sUrirAmacaMdra dIkSAzatAbdI graMthamALAnA puSpa-18 rUpe pU.mahopAdhyAya zrI mAnavijayajI gaNiviracita . zramaNadharma. dharmasaMgraha sAroddhAra bhAga-2 pustakanA prakAzanano puNyalAbha saMprApta karanAra zrI siddhagirirAjanI chatrachAyAmAM vi.saM. 2007nI sAle jenazAsana ziratAja, dIkSA yuga pravartaka, tapAgacchAdhirAja, pUjya AcAryadeva zrImavijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna gurugaccha vizvAsadhAma, vardhamAna taponidhi, pU.A.zrI vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna pravacana prabhAvaka pU.A.zrI vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjAnI nizrAmAM 6 zramaNo, 300 zramaNIo, 1700 jeTalA cAturmAsa ArAdhako, 1060 jeTalA upadhAna ArAdhako ane pa85 jeTalA mALa ArAdhako AdinI sabhara aitihAsika cAturmAsa tathA upadhAna tapanuM Ayojana karyuM hatuM. kuLadIpikA pU.sA.zrI rAjanaMditAzrIjI ma.nA sadupadezathI dhAnerA nivAsI mAtuzrI caMpAbena jayaMtilAla dAnasuMgabhAI ajabANI - dhAnerA DAyamaMDasa parivAre e daramyAna thayelI jJAna-khAtAnI viziSTa upajamAMthI zAsana ziratAja sUrirAmacaMdra-dIkSA zatAbdInI smRtimAM vividha prAkRta saMskRta-anuvAdAdi graMthonA prakAzanano puNya lAbha levAmAM Avyo che. amo e sukRtanI bhAvapUrvakaanumodanA karavA sAthe bhaviSyamAM paNa AvAM suMdara kAryo thatAM rahe evI zubhakAmanA karIe chIe. lI. zAsanaziratAja sUrirAmacaMdra dIkSAzatAbdI samiti Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * zAsana ziratAja sUrirAmacaMdra dIkSA-zatAbdI graMthamALAnAM puSpo sAhitya sevA 1pa GO 1000 250 - TOO 100 1. sattarabhedI pUjA sAthe 2. sanmArga dezanA 3. yoga-vyAkhyA saMgraha 4. zikSaka ane zikSaNa 5-7 SaDdarzana samuccaya hiMdI bhAvAnuvAda bhAga 1-2. 7 SaDdarzana viSayakaM kRti saMgraha 8. adhyAtmakalpadruma-adhirohiNI TIkA saha 9. aitihAsika rAsa saMgraha bhAga-1 , 10. aitihAsika rAsa saMgraha bhAga-2 11. aitihAsika rAsa saMgraha bhAga-3 12. aitihAsika rAsa saMgraha bhAga-4 13. dravya saptatikA 14. mata-mImAMsA bhAga-1 15. oghaniryukti parAga 16. piMDaniyukti parAga 17. zrI jaMbUsvAmI rAsa tathA bAravratanI TIpano rAsa 18. zramaNadharma (dharmasaMgraha sAroddhAra bhAga-2) 19. caturvizati prabaMdha koza 20. prAcIna gurjara-kAvya saMgraha 21. upadeza ratnamAlA 22. ImpIrIyala mughala pharamAnsa Ina gujarAta 100 1Oo pa0 uo 100 100 100 25 * 200 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA dharmanAM cAra aMgo : zraddhA vinA eTale koI paNa eka sArA viSayanI jijJAsA thayA vinA sAcuM jJAna thatuM nathI, sAcuM jJAna thayA vinA vartana sudharatuM nathI ane vartana sudharyA vinA zubha dhyAna saMbhavatuM nathI. zubha dhyAna mATe zuddha vartananI jarUra che, zuddha vartana mATe jJAnanI jarUra che ane jJAnane mATe zuddha zraddhAnI jarUra che. zraddhA vinAnuM jJAna niSphaLa che. jJAna vinAnuM cAritra kAyakaSTa che. cAritra vinAnuM dhyAna durthAna che. durgAnanuM pariNAma durgati che. durgatithI bhIru ane sadgatinA kAmI AtmAone jeTalI jarUra zubha dhyAnanI che, teTalI ja jarUra dhyAnane sudhAranAra sadvartananI, vartanane sudhAranAra sajJAnanI ane sajJAnane pedA karanAra sazraddhAnI che. zrI jaina zAsananI ArAdhanA eTale satzraddhA, sajajJAna, sadvartana ane sadhyAna tathA e cArane dhAraNa karanArA sapuruSonI ArAdhanA che. e cAramAMthI koInI, ke e cArane dhAraNa karanAra koI ekanI paNa avagaNanA e zrI jaina zAsananI avagaNanA che. e cAretI ane e cArane dhAraNa karanAra puruSonI ArAdhanA e zrI jainazAsananI sAcI ArAdhanA che. ekaluM jJAna ke ekaluM dhyAna, elI. zraddhA ke ekaluM cAritra muktine ApI zakatuM nathI. muktino mArga eTale zraddhA ane zAna, kriyA ane dhyAna, e cAreno sumeLa ane e cArenI saMpUrNa zuddhi che. ahIM zraddhA zabda zraddheya, zraddhAvAn ane zraddhAdinAM hetu, e traNeno sUcaka che. e rIte jJAna zabda zeya, jJAtA ane jJAnanAM sAdhana, e tripuTIne jaNAvanAro che. kriyA zabda kriyA, kriyAvAnuM ane kriyAnAM sAdhanone tathA dhyAna zabda dhyeya, dhyAtA ane dhyAnanAM sAdhanone jaNAvanAro che. e cArenI zuddhi eTale anukrame zraddheya, zraddhAvAnuM ane zraddhAnAM hetuo, zeya, jJAtA ane jJAnanAM sAdhano, kriyA, kriyAvAn ane kriyAnAM hetuo tathA dhyeya, dhyAtA ane dhyAnamAM sAdhanonI zuddhi. jainazAsanamAM zraddheya tarIke vItarAga, temane mArge cAlanArA nirjhantha ane temaNe batAvelo anupama zrata ane cAritradharma che. temAM vItarAga vItarAga te che ke jemaNe rAgAdi doSo upara saMpUrNa vijaya meLavyo hoya. je rAgAdi doSoe traNe jagata upara vijaya meLavyo che, tenA upara paNa jeoe Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijaya prApta karyo che, teo traNe jagatanA 'Victors' vijetA gaNAya che. doSo uparanA e vijayanuM nAma ja vItarAgatA che. vItarAgatA uparanI zraddhA eTale doSonA vijaya uparanI zraddhA arthAt 'gatamAM jema doSo che, tema te doSo upara vijaya meLavanArAo paNa che. evI akhaMDa khAtrI. e zraddhA doSonA vijetAo upara bhaktirAga utpanna kare che. doSonA vijetAo uparano A bhaktirAga eka prakArano vedhaka rasa che. vedhaka rasa jema trAMbAne paNa suvarNa banAvavAnI tAkAta dharAve che, tema doSonA vijetAo uparano bhaktirAga jIvarUpI tAmrane zuddha kAMcanasamAnasarva doSa rahita ane sarvaguNa sahita-ziva-svarUpa banAvavAnI zakti dharAve che. doSarahitatA ane guNasahitatA sama vyApta che. jema aMdhakArano nAza ane prakAzano udgama eka sAthe ja thAya che, tema doSono vijaya ane guNono prakarSa samakALe ja udaya pAme che. vItarAga e doSonA vijetA che, mATe ja guNonA prakarSavALA che. e rIte vItarAga uparanI zraddhAmAM jema doSonA vijaya uparanI zraddhA vyakta thAya che, tema guNonA prakarSanI zraddhA paNa abhivyakta thAya che. e ubhaya paranI zraddhAthI jAgelo bhaktirAga jyAre tenA prakarSapaNAne pAme che, tyAre AtmA eka kSaNavAramAM vItarAga sama banI jAya che. nirgatha - zrI jainazAsanamAM zraddheya tarIke prathama naMbare jema vItarAga che, tema bIje naMbare nigraMtha che. nigraMtha eTale vitarAga nahi, chatAM vItarAga banavAne satata prayatnazIla. graMtha eTale gAMTha athavA parigraha. parigraha zabda mUchanA paryAya tarIke oLakhAya che. AtmA ane tenA guNo sivAya jagatanA koIpaNa padArtha upara-mUchanA atyaMta kAraNabhUta svazarIra upara paNa mamatva ke rAgabhAva dhAraNa karavo nahi, e nirgathatAnI Toca che. AtmA ane tenA guNo uparano rAga e mUrchA ke mamatva svarUpa nathI, kintu svabhAvonmukhatArUpa che. tethI te doSarUpa nahi paNa guNarUpa che. nigraMthatA uparanI zraddhA e vItarAgabhAva uparanI zraddhAno ja eka phaNago che. vItarAga doSarahita che, to nigraMtha doSarahita hovA chatAM doSarahita thavAno prayatnazIla che. doSanA abhAvamAM doSarahita banI rahevuM, e sahaja che. doSanI hayAtimAM doSane AdhIna na thavuM e sahaja nathI, kiMtu parAkramasAdhya che. doSonA hallAnI sAme aDaga rahevuM ane doSone mULamAMthI ukheDI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 nAkhavA mATe satata macyA rahevuM, e jenuM sAdhya che te nigraMthatA vItarAgatAnI sagIbahena che-bahenapaNI che. evI nigraMthatAne vArelA mahApuruSo pratye zraddhA Respect for the Spiritual Heroes (Masters)' vItarAgatAnI bhaktinuM ja eka pratIka che. vItarAga uparano bhaktibhAva e jema doSono dAhaka ane guNono uttejaka che, tema nigraMtha uparano bhaktibhAva paNa doSadAhaka ane guNottejaka che. zruta-cAritradharma zrI jainazAsanamAM zraddheya tarIke pahelo naMbara vItarAgano ane bIjo naMbara nigraMthano che, tema trIjo naMbara vItarAge kahelA ane nigraMthe pALelA zrutadharma ane cAritradharmano Ave che. zrutadharmanI zraddhA eTale vItarAganA vacana svarUpa zAstra batAvelA padArtho ane tattvo uparano vizvAsa 'jIvAdika dravyo ane mokSAdika tattvonuM nirUpaNa zAstromAM je rIte karyuM che, te temaja che' evI akhaMDa pratIti. e pratItinA yoge jagatano svabhAva ane mokSanuM svarUpa jevuM che, tevuM jANavAnI ane samajavAnI taka maLe che ane tenA phaLa svarUpa cAritradharmanI prApti thAya che. cAritradharma tene kahevAya che ke jemAM bIjAnI pIDAno parihAra hoya. jyAM sudhI jIva bIjAne pIDA karanArI pravRttiothI pratijJApUrvaka sarvAMze ke amuka aMze paNa mukta thato nathI, tyAM sudhI te nimitte thato karmabaMdha aTakI zakato nathI. ane karmabaMdha aTakato nathI tyAM sudhI tenA phaLasvarUpa janma-maraNa ane tajjanita pIDAo aTakI zakatI nathI. svapIDAnuM utpattisthAna jANe ke ajANe parapIDAmAM thavAtuM nimitta che. e nimitta manathI, vacanathI ke kAyAthI leza paNa thavAtuM hoya, tyAM sudhI tannimittaka karmabaMdha cAlu rahe che. enAthI chUTavAno upAya eka ja che ane te hiMsAdi pApasthAnothI nivRtta thavuM te che. parapIDA e pApa che ane para upakAra e puNya che, e nirvivAda che. potAne koI pIDA Ape to te pApI che, ema mAnanAro bIjAne pIDA ApatI vakhate pote pApa karanAro nathI, ema kaI rIte kahI zake ? potAnA upara koI upakAra kare to te puNyanuM kAma kare che ema jo lAge che, to te niyama potAne mATe sAco che ane bIjAne mATe sAco nathI, ema koNa kahI zake ? vizvanA avicala niyamo akATya hoya che. kAMTAmAMthI kAMTA uge che ane anAjamAMthI anAja uge che. e niyamanA anusAre ja pIDAmAMthI pIDA ane upakAramAMthI upakAra phalita thAya che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritradharma e parapIDAnA parihArasvarUpa ane paropakAranA pradhAna aMgarUpa che. te cAritradharma uparanI zraddhA ane tenA pAlananA zubha ane kalyANakArI phaLo uparano akhaMDa vizvAsa, e sadbhakti ane sadAcaraNanI preraNAnuM anupama bIja che. parane leza mAtra pIDA na thAya ane saMsargamAM AvanAra yogya jIvone zuddha dharmanI prAptirUpa bhAvopakAra thAya, evA cAritradharmanuM pAlana karavA mATe zrI jainazAstromAM sUkSmamAM sUkSma agaNita niyamo batAvyA che. te badhAno saMgraha caraNasittarI ane karaNasittarInA 70-70 bhedomAM agara saMyama ane zIlanA 18000 prakAromAM thaI jAya che. sadAcAranA sarva zreSTha aMgo temAM samAI jAya che ane eka paNa aMga bAkI rahetuM nathI. A prastuta dharmasaMgraha graMtha eTalA mATe mahAgraMtha che ke sadAcAranA e sarva zreSTha aMgonuM varNana karavA sAthe enA pAlana mATe ati Avazyaka evI cakravAla samAcArI ane pratidina (gha) samAcArI vagere sAmAcArIonuM emAM yuktiyukta vistRta vivecana che. icchA-micchAdika deza prakAranI cakravAla sAmAcArI kahevAya che ane Avazyaka-pratilekhanAdi pratidina (ogha) sAmAcArI kahevAya che. enA pAlanamAM satata upayogavaMta jIvane jIvanamAM sadAcArano bhaMga ke tenA phaLa svarUpa karmano baMdha thavAno avakAza raheto nathI. zraddhAnI zuddhi mATe vItarAga, nigraMtha ane zruta-cAritra dharmarUpa zraddheya vastuonI zuddhi joIe. evI zuddha vastuo uparanI zraddhA koI paNa AtmAne pavitra banAvI zake che, emAM koI paNa jAtanI zaMkA nathI. zraddhAvAn AtmAdinI zuddhi zraddhA eka guNa che. guNa guNI vinA rahI zakato nathI. zraddhA rUpI guNane dhAraNa karanAro guNI "AtmA che. e AtmAnI zuddhi eTalA tenA svarUpanI zuddhi. AtmAnuM svarUpa tevuM mAnavuM joIe ke jethI tenAmAM baMdhamokSa, puNya-pApa, sukha-du:kha vagere (bhAvo) ghaTe. AtmAne ekAMta nitya mAnavAmAM Ave ke ekAMta kSaNika mAnavAmAM Ave, ekAMta zuddha e ekAMta azuddha mAnavAmAM Ave, zarIrAdithI ekAMta bhinna ke ekAMta abhinna mAnavAmAM Ave to kevaLa zraddhA ja nahi, kintu bIjA koI paNa guNanI, puNyapApanI, sukha-du:khanI, ke baMdha-mokSanI vAta ghaTI zakatI nathI. zraddhA, jJAna, Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adi guNo ke sukha-duHkha Adi avasthAo AtmAmAM to ja ghaTI zake che, ke jo te kathaMcit nityAnitya, kathaMcit zuddha zuddha ke kathaMcit zarIrAdithI bhinnabhinna svarUpavALo hoya. dravyathI nitya chatAM paryAyathI anitya, mokSamAM zuddha chatAM saMsAramAM azuddha, nizcayathI bhinna chatAM vyavahArathI abhinna ityAdi prakArano jo AtmAne mAnavAmAM na Ave, to zraddhAdi guNonI ke baMdha-mokSa Adi avasthAonI prApti-aprAptino vicAra nirarthaka bane ane e vicArone darzAvanArAM zastro paNa kalpita Thare. zrI jainazAsanamAM AtmAdi dravyonuM svarUpa je rIte nityAnityAtmaka Adi rUpe batAveluM che, te rIte mAnavAmAM Ave to ja mokSamArganuM nirUpaNa zraddheya Thare. zraddheya padArthonI ane zraddhAvAn AtmAnI zuddhinI sAthe zrI jainazAsanamAM zraddhA Adi guNone pragaTa karanArAM sAdhanonI paNa zuddhi batAvelI che. * . zraddhA utpanna thavAnAM sAdhano zrI jainazAsanamAM be prakAranAM kahyAM che. 'tasidhAmA I' arthAt samyam darzananI utpatti nisargathI ane adhigamathI kahI che. nisarga eTale jemAM AtmA sivAya bIjA koI paNa sAdhananI jarUra na rahe. adhigama eTale AtmA uparAMta guru upadezAdi bIjA sAdhananI AvazyaktA rahe. ekalA ni:sargathI ke ekalA adhigamathI samyak darzananI prApti mAnavAmAM pratyakSa bAdha che. viziSTa saMskArI AtmAne pUrva janmonA zubha abhyAsathI A janmamAM bAhya nimitta vinA paNa zraddhAdi guNonI prApti thAya che ane koI jIvane upadezAdi maLyA pachI ja thaI zake che, mATe e banne prakArone mAnavA e zraddhAnAM sAdhanonI zuddhi che. jema zraddhAnI, tema jJAnanI, zuddhi mATe ya, jJAtA ane jJAnanAM sAdhanonI, kriyAnI zuddhi mATe kriyA, kriyAvAn ane kriyAnAM sAdhanonI, tathA dhyAnanI zuddhi mATe dhyeya, dhyAtA ane dhyAnanAM sAdhanonI zuddhi paNa teTalI ja jarUrI che. A zrI jainazAsanamAM zeya tarIke anaMta vizva, temAM rahelA sacetana jIvo, acetana pagalo, paramANu, pradezo, skaMdho, uparAMta jIva ane pudgalonI gati ane sthiti tathA tenAM sahAyaka dravyo, e badhAne avakAza ApanAra AkAza, parivartana karanAra kALa vagere pratyeka padArtho tenA yathArtha svarUpamAM darzAvela che. jJAtA AtmA paNa kathaMcit nityAnitya, zuddhAzuddha ane zarIrAdithI bhikSAbhinna batAvelo che tathA jJAnano bahiraMga sAdhano upadezAdi ane aMtaraMga sAdhano Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSayopazamAdi yathAsthita varNavelAM che. jJAnanA mati, zruta, avadhi, mana:paryava ane kevaLa, e pAMca mULabhedo, ekAvana peTAbhedo ane avAMtara sUkSma asaMkhya bhedo saMgata rIte nirUpaNa karelA che. kriyAnI zuddhi mATe saMyamanA sattara ane kriyAnA sIttera vagere bhedo, prabhedo ane tenA pariNAme prApta thatAM asaMkhya saMyamasthAno batAvelAM che. kriyAvAn AtmAnI lezyA, tenI zuddhi-azuddhinA prakarSa-apakarSathI prApta thatAM guNasthAnako ane tenA avAMtara saMkhya-asaMkhya bhedo-prabhedo prarUpelAM che. kriyAnAM bAhya sAdhano gurukulavAsAdinuM ane atyaMtara sAdhano vIAMtarAyanA kSayopazamAdinuM paNa zuddha varNana kareluM che. dhyAnanI zuddhi mATe dhyeya tarIke mukti, muktisthAna ane muktajIvonuM sukha, dhyAtA tarIke kathaMcit nityAnityavAdi svarUpavALo AtmA ane dhyAnamAM sAdhano tarIke bAhya-atyaMtarAdi tapanA aneka prakAronuM suvistRta, susaMgata ane sUkSmAtisUkSma vivecana kareluM che. ApaNe joyuM ke ahiMsA dharmanA zreSTha pAlana vinA mokSaprApti zakya nathI. kevaLa zarIrathI, ja nahi, kiMtu vacana ane manathI paNa pUrNa ahiMsAnuM pAlana thavuM joIe. jaina zAsanamAM ahiMsAnA paripUrNa kAyika pAlana mATe vividha prakAranA uttama AcAro batAvyA che, tema vAcika ane mAnasika ahiMsAnA zikhare pahoMcavA mATe syAdvAda siddhAMtanuM nirUpaNa kareluM che. syAdvAda eka evA prakAranI vyAyabuddhi che ke jemAM satyanA koI paNa aMzano asvIkAra ke asatyanA koI paNa aMzano svIkAra saMbhavI zakato nathI. A graMthanA prathama vibhAganA prAraMbhamAM ja ApelA mArgAnusAritA 'nyAyasaMpadyavibhava'thI mAMDIne prakRti saumyatA parvatanA saghaLA (pAMtrIza) niyamonuM pAlana e syAdvAda siddhAMtane pAmavAnI ane pacAvavAnI pUrva bhUmikA ke mArgAnusArInA guNothI AraMbhIne chelle nirapekSa yatidharmanA pAlana sudhInA sarva sadAcAro saMbaMdhI sarvazreSTha niyamone A graMthamAM evI rIte varNavI batAvyA che ke tene vAMcanAra-bhaNanAra kevaLa dharmazAstramAM nipuNa thAya eTaluM ja nahi paNa syAdvAdanyAya ane tenA AcaraNamAM paNa nipuNa bane. pratyeka vicAra ke uccAra koI eka apekSAne AgaLa karIne ja thaelo hoya che. te pUrNa satya tyAre ja bane ke jyAre anya apekSAo temAM Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 AvIne bhaLe ane vastu ke viSayanA samagra rUpane svIkAravA tatpara thAya. e rIte pratyeka pravRtti paNa mokSagAmI tyAre bane ke jyAre tenI pAchaLa pUrNatAnI prAptino hetu hoya. arthAt pUrNatAnA sAdhanarUpa mAnIne tene apanAvavAmAM Ave. pravRtti pote kadI pUrNarUpa hoI zakatI nathI, kiMtu pUrNatA tarapha laI janArI apUrNa pravRttio paNa pUrNatAno hetu hovAthI pUrNa manAya che. syAdvAdInA aMta:karaNamAM A jAtino vicAra sadA jAgrata hoya che. vRtti ane pravRttine ahiMsaka banAvanAra tathA satyano ghAta ke virodha nahi karAvanAra ekanuM eka sAdhana jIvanamAM syAdvAdane pariNamAvavo te che. koI kahe che ke jIva anAdithI jJAnano abhAve saMsAramAM bhaTake che, koI kahe che ke kriyAnA abhAve bhaTake che; tyAre syAdvAvAdI kahe che ke jIvanamAM syAdvAda pariNatinA abhAve jIva saMsAramAM bhaTake che. 'muktimArgamAM AgaLa vadhavA mATe sauthI vadhAre jarUrI vastu satyamAM mamatva ane asatyanuM amamatva che' evI samajaNa jyAre pragaTe che, tyAre jIvanamAM syAdvAda ruci jAge che. pachI tene syAdvAdI puruSonAM vacano ane nirUpaNo amRta samAna mIThAM lAge che. dharmasaMgraha nAmano A graMtha apekSAe syAdvAdano darIo che. svAdvAdI evA pU. mahopAdhyAya zrI mAnavijayajI mahArAjA enA kartA che ane mahAsyAdvAdI evA pU. mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAjA enA saMzodhana kartA tathA TIppaNakAra che. e kAraNe emAM dharmanAM pratyeka aMgono saMgraha thavA uparAMta pratyeka aMganA aucitya-anaucityano pUrNatayA viveka karavAmAM Avyo che. kayI bhUmikAvALA jIva mATe kayo ane keTalo dharma kevI rIte mokSano hetu bane che, tathA potapotAnA sthAne dharmanA pratyeka aMgo keTaluM mahattva dharAve che, tenuM suspaSTa vivecana A graMthamAM maLI rahe che. * ekAMta ruci jIvane A graMthamAM varNavelI vistRta vigato kadAca rucikara na nivaDe, e banavA yogya che. kiMtu anekAMta ruci jIvane to A graMthamAM varNavelo eka eka viSaya atyaMta upayogI, puna: puna: vAMcavA lAyaka, vicAravA lAyaka ane jIvanamAM utAravA lAyaka che, enI khAtrI thAya che. graMthakAre graMthamAM navuM kAMI ja kahyuM nathI. pUrva maharSioe je vAto kahI che, tenI te ja kahI che. to paNa tenI saMkalanA evI suMdara rIte karI ApI che keA eka ja graMthane bhaNavAthI ke vAMcavAtha cAre anuyogano sAra samajAI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 jAya che. dharmanAM cAre aMgo dAna-zIla-tapa-bhAva athavA darzana-jJAna-cAritratapa saMbaMdhI Avazyaka saghaLIya mAhitI maLI rahe che. vadhAre mahattvanI vAta to te che ke-AgamazailI ane yogazailInuM milAna kevI rIte thAya che, tene samajavA mATe A graMtha eka ananya bhomIyAnI garaja sAre che. yoga saMbaMdhI pUjyapAda suvihita ziromaNi zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA graMtho ane Agama saMbaMdhI pUrvAcArya maharSionA graMthonuM dohana karIne graMthakAra maharSie ubhayanI upayogitA ane ekatAnuM sacota mArgadarzana karAvyuM che. A graMthanuM sarjana jaina saMghane mATe AjasudhI apUrva AzIrvAdarUpa nivaDyuM che, bhaviSyamAM paNa AdhArarUpa nivaDaze. saMskRta-prAkRtamAM racAyelo A graMtha sarva koIne sulabha bane, te mATe tenA bhASAnuvAdanI AvazyakatA hatI. graMthanA be vibhAga che. temAM prathama vibhAgano anuvAda karavA mATe to Aje pUrve paNa prayatna thayelo hato. bIjA vibhAganA anuvAdanuM kAma teTaluM sarala na hatuM. temAM prabhu mahAvIre prarUpelo sAdhudharma varNavelo, hoI tene samajavA ane samajAvavA mATe adhikArI vyaktinI jarUra hatI. graMthamAM kahelI vidhimujaba sAdhupaNuM aMgIkAra karI gurukulavAsamAM vasI, zrutadharmanuM adhyayana karI, cAritradharmanuM pAlana karI, jJAnakriyAmAM niSNAta banI gItArthapaNAne pAmelA vyakti kharI adhikArI hatI. tevuM vyaktitva svargastha sUripuMgava pUjyapAda AcAryadevazrImad vijaya meghasUrIzvarajI mahArAjamAM hatuM. teo A graMtha upara atyaMta prema ane mamatva dhAraNa karatA hatA. graMthamAM kahelA padArthone aneka vAra vAMcI vicArIne AtmasAt karavA mATe satata prayatnazIla hatA. potAnuM jIvana te rIte ghaDatA hatA, eTaluM ja nahi paNa potAnA saMsargamAM AvanAra aneka munivaronuM jIvana te rIte ghaDavA satata prayAso karatA hatA. tenA ja eka phaLarUpe na hoya tema temanA ja eka praziSya munirAja zrI bhadraMkaravijayajI (tyArabAda AcArya) Aje A graMthanA daLadAra baMne vibhAgonuM saraLa ane spaSTa bhASAMtara nirvighnapaNe pUrNa karI zakyA che. tathA seMkaDo TippaNo ApI graMthanAM viSama sthaLone bALabhogya banAvI zakyA che. A kArya temanI ekalAnI zakti bahAranuM hatuM, chatAM tene pAra pADI zakyA che, te ema batAve che ke gurubhakti ane mahApuruSonA AzIrvAdane kAMI duSkara nathI. A bIjA bhAgano anuvAda ane TippaNo vAMcatAM ema lAge che ke svargastha sUripuMgava pote ja temanA eka praziSya dvArA jANe ApaNane graMthanAM rahasyo Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 samajAvI rahyA na hoya !. gurubhakti uparAMta saMghabhakti paNa A duSkara kAryane sukara banAvanAra nivaDI hoya, to nA pADI zakAya nahi. A graMtha caturvidhasaMghane ane temAM paNa khAsa karIne zramaNa-zramaNI vargane potAnI sAdhanAmAM eTalo badho upakAraka che ke vartamAna paDatA kALamAM AvA eka graMthano svAdhyAya ghaNo Avazyaka che. pUrvamaharSionA utkRSTa jIvanano sAkSAtkAra karAvavAnI sAthe sAdhupaNuM niraticArapaNe pALanA mATe ane temAM praveza pAmatA doSothI bacavA mATe A graMtha sAcuM mArgadarzana Ape che, eka sAcA gurunI garaja sAre che. A graMthanA adhyayanathI munijIvanamAM bhASAMtarakArane apUrva preraNA maLelI hoI sakala saMghane paNa te preraNA maLe. saMyamanA khapI evA sAdhu-sAdhvI vargane zAstrokta jIvana jIvavA mATenuM suMdara mArgadarzana maLe, evA udAtta AzayathI A graMthanA anuvAdanuM kAma AraMbheluM, te satata prayatnanA pariNAme Aje pUrNa thayuM che. tenI pAchaLa e udAtta bhAvanAnuM baLa ane saMghabhaktinA bhAvano prabhAva paNa kAma karI gayela che, ema mAnavuM paDe che. A graMthanA pahelA bhAgano anuvAda khUba rasapUrvaka vaMcAI rahyo che. gRhastha jIvananuM dhoraNa uMcuM lAvavA mATe te ghaNuM agatyanuM vAMcana pUruM pADe che. sAdhu-sAdhvIonuM jIvana dhoRNa arthAt zraddhAna, jJAna ane AcaraNanuM pramANa uMcuM lAvavAnI sauthI vadhu agatya che. temAM A bIjA bhAgano anuvAda tenA vAMcanadvArA sAro phALo Apaze. emAM jarApaNa zaMkA nathI. TippaNomAM vistAravA jevI je vAto che, teno yogya vistAra thayo che. kevaLa graMtha lagAvavA mATe ja nahi paNa graMthamAM ApelA padArthone hRdayaMgama karAvavA mATe je yuktio joIe, te paNa vartamAna yugane anurUpa apANI che. anuvAda ane TippaNo lakhavAnA A kAryamAM aneka truTio rahI gaI haze, tene bahuzruta puruSo kSetavya gaNaze. A kAryanI pAchaLa sevAyelI dIrgha parizramano lAbha laMghamAM vadhune vadhu levAya e mATe sau koI potapotAthI banatuM karaze, evI AzA sAthe viramIe chIe. prathama zrAvaNa vada 8, vi. saM. 2014. navA DIsA jaina upAzraya. - vyAkhyAnavAcaspati pU.A.zrI vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAno caraNacaMcarIka paM. bhadraMkaravijaya gaNI. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // marda / nama: zrIninapravanAya || prAphikathana jIvana kaLA-anAdi saMsAramAM bhaTakatA jIvane anaMtAnaMta janma-maraNo thayAM ane hajupaNa cAlu che, temAM e kAraNa che ke jIvane jevuM zuddha jIvana jIvavuM joIe, je jIvana tenA janma-maraNono aMta lAvI zake, tevuM jIvana Aja sudhI te kyAreya paNa jIvI zakyo nathI. jIva caitanya svarUpa che, tethI teNe caitanyanA AlaMbane jIvavuM joIe. maLelI jaDa sAmagrIthI paNa caitanyane ja puSTa karavuM joIe-anAdi kALathI karmonAM AvaraNothI avarAI gayelA jJAna-darzana-cAritra vagere guNone pragaTa karavA joIe. jyAM sudhI tevuM jIvana na jIvI zake tyAM sudhI te zakti pragaTAvavA mATe levA paDatA navA navA janmothI ane tenAM vividha kaSTothI jIva kadI paNa chUTI na zake ! bhale tene duHkha na gamatuM hoya, paNa eTalA mAtrathI du:khe TaLe nahi. tene TALavA mATe to jJAnIoe kahelA ane AcarelA mArge tevuM viziSTa jIvana jIvavuM joIe. e mArga svIkAryA vinA traNe kALamAM koI mukta thayuM nathI, thatuM nathI ane thaze paNa nahi. A eka sunizcita hakIkata che, tethI AtmAnuM kartavya thaI paDe che ke teNe potAnAM bhAvi janma-maraNonI paraMparAne aTakAvI zake tevuM jIvana jIvavAnI kaLA prApta karavI. dharma ane jIvana-jIvanamAM (jagatamAM) dharmanI AvazyaktA upara kahelA eka ja kAraNe che. dareka dharmanAM pratyeka anuSThAnono sAra e che ke te te anuSThAnanA AlaMbanathI jIve saMpUrNa-nirdoSa jIvana jIvavAnI kaLA prApta karavI. jIvananI A nirdoSatA ane tenAM sAdhano e bannene dharma kahevAya che. jenA AzrayathI sva-para du:kho TaLe te dharma. dharma sivAya koI evuM tatva nathI ke je jIvane sukha ApI zake-du:khane dUra karI zake. A kaMI kevaLa vyAkhyA ja nathI, vastutaH sukhano ane dharmano evo saMbaMdha che. mATe ja saune dharma game che. bhale dharmane sAcA svarUpamAM samajI na zake, kintu thoDA paNa vivekane pAmelA sau koI dharmano pakSa kare che, dharmI kahevaDAvavuM saune game che, adharmInI chApa koIne gamatI nathI, manuSya uparAMta pazuomAM paNa A hakIkata keTaleka aMze dekhAya che, tenuM kAraNa sukha sAtheno dharmano saMbaMdha ja che. "dharma ja AtmAnA sukhanuM eka saphaLa sAdhana che' Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (19) evuM gata janmomAM ghaNIvAra jIve anubhavyuM che, Aje e bhUlI javA chatAM enA saMskAro bhUMsAyA nathI. vartamAnamAM dharmanA abhAve paNa maLelI sukha sAmagrInI pAchaLa dharma rahelo ja che. pUrvakRta puNya(gharma) vinA vartamAnamAM sukha sAmagrI maLatI nathI, maLelI TakatI nathI ane bhogavI zakAtI nathI. paudgalika padArtho paNa te ja sukha ApI zake che ke jeno sarjakatemAM utpanna thayelo AtmA koIne koI aMzamAM dharmane pAmelo hoya. ciMtAmaNi, kAmadhenu vagere ke suvarNa-cAMdIhIrA, mANeka-motI vagere je je padArtho jagatamAM Adara pAme che, ke bIjAne sukhanuM sAdhana banI zake che te darekanA sarjaka-temAM utpanna thanArA ekendriyAdi jIvo sajAtIya sAmAnya jIvonI apekSAe paNa amuka aMze zuddha ane puNyavALA hoya che, teonI e zuddhi ane puNya e dharmano ja eka aMza che. tenA baLe te Adara pAme che ane tene bhogavanAra paNa sukha anubhave che. anyathA evI keTalIya jaDa vastuo che ke jenI icchA sarakhI paNa koI karatuM nathI. bhUlathI paNa teno upayoga kare to te duHkhanuM kAraNa bane che. ema sukhanA sAdhanabhUta paudgalika vastu paNa dharmanA prabhAve ja sukha ApI zake che. eTaluM ja nahi, bhogavanAra paNa dharmanA prabhAve ja sukha anubhavI zake che. jeNe pUrve dharmano pakSa, Adara ke sevA karI hoya tene ja evI sukha sAmagrI maLe che ane dharmadvArA tene bhogavavAnI kaLA jeNe prApta karI hoya te tenAthI sukhano anubhava karI zake che. anyathA sukha sAmagrI maLatI nathI, maLe to paNa sukhano anubhava karI zakAto nathI ane balAtkAre sukha mANavA prayatna kare to pariNAme duHkhI thayA vinA raheto nathI. ema sUkSmabuddhithI vicAratAM samajAze ke sukhanI sAthe dharmano vRkSa ane bIja jevA saMbaMdha che. jyAM dharmano prabhAva che tyAM ja sukha che, je jIvanamAM sukha nathI tyAM dharmano prabhAva nathI. athavA dharmano prabhAva nathI tyAM sukha nathI, sukha che tyAM dharmano prabhAva che ja. AthI e nizcita che ke sukhanA arthIne dharma anivArya che. sAcuM sukha-A hakikata paNa paugalika sukhane aMge samajavI, ke je sukha anitya hovAthI jIvane aMte nirupayogI che. jIva Icche che te sukha to koI jAduM ja che. dharmathI maLatAM paudgalika sukha nAzavaMta hovAthI jyAre teno viyoga thAya che tyAre jIva potAnI jAtane ThagAelI mAnI bhAre aphasosa sAthe duHkhano anubhava kare che. tattvathI to jIvane kadI nAza na pAme tevuM, jene bhogavatAM leza paNa duHkha na thAya tevuM ane sarva rIte saMpUrNa, arthAt Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirupAdhika, zAzvata, zuddha ane saMpUrNa sukha ISTa che. kAraNa ke pote svarUpe zAzvata, zuddha (tattvarUpa) ane saMpUrNa che. e kAraNe Aja pUrve ghaNAM ghaNAM sukho bhogavyAM to paNa tene saMtoSa thayo nathI, te tene mAphaka AvyAM nathI. jIvane A ISTa che tene AdhyAtmika sukha kahevAya che. te bAhya padArthonI apekSA vinAnuM, svAdhIna ane sva-svabhAvarUpa hovAthI traNe jagatanA sarva jIvonAM paudgalika sukhono traNe kALano saravALo paNa tenA eka aMzanI barAbarI karI zakato nathI. e kAraNe ja Aja sudhInI sukha prApti tene saMtoSI zakI nathI. A che jIvanI vAstavika paristhiti !! dharmazAsakono upakAra-anaMta jJAnIoe potAnA nirmaLa-saMpUrNa jJAnathI A satyane joyuM che, jANyuM che ane jAhera karyuM che. eTaluM ja nahi, AtmAnA te ISTatama sukhane meLavavAnA ane tenAM bAdhaka bhAvone dUra karavAnA saphaLa upAyo paNa batAvyA che. e che teono ananya upakAra ! jIva te kAraNe teono atyaMta RNI che. hIrAnI paNa oLakha vinA tene meLavavAnA upAyo ke maLavA chatAM tenAthI sukhano anubhava karI zakAto nathI ane patthara tulya mAnI tene pheMkI devAnuM bane che. sukha mATe paNa tema ja che. sukhanI oLakha vinA tene meLavavAno prayatna ke maLe to paNa tenI kiMmata thaI zakatI nathI. jIva tenuM rakSaNa ke AsvAdana karI zakato nathI. ulaTuM koIvAra vadhAre duHkhanuM kAraNa banAve che. A aMdhApAmAMthI ugAranAra jJAnIono upakAra amApa che, anaMta che, kadApi badalo na vaLI zake tevo che. jagatamAM paNa auSadha karatAM roga nidAnanuM mahattva che. vartamAnamAM to moTA DaoNkTara tarIke gaNAtA keTalAko mAtra roganidAna ja kare che. auSadha to bIjA ja Ape che. chatAM nidAna karanArA moTA gaNAya che. tema sukha sAmagrI ApanArA mAtA-pitA, svajanAdi, vidyAguru ke dharmaguruo, e sarvathI adhika upakAra duHkhane tathA tenA auSadharUpa dharmane oLakhAvanArA zrI arihaMta devono che. bhale Aje te ApaNI sAme na hoya, paNa teono upakAra asIma che, pratyakSa che. emanA vinA bIjo koI A upakAra karavAne samartha nathI. kroDo vaMdana ho e paramatAraka zrI arihaMta devone ! ke jeoe jagatane anAdi ajJAnarUpI aMdhakRpamAMthI bahAra kADhyuM che. zAstrono parama upakAra-upara joyuM ke sukhane ane tene prApta karavAnA upAyone batAvanArA zrI arihaMta devo mahA upakArI che, tema e upadezane Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgraha karanArA pUrvarSiono ane te saMgraha jemAM karyo che te zAstrono paNa parama upakAra che. kAraNa ke eka bAju jIvane dharmano pakSa che. ane udyama karavA chatAMya tene AjasudhI sAcuM sukha maLyuM nathI. bIjI bAju teno upAyarUpa dharmane oLakhAvanArA arihaMto Aje vidyamAna nathI. A paristhitimAM paNa arihaMtanA upadezane jaNAvanArAM zAstro jIvane arihaMta tulya upakAra karI zake che. A kAraNe ja atula upakArI evAM te zAstrone akhaMDa ane abAdhita rAkhavA mATe pUrvaSioe potAnAM jIvano kharcI nAkhyAM che. Aje ApaNI sAme je dharmazAstro che, te e pUrva mahApuruSonA upakAranA phaLarUpa che. enA AdhAre ja ApaNe ISTa sukhane ane tenA upAyone oLakhI zakIe tathA te upAyorUpa dharmanI sevA karIne sukha meLavI zakIe. graMthanuM mahattva-prastuta dharmasaMgraha nAmaka graMtha e upakArI zAstro paikInuM eka zAstra che. temAM sukha ane tenA upAyorUpa dharmanI sAcI oLakha karAvI che ane pratyeka jIva svayogyatA ane zakti anusAra te upAyo karI zake tenI vyavasthA samajAvI che. graMthanuM yathArtha mahattva to koI tevo viziSTa jJAnI ja samajI zakaze, bIjAo te sva-svabuddhi ane rucine anusarIne tenuM mahattva ochuM vadhatuM AMkaze. kAraNa ke-vastu game teTalI zreSTha hoya paNa tene samajavAnI jeTalI zakti AtmAmAM hoya teTalI ja te tene zreSTha mAnI zake che. A eka sAmAnya niyama che. ane e ja kAraNe jagatamAM hIrAnI kiMmata jhaverI ja samajI zake' ema manAya che. A anubhava sarvatra varte che, eka ja vastu ekane ati mahatvanI samajAya che tyAre bIjAne te sAmAnya jevI lAge che. e kAraNe A graMthanuM mahattva ane teno upakAra vAcaka svayaM eno abhyAsa karIne ja sva-sva zakti pramANe samajI leze. to paNa TuMkamAM A graMtha eka saMpUrNa dharmazAstra che' ema kahevuM jarA paNa khoTuM nathI. gRhasthane ane sAdhune jIvanamAM upakAraka nAnI moTI sarva vAtono temAM ukela che. tenuM e kAraNa che ke graMtha atiprAcIna na hovA chatAM prAcInatama vividha zAstronA rahasyono eka bhaMDAra che. jaina darzana mAnya mULa Agamo, paMcAMgI, pUrvadharoe racelAM vividha zAstro ane prabhu mahAvIranA nirvANa pachI 2200 varSa paryata thayelA anekAneka samartha vidvAn maharSio racita zAstronuM emAM dohana che. granthakAra pU. mahopAdhyAya zrI mAnavijayajI gaNivara evA samartha vidvAnuM che ke chUTAM motInI mALA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 guMthavAnI jema teoe anya anya zAstronI rahasyabhUta sarva vAtone vINI vINIne A graMthamAM saMkalanAbaddha guMthI che. uparAMta prakhara jyotirdhara, sarvavidvamAnya nyAya vizArada, nyAyAcArya, pU. mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI vAcake ene zodhIne vacce vacce viziSTa TIppaNothI alaMkRta karIne mhora chApa ApI che. e kAraNe A graMthanI eka eka hakIkata nirvikalpa pramANabhUta manAyelI che. aneka bAbatonA prazno ane samAdhAno karIne tenI siddhizuddhi karI che, bhinna bhinna vicAradhArAono paNa samanvaya karIne teno aMtima niSkarSa Apyo che. emAM bahudhA prAcIna dharmazAstronA pAThono saMgraha karelo hovAthI enuM dharmasaMgraha nAma sAtvartha che. uparAMta samartha chatAM granthakAre pUrvapuruSonA pAThono saMgraha karavArUpe A graMthanI racanA karI che, tethI teozrInA 'pUrvarSio pratye pUjyabhAva, guNAnurAga, laghutA, ane vinaya-bahumAna' vagere guNonuM eka jANe A graMtha pratika hoya tema tenuM adhyayana karatAM ja samajAya che. prAya: eka evI hakIkata A. graMthamAM zodhI nahi jaDe ke jene aMge graMthakAre pUrvAcAryonA pAThonI sAkSI-AdhAra na Apyo hoya. e kAraNe A graMtha prAya: baso uparAMta granthonA AdhAre racAelo mAnI zakAya, temAM doDha so jeTalAM nAmonI yAdi to ame ahIM ApI che. e yAdine tathA viSayAnukramane jovA mAtrathI paNa graMthanI mahattA samajAya tema che. dharmanuM svarUpa-graMnthanA mahattva viSe ATaluM vicAryA pachI jeno temAM saMgraha karelo che, te dharmane paNa samajavo joIe. kahyuM che ke-'vatyusahAvo dhammo / ' arthAt vastu mAtrano mULa svabhAva te teno dharma che. jo sukha mATe dharma jarUrI che ane e AtmAnuM iSTa che, to AtmArUpI vastunA svabhAvarUpa Atmadharma ja ahIM prastuta che. AtmA svarUpe jJAnadarzana cAritramaya che, tene keTalAka sat-cid-AnaMdanosamUha 'saccidAnaMda' paNa kahe che. arthAt 'satyanuM jJAna karavA pUrvaka rAga-dveSAdi AMtara zatruothI para rahIne samabhAvano AnaMda anubhavavo' te AtmAno dharma che. anAdi jaDa vAsanAone jore saMsArI jIva tevo dharmano anubhava karI zakato nathI, kAraNa ke jaDanuM AkramaNa tene rAga-dveSAdinI pariNati karAve che. e ja enAM sarva du:khonuM, janmojanmanuM ane bhavabhramaNanuM mULa che. jIva ajJAna ane mUDhatAne kAraNe tene samajI zakato nathI. anaMta anaMta kALa to eno A rIte pasAra thaI jAya che, pachI jyAre 'kALano paripAka' vagere nimitto prApta thAya che, tyAre azubha Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmonI maMdatArUpa puNyanA prakarSathI te ajJAna TALavA mATe ane je jaDanA AkramaNathI te duHkhI che te jaDane tenA zabda-rUpa-rasa-gaMdha-spardhAdi dharmodvArA oLakhavA mATe tene jIlDA vagere te te indriyo ane mana prApta thAya che. A Indriyone jJAnendriyo kahevAya che, kAraNa ke enA dvArA mAtra te te padArthonuM ane tenA dharmonuM AtmAe jJAna karavuM te ja teno sadupayoga che. AvuM jJAna karavuM te AtmAnuM svarUpa hovAthI dharma che. paNa jIva teTalethI aTakato nathI, jAgyA pachI svakalpanAnusAra manathI zubha-azubha zabdAdi pratye rAga-dveSAdi karIne kAma-krodhAdi potAnA ja aMtaraMga zatruone poSe che ane navo karmabaMdha kare che. e kAraNe evI rAga-dveSAdi pariNatine adharma kahyo che ane padArthonuM satyajJAna karIne rAga-dveSanA abhAva rU5 samabhAvamAM sthira thavuM tene dharma kahyo che. jJAnI tene kahevAya ke je potAnA jJAnathI rAga-dveSAdi karI karIne kAmakrodhAdinuM poSaNa na kare. jJAnInI dRSTi vizuddha hoya che, ajJAnInI viparIta hoya che. mATe zuddha dRSTivALAne jJAnI ane viparitadaSTine ajJAnI kahyo che. samyagdaSTi jIva-indriodvArA je je vastunuM jJAna meLave che te te dvArA samatAne sAdhe che ane mithyASTi indriyo dvArA thatA jJAnathI rAga-dveSAdhine poSe che. jema ke samyagdaSTi ane mithyASTi be manuSyo koI pazuonI pAzavatA jue, te joIne samyagdaSTi ema vicAraze ke mAro jIva cAre gatimAM bhamatAM AvA paNa janmo anekazaH karI cUkyo che, te vakhate meM pote paNuM AvuM ja jIvana anubhavyuM che. ahaha ! A jIvana kevuM ajJAna bhareluM hAsyAspada ane duHkhadAyI che ? AvAM duHkho mArA jIve keTalI vAra bhogavyAM haze ? have to evuM jIvana jIvuM ke puna: Avo janma na levo paDe. jIvane karmonI parAdhInatA kevuM pAgala jIvana jIvADe che ? vagere vagere sva AtmadazAne vicArIne te pazuo upara paNa karuNAbhAva pragaTAvaze. e ja dazya joIne mithyAdaSTi tenA upara tiraskAra vagere ayogya pravRtti karaze, arthAt je dazyane joIne jJAnI karmonI nirjarA karaze, saMsAra pratye virAgI banaze, te ja dazya ajJAnIne karmabaMdhanuM kAraNa ane rAga-dveSAdi zatruonuM poSaka banaze, ema sarvatra dRSTibhede pariNati bheda saMbhavita che A kAraNe ja jJAnIoe kahyuM che ke "ne mAsavA te parivA, ne parisavA te bAvA' arthAt ajJAnInAM AzravanAM nimitto jJAnIne nirjarAnAM nimitto bane che ane jJAnInAM nirjarAnAM Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimitto ajJAnIne AzravanAM kAraNo bane che. vastuta: vicArIe to A jagatamAM rAga-dveSa karavA lAyaka kaMI ja nathI. je je dRzyamAna bhAvo che, te saghaLAya apekSAe pratyeka AtmAnA bhUtabhAvi janma janmonA jIvanano ItihAsa che, enAM sAkSAt citro che. anaMtA kALathI cAre gatimAM paribhramaNa karatAM jIve saMsAra nATakamAM kayo veza nathI bhajavyo ? ane mokSa nahi thAya tyAM, sudhI kayo veza nahi bhajave ? samyagdaSTi jyAM jyAM je je jue che, tene te potAnA jIvananA ItihAsarUpa samajIne samagra bhUtakALano sAkSAtkAra kare che ane e rIte saMsAranA svarUpanuM jJAna meLavIne samatAnI sAdhanA kare che. ema karavuM e ja indriyono ane manano sadupayoga che, te AtmAno mULa svabhAva hovAthI dharma che ane ajJAta tathA mUDhatAthI tema na karI zakAya te adharma che. dharmanA prakAro-upara jaNAvyo te AtmasvabhAvarUpa zuddha dharma sAdhya che.' paNa IcchA ke jJAna mAtrathI te siddha karI zakAya tema nathI. te mATe jaMnma janmanA prayatno paNa ochA paDe che. jemAM Arogyane samajavA ke IcchavA mAtrathI te maLatuM nathI, tene mATe karavA yogya saghaLuM karavuM paDe che ane choDavA yogya pravRttione, kupathya vagerene, ke tevI IcchAone paNa choDavI paDe che. tema AtmadharmanI siddhi mATe aneka pravRttio karavI paDe che ane anekano tyAga paNa karavo paDe che. A pravRtti-nivRttirUpa vyavahArane sAdhanadharma kahevAya che. ema dharmanA sAdhyadharma ane sAdhanadharma evA be prakAro paDe che. ene bhAvadharma ane dravyadharma, nizcayadharma ane vyavahAra gharma, evAM paNa vividha nAmo zAstromAM ApelAM che. ArogyanuM lakSya ane tenA upAyo banne sAthe maLavAthI Arogya saMbhavita che, tema sAdhyadharmanA lakSya pUrvakano sAdhanadharma AtmAne jaDanA anAdi AkramaNathI (karmarogathI) bacAvI zake che. mATe ja sAdhya dharmanuM jJAna ane sAdhana dharmarUpe kriyA, bannene mokSanAM samAna aMgo mAnyAM che. kahyuM paNa che ke " jJApAmyAM mokSa " arthAt jJAna ane kriyA banA sahayagathI mokSa thaI zake che. A sAdhyadharma AtmasvabhAva tarIke eka ja hovA chatAM AtmAnA bhinnabhinna guNo rUpe tenA jJAna-darzana-cAritra e traNa, athavA kSamA-mArdava-Arjava vagere daza, ema vividha prakAro paNa kahyA che. te prakAro paraspara eTalA sApekSa che ke emAnAM ekanA paNa abhAve AtmAno mokSa thato nathI. sAMdhanadharma paNa Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravRtti ane nivRttirUpa kriyA tarIke eka ja prakArano hovA chatAM pravRttinA ane nivRttinA bhinna bhinna viSayonI apekSAe tenA paNa vividha prakAro kahelA che, e badhA prakAronA saravALAne virati dharma kahevAya che. arthAt pApavyApArothI virAma karavo ane upalakSaNathI zubhavyApAromAM pravRtti karavI tene virati dharma kahevAya che. A viratidharmano artha sAmAnyatayA 'AtmAne thatA karma baMdhane rokavo' evo karIe to teno prAraMbha sAdhanadharmanI apekSAe jIvane caramAvarta kALamAM apunarbandhakabhAva pragaTyA pachI mArgAnusArItAnA vyavahArathI thAya che ane enI aMtima samApti sAtamA guNasthAnake apramatabhAvamAM thAya che. sAdhyadharmanI apekSAe viratinI bhUmikA cothA guNasthAnake, prAraMbha pAMcamAM dezavirati guNasthAnake ane samApti caudamA guNasthAnake zailezI avasthAmAM thAya che, te pachI jIvano turta mokSa thAya che. . . A graMthamAM viratidharmanA Adi kALathI mAMDIne samAptikALa sudhInAM kartavyonuM kramaza: varNana karyuM che, sAmAnyatayA A graMthanA be bhAgomAM varNavelo dharma koI eka ja bhavamAM pUrNa thAya tevo nathI. dharmanA arthIe graMthanA abhyAsa dvArA sva-sva AtmAnI guNabhUmikA nakkI karIne tyAMthI AgaLa vadhavAnA A graMthamAM kahelA kramika upAyo AdaravAnA che. saMsAranuM mukhya kAraNa hiMsA che. koI paNa jIvane (duHkha) ahita thAya tevuM mana, vacana, ke kAyAthI vartana karavuM, tene anukrame mAnasikI, vAcikI ane kAyikI hiMsA kahelI che. IcchavA chatAM bIjAnuM ahita karavuM nizcita nathI, paNa tevI icchA karanAranuM to ahita avazya thAya che ja. AvuM ahita karavAnI icchAmAM moha, ajJAna, kAma-krodhAdinI pariNati, tenA pariNAme kalpelI jIvananI vividha jarUrIAto, hita karavAnI anAvaData, vagere kAraNo rahelAM che. tenAthI anya jIvonI vividha prakAranI hiMsA saMbhavita che ane hiMsakane paNa karmabaMdha thavA rUpa potanI (Atma) hiMsA thAya che. jaina darzanamAM hiMsAnI koInA paNa prANono viyoga karavo' eTalI TUMkI vyAkhyA nathI, kiju koIne paNa karmabaMdha thAya tevuM vartana karavuM, tene paNa hiMsA kahI che, temAM paNa prANa viyogarUpa hiMsA eka ja bhava pUratI thAya che ane karmabaMdhanarUpI hiMsA to anekAneka bhavo sudhI kaDavA vipAko (duHkho) bhogavAve che. pariNAme janma-maraNAdirUpa vipattionI paraMparA bhogavavI paDe che. A kAraNe viratinuM Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhya sAdhana ahiMsA che. A ahiMsAnI siddhi mATe je je tajavAnI, AcaravAnI ke svIkAravAnI jarUra paDe teno tyAga, svIkAra ke Adara vagere karavuM te badhAno aMtarbhAva viratidharmamAM thAya che, arthAt te darekane virati kahevAya che. mATe hiMsAnA mukhya kAraNabhUta asatya, cauryakarma, abrahma ane parigrahano paNa tyAga karavo tene virati kahI che. jaina darzanamAM kramaza: ene ahisAvrata, satyavrata acauryavrata, brahmacaryavrata ane parigrahavrata kahevAya che. anya darzanomAM e pAMcane yamo kahevAya che, e pAMce vratone anukULasahAyaka bane teno tyAga svIkAra karavA rUpa bIjA paNa vividha niyamo karavAmAM Ave che, ethI vratothI saMkhyA gRhastha dharmamAM vadhIne sAmAnyatayA bAranI ane sAdhu jIvanamAM sarvathA rAtribhojanA tyAganI sAthe chanI kahelI che. gRhasthajIvanamAM e vratonuM pAlana pUrNatayA thaI zakatuM nathI, amuka aMzamAM ja thAya che, tethI tene dezavirati ane sAdhujIvanamAM te pUrNatayA pALI zakAya " che mATe tene sarvavirati dharma kahevAya che.* A graMthanA pahelA bhAgamAM gRhastha jIvanamAM pALI zakAya tevA gRhasthadharmanuM ane bIjA bhAgamAM sAdhujIvana svIkArIne pALavA yogya yatidharmanuM AdithI aMta sudhInI varNana kareluM che. pahelA ane bIjA bhAgamAM anukrame bannenA sAdhana dharmanuM varNana karIne enA dvArA sAdhyadharmarUpa Atmazuddhi kevI rIte karI zakAya ? te samajAvavAmAM AvyuM che. pUrve jaNAvyA pramANe vyavahAra dharmanI zarUAta apunarbandhaka bhAvathI thAya che, mATe gRhasthajIvanamAM apunarbandhaka bhAvathI mAMDIne dezavirati parvatano dharma koNa-keTalo-kevI rIte karI zake ? tenuM varNana pahelA bhAgamAM karyuM che ane chaThThA guNasthAnakathI AgaLa tene saMpUrNa kevI rIte-koNa karI zake ? te yatidharma tarIke bIjA bhAgamAM jaNAvyuM che. A yatidharmane yogya AtmAnI bhUmikA taiyAra karavA mATeno kALa gRhasthajIvana ane upAye gRhastha dharma che. teno yatidharma sAthe kevo saMbaMdha che, te have joIe. eka ja jidagInI bAlyakALa, yuvAvasthA, prauDhAvasthA ane vRddhAvasthA, vigere uttarottara caDatI avasthAo hoya che, tema ahIM gRhastha dharma, yatidharma, temAM paNa gaNipada Adi viziSTadharma ane nirapekSa yatidharma, vagere AtmAnI uttarottara caDatI avasthAo che. apekSAe gRhasvadharmane AtmAno bAlyakALa, sApekSa yatidharmane yuvAvasthA, gaNipada Adine prauDhAvasthA ane nirapekSa yatidharmane Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 27 vRddhAvasthA kahI zakAya, eka jIvanamAM zarIra ane AtmA e ja hovA chatAM tenI bhinna bhinna avasthAmAM jIvana vyavahAro ane kartavyo badalAya che, tema ahIM paNa eka ja sAdhakanI avasthAne anurUpa te te dharmanA pAlana rUpe jIvana vyavahAro ane kartavyo badalAya che. te sarva kartavyonuM dhyeya Atmazuddhi che. A bhinna bhinna avasthAnA jIvanavyavahAro ane kartavyo uttara uttara dharmanI sAdhanA mATenI yogyatA pragaTa kare che ane e viziSTa yogyatA uttara kartavyonuM kAraNa bane che. eNa paraspara dharmanA prakArono kArya-kAraNa rUpe saMbaMdha che. gRhastha dharma ane sAdhudharmano saMbaMdha - sAdhudharmanI apekSAe gRhasvadharmanI mahattA ghaNI ochI che. sAdhudharmanA pragaTIkaraNa vinA pUrve kahI tevI vizuddhaparipUrNa jIvana kaLA prApta thatI nathI ane janma maraNano aMta Avato nathI, to paNa e dharmanA pragaTIkaraNamAM upAyabhUta gRhasvadharmanI AvazyakatA leza paNa ochI nathI. jainadarzanamAM gRhasthAzramanuM mahattva nathI, paNa gRhastha dharmanuM mahatva ghaNuM che. mATe ja pUrvaSioe zAstromAM gRhasvadharmanuM vistRta varNana karyuM che. khUda tIrthaMkaradevoe paNa e dharmane pAmelA zrAvaka ane zrAvikA vargane catuvidha zrIsaMghanAM be aMgo tarIke svIkAryo che. sAkara bhale moMghI ane svAdiSTa hoya paNa lUNanuM kAma karI zake nahi, dUdha, dahIM, ke ghI vagere game teTalAM zreSTha ke pauSTika hoya paNa te pANInuM kAma karI zake nahi ane pAghaDI game teTalI kiMmatI hoya paNa te lajjA DhAMkavAnuM kAma karI zake nahi. ema lUNa, pANI ke adhovastrAdinuM mUlya ochuM chatAM AvazyaktAnI apekSAe tenuM mahattva jarA paNa ochuM nathI. ulaTuM ghaNAonA jIvananA sAdhanabhUta hovAnI apekSAe te darekanI mahattA adhika che. tema gRhasvadharma halako-saraLa chatAM tenI upAdeyatA jarA paNa ochI nathI. ulyuM tenA ArAdhakanI saMkhyAnI apekSAe tenuM mahatva vadhI jAya che. sAdhu jIvananI yogyatA pragaTAvavA mATe Avazyaka hovAthI graMthakAre prathama tenuM varNana karyuM che ane te gRhasvadharmanuM ArAdhana karIne yogya banelA AtmAne sAdhudharma mATe yogya jaNAvyo che. uparAMta koI AtmA pUrvajanmamAM karelI ArAdhanAdinA yoge tathAvidha karmanI laghutA thavAthI A janmamAM saraLa pariNAmI ane dharmanA rAgavALo hoya to tene gRhastha dharmanI ArAdhanA vinA paNa sAdhudharma svIkAravA mATe yogya mAvyo che. ema sAdhudharmanI yogyatA pragaTa karavAmAM Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhyatayA gRhasthadharma kAraNabhUta hovAthI te banneno kAraNa-kAryarUpa pArasparika saMbaMdha che. sAdhudharma mATenI yogyatA-ayogsAnuM vistRta varNana madhyastha ane syAdvAda dRSTithI sva-para kalyANakara thaI zake tevuM graMthakAre A graMthanI AdimAM ja kareluM che. ahIM to gRhastha dharmamAM evI zuM kaLA che ke je sAdhutAnI yogyatA prApta karAve ? e ja mAtra vicAravuM apekSita che. gRhasthadharmanI vizeSatA-jIvane koipaNa pravRttinA mULamAM rAga kAraNabhUta hoya che. rAga vinA koI pravRtti thaI zakatI nathI. jIva ASa kare che, ke krodhAdi kaSAyone vaza thAya che, te pratyekamAM paNa koIne koI prakArano rAga naDato hoya che. A rAganA vividha prakAro che. viSaya bhede te kAmarAga, sneharAga, dRSTirAga, dharmarAga, vigere bhinna bhinna nAmovALo che. viSayono ke viSayonAM sAdhanobhUta strI Adino rAga te kAmarAga; mAtA, pitA, putra, bhAI, bahena, Adi svajanAdino rAga te sneharAga ane mithyAbhAvo, zarIra ke kAmakrodhAdi AMtarazatruo vagere ahitakara che, ema jANavA chatAM tenA pratyeno tIvra rAga te dRSTirAga kahevAya che. daSTirAganuM sAmAnya lakSaNa asatya samajavA chatAM te te bhAvono pakSa karavo te che. jIva anAdi kALathI A trividha rAgane yoge jaDa bhAvono pakSa kare che ane vividha duHkho veThe che. aneka kaSTothI bharelA paNa vividha saMbaMdho jIvone saMdhAya che ane tUTe che te A rAganuM ja nATaka che. cAre gatimAM bahudhA A trividha rAgathI jIva rIbAya che. e rAganAM bIja saMsArI jIva mAtramAM rahelAM hoya che ane tenA sAdhanono tathA te te viSayono yoga thatAM te ceSTArUpe pragaTa thAya che. mananA abhAve paNa vividha saMjJAo rUpe kAma rAganuM ceSTita asaMzI jIvomAM paNa dekhAya che. saMzI jIvone mananI prApti thatAM svajanAdinI prIti rUpe sneharAga pragaTa thAya che ane mithyAjJAna sAthe mohanuM jora vadhatAM asatyano pakSa karavArUpa dRSTirAga paNa pragaTa thAya che. A traNe rAga vividha kaMSTonuM kAraNa che, kAraNa ke traNenA viSayo AtmAne jaDanI parAdhInatA dvArA duHkha ApanArA che. A rAgone dharmarAgamAM badalavAthI duHkhane badale te sukhanuM kAraNa banI jAya che. kAraNa ke tenA viSayo dharmanAM sAdhanorUpa banI jAya che. AthI jIvanuM kartavya che ke teNe rAgano nAza na thAya-rAga vinA jIvI na zakAya, tyAM sudhI potAnA rAgane dharmarAga tarIke badalavo joIe. Avo rAgano badalo prAya: mAnava jIvanamAM thaI zake che. dharmarAga eka evo viziSTa rAga che ke saMsArI samagra jIvo pratye maitrI, pramoda, karuNA ane upekSAdi Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 bhAvo sAthe AtmAmAM kSamAdi aneka AtmaguNone pragaTa kare che. sApekSa yatidharma eTale nAnA kuTuMbamAMthI AgaLa vadhIne samasta jIvonI sAthe kauTuMbika bhAvanuM jIvana. ekendriyathI mAMDIne paMcendriya sudhInA koI paNa jIvane mana-vacana-kAyAthI karaNa-karAvaNa ane anumodanarUpe paNa du:kha na thAya tema jIvavuM te sAdhudharma che. te tyAre bane ke ahiMsA pratyeno rAga (dharmarAga) pragaTyo hoya ! e sivAya satya acaurya, brahmacarya, aparigraha ke bIjA koI paNa sAdhana dharmo siddha thaI zakatA nathI. jema satya vagere bhAvo ahiMsAnI rakSA ane puSTi Adi karanAra che, tema ahiMsakabhAva satya vagereno janaka che. vADa bhale khetaranuM rakSaNa kare paNa vADano janma khetarane AbhArI che, khetara na hoya to vADa hoya ja nahi. tema ahiMsA sarva guNonI mAtA che, tenA dhyeya vinA koI guNa sAco hitakara banI zakato nathI. e rIte ahiMsAno ane zeSa guNono pArasparika saMbaMdha che. gRhasthadharmamAM batAvelAM mArgAnusAritAthI yAvat pratimAvahana sudhInAM sarva anuSThAno pratyeka vyavahAro dharmarAgane pragaTa karanArA (trividha rAgane dharmarAgarUpe badalI nAkhanArA) che. e kAraNe tenA pAlanathI jIvane kAmarAga vagereno nAza thaIne dharmarAga pragaTe che. (sarva rAgo dharmarAgarUpe badalAI jAya che.) ene ja jaina paribhASAmAM vairAgya kahevAya che. A vairAgyanA baLe vItarAgabhAvanI siddhi karI zakAya che. jo A vairAgya-dharmarAga pragaTyA vinA dIkSAne svIkArI koI yatidharma pALavA taiyAra thAya che to trizaMkunI jema te ubhaya bhraSTa thAya che. kAraNa ke sAdhu jIvanamAM anyarAgonI sAmagrI nathI, tethI ulTuM sAdhu jIvana tene mATe kAmarAga vagerenuM poSaka banI jAya che. dharmarAga pragaTyo na hoya to sAdhu dharmanA vyavahAromAM mamatva thaI zakatuM nathI ane mamatva vinA koI kAryamAM sarAgInI pragati thaI zakatI nathI. e kAraNe TuMkamAM ema kahI zakAya ke sAdhu jIvanamAM AnaMdano anubhava karAvanAra-bhUkha tarasanAM kaSTomAM paNa prasannatA pragaTAvanAra-tyAga tapamAM paNa uttarottara ruci vadhAranAra-gurvAdi pratye samarpitabhAva ke teonAM vinayAdi karAvanAra-zAstro pratye paNa vaphAdArI pragaTAvanAra ane yAvat dharmanI khAtarI prANanI paNa AhUti apAvanAra koI hoya to te dharmarAga che. enA vinA sAdhu jIvananuM eka paNa anuSThAna rucikara thayuM nathI ane tethI te nirjarA paNa karAvI zakatuM nathI. jagatanA jIvo sAthe maitrI, pramoda, karuNA ke upekSA jevA jIvana vikAsanA prAthamika Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvone paNa pragaTa karI zakAtA nathI, kevaLa kAyakaSTarUpe sAdhujIvana Artaraudra dhyAnanuM ghara banI jAya che. e kAraNe gRhastha dharmanAM anuSThAnorUpa dAnAdidharmo, yathAzakya pApa kAryonI virati ane deva-guru-saMgha-sAdharmI AdinI dravya-bhAva bhakti, vagerenA abhyAsathI dharmarAga pragaTa karavo jarUrI che. ema sAdhu jIvanamAM bhUmikArUpe je je guNonI jarUra che, te pratyekane pragaTa karavAmAM gRhasthadharma keTalo upakAraka che ? enuM vistRta vivecana karIe to eka moTo graMtha banI jAya, mATe ahIM TuMkamAM eTaluM ja kahevuM basa che ke gRhasvadharma e haoNja ke nAnA sarovaramAM taravAnuM zIkhavA jevo che ane sAdhudharma samudra taravA jevo che. gRhasvadharma pravAhanA baLe taravA jevo che, sAdhudharma sAmA pUre taravA jevo che. ema sarva rIte gRhasvadharma sahelo ane saraLa che, sAdhudharma Akaro ane viSama che. alabatta, sAdhudharma vinA vItarAgabhAva ke mukti thatI nathI. paNa ethI kaMI sarva koI tene pALI zake tevo te sahelo nathI. tene mATe janma janma sudhI gRhasthadharmanuM ArAdhana karavA dvArA sarvathA rAgano nAza karavAnuM ane te mATe gurnAdine samarpita thavAnuM-dharmarAganuM sAmarthya pragaTAvavuM paDe che. mAtA-pitAdi gRhastha guruvargano vinaya karatAM karatAM gurnAdino vinaya zIkhavAno che. potAnA AzritonuM-kuTuMbanuM rakSaNapAlana karIne gurvAdi sAdhavarga ane caturvidha saMghanuM rakSaNa pAlana karavAnuM zIkhavAnuM che. potAnA puNya pUratI maLelI sAmagrI pratye vairAgya keLavIne dharmanA prabhAve maLatI zreSTha paNa jIvanasAmagrI virAgabhAve bhogavavAnI che. gRhasthajIvananA vyavahAronA zuddha akhaMDapAlana dvArA sAdhujIvananA AkArA vyavahAronI kasoTImAMthI pAra utaravAnuM che, deva-gurvAdinI bAhya bhakti dvArA teonI AjJAno Adara ane pAlana karavA mATe sarva jaDa icchAone tajavAnI che. ema sarva laukika vyavahAro dvArA lokottara vyavahAromAM pasAra thavAnuM sAmarthya keLavavuM Avazyaka che, taravAnI kaLA zIkhavA mATe chIcharA ane sthira pANIvALAM jaLAzayo upayogI che, tema samudrane ke moTI nadIne sAmA pUre taravA jevA sAdhudharmamAMthI pAra utaravAnI kaLA zIkhavA mATe sAmAnya sarovarAdinI upamAvALo gRhasvadharma upayogI che. e rIte dIkSA mATenI yogyatA-sAmagrI na pAmyo hoya te paNa gRhasvadharmanuM pAlana karato sAdhutAnI yogyatA pragaTAvavAnA dhyeyathI sAdhudharmano ArAdhaka banIne gRhasthadharmathI paNa paraMparAe mukti sAdhI zake che ane yogya sAmagrIne Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 pAmelo dIkSAno svIkAra karIne mukti sAdhI zake che. siddhonA paMdara prakAromAM 'gRhiliMge siddha' paNa eka prakAra che ja. e kAraNe ja graMthakAre dIkSA na laI zakAya tyAM sudhI gRhastha dharmadvArA paNa mAnava jIvanane saphaLa karavAnuM jaNAvyuM che. hA, gRhasthadharmamAM ja itikartavyatA mAnI lenAro ajJa che, sAdhudharmane prApta karavAnI bhAvanA vinA gRhasthadharmanI vAstavatA ja nathI. arthAt sAdhudharmanI yogyatA pragaTAvavA mATe karelI gRhasthadharmanI ArAdhanA e sAdhanArUpa che ane tenuM sAghya sAdhudharmanI yogyatA pragaTAvavI te che. sAdhudharma pAmavAnA dhyeyathI karAto ja gRhasthadharma vastutaH dharma che. jenuM e dhyeya nathI te gRhasthadharmanuM pAlana game tevuM zreSTha kare to paNa mohane maMda karI zakato nathI, rAgane dharmarAgarUpe badalIne kAmarAga-sneharAga-dRSTirAganAM duSTa baMdhanothI chUTI zakato nathI. A dharmarAga sAdhudharmanA pratyeka vyavahArono prANa che, te jeTalo viziSTa hoya, dRDha hoya, teTalA pramANamAM sAdhudharmanA AcAro nirmaLa ane niraticAra paLAya che. dharmarAgathI AtmA kAma krodhAdino parAbhava karI samatAne sAdhI zake che. sAdhujIvanamAM koIpaNa aniSTa tattva tyAre ja pravezI zake ke rAga dharmarAgarUpe badalAyo na hoya ! kleza-kaMkAsa, mAna-apamAna, ke anukULatApratikULatAmAM rati-arita vagere sarva sAdhudharmanA-AtmAnA rogo che ane dharmarAga tenuM parama auSadha che. te guNono pakSa karAvIne sarva durguNone (pApavyApArone) rokI de che. ane ahiMsAdi vratonA niraticAra pAlana dvArA jJAnAdi guNo pragaTAvIne AtmAnI mokSasAdhanAne niSkaMTaka ane nirmaLa banAvI de che. A dharmarAgane pAmelA AtmAne sAdhu dharmanAM anuSThAno dvArA vikAsanI paramabhUmikAe pahoMcavAnA upAyo A bIjA bhAgamAM batAvyA che. sAdhu jIvanamAM tenI upayogitA kevI che, te have vicArIe. graMtha paricaya yAne sAdhudharmanI vizeSatAo-A bIjA bhAgamAM sAdhudharmanA AcAronuM sAdyaMta kramika varNana che. tenA niraticAra akhaMDa pAlanathI kramaza: AtmavikAsanI chellI bhUmikA prApta thatAM jIvano karmabaMdhanamAMthI sadAne mATe chUTakAro (mokSa) thAya che. mokSanuM anaMtara kAraNo hovAthI sAdhudharmanuM mahattva gRhasthadharmanI apekSAe ghaNuM che, tethI tenA sAdhakanI paNa viziSTa yogyatA apekSita che. jagatanA pratyeka vyavahAromAM yogyatA-ayogyatAno vicAra rahelo che. nAnuM-moTuM koIpaNa kArya karavAnI yogyatA pAmyo hoya tene ja te karaNIya hoya che. yogyatA vinA te te Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kArya karavAthI 'adhikAra ceSTA' manAya che ane te jagatamAM Adara pAmatI nathI. yogyatAnI maryAdA paNa te te kAryanA mahattvanI apekSAe nakkI thayelI hoya che. eka ja peDhInA pratyeka mANasone peDhInAM, gharanA dareka mANasone gharanAM ke rAjyanA sarva adhikArIone rAjyanAM, sarva kAryo soMpI zakAtAM nathI, saune sarakho adhikAra hoto nathI. sarva kAryomAM yogyatAne anusarIne vyavahAro thAya che. e ja nyAya dharmane aMge paNa kahelo che. darekane sAdhyadharma tarIke eka ja karmarogano nAza karavAno hovA chatAM auSadhatulya vyavahAra (sAdhana) dharma darekane sva-sva yogyatAne anusAra karavAno hoya che ane to ja te hita kare che. kahyuM che ke "adhikArivazAcchAsra, dharmasAdhanasaMsthitiH / vyAdhipratikriyAtulyA, vijJeyA guNadoSayoH / / " [hAri0 aSTaka prakaraNam arthAt adhikArIne vyAdhino pratikAra (yogya auSagha) guNa kare che ane anadhikArIne doSa kare che, tema zAstramAM dharmasAdhanonI paNa vyavasthA adhikArI " paratve batAvelI che. te te gharma sAdhanAnA adhikArIne te te sAdhanA guNa kare che ane adhikArIne doSa kare che. ' sAdhanA ane siddhine anusAra dharmanI paNa caDatI-utaratI kakSAo che. svasva yogya dharmasAdhanA jIvane te te dharmanI (guNanI) siddhi karIne tenI yogyatAmAM vadhAro kare che, ane tethI vizeSa dharma mATe te yogya bane che. ethI viparIta dharmasAdhanA karavA chatAM ayogyatAne vadhAre doSa kare) che. A kakSAone jainadarzanamAM guNasthAnako kahevAya che. tenI saMkhyA caudavI che. te pratyekamAM paNa caDatI-utaratI kakSAonA prakAro asaMkhya ke anaMta paNa che. upara uparanA guNasthAnakanI sAdhanA kliSTa hoya che mATe tenA sAdhakanI paNa te mATe viziSTa yogyatA apekSita che. gRhasvadharmanI chellI bhUmikA pAMcamuM guNasthAnaka che ane sAdhutAno prAraMbha chaThThA guNasthAnakathI thAya che, mATe sAdhudharmano ArAdhaka gRhasthadharmanI apekSAe viziSTa guNavALo joIe ja. bIjI rIte jagatanAM sarvotkRSTa pAMca pUjya pado arihaMtAdi paMcaparameSThio che. temAM trIjA-cothApAMcamA pade rahelA AcArya-upAdhyAya ane sarva sAdhuo svayaM sAdhaka che, tethI te arihaMta ane siddhapadanA pUjaka che ane catuvidha zrIsaMghanA pUjyapade birAjamAna hovAthI pUjya paNa che. A pUjyapade rahIne jagatanuM kalyANa karavAnI teonI bhISma pratijJA hoya che. tethI prANAMte paNa koInuM ahita ciMtavavAno temano AcAra nathI. zatrunuM paNa hita karavAnuM temanuM kartavya hoya che. tethI hisA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 asatya-cauryakarma-abrahma-parigraha ane rAtribhojanano teo jIvanabhara tyAga kare che, uparAMta bIjI paNa ghaNI ghaNI AkarI kasoTIomAMthI pasAra thavAno temano dharma che. AvA kaThIna ane svAzrayI jIvanane jIvavA mATe paNa AtmAmAM sattva, dRDha vairAgya, viziSTa puNyabaLa, karmonI maMdatA, zarIrabaLa tathA svAsthya, vizuddha jJAna, nirmaLa buddhi, vagere aneka guNonI jarUra rahe che. gRhasthadharmamAM paNa yogyatA apekSita che, tathApi sAmAnya che, kAraNa tyAM zrI jinAjJAne saMpUrNatayA pALavAnI pratijJA hotI nathI, ahiMsAdi vrato ke bIjA paNa niyamonuM pAlana zakti-sAmagrI anusAre nyUnAdhika karavAnuM hoya che, e kAraNe zrIsaMghanAM cAra paikI be aMgo hovA chatAM zrAvaka-zrAvikAne pUjyapadamAM sthAna nathI. zrIjinAjJAnI saMpUrNa vaphAdArI teo svIkArI zakatAM nathI, tethI dharmamAM netRtva paNa teonuM hotuM nathI. sAdhu to dharmano netA gaNAya che, jinAjJAne vaphAdAra rahevAnI pratijJAvALo hoya' che,. e kAraNe tenuM parameSThiomAM pUjyapade sthAna che. vaLI sAdhudharmanA nirmaLa ArAdhanathI vizeSa yogya banelA AtmAo upAdhyAya ane AcAryapada vagere padanA paNa adhikArI bane che, ityAdi aneka kAraNothI sAdhunI yogyatA viziSTa joIe te samajAya tevuM che. A viziSTa yogyatAnA baLe ja zramaNasaMgha Aja sudhI jagatamAM mokhare hato. rAjA-mahArAjAo ane eka kALe deva-dAnavo. paNa tenuM dAsatva karatA hatA. kALanI parihANithI jema jema saMghayaNa baLa ane jJAnabaLanI sAthe e yogyatAmAM maMdatA AvatI gaI tema tema tenA mahattvamAM paNa oTa AvatI gaI. to paNa jeTalA pramANamAM e yogyatA-maryAdA sacavAI rahI che teTalA pramANamAM Aje paNa jainazramaNonuM mahattva surakSita che. bhale sau koI ene samajI na zake, paNa jagata upara jainazramaNono upakAra adyApi paryaMta sarvopari che. enuM jIvana koIne bhAra rUpa nathI. aneka 'kaSTo veThIne svAzrayI jIvana jIvIne paNa anya AtmAone du:khathI mukta karavAnA upAyonuM Aje paNa te rakSaNa ane pracAra kare che. aneka prakAranAM mAna-sanmAna ane sagavaDo vacce paNa teo tyAga ane vairAgyathI sAdhanA karI rahyA che. sarvakALamAM hoya tema Aje paNa emAM dUSita tattvo che ane rahevAnAM, to paNa A eka hakikata che ke sarvajJanA vacananA AdhAre jIvanArA jainazramaNothI gRtane ghaNo lAbha thayo che ane Aje paNa thAya che. jaina zramaNonA A vaiziSTyane sAcavavA mATe zAsananA aMta sudhI yogyatAnuM vidhAna ane tene jaNAvanArAM zAstro saMghane upakAraka che. e kAraNe graMthakAre A graMthanI Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racanA karI che ane temAM sauthI prathama ziSyanI yogyatAnuM vizada varNana karyuM che. guru paNa yogya joIe, anyathA ziSyano vikAsa na thAya, e kAraNe ziSyanI yogyatA pachI gurunI yogyatAnuM varNana che. sarva sAdhuone gurupada mATe yogya nathI mAnyA, sAdhudharma mATe yogya chatAM temAMno thoDo varga gurupada mATe yogya nIvaDe che. mATe gurupadane yogya thayo hoya tene dIkSA ApavAno adhikAra mAnyo che. graMthokta autsargika saMpUrNa yogyatAne prApta karavI sarvakALamAM durlabha che, tethI te te kALane AzrIne vizeSa yogyatAne pAmelA AMtmAo sAdhudharma mATe ane gurupada mATe yogya gaNAya che. e vAtane paNa graMthakAre spaSTa karI che. graMthamAM kaheluM gRhasthadharmanuM svarUpa gRhasthanAM ane sAdhudharmanuM svarUpa sAdhunAM kartavyonuM sacoTa jJAna karAve che. uparAMta saMghanA cAre aMgonI rakSAnA ane vikAsanA kAraNone ane patananA pratikArone (upAyone) paNa samajAve che. koIpaNa vyakti, samAja, rASTra, ke dharmasaMpradAya jo te potAnA rakSaNa ane vikAsane Icchato hoya to teNe AcArabaLa keLavavuM joIe ane te mATenuM kAyadAzAstra paNa hovuM joIe. A graMthanA banne bhAMgo zrIsaMghanA vikAsa mATe vidhi-niSedharUpe saMpUrNa mArgadarzana Ape che. enuM yathAzakya pAlana karavAmAM ja vyaktinuM, saMghanuM zAsananuM ke jIvamAtranuM kalyANa che. rogIne roganuM nidAna, auSadha ane parejI vagerenI jema sarva Avazyaka bAbatone pUrI pADato A graMtha zrIsaMghane sAco mArgadarzaka che. yogyatA vinA lIdhelI, ayogya gurue ApelI, ke avidhithI svIkArelI dIkSA sva-para hita na karI zake e vAtano InakAra dharmano arthI koIpaNa karI zake nahi. dIkSA mATe jaghanya-utkRSTa vayanuM pramANa, mAtA-pitAdinI saMmati mATe niSpakSa jAya, vagere saghaLA praznono A graMthamAM saraLa ukela che. madhyastha ane sUkSma buddhivALo satyano arthI koIpaNa mAnya kare ane yogya AtmA AtmavikAsanA ananya sAdhanabhUta sAdhudharmathI vaMcita na rahe tevuM tathA adhikArI AvA ucca pade AvI na jAya tevuM emAM spaSTIkaraNa che. vayanuM pramANa, vAlInI saMmati, vagere vividha bAbatono utsarga-apavAdanapade vicAra karIne 'sAdhudharmane pALavA mATenI zAstrokta bhUmikAne pAmelo yogya AtmA dIkSA mATe adhikArI che' ema spaSTa karyuM che. yogyatA vinAno abAla hoya ke vAlIonI saMmativALo hoya to paNa tene adhikArI gaNyo che. liminonuM baLa-yogyatAnA vicAra pachI dIkSAno vidhi batAvyo che. temAM Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 prazasta dravya-kSetra-kALa-bhAva vagere nimittAdi sAmagrIno yoga meLavavAnuM vidhAna karyuM che. nimitto jyAM sudhI AtmA sarAgI ane bhAvuka che tyAM sudhI tenAM upara cokkasa asaro upajAve che. zubha nimitto zubhabhAvanAM ane azubhabhAvanAM janaka che, e hakIkata AbAla-gopAla eTalI anubhavasiddha che ke ghaNI bAbatomAM nimittonI sAme manuSya potAnI jAtane paNa sAva bhUlI jAya che. 'amuka khAvAthI mAMdo paDI gayo, amuka davAnA prabhAve ja bacyo, A upakArI hAtha pakaDanArA na hota to huM daridra kyAMya bhIkha mAgato hota, A amuka kAraNathI ja barabAdI thaI, A amuka dhaMdhAthI ja huM sukhI thayo. meM ja tane A kesamAM bacAvyo, A amukanA puNyathI ja ame Aje sukhamAM svapno siddha karI zakyA, A nirbhAgInA pagale cAlyA tyArathI amAro dI' palaTAyo, vagere vagere pratyeka vAtamAM prAya: manuSya e rIte bolato hoya che ke jANe tenAM karmo puruSArtha, kALa ke AtmA jevuM kaMI che ja nahi. eka mAtra te te nimitto ja tenA sukha-du:khanAM sarjaka hoya ema teno anubhava tene bolAvato hoya che. koI ekAMta nizcayavAdI tene mithyAjJAnI kahIne uDADe che, chatAM uDADanAro pote paNa jIvanamAM e nimittone mahattva Apato hoya che. game tevI ekAMta AtmAnI vAto karanAro paNa prasaMge AtmAne bhUlI nimittonI prabaLatAne svIkAre evI nimittonI sacoTa asara anubhavAya che. A hetuthI ja zubhAzubha dravyonA viveka mATe padArthonuM vijJAna jaNAvanArAM vividha zAstro, kSetranA zubhAzubhapaNAne jaNAvanArAM zilpAdinAM zAstro, kALanI zubhAzubhatAne jaNAvanArA jyotiSAdinA graMtho ane bhAvanI zuddhi-azuddhino viveka jaNAvanArAM mAnasavijJAna AdinAM vividha zAstro sadAne mATe jIvanamAM upayogI nIvaDyAM che. enI upekSA jeTalA aMze thAya teTalAM aMze te cokkasa hAni kare che. A hakikata spaSTa samajAya e rIte te te sthaLe TIppaNo lakhIne paNa tene adhika spaSTa karI che. A uddezathI ja dIkSA jevI pavitra vastune AtmopakAraka banAvavA mATe zubha dravya-kSetra-kALa-bhAvAdi nimittono yoga meLavavAnA viSayamAM graMthakAre bhAra mUkyo che. zakya hoya tyAM sudhI sau anumodanA kare ane prasannatA anubhave e rIte dIkSA karavI joIe. tyAM sudhI ke amArI paLAvIne ke AraMbhasamAraMbha aTakAvIne ekendriyathI mAMDI paMcendriya pazu-pakSI sudhInuM paNa rakSaNa karavuM joIe. laukika-lokottara sarva zubhaprasaMgomAM uttama alaMkAra-AbhUSaNAdi paheravAM, maMgaLa vAjiMtro vagaDAvavAM, zreSTha bhojana jamavAM-jamADavAM, bIjAonAM Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 satkAra-sanmAna karavAM. ityAdi je je vyavahAro AryadezamAM prasiddha che, te sarva anya jIvonI prasannatA pragaTAvavA mATe che. e prasannatAthI zubha kAryomAM AvatAM vighno TaLe che ane karanArane Atmika preraNA maLe che. ityAdi nimittonuM baLa ghaNuM ja che. ahIM to eTaluM ja kahevuM paryApta thaze ke niSkAraNabaMdhu jagatavatsala zrI vItarAgadeve je je vidhi-niSedho upadezyA che, te khUba rahasyapUrNa che. ene samajavA mATe sUkSma ane zodhaka dRSTi jarUrI che. bhale e satya saune na samajAya, paNa tenuM pAlana karavAmAM ja sva-para sarvanuM kalyANa che. enI pachI 'sApekSa' eTale gurvAdi vagerenI sahAyatAnI apekSAvALo ane 'nirapekSa' eTale saMpUrNa svAzrayI-sahAyatAnI apekSA vinAno, ema yatidharmanA be prakAro batAvyA che. mAtA-pitAdi gRhastha guruvarganA vinayAdi karavAthI dharmagurunI AjJAne AdhIna rahI jinAjJA pramANe jIvavAnuM sAmarthya pragaTe che ane jinAjJAnA pAlanathI kAma-krodhAdi aMtaraMga zatruo upara vijaya meLavI zakAya che. dharmagurumAM e vijaya karavA-karAvavAnI,zakti hoya che tethI teonA AzrayathI e vijaya karI zakAya che. ityAdi sApekSa yatidharmanA pAlanathI AtmAne aciMtya lAbho thAya che. te pachI te nirapekSayatidharmane yogya banI tene svIkArIne potAnI jIvana kaLAne vikasAvI pariNAme svakarmothI mukta thaI zake che. gurunI nizrAmAM rahevA nirbaLa nIvaDe che te AtmA ekalo rahevA mATe to avazya nirbaLa siddha thAya che. eTaluM ja nahi, rakSaka vinA kAma-krodhAdi aMtaraMga zatruo teno parAjaya kare che ane dIkSAne niSphaLa banAvI teno durupayoga karAvI de che. ethI ja sAdhu jIvananI be maryAdAo kahI che, eka kAma krodhAdino vijaya karavAnI zakti prApta karIne svayaM gItArtha banavuM ane bIjI zakti na pragaTe tyAM sudhI gItArthanI nizrAmAM rahevuM. e sivAya trIjo mArga nathI. evA yogya gurunA abhAvamAM ziSya zuM karavuM ? teno paNa suMdara mArga graMthakAre batAvyo che. te graMthanA vAcanathI prasaMge prasaMge svayaM samajI zakAze. nathI to jainadarzanamAM guruno pakSa ke nathI to ziSyano pakSa, bannene sva-para kalyANa thAya tevo niSpakSa ane ekAMte hitakara nyAyamArga batAvyo che. pUrva maharSioe bhAvi jIvonI karelI A hitaciMtA samajAyA pachI niSkAraNa upakArI teonA caraNomAM mastaka namI paDe che. harthathI haiyuM nAcI uThe che. ane cakSu harSAzruthI ubharAya che. ema thaI Ave che ke Avo niSpakSa ekAMte kalyANakara mArga A upakArIo vinA bIjo koNa batAve che ? Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (37te pachI dIkSAnA niraticAra pAlana dvArA Atmavizuddhi karavA mATe jarUrI gurukuLavAsanuM mahattva, tenuM svarUpa, tenAthI thatA lAbho, vagere vividha vAtone jaNAvI che. temAM prasaMgonusAra kaheluM bhAvAcAryanuM svarUpa, temAM utsarga-apavAda, ziSyanuM kartavya, samarpitabhAvanA lAbho, tethI thatI kliSTa karmonI nirjarA ane viziSTa puNyano baMdha, ItyAdi ati upakAraka aneka bAbato kahI che. ene samajyA pachI gurukULavAsa kaSTane badale AnaMdarUpa banI jAya che. kAraNa ke cokkasa lAbho jANyA pachI te mATe game tevuM kaSTa veThavA paNa jIva sadA tatpara hoya che. saMsAramAM jIvo vividhakaSTone saharSa veThe che temAM khoTAM chatAM tene ajJAna ane mUDhatAthI paNa sAcA samajAyelA bhAvo ja kAraNabhUta hoya che. tema ahIM paNa janma-maraNAdinAM du:khothI trAsI gayelA jIvane dIkSAnA pAlana mATe 'gurunI parAdhInatA janma-maraNAdinA kAraNabhUta krAma-krodhAdino parAjaya karavA mATe ati Avazyaka ane upakAraka che' ema samajoyA pachI te kaSTane badale agamya AnaMda Ape che. te AnaMdamAM saMtuSTa banelo AtmA IndranI ke cakravartInI saMpattine paNa tuccha mAnI zake che. yogya gurunI nizrA pAmIne paNa je AtmA temAM AnaMdano anubhava karI zakato nathI te saMsAranAM kaSTothI kaMTALelo che e siddha thatuM nathI. tenI pachI zAstrAdhyayanano vidhi ane te mATe upadhAna-yoga (tapa sahita viziSTa anuSTAna) karavAnuM vidhAna kyuM che. sAdhujIvanamAM zAstrAdhyayananI mukhyatA che. kAraNa ke zAstro sivAya AtmAnA anAdi aMdhArapaTane dUra karavAno anya koI upAya nathI. uparAMta viziSTa kSayopazama vALA sAdhunuM zAstronI rakSA karavAnuM tene pracAravAnuM ane te te kALe jIvonI buddhine anusAra upayogI bane tevI navI navI racanA karavAnuM vagere kartavya che. kahyuM che ke"varmavekSamRtaH sarve, revAzAvakSa: I sarvazabhuSa: siddhA, sAdhava: zAstrakruSa: I" (jJAnasAra) arthAt jagatamAM sarva jIvono vyavahAra carmacakSuthI cAle che, devo avadhijJAnarUpa cakSuvALA, siddho kevaLajJAnarUpa cakSuvALA ane sAdhuo to zAstrarUpa cakSuvALA hoya che. ardhAt sAdhuone zAstrajJA pramANe jIvavAnuM hoya che. ema zAstrAdhyayana vinAno sAdhu aMdhatulya hovAthI teNe zAstrajJanI AjJAne anusaravAnuM hoya che. gRhasthane arthopArjananA lakSyanI jema sAdhune zAstrAdhyayananuM lakSya mukhya hovAthI te te kALe karavA yogya pratilekhanAdi Avazyaka kAryo sivAyanA zeSa samaye zAstrAdhyayana karavAnuM vidhAna kareluM che. zAstrAdhyayanane tyAM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI mahatva ApyuM che ke pratilekhanAdi anya kAryo karatAM bace teTalo adhika samaya bacAvIne adhyayanamAM gALavo. ema chatAM zAstrAdhyayananA uddezathI anya kAryo pratye leza paNa anAdara na thAya tema karavA paNa bhArapUrvaka jaNAvyuM che. hA, tathAvidha viziSTa zaktivaMta AtmAne bhaNavAnI adhika sagavaDa ApavAnI vyavasthA che. arthAt je kAryo vaiyAvaccakArI Adi bIjAotha zakya hoya te teo karIne paNa bhaNanArane adhika sagavaDa Ape evuM vidhAna che. ema karavAthI teo paNa zAstranA ArAdhaka bane che. bhaNanArAo paikI paNa parizramasAdhya tarkazAstranuM adhyayana karanArane amuka vizeSa sagavaDo ApI che. ema anya kartavyonI apekSAe zAstrAdhyayananuM mahatva jaNAvavA chatAM sau koIne bhaNAvAnA adhikArI mAnyA nathI. jJAnane pacAvavAnI ane tenAthI sva-para hita karavAnI nirmaLa zaktirUpa vairAgyAdi bhAvo jenAmAM pragaTyA hoya tene ja zAstrAdhyayanamAM adhikArI mAnyo che. jJAna meLavavuM ke tapa vagere kriyAo karavI jeTalI duSkara nathI, tethI adhika duSkara tenAthI sva-para hita karavuM te che. mATe ja amuka varSonA dIkSApAlana pachI zAstrokta yogoddhahanAdi anuSThAna pUrvaka te te zAstrone bhaNavAnuM vidhAna karyuM che. dIkSAparyAya vadhe tema tema paMcAcAranA pAlanathI yogyatA vadhe ane yogohanAdithI Atmazuddhi kare tene guraAjJAthI te te zAstrone bhaNavAno adhikArI kahyo che. game te zAstrane svecchAe sau bhaNI zake nahi. yogya banyA pachI paNa guru AdinA vinayapUrvaka bhaNavAthI zAstro upakAraka bane che. "jJAnanuM mULa vinaya che. ema kahevAnuM kAraNa e che ke jJAna-jJAnI Adino vinaya karavAthI jJAnAvaraNIya ane mohanIya Adi vihnabhUti karmonI nirjarA sAthe zubha karmono baMdha thAya che. viddhabhUta jJAnAvaraNIyAdinI nirjarAthI AtmAno jJAna guNa pragaTe che, tene ja tatvathI jJAnaprApti kahevAya che. sAthe mohanIyanI maMdatA thavAthI tene AtmopakAraka banAvI zakAya che. uparAMta zubha puNyanA baLe zarIrAdi bAhya jIvana sAmagrI paNa evI pavitra maLe che ke tenAthI jJAnano durupayoga thato nathI. kahyuM che ke avinayathI meLaveluM jJAna ajJAnarUpe AtmAnuM ahita kare che ane vinayanA baLe pragaTeluM jJAna cokkasa lAbho kare che. mATe ja avinIta ke ayogyane muMDavAthI, bhaNAvavAthI, ke tenI sAthe vasavA vagerethI gurunA paNa cAritrano ghAta thAya che ema ayogyane zAstro bhaNAvavAthI sva-para ahita thAya che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 vicAra karatAM ema samajAya che ke-vartamAnamAM 'jinamUrti ane jinAgama' be ja karmarogane TALavAnAM auSadho che. te paikI jinamaMdiro ane mUrtio gAme gAma, parvato upara, pahADomAM ane jaMgalomAM paNa pragaTa che, bIjI bAju AgamagraMtho to amuka sunizcita sthaLe bhaMDAromAM ja apragaTa che, te sahetuka che. jinamUrti kASTAdi auSadha tulya hovAthI tenAthI thAya to lAbha thAya che, hAnino saMbhava nathI. mATe saune tenA darzana-pUjana Adi karavAnI vyavasthA che. jo ke temAM paNa viveka che. tathAvidha jAti AdinI viziSTatA vinA rAjA-mahArAjA vagerenAM darzana meLApa vagere karI zakAtuM nathI, tema jinamUrtinAM darzana-pUjana paNa karI zakAtAM nathI. tevA AtmAne jenAM darzana-pUjanane te icche che, te jinezvaranAM vacanamAM zraddhA rAkhI tenI AjJAnuM pAlana karavArUpa bhAvadharmathI ja ArAdhanA thAya che. to paNa zAstrAghyayananI jema jinabhakti mATe amuka ja adhikArI che ema nathI. rAsAyayaNika auSadhanI jema zAstrAdhyayana na pace to ahita thavAno saMbhava hovAthI jema vaidha svayaM viziSTa rogIne ja roganuM nidAna vagere karIne yogya lAge to ja rAsAyaNika auSadha tenI mAtrA (pramANa) Adino khyAla karIne ja Ape ane parejI vagereno pUrNa prabaMdha karAve, tema bhAvavaidyatulya dharmaguru viziSTa guNavAnane tenI yogyatAnA pramANamAM zAstro bhaNAvI zake ane teno durupayoga na thAya tenI kALajI rAkhIrakhAvI zake, e temAM Azaya che. koI paNa niSpakSa vicAraka A vyavasthAne yogya mAnaze. kAraNa ke temAM lAbhane badale hAni na thaI jAya tevuM kALajIbharyuM hitaciMtana che. tene anusaravAthI Aja sudhI jainagama akhaMDita, abAdhita tathA tenA svarUpamAM pavitra rahyuM che ane jIvonuM kalyANa karI zakyuM che. A kAraNe jinAgamanA rakSaNano, upadezano ane bhaNavA-bhamAvavA vagereno vyavahAra zramaNasaMghane AdhIna che, te sarva rIte saMghanA hitArthe hovAthI tene abAdhita rAkhavAmAM ja sarvanuM kalyANa che. eno artha e nathI ke sAdhuomAM paNa darekane bhaNavAno adhikAra che ane koI ja gRhasthane adhikAra nathI ja. yogya AtmA gRhastha paNa gurunI nizrAe zAstrokta vidhipUrvaka zAstrAbhyAsa karI zake che ane sAdhune paNa tevI yogyatAnA abhAve zAstro bhaNI-bhaNAvI zakAtAM nathI. ema sarvatra jIvonuM hita thAya e dRSTibiMdu acaLa che. jagatamAM paNa koI kSetramAM sarvane sarva adhikAro maLatA nathI, sarva viSayamAM Avo viveka hoya che. ene mAnya rAkhIne ja te te kAryo sAdhI zakAya che, tema zAstrAdhyayanamAM paNa koIne hAni na thAya ane yogya AtmA tenA lAbhathI vaMcita na rahe tevI niSpakSa A eka Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 vyavasthA hovAthI te jIva mAtrane hitakara che, nyAyarUpa che ane sarvane upAdeya che. te pachI sAmAcArInA traNa prakAro jaNAvIne prathama oghasAmAcArInuM vistRta varNana karyuM che. temAM oghaniryukti graMthokta sAta dvArothI sAdhunAM prAtaHkALathI mAMDIne bIjA divasanA prAtaHkALa sudhInAM kartavyonuM kramika varNana che. pratyeka kAryo niyata samaye mAMDalIbaddha kevI rIte karavAM ? teno Atmazuddhi sAthe kevo saMbaMdha che ? vagere zAstrIya dRSTithI vicAravAmAM AvyuM che. pratilekhanAdi dravya kriyAothI AtmAne kevI asara thAya che ? sAdhanadharmamAM jJAnAdi guNorUpa nizcaya dharmane pragaTa karavAnI kevI zakti che ? vagere sArabhUta ciMtana kareluM che. te te kriyAone vidhipUrvaka karavAthI thatA lAbho ane tenA avidhijanya doSo paNa jaNAvyA che. prasaMgAnusAra mUkelAM TIppaNo enA mahattvane samajAve che. sUryodayathI be porisi (praharo) sudhI zAstrAdhyayana karavAdvArA divasanA prAraMbhamAM ja jinavacanAmRtanA pAnapUrvaka yogonI zuddhi karavAnuM vidhAna che, ke jenA baLe te pachInAM paNa dareka kAryomAM jinAjJAnuM prAdhAnya rahe atre kahelA A vidhimAM utsargaapavAdano AdhAra laIne vividha vAtonuM spaSTIkaraNa karyuM che. te pachI ghaNA pRSTomAM AhAra-vastra-pAtra ane vasatinI zuddhi-azuddhino vistRta vicAra karyo che. temAM AhArAdino Atmazuddhi sAthe kevo saMbaMdha che ? te vyavahArika dRSTie samajI zakAya tevAM aneka TIppaNo karelAM che. 'AhAra tevo oDakAra' e lokavAkyanI satyatA siddha thAya che. AryaAcAromAM AhAra, paheraveza, pAtro ke raheThANa mATe vividha maryAdAo ghaNA prAcIna kAlathI cAlI Ave che ane tenAM varNano paNa sAhityamAM sthaLe sthaLe maLe che. te darekanuM mahattva samajI zakAya te rIte zubhAzubha AhAra, vastra, pAtra ane vasati (makAna)nAM lakSaNo, tenuM pramANa tathA tethI thatA guNa-doSanuM yuktisaMgata varNana kareluM che. bhakSyAbhakSya AhArathI thatA lohInI asara vicAromAM kevI thAya che ? e vicArothI mana-vacana-kAyAnA vyApAromAM kevo bheda paDe che ? te vyApAro zubhAzubha karmono baMdha ke nirjarA karavAmAM kevo bhAva bhajave che ? ityAdi samajAvIne yatidharmanI siddhimAM AhArazuddhinuM ati mahattva che te yuktipUrvaka siddha karyuM che. e satya che ke vartamAnamAM nirdoSa AhAranI prApti durlabha che, graMthakAre paNa vartamAnamAM gRhasthane vyavahArazuddhinI ane sAdhune AhArazuddhinI duHzakyatA svIkArI che. to paNa graMthokta vidhAnono Adara keLavI zuddha AhArazuddhinI du:zakyatA svIkArI che. to paNa graMthokta vidhAnono Adara keLavI zuddha AhArAdi Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -(41) mATe zakya prayatno karanArane vartamAnamAM paNa ghaNA lAbho thAya che. koI koI AtmAo evo anubhava karI paNa rahyA che. jo te zakya ja na hota to jJAnIo tenuM vidhAna karate ja nahi. hA, duSkara che ane e kAraNe vartamAnamAM saMyamane durArAdhya kahyuM che, paNa eno artha e nathI ke te azakya ja che ! Aje paNa keTalAya uttama jIvo laukika-lokottara jIvanamAM vyavahArazuddhi mATe prayatna karIne jIvanane urdhvagAmI banAvatA joI zakAya che. guNonA vikAsanuM mULa kyAM che ? jIvanamAM guNo kevA upakArI che ? ane tenA anAdarathI jIvanamAM keTakeTalI muzkelIo vadhatI jAya che ? ene vicAratAM saMyogavazAt gRhastha ane sAdhujIvananA vartamAnamAM badalAI rahelA vyavahArothI AtmAne keTalI hAnino saMbhava che e spaSTa samajAya che. e paristhitimAMthI bacavA mATe zAstrIya vidhAno keTalAM upayogI che te vividha rIte samajAvyuM che. jIvanopayogI AhArAdi padArtho, tene meLavanAra ke bhogavanAra, vagere dareMka aMgo kevAM nirmaLa joIe ? e mATe manavacana-kAyAnA vyApAro keTalA zuddha joIe? ItyAdi aneka bAbato eTalI suMdara batAvI che ke tene samajyA pachI "AhArAdi levA chatAM sAdhu upavAsI che' e vacananuM sAcuM rahasya samajAya che. vastutaH sAdhujIvananA pratyeka vyavahAro jIvanane UrdhvagAmI banAvI zake che, kAraNa ke temAM ahiMsA uparAMta nIti, vyavahArazuddhi, aucitya, Arogya, dharmavRddhi, paropakAra, indriyono vijaya, viSayonA AkarSaNanuM damana, sAdhutAno prabhAva, kAma-krodhAdi aMtaraMga zatruono vijaya, gurnAdino vinaya, bALa-vRddha AdinI vaiyAvacca, audArya ane e sarvanA yoge rAga-dveSAdinA vijayarUpa cAritrano prakarSa, vagere anekAneka guNonI siddhionuM lakSya che. ene anusaravAthI ja AtmavikAsa sAdhI zakAya e vAtane koIpaNa sujJa svIkAre evuM suMdara varNana che. sAdhaka karmabaMdhathI bace, koIne aprItikAraka na thAya, sAdhujIvana pratye bIjA AdaravALA bane ane jIvana uttarottara svAzrayI bane, evI suMdara temAM yojanA che. bhojana pachI pAtra dhovAno, caMDilabhUmie javA-AvavAno vagere vidhi jaNAvyo che. temAM paNa ekendriyAdi koI jIvane pIDA na thAya, dharmanI halakAI na thAya, lokaviruddha na sevAya, ItyAdi aneka vAto kahI che. te pachI trIjA praharanA prAraMbhamAM vastra-pAtrAdinA pratilekhananuM, te pachI svAdhyAya karavAnuM ane sAMje pratikramaNa karavAnuM vidhAna che. temAM prasaMgAnusAra pratikramaNanAM sUtro artha sahita ApyAM che. TUMkuM chatAM saMkalanAbaddha pUrNa ane Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 vivecana sahita AvuM arthanuM varNana anya graMthomAM ochuM jovA maLe che. jaina darzanamAM ArAdhanAnI sAthe virAdhAnAthI bacavAnuM lakSya paNa mukhya che. mATe nAnI paNa bhUla thatAM tenA pApane TALavA mATe turata 'micchA mi dukkaDaM' devAnuM ane savAra-sAMja pratikramaNa karavAnuM avazya vidhAna che. Arogya bhale moDuM thAya, roga vadhavo joIe nahi. te nyAye 'nAnI moTI koI paNa bAbatamAM bhUla thavA devI nahi ane thAya to turta zuddhi karI levI.' e hetuthI karAtA pratikramaNanuM mahatva anya sarva anuSThAnothI adhika che. ema kahI zakAya ke zeSa sarva anuSThAno pratikramaNa mATe che, pratikramaNa vinA te niSphaLa che. mATe ja yAvajjIva ubhayakALa karAtA pratikramaNane Avazyaka kahevAya che. te pachI rAtrikartavya tarIke svAdhyAya, zayanano vidhi, rAtre jAgyA pachI bahAra nIkaLatAM corAdino upadravothI bacavAnA upAyo, koNe keTalI nidrA karavI ? kyAre jAgavuM ? jAgavAno vidhi, jAgatAM turata parameSThi namaskAranuM vidhAna, uparAMta kAmavAsanAne rokavA mATenuM dhyAna, viziSTa manorathothI AtmAne utsAhita kema karavo ? vagere aneka bAbato mAtA putrane zIkhavADe tema hetupUrvaka guNa-doSanA varNana sAthe kahI che. e rIte oghasAmAcArImAM ahorAtranAM saMpUrNa kartavyonuM varNana vistArathI karyuM che. te pachI dazadhA sAmAcArImAM guruthI mAMDIne nAnAmAM nAnA sAdhu sAthe yathoyogya pUjyabhAva ane vAtsalya vadhe te rIte bhojana, parasparanAM kAryo, bhUlanI zuddhi, AjJA, teno svIkAra, javuM-AvavuM, vagere sarva vyavahAro karatAM koInI IcchA upara AkramaNa na thAya tevo vidhi jaNAvyo che. enA pAlanathI icchAno rodha, vinaya, vaiyAvacca, paraspara prIti, pUjyabhAva, kRtajJatA, vAtsalya, vagere guNo vadhatA jAya ane saMyukta dharmakuTuMba tarIke jADAelA dareka AtmAo e saMskArathI anya janmomAM paNa eka sAthe upaje-joDAya, tyAM paNa niSkAma prIti ane bhaktithI paraspara ArAdhanAmAM sahAyaka banI aMte e joDAyelA saMbaMdhane mokSamAM zAzvato banAvI zake evo suMdara jIvanavyavahAra batAvyo che. jJAnAdi guNonI viziSTa sAdhanA mATe paNa anya gacchano Azraya levArUpa upasaMpadA, tenA prakAro, vidhi ane temAM vyavahArazuddhi sacavAya tevuM parasparanuM kartavya, vagere aneka bAbato jaNAvI che. te pachI upasthApanA (mahAvratonuM ane tene pAlana karavAnuM jJAna vagere Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meLavIne yogya banelA ziSyane vaDI dIkSA) karavAno vidhi jaNAvyo che, temAM sahadIkSita mAtA-pitAdi vaDIla vargane aprIti na thAya te rIte nAnA-moTA sthApavAnI suMdara vyavasthA che. yogyatA vinAnA ziSyanI upasthApanA karavAthI virAdhaka thavAya che, yogyanI upasthApanA karavAmAM vilaMba na karavo joIe, vagere bAbato jaNAvI che. je mahAvrato uccarAvavAnAM che, tenuM varNana karatAM pahelAM vratamAM pRthvIkAyAdi pAMce sthAvaromAM karelI jIvatvanI siddhi, bIjA vratamAM bhASAnA 42 prakAro trIjA vratamAM cauryanA prakAro, cothA vratamAM brahmacaryanI sarva zreSThatA ane jIvana vikAsamAM enI AvazyakatA, pAMcamA vratamAM aparigrahanuM mahatva, vagere sarva vAto yuktipUrvaka samajAvI che. pratyekanAM TIppaNo emAM vizeSa prakAza pADe che. ema pAMca mahAvratonuM Atma vikAsa mATe kevuM mahattva che te jaNAvIne tenA vizuddha pAlana mATe upayogI pratyeka vratanI pAMca pAMca bhAvanAo jaNAvI che ane chelle chaThThA vartamAM rAtribhojanA tyAganuM vidhAna karyuM che. te pachI caraNasittarI ane karaNasittarInuM varNana che, temAM cAritranA sAdhyasAdhana bhAvArUpa dazavidha zramaNadharma, sattaravidha saMyama, vaiyAvaccanA prakAro, brahmacaryanI nava vADo, jJAnAdi guNonI sAdhanA, kaSAyono jaya, samiti-guptirUpa aSTa pravacana mAtAo, indriono virodha, bhAvanAo, sAdhunI bAra paDimAo, vagere viSayo tenA prakAro, svarUpa ane guNa-doSa sAthe varNavyA che. te darekano mahAvratAdinA pAlanamAM kevo sahakAra che ? parasparano saMbaMdha kevo che ? ekanA abhAve bIjAnI niSphaLatA kevI rIte thAya che? vagere vistArathI samajAvyuM che. temAM paNa brahmacaryanI nava vADonuM ane bhAvadharmanI siddhi mATe jarUrI bAra bhAvanAonuM varNana vistArathI karyuM che. te pachI mahAvratomAM aticAro lAgavAnAM kAraNo ane temAMthI bacavAnI AvazyakatA jaNAvI che. nAno paNa aticAra pariNAme kevuM aniSTa sarje che, tenI bhayAnakatA paNa batAvI che. te pachI mahAvrato ane caraNasittarI, karaNasittarI, AdinA pAlana mATe gacchavAsa, kusaMsargatyAga, arthapadaciMtana, prAmAnugrAma vihAra ane gItArtha nizrA, vagerenI AvazyakatA sAthe pratyekanuM svarUpa jaNAvyuM che. temAM prasaMgAnusAra pAMca nigraMtho, dazavidha prAyazcita, parISaho, upasargo, vagere bAbato tenA svarUpa sAthe kahI che ane tenA utsarga-apavAda sAthe guNadoSanuM paNa varNana karyuM che. temAM paNa gacchavAsanA lAbho ane vihArano vidhi varNavatAM karelI sarva sAdhuonI vagerenI dha prAyazcita para guNadoSanuM paNa SA sarva sA Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 saMyamarakSAnI ciMtA, pAsasthAdi sAthe paNa kAraNe kevI rIte vyavahAra karavo ? vagere varNana ghaNuM mananIya che. pachI e rIte saMyamanA nirmaLa pAlanathI gItArtha banelA sAdhune gaNipada, upAdhyAyapada, pravartakapada, Adi pado ApavAno vidhi jaNAvyo che. temAM padastha thayA pachI teonuM gacchanI rakSA mATenuM kartavya, mULa AcArye gacchathI nivRtta thaIne savizeSa ArAdhanA karavAno vidhi, vagere varNavyuM che. rAjyanA adhikArIonI jema pratyeka padasthonAM bhinna bhinna vividha kartavyo jaNAvyAM che. ayogyane padastha banAvavAthI gacchane thatI hAni, zAsananI apabhrAjanA, vagerenuM varNana karyuM che. ayogya padastha pratye sthavironuM kartavya, gacchamAM sthavironuM prAdhAnya, padasthane ane sAdhu-sAdhvIne hitazikSA, padastha thavAmAM gItArthapaNAnuM mahattva; AcAryanA pAMca atizayo, ATha prakAranI gaNi saMpatti, lakSaNopeta pUrNa avyaMga zarIra, AbhAvya vyavahAranI vyavasthA, vagere aneka Avazyaka bAbato varNavI che. A badhuM varNana jotAM laukika rAjya zAsana karatAM paNa zrI jinezvare sthApelA dharmazAsananI vyavasthA ghaNI ja zreSTha che, ema koI paNa sujJane svIkAravuM paDe tema che. eTaluM ja nahi, rAjA vinAnI nirnAtha prajAne rAjAnI jeTalI AvazyaktA che tethI keI guNI gurunI ane gurukuLavAsanI AvazyakatA siddha thAya che. sAdhvIgaNanA saMyamanI rakSA ane vRddhi mATe paNa mahattarApada tathA pravartinIpadanI vyavasthA che, teonA saMcAlana nIce rahIne sAdhvIvarga sva-para utkarSa sAdhI zake tevuM zAsananuM baMdhAraNa jaNAvyuM che. e uparAMta yogyatA ane adhikArane anusaratAM pratyekanAM vividha kartAvyonuM gacchamAM pAlana na thAya to kevA upAyo karavA ? guru paNa ziSyonI sAraNA vageremAM pramAda kare, ayogyane dIkSA Ape ke uttejana Ape, to tene kevuM prAyazcitta lAge ? koI guru ziSyane ArAdhanA mATe svayaM sahAya kare nahi ke mahattva yA mamatvane kAraNe anya gurunI nizrAmAM javAnI saMmati Ape nahi to zuM karavuM ? kevA guNavALo svalabdhika (guruAjJAthI bhinna vicAravAmAM adhikArI) gaNAya ? vagere aneka bAbatonuM varNana karyuM che. te pachI chellI avasthAmAM dravya-bhAva saMlekhanA karavAno vidhi, aMte anazana karavAnA prakAro, teno vidhi, tathA chelle mahApAriSThApanikAno vidhi ane tenA guNa-doSa, vagere vistArathI varNavyuM che. ema graMthano lagabhaga badho bhAga sApekSayatidharmanA varNanathI pUrNa karyo che. trIjI pavibhAga sAmAcArInI mAtra Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA karIne tene samajavA mATe cheda graMthonI bhalAmaNa karI che. tenI pachI chelle nirapekSa-yatidharmanuM varNana, tenA prakAro ane vidhi vagere saMkSepamAM jaNAvyuM che. emAM e paNa hatuM saMbhavita che ke vartamAnamAM nirapekSa yatidharma vidyamAna nathI. ema ahIM dizAmAtra graMthano paricaya Apyo che tene pUrNatayA jANavA mATe to graMthanuM AdarapUrvaka sAdyataM vAcana karavuM te ja Avazyaka che. te sivAya te te viSayono pUrNa khyAla AvI zake tema nathI. TIppaNo-graMthakAranI graMthayojanA evI viziSTa che ke graMthanA viSayane vAMcatAM ja te te viSayano bodha thaI zake che. to paNa graMthanuM samagra varNana kriyApradhAna che. te kriyAno cAritranA prANabhUta adhyavasAyo (bhAvadharma sAthe kevo saMbaMdha che? te samajAvavA prasaMgane anusaratAM lagabhaga savA traNaso jeTalAM TIppaNo yathAmati lakhyAM che. AzA che ke ethI vAcakagaNa anuSThAnono Atmadharma sAtheno saMbaMdha samajIne tenA pratye savizeSa aMdara pragaTAvaze. bhASAMtara karavAmAM uddeza-A bhASAMtara karavAmAM te te viSayomAM mAro bodha vadhe e uddeza mukhya rahyo che, uparAMta sAmAcArI e zrI jinakathita "sakhyam darzana-jJAna-cAritrarUpa mokSano mArga che.' te mArge cAlIne sva-sva yogyatA pramANe jIvo kSamAdi Atmadharmane. sAdhI zake che, mATe tene manasvIpaNe bagADI zakAya nahi. bIjI rIte sAmAcArI eTale 21 hajAra varSa paryata cAlanArI jainazAsananI peDhI che, pUrva puruSo taraphathI vArasAmAM maLelI te peDhInA AcAryAdi saMcAlako ane sarva ArAdhako tenA grAhakanA sthAne che. sva-svazakti anusAra tenI rakSA-pAlanarUpa vyApAra karIne bhavya jIvoe kSamAdi dharmadhana meLavyuM che ane Aje paNa meLave, temAM bIjo koI bhAga mAgI zake nahi. paNa vArasAmAM maLelI peDhInuM-sAmAcArInuM to rakSaNa karIne bhAvi saMghane te soMpavAnI che. sarakArI dhoraNe paNa vArasAgata dhanamAM sarvano hakka hoya che, koI eka ja svecchAe teno vyaya karI zakato nathI. e nyAye bhavya jIvoe sAmAcArInuM pAlana karavuM joIe. sAmAcArIno pAlaka-rakSaka-pracAraka ke pakSakAra ja jaina kahevAya che. A kAraNe pUrNa puruSoe tenA pAlana-rakSaNAdi mATe ghaNAM kaSTo veThyAM che, te te prasaMge dravyakSetra-kALa-bhAva-puruSa Adine AzrIne sarva saMmata sudhArA-vadhArA karIne jIrNoddhAra paNa karyA che ane paraMparAe teno pravAha cAlu rAkhyo che. vartamAna saMghanuM paNa sAmAcArI aMge e ja kartavya che. ItyAdi sAmAcArInA vividha mahattvane samajIne yogya jIvo tenA pAlanathI sva-para AtmakalyANa sAdhe, jaina zramaNa saMskRtino Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikAsa thAya ane jagatamAM jaina zAsananuM sarvoccapaNuM prakAzita rahe, e Azaya sevyo che. dharma to tenA svarUpe nirmaLa ja che, zAsana paNa tenA sthApaka zrI tIrthaMkara devo ane saMcAlako tyAgI-virAgI zramaNo hovAthI pavitra che, doSita hatuM nahi, che nahi ane thaze nahi. to paNa tenA ArAdhakonI zuddha-azuddhinA kAraNe jagata dharmane ane zAsanane paNa sadoSa-nirdoSa mAne che, tevo tevo upacAra karIne pakSapratipakSa kare che. e kAraNe sarva AtmArthI jIvonuM kartavya che ke je dharmane pote ArAdhe che, jenAthI sukha prApta karavAnuM che. A loka-paralokamAM je parama AdhArabhUta ane jagatanA jIva mAtranuM kalyANakAraka che, te jainadharma ane zAsana jagatamAM sarvadA pavitra ane paramopakArI tarIke prasiddha rahe ane bhavya jIvo tene ArAdhavA mATe ughata bane te rIte sAmAcArInI nirmaLa-nirdoSa ArAdhanA karavI joIe.' bhASAMtaranI kliSTatA-A graMthanuM zuddha bhASAMtara karavuM e mArA jevA alpa bodhavALAne mATe kaThIna gaNAya. anubhava vinA na samajAya tevI aneka bAbato temAM che. tene aMge saMyogane anusAra jenI pAsethI jeTaluM samajavuM zakya banyuM te samajavA prayatna karyo che, to paNa aneka bAbatono ukela mArI buddhithI adhuro ja rahyo che, mAtra zabdArtha karIne ja saMtoSa mAnavo paDyo che, zakyatA pramANe pUchavA chatAM keTalIka bAbatomAM hadayaMgama samAdhAna maLI zakyuM nathI. saMbhava che ke koI kSatio paNa rahI gaI hoya ! mATe vAcako te te bAbatone gItArthono Azraya laIne yathAsvarUpa samajI leze, evI AzA rAkhuM chuM. bhASAMtaramAM preraNA-vi.saM. 2005 mAM zarU kareluM A kArya Aje daza varSe banne bhAganA prakAzarUpe pUrNa thAya che, eno eka AnaMda anubhavuM chuM. tethIya vizeSa AnaMda to pU. parama upakArI mArA dAdA gurudeva sva. AcArya mahArAja zrI vijaya meghasUrizvarajInA upakArane yAda karIne anubhavuM chuM. teozrIe dIkSA ApyA pachI prathama saMyoge ja mane ogha sAmAcArIno TuMko prAthamika bodha A graMthanA AdhAre ja karAvyo hato. te vakhatathI ja A graMthanI mahattAnuM bIja teozrIe mArA hRdayamAM ropyuM hatuM. du:zakya chatAM sva. suzrAvaka mayAbhAI sAMkaLacaMdanI A graMthanuM bhASAntara karI ApavAnI mAgaNIne svIkAravAnI IcchA paNa e bIjamAMthI ja uddabhavI hatI. e kArya Aje pUrNa thAya che, tyAre jANe parokSa rIte te pU. gurudeve mane ApelI gupta preraNAno ja A prabhAva hoya ema lAge che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -(37) prAMta-mArA parama upakArI vayovRddha prAtaHsmaraNIya saMghasthavira dAdA gurudeva zrImad vijaya siddhisUrIzvarajI mahArAjanI pavitra chAyAmAM bhASAMtara lakhavAnA kAryamAM vividha sahAya karanAra pUjya zamamUrti mArA guru mahArAja, viSama sthaLonAM samAdhAna ApanAra pU. AcArya zrI vijayodayasUrIzvarajI mahArAja, pU. AcAryazrI vijaya labdhisUrIzvarajI mahArAja, pU. AcAryazrI vijaya premasUrIzvarajI mahArAja, ubodhana lakhI ApanAra pU. AcAryazrI vijaya jaMbusUrIzvarajI mahArAja vageree ghaNo upakAra karyo che. bhASAMtaranA (TIppaNo sivAyanA) samagra mULa lakhANane te te graMtho sAthe meLavIne zuddha karavA mATe pUrNa AdarathI prayatna karanAra pU.paM. zrI mAnavijayajI gaNI, chapAelA pharamAone sAvaMta vAMcIne zodhI ApanAra pU.pa.zrI kAMtivijayajI gaNI, ane prAraMbhathI aMta sudhI vAraMvAra preraNA dvArA utsAha ApanAra tathA prAraMbhamAM bhUmikA lakhI ApanAra pU.paM.zrI bhadraMkaravijayajI gaNIno upakAra paNa kadI bhUlI zakAya tema nathI. te sivAya paNa prapho jovA vageremAM jeNe sahAya karI che te dareka mahAnubhAvono A prakAzanamAM phALo che ja. graMtha chapAvavAmAM amadAvAda suradAsa zeThanI poLanA rahIza zA. zAMtilAla cunIlAlatI jJAnabhakti, presamAlika paTela jIvaNalAla puruSotamadAse tathA rAjanagara bukabAIDIMga varkasanA saMcAlaka bAiMDara zrI bAbubhAIe dAkhavelI nIti ane saujanya noMdhapAtra che. lagabhaga eka varSamAM chApavAnuM kArya pUrNa thavAmAM teono utsAha ane Adara hetubhUta che. upasaMhAra-bhASAMtara ane khAsa karIne TIppaNo lakhavAmAM mAro alpabodha, anupayoga, chabasthabhAva vagerene yoge je koI kSatio rahevA pAmI hoya teno micchA mi dukkaDa daI tene sudhArI levA vinaMti karuM chuM. graMthamAM je kaMI suMdara che te zrI jinezvaradevanA zAsanane ane graMthakAranA gItArthapaNAne AbhArI che ane je je asuMdara ke kSatirUpa jaNAya te mArI khAmIrUpa che. prAMte A graMthaprakAzananA lAbhathI sarva jIvonuM kalyANa thAo ! e bhAvanApUrvaka virAma karuM chuM. vi. saM. 2014, vIra saM, 2084 dvitIyazrAvaNa suda 6 budhavAra pU.AcArya mahArAja zrI vijayamanoharasUrIzvarajI ziSya mu. sANaMda-jI. amadAvAda bhadraMkaravijaya. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ubodhana dvitIya vibhAga vi. saM. 1731mAM mahopAdhyAya zrI mAnavijayajI gaNivara viracita zrI dharmasaMgrahanA pahelA bhAganuM mULa saMskRtamAMthI daLadAra gujarAtI bhASAMtara munirAja zrI bhadraMkara vijayajIe cAra cAra varSano akhaMDa zrama sevIne lakhyuM ane te sadgata zeTha mAyAbhAI sAMkaLacaMdanA suputro zeTha narotamadAsa Adie potAnA kharce chapAvI vi.saM. 2010mAM prasiddha karyuM. be varSamAM ja tenI dvitIyavRtti nIkaLI te batAvI Ape che ke e bhASAMtare janatA upara sAro evo upakAra karyo che ane tethI te sarasa rIte lokarucino viSaya banyuM che. vAMcakone jANIne AnaMda thaze ke e ja graMthanA bIjA bhAganuM A bhASAMtara e ja munizrInA athAga parizrame lakhAyeluM chapAIne bahAra AvI rahyuM che. kathitakathana prathama bhAganA udbodhanamAM ame mULa graMthakArano paricaya, racanAsamaya, graMthanA saMzodhaka mahAtmAo, vAcakavara upAdhyAyajI zrIyazovijayajI mahArAjAe granthamAM sthaLe sthaLe pUrelI camakadAra raMgolI, graMthanirmANa karavAmAM preraka, graMthano prathamAdarza lakhanArA, graMthanI vastu, graMthanuM pramANa, graMthakArazrInuM bahuzrutapaNuM, graMthakAranI zailI, graMthathI karAvAtuM mArgadarzana, graMthakAranI atyakRtio, gurjarakavi tarIkenI paNa graMthakAranI nAmanA, prastuta graMthanuM bhASAMtara bhASAMtarakAra muni zrI bhadraMkara vijayajI, teone bhASAMtara karavAmAM preraka, teoe bhASAMtaramAM mULane sparzIne karelI jhINAmAM jhINI bAbatonI paNa spaSTatA ane anyathAvAda na thaI jAya tenI rAkhelI pUrI sAvacetI, vagere hakikato ThIka ThIka pramANamAM kahI gayA chIe, eTale A uddhodhanamAM teno punaH ullekha nahi karIe. graMthano viSaya A graMthanA pahelA bhAgamAM gRhasthanA sAmAnyadharma ane vizeSa dharma upara vistArathI prakAza pAtharavAmAM Avyo che. bAkI rahela sApekSa yati-sAdhudharma ane nirapekSa yati-sAdhudharma upara A bIjA vibhAgamAM khUba ja uDo abhyAsa pUrNa prakAza pAtharavAmAM Avyo che. ame pahelA bhAganA udhdhodhana (pRSTa 11)mAM jaNAvI gayA chIe ke Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (49 prANI mAtrane sukhanI abhilASA svAbhAvika rahelI che, paNa tene janmamaraNAdika phaLa ApanArA anAdikAlIna karmarogano evo to pakSAghAta lAgu paDelo che ke abhaiilASA sukha meLavavAnI hovA chatAM meLave che duHkha ja. bebhAnabImAra-madottamatta AdamInI ceSTAo jagatamAM jevI jaNAya che, tevI ceSTAo karmarogathI gherAyelA saMsArI AtmAonI hoya che. A rogane mITAvavAnI ekanI eka je rAmabANa davA che tenuM nAma dharma che." A dharmanI uccakakSA te yatidharma che. yatidharma A yatidharma saMbaMdhI ame pahelA bhAganA uddabodhanamAM lakhyuM che ke"yati be prakArano che. eka sApekSa eTale sthavirakalpI, je gacchanI maryAdAmAM vartanAro hoya che, bIjo nirapekSa eTale jinakalpI Adi, jene gaccha Adi kazAnI apekSA na hovAthI yogyatA prApta karIne kevaLa utsarga mArge vartanAro hoya che. e banneno dharma eTale jIvana paryata saMsAranA sarva AraMbha, parigraha, strIsaMga, vagereno tyAga karIne sarvathI ahiMsA Adi mahAvrato aMgIkAra karavAM tenuM nAma yati kiMvA sAdhudharma che. jIvana sAdhanAnuM ahIM pUrNa virAma Ave che. enuM bIjuM nAma saMnyAsayoga paNa che. AnA jevuM bhUtopakAraka zAMta, dAMta, avazyagrAhya bIjuM eka paNa uttama jIvana nathI, jeo A jIvana svIkArIne karma sAme saMgrAma mAMDe che ane tene chellI lapaDAka mArI hata prahata karI nAkhe che, teone A saMsAranA janmojanmanA atikaTu parAbhavo bhogavavA paDatA nathI." A yatidharmanuM sAMgopAMga svarUpa jo tamAre jANavuM hoya to have A graMthamAM praveza karo ! taka na gumAvo - dehAdhyAsamAM paDelA ghaNA manuSyo AtmA-paramAtmA, A loka-paraloka, puNya-pApa saMsAra-mokSa, kazAnI ciMtA nahi karatAM kevaLa khAvuM-pIvuM-kamAvuM ane moja-majA karavAmAM ja mahAlI rahelA jovAya che, evA paNa koI manuSyone jyAre temanA dhArelA pAsA uMdhA paDe che, sagAM snehI viparIta bane che, zarIramAM asahya roga thAya che, priyA ke putranuM aNadhAryuM mota thAya che; kivA potAnA upara maraNa trATakI paDe che, tyAre AtmA vagere kaMIka che ema lAge che, jJAnInA vacanonI satyatA bhAse che ane aMtaramAM dharmanI bhUkha jAge che. paraMtu aphasosa tyAre kadAca ghaNuM moDuM thayuM hoya che. yogya sAmagrIno viraha paNa hoya che. mATe Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja manuSya hAthamAM AvelI AtmasiddhinI aNamola taka kSaNika-mAyAvI bhautika vAsanAonI parAdhInatAmAM gumAvI devI joIe nahi. e yAda rAkhavuM joIe ke cAritra vinA AtmAnI mukti nathI ane mukti vinA sAcuM sukha nathI. Adarza saMskAra jIvana nirapekSa yatidharma sApekSa yatidharmanI sAdhanA vinA siddha thaI zakato nathI, e satyane najaramAM rAkhIne graMthakAra maharSie A graMthano ghaNo ja moTo bhAga, sApekSa yatidharmanuM varNana karavAmAM rokyo che ane tene prAmANika aneka prAcIna zAstra pATho ApIne ghaNo ja saddhara banAvyo che. ene vAMcatAM ja samajAya che ke jaina sAdhudharma eTale tathAvidha yogyatAne pAmelA AtmAno karmajanya janma-maraNAdi kaSTono nAza karavAno saphaLa prayatna. temAM bhoga nathI tyAga che, rAga nathI virAga, che, ArAma nathI AkarAM kaSTonuM samabhAve vedana che. ItyAdi aneka vizeSatAothI anya tyAgI-vairAgInI apekSAe jainazramaNonI sAdhutA viziSTa cIja che A graMthamAM jaina sAdhu jIvananA sathArIvarmA samA tyAga-vairAgyathI bharapUra AhAravihAra-svAdhyAya-sAmAcArI-kaSAyanigraha-indriyajaya-ahiMsAdi saMyama vyApAralokAnugraha-guru parataMtra vagerenuM pAlana karavAnA niyamono tema ja te mATenI jarUrI mAnelI guru-ziSyanI yogyatA vagereno jema jema abhyAsa karIe tema tema sAkSAt dekhAI Ave che ke jainasAdhu jIvana eTale kevaLa karmamukti kivA du:khamuktine khAtara jIvAtuM Adarza saMskAra jIvana che, emAM adbhuta Atma samarpaNa che, anokhuM Atma vigopana che, alaukika parAkrama che. emAM pUrva janmanA saMskAronuM divya darzana che ane sarva upAdhi rahita svargIya sukha che. . dIkSA koNa laI zake? A sAdhu jIvana emane ema svIkArAtuM nathI, e mATe prathama saMsAra tyAganI dIkSA levI paDe che, e dIkSA mATe koNa yogya, koNa ayogya, koNa ApI zake, koNa na ApI zake, kevI rIte ApavI, kyAM ApavI, kyAre ApavI, ajANyAnI parIkSA karavI, vagere vidhi A graMthanA prAraMbhathI ja sArI rIte carcavAmAM Avyo che. dIkSA lenAranI soLa prakAranI yogyatA ahIM batAvavAmAM AvI che, temAM pahelI yogyatA AryadezotpakSapaNAnI jaNAvIne dIkSAmAM uccakuLa-jAtine mahattva ApavAmAM AvyuM che, AthI kula-jAtino saMkarabhAva ayogya che te pAThakone svayaM samajI zakAya che. pR. 3 mAM pravacanasArodvArano pATha ApIne sADA pacIsa Aryadezo batAvyA che, te uttama puruSonA janmanI apekSAe zAstrakAre kahelA che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhuonA vihAranI apekSAe emAM kyAreka parAvartana paNa thAya ema zrI bRhakalpamAM kaheluM che. (juo bRhatkalpasUtra, uddeza 1, sUtra 50, pR. 905-7) dIkSAnI jaghanya vaya pRSTha 9mAM A bhAgavatI dIkSA mATe ayogyanA bhedo jaNAvyA che, temAM prathama bheda bALano che. jaina zAstrakAroe te bALane dIkSA mATe ayogya kahyo che ke je ATha varSathI ochI ummarano hoya, ATha varSa pUrNa thayAM hoya te ayogya nahi. e ja sthaLe zrI paMcavastunuM pramANa ApIne graMthakAre dIkSAnI yogya vayanuM ochAmAM ochuM pramANa ATha varSanuM pratipAdana karyuM che. A ATha varSa janmathI ane garbhathI be rIte gaNI zakAya, mATe zrI nizIthacUNino AdhAra laIne "mAsamAM vA ma9masta viskRtti " e bIjo mata jaNAvyo che. AmAM 'garmASTama' zabda saMkhyApUraka pratyayAta chatAM 'garbhathI AThamuM eTale AThamAnI zarUAta' evo artha karavo barAbara nathI. kAraNa ke prakaraNAnusAra zAstranI vivaphA "saMpUrNa ATha' evo artha levAnI che. sarvatra siddhAMta paNa e ja che. zrI nizIthasUtranA 11mAM uddezAnA bhASyanI gAthA rapa4mAM kahelAM "3ArTe tni varaj zabdothI AThathI jUna varSavALAne cAritrano niSedha karyo che ane bhASya gA0 264nI cUNimAM cUNikAra mahArAjAe lakhyuM che ke "paDhamA maavarasovari navama sonuM vivI, mAseLa va znamaste vimag-namUno aphavarase " A pAThamAM AThathI uparanI vayavALAne zAstrakAroe dIkSA kahI che, bIjA matathI je garbhAsTamanI dIkSA lakhI te garbhASTamano artha cUrNikAre janmathI AThamA varSano' lakhyo che. A janmathI AThamuM eTale garbhathI ATha pUrAM. sUtromAM kalAgrahaNanI jaghanya vayanuM pramANa paNa janma yA garbhathI ATha varSanuM kaheluM che. kSapakazreNI mAMDI sAyika samyaktopArjananI vaya paNa ATha uparanI kahI che. dAyakadvAra (pU 123)mAM avyaktanA hAthathI ApeluM sAdhune na khare, ema kahyuM che, tyAM 'vya' eTale ATha varSa thI ochI ummaravALo bALa kahyo che ane te dIkSA mATe ayogya che. tAtparya ke A graMthanA mUla tathA bhASAMtaramAM je dharmASTama'nI vaya jaNAvI che, te garbhathI ATha varSa pUrAMnI che. juo zrI kalpasUtra subodhikA, lekhazALA adhikAra pR0 8/2 zrI jJAtAsUtra-meghakumArano kalAgrahaNa adhikAra sUtra 17, pR0 38/1 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 nAnI vayamAM paNa dIkSA thaI zake manuSyo ane rASTro sau potapotAnA kSullaka-nazvara adhikAro mATe paNa jIvaNa maraNanA jaMga khele che, tyAre devAdhideva paramAtmAno jagata upara e mahAn upakAra che ke temaNe potAnA jJAnathI yogyatA joIne manuSyane saMsAranA sarva saMgano parityAga karIne AtmAnuM zreya: sAdhavA mATe cAritra grahaNa karavAno adhikAra AThavarSathI ativRddha na thAya tyAM sudhIno samarpita karyo che. bALaka ATha varSano thatAM jema tenAmAM duniyAnI bIjI aneka prakAranI samajadArI svIkArAelI che, tema AdhyAtmika mArge AjIvana pALavAnI dIkSA jevI gaMbhIra vastunI samajadArI paNa tevA saMskArita bALakomAM vinA matabhede svIkArAelI che. ATha varSa pachI koI viziSTa bALaka jo kevaLajJAna pAmavAne paNa lAyaka banI zake che to pachI dIkSA levAne lAyaka banavAmAM zaMkAne sthAna rahetuM ja nathI. hA, duniyAmAM jema badhAM bALako camatkArika zakti dharAvatAM nathI, paNa koIka ja dharAve che, e hakIkata che, tema badhAM bALako dIkSAnA mArge vaLatAM nathI, paraMtu jemano AtmA yogya hoya te katipaya bALako ja dIkSAnA mArge AvavA tatpara thAya che. temAM rUkAvaTa ubhI karavI te teonA prakRtidutta adhikAra upara trApa mAravA jevuM che. A saMbaMdhamAM muMbAInA vaDApradhAnanA zabdo jovA jevA che. "A (bAladIkSAnI prathAno virodha karavo te) kevaLa sAmAjika sudhArAno prazna che ema kahI zakAya tema nathI... koIpaNa vyaktinuM jIvana tenA vartamAna jIvana mAtrathI zarU thAya che. ema nathI, paNa tenI pAchaLa aneka bhavonAM karmonI bhUmikA rahelI che. vaLI bALapaNamAM saMsAra tyAga karelAomAMthI aneka mahApuruSo pAkyAnuM paNa ApaNe jANIe chIe, saMtajJAnezvara jevA samartha vidvAno bAlyavayamAM saMsAra tyAgI banyA hAta ......A (bALadIkSAno) Akho prazna tyAganI bhAvanA sAthe joDAelo che. A tyAgabhAvanA ApaNA bhAratadezanI eka lAMbA kALathI cAlI AvatI paraMparA che, A bhAratadezanI sabhyatA ane X * te vakhate gujarAta ane mahArASTrano samAveza saMyuktapaNe muMbAI rAjyamAM thato hato. tenA tatkAlIna vaDApradhAna zrI morArajIbhAI desAI hatA. e muMbAInI joDaNI hAla muMbaI lakhAya che. * jaina zramaNomAM to AryavijrasvAmI, vajrasenasUrijI, somasundarasUrijI zrI munisundarasUrijI, zrI hecaMdrasUrijI, Adi aneka yugapradhAno ane prabhAvaka AcAryo tathA upAdhyAyajI zrI yazovijayajI jevA aneka vAcako vagere moTA bhAge bAladIkSita ja thayA che. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMskRti tyAga upara AdhArita che, tyAganI bhAvanA dharma sAthe joDAelI che ane dharma mAnavA jIvanano sAra che. to A paristhitimAM 21 varSanI nIceno sagIra ke ATha daza varSano na ja hovo joIe evuM kazuM nathI. game teTalA varSano hoI zake, ATha varSano ke soLa-sattara varSano koI paNa hoI zake. je pUrva janmanA saMskArane lIdhe pUrI samajaNavALo hoya ane te dIkSA levA mAgato hoya tene huM kema aTakAvI zakuM ?" (kalyANa mAsika, varSa 12, aMka 8, pR. 546, okTombara 1955). eka bIjI paNa evI bAbata che ke jene mAre spaSTa karavI joIe. sAdhuo ane saMnyAsIonA je saMpradAyone meM joyA che te badhA saMpradAyomAM mAre jainone gaurava ApatAM kahevuM joIe ke jenonA sAdhuoe Aje paNa tapa ane Atmabhogane jeTalA vizALa pramANamAM jALavI rAkhyo che, eTalo bIjA saMpradAyoe jALavyo nathI. keTalAka mAnanIya sabhyoe bALalagnanA kAyadAno nirdeza karyo che, paraMtu bALalagno, e saMnyAsa dIkSAo karatAM taddana bhinna vastu che, mane nathI samajAtuM ke A be vastuone sarakhAvI ja zI rIte zakAya ? lagna e sAmAnya vastu che, jyAre saMnyAsa dIkSA e asAdhAraNa vastu che....huM nathI dhArato ke zaMkarAcArya, hemacaMdrasUri, ane jJAnezvara jevA AtmAonA mArgamAM avarodha karavAnuM ApaNe mATe yogya hoya !... mAnava svabhAvamAM enI (dharmanI) jhaMkhanA evI che ke jene dabAvI zakAtI nathI ane tene dabAvavI paNa na joIe" (divyadarzana-varSa 4, aMka 15, tA. 24-12-55) ziSya niSphaTikA vaLI nAnA bALakone jo corI-chUpIthI dIkSA apAya to tene sAmAjika anyAya mAnyo che, corI-chUpIthI dIkSA apAya ja nahi, ApavI e adharma che, zAstramAM paNa teno niSedha karelo che. dIkSAne mATe ayogyanA bhedo paikI 18mo bheda ziSyaniSphaTikAno kahyo che. (juo dharmasaMgraha bhASAMtara pR.12). teno artha mAtA-pitAnI rajA vinA apaharaNa karIne dIkSA ApavI tene corI athavA niSphaTikA kahevAya che, e rIte dIkSA ApavI akathya che. A corI nizIthAdi zAstronA 'dira vacanathI AThathI soLa varSanI uMmara sudhI gaNAya che. (juo nizItha sUtra uddezo 11, bhASya gAthA 444 ane tenI cUNi.) soLa varSathI uparanI ummaravALAne mATe niSphaTikA gaNAtI nathI. zAstrakAranA matathI soLa varSanI ummara thatAM sagIra maTI jAya che ane Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ agAu rAjakIya kAyadAonuM sagIra dhoraNa paNa e ja hatuM. hAlanI sarakAranA kAyadAnuM dhoraNa 18 varSanuM che. te pachI jagatanA laukika vyavahAromAM paNa rajAmaMdInI AvazyaktA manAtI nathI to dhArmika vyavahAromAM paNa na manAya te spaSTa samajAya tevI sAdI vAta che. strIonI dikSAmAM to zAstrakAre AkhI ummara rajAmaMdInI AvazyaktA jaNAvelI che. rajA-arajAno viveka dIkSA mahAmaMgaLa cIja che, tene svIkAratAM jo potAnAM upakArI mAtApitAnuM ja amaMgaLa thAya to te ISTa nathI. AthI ja pukhta ummaranA mahAnubhAvone dIkSA ApavAmAM yadyapi niSphaTikA lAgatI nathI, tathApi tevA mumukSue potAnA mAtA-pitAnI anumati meLavIne A maMgaLa kArya karavuM, evI zAstranI maryAdA che. temAM kadApi mohamUDha mAtA-pitAne samajAvatAM mAyA karavI paDe to paNa. te dharmalAbha tarIke guNa mATe hovAthI doSarUpa nathI. hA, jo teo koI upAye anumati na ja Ape to temanI rajA vinA paNa dIkSA laI zakAya, paraMtu teonA nirvAha vagerenuM sAdhana pUrNa karIne dIkSA levI joIe. e rIte vidhithI karelo mAtA-pitAno tyAga glAna auSadha'nA nyAye atyAga (sevA) rUpa che. ulaTuM mAtA-pitAdinA mohathI muMjhAIne jo mumukSu tyAga na kare to teno atyAga e ja tyAgarUpa che. (juo dharmasaMgraha bhASAMtare pR. 25 vagere) uparanA vivecanathI e spaSTa che ke jenadIkSAmAM nathI lobhanI daSTi, ke nathI svArthanI vRtti. che phakta eka AtmAnugrahanI nirmaLa bhAvanA. jainadIkSAnuM vaiziSTaya - A graMthanuM manana karatAM bhAgavatI dIkSA ane jaina sAdhujIvana saMbaMdhI ghaNI vizeSatAo samajAya che, tenA keTalAka namunA ApaNe joIe. (1) dIkSA lenAro rAjavirodhi, ke corI-jArI vagere gunAhita kRtya karanAro hovo na joIe. AthI samajAya che ke jainadIkSA rAjyAnukuLa che. (2) dIkSA lenAro koInA devAthI pIDita ke kharIdAelo hovo na joIe AthI samajI zakAya che ke bhAgavatI dIkSA nItinuM rakSaNa ane gulAmI prathAno virodha karanArI che. (3) dIkSA lenAra jAtithI aspRzya-caMDALa vagere jAtino ane karmathI kasAI vagereno dhaMdho karanAro na hovo joIe, tema ja zarIrathI paNa lulo Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 laMgaDo, ke nAka-kAna-AMkha vinAno vyaGga na hovo joIe' A niyamanathI sanAtana kALathI jainadIkSAnuM ucca dhoraNa jaLavAI raheluM spaSTa joI zakAya che. 'samAnatAM'nA kRtrimavAdathI karma sarjita uccatA-nIcatA vagere bhedo bhuMsAI jatA nathI, e paNa hakikata che. e to tyAre ja bhUMsAya ke jyAre AtmAne lAgelAM karmono saMpUrNa kSaya karAya ! ane te karavA mATe ja cAritradharma ArAdhavAnuM anaMta jJAnIonuM elAna che. (4) 'samyaktvapUrvaka zrAvakanAM vratonuM pAlana vagere karelAne dIkSA ApI zakAya che, tema e guNone nahi sparzelA paNa yathAbhadrika-saraLa pariNAmI jIvane paNa jo tenAmAM dIkSAnI yogyatA hoya to samyaktvano Aropa karIne dIkSA ApI zakAya che. ethI sarva Aryadarzana saMmata 'yajJareva viranet taddareva pravranet / ' arthAt 'je divase tamone vairAgya pragaTe te ja divase tame saMsArano tyAga karI gho' e sUtra abAdhita rahe che ane ethI gRhasthAzrama karatAM tyAganI-dIkSAnI zreSThatA dIvA jevI spaSTa dekhAya che. (5) 'gurue dIkSA lenAranI parIkSA dIkSA ApavA pUrve ane pachI vaDI dIkSA ApatAM pahelAM paNa karavI, muhUrtabaLa jovuM, zubha nimittono yoga meLavavo' ityAdi ahIM karelAM vidhAnothI spaSTa che ke dIkSAmAM manasvI utAvaLane leza paNa sthAna nathI, zramaNasaMghamAM aniSTa tattvo praveza na karI zake te mATe A niyamana ghaNuM mahattvanuM che. (6) 'dIkSA lenAre. caityavaMdanAdika vidhithI dIkSA laIne nitya gurukuLavAsamAM rahevuM, eTale svacchaMda vihArI na thavuM, pratikramaNa-pratilekhanA, paccakkhANa, sUtrArtha bhaNavAM, svAdhyAya samiti-gupti vagere cAritranA mULa-uttara guNomAM sadA tattpara rahevuM, yogodvahana karavuM, zubhabhAvanA-dhyAna vagerethI AMtara zuddhi karavI' ItyAdi vidhAnothI bharatacakrI ke marudevA mAtAnA dRSTAMtano ke ekAMta nizcaya nayanA pariNAmavAdano Azraya laIne vyavahAra dharmakriyAnuM vilopana karavuM yogya nathI. A graMthanA pR. 38mAM 'jinamata vyavahAra-nizcaya ubhaya nayAtmaka che, temAMnA vyavahAra nayano uccheda thatAM tIrthano ja avazya uccheda thAya che' ema sApha jaNAvyuM che. evI aneka viziSTatAo jaNAvIne AtmAne suvizuddha sAmAcArInA sevanathI saMyamanI puSTi karavApUrvaka bhAvacAritranA vikAsakramamAM uMce caDavAno mArga batAvanAro A eka amUlya graMtha che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utsarga ane apavAda - A graMtha mukhyatve sAdhunA AcAronuM pratipAdana kare che. A AcAro eTale 'zuSkakriyAnI jALa gUMthaNI' nathI, enI pAchaLa sAdhunA mULa paMca mahAvratonAyamonA zuddha pAlananI bhavya dRSTi rahelI che. e yamo nIce pramANe che. (a) ekendriyAdi koIpaNa jIvane mAravo nahi, marAvavo nahi, mAratAne vakhANavo nahi. (ahiMsA) (ba) hAMsI vagerethI paNa jarAya juThuM bolavuM nahi, bolAvavuM nahi, bolatAne sAruM jANavuM nahi. (satya) (ka) ghAsanA taraNA jevI cIja paNa adata levI nahi, levaDAvavI nahi, letAne sAruM mAnavuM nahi. (acaurya) (kha) cetana ke jaDa paNa strI vagere rUpa sAthe bhoga karavo nahi, karAvavo nahi, karatAne anumodavo nahi. (brahmacarya) (ga) koDI mAtrano paNa saMga-parigraha rAkhavo nahi, rakhAvavo nahi, rAkhatA 'Teko Apavo nahi. (aparigraha) jaina muni thanAranA e pAMce mahAvrato che ane te mana-vacana-kAyAthI aMgIkAra karavAnAM hoya che. enI sAthe chaThuM vrata rAtribhojana viramaNa raNa e ja rIte rAtribhojana na karavuM, na karAvavuM ane na amumodavAnuM che. ahIM evo prazna thAya ke jIvanamAM A rIte sarvathI ahiMsAdika vratonuM pAlana thavuM zakya nathI' paNa Avo prazna e TuMkI daSTino khyAla che. zAstramAM eTalA ja mATe aneka prakAranA utsargo ane kAraNika apavAdo dekhADelA che. tathA te AcaravAnI yatanAo paNa batAvI che. jethI saMyama virAdhanA ane AtmavirAdhanA vagere thAya nahi. (juo pR. 88 vagere) mahAvrato barAbara pALI zake te mATe sAdhune nirdoSa bhikSA, spaMDila, vastra-pAtra, tenI parIkSA karavI, vasati, kAjA*vagerano vidhi, pAdavihAra, cikitsA, bhUmizayana, kezAMcana, brahmacaryanI vADo, audhika ane aupagrahika upadhi, *rajoharaNa-muhapatti, te kAjo uddharavAmAM koI kAjo ekaTho karavAnI paNa eka vadhAre IriyAvahiM kare che, te vAstavika jaNAtI nathI. (juo. dharma, bhASA, pR. 68).. * pramANathI vadhAre lAMbA odhA ane pramANa vinAnI bAMdhI rAkhelI-muhapatti, vagere zAstrAdhArathI rahita che (juo gharma, bhASA, pR. 182-83-84). Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vagerenuM pramANa, upayoga, hetu, muhapatti vagerenuM pratilekhana ane temAM vaijJAnikapaNuM (juo dharmabhASAM. pR. 6pa-Tiva 65). nAnA moTAno vinaya, zrAdhyayana, AMbhAvyatA viveka, parISaha sahana, dhyAna, prAyazcita zodhana, sadbhAvanA, vagere pAyAthI zikhara sudhInI dareka bAbatono ukela karatI vyavasthA A graMthamAM jema jema joIe chIe tema tema enA mULamAM rahelI sarvajJadaSTino sAkSAtkAra thAya che. "eka chAMTo nIce paDatAM sAdhue bhikSA vahoravI nahi, tethI SakAya jIvonI virAdhanA thAya' ItyAdi aneka apAyothI bacAvI lenArA dharmanA dIrdhadaSTiyukta nakkara AvA vidhi-niSedho sarvajJa vinA bIjo karI paNa koNa zake ? koI ja nahi. eka nAnAmAM nAnA jIva jaMtunI hiMsA na thaI jAya e mATe sAdhune gocarIno paNa tyAga karI devAnI AjJA pharamAvanArAM jainazAstromAM paMcendriya jIvanI hiMsAthI yukya evA mAMsAhAra'nI vAta kadI paNa susaMgata thaI zake tema nathI. jainadarzanamAM jyAre mAMsa-maMdirA vagere mahAvigaIo gRhasthone paNa kevaLa abhakSya ja pharamAvelI che, tyAre yati jIvanamAM to mAMsAhArane sthAna hoI zake ja nahi, e vAta nirvivAda siddha che. sAdhujIvananI pratiSThA- . A graMthamAM vasati dvAra jotAM pUrve sAdhuo jaMgalamAM rahetA ane have vasatimAM rahe che, te zithIlAcAra che' ema mAnavuM khoTuM Thare che, sthavirakalpIono pUrvakALathI vasativAsa che, upadhidvAra jotAM 'pUrve sAdhuo nagna rahetA ane have zithIla thavAthI vastro vApare che ema mAnavuM te paNa khoTuM Thare che. pahelethI ja sAdhuonuM vastra-pAtradhArIpaNuM che ane te kalpasUtranA AcelakyAdi kalpothI paNa nirvivAda siddha che. nagnapaNAmAM mukti mAnanArA digaMbarono mata to pAchaLathI eTale bhagavAna mahAvIranA nirvANa pachI 609mA varSe kevaLa zivabhUtijIthI zarU thayo che. chatAM te digaMbaronA paNa keTalAka graMthomAM sAdhune tathA sAdhvIne paNa vastrapAtrAdi upadhinuM grahaNa svIkArAeluM che, e bhUlavuM joIe nahi. (juo mUlAcAra, pR. 19 tathA pR. 163.) vihAradvAra vagere jotAM "sAdhu, vadhAre lokopakAra thato hoya to relavihAra vagere paNa karI zake' ItyAdi mAnavuM e paNa barakhIlApha che. sAdhu, jIvanabharanA sAmAyikavALo che, sAvadya mAtrano tyAgI che, be ghaDInA sAmAyikavALo zrAvaka paNa AvAM (sAvava) kAryo na karI zake to sAdhu kema karI zake ? arthAt na ja karI zake, e sutarAM siddha che. sAdhue sAdhu Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja rahevuM joIe, sAdhu jIvanamAM rahIne lokanI ke rASTranI sevAno svAMga dharavo ke loka athavA rASTrasevaka tarIke jIvIne dharmagurupaNAno svAMga dharavo, te banne vastutaH dezanI, rASTranI ke dharmanI unnati mATe khataranAka che. potapotAnA kSetramAM maryAdAmAM rahIne sAcI sevA karavAthI ja kharI unnati thAya che. mAna-pAna, ke sukha-sagavaDanI khAtara pramAdano atireka karanArA sAdhuone A graMtha cImakI Ape che, ke je sAdhujIvananI pratiSThA mATe AvakAra pAtra che. (juo pR. 401 vagere) sAdhue pAsatkAdikano saMsarga na karavo ane karavo paDe to potAnA saMyamaguNonI zuddhi vagere sAcavIne karavo (juo pR. 405 vagere). zAstranI A vidhi jotAM deza-kALa-jamAnAnA bahAne zAstronI avagaNanA karIne game tenI sAthe saMsarga karavAnI vAto karavI aghaTita che. sAdhue samatA keLavIne potAne kyAMya dveSa na thaI jAya tenuM dhyAna rAkhavAnuM che. (juo dharma bhASA, pR. 353.) padavidhAna vagere vidhithI dIkSita thaelo sAdhu AvA vizuddha AcArapAlanathI jema jema suyogya bane tema tema tene gurue gaNi-vAcaka-ke sUripade pratiSThita karavAnuM vidhAna paNa A graMthanI gA. 132mAM kareluM che. ethI e samajI zakAya che ke yogyane yogya pada pradAna karavuM e zAstra vihita vastu che. saMsAramAM paNa Avo vyavahAra ApaNe joI zakIe chIe. gA. 138mAM "ayogyane yA taddhA padavI ApanAra mahA pApakArI che' ema batAvavAnuM paNa graMthakAra cUkyA nathI. jaina sAdhuomAM gurupade rahelAonI paNa asAdhAraNa javAbadArI che. e ja gAthAnI TIkAmAM AgaLa cAlIne jinAjJA virUddha cAlatA kuguru ane kuziSyone zramaNa saMgha bahAra karavAnI paNa AjJA che, vartamAnamAM evA uttama guruo nathI' ema kahenArane puSkariNI vAvaDIo ane AjanI vAvaDIo, vagere aneka vastuonAM daSTAMto ApIne vartamAnamAM paNa bhavabhIru ane Agamatatpara gItArtha guruonI gautamAdi guruo jevI kAryasAdhakatA suMdara rIte samajAvI che. A kAraNe ja kalpAkalpamAM paritiSThita evA zAstrAnusArI guruonuM ja vacana mAnya karavA yogya TharAvyuM che. (juo dharma, bhASA, pR. 304, vagere.) paramAtmapadanI cAvI graMthakAra maharSie audhikAdi sAmAcArInA vizeSothI zramaNadharmano sAdhanAkrama vistArathI varNavIne aMte gurnAdi gaccha pratyenI potAnI pharaja bajAvI cUkelA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (59) sAdhakane anazana sAdhavAno tathA kAMdipiMkI Adi aniSTa bhAvanAo nahi sevavAno vidhi batAvyo che. A pramANe sApekSa-sthavirakalpI zramaNa sAdhakano dharma sAvaMta batAvIne cothA vibhAgamAM cAra gAthAo vaDe jinaklapI Adi zramaNono nirapekSa yatidharma varNavyo che. temAM jinakalpI paNa ekAMta nagna ja nathI hotA ane rajoharaNAdi to teone paNa rAkhavAnuM vidhAna che ja. samyam darzana-jJAna-cAritranI ArAdhanA karato sAdhaka bhavasthiti paripAka thatAM bhAvacAritrane sparzI apramatta bhAvane pAme che, pachI apUrvakaraNa vagere karIne anAdi mohanI upazamanA vA kSapaNA kare che. kSapaNA karanAro mahAtmA zeSa paNa ghAtakarmo vagereno kSaya karIne anaMtakevaLajJAna-darzanane pAme che, te pAmIne pachI mokSamAM jAya che, siddha-buddha-mukta thaI rahe che. A che AtmAne paramAtmA banAvavAnI vikAsa zreNI. tenI siddhi cAritra vinA koIne kadApi zakya ja nathI. mATe ja dIkSA e vizvoddhArano mahAmUlo maMtra che, Arya saMskRtino prANa che, jainazAsanano mUlAdhAra che. tulanAtmaka daSTipAta bhAratamAM dArzanika paMDitoe be vicAradhArAo pramANita karI che. eka zramaNa saMskRti ane bIjI vaidika saMskRti. zramaNa saMskRtinA be bhedo paDe che, eka jaina ane bIjo buddha. mArI zraddhA che ke AmAM jaina saMskRti sauthI prAcIna che. tenuM mULa yuganA AdikALathI, arthAt bhagavAna zrI RSabhadevasvAmithI che. pachI temAMthI vaidika ane bauddhAdika vicAra dhArAo krame nIkaLI che. (juo kalikALasarvajJa zrI hemacaMdrasUrikRta triSaSTi za0 50 50 parva 1 luM.) vagere koI paNa darzana - paMtha ke mata potAnI AgavI guru saMsthA dharAvyA vinA rahI zakato nathI udAharaNa tarIke musalamAnone phakIra, khrIstIone pAdarI, pArasIone dastura, bauddhone bhikSu vaidika hiMduone caraka-parivrAjaka-saMnyAsI-gosAI vagere. A saunA AcAra vagerenuM pratipAdana karatA graMtho paNa pratyeka matamAM mojuda che. ahiMsAdi yama-niyamo upara ochA vadhatA aMze bhAra mUkAelo temAM paNa jovAya che. chatAM pramANikapaNe joIe to AraMbha parigrahanA tyAgapUrvaka sarvAgINa ahiMsA Adi yama niyamonuM vidhAna jainazramaNa nigraMthonuM zreSTha che. tenuM kAraNa sUkSmadraSTithI nirUpita temanA zAstragraMtho che. vadhAre zuM ? caraka-parivrAjaka vagere koIpaNa bhikSAcarakane bhikSAdino aMtarAya paDe te rIte jenazramaNone bhikSA levAno paNa niSedha che (juo. 50 107 vagere). ema jainazAstromAM ahiMsAnI ghaNI ja sUkSmadaSTi ciMtavI che. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 zramaNono upakAra - A vizvavaMdya zramaNa-zramaNI varga sarva koIne ghaNo upayogI che. manuSyamAM mAnavatA nIti, vyavahAzuddhi, sadnAna, dayA, dAna, sadAcAra, sevA, vagere ucca saMskArone utpanna karanAra-siMcana karanAra-poSaNa karanAra-vRddhi karanAra A ja varga che. sAdhupuruSanA eka vacana mAtrathI aneka bhavya manuSyonAM jIvana dhoraNo sudharI jaIne je hRdaya parivartana thAya che. rAjakIya hajAro kAyadAothI seMkaDo varSe paNa zakya nathI. janatA upara zramaNono` zuM A jevo tevo upakAra che ? AnA jevuM kAragata utpAdana jagatamAM bIju kayuM che ? ane enuM mArgadarzana karAvanArA juga juganA dIvA jevA gaMbhIra zAstrasAhityagraMthonuM sarjana teno amara vAraso ApanAra varga paNa kayo che ? kahevuM ja paDaze ke te jainazramaNa varga che. sva sAkSara mohanalAla dalIcaMda jaina sAhityanA saMkSipta itihAsamAM potAnuM nivedana karatA pR0 32mAM sAcu ja lekhe che ke "sAhitya sarjako pradhAnapaNe zvetAMbara sAdhuo-AcAryo-munio che. zrImahAvIra pravacana-Agama sAhityanI 'paMcAMgI' che, temAM mUla. Agama para niryukti, bhASya, cUrNi, avacUrNi TIkA, vRtti, vagere utpanna karavA uparAMta te Agamane anulakSIne dhArmika graMtha tathA sAhitya pradezomAM viharI te te viSayanI kAvya, mahAkAvya, nATaka, kathA kAdaMbarI vyAkaraNa, chaMda, koSa jyotiSa, nyAya, tarka, Adi vividha viSayonI kRtio racanAra tarIke saMsAratyAga karI zramaNa dIkSA laI dharmopadezaka tarIke sthAne sthAne viharanAra AcAryono ane tenI ziSyaparaMparAno upakAra mukhyapaNe che, ke je kadI bhUlI zakAya tevo nathI." AvI mahAupakArI ane samAjanA utthAna-utkarSa tathA abhyudaya temaja ni:zreyasa mATe atyaMta jarUrI jainazramaNa saMsthAne ApaNe jeTalI abhivaMdanA sAthe aMjalI ApIe teTalI ochI che. e nirAbAdha rIte ciraMjIva rahe te mATe A graMthanuM vidhAna ati upakAra che A uttama zramaNa saMsthAne e dRSTie ja nihALavAno sarakArano paNa dharma che, ema kahIe to te khoTuM nathI ja. bhASAMtarakAra have ApaNe A udbodhana pUrUM karavA pUrve A graMthanA bhASAMtarakAra munizrIne yAda karI laIe. prathama bhAganA udbodhana pR0 15mAM A bhASAMtarakArano paricaya Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (61 ApIne ame lakhyuM che ke- Avo prANavAna parizrama teo bIjA bhAganA bhASAMtara mATe paNa kare evuM jarUra IcchIe." kahevAnI jarUra nathI ke prathama bhAganuM bhASAMtara bahAra paDI gayA pachI turata ja temaNe bIjA bhAganuM bhASAMtara lakhavAnuM kAma hAthamAM lIdhuM ane Aje to Akho graMtha pragaTa thavAnI taiyArImAM che. A rIte pragaTa karelI IcchAne saphaLa thatI joIne mane sauthI adhika AnaMda thAya te svAbhAvika che. A bhASAMtaranA royala ATha pejI 56 pharmA to Aja pUrve chapAI gayA che ane eTalA bhASAMtaramAM karelAM bhinna bhinna TippaNono AMka ra90no Avyo che. haju mUla graMthanAM mudrita 33 pAnAnuM bhASAMtara chapAvavAnuM presamAM cAlu che. A uparathI A bhAganuM bhASAMtara paNa keTaluM daLadAra-vizAlakAya thayuM che, tathA tenI pAchaLa bhASAMtarakAra munizrI bhadraMkaravijayajIno keTalo abhyAsa pUrNa parizrama thayo che, teno vAMcako pote ja khyAla karI leze. munizrInA A zubha parizramane ApaNe dhanyavAna ApIe ane IcchIe ke pAchako AmAM koI chabasthasulabha bhula dekhAya to te sudhArIne sAratatva grahaNa karaze. uparanA alpa vivecanathI A bhASAMtaragraMthanI upakArazIlatA mATe have ame kaMI vadhAre kahIe tenA karatAM graMtha pote ja te sArI rIte kaheze. munizrInI vinaMtithI mane A bhAganuM paNa uddhodhana lakhavAno lAbha maLyo te mATe khuzI anubhavuM chuM. prAMte prathama vibhAganA udhdhodhanamAM pragaTa karelI amArI zubhecchAnuM ahIM ame A viSayane lAyaka punaruccAraNa karIe chIe ane jinavacananathI anyathA amArAthI kaMI lakhAyuM hoya tenuM mithyA-duSkata ApatA viramIe chIe. "dharmamAM ke vyavahAramAM manuSyo je aneka prakAranA vicAra, vacana ke pravRttimAM doSo sevatA mAluma paDe che, te niHkevaLa teonI ajJAnatAne AbhArI che. te sau samyagujJAna pAme e mATe ja mahApuruSo uttama prakAranA sAhityanuM sarjana kare che. te pratinA A eka graMtha ratnano vAcako Adara kare, Adara karIne mAnavatAnA maMdiramAM adhyAtmabhAvanAnA dIvA pragaTAve, tenA prakAzamAM potAnA jIvanane Adarza zramaNapaNAnA raMgathI raMge, raMgIne sva-paranI abhyadaya temaja niHzreyasanI sAdhanAmAM kadama kadama AgaLa vadhe ane AgaLa vadhIne vizvatAraka zramaNasaMskRtino vizvamAM jaya jayakAra bolAve, e ja zubhecchA. vIra saM. 2484, vi.saM. 2014. pUjyapAda paramaguru AcArya bhagavaMta sinTa jeTha suda-1 somavAra, ma0 1008 zrImad vijayapremasUrIzvarajI A0 vijayadAnasUrijJAnamaMdira-pauSadhazALA, caraNacaMcarIka vijayajambusUri. kAlupura roDa-amadAvAda Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNadharma dharmasaMgraha sAroddhAra bhAga-rajo prakAzananA prasaMge kadAronI vAta vikramanA aDhAramA saikAnA prAraMbhe tapAgacchanA vAcakavaryazrI mAnavijayajI mahArAje dharmasaMgraha nAmano yathArthanAmAM graMtha racyo. AgamapaMcAMgI, yoga, adhyAtma, AcAra-kriyA, vidhividhAna ane sAmAcArI graMthonuM gahana-dohana karI eozrIe zrAvaka dharma ane sAdhudharma ema baMne prakAranA dharma saMbaMdhI upayogI tamAma bAbatono saMgraha karyo, tenuM ja nAma che dharmasaMgraha. . . graMtha moTo che, paraMtu jaina dharmanA lokottara AcAramArgane samajAvavA mATe eno koI joTo nathI. vartamAna tapAgacchIya siddhAMto ane sAmAcArInI vizuddhatA mATe prAmANika AdhAra bane evo A graMtha che. ekanI eka vAta rajU karavI hoya to paNa te mATe alaga alaga graMthonI DhagalAbaMdha uktio ane 'buddhigamya yuktio rajU karavAmAM AvI che. vidvAnone emAM kadAca punarukti lAge paNa janasamAjanI pramAdAbhimukhatA jotAM A paddhati suyogya che, ema jaNAyA vinA nahi rahe. eka ja vAta alaga alaga graMthakAronA zabdo-zailImAM ekatra varNavAya tyAre alpabodhavALA jIvone vadhAre vizvAsapAtra bane ane pharI pharI eka ja vAta kahevAI hovAthI sahaja samajAI jAya. A graMthanI prastuta zailI jotAM graMthakArazrIjInI manovijJAna kSamatAne abhinaMdavAnuM mana thaI jAya. A graMthanuM saMzodhana dravyasaptatikA' graMthanA sarjaka mahopAdhyAyazrI lAvaNyavijayajI mahArAje karela che. teo tatsamayanA samartha vidvAna, AgamajJa, sAhityaniSNAta mahAtmA hatA. khuda AcAryazrI vijaya devasUrIzvarajI mahArAje temane vAcakapada Apela. taduparAMta sarvakAlIna vidvapravara mahopAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAje paNa A graMtha joI ApavA mahatI kRpA karI che. teozrInI gItArtha dRSTithI pavitra banelA A graMthanI adhikRtatA teozrIe karelA TippaNo dvArA pramANita thAya che. prastuta graMthanA pUrvAddhamAM zrAvaka dharmanI ane uttarArdhamAM sAdhudharmanI vAta karAyela che. e baMne bhAgonuM gujarAtI bhASAMtara varSo pUrve pU. bApajI mahArAjAnA samudAyanA vidvAna pU. A. zrI vijaya bhadraMkarasUrIzvarajI mahArAje karela. tyArabAda saMkSeparuci jIvone paNa bodha thAya e mATe teoe ja e graMthano sAroddhAra taiyAra karela. zrAvaka dharmane lagato sAroddhAra taiyAra thaI chapAI gayela. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhudharmane lagato sAroddhAra taiyAra thaI zakyo ke nahi te jANavA maLyuM nathI. zrAvaka dharmane lagato sAroddhAra zrAvaka varga mATe upayogI jANI A pUrve dvitIyAvRtti rUpe amoe prakAzita karyo hato. te samaye zramaNadharmane lagato sAroddhAra paNa e ja rIte taiyAra karavAnI bhAvanA sevelI. tenA ja paripAka rUpe jainazAsanaziratAja tapAgacchAdhirAja pU. A. zrI vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna vIzasthAnaka-vardhamAnAdi tapa:prabhAvaka pU. A. zrI vijaya guNayazasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna adhyAtma vidyAvizArada pravacanaprabhAvaka pU. A. zrI vijaya kItiyazasUrIzvarajI mahArAjanA mArgadarzana heThaLa rahI vidvAna pU. munirAjazrI saMyamakIrtivijayajI mahArAje khUba ja TuMka samayamAM A sAroddhAra taiyAra karI Apyo che. vidvAna pU. munirAjazrI tapAgacchAdhirAjazrIjInA prapraziSyaratna vidvadvarya pU. munirAjazrI puNyakIrtivijayajI mahArAjanA ziSyaratna che. A sAroddhAranA lakhANane pravacanaprabhAvakazrIjInI AjJAthI teozrInA ziSyaratna pU. munirAjazrI vijayayazavijayajI mahArAja tathA temanA ziSyaratna pU. munirAjazrI vivekayazavijayajI mahArAje temaja gacchAdhipatizrIjInA sAmrAjyavartI pravartinI pU. sA. zrI darzanazrIjI ma. nAM parivAranA pU. A. zrI jayamAlAzrIjI ma. nAM parivAranA viduSI pU. sA. zrI jJAnaratnAzrIjI ma. tathA temanAM ziSyaratnA viduSI pU. sA. zrI jJAnaratnAzrIjI ma. tathA temanAM ziSyaratnA viduSI pU. sA. zrI prazamalocatAzrIjI ma. e khUba cIvaTathI mULa prata tathA bhASAMtara sAthe meLavI Apela che. A prasaMge tapAgacchAdhirAjazrIjInA viyaratna pU. munirAjazrI harSavardhanavijayajI mahArAje paNa A kAryamAM rasa laI sahayoga ApyA badala upakAra yAda karIe chIe. A graMthanA racayitA, saMzodhaka, TippaNakAra, paramarSio temaja bhASAMtarasArodvArakAsa pUjyonA puNyasmaraNapUrvaka A prakAzanane prasiddhi ApavAmAM nimittabhUta banelA Arthika sahayogadAtA, sanmArganA AdhArastaMbha, sahayogIdAtAo ane hajAro jijJAsu vAcakavargano paNa AbhAra mAnavApUrvaka AvA AtmahitakArI graMtho prakAzita karavAmAM nimittabhUta banyA karIe, e ja abhilASA. -jansAIpradAna vi. saM. 2061, aSADha vada-14, budhavAra, tA. 3-8-2005 tapAgacchAdhirAjanI 14mI svargArohaNa tithino divasa Page #67 -------------------------------------------------------------------------- Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma dharmasaMgraha. sArodvAra bhAga-2 prathama bhAgamAM svopanna dharmasaMgraha nAmanA mULagraMthanuM saMkSiptarucivALA bhavya jIvone mATe saMkSepathI vivaraNa karyuM. have gRhastha dharmanuM varNana prathama bhAgamAM karyuM hovAthI avasara prApta sAdhudharmanuM varNana paNa saMkSeparucivALA bhavyajIvonA upakAra mATe saMkSepathI karAya che. gRhasthanA sAmAnya ane vizeSa dharma paikI vizeSadharmanA phalarUpa yatidharmanI stuti karatAM graMthakArazrI kahe che ke mUlam : enaM dharmaM ca nikhilaM, pAlayan bhAvazuddhitaH / yogyaH syAdyatidharmasya, mocanAt pApakarmaNaH / / 71 / / gAthArtha: A pUrve prathama bhAgamAM kahelA) samasta gRhasthadharmane bhAvazuddhithI pAlana karato AtmA, pApakarma khapI javAthI sAdhudharmane yogya thAya che. TIkAno saMkSepa bhAvArtha : samyaktathI AraMbhIne yAvatuM zrAvakanI agIyAra paDimAo sudhInA gRhasthanA vizeSa dharmanuM jeNe pAlana karyuM che te AtmA sAdhudharmane yogya bane che. abhavyanA AtmAo paNa dravyathI dharmanuM AcaraNa karatAM hoya che. paraMtu teomAM bhAvadharmanA AvaraNabhUta (cAritra mohanIyAdi) karmono kSayopazama thayo na hovAthI te sAdhudharmane yogya banatA nathI. je bhavyAtmAmAM (cAritra mohanIyAdi) karmonA kSayopazamarUpa bhAvazuddhinI prApti thaI che, te bhavyAtmA cAritramAM vighna Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 karanArA (cAritra mohanIyAdi) pApakarmothI mukta thavAthI vidhipUrvaka dIkSA grahaNa karIne mUla ane uttaraguNa rU5 AcArone mATe yogya bane che. arthAt tenA svIkAra karavAmAM ane pAlana karavAmAM samartha bane che. pU. A. bha. zrI haribhadrasUrijIe paNa poDazakai prakaraNamAM A ja vAta karI che. (1) gurucaraNanI sevA karavAmAM rakta (2) daDha samyagdarzanavALA ane (3) zrAvakanA samagra AcAronA paripAlanathI pragaTelA saMveganA pariNAmavALA jJAnI AtmAomAM ja sAdhudharmanuM niyojana karavAthI pravrajyA zreSTha bane che. 71// sAdhudharmanI yogyatA mATenA guNo ane te guNonuM svarUpa che zlokathI have jaNAvAya che. mUlam :-AryadezasamutpannaH:, zuddhajAtikulAnvitaH' / kSIprApADazumavAra, tata parva vizuddhathI AkarA 'durlabhaM mAnuSaM janma, nimittaM maraNasya ca / sapapa suNa-detavo viSayAstathA 7rUA. saMyoge viprayogazca, maraNaM ca pratikSaNam / dAruNazca vipAko'sya, sarvaceSTAnivartanAt' / / 74 / / iti vijJAtasaMsAra - nairguNyaH svata eva hi / tadviraktastataH eva, tathA mandakaSAyabhAk / / 75 alpahAsyAdi vikRtiH, kRtajJoM vinayAnvitaH / 1"sammatazca nRpAdInA - madrohI sundarAGgabhRt3 / / 76 / / zrAddha sthira" samusaMpanna*i : | bhavedyogyaH pravrajyAyA, bhavyasattvo'tra zAsane / / 77 / / SaDbhiH kulakam / / gAthArtha : (1) je AryadezamAM janmelo hoya, (2) vizuddha jAti-kulavALo hoya, (3) azubha karmo jenA ghaNAM kSINa thayelA hoya ane (4) tethI jenI buddhi vizuddha-nirmala hoya, (5) manuSyapaNuM atidurlabha che, janma maraNanuM nimitta che, saMpattio caMcaLa che, viSayo du:khanA kAraNa che, saMyogono viyoga avazya che, pratisamaya (AyuSya ghaTavArUpa) maraNa cAluM che. ane aMtima maraNa vakhate sarva ceSTAo aTakI javAthI teno vipAka ati dArUNa hoya che. e pramANe svayaM ja Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma jeNe saMsAranI nirguNatA.jANI lIdhI hoya, tethI ja (ka) je saMsArathI virAgI thayo hoya, (7) kaSAyo jenA maMda paDelA hoya, (8) hAsya vagere vikAro jenA alpamAtra hoya, (9) kRtajJa hoya, (10) vinIta hoya, (11) rAjA-maMtrI vagerene je mAnya hoya, (12) adrohI hoya, (13) suMdara zarIravALo hoya, (14) zraddhALu hoya, (15) sthiratA guNavALo hoya ane (17) je samarpaNa bhAvathI svayaM dIkSA levA Avelo hoya. Avo (16 guNothI yukta) sadgaNI bhavyAtmA A jainazAsanamAM dIkSA mATe yogya che. TIkAno saMkSepa bhAvArtha H AvA 16 guNavALo bhavyAtmA pApothI mukta thaI prakarSatayA zuddha cAritranA yogomAM gati karavA (AgaLa vadhavA) mATe yogya bane che. dravyadIkSA to caraka vagere matavALAomAM paNa hoya che. paraMtu bhAvadIkSA to jainazAsanamAM upara kahelA guNavALAne ja hoya che. paMcavastu graMthamAM gAthA-6mAM A ja vAta karatAM kahyuM che ke. "A dIkSA nAmasthApanA-dravya ane bhAva ema cAra prakAre kahI che. temAM dravyadIkSA caraka-parivrAjakabauddha-bhautika vageremAM hoya che ane bhAvathI to zrIjinazAsanamAM hoya che. bhAvadIkSA te AraMbha ane parigrahanA tyAga svarUpa samajavI." have kramasara dIkSA mATe yogya AtmAnA 16 guNo viSe vicArIe. (1) AryadezamAM janmelo hoya ? ahIM Aryadezo eTale tIrthakara, cakravartI, vAsudeva vagere uttama puruSonI janmabhUmivALA dezo. te magadhadeza vagere sADA pacIza dezo pravacana sAroddhAramAM jaNAvelA che. Avazyaka cUrNamAM to Arya-anAryadezanI vyavasthA judI rIte jaNAvI che, je koI dezamAM hakArAdi nItio cAlu-rUDha hoya te dezo Arya ane bAkInA anArya samajavA.' (2) zuddha jAti ane kuLavALo mAtRpakSane jAti kahevAya che. pitRpakSane kuLa 1. AryadezanA AcAro paraMparAe jIvane jaDanI parAdhInatAmAMthI mukta karavA mATe zikSaNarUpa che. te AcArone samajIne pALavAthI jIva viSaya-kaSAyono vijetA banI zake che. tIrthakaro vagere viziSTa puruSonA avanitala upara vicaraNathI tyAMnI bhUminA paramANuo ane tyAMnuM vAtAvaraNa paNa AtmAne sanmArga preraka hoya che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 kahevAya che. jAti ane kuLathI je AtmA vizuddha hoya tene kadAcit duSkarmanA udayathI cAritra pratye viparIta pariNAma thAya to paNa rahanemine jema rAjImatie kulanA gauravathI bacAvI lIdhA hatA, tema tenI jAti-kuLanI mahattA samajAvIne puna: cAritramAM sthira karI zakAya. (3) prAyaH azubha karmo kSINa thayAM hoya :- moTA bhAganAM cAritramAM vighna karanArAM (cAritra mohanIyarUpa) kliSTa karmo nAza thayA hoya te AtmA dIkSA mATe yogya gaNAya. nahIMtara "sahasamala" vagerenI jema anarthanI saMbhAvanA che. (4) nirmala buddhivALo azubha karmo nAza thavAthI jenI buddhi nirmala thaI hoya te dIkSA mATe yogya che. (5) saMsAranI nirguNatA jene samajAI hoya ? manuSyapaNuM maLavuM ati durlabha che. maraNanuM nimitta janma che. saMpatti capaLa che. zabdAdi viSayo du:khanA kAraNo che- klezane upajAvanArA che, sarva saMyoganI pAchaLa niyamo viyoga rahelo che, prati samaya jIva mRtyu pAmI rahyo che. - mRtyunI najIka jaI rahyo che. maraNano vipAka dAraNa che. kAraNa ke hitanI prApti ane ahitanI nivRtti karavAnI sarva ceSTAo maraNanI sAthe baMdha thAya che. A rIte janma ane maraNanI vacce 2. jAtithI mAtA ane kuLathI pitA jenA uttama sadAcArI (saMyamI) hoya tene ojAhAra (zarIranA mULa AdhArArUpamAtA-pitAnA rUdhira ane vIrya)rUpabIja suMdara(nirvikArI) maLavAthI tenuM zarIra nirvikArI banI zake che, enA pariNAme tene indriyanA viSayonI parAdhInatA ane kaSAyonuM jora ochuM karavAmAM sahAya maLe che. uparAMta mAtA-pitAnA uttama guNono vAraso maLavAthI dAkSiNyatAlajjA vagere guNo tenAmAM sAhajika pragaTe che. 3. kArya siddhinA pAMca kAraNo paikI karma paNa eka kAraNa che. tenI anukULatA-pratikULatA upara paNa kAryanI siddhi-asiddhi avalaMbe che. dIkSAnI saphaLatA ghAtI karmonI uttarottara maMdatAmAM che. tethI ahIM jaNAvelo guNa ghAtI karmono ghAta karavAnI sAmagrI meLavavAmAM ane teno sadupayoga karavAmAM sahAyaka tarIke Avazyaka che. 4. jema vartamAnamAM udaya pAmelAM karmone anusAre buddhi hoya che, tema vartamAna buddhine anurUpa vartana ane navo karmabaMdha thAya che. jo buddhimAM nirmaLatA na hoya to sadAcArano pakSapAta na thAya, sadAcAranuM pAlana karavA chatAM teno pakSa na hoya to te pAlana ArtadhyAnarUpa paNa banavAno saMbhava che ane tethI azubha karmanA baMdhanI paNa saMbhAvanA che. Ama parISaha-upasargAdi sahana karavAmAM ke vinayavaiyAvaccAdi hitakAraka yogo sAdhavAmAM prasannatA ane utsAha vadhAranArI sadAcAranA pakSapAtarUpa nirmaLa buddhi cAritramAM ati Avazyaka che. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma rahelI jIvanI behAlI joIne svAbhAvika jene saMsAranI nirguNatA (asAratA)nuM jJAna thayuM che te dIkSA mATe yogya che. jenA cittamAM saMsAranI asAratA samajAI na hoya, tenI viSayatRSNA zAMta thatI nathI. () saMsAra pratye vairAgyavALo :- saMsAranI nirguNatA samajAvAthI jene saMsAra pratye kaMTALo arthAt vairAgya prApta thayo hoya te dIkSA mATe yogya che. nahIMtara (saMsAranI "nirguNatAnA jJAna vinA dIkSA levAmAM Ave to) dIkSAnI kaSTakAritA puna: saMsArasukha tarapha Adara pedA karAvanArI banI zake che. (7) alpakaSAyI :- alpakaSAyavALo nicce potAnA ane bIjAnA krodhanA anubaMdha-paraMparAne aTakAvIne yogyatA prApta karI zake che - karAvI zake che. (kaSAyo karmabaMdhamAM mukhya bhUmikA bhajave che. cAritra mATe prANabhUta samatA, kaSAyono udaya maMda thayA vinA pragaTatI nathI.) (8) alpahAsyAdivikAravAnuM hAsya, rati, arati, bhaya, zoka, durgachA tathA vedano vikAra jeno pAtaLo paDyo hoya te dIkSA mATe yogya che. bahu hAsyAdi anarthadaMDarUpa che. gRhasthone paNa teno niSedha che. (hAsyAdi nokaSAyo kaSAyonA poSaka hovAthI, kaSAyo AvatAM, cAritra mATe prANabhUta samatA cAlI jAya che.) (9) kRtajJaH bIjAe karelA upakArane jANanAro. upakArInA upakArane jANI, je yAda rAkhato nathI te adhama kahevAya che, ke je cAritra mATe ayogya che. vaLI kRtaghnI upara koI vizvAsa na mUke. tathA pU. vaDIlo dvArA maLatI hitazikSA ke je AtmavikAsamAM jarUrI che, te maLatI baMdha thAya che. (10) vinayavAn - vinayavALo hoya. dharmanuM mULa vinaya hovAthI dIkSAno arthI vinIta hovo joIe. jJAna-kriyArUpa mokSamArgamAM jJAna atyaMta Avazyaka che, te jJAna, vinaya vinA pragaTatuM nathI. 5. prAya:hRdayamAM anAdara pragaTyA pachI te kAyama rahe to, jenA pratye anAdara pragaTyo hoya te vastu bahArathI game teTalI sArI hoya to paNa, tenI tarapha puna: rAgadRSTi thatI nathI. tema saMsAranI nirguNatAnA jJAna pUrvaka jene saMsArano kaMTALo pedA thayo che, tenI puna:saMsAra tarapha najara jatI nathI. saMyamamAM sthiratA banI rahe che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (11) rAjAdine saMmata : rAjA-maMtrI vagerene saMmata hoya. nahIMtara rAjAdi taraphathI upadravano saMbhava rahe. saMghanAM kAryo, dharmasAmagrInI prApti ane rakSA, anya tIrthiothI rakSaNa karavA mATe rAjyanI sahAyanI jarU2 2he che, je rAjavirodhIne na maLI zake. Ga (12) adrohI : koIne paNa ThaganAro na hoya, drohI avizvasya bane che. malina pariNAmanA kAraNe ArAdhakane badale virAdhaka thAya che. (13) suMdara zarIravALo : pAMca indriyothI paripUrNa zarIravALo hoya. paripUrNa zarIravALo AvI paDelA pariSahone sahavAne mATe tathA saMyamasAdhaka vinayAdinuM yathAvasthita pAlana karavA samartha bane che. (14) zraddhALuizraddhAvALo : zraddhA vinAnAne aMgA2mardakAcAryanI jema tajavo joIe. zraddhA vinAno jIva guNa-doSa, lAbha-hAninA viveka vinA jinAjJAmAM zaMkA-kuzaMkA karI, pApano bhAgI banI jJAna-kriyAne niSphaLa banAvI, durgatimAM jAya che. (15) sthira : svairya guNavALo ja dIkSA mATe yogya che. kAraNa ke je sthira na hoya, te vaccethI ja tapa-abhigraha vagerene pUrNa karyA vinA choDI de che. (17) samarpita bhAvathI Avelo hoya : sarva prakAre AtmasamarpaNabhAvathI dIkSA mATe upasthita thayelo dIkSA mATe yogya che, kAraNa ke upara kahelA saghaLAye guNo hovA chatAM 'gurusamarpaNabhAva' na hoya to dIkSA saphaLa banatI nathI. na avasara prApta dIkSAnI yogyatArUpa guNone kahIne dIkSAnI ayogyatArUpa doSone graMthakArazrI kahe che. dIkSAnI ayogyatArUpa doSo puruSanA 18, strInA 20 tathA napuMsakanA 10, ema 48 che. pravacana sArodvAra graMthAnusAra puruSanA dIkSAnI ayogyatA rUpa 18 doSo nIce pramANe che. (1) bAla :- ATha varSathI ochI uMmaravALo (dIkSAnA viSayamAM) bAla kahevAya che. te dIkSA mATe ayogya che. kAraNa ke tathAvidha jIvasvabhAvanA kAraNe dezavirati ke sarvaviratinA pariNAmano temAM abhAva hoya che. zrI nIzitha cUrNi anusAra vikalpe garbhathI AThamA varSavALo paNa dIkSAne yogya che. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 zramaNa dharma paMcavastu graMthamAM gAthA-51mAM pU. A. bha haribhadrasUrijIe kahyuM che ke... ATha varSathI nIce (bIjAo dvArA) parAbhava thavAno saMbhava hoya che ane prAya: cAritranA pariNAmano paNa abhAva hoya che. uparAMta nAnI uMmare dIkSA ApavAthI bAladIkSita ajJAnathI game tyAM pharyA kare to saMyamanI virAdhanAno saMbhava hovAthI tathA 'AvA nAnA bALakane balAtkAre dIkSArUpI jelamAM keda karI nAMkhyo' AvI lokaniMdAno saMbhava hovAthI bAla, dIkSA mATe ayogya che. cha mahinAnI uMmaravALA zrI vajasvAmI chakAyamAM yatanAvALA hatA' te kadAcita (koIvAra bananAro) prasaMga che. tethI uparokta vAtamAM koI virodha nathI. (2) vRddha : sIttera varSanI uMmaravALo vRddha (saMyamanA yogone vyavasthita nirvAha karI zakato na hovAthI dIkSA mATe) ayogya che. sIttera varSanI uMmara pUrve paNa indriyonI hAni thaI hoya to, te dIkSA mATe ayogya che. A vayanuM pramANa so varSanI AyuSyanI apekSAe jANavuM.. (3) napuMsaka : strI ane puruSa ubhayane bhogavavAnI abhilASAvALo puruSAkRti manuSya napuMsaka jANavo. te ghaNAM doSonuM kAraNa hovAthI dIkSA mATe ayogya kahyo che. (4) klIba : strIoe bhoga mATe niyaMtraNa karavAthI athavA vastra vinAnI strInAM aMgopAMga jovAthI, ke strInA komaLa zabdo vagere sAMbhaLavAthI pragaTelI bhoganI icchAne rokavA je samartha na hoya tevo puruSAkRti manuSya klIba kahevAya che. puruSavedanA tIvra udaya veLAe bhogecchAnA kAraNe strI upara balAtkArAdino saMbhava hovAthI dIkSA mATe ayogya che. (5) jaDa : jaDanA traNa prakAra che. (1) bhASAthI jaDa, (2) zarIrathI jaDa, (3) kriyAjaDa. emA bhASAjaDa traNa prakA2no che. (7) je pANImAM DUbelAnI jema buDabuDa avAja karatAM bole te jaDamUka. () jIvA kheMcAtI hoya tema bolatAM vacce khacakAya te manmanamUka (Na) muMgApaNAne lIdhe bokaDAnI jema avyakta uccAra kare te elamakamUka. A traNa, jJAna grahaNa karavAmAM asamartha hovAthI ayogya che. zarIrathI jaDa mArge cAlavAmAM, AhAra-pANI lAvavA vageremAM asamartha hovAthI ayogya che. samiti-gupti Adine vAraMvAra samajAvavA chatAM atizaya jaDatAnA kAraNe samajI zake nahiM te kriyAjaDa paNa ayogya che. 1. je kALe utkRSTa AyuSya jeTaluM hoya tenA daza bhAga karavA,temAM je 8-9-10mAM dazAMzamAM pahoMcyo hoya te vRddha . . Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (6) vyAdhita : moTA rogathI pIDAto vyakti dIkSA mATe ayogya che, kAraNa ke cikitsAmAM cha kAyanI virAdhanA Adi doSo che. 8 (7) cora : corI karavAnA svabhAvavALo gacchane aneka rIte anartha bhUta hovAthI ayogya che. (8) rAjApakArI : rAjyanuM dhana vagereno droha karanAra, tevAnI dIkSAthI rAjA kopAyamAna thaI sAdhuone upadrava kare. (9) unmatta : yakSa vyaMtara Adi duSTa devothI ke atiprabaLa mohanA udayathI 52vaza thayo hoya te unmatta kahevAya. tene yakSAdinA upadravano tathA svAdhyAyAdinI hAnino saMbhava hovAthI ayogya che. ma (10) dRSTi vinAno : netrathI (dravya) aMdha ane styAnaddhinI nidrAvALo mithyAddaSTi (bhAvathI) aMdha ne dIkSA ApavAthI anarthano saMbhava hovAthI, ayogya che. (divase ciMtaveluM kArya rAtre UMghatA ja karI nAkhe te sthAnardri (thiNaddhi) nidrAnA udayavALo samajavo.) A nidrAnA udayavALAne vajraRSabhanArAca (prathama) saMghayaNa hoya to vAsudevanA baLathI aDadhuM ane sevArda saMghayaNa hoya to be thI traNa (ke anya mate sAtathI ATha) gaNuM baLa thAya che. (11) dAsa : koInA gha2nI dAsIno putra ke dhana vagerethI kharIdelo hoya te dAsa kahevAya. tene dIkSA ApavAthI mAlika taraphathI upadravano saMbhava hovAthI ayogya che. (12) duSTa : utkaTa kaSAyavALo te kaSAyaduSTa ane parastrImAM atyaMta Asakta te viSayaduSTa dIkSA mATe ayogya che. (13) mUDha : sneharAga ke ajJAnAdinA kAraNe vastunA yathArtha svarUpane nahIM jANato mUDha paNa dIkSA mATe ayogya che. kAraNake dIkSAnI mULa yogyatA svarUpa jJAna ane viveka tenAmAM nathI. (14) devAdAra : jene mAthe bIjAnuM devuM hoya, tene paNa dIkSA ApavAthI leNadAra taraphathI parAbhavano saMbhava hovAthI ayogya che. (15) juMgita : caDAla Adi jAtijuMgita, kasAI-zikArano niMdita dhaMdho karanAra karmajaMgati, pAMgaLA-kubaDA-vAmaNA-kAnavinAnA vagere zarIrajaMgati, A traNe dIkSA mATe ayogya che. kAraNake lokamAM zAsananI-sAdhutAnI halakAI thavAno saMbhava che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma (17) parAdhIna : je- dhana laIne ke vidyA vagere grahaNa karavAnA nimitte amuka kALa sudhI bIjAno baMdhAyelo evo parAdhIna hoya to, te ayogya che. kAraNa ke kalahano saMbhava che. (17) cAkara : amuka "rUpiyA' vigere pagAra laIne dhanikanA ghare nokarIe rahelo paNa dIkSA mATe ayogya che. kAraNa ke dhanikAdine aprIti thAya. (18) zaikSaniSphaTikA : jene dIkSA ApavAnI icchA hoya tenuM apaharaNa karavuM te zaikSaniSphaTikA kahevAya. te paNa ayogya che. kAraNake mAtA-pitAne karmabaMdha ane dIkSAdAtAne adattAdAna vagere doSano prasaMga bane che. A aDhAra doSo puruSane aMge samajavA. strIone paNa A aDhAra doSo che. uparAMta strInA (1) sagarbhA strI tathA (2) dhAvatA bALakavALI strI, A be doSo vizeSa jANavA. Ama ayogya strIonA 20 bhedo che. dIkSA mATe ayogya napuMsakonA dasa prakAra pravacana sArodvAramAM nIce pramANe jaNAvyA che. (1) paMDaka : puruSanA AkAravALo chatAM 1. gati, ceSTA, lajjAdi svabhAva strInA jevo ja hoya che. 2. svara, zarIrano varNa tathA upalakSaNathI zarIranI gaMdha vagere strI-puruSanI apekSAe vilakSaNa hoya che. 3. puruSa cihna moTuM hoya che. 4. vANI komaLa hoya che. 5. strInI jema mUtra karatAM avAja thAya ane 6. te phINa vinAnuM hoya. A cha lakSaNo paDakanA jANavAM. (2) vAtika : vAyu (nI prakRti)vALo hoya te vAtika potAnA kAmodayathI athavA anya ThekANe vikAra thatAM strIne bhogavyA vinA te rahI zake nahi. vedodayane rokavAmAM asamartha hoya. (3) klaba : asamartha hoya te klIba 4 prakAre che. () vastra rahita strIne joIne kSobha-vikAra pAme te dRSTiklaba () strInAM zabda sAMbhaLavA mAtrathI kSobha-vikAra pAme te zabda klaba. (Na) strInAM AliMganathI kSobha pAme te AzliSTa klaba () strIe bhoga mATe nimaMtraNa karavAthI kSobha pAme te nimatraNa klIba. (4) kuMbhI : jene veda mohanIyanA udayathI pucina ke aMDakoSa kuMbhanI jema stabdha rahe te. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (5) irSyAlu H strIne bhogavatAM koI puruSane joIne jene atIva irSyA thAya te. (7) zakunI : vedanI ati utkaTatAthI cakalAnI jema vAraMvAra strI sevavAmAM je Asakta hoya te. 10 (7) tatkarma sevI : maithunathI vIryapAta thavA chatAM kUtarAnI jema 'jIhvAthI cATavuM' vagere niMdya AcaraNamAM sukha anubhave te. (8) pAkSikApAkSika : jene zukla pakSamAM atIva ane kRSNapakSamAM svalpa kAmavAsanA jAge te. (9) saugaMdhika : sugaMdha mAnIne svaliMgane suMghe te (10) Asakta : maithunathI vIryapAta thayA pachI paNa je strIne AliMgana daIne paDyo rahe te. A dase prakAranA paMDakAdi napuMsako dIkSA mATe ayogya che. ahIM koIne zaMkA thAya ke dIkSA mATe je puruSa ayogya che, temAM napuMsakanuM grahaNa karela ja che. to puna: dIkSA mATe ayogya napuMsako zA mATe batAvyA ? AnuM samAdhAna e che ke ayogya puruSonA varNanamAM je napuMsakanuM grahaNa karyuM che te puruSAkRtivALA jANavA ane ayogya napuMsakanA varNanamAM napuMsaka tarIke napuMsaka AkRtivALA grahaNa karavA. Ama ja strIomAM paNa strI AkRtivALI chatAM napuMsuka ayogya samajavI. zaMkA : zAstromAM to napuMsakanA soLa prakAro jovA maLe che, tame to ahIM mAtra dasa ja batAvo cho ? to zAstro sAthe virodha nahIM Ave ? samAdhAna : upara jaNAvelA dasa dIkSA mATe ayogya che. jyAre zAstranirdiSTa bAkInA cha dIkSA mATe yogya hovAthI dasanuM grahaNa karela che. (1) (bhaviSyamAM rAjAnA aMta:puranI cokI mATe kaMcukIpaNAnI nokarI maLe vagere uddezathI) bALapaNamAM ja aMDakoSa gALI nAkhyo hoya tevA varditaka. (2) janma vakhate ja jeno aMDakoSa aMguThA-AMgaLIo vaDe masaLIne gALI nAkhyo hoya te cippiTa. (3) koI strI ke puruSane maMtranA baLe strI ke puruSaveda nAza thaI naMpusaka veda prApta thayo hoya te Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 11 (4) koI strI ke puruSane auSadhinA prayogathI strI ke puruSaveda nAza thaI napuMsaka veda prApta thayo hoya te. (5) koIne RSi-muni vagere tapasvInA zApathI napuMsaka vedano udaya thayo hoya te. () devanA zApathI napuMsaka vedano udaya thayo hoya te. A cha prakAre napuMsaka thayelA strI ke puruSane tenAmAM dIkSA yogya bIjAM lakSaNo hoya to dIkSA ApI zakAya che. have "yatidharma" zabdamAM rahelA yati' ane "dharma" baMneno artha spaSTa na thAya to yatidharma" zabdanuM jJAna paNa na thaI zake, mATe prathama yati' zabdano artha kare che. mUlam :- yatirevaMvidho bhavyoM, guroryogyasya sannidhau / vidhipravrajitaH zuddha-vyavahArAjinairmataH / / 78 / / gAthArtha : uparokta dIkSAnI yogyatAvALo, mokSagamananI yogyatA dharAvato bhavya ane yogya gurunI pAse vidhipUrvaka dIkSita thayelo hoya te zrI jinezvara paramAtmAo vaDe zuddha vyavahAranayathI "yati' klevAyelo che. TIkAno bhAvArthaH upara jaNAvyA anusAra tAtparya e che ke pote yogya hoya ane yogya pAse dIkSA grahaNa karelI hoya to te yati kahevAya che. dIkSA lenAranI yogyatA upara kahI che. have yogyagurunuM svarUpa pAMca zlokathI varNave che. mUlam :- yogyo gurustu pUrvokta-guNaiH saGgata eva hi / vidhiprapannapravrajya', AsevitagurukramaH / / 79 / / akhaNDitavrato nityaM, vidhinA paThitAgamaH / tata evAtivimala-bodhayogAJca tattvavit' / / 8 / / upazAntazca vAtsalya-yuktaH pravacane'khile / sarvasattvahitAnveSI, Adeya zcAnuvartakaH10 / / 81 / / gambhIra" zcAviSAdI, copasargAdiparAbhave / tathopazama&thyAdri-yu: sUtrArthamASaH paTarA Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 svagurvanujJAtagurupadazceti" jinairmataH / pAvAAmuLaddIno ca, yogyo to madhyamAvo||8rU|| gAthArtha : pUrve kahyA te guNothI yukta evA jeNe (1) vidhipUrvaka dIkSA lIdhI hoya, (2) gurunA caraNonI sevA karI hoya, (3) jenA vrato akhaMDita hoya, (4) vidhipUrvaka jeNe nitya siddhAntano abhyAsa karyo hoya, ane tethI (5) ati nirmaLa bodhanA yoge tattvavettA hoya, (6) vikAro zAMta thayA hoya, (7) caturvidha saMgha pratye vAtsalyabhAva hoya, (8) sarva jIvono hitaciMtaka hoya, (9) AdeyavacanavALo hoya, (10) bhinna-bhinna prakRtivALA jIvone paNa prakRti anusAra ArAdhanA karAvavAmAM samartha hoya, (11) gaMbhIra hoya, (12) upasargAdinA prasaMge paNa kheda rahita hoya, (13) AzritonA kaSAyone zAMta karavAnI labdhivALo hoya, (14) sUtra-arthano vyAkhyAtA hoya, (15) svaguru dvArA gurupadanI anujJA maLI hoya, tene zrI jinezvara bhagavaMto vaDe yogya guru kahevAyo che. uparokta guNomAMthI caturthAMza ochA guNavALA guru madhyama ane aDadhA ochA guNavALA guru jaghanya jANavA. TIkAno bhAvArtha : dIkSA mATenI yogyatArUpa guNothI yukta banI jeNe dIkSA lIdhI hoya, te nIcenA guNothI yukta hoya to guru banavA lAyaka che. kAraNa ke potAnAmAM guNano abhAva hoya to potAnI pAse dIkSA lenArane guNonuM bhAjana kevI rIte banAvI zake ? (1) vidhipUrvaka dIkSita hoya : AgaLa upara kahIzuM te vidhipUrvaka jeNe dIkSA grahaNa karI hoya. (2) guruno upAsaka : gurukulavAsamAM rahI gurvAdika sAdhuonI yathAyogya sevA jeNe karI hoya. (3) akhaMDita vrata : dIkSAnA prAraMbhathI jeNe cAritra virAdhyuM na hoya. (4) vidhithI Agama bhaNelo : zAstranirdiSTa yogohana ka2vA pUrvaka jeNe Agama-sUtrono abhyAsa karyo hoya. tAtparya e che ke sUtra-artha ane sUtrArthanA jJAnapUrvaka kriyA karanArA (jJAna-kriyA guNanA bhAjana) guruno vinaya karatAM karatAM zrI jinAgamonuM rahasya jeNe meLavyuM hoya. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma sUtrArthanA jJAtA ane mUla-uttaraguNanI ArAdhanAmAM dakSa gurunI sevA karatAM grahaNa karela sUtrArthanuM jJAna kyAre paNa viparIta bhAvane pAmatuM nathI. (5) ati nirmaLa bodhavALo : gurunI sevA karatAM karatAM bhaNelA hovAnA kAraNe bodha atyaMta nirmaLa banelo hoya arthAt yathAvasthita jIvAdi tattvono jANakAra hoya. (ka) upazAMta : mana-vacana-kAyAnA vikArothI mukta hoya. (7) sakalasaMgha pratye vAtsalyabhAva sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA e cAra varNarUpa zrIzramaNa saMgha pratye yathAyogya vAtsalya dharAvanAro.. (8) sarvajIvono hitecchu svabhAvathI ja sarva jIvonuM hita thAya tevA prakAranA ciMtana, vicAra ane upAyo karavAmAM udyamI hoya. (9) Adeya vacanavALoH bIjA svIkArI le-mAnya kare tevA mAnanIya vacanavALo hoya. Ameya nAmakarmanA udayathI A guNa prApta thAya che. (10) anuvartaka : bhinna-bhinna svabhAvavALA jIvone paNa savizeSa guNavAna banAvavAnI buddhithI temanA svabhAvane anusaranAro hoya. paMcavastu graMthamAM pU. zrI haribhadrasUrijI e kahyuM che ke anAdikAlIna abhyasta pramAda ekAeka cAlI jato nathI. mATe ziSyanI bhUlone zAstrokta vidhithI dUra karavI joIe. zikSita ghoDAne zikSA ApavAnI hotI nathI. azikSitane ja zikSA ApavAnI hoya che. zAMta citte guru zAstranA rahasyone ziSyane samajAve to ziSya cokkasa saraLazAMta banI ArAdhaka banI zake che. je guru ziSyane dIkSA ApI zAstrokta vacanAnusAra pAlana karatA nathI ane zAstranA rahasyone samajAvatA nathI te gurune zAsananA zatru kahyA che. 6. vidhipUrnava dIkSA, gurunI upAsanA, akhaMDavratArAdhana, vidhipUrvaka abhyAsa vagere guNonA kAraNe mohanIya karma maMda paDavAthI Agraha-rAga-dveSanI maMdatA thAya che. tenA yoge bodha nirmaLa bane che ane gurupadanI lAyakAta pragaTe che. bodhanuM kArya jANelA heyopAdeyamAM heyanI nivRtti ane upAdeyanI pravRttinI abhilASA jagADavAnuM che. tenA yoge heyanI nivRtti thAya che. cAritra nirmaLa bane che ane cAritranI nirmaLatAnI chAyA AzritonA jIvanamAM paNa paDe che. jenA kAraNe AzritonuM jIvana paNa cAritra saMpanna bane che. te ja gurupadanI lAyakAtanuM sUcaka che. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (11) gaMbhIra : roSa-toSa vigere thavA jevA prasaMge paNa jeno roSa-toSa bahAra dekhAya nahi te gaMbhIra . ziSyonA doSone pacAvI jANe, bahAra kyAre paNa pragaTa na kare. 14 (12) aviSAdI : upasargo-pariSaho vagerethI parAbhava thavA chatAM cha kAyanA jIvonI rakSA vagere saMyamapAlanamAM dInatA na anubhave. (13) upazama Adi labdhivALo : AzritonA krodhane samajAvIne zAMta karavAnA sAmarthyavALo hoya. Adi zabdathI vastra-pAtrAdi saMyamamAM upakAraka vastuo meLavavAnI zaktivALo. tathA jene vrata niyamAdi Ape te AtmA tenA pAlanamAM sthira sazakta bane tevI sthirahastalabdhi vagere labdhiovALo hoya. (14) sUtrArthano prarUpaka : AgamanA arthone yathAvasthita rUpamAM samajAvanAra - prarUpaNA karanAra hoya. (15) svagurue gurupade sthApelo : ahIM zrI dharmabiMdunI TIkA anusAra svaguru eTale gacchanAyaka, ane paMcavastunI TrIkAM pramANe svaguru eTale gacchanAyaka athavA gacchanAyakanA abhAvamAM digAcArya vagere samajavA. teoe jene gurupade sthApana karyo hoya, tevo guru banavA lAyaka che. paMcavastu graMthamAM kahyuM che ke... gurue paNa "mArA ziSyo vadhaze ke dIkSA ApavAthI AhAra-pANI vagere lAvavAnuM kAma karaze' vagere A lokanAM kAryonI apekSA choDI, mAtra upakAra buddhithI ane svakarmonI nirjarA mATe yogyane samyag vidhipUrvaka dIkSA ApavI. dIkSA lenAranA 16 ane ApanAra gurunA 15 guNo utsarga mArge jANavA. apavAda mArge to eka-be Adi guNo ochA hovA chatAM jeomAM ghaNA guNo hoya te (guru ke ziSya) yogya samajavA. jema dezaviratidhara zrAvakane dIkSA Ape che. tema uparokta batAvelA guNomAMthI keTalAka guNavALA saraLa pariNAmI prathamaguNasthAnavartI jIvone paNa temanAmAM saMyamano nirvAha karavAnI (arthAt lIdhelA vratone pALavAnI makkamatArUpa) yogyatA joIne gItArtho dIkSA Ape che. A rIte ApelI dIkSA paNa uttarottara .pachInA vizeSaguNo pragaTAvavAmAM kAraNa bane che ane avyutpannadazAmAM (mithyAtva avasthAmAM ke jemAM vizeSa samajaNano abhAva hoya che te avasthAmAM) paNa jIvanA mAtra samyak kriyAnA rAgathI paNa te dharmanA hetu tarIke saphaLa thAya che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 15 pUjAviMzikAmAM pU. zrI haribhadrasUrijI A ja vAtane puSTa karatAM jaNAve che ke.... carama yathApravRttikaraNanA yoge graMthadeze AvelA ane graMthIne oLakhanAra jIvane zrI jinapUjA mAtra dharmarUpe ja saphaLa thAya che arthAt tenuM phaLa dharma rUpe ja Ave che. ane te jinapUjAthI saghogAvaMcakapaNuM ane AgaLa vadhIne samyagdaSTipaNuM uttarottara AtmaguNonA vikAsanI paraMparA cAle che. tAtparya e che ke graMthabheda thatAM pahelA paNa apunabaMdhaka jIvane paNa zrI jinapUjAnA phaLa tarIke dharma ja pragaTe che ane upara jaNAvyA anusAra uttarottara guNonA vikAsanI yAtrA cAle che. zrI paMcAzakajImAM paNa kahyuM che ke "tapa AsevanathI ghaNA jIvo mArgAnusArIpaNAnA baLe AgaLa vadhIne cAritrane paNa pAmyA che." vaLI zrI paMcAlakajImAM kahyuM che ke... zrI jinezvara paramAtmAe kahelI A dIkSAnuM AcaraNa to dUra raho, paNa zAstroktanItithI mAtra paryAlocana karavAmAM Ave to paNa (mohanIya karmanI utkRSTa sthiti je have mAtra eka ja vAra bAMdhavAnI yogyatA dharAve che te) saphabaMdhaka ane (mohanIya karmanI utkRSTasthiti bAMdhavAnI yogyatA nAza pAmI che tevA) apunabaMdhaka jIvone te zIdhratayA kugrahano nAza kare che. (AthI kugrahano nAza karavA sabaMdhaka ane apunabaMdhakane dIkSA ApavAnI anujJA che.) ahIM e jANavuM ke avirata samyagdaSTine kugrahano saMbhava nathI. mArgAbhimukha ane mArgapatitane graMthabheda thayo na hovAthI, kugrahano saMbhava hovA chatAM, temane prApta thayelI mArgAbhimukha ane mArgapatita avasthAthI teonA te kugrahano tyAga karI zakAya tevo che. mATe ahIM teone paNa nahIM gaNatAM mAtra jeone kugraha baLavAna che te sakRbaMdhaka ane apunabaMdhaka e bene dIkSAnuM paryAlocana karavAthI kugrahano zIdhratayA viraha thAya che ema kahyuM. 7. ahIM e jANavuM ke apunabaMdhaka dhAtrizat dvAtrizikA anusAra mArmAbhimukha ane mArgapatita A baMne apunabaMdhakanI avasthA vizeSa ja che. chatAM apunabaMdhakano kugraha baLavAna hoya che. ane mArgAbhimukha ane mArgapatitano kugraha sahelAIthI tyAga karI zakAya tevo hoya che. ATaluM vizeSa A graMthAnusAra samajavuM. cittanA avakragamanane mArga kahevAya che. arthAt tattvane anusaratA layopazamavizeSane mArga kahevAya che. te mArganI sanmukha thayelAne mArgAbhimukha kahevAya che. ane mArga upara AvelAne mArgapatita kahevAya che. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 A baMnene bhAvasamyaktvano abhAva hovAthI dIkSA ApatI vakhate samyaktvano Aropa ka2vAmAM Ave che. tenA AlaMbane kugrahano arthAt asatya pakSano tyAga jaldI karI zake che. 13 paMcavastumAM vartamAnamAM ucita gurunA guNo jaNAvatAM kahyuM che ke... - je sUtra-arthano jANakAra gItArtha hoya. sAdhunA yogone karanAra kRtayogI hoya. sadAcAra yukta cAritrI hoya. - grAhaNAkuzaLa arthAt ziSyane anuSThAna vagere zIkhavADavAmAM kuzaLa hoya. - ziSyanA svabhAvane jANIne, tene anusarI cAritranI rakSA karanAra anuvartaka hoya te paNa dIkSA ApavA mATe apavAda mArge yogya che. = A viSayamAM dasa pa2tIrthionA mata vizeSa jijJAsAvALAoe dharmabindumAMthI jANI levo. A rIte dIkSArthI ane dIkSAdAtAnuM svarUpa kahyuM. 1 // 8 // mULa gAthA-78mAM "vidhipUrvaka dIkSita thayelo' ema kaheluM hovAthI have dIkSA lenArano ane dIkSA ApanArano vidhi be zlokathI jaNAve che. mUm :- purvanusopadhAyoLo, vRtyupAvasamarthanam / " glAnauSadhAdidRSTAntAt tyAgo gurunivedanam ||84 / / praznaH sAdhukriyAkhyAnaM, parIkSA kaNThato'rpaNam / sAmAvijAtisUtrasya, caityanutyAdri tadidhi / / 8 / / gAthArtha : dIkSArthIe guru (vaDIlo)nI anujJA meLavavI, mohathI AjJA na Ape to temanI saMmati maLe tema mAyA (kapaTa) karavI. teonI AjIvikAno prabaMdha karavo, (ema chatAM anujJA na Ape to) glAna-auSadhAdi (ke je AgaLa kahevAze te) dRSTAMtathI tyAga karavo. ema vidhipUrvaka guru pAse AvI nivedana karavuM. gurue paNa tene vairAgyanAM kAraNo pUchavAM, sAdhukriyAnuM kliSTapaNuM jaNAvavuM, yogyatAnI parIkSA karavI, sAmAyikAdi sUtro kaMThastha (mukhapATha) karAvavAM ane devavaMdanAdi vidhi karAvavo - e dIkSA levA-ApavAno vidhi che. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 17 TIkAno saMkSepa bhAvArtha "gurunI=vaDIlonI AjJA meLavavI" vagere dIkSAno vidhi eka kartavyarUpe che. mAtA-pitAdi vaDIlo pAsethI koIpaNa rIte dIkSAnI anujJA levI. teo mohanA kAraNe anujJA na ApatAM hoya to upadhA mAyAno Azaro paNa levo. mAyAnuM AcaraNa kevI rIte karavuM tenA mATe dharmabiMdu graMthamAM vistArathI varNana karyuM che. tyAM kahyuM che ke.. duSTa svapna mane AvyA che, mAruM maraNa najIka jaNAya che. AvuM kathana karavuM ke jethI anujJA maLI jAya. vaLI prakRti (svabhAva) badalI nAkhavo, jethI mAtA-pitAne lAge ke AnuM mRtyu najIka che, tethI paNa anujJA maLI jAya. A upAyo karavA chatAM na mAne to nimittazAstronI vAto saMbhaLAvavI ke "AvI amuka ceSTAo thAya tyAre maraNa najIkamAM thAya vagere te viparIta ceSTAonA phaLo jyotiSIo dvArA jaNAvavA ke jethI vaDIlonI anujJA maLI jAya. zaMkA : A rIte mAyA dvArA dIkSA svIkArIne zuM lAbha thAya ? samAdhAnaH dharmanI sAdhanA mATe karAtI mAyA te mAyA nathI. kAraNa ke emAM koIne ThagavAno uddeza nathI. paraMtu mohAdhIna jIvone samajAvavAno zubha uddeza hovAthI kAlAMtare sva-paranA hitamAM pariName che. A ja vAtane dharmabiMdu TIkAmAM kahI che. amAyo'pi hi bhAvena, mAyyeva tu bhavet kvacit / pazyet svaparayoryatra, sAnubandhaM hitodayam / / 4-31 ttiikaa|| - hRdayathI mAyA vinAno hovA chatAM paNa sva-paranuM sAnubaMdha (uttarottaraparaMparAe) hita thatuM jue, tyAre koI hitArthI koI viSayamAM bahArathI mAyA paNa kare. Ama zubhAzayathI hita sAdhavA sevAtI mAyA, mAyA nathI. zaMkA : bhale zubhAzayane AzrayIne hita sAdhavA mAyAno Azaro laIne vaDIlonI anujJA meLavI le. paraMtu mAtA-pitAnA jIvana nirvAha mATe zuM ? ane te kAraNe anujJA na maLatI hoya to zuM kare ? samAdhAna : potAnI dIkSA pachI mAtA-pitA jIvanavyavahAramAM sIdAya nahIM mATe pote nANAM AdinI vyavasthA kare. ane ema karavAthI upakArInA upakAranI katajJatA (ane bhakti) paNa karI gaNAya. ke je jainamArganI prabhAvanAnuM bIja paNa che. mATe evo prabaMdha karIne paNa teonI anumatithI dIkSA aMgIkAra kare. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 prazna : AjIvikAnI vyavasthA karavA chatAM mohanA kAraNe mAtA-pitAnI AjJA maLatI na hoya to zuM kare ? uttara : to mAtA-pitAno tyAga kare. 18 kahevAno Azaya e che ke uparokta upAyo karavA chatAM mAtA-pitAdi AjJA na ApatAM hoya to jema rogathI pIDAtA mAtA-pitAdine aTavImAM choDIne suputra zaheramAM auSadha levA ane potAnA nirvAha mATe jAya, kAraNa ke tevI ja rIte mAtApitAdine vyAdhimAMthI mukta karI zakAya tema che. tethI suputrae aTavImAM mAtA-pitAdino je tyAga karyo, te vAstavamAM tyAga nathI. paraMtu te putranI uttamatA che ane jo te vakhate tyAga na kare to (arthAt temane aTavImAM mUkIne auSadha levA na jAya to) upacAranA abhAve mAtA-pitAnuM mRtyu thavAno saMbhava che tethI tyAga na karavA chatAM vAstavamAM tyAga ja thAya che. tevI ja rIte A saMsArarUpI aTavImAM AvI paDelo zuklapAkSika jIva mAtApitAdinI sAthe gha2mAM 2he ane temano tyAga na kare to, mohanIya karmanA udayarUpa rogathI pIDAtA mAtA-pitAdi avazya samyaktvarUpI auSadha vinA vinAza pAmaze. saMsAramAM rakhaDaze. ane jo temano tyAga karaze to potAnA cAritrano nirvAha thaze ane avasare avasare mAtA-pitAdine upadezAdi dvArA samyaktvarUpI auSadhanuM sevana karAvaze ke jenA yoge mAtA-pitAdino mohanIya karmanA udayarUpI roga vinAza pAmaze. Ama samyaktvarUpI auSadha mATe karAto tyAga paNa tyAga nathI. kAraNa ke tenA dvArA ja saMsAra paribhramaNa aTakavAnuM che. A rIte mAtA-pitA upara pAramArthika upakAra karavo te satpuruSono dharma che. A viSayamAM bhagavAna zrI mahAvIradeva dRSTAMtarUpa che. kAraNa ke jenAthI akuzalakarmono anubaMdha (paraMparA) cAle tevA mAtA-pitAdinA zokane teozrIe TALyo hato. A rIte pravrajyA mATe taiyArI karI gurune potAno bhAva jaNAvavo. arthAt gurune potAnuM jIvana samarpita karavuM. A rIte dIkSA lenAranuM kartavya kahyuM. have dIkSA ApanAranuM kartavya kahe che. uttama dharmakathAne sAMbhaLIne AkarSita thayelo bhavyAtmA, dIkSA levA taiyAra thAya tyAre gurue tene puchavuM ke-he vatsa ! tuM koNa che ? zA mATe dIkSA levA mATe icche che ? tenA javAbamAM jo te kahe ke ... 'he bhagavan ! huM kulaputra chuM. amuka nagarano chuM arthAt Arya kSetramAM utpanna thayela chuM. ane saghaLAM azubha(karmo)nI khANa samAna saMsAra rUpa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 19 roganA kSaya mATe dIkSA levA mATe taiyAra thayo chuM.'ityAdi kahe to tene zuddha samajI dIkSA ApavI, anyathA bhajanA samajavI. (arthAt dIkSAno niSedha karavo). A pRcchAmAM pAsa thayA bAda paNa tene kahevuM ke "kAyara puruSone dIkSAnuM pAlana dukhadAyI che, chatAM AraMbhano tyAga karanArA sattvazALI puruSone dIkSAthI A bhava ane parabhavamAM parama kalyANa thAya che. vaLI jema rogI roganA pratikAra mATe auSadhAdi cikitsAne cAlu karI kupathyanuM sevana kare to (auSadha nahi lenAra karatAM) vahelo ane vadhAre nAza pAme che. tema karmarUpI vyAdhinA nAza mATe saMyamarUpa bhAvaauSadhano svIkAra karI asaMyamarUpa kupathyanuM sevana kare che, tene (saMyama nahi lenAra karatAM ya) vadhAre karmo baMdhAya che.' ityAdi samajAve. A rIte jaNAvyA pachI dIkSArthIno pratibhAva jANe. yAvat sAmAnyathI cha mahinA ane tathAvidha yogyayogya jIvanI apekSAe tethI thoDo ke vadhAre paNa kALa parIkSA mATe jANavo. parIkSAmAMthI pasAra thayA bAda dIkSArthIne upadhAna karyA na hoya to paNa sAmAyika sUtra mukhapAThathI zIkhavavuM, prathamathI pATI upara lakhIne na ApavuM, bIjA paNa "iriyAvahI' vagere sUtro tenI pAtratA pramANe bhaNAvavAM, caityavaMdana Adi vidhi karAvavo, Adi zabdathI vAsakSepa karavo, rajoharaNa Apavo, kAyotsarga karAvavA vagere AgaLa kahevAze te saghaLI kriyA karAvavI. prathama gurue dIkSA levA mATe AvelA ziSyane upakAra ane uddhAra karavAnI buddhithI svIkAravo, te pachI zakuna vagere zubhAzubha nimitto jovAM ane kSetrazuddhi - kALazuddhi - dizAzuddhi jovI. pachI dIkSArthI jinezvaronI tathA guru bhagavaMta Adi sAdhuonI pUjA kare, tyArabAda guru dIkSAnI vidhi karAve. te vidhi sAmAcArI pAThanA AdhAre ahIM jaNAvIe chIe. dIkSArthI sArA divase suMdara veSa paridhAna karIne samRddhi (varaghoDAdi AnaMbara) pUrvaka gharethI nIkaLI dIkSA sthAne AvIne zrI jinamaMdiramAM (vartamAnamAM jinamaMdiranA maMDapamAM dIkSA prAyaH thatI nathI paraMtu nandI AgaLa thAya che tethI nandImAM) praveza karatAM be hAthanI aMjalImAM akSata laIne zrI jinamaMdirane ane samavasaraNa (nandI) (vartamAnamAM mAtra nandI)ne traNavAra pradakSiNA Ape. tyArabAda guru anukrame potAnAM aMgo zira-mukha-hRdaya-nAbhi ane adhogAtra (nAbhinI nIceno paga vagere bhAga)ne jamaNA hAthanI anAmikA (pUjA karavAnI) AMgaLIthI sparza - karatA ArohanA (nIcethI upara javAnA) krame Hi-sva Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 ' e maMtrAkSarone (manathI) uccAre pachI avarohanA (nIce utaravAnA) kramathI e ja pAMce aMgone anAmikAthI sparza karatA utkrame hA-svA-oM-pa-kSi' e maMtrAkSarone manamAM uccAre ane puna: ArohanA krame e aMgone anAmikAthI sparza karatAM 'kSi6-oM-svA-hA' e maMtrAkSarone kramazaH manamAM uccAre. ema traNavAra potAnI AtmarakSA karIne ziSyanI paNa (e vidhithI traNavAra) AtmarakSA kare. pachI uttarAsaMga karIne mukhakoSa bAMdhIne DhIMcaNanA AdhAre beThelA bhavyazrAvake be hAthe pakaDelA vAsacUrNanA thALamAMno gaMdha (vAsa) guru maMtre, te AcArya.hoya to sUrimaMtrathI, upAdhyAya pAThakamaMtrathI ane te sivAyanA bIjA vardhamAnavidyAthI maMtre. " " ta teno vidhi-anAmikA AMgaLIthI pahelA vAsanA thALamAM vacce dakSiNAvartta karIne upara svastika ane tenI madhyamAM 'A~' akSaranuM Alekhana kare, te pachI 1- pUrvathI pazcima sudhI, 2- uttarathI dakSiNa sudhI, 3- izAnathI naiRtya sudhI 4- agnikoNathI vAyavya sudhI, ema cAra rekhAo karI ATha AcavALuM cakra Alekhe, tenA madhyamAM mULabIja eTale 'hrI~ ' maMtrane AlekhI AjubAju traNa Avarto karI Avartane cheDe no Alekha kare, pachI hrI~ maMtrAkSaranI sAme pUrvadizAmAM "oMta namo arihaMtALa" nI sthApanA manathI ja maMtrAkSaronuM ciMtana karato kare. pachI e ja rIte agnikoNa, dakSiNadizA, naiRtyakoNa ane pazcidizAmAM anukrame "oMtI namo siddhAMLa thI namo choD savvasAhULa" sudhInAM cAra padonI sthApanA ciMtave. vAyavyamAM 'maiM maiM namo nAgastra,'. uttaramAM 'auI namo yaMsaLassa' ane chelle izAnamAM 'oM maiM namo cArittassa' padanI sthApanA manamAM ja kare. pachI u52 kahyA pramANenA potAnA (sUrimaMtra Adi) maMtrane smaraNa karato (zarIra-hAthanI viziSTa AkRtio rUpa) sAta mudrAothI vAsane sparza kare. te mudrAo. anukrame (1) paMcaparameSThi, (2) surabhi, (3) saubhAgya, (4) garuDa, (5) padma, (6) mugara ane (7) karamudrA ema> sAta kare. e pramANe vAsane maMtrIne khamAsamaNa devarAvavA pUrvaka- 'samyaktvasAmAyikazrutasAmAyika-sarvavirati sAmAyika ArovAvaNiya-naMdIkarAvaNiya vAsa nibbevaM kareha' arthAt samyaktva-zrutajJAna-sarvavirati ApavA mATe ane maMgalika karavA mATe mane vAsakSepa karo ! ema ziSyanA mukhe bolAvatA guru ziSyanA mastake vAsakSepa kare. jeNe pahelAM samyaktva sAmAyika Adi uccaryuM hoya tene to 'sarvavirati sAmAyikAdi 8. sAta mudrA : (1) paMca parameSThi mudrA : cattA rAkhelA be hAthonI AMgaLIono veNI baMdha karIne (ekabIjAmAM bheravIne) be aMguThAo vaDe be TacalIo ane be tarjanIo vaDe be madhyamAo pakaDIne joDe be anAmikAo UbhI karavAthI parameSThi mudrA thAya. A mudrA AhvAna karavAmAM upayogI che. (2) surabhi mudrA : paraspara gUMthAyelI AMgaLIomAMnI kaniSThikAone anAmikAo sAthe ane Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma ja' uccarAve. te pachI pUrva (dharma saMgraha bhAga-1mAM zrAvakadharma vidhimAM jaNAvyA) pramANe jayavIyacaya sudhI caityavaMdana karAve. te pachI guru potAnA maMtrathI (eTale sUrimaMtra-pAThakamaMtra ke vardhamAnavidyAthI) vAsane maMtrIne ziSyane khamAsamaNa devarAvIne tenA mukhe 'mama pavvAveha, mama vesaM samarpaha' arthAt mane dIkSA Apo ! mane sAdhuveSa samarpaNa karo ! ema vinaMtI karAve. 21 tyArabAda AcArya AsanethI UbhA thaIne zrI namaskAra mahAmaMtra (traNavAra) gaNavApUrvaka pUrva sanmukha ke uttara sanmukha rahIne oghAnI dasIo ziSyanI jamaNI bAju rahe tema oghAne pakaDIne 'sugRhIta reha' arthAt 'sArI rIte svIkAra karo !' ema bolatAM ziSyane oghAnuM ane sAdhuveSanuM samarpaNa kare, ziSya paNa 'icchuM' kahIne izAnadizAmAM jaI AbharaNa-alaMkAra vagere utAre ane gRhasthaveSano tyAga kare. (muMDana karAvI snAnAdika kriyA karI sAdhuveSane dhAraNa karI) puna: AcAryanI pAse AvIne vaMdana (khamAsamaNa) daine 'icchakAra bhagavan mama muNDAveha, saviraisAmAiyuM mama Aroveha'-arthAt he bhagavan ! ApanI icchAnusAra mAruM muMDana karo ane mane sarvapApanA tyAgarUpa sAmAyika uccarAvo ! ema bolIne dvAdazAvartta vaMdana kare (vAMdaNA Ape). pachI guru-ziSya baMne sarvavarita sAmAyikanA AropaNa mATe sattAOsa zvAsozvAsano (sAgaravaragaMbhIrA sudhIno) kAyotsarga kare, pA2Ine upara pragaTa logassa bole, te pachI lagnavelA (muhUrta) madhyamAone tarjanIonI sAthe joDavAthI gostananA AkAre surabhimudrA thAya. Ane dhanamudrA paNa kahe che. enAthI amRta jharAvAya che. (3) saubhAgya : be hatheLIo eka bIjI sAme UbhI rAkhI AMgaLIo paraspara gUMthavI pachI be tarjanIo vaDe be anAmikAone pakaDI madhyamAone UbhI karI teonA mULamAM be aMguThA rAkhavAthI saubhAgya mudrA thAya. enAthI saubhAgyamaMtrano nyAsa thAya che. (4) garuDa : potAnI sanmukha jamaNo hAtha Ubho karI tenI TacalI AMgaLI vaDe DAbA hAthanI TacalI AMgaLI pakaDIne be hAtha nIcalI tarapha ulaTAvI devAthI garuDa mudrA thAya. A mudrA dvArA duSTathI rakSA mATe maMtrakavaca karAya che. (5) padma : avikasita kamaLapuSpanA AkAre baMne hatheLIo bhegI karI vacce karNikAnA AkAre be aMguThA sthApavAthI padmamudrA thAya. A mudrA pratiSThA (sthApanA) mATe karAya che. (3) mudgara : be hatheLI ekabIjAthI ulaTI joDIne AMgaLIo gUMthavI ane hatheLIo potAnI sanmukha sulaTAvavI, ethI mudgara mudrA thAya, te vighnavidhAtArthe karAya che. (7) kara mudrA : mULamAM 'rA ya' pATha hovAthI ame karamudrA evo artha karyo che, paNa karamudrA jANavAmAM nathI. eTale aMjalimudrA samajI tenuM svarUpa lakhIe chIe. cattA be hAthanI AMgaLIo kaMIka vALIne be hAtha joDavAthI khobAnA AkAre aMjali mudrA thAya. tenAthI puSpAropaNAdi thAya che. (kalyANa kalikA bhAga-1) Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 Ave tyAre AcArya UbhA thaIne traNavAra zrI namaskAramaMtrane gaNIne zvAsa aMdara letAM (ucchavAsa pUrvaka) ziSyanA mastakethI traNa aDhDhALIo eTale thoDA thoDA keza laI ziSyanA mastake loca kare. loca karIne zrInamaskAra maMtrapUrvaka traNavAra sAmAyika sUtra uccarAve, tyAre zuddhapariNAmathI bhAvita ane sAmAyika uccaravAthI potAne kRtArtha mAnato ziSya paNa Ubho-Ubho ja guru bole tema teonI sAthe sAmAyika sUtrane manamAM bole. te pachI gurue jo pahelAM vAsane saMkSepathI maMDyo hoya to ahIM vistArathI maMtre ane zrIcaturvidhazrIsaMdhane vAsa Ape, te pachI ziSya prathama khamAsamaNa devApUrvaka 'icchakAri bhagavan tumhe amAMM samyaktva sAmAyika, zrutasAmAyika, sarvavirati sAmAyika Arovau !' arthAt he bhagavAn ! ApanI icchAnusAra Apa mArAmAM samyaktva, zruta ane sarvapApanA tyAgarUpa sAmAyikanuM AropaNa karo ! guru kahe 'Arovemi' ityAdi vidhi kare, temAM pAMcamuM khamAsamaNa dai samavasaraNa eTale naMdIne ane gurune pradakSiNA Ape, tyAre prathama guru ane te pachI zrIsaMgha paNa tenA mastake vAsa nikSepa kare. ema yAvat traNavA2 pradakSiNA ApyA pachI (sAta paikI chaThThuM) khamAsamaNa daIne 'tumhANuM paveiaM, sAhuNaM paveiaM, saMdisaha kAussagga karemi ? arthAt Apane nivedana karyuM, sAdhuone nivedana karyuM, have Apa AjJA Apo ! kAussagga karuM ? ema pUche. guru 'kareha' ema kahe tyAre 'icchuM' kahI puna: (sAtamuM) khamAsamaNa dai 'sarvavirati sAmAyika sthirIkaraNArthe karemi kAussagga' arthAt 'sarvapApanA tyAgarUpa sAmAyikamAM sthira thavA mATe kAussagga karuM chuM.' ema kahI 'annattha' bolI sattAvIsa zvAsozvAsa pramANa (sAgaravara gaMbhIrA sudhI) kAussagga karI, pArIne pragaTa 'logassa' bole, pachI ziSya puna: khamAsamaNa daIne 'icchakAra bhagavan mama nAmaTThavaNuM kareha !' arthAt 'he bhagavan ! ApanI icchAnusAra mAruM nAma sthApana karo !' kahe, tyAre guru ziSyanA mastake vAsanikSepa karatA karatA (zrI namaskAramaMtrapUrvaka kula-gaNazAkhA tathA gurunuM nAma jaNAvIne) gurunA nAmanI sAthe varga vagereno doSa na Ave tevuM (jyotiSa zAstramAM jaNAvelI SaDvarganI zuddhivALuM) nAma traNa vakhata sthApe, zrI saMghane saMbhaLAve. te pachI navadIkSita, ratnAdhikanA kramathI sarva sAdhuone vaMdana kare. ane zrAvaka-zrAvikAo tathA sAdhvIo paNa nUtanadIkSitane vaMdana kare. te pachI guru 'mAgussevittanApha.' A Avazyaka niryuktinA ke 'pattari paramaM bi.' A uttarAdhyayana sUtranA kAvyanA anusAre hitazikSA pharamAve. prazna : jinezvara bhagavaMtono upadeza to evo che ke viratinA pariNAmane bhAvadIkSA kahevAya ! ane tethI viratino pariNAma pedA karavA udyama karavAno hoya. upara batAvelI caityavaMdanAdi bAhya kriyAonI zI jarUra che ? Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 zramaNa dharma kAraNa ke bAhyakriyAo na hovA chatAM bharata cakravartI vagere viratinA pariNAma pAmI tenA phala tarIke kevalajJAnane pAmI gayA ane bAhyakriyAo karavA chatAM abhavyone viratino pariNAma na hovAthI kriyAo niSphaLa gaI. Ama baMne prakAre bAhyakriyArUpa kAraNanA asattvamAM viratinA pariNAmarUpa kArya (bharata cakravartI AdimAM jovA maLavAthI) nuM sattva hovAthI vyatireka vyabhicAra Ave che. tathA bAhya kriyArUpa kAraNanA sattvamAMviratinA pariNAma rUpa kArya (abhavya jIvomAM jovA maLatuM na hovAthI) nuM asattva hovAthI anvaya vyabhicAra Ave che. AthI caityavaMdana Adi bAhyakriyAomAM koIpaNa rIte viratinA pariNAmanI kAraNatA AvatI nathI. AthI akiMcitkara che. uttara : tamArI vAta yogya nathI. kAraNa ke caityavaMdanAdi vidhipUrvaka jeNe dIkSA grahaNa karI che, teo prAya: hiMsAdi anucita pravRtti karatA hoya tevuM jovAmAM AvatuM nathI. ane tenA bAhya vartanathI anumAna karI zakAya ke sAvagha pravRtti karato nathI mATe viratino pariNAma hovo joIe ane tenuM kAraNa A caityavaMdanAdi che. vaLI tame je vyabhicAra batAvyo, te mAnI laIe to paNa caityavaMdananI kartavyatAmAM bAdha Avato nathI. kAraNa ke tAdazavyabhicAra koIka kALe koIka jIvamAM ja saMbhave che. dareka hetuo potAnA vyApAra (dvAra) dvArA svakAryamAM kAraNa manAya che, e vyApAra koI prasaMge anya upAyathI paNa siddha thAya che ane tyAre ja kArya thAya che. eTalA mAtrathI hetunI hetutAne bAdha pahoMcato nathI. jema koIka vakhata daMDa vinA hAthathI cakrane bhamAvI ghaTarUpa kArya utpanna thatuM jovAmAM Ave che, tethI daMDamAM kAraNatA nAza pAmatI nathI. kAraNake AvuM kvacit ja bane che, te ja rIte bharatacakrI Adine te dvAra eTale ke caityavaMdanAdi vyApAra, pUrva janmamAM karelA caityavaMdanAdithI, cAritrapAlananA abhyAsathI thayelo ja che, ane tethI A bhavamAM bhavyatAno paripAka thavAnI caityavaMdanAdi bAhya kriyA vinA paNa viratino pariNAma pragaTyo hato. Ama vyApAra anya upAyathI siddha thavAmAtrathI caityavaMdanAdimAM rahelI kAraNatAne bAdha pahoMcato nathI. vaLI abhavyone bAhya kriyAonA sadbhAvamAM viratino pariNAma na pragaTyo tenAthI bAhya kriyAomAM akAraNatA AvI jatI nathI. kAraNa ke koIpaNa kArya samagra kAraNonA samUharUpa pUrNa sAmagrIthI siddha thAya che ane e sAmagrInA abhAvamAM ekalo hetu kAryasiddha karI zakato nathI. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 * jema ghaTa rUpa kAryotpattimAM daMDa ekalAthI kArya thatuM nathI paNa daMDa, cakra cIvarAdi avazyalUpta sAmagrInuM sannidhAna thAya tyAre utpanna thAya che. tema abhavyonA viSayamAM paNa vicArI levuM. bAhya kriyAo hovA chatAM mokSagamananI yogyatA rUpa abhyattara hetunA virahamAM temanI bAhya kriyAo niSphaLa jAya che, AthI viratinA pariNAma ane mokSarUpakAryanI siddhi thatI nathI. Avazyakaniyukti gAthA-1151 ane paMcavastu gAthA-17ra paNa A vAtanI sAkSI pUre che. vaLI 'viratinA pariNAma vagaranA ziSyane dIkSAnI caityavaMdanAdi vidhi karAvavAthI gurUne mRSAvAda lAge" e vAta barAbara nathI, kAraNa ke e vidhi karAvIne jinezvaranI AjJAnuM pAlana karavA dvArA "tuM sAdhu thayo vigere kahevuM e 'vyavahAra satya' hovAthI satyane kSati pahoMcatI nathI. paNa bharatAdinA udAharaNa laIne A vidhi nahIM karAvavAthI tIrthano uccheda, jinAjJAno bhaMga ane dIkSA ApavI' : ityAdi vyavahAra dharmano nAza thavAno prasaMga Ave. paMcavastunI 171mI gAthAmAM pU.zrI haribhadrasUrijIe kahyuM che ke bharatacakrI Adine kevalajJAna pUrvajanmanI vyavahAra dharmanI ArAdhanAnuM phaLa che. pUrvabhavamAM ke vartamAnamAM vyavahAradharmarUpa anuSThAna sevyA vinA nizcayadharmarUpa AtmapariNAma pragaTa thato nathI. koI anyamatavALAo kahe che ke... ' , "jema nipuNyaka jIvanuM dhana, vinA bhogave nAza pAme che tema sAdhu thanAranI paNa puNyodaye maLelI sukhasaMpatti pApodayathI, vinA bhogave nAza pAme che. gharabAra vinA bhUkhyA-tarasyA sAdhuone pApodayathI gherAyelA kema nahi mAnavA ? vaLI ghara, AhAra, pANI vagere jIvana sAmagrIne abhAve (tenI zodhamAM pharatA) sAdhuone zubhadhyAna paNa zI rIte saMbhave ? zabhadhyAna vinA dharma paNa kevI rIte hoya ? mATe gRhasthAzramamAM rakta (bhogI) saMtuSTacittavALo, parahita karavAnA AdaravALo ane madhyastha svabhAvavALo gRhastha ja dharmane ArAdhI zake." teone pUchIe ke pApanuM lakSaNa zuM? jo tame ema kahezo ke cittamAM kleza (saMtApa)no anubhava thAya te pApa, to gRhasthAvAsamAM dhananI AkAMkSA, meLavavAnI ciMtA, sAcavavAnI ciMtA ane jAya tyAre du:kha, AvA ghaNA saMklezo hoya che to gRhasthane zAMti kyAMthI ? jyAre sAdhune AvI koI ciMtA na hovAthI du:khano abhAva ane badalAmAM cAritrano AnaMda hoya che. jo tame ema kaho ke "kaSTadAyaka kriyAonA kAraNe sAdhuone du:kha hoya che Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma traNa. to te vAta paNa khoTI che. kAraNa ke dhanano arthI jema bhUkha-tarasanuM du:kha bhUlI jAya che, tema sAdhune kaSTadAyaka kriyAo karatAM AgaLa mokSarUpa moTuM phaLa dekhAtuM hovAthI zubha adhyavasAyarU5 AnaMdanA baLe lezamAtra duHkha hotuM nathI. vaLI gRhasthane dhana-dhAnyAdinI prApti-sAcavavA AdinI eTalI badhI ciMtA hoya che ke viSayasukha bhogavavAmAM paNa AnaMda Avato nathI. jyAre sAdhune evI koI ciMtA na hovAthI tathA viSayasukhanI icchAno abhAva hovAthI mahA AnaMdano anubhava kare che ane bhagavatI sUtramAM kahyuM che ke sAdhune icchAono uccheda thavAnA kAraNe adbhuta koTIno vairAgya pedA thayo hoya che. tenA kAraNe bAramAsanA dIkSA paryAyamAM to anuttara vimAnavAsI devonA cittanA sukhane paNa atikramI jAya che. tyAM kahyuM che ke zramaNa-nigraMtho . konAthI vadhAre sukhI che? eka mAsanA cAritra paryAyavALA vANavyaMtara devothI mAsanA cAritra paryAyavALA asurakumAra sivAyanA zeSa bhavanapatidevothI mAsanA cAritra paryAyavALA asurakumAra nikAyanA devothI mAsanA cAritra paryAyavALA graha, nakSatra ane tArAnA devothI mAsanA cAritra paryAyavALA. saudharma-izAna devalokanA devothI mAsanA cAritra paryAyavALA saudharma-IzAna devalokanA devothI mAsanA cAritra paryAyavALA sanatkumAra-mahendra kalpanA devothI ATha mAsanA cAritra paryAyavALA brahma-lAntakadevalokanAM devothI. mAsanA cAritra paryAyavALA mahAzukra ane sahastrAra devalokanA devothI daza mAsanA cAritra paryAyavALA Anata-prANata-AraNa azruta devalokanA devothI agiyAra mAsanA cAritra paryAyavALA nava raiveyakanAM devothI bAra mAsanA cAritra paryAyavALA anuttara vimAnavAsI devothI tyArabAda dIkSA paryAya vadhatAM (paMcasUtranI TIkAmAM kahyuM che ke, "zuklazuklAbhijAtyabhAvane bhajavA vaDe paramapadane pAme che. * zuklazuklAbhijAtya bhAva - zukla = AcarathI zuddha-vizuddha zuklAbhijAtya - pariNatithI zuddha-vizuddha Ama ubhaya zuddhirUpa je bhAva te zuklazuklAbhijAtyabhAva. cAra pAMca che. sAta nava Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 have yatidharmanA be prakAra jaNAve che. mUlam :- sApekSo nirapekSazca yatidharmo dvidhA mataH / sApekSastatra zikSAyai, gurvantevAsitA'nvaham / / 86 / / gAthArtha sApekSa ane nirapekSa ema yatidharma be prakAre kahyo che, temAM zikSA mATe haMmezAM guru pAse rahevuM te sApekSa yatidharma jANavo. TIkAno saMkSepa bhAvArtha : guru, gaccha vagerenI sahAyatAnI apekSApUrvaka gacchamAM rahI dIkSAnuM pAlana karavuM te sApekSa yatidharma ane gacchAdinI apekSA vinA svAzrayabhAve dIkSAnuM pAlana karavuM (ke je jinakalpi sAdhuo kare che) te nirapekSa yatidharma. be yatidharma paikI prathama sApekSayatidharmamAM gurunI chAyAmAM rahI grahaNazikSA ane AsevanazikSA levAnI hoya che. ' - pratidina guru pAse sUtra-arthane bhaNavuM arthAt abhyAsa karavo te grahaNazikSA ane pratidina saMyamanI kriyAono abhyAsa karavo te Asevana zikSA. A baMne zikSA mATe (nahi ke udarapUrti-AjIvikA mATe) gurunuM aMtevAsapaNuM svIkAravuM te sApekSa yatidharma kahevAya che. ane A gurukulavAsanI sevA jIvana paryanta karavAnI che. AkhA divasanI tamAma kriyAo gurunI AjJApUrvaka karavI te paNa guruaMtevAsIpaNuM che. suyagaDAMga, vizeSAvazyaka bhASya, upadezapada AdimAM gurukulavAsanuM khUba mahattva samajAvela che. gurukulavAsamAM rahenAra ja samyagujJAnanuM bhAjana bane che ane darzana tathA cAritramAM daDha-atidaDha bane che. mATe dhanyapuruSo jIvananA aMta sudhI gurukulavAsane mUkatA nathI. ane A ja hetuthI zrI sudharmAsvAmIjIe zrIjaMbusvAmIne uddezIne kahelAM sumaM ne goDase tenuM paviyA vavAya" (AcArAMga sUtra) arthAt he AyuSyamAnuM jammu ! (athavA AyuSyamAna eTale jIvatA evA) bhagavAna zrI mahAvIra prabhue A pramANe kaheluM meM sAMbhaLyuM che - arthAt he jammu ! bhagavAnanA caraNonI sevA karatAM karatAM meM sAMbhaLeluM che" vagere vacano dvArA gurukulavAsa sakalasadAcAranuM mULa che ema jANavuM. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma upadezapadamAM kahyuM che ke bhAvasAdhunuM mukhya liMga gurukulavAsa ja che. zrIpaMcAzakajImAM paNa kahyuM che ke gurukulavAsanA yoge mASatu muni jevA jaDa ziSyo paNa ratnatrayInA bhAjana banI mokSe gayA che ane gurukulavAsanA abhAvamAM duSkara kriyA karanArAone paNa zrI paMcAzakajImAM prAya: graMthIbheda vinAnA (mithyAddaSTi) mAnyA che. gurukulavAsane mUkI jeo zuddha cAritra pALavAnA irAde ekAkI vicare che te kAlAMtare mahAdoSanA bhAgI thAya che jyAre gacchamAM rahevAthI thoDA doSono saMbhava hovA chatAM jJAnAdi guNono lAbha thAya che. ekAkI vicaranArA tenAthI vaMcita rahI jAya che. prasaMgopAtta dharmaratna prakaraNamAM gAthA-78-79mAM kahelA bhAvasAdhunA liMgo jaNAvIe chIe. (1) mArgAnusA2I kriyA-pratilekhanAdi kriyA mokSamArgane anusaratI hoya, (2) zraddhAvAnlR - dharma karavAmAM dRDha zraddhAvALI hoya, (3) saraLa hoya arthAt prajJApanIya (vALyo vaLe tevo) hoya, (4) zAstrokta kriyAomAM apramAdI hoya, (5) tapa vagere zakya anuSThAnomAM zaktine na chupAve, (6) guNAnurAgI hoya, (7) gurvajJAnI ArAdhanA karanAra hoya. 27 A viSayamAM vizeSa jijJAsuoe dharmaratna prakaraNane avagAhavuM. dazavaikAlika sUtranI TIkAmAM paNa gurukulavAsanI mahattA batAvI, gurvAjJAnI avahelanA ka2nA2 saMsAramAM anaMtakAla sudhI paribhramaNa kare che, evuM bhArapUrvaka jaNAvyuM che. mATe ja paMcAzakajImAM kahyuM che ke mULaguNothI yukta hovAM chatAM bIjA eka-be vagere thoDA sAmAnyaguNothI rahita hoya tevA paNa gurune choDavA nahiM. A viSayamAM caMTharudrAcAryanuM udAharaNa jANavuM. vaLI A pAMcamA ArAmAM bakuza-kuzIla muniothI zAsana cAlavAnuM che. teonA cAritramAM AMzikadoSo niyamA sambhavita che to e rIte to badhA ja gurune choDI devAnI Apatti Avaze, paNa tevuM nathI. AthI ja gADhapramAdI paNa zailakagurunI sevA mahAmuni zrIpaMthake choDI na hatI, kAraNa ke teo mahAvratamAM akhaMDita hatA. Ama hovA chatAM nAmathI je guru hoya tevA nAmagurunI sevAne paNa gurukulavAsa manAto nathI. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 zAstramAM guru (AcArya)nA cAra nikSepa che arthAt guru cAra prakAranA che nAmaguru, sthApanA guru, dravyaguru ane bhAvaguru. ahIM bhAvagurunI sevA karavArUpa gurukulavAsanI ja vAta che. zuddha bhAvagurunuM nAma, sthApanA ane dravya A traNeya paNa pApane haranAra che. kAraNa ke bhAvagurunA nAmasmaraNathI, bhAvagurunI pratimA (gurumUrti)nA darzanathI tathA bhAvagurunI pUrvAparAvasthAmAM rahelA dravyagurunA darzanathI athavA smaraNathI zubhabhAva pragaTe che. bhAvagurunA nAma-gotranuM zravaNa paNa mahAphaLadAyI che. nAmathI je guru hoya paNa jemAM bhAvagurupaNuM na hoya tevA gurunuM nAma levAthI paNa prAyazcita Ave che. ema mahAnizIthamAM kahyuM che. mATe bhAvagurunI ja upAsanArUpa gurukulavAsane mukhya yatidharma samajavo. guru pAse rahevAnuM prayojana "zikSA grahaNa" kahyuM, tethI have be prakAranI zikSAne jaNAvavAnI icchAthI graMthakArazrI sUtradAnano vidhi jaNAvavA dvArA prathama grahaNazikSAnuM pratipAdana kare che. 8ko mUlam - vizuddhamupadhAnena, prAptaM kAlakrameNa ca / yogA guru sUtra, sagAM mahAtmanA pAThaka gAthArtha je je sUtrane bhaNavA mATe AyaMbila vagere je je tapa karavAno kahyo che te te tapa karavAthI zuddha ane zAstrokta dIkSAparyAyanA yoge je je sUtrane bhaNavAmAM adhikArI banelo hoya te yogya ziSyane mahAtmAgurue te te sUtra samya rIte ApavuM. TIkAno saMkSepa bhAvArtha : AyaMbila vagere tapa karavAthI bhaNanAra ziSyamAM tathAvidha yogyatA pragaTa thavAthI te te sUtranuM paThana tene mATe nirdoSa bane che ane teTalo dIkSA paryAya thatAM te te sUtra bhaNavuM tene mATe ucita bane che. utkramathI bhaNAvavAmAM sUtranuM aucitya haNAya che. ahIM "sUtra' eTale kAmazAstrAdi pApasUtro nahIM paNa Atmahitakara AvazyakAdi sUtro samajavAM. sUtra ApanAra guru paNa 'mahAtmA' eTale jeno AcAra akhaMDa-asmalita hoya tevA guru, vinIta, AtmArthI ziSya ane yogya ziSya' eTale tevA ziSyane jinAjJAne anusarIne sUtra ApavuM te sApekSa yatidharma jANavo. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma upadhAna vinA zrAvakane, tathA yogohana vinA sAdhune potapotAne ucita paNa sUtra bhaNavuM adharma che. sthAnAMga sUtramAM trIjA sthAnamAM 3 sthAnomAM yogya sAdhu caturgatirUpa saMsAra aTavIne pAra karI zake che. (1) aniyANAthI (2) samyagudarzananI prAptithI (3) yogohana karavAthI. sthAnAMga sUtranA dazamA sthAnamAM jaNAvyuM che ke dazasthAno vaDe karIne jIvo bhaviSyamAM kalyANakAraka karma bAMdhe che (1) aniyANAthI (2) samyakta prAptithI (3) yogohana karavAthI (4) (pratikULanimittone) kSamApUrvaka sahana karavAthI (5) indriyajayathI (9) amAyAvIpaNAthI (7) apArthasthApaNAthI (8) susAdhupaNAthI (9) zAsananA vAtsalyathI (10) zAsananI prabhAvanA karavAthI. uttarAdhyayanasUtra, anuyogadvArasUtra vagere zAstromAM paNa yogohananI AvazyakatA samajAvI che. AcArAMga vagere sUtrone bhaNavA mATenI yogyatA traNa varSa vagere dIkSA paryAya ane sUtrano krama paNa zAstramAM jaNAvela che. paMcavastu graMthamAM kahyuM che ke traNa varSanA paryAyavALAne AcArAMganuM adhyayana, cAra varSanA paryAyavALAne sUtrakRtAMga (sUyagaDAMga), pAMca varSanA dIkSitane dazA-kalpa-vyavahAra, ATha varSanA paryAyavALAne sthAnAMga ane samavAyAMga, dazavarSavALAne bhagavatIsUtra (vivAha prajJapti), agIyAra varSavALAne "zullikAvimAna pravibhakti' vagere pAMca adhyayano, bAra varSavALAne arUNopapAta vagere pAMca, tera varSa pachI "utthAnakRta" Adi cAra, caudavarSavALAne AzIviSabhAvanA, paMdara varSavALAne dRSTiviSabhAvanA, soLa varSe cAraNabhAvanA, sattara varSe mahAsvapnabhAvanA, aDhAravarSe taijasanisarga, ogaNIsavarSe bAramuM "dRSTivAda aMga, saMpUrNa vizavarSa pachI sarva sUtrone ApavAM, ema zrIjinezvaroe kahyuM che. Avazyaka sUtra vagereno paThanakALa to tenA yogohana sAthe dIkSA pachI tarata ja samajavo. dIkSAne yogya hoya tenI sUtra bhaNavAnI yogyatA hoya ja, chatAM mULa gAthAmAM puna: "yogyane" AvuM vizeSaNa kahyuM te. "sUtra bhaNavAmAM yogyatAnI pradhAnatA nirvivAda che" ema jaNAvavA athavA sAmAnya rIte "adhikatara guNavAnuM sAdhune sUtro bhaNAvavAM' ema jaNAvavAM. athavA "dIkSA samaye yogyatA jovA chatAM ThagAyelA gurune pAchaLathI sahavAsane yoge sAdhunI ayogyatA jaNAya to tene sUtra ke artha na bhaNAvavA" ema jaNAvavA mATe samajavuM. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 - A ja vAta paMcavastumAM paNa jaNAvI che. vaLI tyAM kahyuM che ke... "ayogyane dIkSA (veSa) ApavAthI, veSa Apela ayogyane muMDavAthI, muMDelA ayogyane zikSaNa ApavAthI, ayogyazikSitane mahAvrato uccarAvavAthI, ayogyamahAvratIne sAthe bhojana karAvavAthI ane sAthe bhojana karAvyA pachI paNa ayogya jaNAya to sAthe rAkhavAthI, cAritramAM sthita paNa guru potAnA cAritrano ghAta kare che." \\87thI have bIjI AsevanAzikSAnuM (kriyAnuM) vidhAna karavApUrvaka teno vidhi jaNAve che. mUlam :- audhikI dazadhAkhyA ca, tathA padavibhAgayuk / sAmAcArI tridhetyuktA, tasyAH samyak prapAlanam / / 88 / / gAthArtha: (1) audhikI (2) dazadhA, (3) padavibhAgayupha, ema samAcArI traNa prakAre kahI che, tenuM sabhyapAlana karavuM te sApekSayatidharma che. TIkAno saMkSepa bhAvArtha ziSTa puruSoe Acarelo kriyAkalApa te sAmAcArI. vyutpatti arthathI "samyagu AcAronuM pAlana" Avo "sAmAcArIno artha thAya. sAmAcArInA traNa prakAranuM svarUpa A pramANe che. - (1) ogha sAmAcArI: oghaniyukti granthamAM nirdiSTa sAdhukiyA te ogha sAmAcArI. (2) dazadhA: icchakAra-micchAkAra Adi daza prakAravALI sAmAcArI te dazadhA sAmAcArI (3) pada vibhAga : pado eTale utsarga ane apavAda jaNAvanArAM vacano, teno vibhAga eTale viveka, arthAt utsarga-apavAdanuM hatuM, tat sthAne niyojana. je cheda sUtromAM kahyuM che te padavibhAga sAmAcArI. A traNe 9. nyAyAcArya pU. mahAmahopAdhyAya yazovijayajI mahArAjA A sAmAcArInA bhinna-bhinna nayonI apekSAe vibhAga karatAM sAta prakAro batAve che. (1) saMgrahanayanA mate AtmA e ja sAmAcArI, anAtmA nahi, kAraNa ke sakala sAmAcArIrUpa vizeSaNathI viziSTa AtmAne te naya, samAcArI mAne che. (2) vyavahAranayanA mate sAmAcArInuM AcaraNa karatA AtmAne sAmAcArI kahI che. AcaraNa karato na hoya tene nahi. (3) RjusUtranayanA abhiprAya AcaraNa karato paNa temAM upayogavALo AtmA te samAcArI, nahi ke upayoga rahita, kAraNa ke - vyavahAra puratuM samyagu AcaraNa karanAra mAtra dravyaveSadhArI ajJa AtmAmAM paNa samAcArI mAnavI te tenA mate asatya che, te naya ke to jANavA yogya ane paccakhANa karavA yogya che te bhAvonuM jene jJAna hoya tevA jJAnavaMtane ja upayogavALo mAne che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma paNa sAmAcArInuM samyaka sUtramAM batAvelI vidhipUrvaka mana-vacana-kAyAnA utkarSathI zuddha AcAraNa karavuM te sApekSa yatidharma che. navamA pUrvanI AcAra nAmanI trIjI vastunA vIsamA prAbhRta paikInA oghaprAbhRtaprAbhUtamAMthI uddharelI ogha sAmAcArI dIkSA pachI turata ja zIkhavADAyA che. chavvIsamA uttarAdhyayanamAMthI uddharelI dazadhA sAmAcArI thoDA vakhata pUrvenA dIkSitane zIkhavADAya che. bAramA dRSTivAda nAmanA aMgamAMthI uddharelI padavibhAga sAmAcArI dIrgha paryAyavALA sAdhune bhaNAvAya che. have prathama ogha sAmAcArInuM vizeSa svarUpa tenAM dvAronA nirdeza karavApUrvaka jaNAve che. (4) zabdanaya to upayogavALo paNa je cha javanikAyanI rakSAmAM prayatnazIla hoya te AtmAne samAcArI mAne che, asaMyamI-pramAdIne nahi. kAraNake cha javanikAyanI rakSAnA mAtra upayogarUpa-pariNAmarUpa sAmAcArI to asaMyamI avirata samaktidaSTi vagere AtmAomAM paNa saMbhave che. (5) samabhirUDhanayanA abhiprAyeM to susaMyata paNa je pAMcasamitithI samita ane traNaguptithI gupta evo aSTapravacanamAtAno palaka hoya te AtmAne sAmAcArI kahevAya che. tenAthI vilakSaNane nahi. (Da) evabhUtanaya to upara jaNAvelA saghaLA guNavALA paNa sAvaghayogathI virAma pAmelA AtmAne ja "sAmAcArI mAne che. kAraNa ke azubha pravRtti (sAvadya pravRtti)mAM phoravAtA vIryathI nivRtti tathA karmabaMdhanA jJAna vinA apramattatA vagere prAptaguNonuM phaLa maLatuM nathI. A naya tene ja kAraNe mAne che ke je kAraNa potAnA kAryane siddha karatuM hoya. ethIja azubha karmabandhano virAma jenAthI na thAya tevA bhAvane A naya satya mAnato nathI. (7) baigamana zuddha-azuddha ubhayarUpa hovAthI zuddhAzuddha sakala (bhAva) viziSTa AtmAne athavA drika-trikAdi (bhAvo)ne pAmelA AtmAne sAmAcArI mAne che. nizcayanaya ane vyavahAranayathI sAmAcArIno vicAra karatAM, vyavahAranayathI sAmAcArInA AcaraNarUpa bAhyaliMgajanya anumAnathI oLakhAtA pariNAmane ane nizcayanayathI cAritramohanIyanA vicitra kSayopazama vagerethI pragaTa thayelA AtmAnA (amuka) adhyavasAyane sAmAcArI kahevAya. nizcayanayathI tathAvidha AcaraNa vinAno AtmA paNa sAmAcArI kahevAya che. kAraNake bAhya AcAraNarUpa liMga vinA paNa (dhUmADA vinA lokhaMDanA goLAmAM agni hoya che tema) liMgI = AtmapariNAma saMbhavita che. paraMtu vyavahAranA abhiprAya to samyam AcaraNa hoya to ja sAmAcArI (tevA pariNAma) manAya che. temAM paNa zuddha vyavahAranaya bhAvapUrvakanA bAhya AcaraNane ane azuddha vyavahAranaya mAtra bAhya AcaraNane paNa sAmAcArI mAne che. emAM ATaluM aMtara che. Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 - mUcha:- pratijeniza phiupanAtinAni ca | pratisevAirogane , zuddhi brAthiI matA pATA gAthArtha : (1) paDilehaNA, (2) piMDa, (3) upadhi, (4) anAyatana, (5) pratisevA, (9) tenI AlocanA, (7) zuddhi ema odha sAmAcArI sAta prakAre kahI che. TIkAno saMkSepa bhAvArtha : (1) pratilekhanA kSetra-vasati-vastra-pAtra vagaranuM nirUpaNa karavuM evo pratilekhanAno Agamika artha che. sarvakriyAo pratilekhanA pUrvaka karavAnI hovAthI ahIM te prathamadvAra che. pratilekhanA karanAra ane pratilekha padArtha e be vinA pratilekhanA saMbhavita nathI, mATe te benuM svarUpa paNa A dvAramAM kahevAze. (2) piMDa : doSarahita AhArane piMDa kahevAya, te pratilekhanA pachI levAto hovAthI bIjA dvAramAM varNana karAze. ' (3) upathi : upadhi eTale vastra-pAtrAdi vastuo samajavI. A vastra-pAtra vinA piMDa levAnuM zakya nathI, mATe piDanI pachI te vastra-pAtrAdi keTalI saMkhyAmAM ane keTalA mApavALAM rAkhavAM ? te baMnenuM pramANa A trIjA dvAramAM kahevAze. (4) anAyatana : Ayatana eTale rahevAnuM sthAna arthAt sAdhune rahevA mATe yogya sthAna. strI-pazu-napuMsakAdi jemAM hoya te sAdhune rahevA mATe ayogya sthAnane anAyatana kahevAya. upadhi dvArA piMDa (AhAra) meLavyA pachI paNa yogya sthAna vinA teno upayoga karI zakAya nahi. mATe cothA dvAramAM anAyatanane varjavA sAthe Ayatanano Azraya karavo ema kahevAze. (5) pratisevA saMyamanAM anuSThAnathI viruddha AcaraNa karavuM te pratisevA. uparokta cAranuM sevana karavA chatAM paNa sAdhune kadAcit koI sthaLe (koI viSayamAM) koI aticAra saMbhavita che, mATe anAyatana varjana pachI pAMcamA dvAramAM pratisevAnuM varNana karAze. (9) AlocanA thayelA aparAdhanuM guru pAse prAyazcita levuM te- AlocanA kahevAya. pratisevAnI kSamArUpe chaThThA dvAramAM AlocanAnuM nirUpaNa thaze. (7) zuddhi ziSya potAnI bhUlanI guru samakSa AlocanA kare tyAre gurue tene Ucita prAyazcita ApavuM te zuddhi, mATe AlocanA bAda zuddhidvAra kahevAze. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 33 ozaniyuktirUpa oghasamAcArInA A sAta dvAro che. pratilekhanA-pratilekhaka ane pratilekhe upakaraNanuM varNana kSetrAdinI apekSAe oghaniryuktimAM vistArathI karyuM che. jijJAsue tyAMthI joI levuM. paMcavastu graMthamAM gAthA-230mAM sAdhunI pratidinanI kriyA dasa lArothI kahI che, (1) pratilekhanA, (2) pramArjanA, (3) bhikSA lAvavI, (4) iriyAvahi kAyotsarga, (5) gocarInI AlocanA, (6) bhojana karavuM, (7) pAtra dhovAM, (8) laghu (vaDI) nIti mATe javuM, (9) te mATe sthaDila (zuddhabhUmi jovI), (10) Avazyaka (pratikramaNa) karavuM. gAthAmAM ApelA Adi zabdathI kAlagrahaNa vagere paNa samajavuM. ll89o . have osAmAcArImAM upakaraNanI pratilekhanA je krame karavI joIe te krama paNa dinacaryA tarIke jaNAvavApUrvaka kahe che. mUlam :- nizAntayAme jAgaryA, gusezcAvazyakakSaNe / satsa vArtAhi-vatti svAdhyAyanikatA sAmA gAthArtha sAdhuoe rAtrInA chellA prahare ane gurue pratikramaNa vakhate jAgavuM, kusvapna-du:svapnano kAyotsarga karavo, deva-gurune namaskAra (caityavaMdana-guruvaMdana) karavA ane svAdhyAya (sajhAya)niSTha banavuM. TIkAno saMkSepa bhAvArtha :- rAtrInA chellA prahare nidrAno tyAga karavo vagere sApekSa yatidharma che, ema AgaLa paNa sarvatra samajavuM. yatidina carya gAthA-3nI sAkSIthI jAgavAno vidhi A pramANe che "rAtrInA chellA prahara (nI zarUAta)mAM ja bAla-vRddha vagere sAdhuo jAge ane prathama sAtaAThavAra zrI namaskAra mahAmaMtrane gaNe." ahIM ATaluM vizeSa che ke sarva sAdhuo pahelA prahare, vRSabha (pauDha) sAdhuo prathamanA be prahara sudhI, trIjA prahare guru, ane cothA prahare saghaLA jAge, tyAre guru puna: zayana kare (ane pratikramaNa vakhate puna: jAge). pratikramaNano avasara, pratikramaNa pUrNa thayA bAda dasa upakaraNonuM paDilehaNa pUrNa thatAM sUryodaya thAya te rIte jANavo. have jAgyA pachI, nidrA veLAe hiMsAdi koI pApAcaraNa karavA rUpa kusvapna Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 AvyuM hoya to so zvAsozvAsa, pramANa (cAra logassa caMdesa nimalayara sudhIno) ane svayaM maithuna sevavArUpa duHsvapna AvyuM hoya to upara pramANe cAra logassa uparAMta eka navakAra (athavA "sAgaravaragaMbhIrA' sudhI cAra logassa)no arthAt 108 zvAsozvAsa pramANa kAyotsarga karavo. A kAyotsarga pachI devane namaskAra mATe (jagaciMtAmaNi...) caityavaMdana karavuM ane gurune namaskAra mATe (khamAsamaNa pUrvaka "bhagavAn haM' vagere) cAra khamAsamaNa ApavAtyArabAda vAcanA-pRcchanA vagere svAdhyAya karavo. upalakSaNathIMpUrve grahaNa karelA tapa-niyama-abhigrahanuM ciMtana tathA dharmajAgarikA karavI. yatidina caryAmAM paNa uparokta vAta karI che. savAranA samaye brAhmamuhUrtamAM citta nirmala hovAnA kAraNe dharmakAryanA upAyonuM ciMtana saphaLa thAya che ema tyAM jaNAveluM che. have ugvADA porisI (sUryodayathI pINA prahara) sudhI karavAnAM kAryo kramaza: jaNAve che. mUlam :- kAle ca kAlagrahaNaM, tatazcAvazyakakriyA / drAk pratyupekSaNA samyak, svAdhyAyazcAdyapauruSIm / / 11 / / gAthArtha ? tyArabAda samaya thatAM zAstrokta vidhithI) kAlagrahaNa levuM, pachI pratikramaNa, vastronI paDilehaNa ane poriTI pUrNa thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo. TIkAno saMkSepa bhAvArtha : rAtrinA cothA praharanA chellA (cothA) bhAgamAM 'prAbhAtika kAlanuM 'grahaNa' eTale nirUpaNa karavuM te sApekSa yatidharma che. kAlagrahaNano vidhi yogavidhinA graMthothI jANI levo. ATaluM temAM vizeSa jANavuM ke. "prabhAtika kAlagrahaNanA samaye eka sAdhu upAdhyAyanI athavA bIjA vaDIlanI AjJA meLavIne prabhAtika kAlagrahaNa kare, te pachI guru nidrAmAMthI jAge" tyArabAda pratikramaNa maMda svare kare. kAussagga keTalA karavAnA vagere vidhi prathama bhAgamAMthI jANI levI. rAipratikramaNanI vidhi paNa pahelA bhAgamAMthI jANI levI. je kaMI pheraphAro che te AgaLa jaNAvIzuM. AMkha, bhrakuTI, pAMpaNanuM pharakavuM, zvAsozvAsa levA-mUkavo, vagere sUkSma kAryomAM Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma vAraMvAra gurunI AjJA levAnI zakya banatI na hovAthI, ane AvA sUkSmakAryo paNa gurunI AjJA vinA sAdhune karavAM kalpatAM nathI mATe, rAIpratikramaNanA aMte (gurusamakSa bahuvela'nI vAraMvAra thanArA kAryonI) rajA meLavI levAtI hoya che. te pachI vastrone baMne bAjuthI saMpUrNa jovA pUrvaka zAstrokta vidhithI pratilekhanA karavI te paNa sApekSa yatidharma che. pratilekhanA vastro ane pAtra baMnnenI hoya che. yatidina caryAnI gAthA-287mAM kahyuM che ke "divasanA prAraMbhamAM dasa vastronI, ugvADA porisI vakhate pAtraniryoganI (pAtrAnA upakaraNonI) ane chellA prahare vastra-pAtra vagere saghaLI vastuonI pratilekhanA karavI." . divasanA prAraMbhamAM nIce jaNAvelA dasa vastronI pratilekhanA karavAnI (1) mukhavastrikA, (2) rajoharaNa, (34) be niSadyA (oghAnA aMdara-uparanAM, be vastro), (5) colapaTTo, (6-7-8) traNa kapaDA, (kAmaLI ane be sUtrAu) (9) saMthArIyuM, (10) uttarapaTTo. nizItha cUrNimAM ane bRhatkalpanI cUrNimAM (11)mo daMDa paNa kahyo che. have pratilekhanA (paDilehaNa)no krama A pramANe che. prathama khamAsamaNa devApUrvaka paDilehaNano Adeza meLavIne prathama muhapattInuM paDilehaNa kare. pachI savAre oghAnuM paDilehaNa vakhate prathama aMdaranuM sUtramaya (nizathiyuM) paDilehe. (cothA prahare bahAranuM unanuM odhAriyuM paDilehavuM.) te pachI colapaTTAnuM paDilehaNa karIne khamAsamaNa pUrvaka-icchAkArI bhagavat pasAya karI paDilehaNA paDilehAvojI ! Adeza mAMgIne tera bolathI zrI sthApanAcAryanuM paDilehaNa karavuM. yogya sthAne padharAvI khamAsamaNa devApUrvaka upAdhi muhapatti paDilehaNano Adeza mAMgI muhapattInuM paDilehaNa karavuM. te pachI upadhi saMdisAvIne, bIjA khamAsamaNa devApUrvaka upadhi paDilehavAno Adeza mAMgIne zeSa upadhinuM paDilehaNa kare. zeSa upadhino krama upara jaNAvyo te pramANe jANavo. 10. zAstromAM pratilekhanAnA sAmAnya hetuo jIvarakSA ane jinAjJAnuM pAlana che. to paNa mukhya hetu A manarUpI mAMkaDAne vaza karavAno che ema zrIjinezvaroe kahyuM che. pratilekhanA karatAM bola citavavAnuM vidhAna che te bola, kayA kayA prasaMge-kayA kayA aMgano sparza karatA citavavA vagere varNana prathama bhAgamAM Apela che te jovuM. bola bolavA pUrvaka pratilekhanAnI kriyA paNa Atmazuddhi ane saMyamamAM sthiratA mATenI ja kriyA che. te vAta bolanA zabdone jovAthI spaSTa samajI zakAya tema che. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 * pratilekhanA karatI vakhate upakaraNAdine levAmAM mUkavAmAM ane ekathI bIjA sthAne pheravavAmAM, te te sthAnane dRSTithI joIne pramArjIne UpadhinuM paDilehaNa karavuM. vastranuM paDilehaNa karatI vakhate vastra jamInane, potAnA aMgane sparze nahI te rIte vAyukAyanI virAdhanA na thAya te mATe dhIme-dhIme jIvonI jayaNA karatAM paDilehaNa karavuM. vaLI vastranA traNa bhAga buddhithI kalpIne cakSuthI eka-eka bhAga jotAM traNa vAra saMpUrNa vastra joI levuM. bIjI vakhate prasphoTana (chapUrimo karavA be cheDethI traNa traNa vAra nacAvavuM.) ane trIjI vakhate "prArthanA karavI, eTale ke vastramAMthI hAtha upara paDayA hoya te jIvonuM te vastrathI ja pramArjana karavuM. have nIcenI cha rIte paDilehaNA karavAthI doSo lAge che. (1) ArabhaTA: viparIta rIte paDilehaNA karavI, athavA AkulapaNe bIjuM bIjuM vastra laine zIdhra zIdhra paDilehavuM te ArabhaTA pratilekhanA. (2) saMmardo: paDilehaNA karatAM vastranA cheDA vastranA madhyabhAga tarapha vaLI jAya che athavA upadhi upara besIne tenI pratilekhanA karavI te saMmardI pratilekhanA. (3) muzalI : paDilehaNA karI potAnI upAdhi gurunA avagrahamAM vigere asthAne mUkavI te. (4) prasphoTana: rajavALAM vastrane gRhastha jhATake, tema paDilehaNa karatAM vastrane jhATakavuM te. (5) vikSepaNa : vastranI pratikhanA karI vastrone dorI upara TIMgADavA te. (6) vedikApaMcaka : uddhavedikA vagere pAMca vedikA A pramANe che. (i) DhIMcaNo upara hAtha (korI) mUkIne paDilehaNa karavuM. (ii) DhIMcaNonI nIce be sAthaLo vacce) hAtha rAkhavA. (ii) eka DhIMcaNane AMtare be hAtha rAkhavA (iv) be hAthanI vacce be DhIMcaNa rAkhavA (V) be DhIMcaNonI vacce (khoLAmAM) be bhujAo rAkhavI. pratilekhanA karanAra upara kahelA cha doSo varjavA joIe. bIjA paNa pratilekhanAnA doSo che - (1) prazithila vastrane majabUta na pakaDavuM athavA saMpUrNa pahoLu karyA vinA pakaDavuM. (2) pralamba vAMku pakaDIne lAMbu karavuM ke eka cheDethI pakaDIne lAMbu karavuM. (3) lolana: paDilehaNA karatAM anAdarathI hAtha upara ke jamIna upara jema tema vastrano sparza karavo. (4) ekAmarSa : vastrane traNa vibhAge pahoLu karIne jovAnA badale vaccethI pakaDIne eka sAthe teTaluM ja pahoLuM kare ke jethI bAkIno bhAga joyA vinAno ja rahe tema paDilehaNA karavI. (5) anekakampana: traNa parimo karyA pachI Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 zramaNa dharma vastrane aneka vAra kaMpAvavuM. athavA ghaNAM vastrone bhegAM pakaDIne eka sAthe purimo karavAM. (6) pramANamAM pramAda : nava akboDA ane nava pramArjanA ka2vAne badale pramAdathI nyUnAdhika karavA. (7) zaMkitagaNanopagata: akboDA - pramArjanAnI gaNatrImAM zaMkA rahevI. A doSone paNa pratilekhanA karatAM varjavA joIe. have pratilekhanA kevI rIte karavI te batAve che. pratikramaNa pUrNa thayA bAda dasa vastronI paDilehaNA karatAM sUryodaya thAya, te rIte paDilehaNA kare. paDilehaNA-pramArjanA nyUnAdhika na karavI. paDilehaNAmAM vastra ane puruSa baMne krama jALavavA joIe. vastrano krama kahevAI gayo. puruSano krama A pramANe che - sarva prathama gurunI, pachI tapasvInI, pachI glAnanI, pachI navadIkSitanI, tyArabAda vaiyAvacca karanAra sAdhu bIjA kAmamAM rokAyelo hoya to tenI ane pachI potAnI ka2vI. A viSayamAM apavAdo paNa che. te oniryukti graMthamAMthI jANI levA. pahilehaNa karatAM paraspara vArtAlApa kare, deza vagerenI vikathA kare, paccakkhANa Ape ane svayaM vAcanA le ke bIjAne Ape to paDilehaNAmAM pramAdI sAdhu cha kAyanA jIvono virAdhaka thAya. upayogapUrvaka paDilehaNA karanAra sAdhu ArAdhaka thAya che. paDilehaNA ja na ka2vArthI jinAjJA bhaMga-anavasthA-chakAyavirAdhanA-mithyAtva vagere doSo lAge che. avidhie karavAthI paNa te doSo lAge che, ema paMcavastumAM kahyuM che. prAta:kALe upadhinI paDilehaNA bAda vasatinI pamArjanA karavI. sAMje pahelAM vasatinI pamArjanA pachI paDilehaNA karavI. yatidinacaryAmAM kahyuM che ke vasati jIvarahita hoya to paNa comAsAmAM traNa vA2 ane zeSakALamAM be vAra tenI pramArjanA karavI. jIvano upadrava hoya to ghaNIvAra paNa karavI. ane ema karavA chatAM upadrava vadhu hoya to vasati badalavI. vasati pramArjanA upayoga pUrvaka gItArtha sAdhue karavI. te paNa komaLa dasIvALA, cIkAza mela vagerethI nahIM kharaDAyelA ane pramANopeta daMDavALA daMDAsaNathI ja, sAvaraNIthI nahiM. vasatinI pramArjanA karIne ekatra thayelA kAjAne (2janA puMjane) jayaNA pUrvaka uddha2vo. mRtajIvo hoya to tenI saMkhyA gaNavI, chAMyaDAmAM paThavavo vagere vidhi jANavo. dAMDAonuM pramArjana karyA bAda mUkavAnA sthAne u52 nIce pramArjanA kare. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 ahIM cakSuthI jovuM te pratilekhanA ane rajoha2Na AdithI pramArjavuM te pramArjanA kahevAya. 38 pratilekhanA-pramArjanA bAda svAdhyAya karavo te paNa sApekSa yatidharma che. prathama porisI sudhI arthAt sUryodayathI poNo prahara pUrNa thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo. svAdhyAya bhUminA 100 DagalAMnI aMdara hADakA vagerenI azuddhi hoya, to tene dUra karI, sAdhu kAlagrahaNa karanAra hoya te muhapattinuM paDilehaNa karIne, gurune vaMdana karIne zuddha vasatinuM ane zuddhakALanuM nivedana kare. pachI prathama vAcAnAcArya pote ane pachI teonI anujJA pAmelA bIjA sAdhuo sajjhAya padmave (prasthApana kare.) tyArabAda sUtrano svAdhyAya kare. A porisIne sUtraporisI paNa kahevAya che. vartamAnamAM to gItArtho upayoga karavAnA kAle ja sajjhAya karavAM vaDe sUtramAMDalIno vidhi sAcave che. bIjI porisI artha bhaNavA mATe hovAthI arthaporisI jANavI. AM' vidhi utsargarUpa jANavo. apavAdathI to sUtro bhaNavAnAM bAkI hoya tevA bALa (nava dIkSita) sAdhuone baMne porisI sUtra bhaNavA ane jeo mULasUtro bhaNI cUkyA che, temanA mATe baMne porisI artha bhaNavA mATe jANavI. vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA, dharmakathA ema svAdhyAya pAMca prakArano che. vidhipUrvaka vAcanAcArya pAse sUtra-arthanI vAMcanA levI te vAcanA. temAM zaMkA paDe to pRcchA kare te pRcchanA. bhaNelA sUtra-arthanuM parAvartana karavuM te parAvartanA. bhaNelA sUtrArthanuM vAraMvAra ciMtana karavuM te anuprekSA. bholA arthonuM yogya zrotAnI AgaLa prakAzana karavuM te dharmakathA. A pAMca prakAranA svAdhyAyathI AtmahitanuM jJAna thavAthI ahitathI nivRtti ane hitamAM pravRtti thAya che. bhAva saMvara pragaTe che, navo navo saMvega pragaTe che, zraddhA majabUta bane che, mokSamArgamAM nizcalatA Ave che, utkRSTa tapanI sAdhanA thAya che. bAra prakAranA tapamAM svAdhyAya jevo bIjo koI utkRSTa tapa nathI, kAraNa ke tenAthI vipula pramANamAM karma nirjarA sadhAya che. tethI paMcavastumAM kahyuM che ke "ajJAnI kroDo varSomAM je karmo khapAve te karmone traNa guptithI guptajJAnI eka zvAsozvAsamAM khapAve che." vaLI svAdhyAyathI sva-52no saMsArathI nistAra thAya che, 'paradezakatva'thI arthAt anyane upadeza ApI zakavAthI jinazAsanano aviccheda thAya che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 39 svAdhyAya nahi karanAro unmAdI thaI rogono bhoga banI aMte cAritrathI bhraSTa thAya che. te je munio sUtrArtha bhaNyA hoya ane ziSyone tenuM pradAna karI javAbadArIthI mukta thayA hoya te munio athavA maMda buddhine kAraNe je bhaNI zakatA na hoya te munio karmano kSaya karavA mATe ugra kAyotsarga, AtApanAdi kare. A viSayamAM bIjI paNa sUkSma-sUkSma vigato yatidinacaryA ane paMcavastu graMthathI jANI levI. 91/. have bIjI porisInA samayamAM karavAnA kartavyo jaNAve che. mUlam :- pratilikhya tataH pAtrANyarthasya zravaNaM guroH / evaM dvitIyapauruSyAM, pUrNAyAM caityavaMdanam / / 12 / / gAthArtha : tyArabAda bIjI porisImAM pAtrapahilehaNa karIne gurumukhe arthanuM zravaNa karavuM ane te pUrNa thAya tyAre caityavaMdana karavuM. TIkAnA saMkSepa bhAvArtha : prathama porisI sudhI svAdhyAya karyA pachI (bIjI porisInA prAraMbhamAM) pAtrAnuM pratilekhana karIne gurunA (AcAryanA) mukhethI sUtranI vyAkhyArUpa arthanuM zravaNa karavuM, te sApekSa yatidharma jANavo. porisInuM pramANa to (gRhasvadharmanA adhikAramAM) paccakhANanA varNana vakhate kahevAI gayuM che. A porisInI pratilekhanAno kALa ullaMghI jAya, moDI bhaNAve to "eka kalyANaka prAyazcitta Ave. porisIno samaya thate gurune khamAsamaNa ApavApUrvaka nivedana kare ke "he bhagavanta ! prathama porasI pratipUrNa thaI che ! tyArabAda iriyAvahI pratikramI porisI muhapattinI paDilehaNA kare. tyArabAda pAtrAnuM pratilekhana kare. (1) pAtra (2) pAtrabaMdha (jhoLI), (3) pAtraThavaNa (nIceno guccho), (4) pAtra kesarikA = caravaLI, (5) paDalA (gocarI pharatAM, pAtrA upara DhAMkavA mATenA vastranA yathARtu traNa, cAra ke pAMca kakaDA), (9) rajastrANa (2jathI rakSaNa karavA pAtrone vITALavAnuM vastra), (7) guccho (uparano) A pAtraniryoga che. zeSakALa Rtubaddha kALamAM Asana upara ane varSAkALamAM pATalA upara pAtraniryoga rAkhavo. (zayana zeSakALamAM jamIna upara ane varSAkALamAM pATa upara karavuM) pAtrAdinuM varNana upakaraNa adhikAramAM kahevAze. have pAtrAnI pratilekhanAno vidhi jaNAve che. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 prathama pAtrAnI pAse Asana upara besIne kAna vagere indriyothI upayoga karato pAtrAnuM paDilehaNa kare. 40 kAnathI pAtrAmAM upayoga Ape, jo temAM bharAI gayelA koI bhamarA-bhamarI Adino avAja saMbhaLAya to tene jayaNApUrvaka dUra kare, pachI pAtrapaDilehaNa kare. netrothI khyAla karatAM UMda2DI vagere ke teNe bharelI dhULa vagere dekhAya to jayaNApUrvaka dUra kare. nAsikAthI paNa upayoga Ape, kadAca temAM surabhakAdi ('suMvALI' nAmanA) komaLa jIvanA pharavA vagerethI mardana thayuM (kharaDAyuM) hoya to gaMdhathI jANIne tene dUra kare, jIhvAthI upayoga Ape, 2sathI kaMI jaNAya to dUra kare, te A rIte - jyAM rasa hoya tyAM gaMdha hoya. potAnA ucchvAsa vigerethI hoThane lAgelo gaMdhanA pugalone jIhvA vaDe sparzavAthI 2sa jaNAya. sparzendriyanA upayogathI kadAcit temAM UMdaraDI vagere hoya to tenA ni:zvAsano vAyu zarIrane lAgavAthI, khAtrI thatAM dUra kare. Ama pAMce indriyonA upayogapUrvaka pratilekhanA kare. have gucchAne 'mukhanantaka'thI arthAt rajoharaNa tathA mukhavastrikA vaDe pramAe~. pachI te ja gucchAne aMgulIothI pakaDI paDalAonuM pramArjana kare. tyArabAda gucchAne DAbA hAthanI anAmikA AMgaLIthI pakaDI pAtrakezarikAne pAtrAmAMthI laine jhoLInA cAra-khUNAne pAtrAnI upara ja bhegA rAkhIne tenuM pramArjana e pAtrakezarikAthI kare. pachI e ja pAtrakesarikAthI pAtranA kAMThAne pramArje, pachI (aMtare aMtare) traNavAra bahArathI ane traNavAra aMda2thI pAtrAnuM pramArjana, kare. ane chelle pAtrAnA taLIyAnuM pramArjana kare. nIce paDI javAnA bhaye pAtrane jamInathI mAtra cAra AMgaLa UMce rAkhI pratilekhanA karavI. A viSayamAM vizeSa odhaniryukti gAthA-292-293-294thI jANI levuM. pAtranI paDilehaNAnAM bAra sthAno bahAra, bAra sthAno aMdara ane pacIsamo karasparza, ema paccIsa sthAnoe paccIsa bola bolavAnA che. pratilekhanA bAda sarvavastrono vIMTIo bAMdhavo ane pAtra tathA rajastrANane potAnA khoLAmAM rAkhavAM, nIce nahi mUkavAM. kAraNa ke agni AdinA upadrava vakhate bacAvI zakAya. unALA-ziyALAmAM A vidhi jANavo. comAsAmAM Udhi bAMdhavAnI jarUra nathI, tema pAtra paNa bIje koI surakSita sthAne mUkavAM. comAsAmAM upadravano saMbhava nathI. A kAraNathI upadhine bAMdhavAnI ke pAtrane pAse rAkhavAnI AvazyakatA nathI. vizeSa kAraNo oghaniryuktithI jANavA. pratilekhanAmAM apavAda - Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma aziva vagere kAraNe akALe paNa pratilekhanA karI zakAya. mArI-marakI cora rAjabhaya - duSkALa, mAMdagI AdinA kAraNe pratilekhanA na paNa kare, athavA moDI vahelI kare, athavA ArabhaDA vigere doSayukta kare. Ama yathAyogya apavAdane seve. - pAtra pratilekhanA bAda sUtranA arthanI vAcanA hovAthI bIjI porisIne arthamAMDalI athavA artha porisI paNa kahevAya che. 41 vAcanA samaye vikSepa na thAya te mATe paccakkhANa paNa na apAya to bIjI vAto karavAno prazna upasthita thato ja nathI. te samajI zakAya che. artha porisI pUrNa thaye jinamaMdiramAM devadarzana-caityavaMdana karavuM sApekSa yatidharma che. bhikSAkALanI vAra hoya to caityavaMdana viziSTa rIte karavuM ke jethI gocarIno samaya thaI jAya. bhikSAkALa vahelo hoya to caityavaMdana karavA mATe sUtra-artha porisImAMthI thoDo thoDo samaya kApavo. gocarIno samaya utsargathI trIjI porisIno che ane mAsakalpanA chellA divase vicaravAno (vihAra karavAno) samaya paNa te ja che. jo dUra javAnuM hoya to bIjImAM ke prathama porisImAM paNa vihAra karavo. aSTamI-caturdazIe sarvajinamaMdiroe ane zeSadivasamAM eka ja maMdire jinadarzanavaMdana karavuM. caityavaMdananA bhedo tathA vidhi prathama bhAgamAMthI jANI levo. have trIjI porisInAM karttavyo kahe che. mUlam :- kRtvopayogaM nirdoSa - bhikSArthamaTanaM tadA / AgatyAlocanaM caitya vandranAvividhistataH ||orU|| - gAthArtha : bhikSAnA samaye upayogano kAyotsarga karIne beMtAlIsa doSothI rahita nirdoSa arthAt sarvasaMpatkarI bhikSA mATe paryaTana karavuM (pharavuM), AvIne guru samakSa tenI AlocanA karavI ane pachI paccakkhANa pAravA mATenI caityavaMdanAdinI kriyA karavI. gAthAno saMkSepa bhAvArtha : bhikSAnA samaye te avasare karavA yogya ucita kartavyane karIne betAlIsa doSothI rahita arthAt, 'sarvasaMpatjharI' bhikSA mATe gurvAzApUrvaka gRhasthanA gharomAM pharavuM te sApekSa yatidharma che. aSkajI prakaraNamAM bhikSA 3 prakAranI kahI che. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (1) zubhadhyAna Adi sAdhutAmAM pravartato, gurvAzAno pAlaka, AjIvikA mATe paNa AraMbhano tyAgI, vRddha-glAna vagerene mATe bhramaranI jema judA-judA gharethI thoDuM-thoDuM lenAro tathA "A bhikSA sAdhu ane gRhastha baMne mATe u5kA2ka che mATe lajjA vinA te mAgavI joIe" evA zubha AzayathI pharanAro hoya tevA sAdhunI bhikSA sarvasaMpatkarI bhikSA kahevAya che. 42 (2) je sAdhu dIkSita thavA chatAM sAdhutAthI viruddha varte che, pApAraMbhamAM pravRtti kare che, bhikSAthI jIvana calAve che, tenI bhikSA (tenA vIryaMtarAyanA kSayopazamathI pragaTatA) puruSArthanI ghAtaka hovAthI 'pauruSaghnI' kahevAya che. (3) jeo aMdha-nirdhana ke pAMgaLA hovAnA kAraNe koI upAya dvArA AjIvikA meLavI zake tema nathI, teo mAtra udara bharaNa(jIvavA) mATe bhikSA mAge, teonI bhikSA vRttibhikSA kahevAya che. bhikSA mATe paribhramaNano krama A pramANe che jyAre samaya thAya tyAre sAdhu mAtrAdinI bAdhA TALI gurune khamAsamaNa devApUrvaka mukhavastikAnuM paDilehaNa karI, puna: khamAsamaNa daI 'mAvanuM pAtrALi sthAne sthApayAmi' kahIne pAtrAnuM pratilekhana-pramArjana karIne paDalA sAthe jhoLImAM grahaNa kare ane DAbA hAthamAM dAMDo pakaDIne guru sanmukha Ubho rahI upayogano kAyotsarga kare. temAM zrI namaskAra mahAmantrane cintave, A viSayamAM bIjo eka mata che je kahe che ke namaskAramantra pUrvaka upayoganA kAyotsargamAM uttamamuni A rIte dharmayogane paNa cintave ke - gurU bALa vRddha glAna navadIkSitAdi mATe paNa amuka amuka AhArAdi lAvIza, mAtra mArA mATe ja lAvIza ema nahi' tyArabAda pragaTa, namaskAramantra kahIM vinayapUrvaka muni kahe 'phaALAreLa saMvisajja mAvat' 'tadghatti' (he bhagavant ! mane AjJA Apo) guru upayogapUrvaka kahe 'ma' (kALane ucita ane anapAya hovAthI tame lAbha lyo) tyAra bAda 'nheM jesuM' (kevI rIte grahaNa karIe ?) ema ziSya namra thaIne pUche. tyAre guru tatti nahiJa puvvasAhUai' (jema pUrva sAdhuoe grahaNa karyuM, tema tame paNa karajo) kahe. pachI sAdhu 'narsI noi'(vastra pAtrAdi je vastuno joga maLaze te huM grahaNa karIza) Ama kahIne 'AvahI' kahevA pUrvaka bahAra nIkaLe. vartamAna sAmAcArI pramANe A upayogano kAyotsarga savAre ja karI levAto hoya che. A viSayamAM vizeSa vigato paMcavastu-oniryuktithI jANI levI. gocarInA viSayamAM eSaNA traNa prakAranI che. (1) gaveSaNaiSaNA, (2) grahaNaiSaNA, (3) grAsaiSaNA. temAM AhArAdine grahaNa karavA mATe kayo samaya che, kayA doSa Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 zramaNa dharma lAgI zake che, vagere vicAra ka2vo te gaveSaNaiSaNA che. AhArAdi letAM ke levA mATeno vicAra karavo te grahaNaiSaNA. grAsa=bhojana, tenA samaye athavA te saMbaMdhamAM vicAra karavo te grAsaiSaNA. have utsarga-apavAdathI gaveSaNaiSaNAnA ATha dvA2o oniryuktinA AdhAre jaNAvAya che. (1) pramANa : keTalIvAra gRhasthone tyAM bhikSA levA javuM ? arthAt ekavArabevAra vagere vidhAna karavuM. A utsargathI, apavAdathI AcArya, glAna, tapasvI, prAthurNaka vagere mATe ghaNIvAra paNa jaI zakAya (2) kAla : (gRhasthonA tyAM) bhikSAno kALa thAya tyAre glAnAdi mATe 'prathamAlikA' (prAta:bhojana) lAvavA prathama porisInA aMte nIkaLe athavA kAraNasara prathama porisI aDadhI thAya tyAre nIkaLe, paNa sAdhu jo atiprabhAte AhArAdi mATe phare to 'mAsalaghu' prAyazcitta lAge A utsargathI. apavAdathI bImAra ke tapasvI mATe savAramAM vahelA ke bhikSAkALa vyatIta thayA bAda paNa nIkaLe. (3) Avazyaka : laghu-vaDInIti vagerenI bAdhA TALIne nIkaLe-A utsargathI. apavAde anAbhogathI laghu-vaDI nItinI bAdhA TALyA vinA jAya ane vacce zaMkA thAya to upAzrayamAM pAcho AvI TALe, dUra hoya to pAtrA bIjA sAdhune ApI.TALavA jAya, vadhu samaya rokavA asamartha hoya to najIkamAM ekasAmAcArIvALA sAdhunA upAzrayamAM, te na hoya to bhinna sAmAcArIvALA sAdhunA upAzrayamAM, te paNa na hoya to zraddhALu zrAvakanA ghare, te paNa na hoya to vaidya ne zarIranA maLa-mUtra-vagere traNa zalyo jaNAvI te anumati Ape tyAM bAdhA TALavI, te paNa na hoya to be gharanI vacce, te paNa na zakya bane to gRhasthanI mAlikInI jagyAmAM, aMgara rAjamArga upara paNa zaMkA TALe. rAjamArga vagere jAhe2 sthAnamAM mAtra vaDInIti kare - laghunIti nahIM. kAraNa ke rAjakacerImAM pharIyAda thAya to upADI laI samAdhAna karI zakAya. (4) saMghATaka : ekalA nahIM jatAM bIjA sAdhunI sAthe javuM. ekAkI javAmAM strI ke dveSIthI upadrava thavAno saMbhava rahe. (ekAkI thavAnAM kAraNo bRhatkalpanI gAthA-1703 thI jANI levAM.) apavAde duSkALAdine kAraNe gocarI durlabha bane tyAre, athavA potAnI labdhithI AhAra meLavavAnA niyamavALo sAdhu-ekAkI phare, eSaNAnI daDhatAdi bIjA sArA guNo hoya chatAM, kalahapriya svabhAvanA kAraNe koI sAdhu tenI sAthe javA taiyA2 na hoya to ekAkI jAya. ahIM strI AdinA upadravane dharmopadeza, kapaTa, chevaTe AtmaghAta sudhInA upAyothI dUra kare, paNa AcAronuM khaMDana na kare. (5) upakaraNa : utsarge gocarI mATe pharatAM sAdhue tamAma upakaraNo laIne javAnuM. apavAde azakta hoya to pAtra-paDalA-rajoharaNa-daMDa-unanI kAmaLI-sutarAu be kapaDA tathA Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 mAtraka ATalA vAMnA to sAthe rAkhe ja. (7) mAtraka : bhikSAe pharatAM sAdhue saMsakta (jIvayukta) padArtha AvI jAya to tene alaga karavA mAtraka laIne javuM. apavAde bImAra sAdhunI gocarI mATe jaldI javAnuM hoya tyAre anAbhogathI athavA mAtrakane raMga karyo hoya to tene na laI jAya. (7) kAyotsarga : upayogano kAyotsarga karIne nIkaLavuM. anAbhoga athavA utAvaLanA kA2Ne kAyotsarga karyA vinA javAnuM banI zake. (8) 'khassuM ya no' bhikSA mATe jatAM gurunI AgaLa 'jassa jogo' athavA javuM. AmAM apavAda nathI. jo na kahe to gurunI corI gaNAya. 44 upara kahelI vidhi karIne zrI gautamasvAmInuM nAmasmaraNa karavApUrvaka je bAjunI nAsikAmAMthI pavana vaheto hoya te bAjuno paga prathama upADI daMDano cheDo jamInane na aDake te rIte grahaNa karI pote je gAmamAM hoya te gAmamAM bhikSA mATe jAya. jo najIkamAM bIjA gAme bhikSA mATe javAnuM hoya to A vidhi jANavo - prathama gAma bahAra rokAIne koIne bhikSAno samaya pUche, jo samaya thayo hoya to praveza kare ane bhikSA samayanI vAra hoya to teTalo vilaMba karI praveze, pravezatAM paga pramArjIne tathA pAtrAne pramArjIne-pratilekhana karavA pUrvaka gAmamAM praveza kare. gAmamAM pesatAM koI sAdhu athavA gRhasthane pUchIne tyAM bIjA sAdhuo che ke nahIM te jANI le. eka sAmAcArIvALA hoya to pAtrA sahita upAzrayamAM aMdara pravezI dvAdazAvarta vadaMna kare, bhinna sAmAcArIvALA hoya to upakaraNo bahAra mUkIne upAzrayamAM praveza karIne vAMde, saMvijJapAkSika (zithIla,chatAM saMvegInA pakSapAtI) hoya to bahAra UbhA rahIne ja temane vAMdI sukhazAtAdi pUche ane dhUrta jevA unmArgI hoya to teone mAtra thobhavaMdana kare. te pachI teone kuzaLa samAcAra pUchIne potAnuM AvavAnuM kAraNa jaNAve, sthApanA kulo (kAraNasara ja gocarI javAtA kulo) ane niSiddha kulonI pRcchA kare, teo jaNAve te rIte te kulono tyAga karI gocarI mATe phare. niSiddha gharomAM gocarI janAra gaNadharonI maryAdAnuM ullaghana karato darzana-jJAnAdino virAdhaka thAya, tene bodhi durlabha thAya che. A rIte pharatA sAdhune mokSarUpa mahAphaLa sulabha bane che. temAM abhigrahadhArI sAdhuno viziSTa AcAra che. abhigraho dravya-kSetra-kAla-bhAva ema cAra prakAre che. (1) 'amuka vastu ke amuka sAdhanathI vahorAvaze te ja dravyane grahaNa karIza' vagere dravyano niyama karavo te dravya abhigraha. (2) 1'ATha gocarabhUmionA kramano ke 1. ATha gocara bhUmi - (1) RjvI, (2) gatvApratyAgati, (3) gomUtrikA, (4) pataMgavithI, (5) peTA, (6) addhe peTA, (7) atyaMtara zambUkA, (8) bAhya zambukA. Ano vistAra paMcavastu gAthA-300thI jANavo. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 45 amuka saMkhyA jeTalA gharomAMthI je bhikSA maLaze te ja laIza" te kSetra abhigraha. (3) bhikSAno samaya vyatIta thayA pachI ke samaya thayA pahelAM je maLaze te ja laIza evo kALano abhigraha. (4) "bhAjanamAMthI potAnA mATe upADelo athavA amuka rIte ke amuka sthitimAM vahorAvelo, vagere maLaze te ja AhAra laIza" Avo niyama te bhAvAbhigraha. sattvazALI mahAtmAo AvA abhigraho pALIne karmamaLano kSaya karI zuddha thAya che. A viSayamAM vizeSa paMcavastu graMthathI jANI levuM. piMDa(anAdi), zayA(makAna), vastra, pAtra vagere je je "udgama-utpAdana vagere suDatAlIsa doSothI dUSita hoya te jJAnAdi guNono upaghAta (nAza) kare che. mATe A cAreya nirdoSa ja grahaNa karavA joIe. te doSo nIce pramANe che. gRhastha piMDane taiyAra karatAM je doSa seve te "uddagama doSo' kahevAya. te soLa che. piMDa meLavatI vakhate "dhAtrIkarma' vagere sevavArUpa soLa doSa "utpAdana'nA sAdhunA che. azanAdi piMDane letI veLA zaMkita vagere doSo gRhastha ane sAdhu UbhayathI thAya che. te dasa "eSaNA' doSo kahevAya che. bhojana karatI vakhate grAmaiSaNAnA doSo lAge che. te pAMca che. Ama trividha eSaNAmAM 47 doSo samajavA. arthAt anveSaNa karavAmAM, grahaNa karavAmAM ane bhojana karavAmAM ema traNa prakAranI eSaNAmAM 47 doSo lAge che. have paMcavastu graMthanA AdhAre soLa udgamadoSo kahevAya che. (1) "AdhAkarma : sAdhunA mATe sacittavastu acitta karAya ke acittane pakAvAya tene AdhAkarma kahevAya che. 11. AdhAkarmamAM hiMsA thAya che. sAdhue hiMsAno trividha tyAga karyo hovAthI te akathya che. gRhastha svayaM sAdhu mATe banAvyuM hoya to paNa sAdhu le to anumodanAnuM pApa to lAge ja. sAdhue karAvIne lIdhuM hoya to karAvavAnuM pApa paNa lAge. anumodanA traNa prakAranI che. (1) adhikAra hovA chatAM pApakarmono niSedha nahi karavAthI aniSedha anumodanA lAge. (2) pApathI taiyAra karelI vastuno upabhoga karavAthI upabhoga anumodanA lAge. (3) pApa karanArAonI sAthe vasavAthI sahavAsa anumodanA lAge. jema corI nahi karanAra paNa corInI vastu lenAra corane gharamAM rAkhanAra ane coranI sAthe rahenAra zikSAne pAtra bane che, tema uparanI bAbatamAM paNa jANI levuM. A rIte AgaLanA doSo paNa gRhastha sAdhunI preraNA vinA sevyA hoya che, to paNa te darekamAM sAdhuno uddeza rAkhelo hovAthI, e levAthI sAdhune upara pramANe anumodanArUpa doSa lAge che ane sAdhue temAM preraNA karI hoya to karAvavAno doSa paNa lAge. koI paNa kArya karavuM, karAvavuM ane anumodavuM e traNe vyavahArathI samAna che. mATe te, sAdhune levAno niSedha che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (2) auddezika : gRhasthe potAnA mATe bhojana banAvatI vakhate yAcakI mATeno uddeza rAkhIne temAM cokhA vigere vadhAre nAkhIne taiyAra kare te auddezika kahevAya che. tenA bheda-prabheda paMcavastu graMthathI jANI levA. 47 (3) pUtikarma : AdhAkarmika piMDanA aMzamAtrathI mizra thayeluM AhArAdi dravya zuddha hoya to paNa te pUtikarma doSavALuM jANavuM. arthAt AdhAkarmika dravyanA aMza mAtrathI kharaDAyelA bhAjana-cATavo-kaDachI vagerenI sahAyathI zuddha AhAra paNa pUtikarmavALo thato hovAthI sAdhue vahoravo nahi. (4) mizrajAta : prathamathI ja potAnA mATe ane sAdhune ApavA mATe bheguM taiyAra kareluM te 'mizrajAta' jANavuM. tenA traNa bhedo paMcavastuthI jANavA. (5) sthApanA : sAdhu vagerene ApavA mATe keTalAka samaya sudhI mUkI rAkhavuM te sthApanA kahevAya. je piMDa vagerenI A sthApanA karAya te dAna ApavA mATeno piMDa AhArAdi paNa 'sthApanA' kahevAya. AnA bhedo-prabhedo paMcavastuthI jANavA. (3) prAkRtika : sAdhune dAna ApavAnI buddhithI gRhastha potAnA ghare AvatA vivAhAdi kAryone vahelA-moDA kare te prAkRtika. AnA bhedo-prabhedo paMcavastuthI jANavA. (7) prAduSkaraNa : dAna devA yogya vastu hoya tyAM bhIMta toDIne, bArI mUkIne athavA maNI vigerethI prakAza karavAthI ke gharamAM aMdhArAmAMthI bahAra lAvavAthI A doSa lAge che. jIvahiMsA saMbhavita hovAthI aMkalpya che. (8) krIta : sAdhunA mATe vastu mUlyathI kharIdavI te 'krIta' kahevAya. tenA cAra prakAro paMcavastu graMthathI jANI levA. (9) prAmityaka : sAdhune ApavA mATe je vastu uchInI (badalAmAM tevI vastu pAchI ApavAnI zarate udhAra) levAmAM Ave te prAmityaka doSa. tenA be bhedo paMcavastuthI jANavA. pAchuM ApavAnuM bhUlI jAya athavA evI sthiti na rahe to leNadAra taraphathI sAdhunA nimitte Apatti Ave. (10) parivartita : potAnuM bagaDI gayeluM ghI vagere vastu bIjAne ApIne badalAmAM tenI pAsethI sAruM-tAju ghI vagere vastu meLavIne sAdhune ApavI te parivartita doSa. AnA be bheda paMcavastuthI jANI levA. lenArIno pati aSayazane kAraNe ane ApanArIno pati halakuM grahaNa karavAne kA2Ne tenI tarjanAdi kare ane emAM nimitta sAdhu bane mATe akalpya che. (11) abhyAkRta : gharethI ke potAnA gAmathI sAdhune vahorAvavAnI vastu Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma sAdhu hoya tyAM sAme laI javI te 'abhyAskRta' kahevAya che. tenA bhedo paMcavastuthI jANI levA. sAme lAvavAmAM rastAmAM virAdhanA saMbhavita che mATe akalpya. 47 (12) udbhinna : vastune ughADI-ukheDIne Ape te uddabhinna kahevAya. jema ke koIe goLa, ghI vagerenA bhAjanane mATI vagerethI lIMpIne baMdha karyuM hoya, te u52nI mATI vagere UkheDIne, athavA gAMTha choDIne poTakImAMthI, tALu kholIne peTI-kabATa vigeremAMthI vahorAve tyAre A doSa lAge. trasa-sthAvara jIvonI hiMsAno saMbhava hovAthI sAdhune akalpya che. (13) mAlApahata : chIkuM-mALIyuM-chAjalI vageremAM u52 bhoMyarA vigeremAM nIce athavA UMDA koThAra, koThI, vigeremAM athavA kaSTapUrvaka laI zakAya evA sthAne rahelI vastu sAdhu mATe lAvIne sAdhune ApavI te mAlApahata. levAmUkavA AdimAM jIvahiMsA thAya, letI vakhate paDI javAya, vastu hAthamAMthI paDI jAya to trasa jIvonI virAdhanA vagere hovAnA kAraNe te akalpya che. AnA bhedo paMcavastuthI jANI levA. (14) Acchedya : pArakuM chatAM baLAtkAre laIne (jhuMTavIne) sAdhune Ape te Acchedya kahevAya. A doSamAM sAdhune nimitte bIjAne aprIti thAya-sAdhu upara asadbhAva thAya - tethI mithyAtvano baMdha-ane durlabhabodhipaNuM thAya, tethI akalpya che. tenA traNa bhedo paMcavastuthI jANavA. (15) anisRSTa : je AhAra amuka mANasonI maMDalI vagerenuM hoya, temAMthI eka mANasa bIjA maMDalInA mANasone pUchyA vinA-anumati vinA athavA niSedha karavA chatAM sAdhune vahorAve, te anisRSTa kahevAya. AmAM paNa ApanAra sivAya bIjAone aprIti vagere AcchedyamAM kahelA doSo lAge mATe akalpya che. tenA traNa bhedo paMcavastuthI jANI levI. (17) adhyavapUraka : potAnA mATe rasoIno prAraMbha karyA bAda, jANavA maLe ke sAdhuo AvyA che to teone dAna ApavA mATe cAlu rasoimAM navo vadhAro karavo te adhyavapUraka kahevAya. rasoImAM thatI jIvahiMsAmAM sAdhunI bhAgIdArI bane, mATe te akalpya. tenA traNa bhedo paMcavastuthI jANI levA. uparokta doSomAM AdhAkarma, audeziknA (chellA) traNa bhedo, mizrajAta, ane adhyavapUrakanA be bhedo, AhArapUtikarma ane bAdara prAkRtikA ATalA doSo doSita vastu judI karavA chatAM paNa tenI sAthe bAkI rahelI nirdoSa paNa vastu zuddha thatI nathI. tethI te avizodhikoTInA doSo jANavAM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 .. audezikanA nava bhedo, upakaraNapUrtikarma, yAvadarthika mizrajAta, yAvadarthika adhyavapUraka, parivartita, abhyAhata, uddabhinna, mAlApahaMta, Acchida, anisRSTa, prAduSkaraNa, kIta, prAmityaka, sUkSma prAkRtikA, be prakAranA sthApanApiMDa e sarva doSo vizodhikoTInA che. doSita aMza bAju para kADhI levAthI, bAkIno aMza kahyuM che. A vizodhikoTInA doSavALo azuddha aMza tyajI bAkIno zuddha AhAra paNa nirvAha thato na hoya tyAre ja sevavAno, nirvAha thato hoya to zuddha-azuddha baMne tyajI devo. 'udgamadoSo jaNAvyA. have utpAdanonA rdoSo paNa nIce pramANe 19 che. (1) dhAtrI doSa dhAvamAtA sAmAnyathI (1) pArakA bALakane dhavaDAvanArI, (2) snAna karAvanArI, (3) kapaDAM-AbharaNa vagere paherAvanArI, (4) ramADanArI, (5) khoLAmAM besADanArI, (teDIne pharanArI) A pAMca prakAranI kahelI che. muni bhikSA mATe gRhasthanAM bALakonuM evuM dhAtrIkarma karI piMDa meLave, to te dhAtrIpiMDa kahevAya. (2) dUti doSa : parasparano saMdezo kahevo te dUtipaNuM kahevAya, bhikSA mATe sAdhu gRhasthanA paraspara saMdezA kahI (prIti pragaTa karIne) piMDa meLave te dUtipiMDa doSa kahevAya. . (3) nimitta doSa : sAdhu bhikSA mATe bhUta-bhaviSya ke vartamAna kALe thayelAMthanArAM ke thatAM lAbha-hAni vagere gRhasthane kahI tenI pAsethI piMDa meLave te nimittapiMDa kahevAya. (4) AjIvaka doSa : bhikSA meLavavAnA uddezathI je je jAti-kula-gaNakarma-zilpane yoge gRhastha potAne zreSTha mAnato, te te jAti vagerene AgaLa karI (arthAt huM paNa te jAti vagereno chuM. tevuM kahI) prIti utpanna karI, gRhastha je Ape te levuM, tene AjIvaka piMDa kahevAya che. (5) vanapaka doSa : zramaNa (bauddho), brAhmaNa, kSapaNa (tapasvI), atithi ke zvAna (kutarA) vagerenA te te bhaktonI samakSa piMDa meLavavA mATe sAdhu paNa te te zramaNAdino huM paNa bhakta chuM." tema jaNAve, ethI dAtAra prasanna thaI je Ape te vanapaka piMDa kahevAya. (9) cikitsA doSaH AhArAdi meLavavA mATe ulTI, virecana, bastikarma vagere karAve athavA te te rogavALAne tenA pratikAra karanArA vaidyonI bhalAmaNa kare athavA te te auSadhonI salAha Ape, ema rogIone prasanna karIne teonI pAsethI meLavelo piMDa 'cikitsAdoSa' vALo kahevAya. . (7) krodhapiMDa doSaH dAtArane sAdhu "huM amuka vidyA ke tapa vagerethI prabhAvavaMta Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 49 chuM." ema jaNAve athavA rAjA paNa mAro bhakta che ema kahe. tethI dAtAne bhaya lAgavAthI piMDa Ape te piMDa "krodhapiMDa' kahevAya athavA to sAdhu "tuM nahi Ape to huM tAruM amuka amuka kharAba karIza" ema krodha karI bhaya batAvavA dvArA dAtA pAsethI je piMDa meLave te "krodha piMDa" (8) mAnapiMDa doSa? AhArAdi meLavavAnI potAnI labdhinI prazaMsA sAMbhaLIne garviSTha banelo, athavA potAnI prazaMsA vadhaze ema samajIne jyAre bIjAe mAne caDhAvyo hoya ke "A to tuM ja lAvI zake tyAre mAnanI rakSA mATe, athavA "tuM zuM lAvI zakavAno che ? tArAmAM kyAM labdhi che ?' vagere bIjAe abhimAne caDhAvelo sAdhu ahaMkArathI gRhasthane paNa te te yuktithI abhimAne caDhAvIne lAve, te rIte lAvelo piMDa "mAnapiMDa" kahevAya. (9) mAyApiMDa doSa AhArAdi meLavavA mATe judI judI rIte veSa badale, ke bolavAnI bhASA badalIne gRhasthane ThaMgIne AhArAdi lAve, te "mAyApiMDa' kahevAya. (10) lobhapiMDa doSa : ghaNuM ke sAruM meLavavAnA lobhe ghaNAM gharo pharI pharIne lAvelA AhArAdi piMDane "lobhapiDa' kahevAya. (11) pUrva-pazcAtsastavapiMDa doSaH pUrva eTale pitRpakSa ane pazcAtuM eTale zvasurapakSa jANavo, temAM dAtAra (ke dAtrI) samakSa potAnAM mAtA-pitA ke bhAIbahena yA putra-putrInI (tamArA jevA ja mArA mAtA-bahena-pitA-putra vagere che. evuM denAranI umaranuM, anumAna karIne saMbaMdharUpe) ghaTanA karIne AhArAdi meLave te "pUrvasaMstavapiMDa ane dAtAranI sAthe zvasurapakSanA saMbaMdhIonI e rIte ghaTanA karIne meLave te pazcAtusaMstavapiMDa jANavo (ahIM gRhasthane bhaktine badale rAga pedA karAvIne levuM tathA pote saMyamanuM sattva nahi keLavatAM gRhastha saMbaMdhIonA nAme dInatA batAvI levuM vagere doSa samajavo.) (12 thI 15). vidyA-maMtra-cUrNa yogapiMDadoSo : temAM maMtrajApa, homa vagerethI je siddha thAya athavA jenI adhiSThAtrI devI hoya te vidyA" kahevAya. evI vidyAnA baLe meLavelo te vidyApiMDa." pATha (bolavA) mAtrathI siddha thAya athavA jeno adhiSThAyaka deva hoya te "maMtra" kahevAya. teno prayoga karIne meLavelA AhArAdi te "maMtrapiMDa'. jene netramAM AMjavAthI (rUpa parAvartana-) adazya vagere thavAya te "cUrNo' kahevAya. tenA baLe meLavelAM AhArAdi te "cUrNapiMDa' ane jeno pAralepa vagere karavAthI hAlA-aLakhAmaNA vagere thavAya te "yoga' kahevAya, tenA baLe meLavelAM AhArAdine "yogapiMDa" jANavo. (16) mULakarmapiMDa doSa : bhikSA meLavavA mATe gRhasthanI strIno garbha thaMbhAvavo, (auSadhinuM) snAna karAvavuM, mULIyAMno prayoga karavo ke rakSAbaMdhana Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 karavuM, ityAdi prayogo karIne tenA badale meLavelI bhikSA te mUlakarmapiMDa jANavo. A pramANe soLa utpAdananA doSa jANavA. Ama upara jaNAvelA udgama ane utpAdanA rUpa batrIsa doSothI rahita evA nirdoSa AhArAdine meLavavA zodha karavI te gaveSaNaSaNA. have grahaNaSaNAnA dasa doSo jaNAve che. te A pramANe che. (1) zaMkita : upara kahyA te AdhAkarma vagere koI doSanI cittamAM zaMkA hoya (A AdhAkarmAdi doSavALo piMDa haze ke nahi ? AvI zaMkA hoya) to paNa sAdhu te AhArAdi grahaNa kare to te zaMkita doSavALo kahevAya. ahIM je doSanI zaMkA hoya te doSa lAge. bhojana karatAM pahelA jo zaMkA TaLI jAya to nirdoSanI khAtrI hovAthI zuddha che. A viSayamAM caturbhagI paMcavastuthI jANI levI. (2) prakSita : sacitta pRthvIkAya-apukAya-vanaspatikAyathI ke acitta chatAM niMdya evA dArU vagerethI kharaDAyelo AhArAdi piMDa prakSita kahevAya. temAM niMdya padArthathI kharaDAyelo piMDa sarvathA akathya jANavo. ghI-dUdha vagere khAdyapadArthothI kharaDAyelo hoya to tene lAgelA kIDI Adi jIvonI jayaNApUrvaka dUra karI devAthI kazma paNa banI zake che. , ahIM hAtha ane jenA vaDe vahorAve te pAtra kharaDAvavAnA yoge cAra bhAMgA thAya che (1) hAtha ane pAtra baMne kharaDAya, (2) hAtha kharaDAya-pAtra nahi, (3) pAtra kharaDAya-hAtha nahi, (4) baMne na kharaDAya. AmAM cotho bhAMgo zuddha samajavo. prathama traNa bhAMgAmAM kharaDAyelAnA kAraNe "pura: karma, pazcAt karma vagere doSonI saMbhAvanA hovAthI te azuddha jANavA. temAM dAna detAM pUrve gRhastha hAtha-pAtrane (sacitta vastuthI) sApha kare- dhove te pura: karma ane vahorAvyA bAda kharaDAyelA hAtha-pagAdine dhoIne sApha kare te pazcAtukarma. (3) nikSipta: sacitta pRthvI-pANI-agni-vAyu-vanaspati ke trasa jIvo upara je acitta paNa annAdi mUkeluM hoya te "nikSipta' kahevAya. koI padArthanA AMtarA vinA pRthvI Adi upara mukeluM hoya te anantaranikSipta agrAhya che. bIjI vastunA AMtare mUkeluM te paraMparanikSipta, te jo sacittano saMghaTTo karyA vinA laI zakAtuM hoya to grAhya che. A paNa vizeSa kAraNe ane kALajIparvaka hoya to ja jANavuM. (4) pihita : vahorAvavAnI annAdi vastu acitta phaLo vagerethI DhAMkelI hoya te pihita kahevAya. tenA paNa upara jaNAvelA be bhedo che. temAM vizeSa kAraNe paraMparapihita grahaNa karI zakAya. (5) saMta dAna devA mATe jarUrI pAtranI sagavaDa karavA, temAMnI nahi Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma devA yogya vastu pRthvI Adi, acitta ke acitta vastumAM nAkhIne, pAtra khAlI karIne te pAtrathI vahorAve to saMhata doSa lAge. tenA (1) sacitta vastu sacittamAM, (2) sacitta acittamAM, (3) acitta sacittamAM, (4) acitta acittamAM nAkhavArUpa cAra bhAMgAmAMthI chello bhAMgo zuddha jANavo. () dAyaka : vahorAvanAra dAyaka jo bALaka, vRddha, napuMsaka, kaMpavALo, tAvavALo, aMdha, dAru vagere pIvAthI matta banelo, unmAdI banelo, hAthe ke page beDI vALo, page pAdukAvALo, khAMDato, vATato, bhuMjato (anAja sekato), rUne kAMtato, kapAsane loDhato, hAtha vaDe rUne juduM karato, rUnuM pIMjaNa karato, anAja vagere daLato, valoNuM karato, bhojana karato tathA cha kAyanA jIvonI virAdhanA karato hoya, to tenA hAthe levAno niSedha che. vaLI strInA garbhanA ATha mAsa pUrNa thayA hoya, jeNe bALaka teDeluM hoya, jenuM bALaka mahinA-be mahinAnuM tadna nAnuM hoya tevI strInA hAthe paNa sAdhune AhArAdi levA kalpa nahi. . A dAyakomAM konA hAthe kahyuM-na kalpa vagere utsarga-apavAda AgaLa upara kahIzuM. ema je dAyakanA hAthe levAno niSedha karyo hoya tenA hAthe levAthI dAyakadoSa lAge. (7) unmizra : vahoravAnI khAMDa vagere kathya-acitta vastumAM anAjanA dANA vagere sacitta vastunuM mizraNa thayuM hoya to tevI vastu levAthI unmizra doSa lAge. (8) apariNata : dAna devAnI vastu pUrNa acitta na thatAM kocI rahI hoya, te apariNata kahevAya. te akathya che, AnA bhedo-prabhedo piMDavizuddhithI jANI levA. (9) lipta dahi, dudha chAza, zAka, dALa, kaDhI vagerethI hAtha-pAtra vagere kharaDAya-lepAya, mATe tevI vastuo "lipta kahevAya. utsarga mArge sAdhuoe tevuM dravya levuM nahi. jenAthI hAtha na kharaDAya-lepAya nahi tevA vAla-caNA vagere levA. kAraNe to lepaka levuM paNa kalpa che. (10) chardita : dAtA ghI-dUdha vagere vastune DhoLato (chAMTo pADato) vahorAve te chardita kahevAya. jIvavirAdhanA saMbhavita hovAthI akathya che. madhubiMdunA daSTAMtathI zAstramAM virAdhanAno saMbhava batAvelo che. A grahamaiSaNAnA daza doSa maLIne kula betAlIsa doSo thayA. A doSa rahita 12. vArattapura nagaramAM abhayasena rAjAno vArattaka nAme amAtya hato, tene tyAM saMyamamAM Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 piMDanI vizuddhi saMkSepathI kahIe to tenA nava prakAro A pramANe che. (1) sAdhu svayaM haNe (sacittanuM acitta kare) nahi, (2) bIjA pAse haNAve nahi. (3) haNatAne anumode nahi. (4) kharIde nahi. (5) kharIdAve nahi. (6) kharIdatAne anumode nahi. (7) sAdhu svayaM rasoI pakAve nahiM (8) pakAvaDAve nahi. (9) pakAvatAne anumode nahi. Ama navAkoTI vizuddha AhAra sAdhu grahaNa kare. grahaNaSaNAnuM pAlana agIyAra dhArothI karavuM joIe, ema oghaniryuktikAra jaNAve che. te dvArA A pramANe che. (1) sthAna: piMDa vahoravAmAM traNa sthAno tyajavA joIe, (1) AtmopaghAtI: gAya vagere pazuonA sthAne ubhA rahI bhikSA grahaNa na karavI. kAraNa ke pazuothI upadravano saMbhava rahe. (2) saMyamopaghAtI: sacitta pRthvI-pANI vagere hoya tevA sthAne UbhA rahI vahoravAthI tenI virAdhanA thAya. athavA vahorAvanAra sacitta pRthvI-pANI vagere upara UbhA rahI vahorAve to paNa tenI virAdhanA thAya.athavA sacittano saMghaTTo vALI vyakti vahorAve to paNa virAdhanA thAya. AvuM saMyamopaghAtI sthAna tyajavuM. (3) pravacanopaghAtI bALa vagere azuci sthAna pAse UbhA rahIne vahoravAthI zAsana (pravacana) nI laghutA thAya, mATe pravacanopaghAtI sthAnane paNa varjavuM. (2) dAyaka : sAdhue AhArAdi grahaNa karatAM dAtAranI parIkSA karavI. AgaLa jaNAvyA pramANe bALaka Adi pAsethI grahaNa nahIM karavuM. A viSayamAM vizeSa utsarga-apavAda oghaniryuktithI jANI levA.bALaka Adi pAsethI vahoravAthI apakAnI virAdhanA Adi doSo che. te bALaka Adi pAsethI paNa kyAre grahaNa karAya te ozaniyuktithI jANI levuM. ' ekatAnavALA vizuddha cAritravaMta dharmaghoSa nAmanA muni bhikSArthe gayA, amAtyanI patnIe bhikSA ApavA ghI-khAMDa mizrita khIrathI bhareluM pAtra upADyuM, temAMthI khAMDa mizrita ghInuM biMdu jamIna upara paDavAthI A piMDa charditadoSathI dUSita che' ema vicArI sAdhu lIdhA vinA pAchA pharyA, jharUkhe beThelA amAtye A badhuM joyuM ane vicAravA lAgyo ke sAdhu mArA gharathI kaMI lIdhA vinA pAchA kema pharyA ? teTalAmAM to paDelA biMdu upara mAkhIo besI gaI, tene pakaDavA garoLI, tenI upara kAciMDo, tenuM bhakSaNa karavA bIlADI, tenA upara mahemAnono pALelo kutaro kUdI paDyo, tyAre mahollAnA kutarAe tenA upara trApa mArI. ema baMnenuM yuddha thavAthI teno parabhAva sahana nahi sahI zakanArA te te kutarAonA mAliko pratispardhI kutarAone dUra karavAM jatAM, teomAM ja mArAmArI zarU thaI. A badhuM joI amAtya vicAryuM ke "ghInuM mAtra eka biMdu nIce paDavAthI AvA anarthakAraka pariNAma Ave che. AvuM vicArI dayA sAgara muni pAchA pharyA. dhanya che te dharmane sarvajJa vinA Avo dharma koNa batAve ? A rIte dharmI upara bahumAna keLavI-pote paNa saMsAra choDI dikSAnuM pAlana karI mokSe gayA. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma pa3 (3) gamana : vahorAvavA dAtA potAnA gharamAM (rasoDAmAM) praveza kare tenuM gamana' sAdhue joI levuM ke amukAya AdinI virAdhanA thatI nathI ne ! (4) grahaNa : dAtA bhikSA vahorAvavA je sthAnethI bhikSAne grahaNa kare te sthAna joI levuM ke.. je sthAne mUkeluM hoya tyAM pANI Adino saMghaTTo thayela nathI ne ! A utsarga mArge jANavuM. apavAda mArge to sthAna na dekhAvA chatAM pAMca indriyano upayoga mUkI sthavirakalpIo doSane jANI zake che, ane doSanI zaMkA na rahe to bhikSA grahaNa karatA hoya che. (5) Agamana : vahorAvavAnI vastu laIne sAdhunI sanmukha Ave te dAtAranuM Agamana' paNa sAdhue jovuM joIe, emAM paNa gamananI jema viveka samajavo. (9) patta = prApta athavA pAtra. temAM gRhastha potAnI najIka vahorAvavA Ave te prApta kahevAya. tenA hAtha bhIMjAyelA che ke nahi ? vagere joI levuM ane pAtra eTale gRhastha je pAtramAM AhAra lAvyo hoya te pAtra upara-nIce-bAjumAMthI joI levuM ke pANI vagerevALuM nathI ne ! athavA pAtra eTale bhikSAnI vastu. te saMsakta che ke asaMsakata che. ityAdi joI levuM. ahIM vatsa ane putravadhUnuM dRSTAMta samajavuM. (7) parAvartita : gRhastha vahorAvatAM.pAtrane UMdhuM kare te "parAvartita kahevAya, tene sAdhue jovuM. jo te pANIvALuM ke trasajIvayukta hoya to tenAthI nahi vahoravuM. (8) pAtitaH sAdhue potAnA pAtramAM "pAtita' (lIdhelA) piMDane jovAM. ke te bhAta, ke bhAMgelo-cUrelo chUTo padArtha cUramuM vagere svAbhAvika che ? ke sekelA javacaNA vagerenA loTanA ke maganA loTanA banAvelA piMDa (lADa) vagere kRtrima che ? kRtrima piMDane bhAMgIne joI levo. kAraNa ke koI sAdhunA dveSIe lADumAM vIMTI, ratna vagere mUkIne lADu banAvelo hovAno saMbhava che. tema na kare to corInuM kalaMka, rAjA taraphathI upadrava vagere thaI zake che. (9) gurukaH gRhasthanuM vahorAvavAnuM sAdhana ke tenA uparanuM DhAMkaNa vagere ghaNuM bhAre hoya te "guruka' kahevAya. evuM bhAre upADatAM ke nIce mUkatAM paDI javAno saMbhava 13. eka vaNikane tyAM vAcharaDo hato, eka divasa tene ghare koI kAraNe jamaNavAra hovAthI tene koIe cAro-pANI ApI zakyuM nahi, sahu potAnA kAmamAM mazagula hatA, ema madhyAhna thatAM bhUkhyA vAcharaDAe raDavA mAMDayuM. te sAMbhaLI zeThanI putravadhu ke jeNe bahumUlya vALAM AbharaNa-alaMkAra paherelAM hatAM, teNIe vAcharaDAne cArA-pANI khavaDAvyuM. te veLA vAcharaDAnI dRSTi mAtra cArA-pANImAM ja hatI, zeThANInA rUpa ke vastrAlaMkAra tarapha nahiM. tema sAdhue pAtra ke piMDane ja sadoSa-nirdoSa jovAM, paNa vahorAvanAranA rUpa, raMga ke AbharaNa-alaMkAra tarapha lakSya paNa ApavuM nahi. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 che ane dAtA- sAdhune vAgavAno saMbhava che. mATe tevA bhAre bhAjanathI na levuM. (10) tihADa traNa prakAre. emAM kALa, dAtAra vagereno traNa-traNa prakAre khyAla karavAno che. kALa (1) grIkha (2) hemaMta (3) varSARtu ema traNa prakArano che dAtA (1) strI (2) puruSa (3) napuMsaka ema traNa prakAranA che. (1) pura:karma (2) udakAA (3) sasnigdha ema pura:karmanA traNa prakAra jANavA. - bhikSA ApatAM pahelA (dAtA) hAtha-pAtra vagere dhove te pura:karma. hAtha-bhAjana vageremAMthI pANInA TapakA paDatA hoya te udakAA ane biMdurahita chatAM je hAtha-bhAjana bhInuM hoya te sanigdha. temAM pura:karma ane udakAThuM e be to sacitta-acitta ke mizra hoya to paNa tevA hAtha vagerethI vahorAya nahi. trIjA sasnigdhanA aMge ghaNA bhAMgA che te ozaniyuktithI jANI levA. (11) bhAva: bhAva eTale adhyavasAya. zarIranA varga-baLa (svAda) mATe ? AhArAdi levA te aprazasta adhyavasAya: AhAra levAmAM aprazasta adhyavasAya na karavo bhojana ane pANInA viSayamAM grahaNaSaNAnA sAta prakAra che. (1) asaMsRSTA: gRhasthanA je hAtha ane pAtrathI vahore te kharaDAyeluM na hoya te ane vahoravAnI vastu saMpUrNa (gRhasthanuM pAtra khAlI thAya tema) vahore ke ochI vahore te asaMsRSTabhikSA kahI che. saMpUrNa dravya vahoravAthI pazcAtukarmano doSa lAgato hovA chatAM gacchavAsI sAdhuone glAnAdinA mATe (kAraNe) levAmAM niSedha nathI, mATe ja sUtramAM teno vicAra karyo nathI. - (2) saMsRSTA kharaDAyelA hAtha ane pAtrathI levAya che. emAM saMskRSTa ke asaMtRSTa hAtha ane pAtra tathA vastu saMpUrNa ke asaMpUrNa vahoravAne yoge ATha bhAMgA thAya che. temAM saMskRSTa hAtha-saMskRSTa pAtra ane sAvazeSadravya rUpa AThamo bhAMgo gacchathI nirapekSa (jinakalpika, - parihAravizuddhika vagere) sAdhuone kahyuM, gacchavAsI sAdhuone to AhAranI durlabhatAthI sUtra-arthane bhaNavA vageremAM hAni thAya, ityAdi kAraNe zeSa bhAMgAovALI paNa kahyuM. A bhAMgAo piMDavizuddhithI jANI levA. (3) uddhatAH gRhastha potAnA prayojane mULa bhAjanamAMthI bIjA bhAjanamAM kADhelo piMDa uddhata kahevAya ane tene lenAra sAdhunI bhikSAne uddaghatA kahevAya. 14. A agIyAra dvAromAM dazeya dvArothI zuddha chatAM bhAvArathI azuddha hoya te AhAra saMyamaghAtaka che. mATe daze paNa dvAranI zuddhi bhAvAranI zuddhithI samajavI. vizeSa varNana oghaniryukti gA. 494thI 501 mAM joI levuM. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma papa (4) alpalepA : jenAthI pAtrAdine lepa (kharaDa) na lAge tevA nirasa vAla, caNA vagere padArtho levA te bhikSAne athavA jemAM "pazcAt karma' vagere AraMbhajanya lepa eTale karmono baMdha alpa hoya te bhikSA alpalepA samajavI. vizeSa AcArAMga dvitIyazrutaskaMdhanI pahelI cUlAnA sU-karathI jANI levuM. (5) avagRhItA : bhojana vakhate thALI, vADakI, vADakA vageremAM kADhIne bhojana karanAre ApelA piMDane vahoranAra sAdhunI bhikSAne avagRhItA kahI che. (9) pragRhItA : bhojana vakhate jamavA beThelAne pIrasavA mATe pIrasanAre mULabhAjanamAMthI camacA vageremAM dharyuM hoya te, bhojana karanAro bhojanArthe na letAM sAdhune vahorAvarAve athavA jamanAre pote khAvA mATe bhojananA vAsaNamAMthI potAnA hAthamAM lIdhuM hoya te svayaM vahorAve, to tevuM azanAdi lenArA sAdhunI bhikSA "pragRhItA" kahevAya. . (7) ukjhirtadharmA: gRhasthane nirUpayogI tyajI devA yogya hoya tevA piMDane lenAra sAdhunI bhikSAne "ukjhitadharmA' kahevAya. ahIM pAraiSaNA judI kahI hovAthI piMDa zabdano artha bhojana ja samajavo. sAta pAnaiSaNAo paNa piMDeSaNAnI tulya ja samajavI. mAtra cothImAM e bheda ke kAMjInuM pANI, osAmaNa, garama (ukALeluM) pANI, cokhAnuM dhovANa vagere pANI, te alepatuM ane bAkInAM zeraDIno rasa, drAkSAnuM pANI, AmalInuM pANI vagere lepakRt samajavAM. zayAtarano zuddha paNa piMDa sAdhune levo kalpato nathI. kAraNa ke tenAthI aprIti thavAno saMbhava che. zayyAtaranI (1) azana, (2) pAna, (3) khAdima, (4) svAdima, (5) rajoharaNa, (6) vastra, (7) pAtra, (8) kaMbala, (9) soya, (10) QrikA (muMDana mATe astro), (11) kAna zodhavAnI saLI ane (12) nakharadanI (nakha kApavAnuM sAdhana), A bAra vastu kahyuM nahIM. tRNa, Dagala vagere vastu to zayyAtaranI paNa kalpa. zayyAtara koNa bane ? eka sthaLe suve ane pratikramaNa bIje sthaLe kare to baMne sthaLanA mAlika zayyAtara bane. paraMtu samagra rAtrI jAge ane pratikramaNa bIje sthaLe kare to, pratikramaNa jyAM karyuM hoya te sthaLano mAlika zayyAtara bane. makAnano mAlika sAdhuone vasati ApI dUra dezAntare gayo hoya to paNa te ja zayyAtara gaNAya. vaLI jyAre eka ja gacchanA sAdhuo ghaNA hovAthI aneka makAnamAM utare to je makAnamAM gacchAdhipati rahe te makAnano mAlika zayyAtara gaNAya, bIjA makAnovALA nahi. (pravacana sAroddhAra gA. 803) Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 azana-pAna-svAdima-khAdima A cAra, rajoharaNa, vastra, pAtra ane kaMbala A ATha prakArano rAjapiMDa paNa sAdhune akathya che. A rIte vizuddha AhArane vAparavA chatAM (mUrchAnA abhAve) sAdhuone nitya upavAsanuM phaLa) thAya che. yatidinacaryAmAM kahyuM che ke nice sAdhuone sAdhudharmamAM AhArazuddhi durlabha ane gRhasthane gRhasthadharmamAM vyavahArazuddhi duSkara kahI che. nirdoSapiMDa meLavIne sAdhu traNa kAraNothI upAzraye AvyA vinA (gAma bahAra ke yogya sthaLe) paNa bhojana kare evI jinAjJA che (1) uSNakALa hoya (tethI sudhAtRSAnI bAdhA hoya), (2) saMghATaka (sAtheno sAdhu) asahanazIla hoya (tethI tenAmAM upAzraye pahoMcavA jeTalI zakti-pairya na hoya), (3) upavAsI hoya (tethI azakta thayelo hoya.) kSetra-kALa vagerethI atikrAnta thayeluM dUSita hovAthI sAdhune kahyuM nahi. je azanAdi sUryodaya pahelAM vahoryuM hoya te "kSetrAtIta hovAthI akalpa che. be koza (gAu)nI bahArathI lAveluM azanAdi "mAtIta" hovAthI adhya che. pahelAM pahoramAM lIdheluM anAdi trIjA pahora pachI "kAlAtIta' thatuM hovAthI akathya che. 'ahIM sudhI piMDavizuddhinuM pratipAdana karyuM. pravAhI chatAM, pANIne paNa zAstranI paribhASAthI piMDa kahevAya che. yatidinacaryAmAM kahyuM che ke... "piMDa zabdano artha 'deha (kAyA)' kahevAya che, ane tene AdhAra ApanAra kAraNarUpa dravyone paNa kAraNamAM kAryanA upacArathI piMDa kahevAya che. te piMDa zAstranI paribhASAthI azana-pAna-khAdima vagere aneka prakArano jANavo." vasatinI zuddhi be prakAranI che. sAta mUlaguNothI ane sAta uttaraguNothI zuddha hoya to te vasati zuddha che. TUMkamAM je kALe je vasati gRhastha potAnA mATe banAvelI hoya, tevI vasati (makAna) saMyamasAdhaka hoya to sAdhu mATe zuddha jANavI. duSTa pradezamAM rahelI vasatimAM rahevAthI du:kha AvI paDe, saMyama sAdhanAmAM aMtarAya Ave, tevA pradezomAM rahevAnuM sAdhue varjavuM. saMyamamAM upakAraka vasatinuM pradAna karanAra dAtAne paNa mahAlAbha thAya che. 1 mUlaguNa sAta - (1) pRSTha vaMza (mobhanuM tichuM lAkaDuM) (2-3) mobhane dhAraNa karanAra UbhA thAMbhalA (-) (4-5-6-7) cAra mukhavakhayo (pratyeka thAMbhalA sAthe joDelA be be doriyAM A 7 gRhastha je makAnamAM potAnA mATe karyA hoya te vasati mUla guNe zuddha muLaguNathI dUSita vasati AdhArmika kahevAya. ra* uttaraguNa (1) (mULa) - (1) upara nAkhelA vAMsa (2) vajI (3) vAMsavaMjInuM guMthaNa (4) naLiyAM (5) bAjunI bhIMtanuM lIMpaNa () bAraNuM (7) bhUmi sarakhI karavI A badhuM jyAM sAdhune mATe na hoya tenuM mULauttaraguNathI zuddha vasati uparanA be doSa avizodhikoTInA che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma pa7 have vastranI vizuddhi kahevAya che. kapAsa (rU), zaNa vagerethI baneluM sUtrAu ke zaNIyuM te prathama prakAra. kozeTA vagerenA avayavonuM baneluM rezamI vastra te bIjo prakAra; Una-vALa vagerethI baneluM kAmaLI-Asana vagere trIjo prakAra. A traNenA paNa (1) yathAkRta, (2) alpaparikarma ane (3) bahuparikarma ema traNa-traNa bhedo thAya che. je sIvaNa (sIvyA) vagere kaMI paNa kriyA karyA vinAnuM saLaMga eka paTTarUpa maLe te yathAkRta. ekavAra phATeluM-sIveluM hoya te alpaparikarma ane ghaNI kriyAvALuM-aneka kakaDAthI sAMdheluM vagere bahuparika jANavuM.e traNemAM uttarottara bahuparikarmathI alpaparikarma ane alpaparikarmathI yathAkRta zuddha che. tethI pUrva pUrvanuM na maLe to ja uttara.uttaranuM levuM, AvuM paNa je vastra sAdhune mATe kharIda karyuM - karAvyuM na hoya ke banAvyuM - banAvarAvyuM na hoya, tevuM nirdoSa levuM. vastramAM paNa avizodhikoTI ane vizodhikoTI e be koTI jANavI. temAM je, mULathI sAdhu mATe vadhyuM hoya, ityAdi avizodhikoTI doSavALuM gaNAya, mATe tevuM vastra akathya. sAdhune mATe dhoyeluM-raMgeluM vagere vizodhikoTI kahevAya. (nirdoSa na maLe to te laI zakAya.) A viSayamAM vizeSa, pravacana sAroddhArathI jANI levuM. have pAtrazuddhi kahevAya che. * * yatidina caryAmAM kahyuM che ke "sAdhuone zrI jinezvara paramAtmAoe "AdhAkarma' vagere doSothI rahita tuMbaDAnuM, lAkaDAnuM ane mATInuM pAtra anukrame uttama, madhyama ane jaghanya kahyuM che. mATe te grahaNa karavA. kAMsAnuM-tAMbAnuM vagere akathya hovAthI varjavuM". te pAtra paNa sArA lakSaNavALuM levuM-lakSaNa vinAnuM na levuM. oghaniryuktimAM kahyuM che ke... "cAre bAju sarakhuM goLa, te paNa sthira sArI beThaka(paDaghI)vALuM, te paNa kAyamI arthAt pArakuM amuka kALa pachI pAchuM ApavAnuM na hoya tevuM ane snigdha (TakAu) varNavALuM, evuM pAtra sulakSaNa hovAthI levuM. je amuka bhAgamAM UMcuM, akALe (kAcuM) sukAyeluM hovAthI vaLIyAM paDeluM ane bhAgeluM-rAjI (taraDa) vALuM ke chidrovALuM-kANuM hoya, evuM pAtra grahaNa karavuM nahi." 3% (1) dUmitA (-cUnA vaDe suvAsita vasati (2) dhUpa vaDe ghumitA (3) puSpAdithI vAsitA (4) dIpaka vaDe udyotitA (5) baLI vigere utAra mUkyo hoya tevI balI kRtA (ka) chANa mATI vaDe lIMpelI te "AvartA(7) mAtra pANI vaDe siktA (8) sAvaraNIthI saMmArjana karelI 'samRNA' A badhu jyAM sAdhu mATe thayuM hoya te uttara uttaraguNathI azuddha vasati kahevAya A doSo vizodhikoTInA che. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 lakSaNavaMta pAtranuM phaLa jaNAvatAM kahyuM che ke.. "cAre bAju sarakhuM goLa pAtra rAkhavAthI lAbha thAya che, sArI beThaka (paDaghI)vALA pAtrathI gacchamAM pratiSThA vadhe che, nakha vagerethI traNa (ghA vagere) na lAgyA hoya tevA pAtrathI kIrti ane Arogya vadhe che ane sArA raMgavALA pAtrathI jJAnarUpI saMpatti vadhe che." alakSaNavALA pAtranuM phaLa jaNAvatAM kahyuM che ke... 'nIcA-UMcA pAtrathI cAritrano vinAza thAya, eka pAtranA (kASThAdimAM) bhinna-bhinna varNa hoya to tevAthI cittavibhrama thAya, nIce beThaka (paDadhI) vinAnuM ane khIlAnI jema UMcA ghATavALuM hoya to te pAtravALA sAdhunI gacchamAM ane cAritramAM sthiratA na thAya. vaLI pAtranI nIce paddha-kamaLano AkAra hoya to akuzaLa, cAMdA-DAgha (kSata)vALuM hoya to vAparanAra sAdhune paNa kSata (traNa) thAya. ane aMdara ke bahAra baLeluM hoya to maraNa thAya." lepanI (pAtranA raMganI) eSaNA paNa pAtranI eSaNAmAM jANI levI. ane pAtrane grahaNa karavAnA upadezamAM ja pAtrane lepa lagADavo vagere paNa jANI levuM. raMgavAnA pAtro navA ke junA be prakAranA che. "A raMgavA yogya che ke nahi ?" ema gurane pUchI temanI anujJAthI raMgavA mATe taiyAra thAya. raMgavAnuM kArya savAre ja karavuM ke jethI jaldI sUkAya. lepa tarIke gADAnI maLI lAvavAnI vidhi A pramANe che - lepa karavA icchatA sAdhue te divase upavAsa karavo ke jethI pAtranI jarUra na rahevAthI lepa sArI rIte karI zakAya, tevI zakti na hoya to savAre ja AhAra karI le athavA bIjA sAdhuo lAvI Ape te vApare pachI lepa levA mATe jatAM pahelAM gurune vAMdIanujJA mAMgI, bIjAne lepanI jarUra hoya to pUchIne 'upayoga'no kAyotsarga vagere vidhi karIne gItArtha sAdhu be koDIyAM, lepane DhAMkavA rU, kApaDano cIro gRhastha pAsethI meLavI, gADAnI pAse jaIne je gADAmAMthI lepa lAvavAno hoya, tenA mAlIkanI anujJA meLave, kaDavo-mITho lepa jANavA dhrANendriyano upayoga mUke. kaDavo lepa TakAu na hovAnA kAraNe, teno tyAga karI mITho lepa le. gADuM paNa lIlI vanaspati vagere upara na hoya, tyAM bhamatA-uDatA jIvo (maravAno bhaya)na hoya, mahAvAyu na hoya ke AkAzamAMthI dhummasa na paDatI hoya to lepa levAya. te paNa jarUra pUrato levo. lepane koDIyAmAM lai vastrano TUkaDo, rU ane bhasma dAbIne upara bIjuM koDIyuM DhAMkI vastrathI te saMpuTane bAMdhI guru pAse AvI, lepanI AlocanA kare, pachI gurune vinaMtI karI potAnuM pAtra lIMpe. * pAtra lIMpavAno vidhi A pramANe che - eka vastrano TukaDo pAtharI, temAM rUnuM paDa pAtharI temAM lepa nAkhIne tenI poTalI banAvI, te poTalIne aMguTho, tarjanI Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 zramaNa dharma ane madhyamA e AMgaLIthI pakaDe, e rIte pakaDelI poTalInA jADA vastranA TukaDAmAMthI nIkaLatA lepanA rasathI pAtrano lepa kare. lIMpavAnA eka, be ke traNa pAtrone lIMpIne AMgaLIthI ghasIne komaLa (suMvALAM) kare, temAM paNa eka pAtrane khoLAmAM mUkIne bIjAne AMgaLIthI ghase, ema vArApharatI eka ke be pAtrAne khoLAmAM mUkIne eka pAtrane laIne ghase, pAchuM tene khoLAmAM mUkIne bIjuM khoLAmAMthI laI tene ghase, A rIte vA2A pramANe badalIne darekane AMgaLIthI ghasato rahe. lepa karyA bAda tApamAM mUke. zItakALamAM pahelo ane chello praha2 saMpUrNa ane grISmakALamAM pahelA praharanuM pUrvArdha ane chellA paharanuM uttarAddha, ema aDadho-aDadho praha tavo, kAraNa ke te kALa snigdha (havAvALo) hovAthI lepano nAza thavAno bhaya rahe, mATe te samaye pAtrAne tApamAM na mUkavAM. varSA tathA kutarAM vagerethI rakSaNa karavA mATe sUkAtA pAtrane vAraMvAra joto rahe. bIjo lepa 'tajjAta' nAmano che.. gRhasthanA tela bharavAnA kuDalA vagere upa2nI maLIne tajjAtalepa kahevAya che. A lepathI lIMpelA pAtrane ghuMTAthI ghasIne (ghuMTIne) suMvALuM banAvI kAMjIthI dhovuM e teno vidhi che. trIjo lepa 'yuktijAta' che: te lepa patthara vagerenA kakaDAono cUro karIne temAM (rU-tela vagerenI) meLavaNI karIne banAvelo hoya che. A lepano saMnidhi (saMgraha) karavo paDato hovAthI niSedha karelo che. lepanA uttama, madhyama, jaghanya ema traNa prakAro che. talanA telano utkRSTa, aLasInA telano madhyama ane sarjapanA telano banelo jaghanya jANavo. ghI-goLa vagerethI banelA lepano niSedha karelo che. A lepanI A eSaNA pAtrane aMge ja hovAthI pAtra eSaNAmAM teno samAveza thAya che. A rIte piMDa eTale AhAra, vasati, vastra, pAtra e cAranI vizuddhi jANavI. A cAra vizuddhithI ja saMyamano nirvAha sAdhu karI zake che, temAM doSa sevanAro, dIkSAnuM sAcuM pAlana karI zakato nathI. A rIte sAdhu pUrve jaNAvelA udgamanA 16, utpAdananA 16 ane eSaNAnA 10 maLI beMtAlIsa doSa rahita pUrNa bhikSA laIne ane zuddha karIne vasatimAM Ave. te AvavAno ane bhikSA zuddha karavAno vidhi A pramANe che - vasati (upAzraya) ta2pha jato sAdhu, mArgamAM maLe to koI khAlI paDelA gharamAM ke devamaMdiramAM ane tevuM sthAna na maLe to upAzrayanA bAraNe AvIne paNa AhAra pANIne tapAse. Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GO dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 tapAsIne bhikSA letAM nahi dekheluM athavA dekhavA chatAM paNa te veLAe gRhastha (adharma-pAme vagere) bhayathI na tajI zakAya tevuM koI kAMTo ke marelI mAMkhI (kAMkaro-vALa-kastara Adi hoya to tene) taje-paraThavI de. jo te azana-pANI jIvayukta hoya to tene paravIne puna: bIjuM laI Ave. ema lAvelA azanAdine zuddha karIne upAzrayamAM praveza kare. A viSayamAM vizeSa bhAMgAo oghaniryuktithI jANI levA. vasatimAM praveza karatAM paNa paganuM pramArjana karI, traNa vAra nisIhi ane be hAthe aMjalI karI gurune "namo khamAsamaNANa" kahe.) praveza karIne dAMDo tathA (jhoLI, paDalA, sAthe rAkhI hoya te) upadhine mUkavAnuM sthAna zuddha kare. traNa nihi anukrame prathama bahAra (varaMDA vagerenA bahAra)nA mukhya dvAre, bIjI madhyamAM ane trIjI mULa upAzrayanA) bAraNe kare. paga pramArjana gRhastho na jotAM hoya to varaMDAnI bahAra ane jotAM hoya to aMdara AvIne kare. ' jo mAtrAdinI bAdhA hoya to paDalA sahita AhAranuM pAtra anya sAdhune ApIne pahelAM te bAdhA TALe. have vasatimAM AvyA pachInuM kartavya kahe che: vasatimAM pravezIne gurunI sanmukha AlocanA kare. arthAt bhikSA levAmAM lAgelA aticAro yathArUpe kahe, te sApekSa yatidharma che. temAM krama A pramANe che - vasatimAM pravezyA pachI Avelo sAdhu mAtrAnI bAdhA TALIne bhojananI mAMDalI besavAnI hoya te bhUmi upara ja iri. pratikrame. temAM kAyotsarga karatAM nIce DhIMcaNathI cAra AMgaLa "UMco ane nAbhithI cAra AMgaLa nIce rahe tema be bAjue koNIothI colapaTTAne dhArI rAkhe. jo colapaTTAmAM chidra hoya to tyAM paDelAne rAkhe. kAyotsargamAM "makAnathI nIkaLyo tyAMthI mAMDIne vahorIne punaH makAnamAM praveza karavA sudhI je koI aticAro lAgyA hoya, tene gurune jaNAvavA mATe manamAM avadhAraNa kare. kAyotsarga pArI gurunI samakSa lAgelA doSone pragaTa kare. guru jyAre dharmakathAdimAM rokAyelA na hoya, zAMta hoya, AlocanA sAMbhaLavA upayogavALA hoya tyAre AjJApUrvaka, nAcavuM, vAMkA vaLavuM, aMgo vagere jema tema halAvavA, gRhasthanI bhASA, avyakta ke moTA avAje bolavuM vaMgere kuceSTAo tajIne suviditasAdhu, vahorAvanArano hAtha, pAtra ane tenI vahorAvavAnI pravRtti, vagere kevuM hatuM te saghaLuM kahe. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 zramaNa dharma apavAdathI, guru zramita hoya ke pote pharavAnA kAraNe zramita hoya athavA koI utAvaLanuM kArya karavAnuM hoya ityAdi kAraNothI sAmAnyarUpamAM paNa AlocanA kare. arthAt AdhAkarmavALI gocarI nathI tathA pura:karma pazcAt karma' vagere doSo lAgyA nathI vagere athavA jeTaluM zuddha na hoya eTaluM ja TUkAMNamAM gurUne jaNAve. A rIte gurusamakSa vAcikI, mAnasikI AlocanA kahI, kAyikI AlocanA to gurune bhikSA batAvavAthI thAya che. upAzrayamAM AvI uparokta vAcikI, mAnasikI AlocanA karI, AjubAjunuM nirIkSaNa karI gIrolI, kutarAdIno upadrava na thAya tema pAtra hAthamAM laIne aDadhI kAyAthI namIne bhikSA gurune dekhADe, tyArabAda gocarI saMbaMdhI aticAronI AlocanA mATe vidhipUrvaka kAyotsarga kare. phacchAmi DiminuM zoJaravariJA ityAdi sUtra bolI kAyotsarga dhyAnamAM rahelo "aho nigehiM..." gAthAnA arthanI vicAraNA kare pachI 'namo arihaMtANaM' kahI kAyotsarga pA2e. upara pragaTa logassa kahe. A rIte gocarIne AlocavAno vidhi kahyo. have te pachInuM kartavya kahevAya che. gocarInI AlocanA karyA bAda caityavaMdana karavApUrvaka paccakkhANane pAre. sAta caityavaMdana paikI A bhojanacaityavaMdana jANavuM. paccakkhANa pAryA bAda jaghanyathI soLa zlokano svAdhyAya kare. have te pachInuM sAdhunuM kartavya kahe che. mUlam - gurvAdicchandanApUrvaM vidhinA bhojanakriyA / yatanA pAtrazuddho 6, punaHzcatyanamAi / / 14 / / gAthArtha : gurvAdikane bhojana mATe nimaMtraNa pAThavIne vidhipUrvaka bhojana kare,pAtrane zuddha karavAmAM jayaNA sAcave ane punaH caityavaMdana kare. TIkAno saMkSepa bhAvArtha : guru eTale AcAryane ane Adi zabdathI prApUrNaka (bIjA samudAyanA AvelA) vagere sAdhuone, lAvelA AhAranuM niyaMtraNa karavA pUrvaka AgaLa kahIzuM te vidhipUrvaka bhojana karavuM te paNa sApekSa yatidharma che. sAdhu be prakAranA hoya che. mAMDalIbhojI ane ekalabhojI. joga cAlatA hoya, svabhAva athavA zarIrathI pratikUla hoya, svalabdhithI AhAra meLavanArA hoya, asahiSNu ke cepI rogavALA hoya, A badhA ekalabhojI sAdhu jANavA. have mAMDalIbhojI sAdhu paNa upavAsI hoya, gISmamAM pipAsAdithI parAbhava pAmelo hoya athavA gocarIthI parizrAnta hoya, A traNa kAraNathI ekalo paNa vaheluM Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 bhojana kare. paNa mAMDalImAM bhojana karanArA sAdhu bIjA sarva sAdhuo Ave nahi tyAM sudhI rAha jue. ane badhA bhegA thaye teonI sAthe bhojana kare. . je ekalojI hoya te guru samakSa dhArIne kahe ke "he bhagavaMta ! prApUrNaka, asakta, bAla, vRddha, navadIkSita vagere sAdhuone A (AhAra-pANI) Apa Apo" AvuM kahevAte chate guru svayaM ke gurvAjJApUrvaka svayaM pote nimaMtraNa kare, bIjA na le to paNa tene nirjarA thAya ja. have grAmaiSaNA kahevAya che. temAM gocarI gayelA sAdhuonI Upadhi AdinI tathA vasatinI rakSA karanAra sAdhu, gocarI AvatAM pahelAM darekanA pAtro bhegAM karIne taiyAra rahe, jyAre gocarIvALA sAdhuo Ave, tyAre teonuM lAveluM pANI AcArya vagerene mATe naMdIpAtramAM nItArI-svaccha karIne gALI le: gALIne gacchamAM sAdhuonI saMkhyAnA anusAra eka-be-traNa pAtramAM bhare. kAraNa ke te AcArya vagerene pIvAmAM vagere ghaNA kAryomAM upayogI bane che. te pachI gurune pUchIne gItArtha, dIrghaparyAyavALA ane alolupI evA mAMDalInA vRddha (vaDIla) mAMDalImAM hAjara thAya ane te pachI vidhipUrvaka bIjA paNa sAdhuo mAMDalImAM Ave. asamartha evA glAna, vRddha navadIkSita, sukomaLakAyAvALA rAjaputrAdi tathA lAbhAntarAyanA udayathI sIdAtA sAdhuo mATe mAMDalI upakAraka che. bhojana karavA beThelo sAdhu prathama potAnA AtmAne A rIte hitazikSA Ape ke... "he jIva ! beMtAlIsa eSaNAnA doSonI gahana aTavI jevI grahamaiSaNAmAM tuM na ThagAyo tyAre kahevAya ke jyAre tuM rAga-dveSathI bhojana karato na ThagAya." te pachI zrIpaMcaparameSThi namaskAra maMtra bhaNIne guru pAse bhojanano Adeza mAgIne temanI anujJA maLe tyAre, kSata-ghA upara auSadha lagADavAnI rItie bhojana kare. zlokamAM "vidhipUrvaka bhojana karavuM" kaheluM hovAthI, have ozaniyuktinA AdhAre bhojanano saMpUrNa vidhi sAta vArothI batAvAya che. (1) mAMDalI: mAMDalI vaDIlanA krame prakAzavALA sthaLe bese. ratnAdhika pUrvAbhimukha bese, vacce AvavA-javAnI jagyA rahe te rIte bIjAo bese. gurunI sanmukha eka sAdhu gurune levA-mUkavAmAM sagavaDatA rahe te mATe bese. bIjA paNa gurunI najara samakSa bese ke jethI kupathya vagerethI guru bacAvI zake. : (2) bhAjana : bhAjana pahoLA mukhanuM levuM jethI mAkhI Adi dekhI zakAya. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma (a) zleSamanI ane (ba) AhAramAMthI nIkaLelA kAMTA vagere akhAdya cIjone rAkhavA be kuMDIo rAkhavI. mAMDalInI bahAra rakSA mATe upavAsI sAdhune besADavo. bhAjano traNa prakAranA che. (1) yathAkAta - gRhastha pAsethI lIdhA pachI tenI upara kriyA (raMgavuM vagere) karyA vinA ja vAparI zakAya evuM. (2) alpa parikarma : lIdhA bAda alpa kriyA (raMgavuM vagere) thaI hoya tevuM. (3) bahu parikarma : (sAMdhavuM-gavuM vagere) ghaNI kriyAo karavI paDI hoya che. A traNa prakAranA pAtramAMthI prathama yathAjAta pAtrA vaheMcavA mATe pheravavAM, pachI alpa parikarmavALAM ane te pachI bahu parikarmavALAM pheravavAM. (3) bhojana pitta vagerenI zAMtI mATe prathama snigdha-madhura dravyo vAparavAM ane tyArabAda bIjA vAparavAM. snigdha madhura ghI vagere dravyo rAkhIne bIjA vAparatAM vadhI jAya to ghI vagere pAThavavAmAM virAdhanA ghaNI thavAthI asaMyama paNa thAya. (4) grahaNa : pAtramAMthI AhArano koLIo kukaDInA iMDA jeTalo levo, ke jethI mukha vAMku na thAya. (1) kaTakaccheda (2) prataraccheda ke (3) sihabhakSita. e traNa paikI koI eka vidhie pAtramAMthI levuM. je eka bAjuthI kakaDe kakaDe khAvA mAMDe te yAvatu pUrNa thAya tyAM sudhI, te kaTakaccheda kahevAya. eka-eka paDa pUrNa karatAM thAvat pUrNa kare, te prataraccheda kahevAya. siMhanI jema je bAjuthI prAraMbha kare te bAju pUrNa kare tyAMthI pharatAM pharatAM te sthAne ja pUrNa kare, te siMhabhakSita. mukhamAM koLIo nAkhatAM saraDa-saraDa avAja Ave tema, caba caba avAja Ave tema, ativilaMbathI, ati jhaDapathI, nIce pADato pADato na vApare. (5) zuddhi : bhojana suDatAlIsa doSathI rahita karavAnuM che. temAM betAlIsa doSo AgaLa kahyA. have grAseSaNAnA pAMca doSo avasara prApta kahevAya che. (1) saMyojanA : (rasa vagerenA) lobhathI roTalI-zAka, roTalI-dALa, roTalIghI-goLa bhegA karIne vAparavA te saMyojanA, te sAdhue nahi karavuM. kAraNa ke temAM rasa poSAya che. navo coLapaTTo vigere maLe to tene anurUpa kapaDA vagere meLavIne paheravuM e upakaraNasaMyojanA paNa sAdhu na kare. (2) pramANAdhikya : sAdhune 32 koLIyA ane sAdhvIne 28koLIyAnuM pramANa hoya che. tenAthI adhika na levuM. kAraNa ke adhika AhArathI vamana, maraNa ke rogo thAya, mATe adhikAhAra levo te doSa che. (3) aMgAra : svAdiSTa annanI ke tenA dAtAranI prazaMsA karato vApare to Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 sAdhune rAgarUpI agnithI saMyamarUpa kASTanA aMgArA thAya che, mATe tevo aMgAra doSa na sevavo. (4) dhUmra: aniSTa annanI ke dAtAranI niMdA karato vApare to sAdhu zveSarUpa agnithI cAritrarUpI indhanane bALato cAritrane dhUmADAthI malina kare, mATe dhUmra doSa paNa na seve. (5) kAraNabhAva nIce kahelA cha kAraNo vinA bhojana karanArane kAraNAbhAva doSa lAge. mATe kAraNa vinA bhojana na karavuM. bhojananAM kAraNo. (1) sudhAnI vedanA sahana na thAya. (2) AhAra vinA azakta zarIre vaiyAvaccAdi karI na zakAya. (3) netranuM teja ochuM thatAM iryAsamitinA pAlanamAM azuddhi thAya. (4) pratilekhanA-pramArjanA vagere saMyamanuM pAlana na thaI zake. (5) sudhAnI pIDA vadhI javAthI maraNano saMbhava thAya. (3) ArtadhyAnaraudradhyAnathI bacIne dharmadhyAnamAM sthira thavAya, e bhojana karavAnAM cha kAraNo che. AhAra-pANI vAparavAnI vizeSavidhi yatidinacaryA-piMDaniryukti-ozaniyuktithI jANI levI. - bhojana karatAM AhAra vadhe to guru AjJAthI AyaMbila ke upavAsanA tapavALo sAdhu te vadhyo hoya teTalo ja AhAra vApare athavA niravadya bhUmimAM paraThave. bhojana pachI "pAtrazuddhi jayaNAthI karavI" te paNa sApekSa yatidharma che. ekavAra pAtranI cikAza hAthanI AMgaLIthI lUchI levI. pachI pANIthI pahelIvAra dhoIne te pANI pI javuM ane pachI mukhazuddhi karIne nirmaLa (nItAreluM) pANI laI bIjIvAra pAtrane maMDalInI bahAra laI jaIne dhuve. temAM dhovA mATe sarva sAdhuo mAMDalInA AkAre bese. ane nirmala jaLa laIne vacce ubhelo sAdhu trIjI vAra pANI Ape tenAthI trIjIvAra dhuve. gurunuM pAtra prathama dhovuM. tyArabAda yathAjAtanA krame dhovA, chelle Acamana (spaMDila - zauca mATe be-be sAdhuone teonAM pAtrAmAM bheguM pANI) Ape. A vidhi gRhasthanA abhAve jANavo. gRhastha dekhe tevI jagyAe to A kArya, bhojanamAMDalImAM ja karavuM. pachIthI jANavAmAM Ave ke AhArAdimAM AdhAkarmI hatuM, to pAtrane vadhAre vAra paNa dhuve. A viSayamAM vizeSa paMcavastu Adi graMthothI jANI levuM. ll94ll have te pachInuM kartavya jaNAve che. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 65 mUlam :- guruvandanapUrvaM ca pratyAkhyAnasya kAritA / AbazyikyA bahirgatvA, sthaNDile vivisarjanam / / 15 / / gAthArtha : bhojana pachI guruvaMdanapUrvaka divasa carimaM paccakhANa karavuM ane AvasahI' kahI bahAra bhUmie jaIne zuddha (zAstrokta) bhUmimAM vaDInItinI bAdhA TALavI. TIkAno saMkSepabhAvArtha : gurune dvAdazAvarta vaMdana karavApUrvaka bAkI rahelA divasanuM tivihAra ke cauvihAra paccakakhANa karavuM te sApekSa yatidharma che. jo ke ekAsaNAnuM paccakakhANa karatI vakhate A paccakakhANa lIdhelA hoya che, chatAM apramAda (smaraNa) mATe puna: te karavuM hitakara che. bIjI eka vAta dhyAna rAkhavI ke jhoLImAM zuddha karelA pAtrAone mUkI, vidhipUrvaka bAMdhI pratilekhanAno samaya thAya tyAM sudhI mUkI rAkhavAM. pramAdAdinA kAraNe jhoLI ke kapaDA kharaDAyAM hoya to pANIthI zuddha karavA. je vastrakhaMDathI pAtrane pahelIvAra lUkyAM hoya tene to dararoja dhovuM, kAraNa ke nahi dhovAthI jugupsA (saMmUrchAima jIvotpatti zAsananI apabhrAjanA-saMnnidhi) vagere doSo lAge. have thaMDila javAnA be kALa che. (1) kALasaMjJA ane (2) akALasaMzA. bhojana pachI ke be parisI pUrI thayA bAda javAnuM thAya to te kALasaMjJA ane prathama-bIjI ke cothI porisImAM javAnuM thAya to akALasaMjJA. akALasaMjJA arthAt prathama ke bIjI porisImAM javuM paDe to pANI lAvI saMghATaka sAthe jAya. kALasaMjJAe to AgaLa jaNAvyA pramANe nItAreluM pANI, je bhAgamAM AvyuM hoya te laine jAya. te vakhate potAnA pAtrA, joDe rahelA saMghATakane soMpIne jAya. have svaDilabhUminuM svarUpa paMcavastunA AdhAre jaNAvAya che. ' (1) anApAta : jyAM koI Ave nahi ane asaMloka koI vyakti dekhe nahi evI jagyAe besavuM. kAraNa ke sAdhune nihAra gupta rIte karavAno vidhi che. have AgamananA ghaNA prakAro che. - tiryaMca ke manuSya koInuM paNa Agamana thAya, manuSyamAM paNa svapakSa - saMyamInuM ane parapakSa-gRhasthanuM, svapakSamAM sAdhunuM ke sAdhvInuM, sAdhumAM paNa saMvegI ke asaMvegInuM, saMvegImAM paNa manojJanuM ke amanojJanuM,manojJamAM paNa saMvegInA pakSakAranuM ane asaMvegInA pakSakAranuM, temAM paNa puruSa-strI ke napuMsakanuM, puruSamAM paNa daDika (rAjA ke rAjyAdhikArI)nuM Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 athavA kauTuMbikanuM, te emAM paNa zaucadharmavALAnuM ke azaucadharmavALAnuM vagere anekanA Agamanano saMbhava che. temAM svapakSI saMyamI-saMvegI-manojJa Ave to niSedha nathI. amanojJa Ave to teno AcAra joIne navadIkSita sAdhuone kadAca pariNAma badalAI jAya, mATe tevA sthaLe nahi besavuM. sAdhue sAdhvInA (ke sAdhvIe sAdhunA) Agamana sthaLane to avazya tajavuM. parapakSIya zaucavAdI Ave to pUratA pANIthI paga dhovA. asaMloka mATe tiryaMco dekhe tyAM besavAmAM doSa nathI, manuSyo mATe upara pramANe viveka karavo. (2) anupaghAta : mAlikI vinAnI bhUmimAM paNa bIjA manuSyo zAsananI halakAI vagere na kare ane mAlikIvALI bhUmimAM tenA mAlika taraphathI parAbhava na thAya) tyAM besavuM. (3) sama khADA-TekarA vinAnI samajagyAe besavuM. khADA-TekarAvALI bhUmimAM besavAthI paDI javAya to zarIre nukazAna thAya, viSTAthI kharaDAya, (virAdhanA thAya) ane kIDI Adi jIvonI hiMsA thAya. ' (4) azuSira : ghAsa-tRNa-pAdaDAM vagerethI nahi DhaMkAyelI pragaTa bhUmimAM besavuM, ghAsa AdithI bhUmi DhaMkAyelI hoya to tyAM besavAthI nIce vichI, kIDA, kIDIo vagerenI jayaNA na thayA. saMyama-Atma virAdhanA thAya. (5) acirakAlakRta: jene acitta thayA pachI bahu samaya na thayo hoya, te ja RtumAM (be mahinAmAM) agni AdithI acitta thayelA sthaLamAM besavuM. vadhAre mahinA bAda Rtu badalAvAthI acitta sthaLa paNa mizra thaI javAthI ayogya bane che. (6) vistIrNa : jaghanyathI corasa eka hAtha ane utkRSTathI bAra yojana pahoLA sthaLamAM besavuM. (7) durAvagADha : nIce dUra sudhI arthAt agni (sUrya) AdinA tApathI jAnyathI cAra AMgaLa sudhI acitta thayelI bhUmimAM besavuM. (8) anAsanna : najIkanA sthaLamAM nahi paNa dUra pradezamAM besavuM. dravyathI najIka eTale koInA ghara-bagIcA-kuvA vagerenI pAsenuM sthaLa ane bhAvathI najIka eTale vaDInItithI bAdhA sakhata thavAthI najIkanA pradezamAM besavuM ja paDe te bhAvanajIka, te baMnene TALavuM. TuMkamAM sAmAnyajanopayogI bhUmithI dUra jaMgalanA pradeza sudhI pahoMcI zakAya evA samaye nIkaLI javuM. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma (9) bilavarjita : je bhUmimAM nIce daro(chidro) na hoya tyAM besavuM. (10) trasa-prANa-bIja rahita : sthAvara-trasa jIvothI rahita-nirjIva bhUmimAM besavuM. Ama dasa doSarahita zuddhabhUmimAM vaDInIti-laghunIti vagere paraThavavuM. dasa doSonA ekasaMyogI, brikasaMyogI, yAvat dazasaMyogI bhAMgA karavAthI eka hajAra covIsa (1024) bhAMgA thAya che. A bhAMgAnI vizeSa samaja paMcavastu gAthA-401-2-3-4-5-thI jANavI. A 1024 bhAMgAmAM chello bhAMgo zuddha jANavo. vaLI ghaniryuktimAM gAthA-316mAM kahyuM che ke.. aMDila besavAmAM sAdhue pUrva ane uttaradizAmAM pITha na karavI, kAraNa ke te be dizAo lokamAM pUjya hovAthI lokavirodha thAya, rAtre dakSiNa dizAmAM pITha na karavI, kAraNa ke rAtre devo dakSiNamAMthI uttaramAM jAya che evI lokazruti che. lokamAM sUrya, deva tarIke pUjya manAto hovAthI sUrya sanmukha pUMTha karIne na bese ane gAmamAM devamaMdirAdi hovAthI gAma tarapha pUMTha nahIM karavI. je dizAmAMthI pavana Avato hoya te tarapha pUMTha karIne na besavuM, kAraNa ke vaDInItine sparzine AvelA pavanathI zvAsozvAsa letAM nAkamAM masA thAya. mATe eTalI dizA varjIne vRkSAdinI. chAyAmAM traNavAra (daSTithI) pramArjIne 'maNunA nesu ho' arthAt - "A bhUmi jenI sattAmAM hoya te mane anumati Apo.' ema kahI aMDila vosirAve. vRkSAdinI chAyA na hoya to vosirAvyA pachI eka muhUrta sudhI vaDInIti upara svazarIranI chAyA paDe tema Ubho rahe, ethI chAyAmAM kRmIyA (jIvo hoya tene tApano upadrava na thatAM) Ayu: pUrNa thatAM svayameva pariNAma pAme. besatI vakhate rajoharaNa, daMDo vagere upakaraNo (kaTAbhAganA dabANathI) DAbI sAthaLa upara rAkhe (vartamAnamAM daMDa jamaNA khabhA upara rAkhavAnI sAmAcArI che.) ane pANInuM pAtra jamaNA hAthamAM rAkhe, apAnanI zuddhi to tyAM ja, ke tyAMthI khasIne bIje paNa kare. ane temAM traNa cAMgaLAM pANI vApare. jo zuddha bhUmi na maLe to adhyavasAyanI rakSA mATe dharmAstikAya vagere dravyono AdhAra ciMtavavo. arthAt dharmAstikAyAdi upara beTho chuM ema mAnavuM. laghunItivaDInIti Dagala (pANI vagerene) traNa vAra "vosira ' kahI vosirAvIne sAdhvI sAthe cAlavAno prasaMga na Ave te rIte upayogapUrvaka pAcho phare, tyAMthI pAcho vaLelo sAdhu gAmamAM praveza karatAM zeSakALamAM rajoharaNa vaDe ane varSAkALamAM Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 pAdalekhanikA (pagathI kAdava dUra karavAnI kASThanI paTTI) vaDe pagone pramArje. kAraNa ke spaMDila (zuddha-acitta bhUmi)mAMthI aspaMDila (kAdavavALI ke jaMgalanI mizra rajavALI vagere bhUmi)mAM ke asthaDilamAMthI caMDilamAM praveza karatAM sAdhue paga pramArjavAnuM vidhAna che. A pramANe jayaNAthI vasatinA(upAzrayanA) bAraNA pAse AvIne moTA zabdathI 'nisIhi' traNavAra kahIne pAdapramArjana vagere vidhi karavApUrvaka makAnamAM praveza kare. te trIjI porisInuM kartavya jANavuM. 9pI, ' , have makAnamAM AvIne zuM karavuM te kahe chemuulm : Agatya vasatau gatyA-gatyorAlocanaM sphuTam / zeDatha zcime gAma, pathaprativanA HiddA gAthArtha upAzraya AvIne pragaTa rIte gamanAgamananI AlocanA karavI. ane pachI divasano chello prahara bAkI rahe chaze upadhinuM paDilehaNa karavuM." TIkAno saMkSepabhAvArtha : upAzrayamAM AvIne gurunI samakSa AvavA-javAmAM thayelI (ke saMbhavita) virAdhanAnI iriyAvahI pratikramaNa karIne (gurune samajAya te rIte spaSTa rIte,) AlocanA kare. have trIjI porisI pUrI na thaI hoya to, teTalo kALa svAdhyAya kare. sAdhune te te samaye karavAnAM kAryo vacce samaya bace tyAre tyAre svAdhyAya karavo te ja Ucita che. paDilehaNano vidhi savAranI pratilekhanAnI vidhimAM kahyo che, tethI je vizeSa haze te ahIM kahevAze. chellI porisIno prAraMbha thAya tyAre eka (vaDIla) sAdhu khamAsamaNa daIne gurune tenA samayanuM nivedana karavA mATe kahe ke "pavan vahuDaputrI porisI ! arthAt trIjI porisI sarvathA paripUrNa thaI ! te sAMbhaLIne sarva sAdhuo guru samakSa ekatra maLIne iriyAvahI pratikramaNapUrvaka eka khamAsamaNa ApIne (sara0) mavin ! Divi vo' arthAt he bhagavan! (ApanI icchAnusAra) paDilehaNa karIe chIe, ema jaNAvIne bIjuM khamAsamaNa daI (rUccha, saM0i) mavinuM ! varmAta panamo' arthAt he bhagavan! (ApanI icchAnusAra) vasatinuM pramArjana karIe chIe." ema kahIne muhapatti ane zarIranuM paDilehaNa kare. (vartamAnamAM Adezo bhinna che. ahIM graMthAnusAra lakhela che.) Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 69 A pratilekhana karanAra sAdhu be prakAranA jANavA. eka upavAsI ane bIjA ekAsaNAvALA. baMnene upara jaNAvelo vidhi tulya che. te pachI je upavAsI hoya te UMDA paDAvaDa' arthAt he bhagavan! prasAda karIne anya sAdhuonI paDilehaNA karavAnI amane anumati Apo." ema kahI pUrve (savAranI vidhimAM) kahyA mujaba krama pramANe gurvAdinI UpadhinuM paDilehaNa kare. pachI gurunI anumati meLavIne 'saMvisaruM ! rUchawArena godimaM Disemo' arthAt "anumati Apo ! ApanI icchAnusAra audhika Upadhine paDilehIe ? ema pUchIne pahelAM potAnuM pAtra, mAtraka ane pachI potAnI saghaLI UpadhinuM paDilehaNa kare, colapaTTo chelle paDilehe. A upavAsInI paDilehaNA vidhi kahyo. bhojana karanAro sAdhu to mukhavastrikA ane zarIranuM paDilehaNa karIne colapaTTAnuM, pachI jo khAlI hoya to nAnA mAtrakanuM ane te khAlI na hoya to tene pAchaLathI paDilehavAnuM bAkI rAkhIne paDalA, jhoLI, gucchA vagere pAtraniryoganuM paDilehaNa kare. temAM A krama jANavo - pahelAM (uparano) guccho, pachI pAtrakezarikA (caravaLI), jhoLI, paDalA, rajastrANa pachI pAtrasthApana (nIceno guccho) pachI mukhya pAtra ane pachI khAlI na hovAthI bAkI rAkhyuM hoya to temAMnI vastu (moTA) pAtramAM nAkhIne chelle nAnuM mAtraka, e krame pAtraniryoganuM paDilehaNa kare. pachI guru vagerenI upadhinuM paDilehaNa karIne upara mujabanA Adezo mAMgI potAnI audhika upadhinuM paDilehaNa kare. tyArabAda AjJA meLavIne gacchasAmAnya (sarva sAdhuone upayogI) je je vAparyA vagaranAM hoya te te pAtrAone ane vastrone paDilehe, pachI potAnI kAmaLI, be sUtrAu kapaDA ane vAparavAnI zeSa upadhinuM paDilehaNa kare. yAvat chelle daMDAsaNa ane rajoharaNanuM paDilehaNa kare. te pachI pATa, pATalA, mAtrAdinI kuMDIo vagere zeSa vastuonuM paDilehaNa kare.A sAMjanA paDilehaNano vidhi kahyo. have pratilekhanA upadhinI karavAnI hovAthI prasaMgopAtta upadhinuM svarUpa kahIe chIe. upadhinA (1) auvika ane (2) aupagrahika ema be prakAro che, te darekanA paNa saMkhyAthI ane mApathI be-be prakAro che. je upadhi nitya pAse rAkhI zakAya ane kAraNe vAparI zakAya te "audhika' ane kAraNe rAkhI zakAya ane kAraNe vAparI zakAya te pATapATalAdi "aupagrahika' ema Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 bheda samajavo. tenA paNa saMkhyAnI dRSTie "gaNanA pramANa ane laMbAI, pahoLAI AdinI dRSTie pramANa pramANa" ema be prakAro che. temAM gaNanA pramANathI jinakalpione audhika upadhi bAra prakAranI, sthavirone cauda prakAranI ane sAdhvIone pacIsa prakAranI kahI che. ethI vadhAre je kALe jarUrI kAraNe je je rAkhe-vApare te aupagrahika upadhi kahevAya che. (1) mukhya pAtra, (2) jhoLI, (3) pAtra sthApana-nIceno guccho, (4) pAtra kesarikA (caravaLI), (5) paDalA (3 thI 7 hoya), (9) rajastrANa, (7) guccho (uparano), (8-10) eka unanI kAmaLI tathA sUtrAu be kapaDA, (11) rajoharaNa, (12) muhapatti. A bAra prakAranI audhika upadhi jinakalpikane utkRSTathI hoya. jaghanyathI be paNa hoya. te uparAMta traNa, cAra, pAMca, nava, daza, agIyAra paNa hoya. te kevI rIte hoya che te ozaniyuktithI jANI levuM. sthavirakalpikone uparanI bAra uparAMta (1) colapaTTo ane (2) mAtraka (nAnuM pAtra) maLI cauda prakAranI upadhi hoya. ' ' sAdhvIonI 25 prakAranI upadhi nIce pramANe jANavI. virakalpika sAdhune kahelI cauda prakAranI upadhimAMthI colapaTTI bAda karIne eka kamaDhaka gaNatAM cauda prakAranI thAya che. kamaDhaka eTale lepa kareluM (raMgeluM) tuMbaDAnuM (kAMsAnI moTI katharoTanA) AkAranuM sva-sva udara (AhAra) pramANa bhAjana samajavuM. sAdhunI jema sAdhvIne mAMDalIgata naMdI pAtra na hovAthI darekanuM juduM juduM kamaDhaka hoya che kAraNa ke strIomAM svabhAvathI prAya: tucchatA hovAnA kAraNe bhegA vAparavAmAM kalaha Adino saMbhava che. upara kahelI cauda uparAMta nIce pramANe 11 prakAre upadhi vadhAre hoya che. (1) avagrahAnattaka : nAvanA AkAre madhyamAM pahoLuM ane be cheDe sAMkaDanuM guhya pradezanI (brahmacaryanI) rakSA mATe laMgoTInA AkAranuM samajavuM. saMkhyAthI eka ja hoya ane pramANathI sva-svanA zarIra anusAre lAMbu-pahoLuM samajavuM. Rtudharma vakhate rUdhirathI rakSA mATe te jADA ane suMvALA vastranuM banAveluM hoya che. (2) paTTo : kaTipradeze avagrahAnattaka vastranA be cheDA dabAvIne bAMdhavAno paTTo. te saMkhyAthI eka ane pramANathI cAra aMgula ke tethI paNa vadhAre pahoLo, laMbAImAM kaTie baMdhAya teTalo. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma (3) addharUka : urU (sAthaLa)no aDadho bhAga DhAMke te addharUka kahevAya. te AkAramAM mallanA colaNA jevo avagrahAnantakane tathA paTTAne DhAMkIne saghaLA kaTipradezane DhAMkavA mATe hoya che ane baMne sAthaLonI aMdaranA pradezamAM te kasothI baMdhAya che. (4) calanikA : te paNa addharUka jevI hoya che. paraMtu te nIce DhIMcaNa sudhI lAMbI, sIvyA vinAnI ane vAMsa para nAcatI naTaDInA colaNA jevI kAMsothI baMdhAya che. (5) antarnivasanI upara kaTi bhAgathI mAMDIne nIce aDadhI sAthaLa sudhI ane te kheMcIne (kaThina) paheravAnI hoya che. kAraNa ke koI prasaMge AkuLatAthI cAlatAM uparanAM vastro pavanAdithI khasI jAya to paNa lokahAMsI na thAya. () bahirnivasanI : kaTibhAgathI upara, nIce paganI ghUMTI sudhI lAMbI ane kaTibhAgamAM kaMdorAthI bAMdhavAnI hoya che. * (7) kaMcukaH aDhI hAtha lAMbo, eka hAtha pahoLo, sIvyA vinAno, kApAlikanI kaMthAnI jema (be khabhA uparathI) nAkhelo, be bAju paDakhAmAM stanabhAgane DhAMkavA mATe DhIlA baMdhanathI kAMsothI bAMdhavAno hoya che. (8) upakakSikA : "kAkhanI samIpa' te upakakSa. upakakSane DhAMkavAnuM vastra te upakakSikA jANavI. tene utkalikA paNa kahe che. te paNa kaMcukanI jema sIvyA vinAnI, samacorasa, doDha hAtha lAMbI-pahoLI hoya, tenAthI hRdayano bhAga, jamaNuM paDakhuM ane pITha DhaMkAya te rIte DAbA khabhe ane DAbA paDakhe (kAkhamAM) bITaka baMdhathI cheDA bharAvIne ?) paherAya. (9) vekakSikA : upakakSikAthI viparIta eka pATo hoya che, te DAbA paDakhe kaMcuka ane upakakSikAne DhAMkIne upara paherAya che. (10) saMghADI saMghADIo upara oDhavA mATe saMkhyAthI cAra rAkhavAnI hoya che. eka, be hAtha pahoLI, be, traNa hAtha pahoLI ane eka, cAra hAtha pahoLI. te pratyeka judA judA prasaMge eka eka ja vAparavAnI hovAthI saMkhyAthI eka ja gaNI che. laMbAImAM cAreya sADA traNa hAtha ke cAra hAtha lAMbI hoya che. sAdhvIjIe saMghADI vinA khullA zarIre kadApi besavAnuM hotuM nathI, mATe be hAtha pahoLI upAzrayamAM oDhavA mATe, traNa hAtha pahoLI be hoya temAMthI eka gocarI pharatAM Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 ane eka spaMDila bhUmie jatAM oDhavA mATe ane cAra hAtha pahoLI (samavasaraNamAM) vyAkhyAna sAMbhaLatAM (ke snAtrAdi mahotsava prasaMge maMdiramAM) oDhavA mATe hoya che. sAdhvIne samavasaraNamAM tathA vAcanAmAM UbhA rahevAnuM hovAthI cAra hAtha pahoLI hoya to ja UbhAM rahetAM zarIra saMpUrNa DhaMkAya. 72 (11) skaMdhakaraNI : lAMbI-pahoLI cAra hAtha samacorasa upara oDhelI saMghADI pavanathI khasI jatAM rakSaNa mATe cAra paDa karIne khabhA upara nAkhavAnI hoya che. rUpavatI sAdhvIne potAnuM zarIra beDoLa banAvavA mATe upayogamAM levAtI hovAnA kAraNe tene 'kubja karaNI' paNa kahevAya che. tene pIThanA bhAgamAM khabhAnI nIce Duco karIne komaLa vastranA kakaDAthI utkakSikA ane vaikakSikA sAthe bAMdhIne rAkhavAthI zarIra khuMdhAnI jema beDoLa dekhAya. A viSayamAM vizeSa, pravacana sArodvArathI jANI levuM. A rIte 'gaNanA pramANa' kahevAyuM, have pramANa pramANa (mApa) kahevAya che. (1) pAtranuM pramANa : pAtranI paridhi traNaveMta ane cAra AMgaLa thAya teTaluM (ane eka veMta pahoLu) hoya te madhyama, tethI ochuM jaghanya ane vadhAre hoya te utkRSTa jANavuM. bIjA zAstramAM pota-potAnA AhArane anusAre pAtranuM bIjuM pramANa paNa kahela che. vaiyAvacca karanArane to gurue ApeluM potAnuM ke naMdI pAtra tarIke moTuM hoya, te authika nahi paNa aupagrahika upadhimAM samajavuM. rAjAe nagarAdikano ghero ghAlyo hoya, ityAdi saMkaTa prasaMge sAdhuo bahAra jaI na zake, tyAre koI RddhimaMta pAtra bharIne vahorAve tyAre naMdIpAtrano upayoga thAya, evA kAraNo vinA teno upayoga karavAno niSedha che. bhAjananuM mukha goLa-samacorasa hoya temAM hAtha nAkhatAM kAnAno sparza na thAya eTaluM pahoLuM mukha te jaghanya ane gRhastha moTI vastu sukhapUrvaka vahorAvI zake teTalA pahoLA mukhavALuM utkRSTa pramANa samajavuM. chakAyanI virAdhanAthI bacavA pAtrAo rAkhavAno bhagavAne vidhi batAvyo che. naMdipAtra vaiyAvacca karavA mATe paNa rAkhI zakAya. (2) pAtrabaMdha (jhoLI) : cheDAne gAMTha vALatAM khUNA cAra aMgula vadhe (ane pAtrAo sukhapUrvaka AvI jAya) teTalA pramANavALuM pAtrabaMdhana joIe. Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 73 (3) pAtrasthApana (4) guccho (5) pAtrapratilekhanikA : A traNenuM pramANa eka veMta upara cAra AMgaLa (soLa AMgaLanuM) karavuM. temAM nIce-uparanA gucchAo unanA ane pAtranI pratilekhanikA (pUrve jenAthI pAtrapaDilehaNa karAtuM hatuM te) saumika (sUtrAu) karavI. (vartamAnamAM tenA sthAne caravaLI vaparAya che.) () paDalA : pAtra DhAMkavA mATe kapaDAnA TukaDA. paDalA bhegA karyA bAda tenA aMtare rahelo sUrya dekhAya nahi tevA jADA ane keLanA garbha jevA komaLa (suMvALA) traNa, pAMca athavA sAta rAkhavA. grISmaRtuno kALa ati rUkSa hovAthI thoDA ja kALamAM sacitta raja-pANI vagere acitta (nirjIva) thaI javAno saMbhava hovAthI paDalAne bhedIne raja vagere pAtramAM dAkhala thaI zake nahi mATe grISmaRtumAM traNa, hemaMtaRtu snigdha hovAthI pRthvInI raja vagere cUrAyA vinA acitta na thAya mATe te kALe paDelA bhedavAno saMbhava hovAthI cAra ane varSARtu atisnigdha hovAthI, ghaNA lAMbA samaye pRthvIrAja acitta thAya, AthI paDalA bhedIne pAtramAM pesavAno vadhu saMbhava hovAthI pAMca paDalA rAkhavA. te paNa atisuMdara (navA) hoya to A pramANa samajavuM. addhajIrNa thayelA (madhyama) hoya to grISmaRtumAM cAra, hemaMtamAM pAMca ane varSARtumAM cha rAkhavAM. atirNa hoya to grISmakALamAM pAMca, hemaMtamAM cha ane varSAkALamAM sAte rAkhavA. paDalAnuM eka mApa "aDhI hAtha lAMbA ane chatrIsa AMgaLa pahoLA" eTaluM ane bIjuM mApa (khabho ane pAtra DhaMkAya teTaluM) pAtranA anusAra ane sva-sva zarIranI UMcAI-jADAIne anusAre joIe teTaluM karavAnuM kahyuM che. DhAMkyA vinAnA pAtramAM puSpa-phaLa-pANInA chAMTA, sacitta pRthvIkAya, acitta retI ke koIvAra AkAzamAMthI (pakSI AdinI) viSTA vagere paDe tyAre pAtra ane AhAranI) rakSA karI zakAya, vedanA tIvra udayathI liMga utthAna thAya te DhAMkavA mATe paDalAno upayoga karI zakAya che. (7) rajastrANa : pAtrane bahArathI cAre bAju vIMTatAM nIce paDaghIthI mAMDIne aMdara cAra AMgaLa pahoLuM vadhe, te rIte rajasrANanuM mApa rAkhavuM. rajastrANa rAkhavAnuM prayojana e che ke uSNAdi kALamAM uMdaro rAtre jamInamAMthI rajano utkara (Dhagalo) pAtramAM na bhare tathA varSAkALamAM ThAra (dhummasa) tathA sacitta rajathI pAtranuM rakSaNa thAya. ane te pratipAtra eka eka rAkhavAnuM che. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (8-9-10) traNa kapaDA : eka unanA ane be sUtrAu ema traNa kapaDAnuM pramANa A che. kapaDA zarIra pramANe -arthAtu zarIre oDhIne khabhA upara nAkhelo cheDo rahI zake, teTalA-sADA traNa hAtha lAMbA ane aDhI hAtha pahoLA rAkhavA. sthavira kalpika sAdhune to zarIra pramANa ke ethI kaMIka moTA tathA jinakalpikane aDhI hAtha lAMbA hoya ema paMcavastunI TIkAmAM jaNAvela che. kapaDA hoya to ThaMDIthI bacavA ghAsa na levuM paDe, agninI sevA na karavI paDe. nabaLA saMghayaNavALAne dharma-zukla-dhyAnamAM sthira rahevA upayogI thAya che. bImAra tathA mRtakane oDhADavA paNa jarUrI che. unanI kAmaLI kAmaLIkALamAM tathA varSARtumAM glAnAdinA mATe gocarI jatI vakhate oDhavAthI apakAyanI virAdhanAthI bacI zakAya che. (11) rajoharaNa rajoharaNa daMDAnA cheDe daDha (majabUta), madhyamAM sthira ane dasIonA cheDe komaLa karavo. te kAmaLInA kakaDAmAMthI ja dasIo banAvIne karavo. (pUrve pATo-dasIo judI nahi, paNa dasIovALI kAmaLInA cheDAmAMthI pATA tarIke kAmaLIno amuka bhAga ane tenA ja cheDAnI (AMtarInI) dasIo karavAmAM AvatI hatI.) rasIo ane nizathiyuM baMne gAMTho vinAnAM joIe. (vartamAnamAM paNa kharatarAdi anya gacchomAM dasIone gAMTha pADavAmAM AvatI nathI.) aMguThAnA madhyaparvamAM tarjanI AMgaLI rAkhatAM vaccenA polANamAM AvI zake teTalo jADo, arthAt dAMDI ane be nizathiyAM (eka sUtrAu ane bIjuM unanuM) e traNa vIMTatAM teTalo jADo thAya tevo ane dorAnA traNa pAza (AMTAthI) bAMdhelo joIe. rajoharaNa batrIsa AgaLa lAMbo karavo. temAM paNa tenI dAMDI covIsa aMgula ane dasIo ATha AMgaLa athavA baMnne thaIne batrIsa AMgaLa. koI vastu letAM-mUkatAM bhUminuM ane vastunuM pramArjana karavA mATe, kAyotsarga mATe ubhA rahetAM pahelAM, nIce besatAM pahelAM ane zayana karatI veLAe, zarIrane saMkocatAM pahelAM pramArjana karavA mATe tathA sAdhunuM mukhya liMga hovAthI upayogI che. (12) mukhavastrikA : bolavA vagere prasaMge mukha AgaLa rAkhavAnuM vastra mukhavastrikA che. te muhapatti eka veMta cAra AMgaLanI karavI ane bIjuM pramANa mukha Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 7pa pramANa karavuM. dareka sAdhue eka muhapatti avazya rAkhavAnI hoya che. mukha pramANa eTalA mATe kahI-ke vasati AdinuM pramArjana karatAM mukhe bAMdhI zakAya. ane uDatI sacitta raja ane acitta rajanuM pramArjana karavA mATe rAkhavAnI hoya che. (13) mAtraka : laghupAtrane mAtraka kahevAya che. magadha dezamAM je prastha nAmanuM mApa che, tenAthI mAtrakanuM pramANa kaMIka moTuM kahyuM che. gurnAdi tathA glAnAdinA mATe temAM alaga AhArAdi vahoravAno hoya che. koI durlabha vastu maLatI hoya, gRhastha sahasA ghaNuM dAna ApavA tatpara hoya to teno upayoga karAya che. vaLI saMsakta AhArane alaga karavA teno upayoga thAya che. gocarI upADIne be gAu cAlIne thAkelo sAdhu jeTaluM vAparI zake, eTaluM jemAM samAya eTale mAtrakanuM bIjuM pramANa jANavuM. (14) colapaTTo : adhovastra. tenuM pramANa vRddha mATe be hAtha lAMbo ane eka hAtha pahoLo ane yuvAna mATe be hAtha lAMbo-pahoLo samajavuM. UMcAI pramANe, pAtaLA-jADA pramANe mApamAM pheraphAra thaI zake che. colapaTTo paheravAnuM prayojana jaNAvatAM ghaniryuktimAM kahyuM che ke koIne liMga vikArI thatuM hoya, svAbhAvika agrabhAganI cAmaDI utarI javAthI khullA liMgavALo hoya, koIne vAyunA vikArathI unnata rahetuM hoya, prakRtithI lajjALu hoya, kudaratI rIte moTuM hoya, prakRtie strIne jovAthI liMga utthAna thatuM hoya, tyAre koI dekhe nahi mATe tene DhAMkavA mATe colapaTTo rAkhavAno che. prasaMgopAtta svayaMbuddha ane pratyekabuddhanI upadhino vibhAga (bheda) jaNAvavA mATe teonuM svarUpa pravacana sAroddhArane AdhAre kahevAya che. (jinakalpI ane vikalpI uparAMta) bIjA paNa svayaMbuddha ane pratyekabuddha munio hoya che temAM svayaMbuddha be prakAre che - eka tIrthakaro ane bIjA te sivAyanA. A bIjA prakAranA svayaMbuddhamAM bodhiprApti, Upadhi, vyuta ane liMganI apekSAe A pramANe bheda hoya che. (1) samyaktanI prApti bAhya koI nimitta vinA ja potAnA jAtismaraNajJAna AdithI thAya. (2) upadhi muhapatti, rajoharaNa, traNa kapaDA ane sAta prakArano pAtraniryoga maLI bAra prakAranI hoya. (3) zrata : teone pUrva janmamAM bhaNeluM zruta * ahIM be asati (hatheLIo)nI eka pasati (pasalI). be pasatinI eka setikA (khobo) ane cAra setikAno magadha dezano eka prastha thAya che. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (jAtismaraNathI) hoya athavA na hoya. (na hoya to gacchavAsamAM guru pAse navuM bhaNe.) jo pUrvajanmanuM zruta hoya to tene (4) sAdhuveSa : devatA Ape (gurunI nizrA na svIkAre) athavA deva na Ape to guru paNa Ape. pUrvajanmanuM zruta na hoya tene to sAdhuveSa guru ja Ape. A bIjA prakAranA svayaMbuddha ekAkI vihAra mATe samartha hoya ane tenI tevI icchA hoya to ekAkI vicare, anyathA gacchavAsano niyamA svIkAra kare. 66 pratyekabuddha sAdhune koI vRSabhAdi bAhyanimittane joIne ja samakita pragaTa thAya, teonI upadhi jaghanyathI muhapatti ane rajoharaNa ema be ane utkRSTathI te be uparAMta sAta prakArano pAtraniyeMga ema nava prakAranI hoya, pUrvajanmanuM bhaNeluM zruta teone niyamA hoya ja che. te paNa jaghanyathI agIyAra aMgonuM ane utkRSTathI dezanyUna dazapUrvanuM hoya. sAdhuveSa niyamA teone devatA ja Ape. koI. prasaMge (devano upayoga na rahe to) liMga vinA paNa vicare, vihAra ekalA ja kare. paraMtu gacchavAsano svIkAra na ja kare. A svayaMbuddha ane pratyebuddha vacce ATaluM aMtara (bheda) che. pratimAdhArI sAdhune paNa (jinakalpikanI jema) bAra prakAranI upadhi jANavI. ahIM sudhI aughika upadhinuM varNana karyuM. have aupagrahika upadhinuM svarUpa kahevAya che. lAThI, vilaThThI, daMDa, vidaMDa ane pAMcamI nAlikA (naLI), e pAMca prakAranA dAMDA tathA saMthAro, uttarapaTTo vagere aupagrahika upadhi che. saMthAro ane uttarapaTTo aDhI hAtha lAMbo ane eka hAtha cAra AMgaLa pahoLo rAkhavAnuM vidhAna che. pRthvIkAya Adi jIvonI rakSA mATe ane zayana karatAM zarIre dhULa lAge tenAthI bacavA mATe saMthAro Unano ane utta25TTo sUtrAuno komaLa rAkhavAno che. varSAkALamAM aupagrahika upadhi bamaNI rAkhavAnI che. kAraNa ke varasAdathI bhInA thAya to bIjI joDa vAparI zakAya. Ama zarIra ane saMyama baMnenA rakSaNa mATe bamaNI upadhi rAkhe. A uttarapaTTo, saMthAro, eka daMDa ane lAThI, pratyeka sAdhune bhinna bhinna aupagrahika tarIke rAkhavAnA kahyA che. te sivAyanI vastuo sarva sAdhuone mATe mAtra gurue ja rAkhavAnI hoya che. te kaI ? to kahe che ke... Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma (1) carmakRtti H mArgamAM dAvAnalano upadrava hoya, jamIna jIvothI yukta hoya tyAre pAtharIne UbhA rahI zakAya, ke corAdithI vastro luMTAyAM hoya tyAre adhovastranA sthAne paherI zakAya evuM carmanuM Asana vizeSa. (2) carmakoSa: cAmADAnI kothaLI, jemAM nakharadanI vagere zastro rAkhI zakAya athavA pattharavALI bhUmimAM Thokaro lAgavAthI paganA nakha UkhaDI jAya vagere prasaMge paganI AMgaLIo upara paherI zakAya. (3) carmaccheda H cAmaDAnI vAdharI (dorI), koI prasaMge cAlavAthI paga nIcenI cAmaDIne nukazAna thayuM hoya tyAre cAmaDAnAM taLIyAM bAMdhavAmAM upayogI thAya athavA "carmacchedana" eTale muMDana mATeno astro. (4) yogapaTTa : (yoga mATe upayogI) pATalI dAMDIo vagere. (5) cilimilI (AhAra karatAM bAMdhavAno) vastrano paDado. eTalI vastu aupagrahika upadhi tarIke gurune rAkhavAnI hoya che. A sivAya bIjuM paNa sAdhuone tapa ane saMyamanI sAdhanAmAM upayogI ogha upadhi sivAyanuM aupagrahika jANavuM. aupagrahika upadhi utkRSTa-madhyama-jaghanyathI keTalI hoya te kahe che. (1) paThaka : kASTha ke chANanI banAvelI pIThikA, jene sAdhuo bhejavALA makAnamAM ke varSAkALamAM besavA mATe ane sAdhvIvarga (koI Avazyaka kAraNe) teonA upAzrayamAM AvelA sAdhuno vinaya karavA-Asana mATe rAkhe che. (2) niSadyA = pAdapoMchana (besavA mATe UnanuM Asana.) jinakalpI sAdhune besavAnuM na hovAthI te na rAkhe. (3) daMDa H jinakalpavALAne, upadrava karanArane paNa rokavAno nahi hovAthI na hoya, sthavira kalpikone hoya. (4) pramArjanI vasati pramArjana mATe (daMDAsaNa) 2khAya che. (5) ghaTTaka : ghuTo-pAtrAno lepa ghuMTavA mATe upayogI pattharano TukaDo vizeSa. () DagalAdi: zarIra zuddhi mATe upayogI pattharanA, iMTanA ke mATInA TukaDA. (7) pippalaka : pAtrAnuM mukha vagere karavA mATe upayogI lohanuM zastra (athavA muMDana mATe astro) vizeSa. (8) soya : kapaDAM vagerene sIvavAnI soya. (9) nakharadanI = nakha kApavA mATe upayogI naraNI. (10-11) zodhanakadhaya = kAnano ane dAMtano mela khotaravA mATenI be saLIo. ATalI jaghanyathI opagrahika upadhi jANavI. have madhyama aupagrahika upadhine kahe che. - varSothI rakSaNa karavAnAM pAMca sAdhano temAM (1) UnanuM (2) sUtrAu (3) tADapatranuM (4) palAza (khAkharA)nA pAMdaDAnuM. (5) chatra. A varSotrANapaMcaka samajavuM. pachI cilimilIpaMcaka arthAt pAMca prakAranA paDadA. (1) sUtrAu, (2) ghAsano, (3) vAkumaya (bagalAM vagerenAM Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 pIMchAMne ke jhADanI chAlane guMthIne banAvelo), (4) daMDamaya - (vAMsane dorIthI guMthIne banAvelo) ane (5) kaTakamaya (vAMsa vagerenI banAvelI sAdaDI). e pAMcanuM mApa nAnA-moTA gacchAnusAra karavuM. arthAt jeTalAthI gRhasthothI gupta rIte bhojana karI zakAya teTalA mApanA rAkhavA. be saMthArA - eka tRNa (ghAsa) vagereno polANavALo ane eka kASThAdino polANa vinAno samajavo. pAMca jAtanAM tRNa (ghAsa) (1) kalama, kamoda vagere DAMgaranAM, (2) sAThI vagere DAMgaranAM, (3) kodravAnAM, (4) kAMga (anAja vizeSa), e cAranAM photarAM ane (5) jaMgalamAM ugeluM ghAsa. daMDapaMcaka (1) zarIra pramANa lAMbI lAThI, bhojana karatAM gRhastha dekhe nahi mATe daMDA sAthe paDado bAMdhavAmAM upayogI che. (2) tethI cAra AgaLa TuMkI vilakkI, gAmanA cheDe upAzraya hoya to aMdarathI bAraNuM khakhaDAvavA mATe upayogI che ke jethI teno avAja sAMbhaLIne bahArathI cora-kutarAM vagere bhAgI jAya. (3) khabhA jeTalo lAMbo daMDa, zeSakALamAM bhikSA mATe jatAM laI javAya che. gusse thayelA manuSya-pazuo-zarabhAdi vigerethI rakSaNa mATe, coravAghathI rakSaNa mATe, vRddha sAdhune TekA mATe upayogI che. (4) bagala-kakSA jeTalo UMco vidaMDa, varSARtumAM bhikSA mATe jatAM laI javAya che. kAraNa ke te TuMko hovAthI kapaDAmAM DhAMkIne laI jatAM tene apakAyano saMghaTTo na thAya. (5) svazarIrathI paNa cAra AMgaLa vadhAre lAMbI nAlikA, nadI vagerene oLaMgatAM pANInI UMDAi mApavA mATe upayogI che. lAThI eka parvavALI prazaMsanIya, be pa kalahakArI, gaNaparvA lAbhaprada, cAraparvA maraNaprada, pAMcaparvA panthamAM kalahanAzaka, chaparvA pIDAkArI, sAtapardhA Arogyaprada AThaparvA saMpattinAzaka, navaparvavALI yazakAraka, dazArvavALI sarvasaMpattikAraka jANavI. ema yatidinacaryAmAM kahyuM che. pachI mAtra traNa :- eka vaDInIti mATe, bIjuM laghunIti mATe ane trIjuM zleSama mATe, ema traNa kuMDio. pAdalekhanikA = pagethI kAdava dUra karavAnI kASThanI paTTI. carmapaMcaka : (1) talikA : page bAMdhavAnuM cAmaDAnuM mAtra taLIyuM, te koI viSama prasaMge rAtrinA aMdhakAramAM ke divase paNa sArthanI sAthe cAlatAM unmArge cAlavuM paDe tyAre paganA taLIye baMdhAya che. (2) khallaga : = pagarakhAM. te khasathI - kharajavA AdithI ke paga phATelA hoya te sAdhune paheravA mATe. (3) vAdharI (carmaccheda) (4) koSa (carmakoSa) ane (5) kRtti (carmakRtti)nuM svarUpa ane upayoga pUrve kahI gayA pramANe jANavuM. be paTTaga: saMthAro-uttarapaTTo. ATalI madhyama aupagrahika upadhi jANavI. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 79 temAM sAdhvIone vAraka = laghunIti mATe upayogI pAtra vizeSa vadhAre hoya che, kAraNa ke teone sadA gRhasthonI vacce rahevAnuM hovAthI te Avazyaka che. have aupagrahikanA utkRSTa prakAronuM varNana karAya che. akSA = sthApanAcArya mATe upayogI caMdanakanAM zarIra vagere. saMthAro= (pUrve varSAkALamAM pATane badale 2khAtuM) eka saLaMga kASThanuM pATIyuM athavA tevuM na maLe to (pATI, lAkaDIo ke vAMsa vagere) aneka avayavone joDIne bAMdhIne) banAvelo anekAjJika saMthAro ema be prakArano saMthAro rAkhI zakAya. pustaka paMcaka : caMDikA, kacchapI, muSTikA, saMpuTaphalaka ane chedapATI-chevADI ema pAMca prakAranAM pustako che. tenuM svarUpa A pramANe che - jADAI - pahoLAImAM samAna-samacorasa ane lAMbo-laMbacorasa AkAra hoya te. (1) caMDikA kahI che. be bAju cheDe pAtaLo, vacce pahoLo ane jADAImAM ocho hoya tevA AkAravALAne (2) kacchapI. cAra AMgaLa lAMbo ke goLa AkAravALo hoya athavA je cAre bAju cAra AMgaLa pramANano (corasa) hoya te (3) muSTikA. jene be bAju kAgaLanI ke lAkaDAnI pATalIo hoya te vepArIone udhAra lakhavAnI pATI jevA AkArano (4) saMpuTa phalaka. je thoDAM pAnAM hovAthI kaMIka UMcAIvALo hoya, athavA lAMbo, athavA TuMko, jADAImAM alpa, ane pahoLo hoya tene AgamajJapuruSo (5) chevADIchedapATI kahe che. phalaka = lakhavAnuM pATIyuM, jemAM lakhIne gokhI-bhaNI zakAya te, athavA kAraNe je Teko levA mATe hoya, te vyAkhyAnanuM pATIyuM phalaka kahevAya che. A akSa vigere sarva vastuo utkRSTa aupagrahika vibhAgamAM jANavI.' A badhA upakaraNo jJAnAdinI guNonI sAdhanAmAM upayogI thatAM hoya to ja upakaraNo che. nahIMtara adhikaraNa bane che. A viSayamAM vizeSa oghaniryukti, paMcavastu, bRhatkalpathI jANI levuM. gacchanI ciMtA karanArA gaNAvacchedaka vagere pAse to upara jaNAvelA pramANathI vadhAre paNa hoI zake che. vastra vagere sarva upadhi varSAkALane aDadho mahino bAkI rahe tyAre jayaNApUrvaka dhovI joIe. AcAryanI lokamAM apakIrti na thAya mATe ane glAnAdine melA kapaDAMthI ajIrNa na thAya mATe teonI upadhi jyAre jyAre malina thAya tyAre tyAre anya sAdhuo vAraMvAra dhove. vastrane dhovA mATe pahelA varasAdanuM paheluM pANI gRhasthanA pAtramAM jhIleluM vAparavAnI anumati che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 vastro dhovAno (kApa kADhavAno) krama A pramANe che - pahelAM gurunI, pachI pratyAkhyAnInI (tene samAdhi rahe mATe upavAsInI), pachI glAnanI, pachI navadIkSitanI (ke jene malaparisaha sahevAnI Teva nathI) ane pachI potAnI upadhinuM prakSAlana kare. temAM paNa sauthI prathama yathAkRta, pachI alpaparikarmavALA ane pachI bahuparikarmavALA levA. sAdhu vastrone pattharAdi upara jhIke nahi dhokAthI kUTe nahi, paNa ochA pANImAM hAthathI jayaNApUrvaka masaLIne dhove. dhoelAM vastro tApamAM sukave nahi. 80 have sarva upakaraNonA paDilehaNa pachI (cothA praharanuM) zeSa kartavya jaNAve che. mULam - tata: svAdhyAyarAM, muhUrta vAvavuMtimam / tatroccAraprazravaNa - kAlabhUmipramArjanam / / 97 / / gAthArtha : te pachI chelluM muhUrta (be ghaDI divasa) bAkI rahe tyAM sudhI svAdhyAya, kare ane chellA muhUrtamAM sthaMDila-mAtru ane kAlagrahaNa mATenI bhUmionuM pramArjana - mAMDalA kare. TIkAno saMkSepa bhAvArtha : sarva upadhinI pratilekhanA karyA bAda divasanA soLamA bhAgarUpa chelluM aMtarmuhUrta divasa bAkI rahe tyAM sudhI svAdhyAya ka2vo, e sApekSa yatidharma che. te svAdhyAyanA samaye (savAranI apekSAe) bIjIvAra upAdhyAya sUtragrAhI sAdhune sUtranI ane tevI rIte guru (AcArya) arthagrAhIne arthanI vAcanA Ape. be ghaDI sUryAstanI bAkI rahe tyAre svAdhyAyamAMthI uThIne sAdhu 12 bhUmio rAtrie sthaMDilane ane 12bhUmio mAtrAne paraThavavA mATe paDilehaNa kare. (jo kAlagrahaNa levAnuM hoya to noMtarAM daIne bhUmionuM paDilehaNa kare) sthaMDila mAtrAnA vegathI ati pIDita na hoya, sukhapUrvaka dUra jaI zake tema hoya, tyAre upAzrayanA AMgaNAmAM traNa bhUmio makAnanI najIka, madhyamAM ane dUra paDilehavI. tathA saMjJAnA vegathI atibAdhA thavAthI dUra na jaI zakAya tevA prasaMge eka upAzrayanI ati najIka, bIjI madhyamAM ane trIjI kaMIka dUra ema traNa bhUmio paDilehe, ema AMgaNAmAM cha tathA AMgaNAnI bahAra cha maLI kula bAra uccAra (vaDInIti) mATe ane e rIte bAra prazravaNa (mAtra) mATe paDilehavAnI kahI che. kALagrahaNanI traNa bhUmio paDilehavAnI hoya che. A sattAvIza bhUmionuM paDilehaNa karatAM sUrya asta thAya tevA samaye paDilehavI. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma have te pachInA karttavyane graMthakArazrI jaNAve che. mUm - AvazyakRtiH, ji-prajJastArAtrayekSane 1 tata:AsUitrAdya - vanAvi yathAvidhi / / 8 / / 81 : gAthArtha : pratikramaNa karavuM, traNa tArAo dekhAya tyAre kAlagrahaNa levuM ane te pachI vidhi pramANe kAlikasUtra vagerenuM adhyayanAdi karavuM. TIkAno saMkSepa bhAvArtha : 'Avazyaka' (pratikramaNa)no artha prathamabhAgamAM gRhasthadharmanA adhikAramAM kahyo che te pramANe samajavo. sAdhuone pratikramaNa mAMDalImAM karavAnuM hoya che. teno vidhi-krama A pramANe che- sUryAsta veLAe gItArtha sAdhu svAdhyAyAdimAM rakta sAdhuone jaNAvavA mATe ghoSaNA kare. te pachI sarva sAdhuo pratikramaNa ka2vAnA sthAne bhegA thAya. mAMDalImAM AvatA krama pramANe zrIvatsa AkAre madhyamAM pUrva ke uttara sanmukha AcArya bese. guru (AcArya)ne AvavAnI vAra hoya tyAM sudhI sAdhuo UbhA UbhA ke azakta hoya te beThA beThA svAdhyAya kare. guru Ave tyAre sAthe ja athavA guru dharmakathAdimAM vyasta hoya to sAdhuo pote AjJApUrvaka prAraMbhamAM daivasika prAyazcittanA vizodhana mATe so zvAsozvAsa pramANa kAyotsarga kare. (guru pAchaLathI AvIne joDAI jAya. A viSayamAM judI-judI mAnyatAo che) vartamAnamAM to AcaraNAthI pratikramaNane aMte A kAyotsarga karAto dekhAya che. pratikramaNanI vidhi to pUrve (pahelA bhAgamAM gRhasthadharmanA adhikAramAM) kahI te pramANe samajavI. je kaMI sAdhunI pratikramaNa vidhimAM vizeSatA che tene te te sthAne jaNAvIzuM. daivasika aticAranA ciMtanamAM AcArya tene be vAra ciMtave, kAraNa ke bIjA sAdhuo AhAra levA Adi kAraNe bahAra pharelA hovAthI teone ciMtana vadhAre karavAnuM hoya, tethI AcArya be vAra ciMtave teTalA vakhatamAM sAdhuo ekavAra ciMtavI zake. daivasika aticArone ciMtavavA mATe, te te viSayomAM lAgelA aticAro yAda karavA mATe AlaMbanabhUta gAthA A pramANe che.... sayaNAsaNantrapANe, ceia jai sijja kAya ucAre / samiI bhAvaNA guttI, vitahAyaraNaMmi aiAro / / || A. niryukti. gA.1498 || Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 gAthArtha : zayana-Asana, AhAra-pANI, caitya, sAdhu, vasati, mAtru, sthaDila, samiti, bhAvanA ane gupti e viSayamAM je je viparIta, ayogya AcaraNa karyuM hoya te te aticAra jANavA. vyAkhyA : zayanIya vastu = saMthArA vagere vastuone avidhi - ayatanAthI levAM, mUkavAM, pAtharavAM, vAparavAM vagere aneka rIte aticAro lAge. e rIte Asana = besavA mATenA pATa-pATIyA vagerene paNa avidhi-ayatanAthI levAMmUkavAM ke vAparavAM vageremAM aticAra lAge. AhAra pANI = tene avidhie vahoratAM - vAparatAM aneka aticAro lAge. caitya eTale jinamaMdira - mUrtinI AzAtanA karatAM, avidhie caityavaMdana karatAM ane tene aMge sAdhudharmamAM karavA yogya ciMtA, sAra-saMbhALa nahi karavAthI, ema aneka prakAre aticAro lAge. yati = sAdhu samudAya ke samagra sAdhuo, teono yathAyogya vinaya, aucitya, vAtsalya ke vaiyAvaccAdi svakartavya na karavAthI, avidhi anAdara ke tenA pratye dveSa vagere karavAthI, yatine aMge paNa aneka rIte aticAro lAge. zavyA = vasati-upAzraya, tenuM pramArjana vagere avidhie karavAthI ke taddana nahi karavAthI tema ja temAM rAga dveSa ke moha karavAthI, strI-pazu-paMDaka (napuMsaka) Adi jyAM hoya te upAzrayamAM rahevAthI, ityAdi upAzrayane aMge paNa aneka rIte aticAro lAge. kAya = laghunIti ane uccAra = vaDInIti - Dila-mAtrane avidhie paraThavavAthI, jIvasaMsakta bhUmimAM paThavavAthI, bIjAone asadurbhAva thAya tevA rAjamArga ke lokopayogI kuvA-bagIcA vagerenA sthAne paraThavavAthI, caMDilanA Aloka vagere doSo sevavAthI, ema aneka prakAre temAM paNa aticAro lAge. samiti = iryA vagere pAMca samiti. bhAvanA = anityAdi bAra ane maitrI Adi cAra athavA mahAvratonI paccIsa bhAvanAo. gupti = manogupti Adi traNa guptio. A samitio - bhAvanAo - guptionA pAlanamAM avidhi sevavAthI agara tenuM sarvathA pAlana nahi karavAthI, vagere aneka rIte aticAro lAge. Ama zayanIyathI mAMDIne guptinA pAlana sudhImAM je je "vitatha' eTale viruddha AcaraNa karyuM hoya, te te aticArone samajIne, manamAM tenI saMkalanA-(avadhAraNA) karIne, gurue pAryA pachI sarva sAdhuo kAyotsarga pAre. te pachI (gRhasthadharma adhikAramAM pratikramaNanI vidhimAM) kahelA krama pramANe A daitasika aticAronI (guru samakSa) AlocanA karIne guru vALe amane vaMkamaLa' ityAdi pATha kahe te pachI bIjA sAdhuo paNa te pATha bole te pATha A pramANe che Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 83 "ThANe gamaNe (kamaNe) caMkamaNe, Autte aNAutte, hariakAyasaMghaTTiya bIakAyasaMghaTTiya tasakAyasaMghaTTiya thAvarakAyasaMghaTTiya chappaIyasaMghaTTiya, ThANAo ThANaM saMkAmiA, dehare goaracarI (gocarI), bAhirabhUmiM mAragi (mArge) jAtAM AvatAM hariakAya bIakAya nIla phUla trasa thAvara jIvataNAM saMghaTTa paritApa upadrava huA, mATI taNo khero cApyo, kAcA pANItaNA chAMTA lAgA, strI tiryaMJcataNA saMghaTTa huA, oghao muhapattI ussaMghaTayAM, aNapUjai hIDyA, UghADe mukhe bolyA, aneruM ji kAMi pApa lAguM hui te savi huM mana vacana kAyAiM karai micchA mi dukkaDaM" vyAkhyA: ThANe = kAyotsarga vagere karavA mATe ubhA rahevAmAM, gamaNe = gocarI Adi kAraNe javAmAM, caMkamaNe = Ama tema paribhramaNa karavAmAM, ityAdi pravRtti Autte = upayoga pUrvaka ane agAu7 = upayoga vinA karavAthI, haria = vanaspati jIvone ke teonA zarIrono, bIao = sukA chatAM sacitta anAjanA dANA ke bIjA paNa vRkSonA aneka jAtinA bIjone, trasa = beindriya Adi jIvone ke teonA zarIrano, thAvara = sacitta pRthvI AdinA jIvone ke tenA zarIrarUpa pRthvI Adine -e darekane ubhA rahetAM, cAlatAM, pharatAM, upayogapUrvaka ke anupayogapaNAthI saMghaTTiya = sparza karyo tathA. chaM = jUono saMghaTTa thayo JIVITgo avi saMkiga = eka sthAnethI anya sthAne mUkyA, jinamaMdira, AhAra levA, bahAra bhUmie, ke anya prayojane raste jatAM-AvatAM koI lIlI vanaspati, sacitta bIja(dANA) vagere tathA nI= lIla, phU0 = pUSpo ke anaMtakAyika pAMce varNanI phuga, trasa athavA sthAvara jIvo, te darekamAM koI ekano ke anekano ghaNo ke thoDo saMghaTTa (sAmAnya sparza) thayo, teone "paritApa' = sakhata pIDA thAya tevo saMghaTTa karyo, upadrava = atyaMta trAsa Apyo, mATIno khero (prAya: Dhagalo) cAMpyo (pagathI dabAvyo ke upara cAlyA), sacitta pANInA biMduo zarIre lAgyA, strIno ke kutaro-kutarI Adi koI liMgavALA tiryaMcano sparza thayo, ogho-muhapatti zarIrathI ullaMghaTya-eka hAtha uparAMta dUra rahyA, pUMjyA (iryAsamitinA pAlana) vinA cAlyo, mukhe muhapatti rAkhyA vinA bolyo, te sivAya bIjuM paNa je kAMI pApa lAgyuM hoya te sarvanuM paNa mana-vacana-kAyAthI mAre " micchAmi dukkaDa' thAo ! arthAt mArUM te te pApa mithyA thAo. (vartamAnamAM A pAThanA sthAne bIjo pATha sAmAcArIthI kahevAya che.) e pATha bolIne gurunI samakSa aticAronI AlocanA kare. (teone saMbhaLAve). tyAra pachI vizeSa zuddhi mATe 'satrasta vi Tesima' ityAdi sUtra devasika pratikramaNa karatAM kahevuM. (eno artha pahelA bhAgamAM joI levo) rAI pratikramaNa aticAranI AlocanAno pATha A pramANe che Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 _saMthArAuTTaNa kia, pariaTTaNa kia, AuMTaNa kia, pasAraNa kia, chappaIsaMghaTTaNa kia, acaqhuvisaya hUo, saMthArAporisItaNo vidhi bhaNavo visAryo, kaDUthaluM aNapUjaI halAvyuM calAvyuM, sauNai svapnAMtari dRSTi viparyAsa manoviparyAsa saMkalpa kuvikalpa skhalanAdika aticAra lAgA, mAtrauM avidhi pariThaviuM, aneruM ji kAMi pApaH lAguM hui te savi huM mana vacana yAruM kara micchA mi dukkaDuM !" vyAkhyA : saMthArAmAM 1-udvartanA ( ekavAra pAse badalavuM te) kia karI, 2)-parivanA (= punaH mULa pAsuM badalavuM, te) kiaIMkarI, 3)-AuTaNa kia=paga vagereno saMkoca karyo (TuMkA karyA) 4) pasAraNa kia = paga vagere lAMbA karyA, 5) jUono saMghaTTo karyo ane 6) aMdhArAmAM mAtra karyuM - paraThavyuM, e cha sthAne je sAvadya kriyA karI, tathA saMthArA porisI bhaNAvavI bhUlI gayA, kaDUthaluM ( taMgArUM kahevAya che te ?) pUjyA vinA halAvyuM-khaseDyuM, uMghamAM svapna dvArA aniSTa darzana thayuM, aniSTa mana thayuM, arthAt kaMI khoTuM darzana thayuM ke duSTa vicAra Avyo, maithuna saMbaMdhI saMkalpa, kuvikalpa thayo ke brahmacaryamAM skUlanA thaI, ityAdi koI aticAra lAgyo, mAtru avidhie paraThavyuM, e uparAMta paNa je koI pApa lAgyuM hoya te saghaLAM paNa pApono mana-vacana-kAyA dvArA mithyAdukRta ApuM chuM. arthAt mAruM te pApa mithyA thAo ! (vartamAnamAM A pAThanA sthAne bIjo pATha sAmAcArIthI bolAya che. e pATha kahIne 'savyasta vi 31...' ityAdi sUtra bole, pachI guru 'DikSanarU' ema kahIne pratikramaNa nAmanuM prAyazcitta Ape, zeSavidhi prathama bhAgathI jANI levI. tyArabAda zramaNa pratikramaNasUtra bolavuM. zubhayogomAMthI azubhayogomAM gayelA AtmAnuM punaH zubhayogomAM pAchA pharavuM tene pratikramaNa' kahevAya che. te pratikramaNa be prakAranuM che.eka yAvajIva sudhInuM ane bIjuM amukakAla sudhInuM. temAM mahAvrato Adi uccaravAM te yAvajjava mATenuM tathA devasika - rAi vagere pratikramaNa maryAdita kAlanuM samajavuM. pratikramaNanA viSayo (1) pratiSiddha kArya karavuM. (2) karaNIya nahi karavuM. (3) jinavacanamAM azraddhA karavI, (4) viparIta prarUpaNA karavI. A cAra che. arthAt A cAra viSayanuM pratikramaNa karavAnuM che. pratikramaNa sUtrano prAraMbha karatAM 'zrIpaMcaparameSThi namaskAra maMtra' ane "karemi bhaMte." kahevuM teno artha prathama bhAgamAM kahevAI gayo che. te pachI vinonA nAza Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma mATe pratikramaNa sUtra bolatAM maMgala karavuM joIe, mATe sUtrakAra svayaM maMgalane jaNAve che. 85 "vattAri maMtraM - ara (ra) daMtA mA N, siddhA mA N, sArdU mA N, piLato dhammo mAruM " vyAkhyA : je saMsArane gALe arthAt saMsArathI pAra utAre te maMgala. jenAthI hita prApta karAya te maMgala arthAt dharmane Ape te maMgala. Ama judI-judI vyutpattiothI maMgala zabdanA bhinna-bhinna artha thAya che. (jagatamAM) maMgala tarIke cAra padArtho che, tene nAmapUrvaka kahe che. (1) arihaMta maMgalarUpa che. (2) siddha maMgalarUpa che. (3) sAdhu maMgalarUpa che. (4) kevaliprarUpita dharma maMgalarUpa che. AcAryo-upAdhyAyo vagere paNa sAdhupaNAthI yukta (sAdhu) hovAthI teone sAdhumAM ja grahaNa karelA samajavA. kevaliprarUpita dharma 'zrutadharma' ane 'cAritradharma' ema be prakAre che. A cAranI maMgalatA e kA2Ne che ke enA dvArA hita maMgAya (meLavAya) che. A hetuthI ja teonuM lokamAM uttamapaNuM che athavA lokamAM te padArthonuM ja uttamapaNuM che, mATe ja teomAM maMgalatA che. e arthane jaNAvavA mATe kahe che "cattAri loguttamA - arihaMtA loguttamA, siddhA loguttamA, sAhU loguttamA ! kevalipaNNatto dhammo jovuttamo / / " vyAkhyA : pUrve kahelA arihaMtAdi lokamAM uttama hovAthI lokottama che. temAM paNa 'arihaMto' bhAvalokamAM pradhAna che, kAraNa ke teone karmanI sarva zubha prakRtiono udaya hoya che. arthAt zubha audiyakabhAve teo vartatA hoya che. arihaMtanI tulanAmAM Ave tevo lokano koI AtmA zubha auyikabhAvavALo hoto nathI. 'siddho'caudarAjalokanA cheDe-u52 arthAt traNa lokane mastake rahelA hovAthI kSetralokamAM uttama che. sAdhuo jJAna-darzana-cAritrane Azrayine bhAvalokamAM uttama che. arthAt jJAnAdi guNorUpa bhAvadharmanI prAptivALA hovAthI bhAvalokottama che. be prakA2nA dharmamAM 'zrutadharma' kSAyopazamika bhAvalokanI apekSAe tathA 'cAritradharma' kSAyikabhAva ane mizra (sAnnipAtika)bhAvanI apekSAe bhAvalokottama che. Ama teonuM lokottamapaNuM hovAthI ja te zaraNa karavA yogya paNa che, athavA teo zaraNa karavA yogya hovAthI teomAM lokottamapaNuM che. e jaNAve che sAhU saraNaM " cattAri saraNaM pavajjAmi- arihaMte saraNaM pavajjAmi, siddhe saraNaM pavajjAmi, pavajjAmi, kevalipaNNattaM dhammaM saraNaM pavajjAmi / / " Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 vyAkhyA : cAra zaraNAne huM svIkAruM chuM. arthAt sAMsArika duHkhothI mArI rakSA (arthAt mokSasukhane) mATe huM A cAranuM zaraNuM svIkAruM chuM. (te cAra koNa ?) (1) arihaMtonuM zaraNuM svIkAruM chuM. (2) siddhonuM zaraNuM svIkAruM chuM. (3) sAdhuonuM zaraNuM svIkAruM chuM. ane (4) kevaliprarUpita dharmanuM zaraNuM svIkAruM chuM. A rIte mAMgalika vyavahAra karIne (laghu) pratikramaNa mATe "chAmi paDikSamAM no che. ityAdithI tarasa micchAmi duH" sudhI kahevuM. tenI vyAkhyA prathama bhAgamAM kahI che. emAM sAdhune aMge je je pATha bheda che tenI vyAkhyA karIe chIe. 'sIvIpADo' ne badale sAdhue 'masamAro' kahevuM. teno artha 'zramaNane yogya nahi,' arthAt "sAdhuone nahi AcaravA lAyaka' ema samajavo. varittAritte' ne badale varitte' bolavuM. teno artha "sarvavirati cAritramAM,' samajavo. tathA varaNaM vasIyA' pachIno pATha "paMcaNhaM mahavvayANaM, chaNhaM jIvanikAyANaM, satta'haM piNDesaNANaM, aTThaNhaM pavayaNamAUNaM, navaNaM vaMmara ttInuM, ravide samagadhane, samAI no Hi" bolavo. vyAkhyA : prANAtipAta viramaNa Adi pAMca mahAvratomAM," pRthvIkAyAdi "cha jIvanikAyamAM , "asaMsRSTa-saMsRSTa' vagere jenuM varNana gocarInA doSomAM jaNAvI gayA te "sAta prakAranI piMDeSaNAmAM," koI Ano artha "sAta pANaSaNAmAM" ema paNa kare che, pAMca samiti-traNaguptirUpa "ATha pravacanamAtAnA pAlanamAM, vaLI jenuM varNana AgaLa karAze te "brahmacaryanI nava gupti (vADo)mAM' tathA AgaLa kahevAze te kSamAdi "daza prakAranA zramaNa dharmamAM.' upara jaNAvyAM te traNa gupti vagere "samA no ' = sAdhunA je yogomAM arthAt e gupti vagerenuM samyapha pAlana-zraddhA-prarUpaNA vagere sAdhunA AcAromAM, "' = je kaMI "UMDa' = dezathI bhAgyuM hoya, 'na vidi je virAdhyuM hoya eTale bahu rIte bhAgyuM hoya paraMtu ekAMte nAza na karyo hoya, ekAMte nAza karyA pachI 'micchAmi dukkaDa' ApavAM chatAM zuddhi thatI nathI mATe ahIM ghaNI rIte bhAgyuM hoya tene virAdhyuM samajavuM.) "ta' = divase lAgelA te aticAronuM, ahIM sudhIno pATha kriyAkALano samajavo, arthAt te te samaye karelA te te aticAronuM, 'micchAmi dukkaDuM' A vAkyasamAptikALanuM vAcaka che, mATe eno artha kriyAkALe karelA te te aticAronuM vartamAnakALe "micchAmi dukkaDa' eTale pratikramaNa karuM chuM ema karavo. arthAt "mAruM te te samaye thayeluM che te pApa vartamAnamAM mithyA thAo !" ema bhAva samajavo. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma A aticAranuM (no ne vasimo. ityAdi) sUtra pratikramaNanA vidhimAM ahIM sudhI traNa vAra bolAya che. temAM prathama 'aremi bhaMte.' bolyA pachI aticAronA smaraNa mATe, bIjIvAra guruvaMdana (vAMdaNA) pachI gurune aticAronuM nivedana karavA mATe, ahIM trIjIvAra pratikramaNa (prAyazcitta) mATe ane cothI vakhata bolAze te aticAronI rahI gayelI azuddhinI vizeSazuddhi mATe samajavuM. ema A sUtra bolavAmAM bhinna-bhinna uddeza hovAthI punarukti doSa nathI. Ama oghathI ja aticArone jaNAvIne tenuM saMkSepamAM pratikramaNa jaNAvyuM. have te aticArone vibhAgavAra jaNAvIne tenuM pratikramaNa kahe che - temAM paNa prathama gamanAgamana karatAM lAgelA aticAronA pratikramaNa mATe "rUchAmi paDikSamAM rUriyAvadiyA ' sUtra bolavuM. enI vyAkhyA prathama bhAgamAM kahI che te pramANe samajavI. have bAkInA saghaLA aticAronA pratikramaNa mATe mUla pratikramaNa sUtra kahetAM prAraMbhamAM zayanakriyAmAM lAgelA aticAronA pratikramaNa mATe kahe che ke "icchAmi paDikkamiuM pagAmasijjAe NigAmasijjAe saMthArAuvaTTaNA (NayA)e pariaTTaNA(NayA)e AuMTaNA (NayA)e pasAraNA (NayA)e chappaIsaMghaTTaNA(NayA)eM kUie kakkarAie chIe jaMbhAie Amose sasarakkhAmose AulamAulAe su(so)aNavattiAe itthIvippariAsiAe diThThIvippariAsiAe maNavippariAsiAe pANabhoaNavippariAsiAe jo me devasio rUbaro vo tassa micchAmi dukkaDuM !" vyAkhyA : rUchami pratikramitum = pratikramaNa karavA icchuM chuM. konuM pratikramaNa ? to kahe che prAmA = prakAmazayA karavAthI divasa saMbaMdhI aticAronuM. zayana karavuM te zapyA ane prakAmazagyA eTale atizaya suvuM te. arthAt cAre prahara suI rahevuM te. athavA zayyA eTale saMthAro. prakAmazagyA eTale saMthArA-uttarapaTTAthI adhika upakaraNavALI hoya te prakAmazadhyA athavA kapaDAnI apekSAe traNathI vadhAre kapaDAM vAparavA te prakAmazA kahevAya. (TuMkamAM jinAjJAthI viruddha vadhAre zayana karavuM ke vadhAre upakaraNo vAparavAM te prakAmazapyA..) prakAmazagyAthI svAdhyAyano vyAghAta thAya, te ahIM aticAra samajavo. have nijAmazayA = uparokta prakAmazapyA pratidina karavI, te nikAmazayA, tenAthI paNa svAdhyAya hAnirUpa aticAra lAgyo hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM. saMstAra dRrtana (taya) saMthArAmAM kUrtana = pAsuM badalI bIjA paDakhe zayana karavAthI ane parivartanathI (ta) = puna: te ja Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 paDakhe zayana karavAthI - puna: paDakhuM badalavAthI A udvartana ane parivartana karatAM (paDakhuM badalatAM) saMthAro ane zarIra nahi pramArjavArUpa aticAra samajavo. 3zciya (ta) = paga vagere zArIrika avayavone saMkocatAM ane prasAraNayA (tayA) = saMkocelAne kukaDIne jema uMce pahoLA - lAMbA karatAM pramArjana nahi karavArUpa lAgelA aticAronuM pratikramaNa. varSIyaTTaNayA (taya) = jUone avidhie saMghaTTaNa sparza karavAthI, kUnite = khAMsI AvavAthI (mukha AgaLa hAtha ke muhapatti nahi rAkhavAthI), varjayite = vasatimAM (upAzrayamAM) "khADA TekarA ke zaradI-garamI che." vagere arucithI bolavuM te "karkarASita" kahevAya, evI makAna pratyenI nArAjI ArtadhyAnarUpa hovAthI te aticAra che. bhUta-kRmite = chIMka ke bagAsuM AvavAthI (mukha AgaLa hAtha ke muhapatti nahi rAkhavAthI) gAmaful = (letAM-mUkatAM pramAryA vinA) vastune sparza karavAthI ane saranAmaE = pRthvI Adi rajavALI (sacitta) vastune sparza karavAthI, ema je je kAraNothI aticAra lAgyA hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM, ema arthano saMbaMdha samajavo. A jAgrata avasthAmAM aticAro kahyA, have nidrA vakhate saMbhavita aticArone kahe che - mAsTAyA - svanimittayA = uMghamAM AkuLa-vyAkuLatAthI AvelA svapnane yoge lAgelA aticAra, arthAt nidrAmAM viSayanI AkulatAthI strI-puruSa AdinA bhoga, vivAha ke koInI sAthe yuddha karavA vagerenuM svapna AvavAthI lAgelA aticAranuM pratikramaNa0, A AkuLatAvyAkuLatA paNa mUlaguNo ane uttaraguNo saMbaMdhI ema be prakAranI hoya che. tethI tene judI-judI jaNAve che ke - strI savacA = abrahmasevananI AkuLa-vyAkuLatAthI, "daSTivaiparyAsiyA' rUpane jovAnA anurAganA yoge strIne jovArUpa dRSTi vikArathI thayelI AkuLa-vyAkuLatAthI mano paryAsiyA' = manamAM strInuM dhyAna ke ciMtana karavArUpa manovikArathI thayelI AkuLa-vyAkuLatAthI tathA pAponanA vaiparyAviyA' = rAtre AhAra pANI vAparavA ityAdi viparIta vartana karavA saMbaMdhI AkuLa-vyAkuLatAthI arthAt nidrAmAM che te prakAranI AkuLa-vyAkuLatAne kAraNe abrahma sevananuM, strInA rUpane jovAnuM, tenA ciMtananuM AhAra-pANI vAparavAnuM, AvA svapno AvavAthI 'vo mayA vasa: tivAraH kRtaH' = meM divasa saMbaMdhI je je aticAra karyA hoya te mithya me kutam' = mAruM pApa mithyA thAo ! have gocarInA aticAronuM pratikramaNa kahe che. ' "paDikkamAmi goaracariAe bhikkhAyariAe ugghADakavADugghADaNayAe sANAvacchAdArAsaMghaTTaNayAe maMDIpAhuDiAe balipAhuDiAe ThavaNApa DiAe saMkie sahasAgArie aNesaNAe Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 89 pANesaNAe pANabhoaNAe bIabhoaNAe hariabhoaNAe pacchekammiAe purekammiAe adiThThahaDAe dagasaMsaTThahaDAe rayasaMsaTThahaDAe pArisADaNiAe pAriThAvaNiAe ohAsaNabhikkhAe jaM uggameNaM uppAyaNesaNAe aparisuddhaM apariggahiaM paribhuttaM vA, jaM na pariTThaviaM tassa micchA mi dukkaDuM II" vyAkhyA : "pratikramama" pratikramaNa karuM chuM. zAnuM ? gocarI pharavAmAM lAgelA aticAronuM, ema sarvatra saMbaMdha karavo. jIvara paryAyAm = gAyanuM caravuM te "ovara' e gocaranI jema varyA = bhramaNa karavuM te = "jovara' kahevAya, temAM lAgelAM aticAranuM prati kayA viSayamAM ? milAvaryAyA= AhArAdi mATe gocarI pharatAM lAgelA aticAranuM pratikramaNa karuM chuM. ' jarUrI vastu maLe ke na maLe paNa sAdhu tenI apekSA vinAno hovAthI cittamAM dInatA rahita hoya. arthAt maLe to saMyamavRddhi ane na maLe to tapovRddhi, ema ubhayathA lAbhane mAne che, mATe maLavA-na maLavAnI apekSAnA abhAve dInatA vinAno, vaLI uttama-madhyama-jaghanya lokonA gharomAM iSTa-aniSTa koipaNa vastu maLe to paNa rAga-dveSa vinA gocarI mATe pharanArA sAdhune kevI rIte aticAro lAge ? to kahe che ke - 36dhITapaTiuddhATana = mAtra sAMkaLa caDhAveluM ke alpamAtra baMdha karelA kamADa (bAraNA) vagerene vinA pramArja saMpUrNa ughADavAthI, lAgelA aticAra, jAnavatsArasaMdhanayA = kutArAno, vAcharaDAno ke nAnA bALakano, upalakSaNathI bIjA paNa tiryaMca vagereno saMghaTTo (sparza) thavAthI lAgelA aticAra. manDIjhamRtiya = prAbhRtikA (AhAra)ne maMDImAM arthAt DhAMkaNI-DhAMkaNa ke anya koI bhAjanamAM agrakra tarIke uparathI judo kADhI laIne bhikSA Ape te "maMDIprAbhRtikA' kahevAya. sAdhune ApavA e rIte karavAthI pachI bIjAone dAna ApavArUpa pravRttidoSa thAya, temAM prathama lenAra sAdhu nimitta bane mATe aticAra jANavo. vapriAkRtiyA = svadharma samajIne anya dharmIo mULabhAjanamAMthI AhArane prathama cAre dizAomAM dikapAlone ke agnine balidAna ApIne pachI bIjAne bhikSA Ape, tyAre AhAra pheMkavAthI ke agnimAM nAkhavAthI hiMsAdi thAya, temAM prathama lenAra tarIke sAdhu nimitta bane, tethI aticAra samajavo. thApanAprAkRtivaMyA = anya bhikSuo vagerene mATe rAkhI mUkelA bhAta (AhAra) te "sthApanA prAkRtikA' kahevAya, te levAthI anya yAcakone aMtarAya (- praSa) thAya (athavA nigraMtha sAdhuone ApavA mATe paNa rAkhI mUkelI vastu "sthApanA" kahevAya.) mATe te levAthI sthApanApiMDa levArUpa aticAra lAge. zakUitte = AhArAdi Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 je vastu letAM "AdhAkarma' vagere je je doSanI zaMkA thAya te AhArAdi levAthI te te doSarUpa aticAra lAge. sAsAire = (rabhasavRttithI) utAvaLe akathya vastu lIdhA pachI tene na paraThavavAthI athavA avidhie paraThavavAthI aticAra lAge. e rIte aneyyA = aneSaNA karavAthI arthAt eSaNAsamitinA pAlanamAM prasAda karavAthI ane prANAyA = sarvathA avicAritapaNe atyaMta aneSaNA karavAthI doSano-sarvathA vicAra nahi karavAthI lAgelA aticAra; tathA prAimonanA = prANa' eTale rasavageremAM utpanna thatA jIvo, tene khAvAthI arthAt (kAlAtIta) dahIMmAM ke (vAsI) bhAta vageremAM ke saDelAM phaLomAM athavA junI khAreka vageremAM utpanna thayelA jIvovALI te te vastu khAvAthI virAdhanA thAya te prANanA (jIvovALI vastunA) bhojanathI lAgelA aticAra, e pramANe vInamonanayA - ritamonanA = talasAMkaLI vagere khAvAmAM kAcA tala vagere bIjonI virAdhanA ane dALa vagerene mATe bhIMjAvelA kaThoLanA dANAnI nakhImAM ugelA aMkurAno (anaMtakAyano) saMbhava hovAthI tevI vastu khAvAmAM harita (vanaspati)nI virAdhanA, Ama bIja ane haritanI virAdhanAthI lAgelA aticAra. tathA pazcarmiyAM - pura: miMyA = dAna dIdhA pachI pAtra ke hAtha dhovAmAM pANI vAparavuM te "pazcAtukarma' jemAM thAya tevI, ane dAna ApatAM pahelAM hAtha-pAtra dhovA vagere pura:karma jamAM thayuM hoya tevI, bhikSA levAthI lAgelA aticAra, ahiyA=letAM mUkatAM dekhAya nahi te rIte lAvelI bhikSA levAthI, denArane bhikSA lAvavA-mUkavAmAM jIvano saMghaTTo vagere thavAno saMbhava hovAthI joyA vinA levuM te aticAra, saMskRNAhUtayA = (sacitta) pANIthI saMskRSTa (bhIMjAyelA) sthAnethI lAvelI bhikSA levAthI sacitta saMghaTTanarUpa aticAra. ni:saMskRNAhUtiyA = sacitta pRthvI Adi rajavALA sthAnethI lAvelI bhikSA letAM paNa sacitta saMghaTTanarUpa aticAra. pariNAniyA = dAnamAM devAnI vastune bhUmi upara pADatAM pADatAM (chAMTA pADatAM) vahorAve te 'pArizAnikA' kahevAya, te levAthI cha kAya jIvonI virAdhanArUpa aticAra. parijhaniyA = bhojana ApavA mATenA bhAjanamAM rahelA anya dravyane khAlI karIne tenAthI dAna devuM tene 'pariSThApana' kahevAya. tevI rIte ApelI bhikSA levAthI paNa sacittAdinA saMghA vagereno saMbhava hovAthI aticAra. 'vamAMsurfkSayA' = zreSTha dravyanI mAMgaNI karavI tene siddhAMtanI paribhASAmAM avabhASaNa (ohAsaNa) kahevAya che, evI rIte mAgelI bhikSAthI lAgelA aticAra. have upasaMhAra karatAM kahe che ke A rIte keTalA doSo kahevA ? mATe saghaLA doSo udgama, utpAdana ane eSaNA" e traNa prakAramAM aMtargata thatA hovAthI kahe che ke - 06 Damena satyAnathI aLayA re parizuddha parigRhItam' = je "AdhAkarma' vagere udgamadoSothI, dhAtrIdoSa' vagere Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 91 utpAdanAdoSothI ane zaMkita vagere eSaNAdoSothI dUSita lIdhuM. parimukta vA yatra paripitam = levA chatAM je paraThavyuM nahi athavA vAparyuM ema je je aticAro lAgyA hoya tassa micchA mi kuMDuM = te mAruM pApa mithyA thAo. have svAdhyAyAdimAM lAgelA aticAronA pratikramaNa mATe kahe che - "paDikkamAmi cAukkAlaM sajjhAyassa akaraNayAe, ubhaokAlaM bhaMDovagaraNassa appaDilehaNayAe duppaDilehaNayAe - appamajjaNayAe duppamajjaNayAe, aikkame vaikkame aiAre aNAyAre, jo me devasio aiAro kao tassa micchA mi dukkaDaM / / " vyAkhyA : "pratikramaNa karuM chuM." konuM pratikramaNa ? tuSAruM svAdhyAyasya aratiyA = divasano ane rAtrino pahelo ane chello eka-eka prahara ema cAra veLA sUtrano svAdhyAya nahi karavAthI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. tathA 3mAm = divasanI pahelI ane chellI be porisImAM macopArasa = bhAMDa eTale pAtra vagerenI ane upakaraNa eTale vastra vagerenI pratyukSiNa = sarvathA netrothI nahi jovAthI, DupratyuvekSaNayA = jema tema (asaMpUrNa-avidhithI) jovAthI, mamirjhanayA = sarvathA rajoharaNa vagerethI pramArjana nahi karavAthI ane duSTamArganI = avidhithI (jema-tema) pramArjanA karavAthI lAgelA aticAronuM pratikramaNa tathA tametameDativAreDanA vAre = atikrama - vyatikrama - aticAra ane anAcAra karavAthI 'aa: mA vaivasa: tivAraH kRtaH tamithyA sukRtam' = "meM samagra divasa daramyAna je aticAra karyo hoya te mAruM pApa mithyA thAo." atikrama vagerenuM svarUpa A pramANe che - (1) koIka AdhArmikAdi vastu vahoravA nimaMtraNa kare, tene doSita jANavA chatAM) sAMbhaLavAthI (niSedha nahi karavAthI) atikrama, (2) te (doSita vastu) vahoravA mATe jatAM vyatikrama, (3) doSita chatAM te vastu levAthI aticAra, (4) tenuM bhojana karavA koLIyo hAthamAM levAthI anAcAra. A rIte anya sarva kAryomAM atikramAdinuM svarUpa svayaM samajI levuM. have ekavidha-dvividha Adi bhedothI pratikramaNa kahe che ke"pddikkmaami egavihe asaMjame / paDi0 dohiM baMdhaNehi-rAgabaMdhaNeNaM dosabaMdhaNeNaM / paDi0 tihiM daMDehi-maNadaMDeNaM vayadaMDeNaM kAyadaMDeNaM / paDi0 tihiM guttIhiM - maNaguttIe vayaguttIe kAyaguttIe / paDi0 tihiM sallehi-mAyAsalleNaM niyANasalleNaM micchAdasaNasalleNaM / paDi0 tihiM gAravehi-iDDhIgAraveNaM rasagAraveNaM sAyAgAraveNaM / paDi0 tihiM virAhaNAhi-nANavirAhaNAe daMsaNavirAhaNAe carittavirAhaNAe / Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 = . vyAkhyA : pratikramaNa karu chuM. kayA hetuothI lAgelA aticAronuM pratikramaNa ? te vigatavAra kahe che - 'viSe asaMyame' = aviratirUpa eka asaMyama sevavAthI je aticAra sevyo hoya 'te mAruM pApa mithyA thAo' ema chellA 'mithyA me duSkRtam' padanI sAthe 'vAyAyariyasya JAsAyA' sudhInA dareka padono saMbaMdha samajavo. pratimAmi dvAmyAM vanyanAmyAM - rAvinyanena, dveSavanyanena = rAga ane dveSa e be baMdhanothI sevelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. jenAthI AtmA daMDAya arthAt je jJAnAdiguNonuM haraNa karIne AtmAne guNahIna banAve te daMDa kahevAya. duSTa mArge joDAyelA manavacana ane kAyA ema traNa daMDo che. tethI kahe che ke -pratimAmi triminTe:manovnDena, vaSorbDena, nAyamplena = manadaMDa, vacanadaMDa, kAyadaMDa e traNa daMDathI je aticAra sevyo hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM. pratimAni tisRminuMsimiH = manogupti, vacanagupti, ane kAyagupti, A traNa guptionuM sevana nahIM karavAthI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. jenAthI rakSaNa thAya te gupti kahevAya che. prati trimi: rAjye: mAyAzatsyena-nivAnazatyena 'mithyAtvazatyena = mAyAzalya, nidAnazalya ane mithyAzalya, A traNa zalyothI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. ArAdhanA karatAM kapaTano Azaro levo te mAyAzalya. deva ke manuSyanI Rddhine joIne ke sAMbhaLIne, te meLavavA ArAdhanA karAya te nidAnazalya. bhagavAnanA vacano upara azraddhArUpa mithyAtvazalya. A traNa zalyothI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karAya che. tathA prati triminraveH - RRddhi raveLa, rasauraveLa, sAtAra veLa = Rddhi-rasa-zAtA gAravathI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. jenAthI AtmA Rddhi - rasa - ane anukULatArUpa zAtAmAM cAre taraphathI lepAya che. te anukrame RddhigArava, rasagArava ane zAtAgArava kahevAya che. prati. tisRiivarAdhanAmi: jJAnavirAdhanayA, varzanavirAdhanayA, cAritravirAdhanayA = jJAna-darzana-cAritranI virAdhanAthI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. 92 jJAnanI virAdhanA : pAMca prakAre che. (1) jJAnanI niMdA karavI. (2) upakArI gurvAdikane chUpAvavA. (3) zAstronI niMdA karavI. zAstromAM AvatA varNanomAM punarukti doSa batAvavo. jyotiSa tathA yoniprAkRta AdinA jJAnane nirarthaka kahevuM. ityAdi zAstronI niMdA-AzAtanA karavI. (4) svAdhyAya karanArane aMtarAya karavo. (5) ATha jJAnAcAronuM pAlana na karavuM. darzananI virAdhanA paNa pAMca prakAranI che. (1) jainadarzananI niMdA karavI. (2) jainadharmanA ArAdhakonI niMdA karavI. (3) jainadarzananI satyatAnA prarUpaka 'sanmatitarka' vagere darzanazAstronI Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma niMdA karavI. jinamaMdira-mUrti-tIrthonI ane prabhAvaka occhava, mahotsava vigere dharmakAryonI niMdA karavI. (4) sAdharmika vagere caturvidha saMghane upadrava ke tenA dharmakAryamAM aMtarAya karavo. (5) darzanAcAranA ATha AcAronuM pAlana na karavuM. cAritranI virAdhanA paNa pAMca prakAre che. (1) cAritranI niMdA (2) cAritravAnuM sAdhu-sAdhvInI niMdA (3) cAritranA upakaraNonI (avidhie vAparavAM vagere) AzAtanA karavI. (4) cAritra lenAra ke pALanArane te te prakAre aMtarAya karavo (5) cAritranA ATha AcAronuM sevana na karavuM. tathA caraNasittarI-karaNasittarI tathA aSTa pravacana mAtAnuM samyagu pAlana na karavuM. "paDi0 cauhiM kasAehiM * kohakasAeNaM mANakasAeNaM mAyAkasAeNaM lobhakasAeNaM / paDi0 cauhiM sannAhiM - AhArasannAe bhayasannAe mehuNasannAe pariggahasannAe / paDi0 cauhiM jhANehiM - aTTeNaM jhANeNaM ruddeNaM jhANeNaM dhammeNaM jhANeNaM sukkeNaM jhANeNaM / vyAkhyA prati vartAH pAye dhavaSaye mAnapAna mAyAjAyena mavaSAyena jenAthI kaSa=saMsArano Aya=lAbha thAya te kaSAya. tenA krodha-mAna-mAyA ane lobha ema cAra prakAro che. temAM krodha aprItirUpa, mAna akkaDatArUpa, mAyA kapaTakuTilatArUpa, lobha jaDa-vastuomAM mUccharUpa che. e cAreyano udaya thatAM pahelAM udaya nahi aTakAvavAthI ane udayamAM AvelA e cAreyane niSphaLa nahi karavAthI aticAra lAge. (kaSAyanuM svarUpa uttarabhedo, sthiti ane phaLa vagere anya graMthothI jANI levAM.) e kaSAyothI lAgelA aticAronuM pratikramaNa. prati vata: saMjJAma: - kAdIrasaMzayA, bhayasaMzayA, maithunasaMzayA, parigrasaMzaya" saMjJA eTale anAdi kAlathI AtmA upara raheluM paudgalikavAsanAonuM baLa. tenA cAra bhedo che. (1) sudhAvedanIyakarmanA udayathI thatI AhAranI abhilASA te AhArasaMjJA (2) bhayamohanIyakarmanA udayathI bhaya lAge te bhayasaMjJA. (3) vedamohanIya karmanA udayathI maithuna (bhoga)nI abhilASA te maithunasaMjJA. (4) tIvralobhanA udayathI jeDa padArthomAM je mUccha (mamatva) te parigrahasaMjJA (zAstromAM saMjJAnA daza, soLa vagere bhedo kahyA che te anyagraMthothI jANI levA.) e saMjJAone vaza thavAthI je aticAro lAgyA hoya tenuM pratikramaNa. prati- vatarvivathAma: - strI thayA, monanAthayA, dezathayA, rAkhethayA, viparIta vAtone vikathA kahevAya che. arthAt svabhAvamAMthI vibhAvamAM laI janArI vAtone vikathA kahevAya che. (1) strI ke puruSa saMbaMdhI kAmottejaka vArtAlApa karavo te strIkathA." (2) baLa-rUpa-svAda vagerene uddezIne Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 rAga-dveSa thAya tevI rIte bhojana saMbaMdhI vAto karavI te "bhaktakathA." (3) rAgaveSane vaza thaI te te dezanAM sukha-saMpatti vagerenI prazaMsA-niMdA vagere karavArUpa vArtA te dazakathA. ane (4) rAga-dveSAdithI te te rAjAonA guNa-doSa vagere bolavA te "rAja kathA' (zrI sthAnAMgasUtramAM to uparanI cAra sahita mRdukArUNikI, darzanabhedinI ane cAritrabhedinI e traNa sahita ema sAta vikAthAo kahI che (1) putrAdinA viyogathI mAtA-pitAdi atyaMta karUNAjanaka vilApAdi kare te mRdukArUNakI. (2) sAMbhaLanArane jainadarzananI zraddhA tUTe te rIte anya kutIrthikonAM jJAna, AcAra vagerenI prazaMsA karavI te darzanabhedinI. (3) sAdhu-sAdhvIo bahu pramAdI che tethI vartamAnamAM mahAvratono saMbhava nathI, aticAronI zuddhi karI zakAya tevA AlocanAcArya nathI ane teonA ApelA prAyazcittathI vartamAnamAM AticaronI (pApanI) zuddhi paNa thatI nathI. ityAdi cAritramAM azraddhA thAya tevuM bolavuM te cAritrabhedinI vikathA. e traNeno apekSAe uparokta cAramAM samAveza thato hovAthI ahIM cAra kahI che. te vikathAothI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. "prati0 caturbhiAnaiH - Artena dhyAnena, raudreNa dhyAnena, dharmeNa dhyAnena, zuklena dhyAnena :" ahIM dhyAna eTale manano sthira adhyavasAya. arthAt mananI aMtarmuhUrta sudhI eka 'viSayamAM ekAgratA. tenA cAra prakAro che. (1) viSayonA anurAgathI thatuM dhyAna te ArtadhyAna. (2) hiMsAdinA anurAgathI thatuM dhyAna te raudradhyAna. (3) kSamAdi daza prakAranA dharmanuM, jinavacananA arthanA nirNayarUpa dhyAna te dharmadhyAna. (4) rAga (raMga) nuM baLa na hoya tevuM zukla arthAt rAgavinAnuM dhyAna te zukladhyAna. A cAreya dhyAnanA cAra cAra prakAro (pAyAo) nIce pramANe che. ' (1) ArtadhyAna: tenA cAra prakAra che. (1) aniSTa viyoga : aniSTarUpa, rasa, gaMdha sparzarUpa indriyonA amanojJa viSayono ke viSayonA AdhArabhUta sAdhanono yoga thayo hoya to, tenA viyoganI ciMtA ane bhaviSyamAM evo yoga na thAya to sAruM, evI abhilASA karavI te aniSTa viyoga citArUpa ArtadhyAna che. (2) roga ciMtAH roga thatAM tenA viyoganI satata vicAraNA karavI ke te nAbUda thayA pachI puna: na thAya evI ciMtA karavI, te rogaciMtA svarUpa ArtadhyAna che. (3) iSTa saMyoga maLelA managamatA zabdAdi viSayo tathA udayamAM AvelA zAtAvedanIya (sukha)no viyoga na thavAnI ke te sukha ke sukhanA sAdhanarUpa zabdAdi viSayono yoga karavAnI abhilASA-ciMtA karavI te iSTa saMyoga svarUpa ArtadhyAna che. (4) Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 95 nidAna : anyabhavamAM cakravartI AdinI Rddhi (sukhonI prArthanA karavI. te nidAna svarUpa ArtadhyAna. A ArtadhyAnane oLakhavAnAM 4 liMgo - (1) du:khIyAno du:khapUrNa vilApa. (2) aznapUrNanayane rUdana. (3) dInatA karavI. (4) mAthuM kuTavuM, chAtI pITavI vagere che. tevuM karanAra ArtadhyAnI che ema samajavuM. (2) raudradhyAna : tenA cAra prakAra che. (1) hiMsAnubaMdhI : (bhautika sukhanI lAlasAthI) jIvone mAravA-vidhavA-bAMdhavA-DAma devA-aMgopAMga vagere chedavA ke prANamukta karavA vagere vicAravuM te hiMsAnubaMdhI raudradhyAna. (2) mRSAnubaMdhI rodradhyAna - cADI, asabhya, asatya ke koIno ghAta vagere thAya tevuM vacana bolavAnuM vicAravuM te mRSAnubaMdhI. (3) teyAnubaMdhI : krodha, lobha vagerethI bIjAnuM dhana haraNa karavAnuM ciMtavavuM. (4) viSayasaMrakSaNAnubaMdhI : pAMca indriyonA zabdAdi viSayonA AdhArabhUta dravyonA rakSaNa mATe "rakhe, koI laI na le" evI sarva pratye zaMkA karIne bIjAone mArI nAkhavA sudhI dhyAna karavuM - vicAravuM te viSayasaMrakSaNAnubaMdhI raudradhyAna. raudradhyAnanAM cAra liMgo che. upara kahelA cAra prakAromAMthI koI ekAdi prakAramAM 'utsanna" eTale satata pravRtti karavI te (1) utsatradoSa. e cAreyamAM satata pravRtti karAvArUpa (2) bahuladoSa. bIjAnI cAmaDI utAravI, netro ukheDavAM vagere hiMsAnA bhinna-bhinna prayogo vAraMvAra karavA te (3) nAnAvidha doSa. potAnA akAryathI pote ke bIjo koI (manuSyAdi) maTAM saMkaTamAM paDe (maravAno prasaMga Ave) to paNa potAnA karelA akAryano pastAvo na thAya (maraNa Ave to paNa akAryathI na aTake te) (4) AmaraNadoSa jANavo. (3) dharmadhyAna tenA cAra prakAra che. (1) AjJAvicaya jJAna, darzana, cAritra vairAgya (ane) bhAvanAono abhyAsa karI jeNe AtmAne te te guNono abhyAsI karyo hoya tevo AtmA naya, nikSepa, saptabhaMgI vagere te te apekSAothI gahanaatigahana evA zrIjinavacanone tuccha buddhinA kAraNe na samajI zake to paNa te "satya ja che' ema mAne - samaje (vicAre) te AjJAvicaya. (2) apAyavicaya : rAgadveSa-kaSAyo tathA tenA yoge hiMsA, asatya, corI vagere Azravone sevanArA jIvo tenA phaLa tarIke Aloka ke paralokamAM je je du:kho pAme che tenuM ciMtana karavuM te apAyavicarya. (3) vipAka vicaya: ATha karmonuM svarUpa tenA prakRti, sthiti, rasa ane pradezo, e cAra bhedothI vicAravuM te vipAkavicaya. (4) saMsthAnavicaya : zrI jinezvaro e kahelA dharmAstikAyAdi cha dravyonA lakSaNo, AkAra, AdhAra, bhedo ane pramANa vagerenuM dhyAna karavuM te saMsthAnavicaya. dharmadhyAnanAM cAra liMgo- (1) Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 AgamathI (2) upadeza zravaNathI (3) AjJAthI ane (4) naisargika bhAve (svabhAvathI), jIva ema mAne ke zrI jinezvaroe kahelA bhAvo-padArtho satya che, kahyA che tevA ja che. ityAdi jinakathita tattvonI zraddhAthI samajAya ke A jIvamAM dharmadhyAna che, ema dharmadhyAnanAM cAra liMgo jANavAM. (4) zukladhyAna : tenA cAra bhedo che. (1) pRthakatvavitarkasavicAra : eka ja dravyamAM tenI utpatti-vinAza ane dhairyAdi paryAyono te dravyathI bhinna je virtaka (kalpanA), teno vicAra eTale saMkrama, tenAthI yukta evuM ja dhyAna te pRthakatvavitarkasavicAra. A saMkrama paraspara arthamAM, vyaMjanamAM tathA yogomAM samajavo. temAM artha eTale padArtha, temAMthI vyaMjana eTale zabdamAM ane zabdamAMthI dravyamAM, evI ja rIte traNa yogomAM (mana-vacana-kAyAmAM) paNa paraspara vitarkanuM saMkramaNa te vicAra ane tevA vicAravALuM dhyAna - mATe 'savicAra arthAt eka ja dravyamAM tenA paryAyonA bhedanI (paraspara te judAM che evI) kalpanA karatAM paraspara zabdamAMthI arthamAM paryAyamAM ane manamAMthI vacanamAM, temAMthI kAyAmAM, ema paraspara saMkramaNa karavArUpa ciMtana jANavuM. (2) ekatvavitarkaavicAra : ahIM "ekatva' eTale dravya-paryAya vagerenI ekatA, teno vitarka=paraspara (tenA vAcya-vAcaka) zabdanI ane arthanI (zabdArthanI) kalpanA teno avicAra zabda, artha ane yoganA "saMkramaNano abhAva.' arthAt koI eka ja yoganuM AlaMbana karIne koI zabdanI, arthanI ke paryAyanI eka ja apekSAe dravya ane paryAyonA abhedanuM ciMtana karavuM te ekatva vitarka avicAra, zukladhyAnanA A be bhedo (mukhyatayA) pUrvadharone hoya che. pUrvanA jJAna rahita sAdhune zruta vinA paNa hoI zake che.) (3) sUkSmakriyAanivarti traNa yogo paikI manano-vacanano saMpUrNa rodha karyA pachI ardhA (bAdara) kAyayogano rodha karanArA kevalajJAnIne yoganirodha karatI veLA (mAtra sUkSmakAyayogano vyApArI hoya te sUkSmakriyAaniva i(4) vyacchitrakriyApratipAti = caudame guNasthAnake zailezI avasthAmAM traNe yogonA vyApArano abhAva (nirodha) hoya tethI 'succhitrakriyA ane avinAzI hovAthI apratipAti' (arthAt jaDa-yaugikakriyAno sarvathA abhAva.) temAM chaghasthanI mananI nizcalatA jevI kevalIne kAyAnI nizcalatA te trIjuM ane sarvayogono nirodha thavA chatAM dravyamananA (vyApAranA) abhAve paNa pUrvaprayogathI (kuMbhAranuM cakra cAle tema) jIvano upayoga varte te bhAvamana cothuM dhyAna kahevAya che. A zukladhyAnanAM cAra liMgo che. (1) - upasarga prasaMge paNa dhyAnathI na caLe evo Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 97 sthira AtmabhAva te avadha (2) atyaMta gahana evA sUkSmabhAvo na samajAya to paNa saMmohane (mUDhatAne) vaza na thAya, tathAvidha devamAyAmAM paNa na muMjhAya te asaMmoha. (3) bIjA paNa sarva bAhya saMyogone AtmAthI bhinna anubhave, temAM mamatva na kare te viveka. (4) zarIra, AhAra tathA upadhi, e sarveno sarva prakAre tyAga karI nisaMga bane te vyutsarga samajavo. A cAra dhyAno paikI prathamanAM bene sevavAthI ane chellAM bene (yogyatA chatAM) nahi sevavAthI (athavA cAreyanI azraddhA, viparIta prarUpaNA vagere karavAthI) lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. _"paDi0 paMcahi kiriAhiM - kAiAe ahigaraNiAe pAusiAe pAriA (tA)vaNiAe pANAivAyakiriAe / paDi0 paMcahiM kAmaguNehiM - saddeNaM ruveNaM gaMdheNaM raseNaM phAseNaM / paDi0 paMcahiM mahavvaehi-pANAivAyAo veramaNaM musAvAyAo veramaNaM adiNNAdANAo veramaNaM mehuNAo veramaNaM pariggahAo veramaNaM / paDi0. paMcahiM samiIhiM - IriyAsamiIe bhAsA samiIe esaNAsamiIe AyANabhaMDamattanikkhevaNAsamiIe uccArapAsavaNakhelajallasiMghANa -pariphAvaI(niyA) sama ! . ahIM kriyA eTale vyApAra. temAM kAyAno vyApAra te (a) kAyikI kriyA traNa prakAre che : (1) avirata kAyikI = A kriyAmAM mithyAdRSTinI ane avirata samyakdaSTinI (tathA dezavirati-pAMcamA guNasthAnaka sudhInA jIvonI) "phekavuM vagere karmabaMdhanA kAraNabhUta sarva kriyAo samajavI. (2) duSparihita kAyikI = A kriyAmAM pramattasaMyata (chaThThA guNasthAnakavALA)nI (paMcavidha) pramAda yukta indriyo ane mana dvArA thatI saghaLI pravRtti samajavI. (3) uparatakAyikI = AmAM prAya: pApavyApArathI nivRtta evA apramatta saMyatanI sarva kriyAo samajavI. kAyikI kriyAnA A traNa bhedo jANavAM. (ba) AdhikaraNikI = jenAthI AtmA narakAdi durgatino adhikArI thAya te adhikaraNa kahevAya. evA adhikaraNo dvArA thatI kriyAne AdhikaraNikI kahevAya. teno be bhedo che. (1) cakra-ratha vagereno sAdhano calAvavAM, pazuono bAMdhavA, pakSione pAMjarAmAM pUravA tathA maMtra-taMtra vagereno prayoga karavo te adhikaraNapravartanI. (2) khaDjha vagere zastro banAvavA te adhikaraNanivartinI. (ka) prASikI kriyA = matsara karavArUpa kriyA. tenA paNa (1) sajIva upara matsara karavo ane (2) koI ajIva upara matsara karavo, ema be bheda che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (Da) pAritApanikI - tADana-tarjanAdinuM duHkha te paritApa ane te duHkhathI thAya te 'pAritApanikI kriyA." tenA paNa (1) potAnA zarIrane tADana-tarjanAdi karavuM ane (2) bIjAnA zarIrane tADana-tarjanAdi karavuM, ema be bhedo jANavA. (I) prANAtipAtikI : prANonA nAza karavArUpa kriyA. tenA paNa potAnA prANono nAza ane paraprANono nAza ema be bhedo che. upara jaNAvelI pAMcakriyAothI je koI aticAra lAgyo hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM.' prati papa: mAne- brena-pe--rasena-sparzena" = zabda-rUpa-rasa-gaMdha ane sparza, e pAMca kAmaguNothI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. temAM jenI icchA thAya te kAma zabdAdi pAMca indriyonA viSayo, ane te bhinna-bhinna dravyane Azrayine rahelA te te dravyanA guNa hovAthI tene ja guNa kahevAya. e rIte zabdAdi pAMca kAmaguNa samajavA. "prati0 paJcabhirmahAvrataiH prANAtipAtAdviramapaM- mRSAvAdAdviramaNaM- adattAdAnAdviramaNaM : maithunAdviramaNaM - pradaram" = prANAtipAta viramaNAdi pAMca mahAvratomAM je koI aticAra lAgyo hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM. ahIMte te vratone aMge nahi karavA yogya karavAthI, karavA yogya nahi karavAthI, ityAdi kAraNe aticAra, athavA saMgharyo paritApa vagere karavArUpa te te prANAtipAtAdi vratomAM aticAro svayaM vicArI levA. prati. paJcabhiH samitibhiH - iryAsamityA, bhASAsamityA, eSaNA samityA, AdAnabhANDamAtranikSepaNAsamityA, uccAraprazravaNakhelajallasiGghANapAriSThApanikAsamityA = iryAsamiti Adi pAMca samitionuM yathArthapAlana vagere nahi karavAthI, temAM lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. (1) iryAsamiti = acitta bhUmi upara, jIvahiMsA na thAya te mATe yuga pramANa bhUmine jotAM cAlavuM te. (2) bhASAsamiti = niravadya (niSpApa), sarva jIvone hitakArI ane priya evuM mita (alpa) bolavuM te bhASAsamiti. (3) eSaNAsamiti pUrve kahelA eSaNAnA 42 doSone TALIne AhAra-vastra-pAtra ane vasati levA te. (4) AdAnabhAMDamAtranikSepaNA samiti pAtra-vastrAdi saMyamopakAraka sarva vastuone levAmAM mUkavAmAM pUMjavA-pramArjanApUrvaka samyaka pravRtti karavI te. (5) uccAraprazravaNakhelajallasighrANapAriSThApanikAsamiti: maLa-mAtR-theka-kapha-zarIrano mela-nAkano mela e darekane nirjIva bhUmimAM vidhipUrvaka paraThavavuM te. A pAMca samitithI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. "paDi0 chahiM jIvanikAehiM - puDhavIkAraNaM AukAeNaM teukAeNaM vAukAeNaM vaNassaikAraNaM tasakAeNaM / paDi0 chahiM lesAhiM - kiNhalesAe nIlalesAe kAulesAe teulesAe pamhalesAe sukSaDhesAI " Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 99 vyAkhyA prati kviIvanA - pRthvIkAyana, mAyena, tainAvena, vAyu, vanaspati yena, trasAvena = pRthvIkAya, akAya, teukAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya e cha kAyavALA jIvonI virAdhanA (hiMsAdi) karavArUpa je koI aticAra lAgyo hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM. prati0 SaDbhirlezyAbhiH - kRSNalezyayA, nIlalezyayA, kApotalezyayA, tejolezyayA, padmalezyayA, suvarTAnDeyA - kRSNAdi cha legyAmAM prathama traNamAM pravRtti karavAthI (sevavAthI) ane chellI traNamAM pravRtti na karavAthI (nahi sevavAthI) je aticAra lAgyo hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM. jema nirmala sphaTikano tevA tevA varNavALA dravyanA saMbaMdhathI tevo tevo varNa thAya che - dekhAya che. tema nirmaLa AtmAno paNa sarva karma prakRtionA rasa (jharaNAM)bhUta te te kaSNAdi dravyonA saMbaMdhathI tevo tevo pariNAma thAya tene vezyA kahevAya che. tenA kRSNa, nIla vagere cha prakAro che. tenuM svarUpa jAMbUne khAnArA che puruSonA dRSTAMtathI samajavuM. (koI cha mANaso aTavImAM bhUlA paDyA - khUba bhUkha lAgI hatI-Aju-bAju najara karI-eka jAMbUnuM vRkSa joyuM. te joIne eka bolyo jhADane mULathI ja kApI nAkho. bIjo bolyo AkhA jhADane kApavAnI zI jarUra che ! mAtra tenI moTI moTI zAkhAne kApo. trIjo bolyo zAkhAnI paNa zI jarUra che tenI nAnI nAnI prazAkhAne ja kApo. cotho bolyo prazAkhAne kApavAnI paNa zI jarUra che, mAtra jAMbUnA gucchAne ja kApo.pAMcamo bolyo gucchAmAM to kAcA-pAkA badhA jAMbU che. tethI mAtra pAkA jAMbU ja kApo. chaThTho bolyo jAMbU ja khAvA che ne ! to gucchA kApavAnI jarUra nathI, nIce ghaNA jAMbU paDyA che tene ja khAI laIe ! A rIte cha manuSyomAM je pariNAmanuM tAratamya hatuM, te kRSNAdi vezyAnA pariNAmarUpa samajavuM. cha paikInI prathamanI traNa vezyAo uttarottara ochI duSTa che ane pachInI traNa adhikAdhika zubha che. e pratyekamAM paNa tAratamyanI apekSAe asaMkhyAtA bhedo paDe che. A vezyAnA pariNAmathI jIvane navA baMdhAtAM karmomAM zubhAzubha rasabaMdha thAya che. azubha lezyAnA pariNAmathI zubha karmano maMda ane azubhano tIvrarasa baMdhAya che. tema zubhalezyAnA pariNAmathI azubha karmono maMda ane zubhakarmano tIvrarasa baMdhAya che. mATe azubha heya ane zubha upAdeya che.) __ "paDi0 sattahiM bhayaThANehiM, aTThahiM mayaThANehiM, navahiM baMbhaceraguttIhiM, dasavihe samaNadhamme, igArasahiM uvAsaMgapaDimAhiM, bArasahiM bhikkhupaDimAhiM, terasahiM kariyAThANehiM, caudasahiM bhUagAmehiM, panarasahiM paramAhammiehiM, solasahiM gAhAsolasaehiM, sattarasavihe asaMjame, aTThArasavihe abaMbhe, eguNavIsAe nAyajjhayaNehiM, vIsAe asamAhiThANehiM / Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 vyAkhyA : prati sanirbhayasthAnaH = bhayanAM sthAna eTale ke nimitto. 'Alokaparaloka-AdAna-akasmAta-AjIvikA-maraNa ane apayaza' ema sAta che. temAM (1) 'manuSyane manuSyathI' vagere svajAtithI bhaya te ihalokabhaya, (2) parajAtino eTale manuSya vagerene tiryaMca vagere anyajAtithI bhaya te paralokabhaya. (3) 2khe koI cora vagere mAruM (dhana) vagere laI jAya ! evo bhaya te AdAnabhaya. (4) koI bAhya nimitta vinA ekAeka vijaLI paDavA vagereno athavA ghara vageremAM aMdhakArano bhaya te akasmAdbhaya. (5) nirdhana vagerene 'huM duSkALamAM zI rIte AjIvikA vagere calAvIza ?" ityAdi bhaya te AjIvikAbhaya. (6) maraNano bhaya. (7) lokamAM apakIrti thavAno bhaya te apayazabhaya. A sAta bhayasthAnone kAraNe bhaya thavAthI je koI aticAra lAgyo hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM. 100 = have pachInA pAThamAM sUtrakAra bhagavaMtazrIe pratimAmi e kriyApadane tathA te sthAnonI nAmapUrvaka gaNanAne kahI nathI te svayaM samajI levI. amirmasthAneH = ATha madasthAno sevavAthI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. (1) jAtimada, (2) kuLamada (3) baLamada, (4) rUpamada, (5) tapamada, (6) aizvarya-ThakurAIno mada, (7) zrutamada, ane (8) lAbhamada. A madanA ATha prakAro che. navamitraMhmacarya simi bahmacaryanI rakSA mATe upAyabhUta 'vasatizuddhi' vagere caraNasittarImAM kahIzuM te brahmacaryanI nava vADonuM pAlana vagere nahi karavAthI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. vide samaLadhamme kSamA vagere daza prakArano zramaNadharma caraNasittarImAM kahevAze, temAM lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. AvamirupAsapratimAmi: - zrAvakanI agIyAra pratimAomAM (abhigrahomAM) zraddhA nahi karavAthI ke viparIta prarUpaNA vagerethI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. dAzamimikSupratimAmi: jenuM varNana caraNasittarImAM karAze te sAdhunA abhigrahorUpa bAra pratimAomAM avidhi-azraddhA-viparIta prarUpaNA vagere karavAthI je aticAro lAgyA hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM. trayovazamiH yiAsthAneH = kriyA eTale karmabaMdhamAM hetubhUta ceSTA ane tenA sthAno=bhedo te kriyAsthAno. tenA dvArA je aticAro lAgyA hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM. kriyAsthAno A pramANe che. (1) arthAya : eTale saprayojana = saMyama nirvAha na thAya tevA prasaMge athavA glAna vagerene mATe, ema sakAraNa svaparArthe doSita AhArAdi vastu levI paDe te arthAya kriyA. (2) anarthAya : = niSprayojana. vinA kAraNe doSita AhArAdi levA (athavA kArkiDA vagere jIvone mAravA ke vananA velA vagere toDavA) ityAdi kriyA. (3) hiMsAye = hiMsA mATe 0:0 : = Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 101 kriyA. arthAt deva-guru ke saMghanA zatruonI athavA "ANe sarpa vagere hiMsaka jIvonI hiMsA karI, kare che ke bhaviSyamAM karaze" ema samajI tene traNe kALanI hiMsA mATe daMDa karavo; tene mAravo te hiMsA mATe kriyA. (4) akasmAta kriyA: koI bIjAne haNavA mATe bANa vagere zastra phekavAM chatAM ghAta bIjAno thAya te. (5) daSTiviparyAsakriyA = mitra chatAM zatru jANIne ke cora na hoya tene cora samajIne haNe te. (3) mRSAkriyA = (potAnA ke jJAtijana vagerenA mATe) mRSAvAda (asatya) bolavArUpa kriyA. (7) adattAdAnakriyA = (potAnA ke jJAtijana vagerene mATe) svAmi adatta, jIva adatta, tIrthakara adatta ane guru adatta e cAra prakAranuM adatta5 grahaNa karavAnI kriyA. (8) adhyAtmakriyA : zrI RSabhadeva bhagavAnanA koMkaNa dezanA sAdhunI (kAyotsarganI aMdara) jema "jo mArA putro vartamAnamAM kSetranA velAo vagerene bALI nAkhe to sAruM, nahi to anAja nahi pAkavAthI du:khI thaze" vagere anucita ciMtavavuM (athavA koI nimitta vinA svaprakRtithI ja krodha, mAna, mAyA, lobha, kleza vagere karIne duHkhI thavuM) te kriyA potAnA AtmAmAM thatI hovAthI adhyAtmakriyA jANavI. (9) mAnakriyA = potAnAM "jAti, kula, aizvarya, baLa, rUpa, tapa, jJAna, lAbha" vagereno mada (abhimAna) karIne, potAne moTo mAnIne bIjAne halakA mAnavA, ityAdi abhimAnikI kriyA. (10) amitrakriyA = mAtA, pitA ke svajana saMbaMdhI athavA jJAtijana vagerene teono alpa aparAdha hovA chatAM tADana, tarjana, dahana vagere sakhata zikSA karavI. (Ane "mitradraSakriyA' paNa kahI che.) (11) mAyA kriyA = kapaTathI manamAM juduM vicAravuM, vacanathI juduM bolavuM tathA kAyAthI juduM karavuM. (12) lobhakriyA = lobhathI AhArAdi azuddha (doSita) levAM (vAparavAM) vagere (athavA pApAraMbhamAM ke strIbhoga vageremAM Asakta potAnA bhogAdinI rakSA karato bIjA jIvone mAre, haNe, bAMdhe, ityAdi) kriyA. (13) iriyApathikI kriyA = mohano upazama ke kSaya thavAthI "vItarAga' thayelA AtmAnI kevaLa yaugika kriyA, jemAM mAtra yoganA vyApArathI trisAmayika karmabaMdha thAya, pahele samaye baMdhAya, bIje samaye bhogavAya, ane trIje samaye nirjarA thaI jAya. A tera kriyA sthAnothI je koI aticAra lAgyA hoya tenuM prati. 15. koI vastu tenA mAlikanI rajA vinA levI te svAmi adatta. sajIva vastu potAnI hovA chatAM teno mULa mAlika temAM rahelo jIva che tenI anumati nahi hovA chatAM tene bhAMgavAthI, khAvAthI te vastu je jIvanA zarIrarUpa hoya te jIvanI corI gaNAya mATe te jIva adatta. bIjAe ApelI ajIva paNa vastu vAparavAnI jinAjJA na hoya to te vAparavAthI tIrthakara adatta. bIjAe ApelI acitta vastu zAstraniSiddha na hoya te paNa gurunI anumati vinA ke teone dekhADyA vinA vAparavA vagerethI guru adatta lAge. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10ra dharmasaMgraha bhASAMtarano sArolAra : bhAga-2 vAtuzamipUMtA = bhUta eTale jIvo ane tenA 'grAma' eTela samUho, te cauda jIvasamUhomAM tenA astitva vagerenI azraddhA, viparIta prarUpaNA ke hiMsAdi - karavAthI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. sUkSma ane bAdara ema be prakAranA ekendriyajIvo, beindriya, te indriya, caturindriya ema traNa vikalendriya jIvo, saMjJI tathA asaMjJI e be prakAre paMcendriya jIvo, ema sAta prakAronA paryAptA ane aparyAptA ema be be bhedo hovAthI (7 ra = 14) cauda prakAranA jIvo athavA cauda guNasthAnake vartatA cauda prakAranA viziSTazuddhi pAmelA jIvo te "coda bhUtagrAmo' samajavA. pajhama: paramAma: = paMdara prakAranA ati sakliSTa cittavALA (paramA + adhArmivA: =) paramAdhArmika jAtinA (bhavanapati nikAyanA) asurone aMge (azraddhAdi karavAthI) lAgelA aticAronuM pratikramaNa. (e paramadhAmio sva-sva nAma pramANe nArakone ghaNAM du:kho Ape che.) pokazamiyANo: = jemAM 'gAthA' nAmanuM adhyayana soLamuM (chelluM) che. te sUyagaDAMga sUtranA pahelA zrutaskaMdhanAM soLa adhyayanothI (azraddhA-viparIta prarUpaNAdi karavAthI) lAgelA aticAronuM pratikramaNa. tenAM nAmo A pramANe che. (1) samaya, (2) vaitAlIya, (3) upasarga parijJA, (4) strI parikSA, (5) naraka vibhakti, (6) vIrastava. (7) (kuzIlonI) kuzIla paribhASA, (8) vIrya, (9) dharma, (10) samAdhi, (11) mArga, (12) samavasaraNa, (13) avitatha, (14) graMtha, (15) yadatIta, (19) gAthA. satavasaMyama = caraNa sittarImAM kahevAze te sattara prakAranA saMyamathI viruddha (asaMyamane) AcaravA vagerethI je aticAro sevAyA hoya tenuM pratikramaNa. 3 vividha pravraLi= vratAdhikAramAM kahIzuM te aDhAra prakAranA brahmacaryathI viparIta abrahmane AcaravA vagerethI lAgelA aticAronuM prati. voviMzatyA jJAtAdhyanane = 'jJAtAdharmakathA' nAmanA chaThThA aMgasUtranA pahelA zrutaskaMdhanA ogaNIsa adhyayanomAM (azraddhA, usUtra prarUpaNA vagere karavAthI) lAgelA aticAronuM pratikramaNa. te adhyayano A pramANe che. (1) UsliptajJAta, (2) saMghATakajJAta, (3) aMDakajJAta, (4) kUrmajJAta, (5) selakajJAta, (9) tuMbakajJAta, (7) rohiNIjJAta, (8) mallijJAta, (9) mAkaMdijJAta, (10) caMdramajJAta, (11) dAvadravajJAta, (12) udakajJAta, (13) maMDukkajJAta, (14) tetalIjJAta, (15) naMdiphaLajJAta, (13) aparakaMTAjJAta, (17) AkIrNajJAta, (18) susumAjJAta, (19) puMDarIkajJAta. virAyA samAdhisthAne = samAdhi eTale cittanI svasthatA - mokSamArgamAM sthiratA-daDhatA, teno abhAva te asamAdhi, tenA sthAno nimitto te Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 103 sva-parane asamAdhi pedA karanArAM hovAthI tene asamAdhi sthAno kahyAM che. te vIsa A pramANe che. (1) jaldI-jaldI (ayatanAthI) cAlavuM vagere. (2) apramArjita sthAne besavuM-suvuM ityAdi, (3) jema tema pramArjelA sthAne besavuM vagere. (4) zAstrAjJAthI vadhAre zayyA vAparavI. (5) zAstrAjJAthI vadhAre Asana vAparavuM. (ahIM upalakSaNathI vastra-pAtrAdi sarva upakaraNo paNa adhika vAparavAM te doSa samajI levo.) (ka) ratnAdhika (vaDIla)no parAbhava (apamAnAdika) karavo. (7) sthavirano upaghAta (vinAza) karavo. (8) pRthvIkAyAdi bhUtonI eTale jIvonI hiMsA karavI. (9) kSaNika (saMvalana) kopa karavo. (10) lAMbA kALa sudhI krodhane vaza thavuM. (11) bIjAno avarNavAda bolavo (niMdAdi karavA). (12) koI doSitane paNa vAraMvAra "tuM cora che, tuM drohI che, tuM kapaTI che." vagere kahevuM. (13) zAMta thayelA kaSAyonI puna: udIraNA karavI. (14) zAstraniSiddha kALe svAdhyAya karavo. (15) hAtha-paga sacitta rajathI kharaDAyelA hovA chatAM pravRtti karavI. (16) rAtri vageremAM (divase paNa) avivekathI UMcA svare bolavuM. (17) kalaha (vAkukelaha) karavo. (18) jhaMjhA eTale gacchamAM (sAdhuomAM) paraspara bheda paDAvavo. (19) sUryAsta sudhI AhAra-pANI vagere vAparavAM ane (20) eSaNAsamitinuM pAlana nahi karavuM. A vIsa asamAdhinAM kAraNone sevavA vagerethI lAgelA aticAronuM pratika "eka (ikka)vIsAe sabalehiM, bAvIsAe parisahehiM, tevIsAe suagaDajjhayaNehiM, cauvIsAe hiM, pIvIsAmAvahiM !" vyAkhyA : vizalya varte : = zabalatA eTale cAritranI (mULathI virAdhanA nahi, paNa) aMdara doSo sevArUpa malinatA, tene karanArAM ekavIsa nimittone zabala' kahevAya che. te ekavIsa A pramANe che (1) hastakriyA-karAvavArUpa abrahmanuM sevana. (2) atikrama-vyatikrama ane aticArarUpe divyAdi (deva-manuSyatiryaMca saMbaMdhI) trividha maithuna sevana arthAtu e trividha maithunane aMge atikramAdi traNa doSonuM sevana. (ahIM niSkAraNa atikramAdi cAreyane sevanAro virAdhaka kahyo che ane kAraNe atikramAdi traNane sevanAro zabala che ema bheda samajavo, AgaLanA bhedomAM paNa e viveka samajavo.) (3) bhojanamAM 1-divasanuM lIdheluM divase, 2divasanuM lAveluM rAtre 3- rAtre lIdheluM divase , 4 rAtre lIdheluM rAtre vAparavuM. A cAra bhAMgAmAM pahelo bhAMgo zuddha che, zeSa traNa bhAMgA rAtribhojana rUpa che, tene mATe atikramAdi doSo sevavA te zabala jANavuM. gADha kAraNe to jayaNAthI rAtre saMnidhi Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 vagere rAkhavA chatAM doSa manAto nathI. (4thI 10) (4) AdhAkarmika, (5) rAjapiMDa, (6) krItapiMDa, (7) prAmityakapiMDa, (8) abhyAhatapiMDa, (9) AcchedyapiMDa ane (10) pratyAkhyAta dravyabhojana=tyAga karelo piMDa, e sAta prakAranAM dUSitaakalpya dravyone niSkAraNa bhogavavAmAM atikramAdi traNa doSo sevavA te zabala. (ahIM paNa viziSTa kAraNa vinA atikramAdi cArane sevanAra zabala nahi paNa virAdhaka jANavo.) (11) jJAnAdi prayojana vinA cha mahinAmAM eka gaNathI bIjA gaNanI (gacchanI) nizrAmAM javuM. (12) eka mahinAmAM traNavAra 'dagalepa' = nAbhi jeTalA pANImAM utaravuM. (ahIM ardha jaMghA sudhI pANImAM utaravuM te 'saMghaTTa', nAbhi sudhI pANImAM utaravuM te 'dagalepa' ane ethI vadhAre UMDu utaravuM te 'lepopari' kahevAya che.) temAM eka mAsamAM vadhumAM vadhu be vAra 'dagalepa' utarI zakAya, traNavAra utare to zabala thAya. (13) eka mAsamAM traNavAra kapaTa-mAyA karavAthI zabala, ahIM anAcaraNIya AcarIne lajjA (-bhayAdi)thI gurune nahi kahevuM - chupAvavuM, te mAyA-kapaTa samajavuM. (14) irAdApUrvaka (hiMsAthI nirapekSa) eka-be athavA traNavAra lIlIvanaspatinA aMkurA vagere toDavA ityAdi prANAtipAta = hiMsA karavI. (15) irAdApUrvaka eka-be ke traNavAra asatya bolavuM. (16) irAdApUrvaka eka-be-traNavAra adatta vastu levI. (17) irAdApUrvaka bhInI, kIDI-maMkoDI vagerenAM iMDAvALI, trasa jIvavALI ke citta-bIja(kaNAdi)vALI jamIna upara tathA sacitta patthara ke kIDAoe khAdhelA (kIDAvALA) lAkaDA upara kaMIpaNa AMtarA vinA sIdho saMghaTTo thAya tema ubhA rahevuM-besavuM. (18) irAdApUrvaka nirdhvasa pariNAmathI mULa-kaMda-puSpa-phaLa vagere lIlI vanaspatinuM bhojana karavuM. (19) eka varSamAM dasavA2 dagalepa karavA. (20) eka varSamAM dasavA2 kapaTa (mAyA) karavuM. (21) (irAdApUrvaka) sacitta pANIthI bhIMjAyelA - gaLatA jaLabiMduvALA hAtha ke pAtravALA dAtAra pAsethI vahorIne vAparavuM. e ekavIza paikI koI paNa zabalathI lAgelA aticAranuM pratikramaNa karuM chuM. vizatyA parISaheH = jenuM svarUpa AgaLa upara mULagAthA 127nA arthamAM kahevAze, te bAvIsa pariSahomAM (ArttadhyAnAdi karavA dvArA) je aticAra sevyo hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM. trayoviMzatyA sUtratAdhyayaneH sUyagaDAMga nAmanA bIjA aMganA trevIsa adhyayanomAM azraddhAdithI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. "sohaiM..." nI vyAkhyAmAM soLa adhyayono kahelAM, te uparAMta puMDarIka, kriyAsthAna, AhAraparijJA, paccakkhANakriyA, anagAra, ArdrakIya ane nAlaMdIya ema sAta maLI trevIza jANavA. 'vastuvijJatyA leve:' = zrIRSabhadeva Adi covIsa jinezvaronI virAdhanAthI athavA dasa bhavanapatio, ATha vyaMtaro, pAMca 104 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 105 jyotiSIo ane eka vaimAnika ema kula cAre nikAyanA covIza jAtinA devonA astitvAdimAM azraddhAdi karavAthI lAgelA aticAronuM pratikramaNa0 parvazItyA mIvanama: = pAMca mahAvratonA rakSaNa mATe bhAvavAnI pratyekanI pAMca-pAMca maLI pacIsa bhAvanAo, jenuM varNana vratAdhikAramAM (gAthA-11nI vyAkhyAmAM) kahIzuM, tenuM pAlana nahi karavuM' ityAdithI je aticAra lAgyo hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM. "chavvIsAe dazAkappavavahArANaM uddesaNakAlehiM, sattAvIsAe aNagAraguNehiM, aTThAvIsAe AyArapakappehiM, egUNatIsAe pAvasuappasaMgehi, tIsAe mohaNIyaThANehiM, egatIsAe siddhAiguNehiM, vattIsI no saMdehiM " vyAkhyA : urvizAtya vyavahAra muddezanae. = ahIM sUtrAdinA uddezasamuddeza ane anujJA mATe gurune cha vaMdana devAM, traNavAra kAyotsarga karavo, ityAdi zAstrokta (moTA joganI kriyA karavI te uddezanakALa jANavo. te dazAzrutaskaMdhamAM daza adhyayanomAM daza, kalpasUtranAM daza adhyayanomAM daza ane vyavahAranA cha uddezAnA che, ema chavvIsanuM adhyayana (yoga) karatAM kAlagrahaNAdi kriyA avidhie karavAthI (ke azraddhA-asadbhAvAdi sevavAthI) lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. savaMtyAna parazuLa = sAdhunA sattAvIsa guNonuM pAlana vagere nahi karavAthI lAgelA aticAronuM pratikramaNa0te guNo A pramANe che. (16) rAtribhojana viramaNa sahita cha vratonuM pAlana, (7-11) pAMce indriyono vijaya, (12) bhAvazuddhi, (13) pratyuprekSaNAdi kriyAnI zuddhi, (14) kSamAnuM pAlana, (15) vairAgya, (16-17-18) mana-vacana-kAyAnI duSTa pravRttino nirodha, (19 thI 24) cha kAya jIvonI rakSA (ahiMsA), (25) vinaya-vaiyAvacca svAdhyAya vagere saMyamanA vyApAronuM sevana, (26) zItAdi pariSahonI pIDAone samabhAve sahana karavI (ra7) prANAMta upasarga prasaMge paNa samAdhi rAkhavI. vityA. movIratve = AcAra eTale 10AcArAMga sUtra ane prakalpa eTale tenI ja pAMcamI cUlArUpa "nizItha' nAmanuM adhyayana, e be maLIne "AcAraprakalpa' kahevAya. 19. AcArAMganA pacIsa adhyayanonAM nAmo A pramANe che.(1) zastraparijJA,(2)lokavijaya,(3) zItoSNIya, (4) samyakta, (5) AvantIlokasAra, (9) dhUta (karmadhUnana), (7) vimoha, (8) upadhAnazruta,(9) mahAparijJA,(10) piDeSaNA,(11) zayA, (12) iryA, (13)bhASAjAta, (14)vaaiSaNA, (15) pAaSaNA,(16) avagrahapratimA,(17-23)sthAna,nadhikI,uccAra prazravaNa, zabda, rUpa,parakriyA ane anyonyakriyA,e sAta saptika (sattakIyAM), (24)bhAvanA, (25) vimukti. AmAM prathama zrutaskaMdhanAM nava ane bIjAnA soLa che. Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 temAM AcArAMganA 25 adhyayano hovAthI te pacIza ane prakalpa (nizItha)nAM (1) 'udghAtima' (eTale ghaTADI zakAya), (2) 'anudghAtima' (eTale ghaTADI na zakAya) ane (3) 'AropaNA' ApelA prAyazcittamAM darpAdi kA2Ne vadhAro karI zakAya, ema (prAyazcitta ane tene nyUnAdhika ka2vAnuM jemAM varNana che te) traNa adhyayano maLI aThThAvIsa prakAro thAya. temAM (azraddhA-viparIta prarUpaNA-virUddha AcaraNa vagere karavAthI) lAgelA aticAronuM pratikramaNa. jonatrizatA pApazrutapraso: = pApanA kAraNabhUta 29 pApazrutono (granthono) prasaMga arthAt AcaraNa, te pApazrutonA AcaraNathI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. te 29 pApazruto A pramANe che. (1-8) nimitta zAstranAM ATha aMgo. (1) divya-vyaMtarAdi devonA aTTahAsa vagerenA phaLanuM varNana jemAM hoya. (2) utpAta = rUdhiranA varasAda vagerenA phaLanuM jemAM varNana hoya. (3) AMtarikSa : AkAzamAM thatA grahonA bheda vagerenA phaLanuM jemAM varNana hoya. (4) bhoma=bhUmikaMpa vagere pRthvInA vikAranA AdhAre 'AnuM Ama thaze' vagerenA phaLanuM varNana jemAM hoya. (5) aMga : zarIranI ceSTA uparathI tenuM phaLa jaNAvanAra. (6) svara: SaDjha' vagere svaronuM svarUpa (ane pakSio vagerenA svaronuM phaLa) jaNAvanAra. (7) vyaMjanaH zarIra uparanA masa-tala vagerenuM phaLa jaNAvanAra. (8) lakSaNa : aMganI rekhAo vagere uparathI phaLa jaNAvanAra. A ATha aMgonA pratyekanA traNa bheda (1) sUtra (= mULagraMtha) (2) vRtti (= mULagraMthanuM saMskRtamAM vivaraNa) (3) vArdika (vRttinA koI koI bhAganuM vizeSa spaSTIkaraNa) Ama 8x3=24 nimittazAstro, (25) saMgIta zAstra, (27) nRtyazAstra, (27) vAstuvidyA (zilpazAstra), (28) vaidyaka (cikitsA) zAstra, (29) dhanurveda vagere (zastrakaLAjJApaka) zAstra. trizatA mohanIyasthAne: mohanIya karmanA baMdhanA kAraNabhUta 30 sthAno sevavAthI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. te kAraNo A pramANe che. (1) krUra pariNAmathI strI vagere nirbaLa jIvone pANImAM DUbADIne mArI nAkhavA. (2) hAthathI ke vastrAdithI mukha baMdha karIne (DUco daIne, zvAsa guMgaLAvIne, gaLe TuMpo daIne ke evA koI krUra prayogathI) nirdayapaNe mArI nAkhavA. (3) roSathI mAthe cAmaDAnI vAghara vIMTIne (bAMdhIne) khoparI toDIne mArI nAkhavA. (4) moga2, hathoDo, ghaNa ke patthara vagerethI mAthuM phoDavuM vagere kharAba mArathI mArI nAkhavA. (5) saMsAra samudramAM DUbatA jIvone 52ma AdhArabhUta gaNadharAdi dharmanA nAyakane (ke ghaNA jIvone AjIvikA pUranArane) haNavo. (6) sAmarthya hovA chatAM niba~sa pariNAmathI 106 = Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 107 glAna vagerenI auSadhAdithI sevA na karavI. (7) sAdhune (ke dIkSArthI gRhasthane) baLAtkAre dharmabhraSTa karavo. (ke dIkSAmAM aMtarAya karavo.) (8) ratnatrayIrUpa mokSamArgathI viparIta prarUpaNA, sAdhu ke dharmasAdhanonI niMdA, vagere karIne tenA upara bIjAone arUci-asadbhAva pedA karAvavA dvArA sva-parano apakAra karavo. arthAt lokone jainazAsananA dveSI banAvavA. (9) kevalajJAna che ja nahi, athavA koI kevalI bane ja nahi, vagere tIrthakaronI ke kevalajJAnIonI niMdA karavI. (10) AcArya, upAdhyAya vagere sAdhu varganI (ke teonAM jAti-jJAna vagerenI) niMdA karavI. (11) jJAnadAna vagerethI upakAra karanArA potAnA upakArI paNa AcAryAdinI sevA-vaiyAvacca na karavI. (12) punaH puna: nimitta kahevArUpa adhikaraNa karavuM. arthAt nimitto vagere kahevAM. (13) tIrthano bheda (kusaMpa) karAvavo. (14) vazIkaraNAdi karavuM. (15) tyAga karelA bhogonI icchA karavI. (16) bahuzruta na hovA chatAM potAne bahuzruta ke tapa na karavA chatAM tapasvI tarIke vAraMvAra jAhera karavo. (17) agninA dhUmADAmAM ghaNAne guMgaLAvIne mArI nAkhavA. (18) pote pApakarma karIne bIjAne zire caDhAvavuM. (19) potAnA asad AcaraNone (doSone) kapaTathI chupAvI bIjAone ThagavA (potAne sadAcArImAM gaNAvavo). (20) asadbhAvathI, sabhAmAM satya bolanArane paNa asatya TharAvavo (21) nityakalaha karAvavo. (22) bIjAne vizvAsa utpanna karIne (aTavI vageremAM laI jaIne) tenuM dhana vagere luMTavuM. (23) e rIte parane vizvAsa pamADIne tenI strIne lobhAvavI-lalacAvavI. (24) kumAra na hovA chatAM bIjAnI AgaLa potAne kumAra tarIke jaNAvavuM. (25) e rIte brahmacArI nahi hovA chatAM potAne brahmacArI jaNAvavo. (29) jenI sahAyathI pote dhanADhya thayo hoya tenA dhanano lobha karavo. (27) jenA prabhAvathI pote lokamAM prasiddha (yazasvI) thayo hoya tene koI prakAre aMtarAya (dukhI) karavo. (28) rAjA, senApati, maMtrI, rASTraciMtaka vagere ghaNA jIvonA nAyakane (rakSaka-pAlakane) haNavo. (29) devone nahi dekhavA chatAM kapaTathI "huM devone dekhuM chuM." ema kahI asatya prabhAva vadhAravo. (30) devonI avajJA karavI arthAt viSayAMdha devonuM zuM prayojana che ? huM ja deva chuM." ema bIjAone jaNAvavuM. (A 30 kAraNothI sAmAnyata: AThe karma baMdhAya che. paraMtu mohanIya karmanI pradhAnatAne kAraNe tenuM grahaNa karela che.) trizatA siddhavipula = siddhanA ekatrIsaguNomAM azraddhA, viparIta prarUpaNA vagere karavAthI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. ekatrIsa guNo A pramANe che (goLa, corasa, Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 laMbacorasa, trikoNa, valayAkAra, ema) pAMca saMsthAno (AkRtio) zuklAdi pAMca varNo, be prakAranI gaMdha, madhurAdi pAMca rasa, gurulaghu vagere ATha sparzI ane muM.veda vagere traNa vedo - A aThThAvIsanA abhAvarUpa aThThAvIsa tathA azarIripaNuM, asaMgapaNuM, janmano abhAva ema traNa maLI ekatrIsa guNo, athavA ATha karmonI 31 uttaraprakRtionA kSayathI pragaTa thayelA ekatrIsa guNo samajavA. te A rIte - jJAnAvaraNIya karmanA pAMca, darzanAvaraNIya karmanA nava, vedanIyanA be, mohanIyanA be (= darzana + cAritra mohanIya), AyuSyanA cAra, nAma karmanA (zuMbha-azubha) be, gotranA be ane aMtarAyanA pAMca, A rIte ekatrIsa prakAranAM karmono kSaya thavAthI pragaTatA ekatrIsa guNo samajavA. zitA yojAsade = mana-vacanakAyAnI prazastatArUpa zubhayogonA saMgraha mATenAM nimitto (upAyo) rU5 "AlocanA' vagerene yogasaMgraha kahyAM che, tenA batrIsa prakAromAM je koI aticAro sevyA hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM. te prakAro A pramANe che - (1) ziSya vidhipUrvaka AcAryane AlocanA devI arthAt niSkapaTabhAve potAnA aparAdhone kahI jaNAvavA. (2) AcArye paNa ziSyonA te te aparAdhone jANavA chatAM bIjAne nahi jaNAvavA (3) ApattinA prasaMge (dravyAdi cAra prakAranA upasargomAM) paNa dharmamAM daDhatA keLavavI. (4) upadhAna (vividha ta5) karavAmAM Aloka-paralokanAM sukhonI apekSA na rAkhavI. (5) grahaNa ane AsevanarUpa be prakAranI zikSAnuM vidhithI sevana karavuM. () zarIranuM pratikarma (suzruSA-zobhA vagere) nahi karavuM. (7) potAno tapa bIjA jANe nahi tema gupta karavo. (8) nirlobhatA mATe yatna karavo. (9) parISaho - upasargo Adino jaya karavo, samabhAve sahana karavAM, durbAna nahi karavuM. (10) saraLatA rAkhavI. (11) saMyamamAM tathA vrata vageremAM (mUla-uttara guNomAM) pavitratA rAkhavI (aticAra nahi sevavA.) (12) samyakatvanI zuddhi sAcavavI (dUSaNAdi nahi sevavuM). (13) cittamAM samAdhi keLavavI (rAga-dveSAdi nahi karavA). (14) AcAronuM pAlana karavuM. (15) vinIta banavuM. (16) dhairyavAna thavuM (dInatA nahi karavI). (17) saMvegamAM (mokSanI ja eka sAdhanAmAM) tatpara rahevuM. (18) mAyAno tyAga karavo. (19) dareka anuSThAnomAM suMdara vidhi sAcavavI. (20) saMvara karavo. (21) AtmAnA doSono upasaMhAra karavo ghaTADavA). (22) sarva paulika icchAonA tyAganI bhAvanA keLavavI. (23) mULaguNomAM (caraNa sittarImAM) vizeSa vizeSa paccakakhANa (vadhAro) karavAM. (24) uttaraguNomAM (karaNa sittarImAM) vizeSa vizeSa paccakakhANa karavAM. (25) dravya ane bhAva ubhaya Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 109 viSayamAM (vividha) vyutsarga karavo (tyAga-karavo). (dravyathI bAhya upadhi Adino ane bhAvathI aMtaraMga rAga-dveSAdino tyAga karavo = pakSa tajavo). (26) apramattabhAva keLavavo. (29) kSaNe kSaNe sAdhu sAmAcArInuM rakSaNa-pAlana karavuM. (28) zubha dhyAnarU5 saMvarayoga sevavo. (29) prANAMta vedanAnA udaye paNa manamAM kSobha nahi karavo. (30) pudgalanA saMbaMdhanuM jJAna meLavavuM ane teno tyAga vadhAravA savizeSa paccakakhANa karavAM. (31) aparAdhonuM prAyazcitta karavuM. (32) aMtakALe ArAdhanA (saMlekhaNA-nirdhAmaNA) karavI. ema 32 yogasaMgrahonuM pAlana-AcaraNa (ke zraddhA vagere) nahi karavAthI lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. "tittIsAe AsAyaNAhiM arihaMtANaM AsAyaNAe, siddhAMNaM AsAyaNAe, AyiraANaM AsAyaNAe, uvajjhAyANaM AsAyaNAe, sAhUNaM AsAyaNAe, sAhUNINaM AsAyaNAe, sAvayANaM AsA0, sAviyANaM AsA0 devANaM AsA0, devINaM AsA0, ihalogassa AsA0, paralogassa AsA0, kevalipannattassa dhammassa AsA0 sadekmaNuAsurassa logassa AsA0, savvapANabhUajIvasattANaM AsA0, kAlassa AsA0, suassa AsA0, sudevayAe AsA0 vAyaNAyariyassa AsA0, jaM vAiddhaM, vaJcAmeliaM hINakkharaM aJcakkharaM payahINaM viNayahINaM ghosahINaM jogahINaM suThu dinnaM duThu paDicchiaM, akAle kao sajjhAo, kAle na kao sajjhAo, asajjhAe sApha, sAIna sAthaM tassa micchAmi dukkaDuM !" vyAkhyA tracAtA marAtana: = A graMthanA prathama bhAgamAM guruvaMdana adhikAramAM kahelI gurunI. tetrIza AzAtanAo dvArA athavA ahIM have pachI sAkSAtu kahevAtI tetrIza AzAtanAo dvArA lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. (1) maheMtAmatinA = arihaMto nathI athavA teo tyAjya evA paNa bhogone kema bhogave ? ityAdi bolavA vagerethI karelI arihaMtanI AzAtanA dvArA. (2) siddhanAmAratanayA = koI siddho nathI, ityAdi bolavA vagerethI karelI siddhonI AzAtanA dvArA. (3) mAvAmAAtinayA (4) rUpAdhyAyAnAmAra tanayA = "A mArAthI nAno che, akulIne che, dubuddhi che, alpalabdhi-zaktivALo che' ityAdi AcAryanI tathA upAdhyAyanI apamAna karavArUpa AzAtanA dvArA. (pa-6) sAdhUnAmazatinA-sAthvInAmAAtinA = bhojana, vAcanA vagere prasaMgomAM "A to avasarane oLakhatA nathI' ityAdI bIjA sAdhu-sAdhvInA avarNavAda (apamAnAdi) karavAthI sAdhu-sAdhvI aMge karelI AzAtanA dvArA. (7-8) zrAvaNamAsatinayA-zrAviIIImAtinayA = zrAvaka ane zrAvikAne aMge paNa "jinadharmane jANavA chatAM sarva virati nahi lenArA evAne dhanya-puNya' (bhAgyavAna) kema kehavAya? vagere asadbhAvAdithI karelI AzAtanA Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110. dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 dvArA. (9-10) revAnImAAtinayA - DevInAmAtinayA = devo ke devIone aMge paNa e to avirata che, kAmabhogamAM Asakta che, sAmarthya hovA chatAM tIrthanI (zAsananI) rakSA ke prabhAvanA karatA nathI, vagere avarNavAda bolavAthI karelI AzAtanA dvArA. (11-12) rUhocItina - parosthAtinayA = manuSyAdine manuSyapaNuM vagere samAnajanma te Aloka ane manuSyAdine devapaNuM vagere asamAnajanma te paraloka jANavo, tene aMge asatya prarUpaNA vagere karavAthI karelI AzAtanA dvArA. (13) sTaprajJasya dharmayAzatinayA = kevalIoe kahelA zruta-cAritrarUpa dharmanI, jemake "Agama prAkRta bhASAmAM raceluM che, te koNa jANe che ke koNe raceluM che" vagere zratane aMge tathA "jemAM dAna ApavAnuM nathI, te cAritrathI zuM kalyANa thAya ? vagere cAritrane aMge asatya-avarNavAda bolavAthI karelI AzAtanA dvArA. (14) vamanunA suroccArItina = ahIM devathI urdhvaloka, manuSyathI tiskRloka ane asura zabdathI adholoka ema traNa loka (rUpa caudarAja)ne aMge sAtadvIpa-sAta samudra jeTalo ja loka che, brahmAe tene utpanna karelo che athavA puruSa ane prakRtinA yogathI thayelo che.' vagere asatya prarUpaNAdi karavAthI karelI AzAtanA dvArA. (15) sarvakALamUtanIvaravInAnAzAtanayA = prApa:' eTale beindriyAdi pragaTa zvAsozvAsavALA thayelA thatA ke thanArA trasa jIvo, "pUtAna' = pRthvI vagere sthAvara jIvo, "nIvA:' = jIve te jIva, arthAt, AyuSyane bhogavatA sarva saMsArI jIvo, "satvA:" = saMsArI-asaMsArI sarva jIvo (ema judI-judo artha samajavo athavA bhinna-bhinna dezamAM janmelA ziSyone samajavA mATe bhinna-bhinna zabda prayoga karelo hovAthI darekano artha eka ja "sarva jIvo" ema samajavo). teone aMge temanA svarUpanI viparIta prarUpaNA (azraddhA) Adi karavAthI thayelI AzAtanA dvArA. (19) jhAsthAzatinayA = kAla dravyane na mAne, kAla che ja nahi athavA jagata kAlanI pariNatirUpa che, ityAdi kAlanI viparIta prarUpaNA-azraddhAdi karavAthI karelI AzAtanA dvArA. (17) kRtasyarItina = jJAnAcArane aMge viparIta bole, jemake-mAMdAne vaLI kALa akALa kayo ? melAM vastro dhovAmAM vaLI kALa-akALa kevo ? jo jJAna mokSanuM sAdhana che to tene mATe "A kALa ane A akALa' vagere zA mATe ? AgamomAM chakAya jIvonuM, vratonuM vagere eka viSayanuM vAraMvAra varNana karIne punarukti doSa karyo che, ityAdi zAstrono avarNavAda bolavo, ityAdi AzAtanA dvArA lAgelA aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. (18) kRtavatIyA mAratanayA = "zrata devI che ja nahi, athavA tenAmAM sAruM-khoTuM karavAnI koI zakti ja nathI" vagere viparIta bolavArUpa AzAtanA dvArA. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 111 (19) vAghanIvAryAzAtana = vAcanAcAryane aMge 'sAmAnA sukha-du:khano vicAra karyA vinA vAraMvAra ghaNAM vaMdana devarAve che,' ityAdi asadbhAvavALuM vacana bolavA vagerethI karelI AzAtanA dvArA. Ama ahIM ogaNIsa AzAtanAo kahI. have pachInA 'naM vAddha' vagere cauda pado kahIzuM. te zrutanI kriyA ane kALa viSayaka AzAtanAnAM pado che, mATe punarukti doSa samajavo nahi. (1) viddham = sUtrAdimAM je asta-vyasta karyuM, jema ratnanI mALAnA dorAmAM ratno nAnAM-moTAM jema tema parove tema zratamAM paNa krama vagere na sAcave, uccAra yathArtha kare nahi, ityAdi AzAtanA dvArA je aticAra karyo hoya tenuM pratikramaNa karuM chuM, ema AgaLa paNa saMbaMdha samajavo. (2) vyatyAgrevitam = jyAMthI tyAMthI vastu lAvIne banAvelI koLInI kSIranI jema judAM judAM zAstronA pATho (aMzo) bhegA karIne sUtranA mULasvarUpane badalI nAkhavArUpa AzAtanA dvArA. (3) hInAkSara = ekAdi akSaro nyUna karavArUpa AzAtanA dvArA. (4) pratyakSara = eka ke aneka akSaro vadhAravArUpa AzAtanA dvArA. (5) padInam = (ekAdi) pada ghaTADavArUpa AzAtanA dvArA. (9) vinayaTInam = ucita vinaya nahi karavArUpa AzAtanA dvArA. (7) ghoSahIna = udAtta, anudAtta vagere te te varNano ghoSa (avAja) yathArtha nahi karavA rUpa AzAtanA dvArA. (8) yogInam = vidhipUrvaka yogodvahana nahi karavArUpa AzAtanA dvArA. (9) suhu drattam = (sukuM eTale adhika artha karavo.) gurue alpa zrutane yogya sAdhu vagerene suSu=adhika sUtra-artha ApyuM, arthAt yogyatA uparAMta vadhAre bhaNAvavArUpa AzAtanA dvArA. (10) kuTuM pratISThitam = ziSya zleSita citte grahaNa karavA (bhaNavA) rUpa AzAtanA dvArA. (11-12) bAske tA: svAdhyAya: - chAje na ta: svAdhyAya = svAdhyAya mATenA niSiddha kALamAM svAdhyAya karyo ane aniSiddhakALamAM svAdhyAya na karyo, ema ubhaya AzAtanA dvArA. (13-14) svAdhyAya svAdhyAyitam svAdhyAya re svAdhyAyatam = rUdhirAdi azuci vigerene kAraNe sUtrAdinuM paThanapAThana vigere na thaI zake tevA prasaMgone asvAdhyAyika kahevAya che. AvA asvAdhyAyika prasaMge svAdhyAya karavArUpa ane evo prasaMga na hoya arthAt svAdhyAyika prasaMge svAdhyAya na karavArUpa AzAtanA dvArA asvAdhyAya aMge vizeSa varNana asvAdhyAya-niryuktimAMthI jANavuM. 1. dravya kSetra kALa ane bhAvarUpa AlaMbana jo pavitra hoya to svAdhyAya zuddha, saphaLa ane hitane mATe thAya che, mATe amuka kALa ane azuci dravya ke zoka sattApathI saMkliSTa bhAvavALuM kSetra svAdhyAya mATe ayogya hovAthI temAM svAdhyAya niSiddha che. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 Ama tetrIsa sthAnomAM lAgelA aticAronuM pratikramaNa sUtramAM kahyuM ane te uparAMta AgaLa paNa bIjI AzAtanA aMge pratikramaNa samajavuM. jemake zrI jinezvaronA cotrIsa atizayomAM azraddhA-viparIta prarUpaNA vagere karavAthI karelI AzAtanA dvArA, uttarAdhyayananAM chatrIsa adhyayanomAM azraddhAdi karavArUpa AzAtanA dvArA, ema sADatrIsa-ADatrIsa yAvat "so tArAyukta zatabhiSA' nakSatra che, tyAM sudhI samavAyAMga sUtramAM kahelA te te viSayanA teTalA prakAronI thayelI AzAtanAnuM pratikramaNa karuM chuM, ema samajI levuM. e pramANe aticAronI vizuddhi karIne nIceno pATha bolIne namaskAra kare athavA pUrve karelI azubha pravRttinuM (aticAronuM) pratikramaNa karIne punaH tevuM nahi karavA mATe namaskArapUrvaka kahe ke - "namo cauvIsAe titthayarANaM usabhAimahAvIrapaJjavasANANaM" vyAkhyAnamathaturvizAta tIrthakareNya kamAjikaDhAvIra paryavasAnepya: = zrI RSabhadeva bhagavAnathI mAMDIne zrI mahAvIra svAmI bhagavAna sudhInA covIsa tIrthakarone mAro namaskAra thAo. ! ema namaskAra karIne prastuta jainapravacananA AgamanA) guNonuM varNana (prazaMsA) karato kahe ke- . "iNameva niggaMthaM pAvayaNaM saJcaM aNuttaraM kevaliaM paDipuNNaM NeAuaM saMsuddhaM sallagattaNaM siddhimaggaM muttimaggaM nijjANamaggaM nivvANamaggaM avitahamavisaMdhi savvadukkhappahINamaggaM, ityaM ThiA jIvA sijhaMti bujjhati muJcaMti parinivvAyaMti savvadukkhANamaMtaM kareMti, taM dhammaM saddahAmi pattiAmi roemi phAsemi pAlemi aNupAlemi, taM dhammaM saddahaMto pattiaMto roaMto phAsaMto pAlaMto aNupAlaMto tassa dhammassa (kevalipannatassa) abbhuTThiomi ArAhaNAe viraomi virAhaNAe" vyAkhyAH meva = A sAmAyika, cauvIsatyo vagere paccakakhANa sudhInAM cha Avazyako athavA bAra aMgorUpa AcAryanI jhaverAtanI peTI sarakhuM ne caMpravacanam = bAhya ane atyaMtara graMthi (parigraha)thI mukta nigraMtha-sAdhuonuM Agama, ke jemAM jIvAdinuM vistRta varNana che. ane je sAdhujIvanane upakArI che. have te AgamanuM viziSTapaNuM kahe che ke - satyam = sajjanone hitakArI. vaLI nyAya (nA) darzana paNa sva-sva viSayonA nirUpaNamAM to satya che, mATe kahe che ke - anuttara - jenAthI uttara (zreSTha) bIjuM koI Agama nathI, kAraNa ke samasta padArthonuM A AgamamAM yathArtha pratipAdana che. chatAM koI enI tulya anya zAstrane paNa mAne, tene mATe Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma = = kahe che ke vajhim kevala eka ja che - advitIya che, jenI tulya bIjuM koI Agama nathI. tathA pratipUrNam = sarva viSayonuM prarUpaka hovAthI athavA sarva nayo (apekSAo) rUpa hovAthI mokSaprApti karAvanArA sarva guNothI paripUrNa. naiyayim = mokSamAM laI janAruM arthAt muktine prApti karAvanAruM, athavA nyAya (yukti)thI yukta che. AvA Agamane paNa koI azuddha mAne to tenuM nirAkaraNa kare che ke saMsuddham = kaSa, cheda ane tApa, e traNa parIkSAothI sarvathA zuddha, ekAMte kalaMka (doSa) vinAnuM. tathApi koI mAne ke evuM Agama hovA chatAM tathA svabhAve ja kadAca saMsAranA kAraNabhUta mAyAdi zalyone dUra karavAmAM asamartha haze, tene mATe kahe che ke rAjyavarrAnam = mAyA vagere traNa zalyone kApI nAkhanAruM (Agama che.) have bIjAmatavALA jeo siddha Adine mAnatA nathI, teonA matanuM nirAkaraNa karatAM kahe che ke - siddhimAn:-muttimAn: = siddha thavuM (karavuM) te siddhi, arthAt hitakarabhAvo (avasthA)nI prApti te siddhi, tenA mArgabhUta ane mUkAvuM te mukti arthAt ahitakArI karmAdinA baMdhanathI chUTavuM te mukti ane teno mArga te muktimArga, tAtparya e che ke kevalajJAnAdi Atmahitakara bhAvone pragaTa karAvavApUrvaka ahitakara karma-zarIra-saMsAra vagere baMdhanothI mukti karAvanAruM, (AnAthI 'muktAtmAone kevalajJAnAdi guNo hotA nathI. kiMtu teo karmayukta hoya che'. AvA durrayanuM paNa khaMDana thayeluM jANavu. nirvALamAn: = yAna = sthAna arthAt jIvo jyAM gamana kare te sthAna. jIvanuM svabhAve urdhvagamana che. mATe 'iSat-prAgabhArA' (siddhazilA) nAmanuM muktAtmAonuM nirUpama (anupameya) sthAna te nirmyAna, tyAM javA mATe mArga te 'nirmANamArga' samajavo. A vizeSaNathI jeo muktAtmAonuM sthAna aniyata mAne che te 52vAdinA matanuM khaMDana thAya che. nirvALamAn: = sakala karmonA kSayathI pragaTatuM AtmAnuM saMpUrNa - avinAzI-zuddha-nirupAdhika evA sukhanA mArgane nirvANamArga kahevAya che. AnAthI 'muktAtmAo sukha-duHkha baMnethI rahita hoya che' AvuM mAnanArAonA kuvikalpano nirAsa thayo. upasaMhAra karatAM kahe che ke... avitatham = satya (athavA ahIM satya artha karavAthI, tevo artha pUrve paNa karyo hovAthI punarukti doSa Ave che, te TALavA mATe pUrve 'sagna' no artha satya karyo hato tenA sthAne sarjI no 'sArvam' paryAya karIne pUjAsahita-pUjAyela artha karavo. kAraNake A pravacana (Agama) jagatamAM pUjya che ja.) visandhi - avyavacchinna = arthAt pazcima mahAvidehAdi kSetromAM sadaiva vidyamAna hovAthI zAzvata. sarvadu:svaprahInamArga: = sarva du:kho jyAM kSINa thayA che te mokSano mArga che. have Agama ciMtAmaNItulya 113 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 che ema siddha karatAM kahe che ke - 3tra sthitA nIvI = A nigraMtha pravacana (Agama)mAM - tenI ArAdhanAmAM rahelA jIvo siddhacatti = "aNimA' Adi labdhio rUpa zreSThaphaLane siddha kare che. vRSyanta = bodha pAme che, arthAt kevalajJAna-kevaladarzanavALA bane che. mukhyatve = bhavopagrAhI (aghAtI) karmothI paNa mukta thAya che. parinirvAnti = sarva rIte nirvANane (zAntine) pAme che. eTale zuM? sarvaduHvAnImAM kvanti = zArIrika-mAnasika vagere sarva duHkhono vinAza kare che. A pramANe pravacananA mahimAne varNavIne, temAM svakarmamaLane dhovAnI samarthatAne batAvatAM zraddhAdi pragaTa kare che ke - tU dharma = je nigraMtha pravacana saMbaMdhI dharma kahyo, te dharmamAM huM "tatta' (' te tevuM ja che evI zraddhA-pratIti-vizvAsa) karuM chuM. pratyeka = emAM vizeSazraddhA karuM chuM. athavA prItipUrvaka svIkAra karuM chuM. rovAI = e dharmane vadhu sevavAnI bhAvanApUrvaka tenI sevAnI rUci karuM chuM. mRdayama = te dharmanI satata sevA karavArUpe sparzanA karuM . paryAmi = aticArothI tenuM rakSaNa karuM chuM. anupAyama = punaH punaH rakSA karuM chuM. vaLI te dharma zraddhAna: pratIya pratipadyamAno) rocayan spRzan pAlayan anupAlayan tasya dharmasya (kevaliprajJaptasya) abhyutthito'smi ArAdhanAyAma viratoDakSi virAdhanAyam - te (kRta) dharmanI zraddhA, pratIti, rUci, sparzanA, pAlana ane anupAlana karato huM te kevalikathita dharmanI ArAdhanAmAM udyata thayo chuM. ane virAdhanAmAMthI nivRtta thayo chuM. . . have e ja ArAdhanAmAM udyamane ane virAdhanAmAM nivRttine vibhAgathI jaNAve che ke "asaMjamaM pariANAmi - saMjamaM uvasaMpajjAmi, abaMbhaM pariANAmi-baMbhaM uvasaMpajjAmi, akappaM pari0 - kappaM uva0, annANaM pari0 - nANaM uva0, akiriaM pari0-kiriaM uva0, micchattaM pari0 - sammattaM uva0, abohiM pari0 - bohiM uva0 amaggaM pari0-maggaM uva0, jaM saMbharAmi - jaM ca na saMbharAmi, jaM paDikkAmi - jaM ca na paDikkamAmi, tassa savvassa devasiassa aiArassa paDikkamAmi samaNo'haM saMjayavirayapaDihayapaJcakkhAyapAvakamme aNiANo diTThisaMpanno maayaamosvivjjio|" vyAkhyA : saMyama = prANAtipAtAdirUpa asaMyamane rinAnAma = jJAnathI jANIne tenuM paccakakhANa karavApUrvaka tajuM chuM. tathA saMgharSa = jenuM svarUpa caraNa sittarImAM kahevAze, te saMyamane 355the = aMgIkAra karuM chuM. paranA nAma ane 355 padono artha AgaLa paNa sarvatra samajI levo. have saMyamano Avo Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 zramaNa dharma svIkAra asaMyamanAM aMgona tyAga karavAthI thAya, temAM asaMyamanuM mukhya aMga abrahma che, mATe kahe che ke - Dabrahma = bastikarmano aniyama te abrahma ane tethI viparIta trahma = bastikarmanA niyamarUpa brahma samajavuM. samajapUrvaka te abrahmano tyAga karuM chuM ane brahma no svIkAra karuM chuM. vaLI asaMyamanA aMgabhUta banyuM = jANI-samajIne atyono tyAga karuM chuM. ane tyaM kRtyone svIkAruM chuM. (ema sarvatra tyAga ane svIkAra samajI levo.) 3majJAnaM = samyagujJAnathI viparIta evo ajJAnano tyAga ane jJAna = jinavacanano svIkAra karuM chuM. A ajJAnanA prakArono tyAga karavA mATe kahe che ke jhiyAM = nAstikonA matarUpa akriyAno tyAga ane kriyA = AstikonA samyaguvAdano svIkAra karuM chuM. ajJAnanuM mULa mithyAtva che, mATe teno tyAga karavA mATe kahe che ke mithyAtva = atattvamAM rucino tyAga ane sarva = tattvaprItino svIkAra karuM chuM. A mithyAtvanA aMgabhUta abodhi hovAthI tene mATe kahe che ke mavadhi = mithyAtvanA kAryarUpa zrIjinadharmanI aprApti te abodhi kahevAya che, teno tyAga ane vadhi = samyakatvanA kAryarUpa zrI jinadharmanI prAptirUpa je bodhi, teno svIkAra karuM chuM. vaLI mithyAtva e mokSa mATeno unmArga che, mATe bIjA paNa unmArgano tyAga karatAM kahe che ke - mA! = mithyAtva-avirati-kaSAyAdi mokSa mATenA unmArgano tyAga ane ma = samyagdarzana, prazama, saMvegAMdi sanmArgano svIkAra karuM chuM. vaLI chadmastha jIva keTaluM yAda kare ? mATe sarva doSonI zuddhi karavA mATe kahe che ke - yammara je kaMI thoDuM paNa mane smRtimAM che te ane ya na marIna = je chadmasthapaNAne kAraNe upayoganA abhAve mArI smRtimAM nathI, tathA ya pratikramaNa = upayoganA kAraNe jANavAmAM AvavAthI jenuM pratikramaNa karyuM tathA ya ne pratimAma = sUkSma jANavAmAM na AvavAthI jenuM pratikramaNa na karyuM, ema je koI aticAra jANavAmAM hoya ke na hoya tasya sarvasya vai tivIrasya pratikramaNa = te divasa saMbaMdhI sarva aticAronuM pratikramaNa karuM chuM. ema pratikramaNa karIne puna: paNa akalyANakara pravRttino parihAra karavA potAnI avasthAno (yogyatAno) vicAra karato kahe che ke zramoDarda = tapa-saMyamamAM rakta huM zramaNa (sAdhu) chuM, temAM paNa "caraka' vagere anya mithyAdarzanavALo asaMyata nahi, paNa saMyata: = samasta prakAre yatanAvAnuM pramAdanA parivAra mATe prayatnazIla) chuM. ane have pachI = virata: nivRtta thayo chuM. arthAt bhUtakALanA aticAronI niMdA ane bhaviSyamAM saMbhavita aticArono saMvara(rodha) karato huM te aticArothI aTakyo chuM. e Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 = tyAga kAraNe pratihataM = vartamAnamAM paNa akaraNIya tarIke pratyAhyAtapApamAM karyo che pApakarmono evo huM sarva doSa rahita chuM. tAtparya e che ke bhUtakALanAM pApakarmono niMdA dvArA tyAga ane bhaviSyamAM saMbhavitano saMvarUpe tyAga karelo hovAthI vartamAnamAM paNa huM pApakarmonA paccakkhANa(tyAga) vALo chuM. vaLI niyANuM saMsAravRddhinuM mULa hovAthI moTo doSa che, mATe pote e doSathI rahita che ema bhAvanA bhAvato kahe che ke nivAnaH = huM niyANA rahita chuM. (arthAt A nigraMtha pravacananI ArAdhanA koI aihika ke pAralaukika bAhya sukhanI icchAthI karato nathI.) vaLI sakala guNonA mULabhUta 'darzana' potAnAmAM che ema samajato kahe che dRSTisampannaH = H huM samyagdarzanavALo chuM. have vaMdana mATe je kahevAnuM che te vaMdana dravyavaMdana nathI, paNa bhAvavaMdana che te mATe kahe che ke mAcAmRvinita: = mAyA pUrvaka asatya bolavuM te mAyAmRSAvAda, teno tyAga karyo che evo huM, have zuM karuM chuM. te kahe che ke- "aDDA,suM rIvasamuddesu.patrarasasummamUmIsu khAvaMta, vi sAhU rayaharaNagucchapaDiggahadhArA paMcamahavvayadhArA aTThArasasahassasIlaMgadhArA akkhuyAyAracarittA te savve sirasA masA matthaeNa vaMdAmi / / " 113 vyAkhyA : arhutRtIyeSu dvipasamudveSu = aDhI dvIpomAM ane vaccenA be samudromAM, arthAt jaMbudvIpa, dhAtakIkhaMDa ane puSkarAvartadvIpa aDadho, ema aDhIdvIpo ane tenI vaccenA lavaNa tathA kAlodhi nAmanA be samudromAM, (ahIM samudra kahevAnuM kAraNa e che ke - koI prasaMge cAraNamunio vagere AkAza mArge pasAra thatA hoya tyAre samudramAM paNa hoya, mATe aDhIdvIpamAM), temAM paNa padmavazasu = 5-bharata, 5airAvata, 5-mahAvideharUpa paMdara rmabhUmig = karmabhUmiomAM, yAvantaH ocittAdhava: = je koI sAdhuo, sAdhudharmanAM upakaraNo rakhoro jIvatabhradhArAH = 2joharaNa, gucchA tathA pAtrAne dhAraNa karanArA hoya. (upalakSaNathI sarva pAtraniyoMga dhAraNa karanArA hoya). tathA padmamahAvratadharAH = paMcamahAvratonA prakarSane dhAraNa karanArA (pariNAmanI vRddhivALA), vaLI rajoharaNa vagerethI rahita evA 'pratyekabuddha' vagere sAdhuone paNa vaMdana ka2vA mATe kahe che ke - aSTAvAsahasrazItjhA dharA: = aDhAra hajAra zIlAMgane dhAraNa karanArA. aDhAra hajAra zIlAMga A pramANe che. "nor ro saLA, phaiviya pujavAD (mUri) samaLadhamme e / sINaMsahassAnuM, aTThArasagassa niSkRttau / / 26-3|| rAza || bhAvArtha : mana-vacana-kAyA e traNa yogothI, ka2vuM-karAvavuM ane anumodavuM e traNa karaNathI, AhAra-bhaya-maithuna ane parigraha e cAra saMjJAthI, sparzendriya Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 117 Adi pAMca indriyothI, pRthvIkAyAdi ekendriyo pAMca, vikalendriya traNa ane saMjJI-asaMjJI paMcendriya be, ema dasa prakAranA jIvonI, kSamA, mRdutA, Arjava, nirlobhatA, tapa, saMyama, satya, zoca, AkiMcanya (aparigraha) ane brahmacarya e dasa prakAranA yatidharmanI rakSA karavAthI (3434445x10x103) 18000 zIla (Atmadharma)nI rakSA thAya. Ama zIlAMganA aDhAra hajAra prakAro che. tenI bhAvanA A pramANe karavI - AhArasaMjJAthI mukta, zrotrendriyathI saMvRtta (zabdarUpa viSayanA parihAravALo), kSamAvAnuM, pRthvIkAyanA AraMbhane, manathI na kare, te eka prakAra. e pramANe mRdutA dharmavALAno bIjo prakAra, ema dasa dharmanA daza prakAro pRthvIkAyanI apekSAe thAya. tevI rIte bAkInA nava prakAranA jIvonA paNa dasa-dasa gaNatAM eka indriyanA 100 thAya. tevI rIte pAMca indriyone AzrayIne pAMcaso thAya, te eka ja AhArasaMjJAnA thAya, emAM bAkInI traNa saMjJAnA paMdaraso meLavatAM kula be hajAra thAya. te eka manoyoganA thayA, te pramANe traNe yoganAM gaNatAM cha hajAra thAya. ane te paNa svayaM karavAnA thayA, mATe temAM karAvavA, ane anumodavAnA teTalA-teTalA meLavatAM aDhAra hajAra thAya. kSatAra varitra: = temAM AkAra eTale svarUpa ane akSata=aticArathI jenuM svarUpa dUSita nathI thayuM evA nirmala cAritravALA, tA sarvAn = te gacchavAsI ke jinakalpikAdi agacchavAsI, sarvane sirasA = mastakathI, manasA = aMta:karaNathI ane mastana vatve = huM mastakathI vAMduM chuM. ema vacana dvArA uccAra karIne, puna: e ja "vanda' pAThathI (mana, vacana ane mastaka eTale kAyAthI) trividha vaMdana karuM chuM. ema artha karavo. e rIte sAdhuone vAMdIne sAmAnyathI sarvajIvonI kSamApanA dvArA maitrIbhAva dekhADe che ke- "vAmi.... IIT" = arthAt sarvajIvone huM namAvuM , sarva jIvo paNa mane kSamA karo, mAre sarva jIvonI sAthe maitrI che, koInI sAthe vaira nathI. have potAnuM svarUpa (ArAdhakapaNuM) batAvavApUrvaka sUtranuM samApti maMgala karatAM kahe che ke... "vimarda... li2 || = arthAt upara sUtramAM kahyA pramANe mAtrocca = gurunI samakSa (aticArone) pragaTa karIne, nitviA = AtmasAkSIe potAnA pApakArI te te paryAyanI niMdA karIne, rhatva = guru sAkSIe potAnA pApanI niMdA karIne, guptatva = "e popa pravRtti duSTa che." ema tenI durgachA karIne, sakhya trividhena pratibaMnti: = samyag (sArI rIte) mana-vacana-kAyAthI nivRtti thayelo huM vandra ninAnuM caturvizatim = covIsa jinezvarone vaMdana karuM chuM. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 A AlocanA niMdA, garhA ane pratikramaNanuM phala anukrame (1) zalyono uddhAra (2) pazcAttApa, (3) apuraskAra (anAdara-tiraskAra) ane (4) vratonAM chidrone DhAMkavAM (vratone akhaMDa banAvavAM), vagere uttarAdhyayana sUtramAM kahyA pramANe jANavuM. 118 upara daivasika pratikramaNa (sUtra) kahyuM, rAI pratikramaNa paNa ema ja samajavuM, mAtra 'daivasika' nA sthAne 'rAIaM' zabda kahIne rAtrinA aticAro kahevA. prazna : jo rAI pratikramaNamAM paNa A pratikramaNa sUtra ja kahevAnuM che, to temAM 'phacchAmi paDiminuM zoJaraparimANa' vagere gocarInA aticAronuM pratikramaNa nirarthaka che, kAraNa ke rAtre gocarInA doSono saMbhava nathI. uttara : evo ekAMta nathI; svapna vagerethI paNa gocarInA aticAronI rAtre paNa saMbhAvanA che. athavA sUtra akSata rAkhavA mATe e pATha bolavAno che, jo ema na hoya to yogavahana karanArA sAdhuone paraThavavA yogya AhAra vAparavAno adhikAra nathI, tema chatAM teoe paccakkhANamAM 'rajJALiyA re' e AgAra zA mATe uccA2vo joIe ? chatAM (pATha akhaMDa rAkhavA) teo bole che, tema A pATha bolavAmAM paNa doSa nathI. pAkSikasUtra artha sahita : have pAkSikasUtranA artha kahIzuM. temAM prAraMbhika maMgala mATe arihaMtAdine praNAma karatAM kahe che ke " titthaMkare atitthe, atitthasiddhe ya titthasiddhe ya / siddhe niLe ya risi, mahiisa (4) nAAM 4 vaMvAmi / / / / " vyAkhyA : vami = vAMduM chuM. (A kriyApada dareka sAthe joDavuM.) kone vAMduM chuM ? tIrthAn = vItarAga evA tIrthaMkarone, ('a' thI traNekALanA tIrthaMkarono saMgraha ka2vo.) tIrthAt = tIrthabhUta gaNadharone athavA saMghane athavA dvAdazAMgIrUpa Agamane, JatIrthasiddhAn tIrthasiddhAn siddhAMAE = atIrthasiddhone, tIrthasiddhone ane siddhone (eTale zeSa jinasiddha-ajinasiddha Adi bhinna-bhinna prakAre thayelA sarvasiddhone) A be siddhonuM svarUpa 'siddhANaM buddhANaM' nA arthathI samajI levuM. binAn = sAmAnya kevalIone, RSI--mULa ane uttaraguNothI yukta sAdhuone, maharSoMn = e sAdhuomAM paNa jeo 'aNimA' Adi labdhivALA hoya tevA mahAmunione, jJAnaM = 'matijJAna' vagere pAMca prakAranA jJAnane, ema tIrthaMkarAdi sarvane vAMkuM chuM. vaLI... " je ya imaM guNarayaNasAyaramavirAhiUNa tiNNasaMsArA / te maMgalaM karittA, ahamavi ArAhaNAbhiho // 2 // " Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 119 vyAkhyA : 2 = je munio, rU ratnasAre virAdhya guNaratnonA sAgaratulya A mahAvratAdinI. ArAdhanAne nirmala rIte ArAdhIne, tIfsaMsArI: = saMsAra samudrano pAra pAmyA che teo maMgalabhUta thAo ! mahamapa = huM paNa tAn mAruM RtvI = te munione maMgala tarIke svIkArIne (guNaratnonA samudra sarakhAM mahAvratAdinI) gIravayanAmimud: = ArAdhanA karavA mATe ekacitta thayo chuM. puna: arihaMtonI ane dharmanI AziSarUpa svamaMgala mATe kahe che ke"mm maMgalamarihaMtA, siddhA sAhU suyaM ca dhammo a / khaMtI guttI muttI ajavayA maddavaM ceva / / 3 / / " vyAkhyA mardanta: = jinezvaro, siddhA: = paMdara prakAre siddhine pAmelA siddho, sAdhava: = munio, zrata = Agama, dharmaza = sAdhu ane zrAvakanA AcArarUpa be prakAranI virati, kSattiH = kSamA-sahanazIlatA, TH: = mana-vacana-kAyAnA yogonI unmArgathI rakSA, mu9i: = lobhano abhAva, gArnavatA = niSkapaTabhAva-saraLatA, marvayaM = nirmadapaNuM, e uparyukta arihaMtAdi = mama maruM = mAru maMgala karo ! have mahAvrato (uccArelAM che, tenuM smRtirUpe puna:) uccAraNa kare che. "loyaMmi saMjayA jaM kariti paramarisidesiyamuAraM / gadavi Trimo raM, dibraDara vorDa 14" vyAkhyA : o = karmabhUmiorUpa paMdara kSetromAM saMyatA: = munivaro, tharvatti = je kare che, zuM kare che? pararSitaM = tIrthaMkarAdie prarUpeluM, kAraM = atibalavAnuM (zreSTha), mahAvratocAraH = paMca mahAvratonuM uccAra (kathana), taM tuMm = tene karavAne madaHT = huM paNa upasthita: = taiyAra thayo chuM. e pramANe gurue pratijJA karavAthI ziSya pUche che ane guru uttara Ape che ke___ "se kiM taM mahavvayauccAraNaM (NA)? mahavvayauccAraNA paMcavihA paNNattA rAIbhoaNaveramaNachaTThA, taM jahA-savvAo pANAivAyAo veramaNaM 1, savvAo musAvAyAo veramaNaM 2, savvAo adiNNAdANAo veramaNaM 3, savvAo mehuNAo veramaNaM 4, savvAo pariggahAo veramaNaM 5, savvAo rAIbhoyaNAo veramaNaM 6 / / " / vyAkhyA : ' eTale have pachI ane viM praznArthaka che. arthAt ziSya kahe che kemahAvratonI te uccAraNA kevI che ? ziSyanA A praznano guru uttara Ape che kemahAvratonI uccAraNA pAMca prakAranI kahelI che, tenI sAthe "rAtribhojanano tyAga" e chaThTho prakAra che. tene nAmapUrvaka jaNAvavA mATe kahe che ke - tadyathA = te A pramANe, (1) sarvanmAt = trasa ane sthAvara, temAM paNa sUkSma ane bAdara ema Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 sarva jIvonI (hiMsA), te paNa karavI - karAvavI ane anumodavI, ema traNa karaNathI, prAtipAtAt = prANano atipAta (hiMsA), tenAthI viramamAMM = aTakavuM (arthAt sarva prakAre jIvonI hiMsAthI aTakavuM te prathama mahAvrata che.) e pramANe (2) sarvasmAiSAvAdiramaI = krodha, lobha, bhaya ke hAsya, emAMnA koIpaNa hetuthI bolAtA mithyAvacanathI aTakavuM, (te bIjuM mahAvrata che.) (3) sarvasmAvavattAvAnAdiramAM = dAMta khota2vAnI ghAsanI saLI jevI kiMmata vinAnI .paNa vastu tenA mAlike ApyA vinA levI te adattAdAna arthAt corI, tenAthI aTakavuM (te trIjuM mahAvrata che.) (4) sarvasmAmaithunadiramAM = puruSe strInI (ke strIe purUSanI alpa) vAta mAtra ka2vA jeTaluM paNa maithuna eTale ke kAmano saMga, tenAthI aTakavuM (te cothuM mahAvrata che.) (5) sarvasmAtyarigrahadiramAM = sarva eTale (bIjuM vadhAre to dUra rahyuM, saMyamopakAraka vastumAM paNa) alpamAtra mUrchA karavArUpa parigraha, tenAthI aTakavuM (te pAMcamuM mahAvrata che) ane (3) sarvasmAdatrimonanAdviramanaM = sarva eTale 'divase lAveluM divase vA52vuM' ityAdi prakAro paikI koI dUSita prakArathI AhA2 ka2vArUpa je rAtribhojana, tenAthI aTakavuM (te chaThThuM vrata che.) A rIte nAmathI kahIne tenA svarUpavarNananI sAthe prathama vratanuM vistArathI uccAraNa kare che 120 "tattha khalu paDhame bhaMte ! mahavvAeM pANAivAyAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! pANAivAyaM paJcakkhAmi, se suhumaM vA bAyaraM vA tasaM vA thAvaraM vAM Neva sayaM pANe aivAe (i)jjA, NevaNNehiM pANe aivAyAvijjA, pANe aivAyaMte vi aNNe Na samaNujANAmi, jAvajjIvAe tivihaM tiviheNaM - maNeNaM vAyAe kAyAe, Na karemi Na kAravemi karaMtaM pi aNNaM na samaNujANAmi, tassa bhaMte ! paDikkAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / " vyAkhyA : taMtra = te mahAvratonA uccAraNamAM vahu = nizcayathI mavanta = he bhagavaMta ! prathama mahAvrate prANAtipAdiramAM = pahelA mahAvratamAM sarvathA jIvahiMsAthI aTakavuM, sarva mavanta ! prANAtipAta pratyAkyAmi = he bhagavaMta ! prANAtipAtane sarvathA huM tajuM chuM. have Ane ja vizeSarUpe kahe che. se sunnuma vA = te pAMce indriyathI jANI-joI na zakAya, mAtra jJAnathI jANI zakAya tevA sUkSmajIvane, vAvatuM vA = indriyathI jANI joI zakAya tevAne, trasaM vA = agnikAya-vAyukAya A (gatitrasa) ane beindrithI paMcendriya sudhInA koI paNa jIvane, sthAvaraM vI = pRthvI-pANI-vanaspatirUpa traNa ekendriyone, naiva svayaM prALAn atipAtayAmi = huM svayaM te (upara kahelA) jIvone haNIza nahiM. nevAnya: prALAnuM ativAtayAmi = Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 121 bIjAo dvArA e jIvone haNAvIza nahi. prANAtipAtayatoDAtra samannAnAmi = e jIvone haNatA bIjAone huM sArA jANuM nahi (anumodana karIza nahi.) kyAM sudhI ? vAvajhIvaM = jIvuM tyAM sudhI. trivadhU = traNa prakAranI karavA-karAvavAanumodavArUpa) hiMsAne, trivadhUna = traNa karaNothI (mana-vacana-kAyAthI) tajuM chuM. e ja jaNAvatAM kahe che ke manasA vIva rAyana na ma parama pUrvantamacaM na samanunAnAma = mana-vacana-kAyAthI karuM nahi, karAvuM nahi ane bIjo kare tenI anumodanA karuM nahi. tassa = te trikALabhAvinI hiMsA paikI bhUtakALanI hiMsAnuM manta = he bhagavanuM ! pratimAma = pratikramaNa karuM chuM. hiMsAnuM mithyAduSkata ApuM chuM. nimi = AtmasAkSIe niMdA karuM chuM. ma = parasAkSIe jugupsA karuM chuM. e niMdA vagere konI ? te kahe che ke mAtmA = hiMsA karanAra mArA AtmAne (bhUtakAlIna mArA AtmaparyAyane) ke je prazaMsA karavA yogya nathI, tene vyutsunAma = sarvathA tajuM chuM. vaLI paNa dravya-kSetra-kALa ane bhAva bhede prANAtipAtanuM (hiMsAnuM) pratikramaNa karavA mATe kahe che ke "se pANAivAe cauvvihe pannatte, taM jahA-davvao khittao, kAlao bhAvao, davvao NaM pANAivAe chasu jIvanikAesu, khittao NaM pANAivAe savvaloe, kAlao NaM pANAivAe diyA vA rAo vA, bhAvao NaM pANAivAe rAgeNaM vA doseNa vA / " vyAkhyA : 1 prANAtipAtaRturvidha: prajJaH: = te prANAtipAta cAra prakArano kahelo che, tathA = te A pramANe, dravyata: kSetrata: ti: mAvata: = (1) dravyathI, (2) kSetrathI, (3) kALathI ane (4) bhAvathI. temAM vyata: prANAtipAta: parpha nIvanirupaNuM = ( vAkyanI zobhA mATe che.) te prANAtipAta dravyathI cha javanikAyadravyane viSe, arthAt pRthvIkAyAdi cha kAyanA jIvomAMthI koInI paNa hiMsA karavI te dravyaprANAtipAta. kSetrata: pratipAta: sarvo = e hiMsA kSetranI apekSAe cauda rAjaloka rUpa sarvalokamAM, ti: prANAtipAto vivI va rAtro vA = kAlanI apekSAe hiMsA divase athavA rAtrIe ane mAvata: pratipAto rAte vA veNa vA = bhAvanI apekSAe rAgathI athavA veSathI hiMsA. Ama bhedapUrvaka svarUpa kahIne bhUtakALamAM karelI te hiMsAnI vizeSatayA niMdA karatAM kahe che ke "jaM mae imassa dhammassa kevalipannattassa ahiMsAlakakhaNassa saJcAhiTThiassa viNayamUlassa khaMtipa(ppa)hANassa ahiraNNasuvaNNiassa uvasamappabhavassa NavabaMbhaceraguttassa apayamANassa bhikkhAvittiyassa kukkhisaMbalassa NiraggisaraNassa saMpakkhAliyassa cattadosassa. guNaggAhiyassa nivviyArassa nivva(vi)ttilakkhaNassa paMcamahavvayajuttassa asaMNihisaMcayassa avisaMvAiyassa Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 saMsArapAragAmiyassa nivvANagamaNapajjavasANaphalassa, puvviM aNNANayAe asavaNayAe abohiyAe aNabhigameNaM abhigameNa vA pamAeNaM rAgadosapaDibaddhayAe bAlayAe mohayAe maMdayAe kiDDayAe tigAravaguruyAe caukkasAovagaeNaM paMciMdiya(o) vasaTTeNaM paDipunnabhAriyAe sAyAsokkhamaNupAlayaMteNaM, ihaM vA bhave aNNesu vA bhavaggahaNesu, pANAivAo kao vA kArAvio vA karaMto vA parehiM samaguNAo, taM nidAmi garihAmi tivihaM tiviheNaM maNeNaM vAyAe kAraNaM, aIaM niMdAmi paDuppaNNaM saMvaremi aNAgayaM paccakkhAmi savvaM pANAivAyaM jAvajjIvAe, aNissio'haM, neva sayaM pANe aivAejjA, nevannehiM pANe aivAyAvijjA, pANe aivAyaMte vi anne na samaNujANAmi (NijjA), taM jahA - arihaMtasakkhiyaM, siddhasakkhiyaM, sAhusakkhiyaM, devasakkhiyaM, appasakkhiyaM, evaM bhavai bhikkhU vA bhikkhuNI vA saMjayavirayapaDihayapaJcakakhAya pAvakamme, diyA vA rAo vA, egao vA parisAgao vA, sutte vA jAgaramANe vA, esa khalu pANAivAyassa veramaNe hie sue khame nissesie ANugAmie pAragAmie, savvesiM pANANaM savvesiM bhUyANaM savvesiM jIvANaM savvesiM sattANaM, adukkhaNayAe asoyaNA (NayA)e ajUraNayAe atippaNayAe apIDaNayAe apariyAvaNayAe aNuddavaNayAe mahatve mahAguNe mahANubhAve mahApurisANucinne paramarisidesie pasatthe taM dukkhakkhayAe kammakkhayAe mo(mu) kkhayAe bohilAbhAe saMsAruttAraNAe tti kaTTu uvasaMpajjittA NaM viharAmi / paDhame bhaMte ! mahavvae uvaTThiomi savvAo pANAivAyAo veramaNaM / / 1 / / " 122 = vyAjyA : yo mayA'sya dharmasya = ( sAdhunA AyA235 dharma } ThenAM 'devasiprajJapta' vagere bAvIsa vizeSaNo AgaLa kahIzuM, temAM pUrve ajJAnatAdi cAra (kahIzuM te) kAraNothI ane pramAdAdi agIyAra kAraNothI prANAtipAta karyo hoya tenI niMdA druruM chaM. khebha khASA khAsAvAnA vADyArthano saMbaMdha bheDavo) yaH = 4 prAzAtipAta mayA = (arthAt pratiDAbhaGa pote potAne 4e||ve cher3e bheM) asya dharmasya = // sAdhunA AcArarUpa sarvavirati dharmamAM, (te dharmanuM vizeSa svarUpa kahe che ke) (1) kevalaprajJapta devalajJAnI uhelo, (2) ahiMsAlakSaNasya = ahiMsA bhenuM lakSaeA che. (3) satyAdhiSThitasya = satya bheno AdhAra che. (4) vinayamUlasya = bhenuM bhUja vinaya che. (5) kSAntipradhAnasya = kSamA mAM mukhya che. (5) ahiraNyasUvarNasya = hiraNya (kAcuM sonuM-rUpuM) ane suvarNa (sonaiyA ke ghaDeluM sonuM) jemAM rAkhI zakAtuM nathI, (tevA sarva prAranAM dhana-dhAnyAhinA saMgraha rahita.) (7) upazamaprabhavasya = indriyono ane manano nigraha karavArUpa upazamamAMthI je pragaTa thAya che. (8) navabrahmacaryaguptasya = nava prahAre brahmayaryanI mAM rakSA uravAnI hoya che. (e) apacamAnasya = 4 dharmanA khArAdho pAU (rasoI) janAvatA nathI. arthAt AhAra Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 123 pakAvavAnI kriyAnA tyAgI sAdhuo jenuM pAlana kare che. (10) fmakSAvRttisya = bhikSAvRttithI jemAM jIvavAnuM che. (11) kSiNvistha = saMyama ane prANonA rakSaNa mATe jemAM mAtra kukSipramANa ja bhojana levAnuM hoya che, paNa jemAM saMcaya karavAno nathI. (12) niranAranasya (mara ci va) = jemAM (ati ThaMDInA prasaMge paNa) agninuM zaraNa ke smaraNa (icchA) paNa karavAno niSedha che. (13) saMgakSatritasya = sarva karmamalanuM jenAthI prakSAlana (nAza) thAya che. (14) tyajIvasya = rAgAdi doSono (athavA doSa eTale dveSano) jemAM tyAga che, e kAraNe ja (15) TLAdisya = je guNone grahaNa karAve che. (16) nirvivarasya = jemAM indriyono ke manano vikAra (bAhya icchAono unmAdo nathI. (17) nivRttixkSAsya = sarva pApavyApArono tyAga e jenuM lakSaNa (cinha) che (athavA je dharma bAhya sarva yogonI nivRtti karAve che.) (18) paMcamahathritayusya = je dharma pAMca mahAvrato rUpa che. (19) sannidhisajhayasya = jemAM lADu" vagere AhAra, pANI, khajUrAdi mevo ke phaLaphaLAdi khAdima, ane haraDe Adi auSadha vagere svAdima kaMI paNa rAtrie rAkhavArUpa sannidhino saMcaya (saMgraha) karAto nathI. (20) visaMvAdinaH = jenuM nirUpaNa (ke pravRtti) dRSTa-iSTathI viruddha nathI. (arthAtu) jagatanA pratyakSabhAvonuM AtmAnA iSTasukha mokSane Ape tevA upAyonuM yathArtha ane yatheSTa nirUpaNa jemAM kareluM che. (21) saMsArapAra mana: = je dharma saMsArathI pAra utAranAro che. (22) nirvANa minaparyavasAna = nirvANa eTale sarva duHkhonA abhAvarU5 mokSa, tenI prApti e jenuM aMtima phala che. uparokta 22 vizeSaNavALA cAritradharmanI ArAdhanA karatAM ajJAnatAdi kAraNe hiMsA karI hoya, (ema dareka padamAM kahelI SaSThI vibhaktino saMbaMdha joDavo.) have tenI ArAdhanA karatAM zuM karyuM hoya ? te kahe che ke (1) pUrvamajJAnatI = (te dharma pAmyA) pahelAM ajJAnatAthI, (2) zravatiya = (gurnAdikanA mukhe) nahi sAMbhaLavAthI, (3) avadhyA = (sAMbhaLavA chatAM yathArtharUpe) nahi samajavAthI (4) manapAna = (sAMbhaLavA ane samajavA chatAM) samyagupaNe nahi svIkAravAthI, 3mImena vI = svIkAravA chatAM pramAda vagerethI (ema cAra nimittothI je je prANAtipAta karyo hoya, ema saMbaMdha joDavo). have kayA hetuthI prANAtipAta karyo hoya ? te pramAda vagere hetuo (sAdhano) kahe che - (1) pramAna = madya vagere pAMca prakAranA athavA ALasa vagere pramAda karavA dvArA, (2) rASaprativaddhatayA = rAga-dveSanI AkuLatAthI (vaza thaIne). Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (3) vastratayA = bAlabuddhi(mUDhatA)thI, athavA bAlakapaNAthI. (4) mohaMtayA = mithyAtva vagere mohanIyakarmanA udayane AdhIna thavAthI. (5) tathA = kAyAnI maMdatA (jaDatA)thI AlasathI. () DanavA = krIDApriyatAthI (kutUhalapaNAthI). (7) trigoravAhatayA = rasa, Rddhi ane zAtA, e traNa gAravanA bhArepaNAthI (madathI). (8) tuSAyopAte = krodhAdi cAra kaSAyonA udayane vaza thaIne (9) pazendriyopavIttena = sparzanAdi pAMca indriyonI AdhInatAnA kAraNe ArtadhyAnane vaza thaIne. (10) pratyutaMtramArika(ta) = vartamAnakAlIna karmonA bhArepaNAthI, (11) sAtasIdhyamanuSatryitA = zAtAkarmanA udayathI maLelAM sukhone gRddhithI bhogavatAM, arthAt sukhamAM manane Asakta karavAthI. (ema agIyAra hetuothI) sminuM vA bhave = vartamAna janmamAM, majevu vA mavaBrIpu=athavA bhUtakALanA ane bhAvikALanA janmomAM, prANAtipAta to vA karato vA triyamANe vA pare: samanujJAta: = je prANAtipAta svayaM karyo, bIjAo dvArA karAvyo athavA bIjAoe svayaM karatAM tene meM sAro mAnyo arthAtu emAM saMmata thayo; taM nimi pardAmi =te prANAtipAtane AtmasAkSIe meM te khoTuM karyuM ema niMdu chuM. parasAkSIe "meM te ayogya karyuM ema mArI duSTatAne kabUla karuM chuM. - gaha karuM chuM. te niMdA-ga kevI rIte ? triviyaM trividhena = karavAkarAvavA ane anumodavArUpa trividha prANAtipAtane, manasA vAva kAna = manavacana-kAyA e traNa yogothI (niMdA-gaha karuM chuM.) have traNakALa mATe prANAtipAtano tyAga karato kahe che ke- atIta nimi = bhUtakAlIna prANAtipAtane niMdu chuM. pratyutpanna saMvRnfma = vartamAnamAM prANAtipAtane saMvaruM (rokuM) chuM. ane sanAta pratyAdhyama = bhaviSyamAM nahi karavAnuM paccakhANa karuM chuM. sarva prANAtipAta = ema sarva prANAtipAtanI niMdA-saMvara ane paccakakhANa karIne teno saikAlika tyAga karuM chuM. (have bhaviSyanA paccakhANane ja vizeSarUpamAM kahe che ke-) vAvajhIvanizritoDae = jIvuM tyAM sudhI AzaMsA rahita evo huM, naiva svayaM praVIn tipatiyAmi, naivA. prANAtipAtaryAma, prANAtipatiyatoDaNavA samannAnAmi = svayaM prANono nAza nahi ja karuM, bIjAo dvArA prANono nAza nahi ja karAvuM ane prANanAza karanArA bIjAone sArA nahi mAnuM. A paccakhANa konI konI sAkSI pUrvaka kare che te kahe che ke - tathA gardatsAkSi, siddhasaMkSi, sAdhusaMkSi, revasarji, mAtmasiddha = te paccakkANa A pramANe karuM chuM. (1) arihaMtonI sAkSIe arthAt tyAM tyAM rahelA tIrthaMkarAdi potAnA kevalajJAnarUpa cakSuthI mArA A paccakhANane pratyakSa dekhe che, Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 125 = mATe 'teonI sAkSIe' ema tAtparyathI arihaMtonI sAkSIpUrvaka kahI zakAya. (2) siddhonI sAkSIe, (3) sAdhuonI sAkSIe, (4) devonI sAkSIe, (5) mArI sAkSIe . i = A pramANe paccakkhANa karate chate mati mikSurvA mikSujI vA = sAdhusAdhvI thAya che, kevAM thAya che ? saMyata-virata-pratihata-pratyAkyAtapApamAM = saMyata, virata, pratihata ane pratyAkhyAta karyA che pApakarmone jemaNe (evAM thAya che,) temAM saMyata = sattara prakAranA saMyamathI yukta. virata = bAra prakAranA tapamAM rata, pratihata H sthitino hrAsa thavAthI graMthibheda dvArA jJAnAvaraNIyAdi pApakarmono vinAza karyo che jeoe tathA paccakkhANa = (mithyAtvAdi karmabaMdhanA) hetuonA abhAve puna: vRddhi na thavArUpe nIrAkRta karyA che. (dIrghasthitivALA karmo na baMdhAya tevAM) jJAnAvaraNIyAdi karmone karyA che jemaNe, evA thAya che. have te kevI kevI avasthAmAM kyAre kyAre tevA thAya che te kahe che- vivA vA rAtro vA=divase athavA rAtre, athavA sarvakALe; jo vA parvato vA = koI kA2Ne ekAkI hoya tyAre athavA sAdhunI parSadA (samuha)mAM hoya tyAre paNa, supto vA nApradA = rAtrinA be prahara sutA hoya tyAre ke zeSakALe jAgatA hoya tyAre paNa, arthAt koIpaNa avasthAmAM (te sAdhu ke sAdhvI saMyata-vi2ta-pratihata-pratyAkhyAtapApakarmA bane che.) have prANAtipAtanI traNakALanI trividha-trividhathI karelI A viratino mahimA varNave che ke tat vahu prALAtipAtasya vimaLa = te prANAtipAtanI virati (tyAga) nizce hita = hitakara che, suttuM = sukha karanAra che, kSamaM = (saMsArathI) tA2vAmAM samartha che, vaizresim = mokSanA kAraNabhUta che, AnugAmikaM = bhavobhava sAthe rahenAra, (arthAt viratinA saMskArano anubaMdha cAlavAthI anya bhavomAM paNa viratine prApta karAvanAra) tathA pArAmirka = saMsArathI pAra utAranAra che. have te hitakara vagere kayA kA2Ne che te kahe che - sarveSAM prALAnAm = be-traNa ane cAra indriyavALA sarva jIvone, sarveSAM mUtAnAm = sarva vanaspatikAya jIvone sarvezaM jIvAnAm = sarve pAMca indriyavALA jIvone, sarveSAM sattvAnAm = sarva pRthvIkAyAdi jIvone, azoSanatA = zokane utpanna nahi karavApaNAthI, anUraLatayA = jIrNa (azakta) nahi karavApaNAthI (arthAt vRSabhAdine atibhAra bharavAthI, AhAra nahi ApavAthI, aMkuza vagerenA prahArothI azakta-vRddha banatAM dekhAya che mATe tevuM nahi ka2vAthI), atevanatayA = kheda vagere nahi pamADavAthI (pasIno, lALa, AMsu vagere paDe tevo parizrama nahi ApavApaNAthI), pIDanayA = paga vagerethI pIDA nahi karavAthI, aritApanatayA = (sarva prakAranA zArIrika du:khorUpa) saMtApa Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 karavAnA abhAvathI, anupadravaLataya = sarvathA maraNa (athavA atitrAsa) nahi karavAthI, hitakara-sukhakara vagere guNone karanAruM che.) vaLI paNa A prANAtipAta viramaNa vrata kevuM che ? te kahe che ke mahAI, mahApunuM mahAnubhAva mahApuruSAnavI pazivaM prazasta = mahA arthavALuM, mahAguNasvarUpa mahAmahimAvALuM, tIrthakarAdi mahApuruSoe AcareluM, tIrthaMkarAdi paramarSioe upadezeluM che ane (sakala kalyANane karanAruM hovAthI) prazasta che. te prANAtipAta viramaNa mane du:vRkSayAya; karmakSayAya, mokSAya, vodhitrAmAya, saMsArottarIya = du:khonA kSaya mATe, karma kSaya mATe, mokSa mATe, samyakatvanI prApti mATe ane mahAbhayaMkara bhavabhramaNamAMthI pAra utAravA sahAyaka thaze. kRti svI = e kAraNathI 3pampa vidAma = te prANAtipAta viramaNane sarvathA aMgIkAra karIne navakalpI sAdhunA vihArathI vicaruM chuM. kAraNa ke e rIte nahi vicaravAthI vratano svIkAra vyartha thAya che. - have chelle vratasvIkAranI pratijJA (nizcaya) karatAM kahe che ke - prathane pravRtta mahatrite 3pasthitoDasmi sarva prANAtipAta viramar = he bhagavaMta ! huM pahelA mahAvratanI samIpamAM rahyo chuM. sarvathA prANAtipAtanI viratino svIkAra karuM chuM. ahIM "he bhagavaMta" evuM AmaMtraNa AdimAM, madhyamAM ane aMtamAM, ema traNa vAra karyuM che, tenAthI gurune pUchayA vinA kaMI karavuM nahi ane pUchIne paNa karyA pachI teone jaNAvavuM. ema karavAthI A vratanI ArAdhanA thAya che ema samajavuM. A vrata laIne tenI virAdhanA karanArAone "pabhavamAM narakamAM javuM, alpa AyuSyavALA thavuM, bahurogI thavuM, kadarUpA thavuM vagere doSo samajavA. have bIjA mahAvratane kahe che. bIjA mahAvratanA AlApakamAM prathama mahAvratanA AlApakathI je vizeSa che te ja kahevAze.) "ahAvare du (do)cce bhaMte ! mahavvae musAvAyAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! musAvAyaM paJcakkhAmi, se kohA vA lohA vA bhayA vA hAsA vA, neva sayaM musaM vai(e)jjA-nevannehiM musaM vAyAvi(ve)jjA musaM vayaMtevi anne na samaNujANAmi jAva0" zeSaM pUrvavat ___ "se musAvAe cauvvihe pannatte, taM jahA-davvao khittao kAlao bhAvao, davvao NaM musAvAe savvadavvesu, khittao NaM musAvAe loe vA aloe vA, kAlao NaM musAvAe diyA vA rAo vA, bhAvao NaM musAvAe rAgeNa vA doseNa vA, jaM mae imassa0" zeSaM pUrvavat __ "musAvAo bhAsio vA bhAsAvio vA bhAsijjaMto vA parehiM samaNunAo, taM niMdAmi" tyAdri - "savvaM musAvAyaM jAvajjIvAe aNissio'haM neva sayaM musaM vai(e)jjA nevannehiM musaM vAyAvi(ve)jjA musaM vayaMte vi anne na samaNujANijjA, taM jahA" zeSaM pUrvavat / Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 127 "esa khalu musAvAyassa veramaNe hie" zeSaM prAgvata / "da(do)cce bhaMte ! mahavvae uvaDiomi saLAgo musIvIyAgo veramar" iArA vyAkhyA : have pahelA mahAvrata) pachInA bIjA mahAvratamAM he bhagavaMta ! samyajJAna ane zraddhApUrvaka mRSAvAdanI virati karavAnI kahI che, he bhagavaMta ! te mRSAvAdanuM sarvathA paccakakhANa (tyAga) karuM chuM. te A pramANe - krodhathI, lobhathI, bhayathI athavA hAsyathI (krodha ane lobha kahyo mATe upalakSaNathI tenI vaccenA mAnathI ane mAyAthI paNa, ema koI hetuthI) huM svayaM mRSA bolIza nahi, bIjAne mRSA (asatya) bolAvIza nahi. ane mRSA bolanArAone sArA mAnIza nahi. - (te pachIno artha prathama mahAvrata pramANe jANavo.). A mRSAvAda cAra prakArano kahyo che. (1) dravyathI-jIva-ajIva (dharmAstikAya) Adi sarva dravyomAM viparIta bolavathI, (2) kSetrathI - loka-alokanA viSayamAM viparIta bolavAthI. (3) kALathI ane (4) bhAvathI (vagere te pachInA artho prathama mahAvratamAM kahyA pramANe jANavA.) e mRSAvAda huM bolyo athavA bIjA pAse mRSAvAda bolAvyuM, ke bolanArA bIjAone meM mArA mAnyA" vagere saghaLA artho prathama mahAvrata pramANe. jyAM prANAtipAta che tyAM mRSAvAda mAnIne te artha samajavo. have trIjA mahAvratamAM prathama mahAvratathI je bhinnatA che te ja kahe che ke "ahAvare tacce bhaMte ! mahavvae adinAdANAo veramaNaM, savvaM bhaMte adinnAdANaM paJcakkhAmi, se gAme vA nagare vA raNaNe (aranne) vA appaM vA bahuM vA aNuM vA thUlaM vA cittamaMtaM vA acittamaMtaM vA,Neva sayaM adinnaM (NNaM) giNhijjA nevannehiM adinnaM (NNaM) giNhAvijjA adinnaM (NNaM) giNhaMtevi anne na samaNujANAmi jAva0" zeSaM pUrvavat se adinAdANe cauvviMhe paNNatte, taM jahA = davvao khittao kAlao bhAvao, davvao NaM adinnANe gahaNadhAraNijjesu davvesu khittao NaM adinnAdANe gAme vA nagare vA raNNe (aranne) vA kAlao0" ityAdi pUrvavat "adinnAdANaM gahiaM vA gAhAviaM vA ghippaMtaM vA parehiM samaNunnAyaM" zeSaM pUrvavat / "savvaM adinnAdANaMjAvajjIvAe aNissio'haM neva sayaM adiNNaM giNhijjA nevannehiM adiNNaM giNhAvijjA adiNNaM giNhaMtevi ane na samaNujANijjA" zeSaM pUrvavat "esa khalu adinnAdANassa veramaNe hie0" zeSaM pUrvavat "tacce bhaMte ! mahavvae uvaTThiomi savvAo adinnAdANAo veramaNaM" / / 3 / / vyAkhyA : "have pachInA trIjA mahAvratamAM he bhagavaMta ! zrI jinezvaroe mAlike ApyA vinAnuM kaMI paNa levAno (adattAdAnano) niSedha (eTale virati) kahelo che, he bhagavaMta ! te mAlike ApyA vinAnuM kaMIpaNa levAno huM sarvathA tyAga karuM Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 chuM. te A pramANe gAmamAM, nagaramAM, ke araNyamAM koIpaNa sthaLe, thoDuM ke ghaNuM, nAnuM ke moTuM, sajIva ke nirjIva, koIpaNa padArtha mAlikanA ApyA vinAnuM svayaM laIza nahi, bIjA dvArA levarAvIza nahi ke svayameva lenArA bIjA koIne huM sArA mAnIza nahi, mAvajajIva sudhI" vagere te pachIno artha pahelA mahAvrata pramANe. te adattAdAnanA mAlike ApyA vinAnuM levAnA) cAra prakAro A pramANe che. (1) dravyathI adattAdAna = je levA yogya ke pAse rAkhavA yogya hoya tevA dravyane levuM. (ema kahevAthI cAlavAmAM, sthira thavAmAM ke bIjA jIvane vyavahAromAM upayogI dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane kALa e cAra dravyano upayoga karavA chatAM tene grahaNa karavAnAM ke pAse rAkhavAnAM hotAM nathI, mATe tene aMge adattAdAna doSa na lAge. ema samajavuM.) (2) kSetrathI = gAmamAM, nagaramAM ke araNyamAM (aTavI, jaMgala-vana vagere vasati bahAranA kSetramAM) koIpaNa sthaLe, kALathI ane bhAvathI prathama mahAvrata pramANe jANI levuM." te adattAdAna grahaNa karyuM, bIjA pAse grahaNa karAvyuM athavA bIjAe grahaNa karyuM hoya tene sAruM mAnyuM" vagere pachIno artha paNa pUrve pramANe. jIvuM tyAM sudhI AzaMsA rahita huM e sarva adattAdAnane grahaNa karIza nahi, bIjA dvArA grahaNa karAvIza nahi, ane bIjA grahaNa karanArAone sArA mAnIza nahi" vagere artha prathama mahAvrata pramANe. "nicce A adattadAnano tyAga hitakArI che." vagere pUrva pramANe, "he bhagavaMta ! huM A trIjA mahAvrata mATe upasthita thayo chuM. sarvathA adattAdAnanA tyAgane (viratine) svIkAruM chuM." have cothA mahAvratamAM je vizeSa che te kahevAya che. "ahAvare cautthe bhaMte ! mahavvae mehuNAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! mehuNaM paJcakkhAmi, se divvaM vA mANussaM vA tirikkhajoNiyaM vA, Neva sayaM mehUNaM sevijjA, nevannehiM mehuNaM sevAvijjA mehuNaM sevaMte vi anne na samaNujANAmi0" zeSaM pUrvavat "se mehuNe caubvihe." zeSaM pUrvavat / davvao NaM mehuNe rUvesu vA rUvasahagaesu vA, khittao NaM mehuNe uDDhaloe vA aholoe vA tiriyaloe vA" zeSaM pUrvavat / "mehuNaM seviaM vA sevAviaM vA, sevijaMtaM vA, parehiM samaNunnAyaM" zeSaM pUrvavat / "savvaM mehaNaM jAvajjIvAe aNissio'haM neva sayaM mehaNaM sevijjA nevannehiM mehuNaM sevAvijjA mehuNaM sevaMtevi anne na samaNujANijjA," zeSaM pUrvavat / "esa khalu mehuNassa veramaNe hie0" zeSaM pUrvavat / "cautthe bhaMte ! mahavvae uvaTThiomi savvAo memo verama" II4 vyAkhyA : have te pachInA cothA mahAvratamAM zrI jinezvaroe maithunathI virAma Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 129 (virati) karavAnuM kahyuM che. he bhagavaMta ! te sarva maithunano huM tyAga karuM chuM. temAM deva-devInA vaikriya zarIra saMbaMdhI, manuSya strI ke purUSanA zarIra saMbaMdhI ane tiryaMcajIvonA zarIra saMbaMdhI, ema koIpaNa maithunane huM svayaM sevuM nahi, bIjA dvArA sevarAvuM nahi, ke bIjA svayaM sevanArAone paNa huM sArA mAnuM nahi, (e maryAdA mAre) jAvajIva sudhI che" vagere pUrvavat. "te maithuna cAra prakAranuM che. dravyathI-kSetrathI-kAlathI ane bhAvathI." "temAM dravyathI maithuna rUpomAM arthAt nirjIva pratimAomAM athavA jene AbhUSaNAdi na hoya tevAM rUpo-citromAM Asakti, tathA "rUpa sahagatamAM" eTale sajIva strIpuruSanAM zarIromAM, athavA AbhUSaNa-alaMkArAdi zobhAvALAM (citrAdi) rUpomAM, kSetrathI maithuna urdhvaloka, adholoka ke tinlokamAM (traNe lokamAM) kALathI ane bhAvathI pUrvavat jANavuM. "te maithuna sevyuM hoya, sevarAvyuM hoya ke bIjA svayaM sevanArAone sArA mAnyA hoya, tene niMdu chuM." vagere pUrvavat. "jIvuM tyAM sudhI AzaMsA vinAno huM te sarva maithunane svayaM sevIza nahi, bIjA dvArA sevarAvIza nahi, bIjA sevanArAone sArA mAnIza nahi." vagere pUrvavat. "nizce A maithunano tyAga hitakara che." vagere pUrvavat. "he bhagavaMta ! A cothA mahAvrata mATe upasthita thayo chuM. e kA2Ne sarvathA maithunanA tyAgane huM svIkAruM chuM." 44 have pAMcamA mahAvratamAM AvatI vizeSatA tathA teno artha: "annAvare paMcame maMte ! mahavvae pariggahAo veramaNaM, savvaM bhaMte! pariggahaM paccakkhAmi, se appaM vA bahuM vA aNuM vA thUlaM vA cittamaMtaM vA acittamaMtaM vA Neva sayaM pariggahaM parigiNhijjA, nevannehiM pariggahaM parigiNhAvijjA, pariggahaM parigiNhaMtevi anne na samaNujANAmi" zeSaM pUrvavat / " se pariggahe cau0" zeSaM pUrvavat / "davvao NaM pariggahe saMcittAcittamIsesu davvesu, khittao NaM pariggahe savvaloe, kAlao NaM pariggahe diA vA rAo vA, bhAvao NaM pariggahe apagghe vA mahagghe vA rAgeNa vA doseNa vA" zeSaM pUrvavat / "pariggaho gahio vA gAhAvio vA ghippaMto vA parehiM samaNunnAo" zeSaM pUrvavat / "savvaM pariggahaM jAvajjIvAe aNissiohaM neva sayaM pariggahaM parigiNhijjA, nevannehiM pariggahaM parigiNhAvijjA, pariggahaM parigiNhaMtevi anne na samaNujANijjA 0 / " zeSaM pUrvavat / "esa khalu pariggahassa veramaNe hie0 " zeSaM pUrvavat / paMcame bhaMte uvaTThiomi savvAo pariggahAo veramaNaM / / 5 / / vyAkhyA : "have te pachInA pAMcamAM mahAvratomAM zrIjinezvaroe parigrahathI Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 virAma pAmavAnuM kahyuM che. he bhagavaMta ! huM te sarva parigrahano tyAga karuM chuM. (te A pramANe) thoDA ke ghaNA, nAnA ke moTA, te paNa sacitta (sajIva) ke acitta (nirjIva) koIpaNa padArthamAM huM svayaM parigraha (mUrchA) karIza nahi, bIjAone tevo parigraha (mUrchA) karAvIza nahi, ane bIjA koI svayameva parigraha karanArAne sAro mAnIza nahi" vagere pUrvavat. "te parigraha cAra prakArano che. dravyathI, kSetrathI, kAlathI ane bhAvathI." "temAM dravyathI sajIva (strI vagere), nirjIva (ghareNAM AbhUSaNa vagere) ane mizra (= sAlaMkAra strI vagere), evA koI padArthomAM (pAkSika sUtranI TIkAnA AdhAre 'AkAza' vagere sarva dravyomAM) mUrchA karavI te dravyarigraha. kSetrathI-sarva (caudarAja) lokamAM, kAraNake AkAza vagere sarva padArthomAM mUrchA karI zakAya che. pAThAMtare lokAkAzamAM ane alokAkAzamAM paNa mamatva karavuM te kSetraparigraha. kALathI divase ke rAtre arthAt sarva kALe ane bhAvathI alpamUlya ke bahumUlya koI padArthamAM ke rAgathI ke dveSathI (prIti ke aprItithI) mamatva karavuM te bhAvaparigraha." zeSa pUrvavat. "e parigraha meM grahaNa karyo, bIjA dvArA grahaNa karAvyo ke svayaM grahaNa karatAM bIjAne sAro mAnyo hoya, tene niMdu chuM." zeSa pUrvavat. "yAvajjIva sudhI Asakti vinAno huM svayaM sarva (koIpaNa) parigrahane grahaNa karIza nahi, bIjA dvArA grahaNa karAvIza nahi. ane bIjA parigraha grahaNa karanArAone sArA mAnIza nahi," zeSa pUrvavat. "A parigrahanI virati nizce hitakArI che." vagere pUrvavat. "he bhagavaMta ! huM A pAMcamA mahAvratane pALavA mATe upasthita (taiyA2) thayo chuM. sarvathA parigrahathI virAma (koIpaNa padArthanI mUrchAno tyAga) karuM chuM." (5) have chaThThA rAtribhojana viramaNa vratamAM je vizeSa che te kahe che- "annAvare chaThThuM bhaMte ! vae rAIbhoyaNAo veramaNaM, savvaM bhaMte ! rAIbhoyaNaM pakkhAmi se asaNaM vA pANaM vA khAimaM vA sAimaM vA Neva sayaM rAI bhuMjijjA, nevannehiM rAI bhuMjAvijjA, rAI bhuMjaMtevi anne na samaNujANAmi0" zeSaM pUrvavat / " se rAI bhoyaNe cau0 " zeSaM pUrvavat / " davvao NaM rAIbhoyaNe asaNe vA pANe vA khAime vA sAime vA, khittao NaM rAIbhoyaNe samayakhitte, kAlao NaM rAIbhoyaNe diA vA rAo vA, bhAvao NaM rAIbhoyaNe titte vA kaDue vA kasAile (kasAe) vA aMbile vA mahure vA lavaNe vA rAgeNa vA doseNa vA0" zeSaM pUrvavat / "savvaM rAIbhoyaNaM jAvajjIvAe aNissiohaM neva sayaM rAI bhuMjijjA nevannehiM rAI bhuMjAvijjA rAI Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma ,, bhuMjaMtevi anne na samaNujANijjA." zeSa pUrvavat / "esa khalu rAIbhoyaNassa veramaNe hi 0 ' zeSaM pUrvavat / "chaTThe bhaMte ! vae uvaTThiomi savvAo rAIbhoyaNAo veramaNaM" / / 66 / / vyAkhyA : "have te pachInA chaThThAvratamAM zrIjinezvaroe rAtribhojanano virAma=tyAga kahelo che, he bhagavaMta ! huM 'rAtre grahaNa karelu rAtre vAparavuM' vagere (pUrve kahelA cAra bhAMgAvALA) sarva rAtribhojanano tyAga karuM chuM. (tenI maryAdA A pramANe-) azana, pANI, khAdima ke svAdima, e cAre prakAranA AhAranuM huM svayaM rAtre bhojana karIza nahi, bIjAone rAtrie bhojana karAvIza nahi ane bIjA svayaM rAtribhojana karanArAone sArA mAnIza nahi, te A pramANe." ityAdi pUrvavat "te rAtribhojana cAra prakAranuM kahyuM che. te A pramANe" vagere pUrvavat "temAM dravyathI-rAtribhojana azana, pAna, khAdima ke svAdima, e cAra prakAranA AhAra paikI koI vastu khAvI te dravyathI rAtribhojana, kSetrathI manuSyalokamAM (kAraNa ke rAtri tyAM ja hoya che. manuSyaloka sivAya rAtri-divasano vyavahAra bIje nathI), kALathI - divase ke rAtre. bhAvathI - kaDavuM, tIkhuM, turuM, khATuM, mIThuM ke khAruM, koIpaNa iSTa-aniSTa svAda pratye rAga ke dveSa karavApUrvaka bhojana karavuM te 'bhAvathI' rAtribhojana kahevAya." ityAdi pUrvavat "e rAtribhojana svayaM karyuM (khAdhuM), bIjAne karAvyuM athavA bIjAoe karelA rAtribhojanane sAruM mAnyuM, tene niMduM chuM." vagere pUrvavat ,, "jAvajjIva sudhI AzaMsA vinAno huM sarva rAtribhojanane svayaM karIza nahi, bIjAone rAtribhojana karAvIza nahi, ane bIjA rAtribhojana karanArAone sArA mAnIza nahi" ityAdi "A rAtribhojananI virati niyamA hitakArI che." vagere pUrvavat "he bhagavaMta ! huM A chaTThAvratamAM (pAlanamAM) upasthita (taiyA2) thayo chuM, e kAraNe sarva(prakAranA) rAtribhojanano huM virAma (tyAga) karuM chuM." (3) 131 have e sarva (cha e) vratonI eka sAthe uccAraNA kare che ke - "icceiyAI paMcamahavvAiM rAIbhoyaNaveramaNachaTThAI JattadigaDhDhavANa (krAC) vasaMprittA naM vidAmi / / " vyAkhyA : e upara jaNAvyA te pAMca mahAvrato ke jenI sAthe rAtribhojana viramaNa vrata chaThuM che, te vratono huM mArA AtmAnA hita mATe samyak svIkA2 karIne vicaruM (pAlana karuM) chuM. have kramaza: te mahAvratonA aticArone kahe che Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 appasatthA ya je jogA, pariNAmA ya dAruNA / pANAivAyassa veramaNe, esa kutte aikkame ||1|| vyAkhyA : ajayaNAthI cAlavuM vagere aprazastAtha ye yo: = hiMsAjanaka vyApAro (pravRtti) ane pariLAmAzca vALA: = dAruNa pariNAmone eTale jIvone haNavAnA raudra (dhyAnarUpa je) adhyavasAyo, tene prANAtipAtaviramaNa mahAvratomAM aMtima = aticAra kahelo che. (mATe tene tajavo joIe) ema mAnIne te aticArone taje. tivvarAgA ya jA bhAsA tivvadosA taheva ya / musAvAyassa veramaNe, esa vutte aikkame / / 2 / / vyAkhyA : tIvrarA = utkaTa viSayanA rAgavALI je bhASA; tathA tIvradeA--ugra matsaravALI je bhASA, (arthAt utkaTa rAga ke dveSa pUrvaka bolAtuM vacana), tene mRSAvAdaviramaNa mahAvratamAM atimaH = aticAra kahyo che. (mATe tene tajavo joIe), ema mAnIne. taje (2) uggahaM si AjAittA, avidinne ya uggahe / adinnAdANassa veramaNe, esa vRtte aikkame || 3 || vyAkhyA : jhavapradaM = aviA = mAlika pAsethI (ke tene jene bhaLAvyuM hoya tevA bIjA pAsethI) avagrahanI (upAzraya-AzrayanI) yAcanA karyA vinA (anumati meLavyA vinA) temAM rahevuM, tathA avivajJe vA savaprade = tathA pratiniyata (meLavelA) avagrahanI (jagyAnI) hada bahAra (je jagyA, tenA mAlike vA52vAnI saMmati na ApI hoya tyAM) ceSTA karavI (teno upayoga karavo), tene adattAdAnaviramaNa vratamAM atimaH = aticAra kahelo che, ema mAnIne te aticArone taje. (3) saddA rUvA rasA gaMdhA - phAsANaM paviyAraNA / mehuNassa veramaNe esa vutte akkame / / 4 / / vyAkhyA : rAjvaruparasandhisparzanAr = zreSTha zabdo, rUpo, raso, gaMdho ane sparzonI pratiArA = 2AgapUrvaka sevA karavI (bhogavavA), tene maithunaviramaNa mahAvratamAM aticAra kahyo che, ema mAnIne taje. (4) icchA mucchA ya gehI ya, kaMkhA lobhe a dAruNe / pariggahassa veramaNe, esa vutte akkame / / 5 / / vyAkhyA : rUA = bhaviSyamAM koI amuka padArtha meLavavAnI prArthanA, mUrchA = = ane corAI gayelA ke nAza pAmelA padArthano zoka, vRddhitha = vidyamAna parigrahamAM (padArthamAM) mamatva, jhADakSA = vartamAnamAM nahi maLelA vividha padArthonI Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 133 prArthanA, te svarUpa lobha te kAMkSA, te kevo ? tAruNa: = raudra (raudradhyAnanA kAraNabhUta atiutkaTa) e icchA mUccha, gRddhi ane dAruNa kAMkSArUpa lobha, e sarva parigrahaviramaNa mahAvratamAM aticAra kahelo che. ema mAnIne tene taje. (5) aimatte a AhAre, sUrakhittaMmi saMkie / rAIbhoyaNassa veramaNe, esa vutte aikkame / / 6 / / vyAkhyA : timAtra AhAra: = rAtre sudhA lAgavAnA bhayathI divase ghaNo AhAra levo. tathA sUrakSetre hUirta = sUryano udaya ke asta thayo ke nahi ? evI zaMkA hovA chatAM AhAra levo, te rAtribhojanaviramaNa vratamAM aticAra che, ema samajI tene taje. (9) , A rIte cha vratonA aticAra kahyA, have tenI rakSAno upAya kahe che. dasaNanANacaritte avirahittA Thio samaNadhamme / paDhamaM vayamaNurakkhe virayAmo pANAivAyAo / / 1 / / vyAkhyA : TarzananavaritravirAdhya = darzana-jJAna ane cAritranI virAdhanA karyA vinA (avirAdhita), zitaH zramadharme = sAdhu dharmamAM sthira thayelo huM, pratha vratam anurakSaka = pahelA vratanuM koI aticAra na lAge tema rakSaNa (pAlana) karuM chuM. kevo huM ? viratoDagni pratipAtAt = sarvathA prANAtipAtathI (hiMsAthI) virAma pAmelo huM chuM. arthAt ratnatrayInuM yathArtha pAlana karato, zramaNa dharmamAM nizcala ane prANAtipAtathI virAma pAmelo huM koI paNa aticAra na lAge tema pahelA mahAvratanuM rakSaNa (pAlana) karuM chuM. daMsaNa0 / bIaM vayamaNurakkhe, 'virayAmo musAvAyAo / / 2 / / daMsaNa0 / taiyaM vayamaNurakkhe, virayAmo adinAdANAo / / 3 / / daMsaNa0 / cautthaM vayamaNurakkhe, virAyamo mehuNAo / / 4 / / daMsaNa0 / paMcamaM vayamaNurakkhe, virayAmo pariggahAo / / 5 / / vaMsaTo I cheTuM vayamapura, viravAno rAmAyaUTgo mAdA vyAkhyA : bAkInI A pAMca gAthAono artha paNa upara pramANe samajI levo. mAtra bIjI gAthAmAM "mRSAvAdathI virAma pAmelo', trIjI gAthAmAM "adattAdAnathI virAma pAmelo" cothI gAthAmAM maithunathI, pAMcamI gAthAmAM parigrahathI ane chaThThI gAthAmAM rAtribhojanathI virAma pAmelo chuM. A rIte pheraphAra karIne dareka gAthAno artha karI levo. te vratonA rakSaNanA bIjA upAyo jaNAvatAM kahe che ke "AlayavihArasamio, jutto gutto Thio samaNadhamme / paDhamaM vayamaNurakkhe, virayAmo pANAivAyAo / / 1 / / Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 Alaya0 / bIyaM vayamaNurakkhe, virayAmo musAvAyAo / / 2 / / Alaya0 / taiyaM vayamaNurakkhe, virayAmo adinAdANAo / / 3 / / Alaya0 / cautthaM vayamaNurakkhe, virayAmo mehunnaao||4|| Alaya0 / paMcamaM vayamaNurakkhe, virayAmo pariggahAo / / 5 / / gAya cheTuM vayama, virAmo rAmavAno dA. Alaya0 / tiviheNa appamatto, rakkhAmi mahavvae paMca / / 7 / / vyAkhyA : mAru: = AlayavartI, arthAt strI, pazuM, napuMsaka vagere jyAM nathI evA sakaladoSa rahita sthAnamAM rahelo huM' e pramANe vihAra : Agamokta navakalpI vihArathI vicarato huM, samataH = iryAsamiti Adi pAMca samitinuM pAlana karavAthI "samita" evo huM, yu$: = "parisaho sahavA mATe gurukulavAsa sevavo" vagere sAdhunA guNothI yukta evo huM, TH: = traNa guptinuM pAlana karavAthI gupta" evo huM, ti: zramaUTdharme = kSamAdi dasa prakAranA zramaNadharmamAM sthira evo huM, prathamaM tamanarakSama, viratoDa iprANAtipAtA = prANAtipAtathI virAma pAmelo huM, pahelA mahAvratanuM aticArothI saMpUrNa rakSaNa karuM chuM. (1) che e pramANe ja gAthA-rathI 9 sudhInA artha pUrve kahyA te pramANe samajI levA. sAtamI gAthAnA pUrvArdhano artha paNa upara jaNAvyo tema karavo, uttarAddhamAM vizeSa che, te A pramANe-trividhena = mana-vacana-kAyAnA traNa yogathI, apramatta: = sArI rIte ekAgra banelo huM, rakSaka mahAvratana pa = mArA prANonI jema pAMca mahAvratonuM rakSaNa (pAlana) karuM chuM. have ekathI dasa parvatanA heya bhAvono tyAga ane upAdeya bhAvono svIkAra karavA dvArA punaH mahAvratonI rakSA mATe kahe che ke - (1) sAva nokhAM, micchatta pAmeva satra parivajaMto gutto, rakkhAmi mahabvae paMca / / 1 / / aNavajajogamegaM, sammattaM egameva nANaM tu / uvasaMpanno jutto rakkhAmi mahavvae paMca / / 2 / / gAthArtha : sAvadya (pApa) yogarUpa eka vyApArane, eka mitvane, eka ajJAnane tyAga karato, mana-vacana-kAyAthI gupta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (1) anavagha (pApa rahita) eka vyApArane, eka samyaktvane, ema eka samyagujJAnane paNa prApta thayelo huM (arthAtuM cAritra, samyakta ane jJAnavAnuM huM, tathA vinayAdi saMyamanA vyApArathI yukta evo huM pAMca mahAvratonuM rakSaNa karuM chuM. Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 13pa (2) ro veva rAvosa yuni ja jJADuiM gaThThADuM ! parivajaMto gutto, rakkhAmi mahabvae paMca / / 3 / / duvihaM carittadhammaM, duNNi ya jhANAI dhammasukkAI uvasaMpanno jutto, rakkhAmi mahavvae paMca / / 4 / / gAthArtha : rAga ane dveSa e beno tathA Arta ane raudra e be dhyAnono tyAga karato, mana-vacana-kAyAthI gupta pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (3) dezavirati ane sarvaviratirUpa be prakAranA cAritra dharmane tathA dharma ane zukla e be dhyAnone, svIkArato vinayAdi saMyamanA vyApArathI yukta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM (3) kiNhA nIlA kAU, tiNNi ya lesAo appasatthAo / parivajaMto gutto, rakkhAmi mahavvae paMca / / 5 / / teU pamhA sukkA, tiNNi ya lesAo suppasatthAo / uvasaMpanno jutto, rakkhAmi mahavvaeM paMca / / 6 / / gAthArtha : kRSNa, nIla ane kApota A traNa aprazasta lezyAone tyAga karato mana-vacana-kAyAthI gupta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (5) tejo, padma ane zukula A traNa lezyAone svIkArato aneM vinayAdi saMyamanA vyApArathI yukta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (9) maNasA maNasaJcaviU, vAyAsoNa karaNasaJceNa / tiviheNa vi saJcaviU, rakkhAmi mahabbae paMca / / 7 / / gAthArtha : manathI manasatyane jANato arthAt zubhabhAvarUpa prazastacitta dvArA akuzalamanano nirodha ane zubhacittanI udIraNA karavArUpa manasatyane (mana saMyamane) jANato, (e pramANe) kuzalavacananI udIraNA ane akuzalavacanano nirodha karavArUpa vacanasaMyama vaDe tathA kriyAnI zuddhi arthAt kAyasaMyama vaDe, ema traNa prakAranA saMyamane jANato huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (7) (4) cattari 2 phusa, ra3ro satra taI vasAya ca | parivajaMto gutto, rakkhAmi mahavvae paMca / / 8 / / cattAri ya suhasijjA, caubvihaM savaraM samAhiM ca / uvasaMpanno jutto, rakkhAmi mahabvae paMca / / 9 / / gAthArthaH dUSita saMthAro te dravyathI du:khazapyA ane - bhAvathI du:khazayA eTale duSTa adhyavasAya, tenA 4 prakAra A rIte - () pravacanamAM azraddhA, () bIjA Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 pAsethI dhana-AhArAdi meLavavA vagerenI icchA.() deva-manuSya saMbaMdhI kAma(bhoga)nI AzaMsA ane (Nya)snAnAdi karavArUpa zarIra sukhanI icchA, A cAra duSTa bhAvanAothI saMyamamAM duHkhano anubhava thAya che; mATe te du:khazayyAone cAra saMjJAone tyAga karato mana-vacana-kAyAthI gupta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (8) cAra sukhazayyAo ane (duHkhazayyAthI viparIta) cAra prakAranA saMvara, mana-vacana-kAyA ema traNano saMvara tathA alaMkAra-kiMmatI vastrAdinA tyAgarUpa saMvara, cAra prakAranI samAdhi-darzana, jJAna cAritra ane tapa e cArane viSe' AtmAno prazasta pariNAma te ja 4 prakAranI samAdhine svIkArato vinayAdi saMyamanA vyApArathI yukta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (9) (5) paMceva ya AmakuLa, paMceva ya ane hAse / parivajjaMto gutto, rakkhAmi mahavvae paMca / / 10 / / paMcidiyasaMvaraNaM, taheva paMcavihameva sajjhAyaM / uvasaMpanno jutto, rakkhAmi mahatvae paMca / / 11 / / gAthArtha : zabda-rUpa-2sa-gaMdha-sparza e pAMca, vikArane (kAma) guNa karanArA hovAthI kAmaguNo kahyA che. te kAmaguNothI ane pAMca mahAdoSarUpa Azravo (prANAtipAtAdi)ne tyAga karato mana-vacana-kAyAthI gupta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (10). pAMca indriyonA saMvarane tathA pAMca prakAranA svAdhyAyane svIkArato vinayAdi saMyamanA vyApArathI yukta huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM.(11) (7) ignIniAvavatuM, vida (bi ya) mAsADa avvasatthAna | parivajto gutto rakkhAmi mahavvae paMca / / 12 / / chavvihamabhitarayaM, bajjhapi ya chavvihaM tavokammaM / uvasaMpanno jutto rakkhAmi mahavvae paMca / / 13 / / gAthArtha : pRthvIkAyAdi cha prakAranA jIvonA vadhane tathA cha prakAranI (hIlitA, khisitA, paruSA, alIkA, gArhasthI, upazamitAdhikaraNodIraNA A cha prakAranI) aprazastabhASAone tyAga karato mana-vacana-kAyAthI gupta pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (12) (prAyazcita, vinaya, vaiyAvacca, svAdhyAya, kAyotsarga ane zubhadhyAna e cha) atyaMta2 tapakarma ane (anazana, uNodarI, vRttisaMkSepaiM, rasatyAga, kAyakleza ane saMlInatA, e cha) bAhya tapakarmane svIkArato, vinayAdi saMyamanA vyApArathI yukta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (13) Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 137 zramaNa dharma vizeSArtha : cha prakAranI aprazasta bhASA : (1) asUyA-avajJAthI (anAdarapUrvaka) he gaNi ! he vAcaka ! he jyeSThArya ! vagere bolavuM te hIlitA. (2) niMdApUrvaka bolavuM te khisitA. (3) gALa devApUrvaka kaThora vacana bolavuM te paruSA. (4) (divase kema UMdho cho ? vagere zikhAmaNa ApatA gurvAdine 'nathI UMghato' ema) asatya bolavuM te alIkA. (5) gRhasthanI jema 'pitA-putra, kAkA, bhANeja' vagere bolavuM te gArhasthI. (6) zAMta thayelA kalaha vagere puna: zarU thAya tevuM bolavuM te upazamitakalaha pravarttanI. (7) satta ya mavALADuM, sattattavanuM ceva nAviDmAM / parivato gutto. rakkhAmi mahavvae paMca / / 14 / piMDesaNapANesaNa, uggahasattikkayA mahajjhayaNA uvasaMpanno jutto, rakkhAmi mahavvae paMca / / 15 / / gAthArtha : (pUrve kahelA) sAta prakAranA bhayasthAnone ane sAta prakAranA vibhaMgajJAnane tyAga karato mana-vacana-kAyAthI gupta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (14) (pUrve jaNAvela) sAta piMDaiSaNAne, sAta pAnaiSaNAne tathA vasati aMgenI sAta prakAranA pratijJA (avagraha) one, (pUrve kahelA) AcArAMganA sAta adhyayanone tathA (pUrve kahelA) sUyagaDAMganA bIjA zrutaskandhanA sAta mahA adhyayanone svIkArato, vinayAdi saMyamayogothI yukta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. vizeSArtha : sAta prakAranA vibhaMgajJAna : (1) pUrvAdi koI eka ja dizAmAM loka (sarva jagat) che evo bodha te (prathama eka dizi lokAbhigama vibhaMgajJAna). (2) cha dizAne sthAne urdhva, adho paikI koI eka ane cAra tiA dizAo, ema pAMca dizAomAM loka che tevo bodha te bIjuM paMcadizi lokAbhigama vibhaMgajJAna. (3) jIva prANAtipAta vagere kriyAo kare che te to pratyakSa dekhAya che paNa temAM hetubhUta karma to dekhAtuM nathI mATe jIva karmathI AvRtta nathI, paNa ('kriyA ja jIvanuM AvaraNa che.') evo bodha. (4) bhavanapati Adi devonuM vaikriya za2I2 bAhya-atyaMtara pudgalonA grahaNapUrvaka karAtuM jovAya che, tethI jIva mudagra = svaza2I2AvagAhakSetranI bahAranA ke aMdaranA kSetramAM rahelA pudgalothI racelA zarIravALo che evo abhiprAya. (5) vaimAnika devonuM vaikriya zarIra bAhya-atyaMtara kSetramAM rahelA pudgalonA grahaNa vinA racAtuM jovAya che, mATe jIva 'amudagra' bAhya atyaMtara kSetramAM rahelA pugalonA grahaNa vinAnA zarIravALo che evo vikalpa. (6) vaikriya zarIradhArI devonA rUpane Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 joIne zarIrane ja jIva mAnavAthI "jIva rUpI che' evo abhiprAya. (7) vAyuthI calAyamAna pudgalone joIne temAM paNa jIvanI mAnyatA karavAthI jagatamAM dekhAya che te 'sarva vastuo jIvo che') evo abhiprAya. sAta avagraha = (vasatine AzrayIne sAta prakAranI pratimAoUpratijJAo.) te A pramANe - (1) "amuka prakArano upAzraya ja meLavavo, bIjo nahi' ema prathamathI abhigraha karIne tevAnI ja yAcanA karIne meLave te pahelI pratimA, (2) "huM bIjAone mATe upAzraya yAcIza athavA bIjAoe yAcelAmAM rahIza.' evo abhigraha te bIjI pratimA. (pahelI pratimA sarva sAdhuone uddezIne ane bIjI gacchavAsI eka mAMDalIvALA ke bhinna mAMDalIvALA niraticAra cAritravALA (utkaTa vihArI) sAdhuone uddezIne che, tema bemAM bhinnatA samajavI. kAraNa ke teone eka bIjAne mATe e rIte yAcanA karavAno vidhi che.) (3) bIjAne mATe vasatinI yAcanA karIza, paNa huM bIjAe yAcelI vasatimAM rahIza nahi. evo abhigraha. A trIjI pratimA yathAlaMdaka (jinakalpI jevI kaThora sAdhanA karanArA) sAdhuone hoya che. kAraNa ke teo bAkI rahelA sUtra-artha, vasatimAM rahetA AcArya pAse bhaNavAnI abhilASAvALA hovAthI AcAryane mATe AvI rIte vasatinI yAcanA kare. (4) "bIjAone mATe vasati vAMcIza nahi, paNa bIjAe yAcelI vasatimAM rahIza.' evo abhigraha. A cothI pratimA gacchamAM rahIne jinakalpano abhyAsa (talanA) karanArA sAdhuone hoya. (5) "huM mArA mATe vasatinI yAcanA karIza, bIjAne mATe nahi.' evo abhigraha - jinakalpIone hoya che. (9) 'jenI vasati grahaNa karIza tenuM ja sAdaDI, ghAsa vagere paNa saMthArA mATe maLaze to laIza, bIjAnuM nahi, anyathA utkaTukAsane ke beThAM beThAM rAtrI pUrNa karIza- Avo abhigraha jinakalpika mahAmunione hoya che. (7) A sAtamI pratimA paNa chaThThInA jevI ja che, mAtra "saMthArA mATe zilA, ghAsa vagere je jevuM pAthareluM haze tevuM ja laIza, anyathA nahi - Avo abhigraha jinakalpika sAdhuone hoya che. sAta saptaki AcArAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhanI bIjI cUlArUpe je sAta adhyayanano che, te uddezA vinAnAM hovAthI "ekasara' kahevAya che. te saMkhyAmAM sAta hovAthI pratyekane saptakiyAM (saptakeka) kahevAya che. tenA nAmo pagAmasikkAnA arthamAM kahyA che te pramANe jANI levA. sAta mahAdhyayano : sUyagaDAMga sUtranA bIjA zrutaskaMdhanA sAta adhyayano, pahelA zrutaskaMdhanI apekSAe moTAM hovAthI "mahAdhyayano' kahevAya che. tenA nAmo pUrve (pagAmasijjAnA arthamAM) kahyA che. Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 139 zramaNa dharma (8) aTTu (5) mavALoDuM, adR ya mmArUM tetti vayaM ca / parivajto gutto, rakkhAmi mahavvae paMca / / 16 / / aTTha ya pavayaNamAyA, diTThA aTThavihaNiTThiahiM / uvasaMpanno jutto, rakkhAmi mahavvae paMca / / 17 / / gAthArtha : (pagAmasijjAmAM kahyA te) ATha madasthAnone, ATha karmone tathA tenA baMdhane tyAga karato, mana-vacana-kAyAthI gupta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (16). ATha pravacanamAtA ke je ATha prakAranA artho (jJAnAvaraNIyAdi ATha karmo) jeonA kSaya thayA che te zrIjinezvarone 'dRSTA' prApta thaI che, te pratyekane svIkArato, vinayAdi saMyamayogothI yukta evo huM pAMca mahAvratono svIkAra karuM huM chuM. (17) (9) "nava pAvaniyAArUM, saMsArathI ya navavijJAnIvA / parivajvaMto gutto, rakkhAmi mahavvae paMca / / 18 / / navabaMbhaceragutto, dunavavihaM baMbhaceMraMparisuddhaM / uvasaMpanno jutto, rakkhAmi mahavvae paMca / / 19 / / gAthArtha : pApanA kAraNabhUta nava niyANAno tathA pRthvI-apa-tejo-vAyuvanaspati-breindriya-teindriya-caturindriya ane paMcendriya ema nava prakAranA saMsA2vartI jIvono (tenI hiMsAdi virAdhanAno) tyAga karato, mana-vacana-kAyAthI gupta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (18) brahmacaryanI nava vADothI surakSita huM, aDhAra prakAranA nirdoSa brahmacaryane svIkArato, vinayAdi saMyamayogothI yukta huM pAMca mahAvratono svIkAra karuM chuM. (19). vizeSArtha : navaprakAranA niyANA : (1) koI (tapasvI) sAdhu vicAre ke devalokanA sukho to apragaTa-apratyakSa che, mATe tenAthI saryu, paNa (huM bhaviSyamAM rAjA thAuM) AvuM tapa-niyamAdinA phaLa tarIke mAge, (2) rAjAne to bhayAdi ghaNA hoya, tethI tenAthI saryuM, paNa mArA tapAdithI (huM dhanapati-zeTha thAuM), (3) puruSane to ghaNI du:khadAyI pravRttio hoya, tethI tapAdinA prabhAve (strI thAuM), (4) strIne to parAdhIna-gulAma rahevuM paDe, tenA karatAM anya janmamAM (purUSa thAuM), (5) manuSyanA bhogo to mUtrAdi azucithI bharelA che, tenA karatAM deva-devIonA azucirahita bhogo bhogavI zakuM tevo (parapravicArI deva thAuM.) (6) temAM to bIjA deva-devInI parAdhInatA che, tenA karatAM sva deva-devIonAM ja ubhayarUpo vikurtIne baMne vedonAM sukha bhogavuM tevo, (svapravicArI deva thAuM), (7) manuSyanA Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 tathA devonA bhogothI virAgI sAdhu ema vicAre ke mArca tapAdithI huM jyAM pravicAraNA nathI tevo (navapraiveyakAdi) (alpavedodayavALo deva thAuM) (8) deva to aviratidhara hoya che. tenA karatAM mArA tapAdithI huM zrImaMta kulamAM (vratadhArI zrAvaka thAuM) (9) koI ema vicAre ke kAma-bhogo du:khadAyI che, dhana pratibaMdhaka che, mATe anya bhavamAM (huM daridra thAuM) ke jethI sukhapUrvaka gRhasthapaNAno tyAga karIne saMyama laI zakuM. ema potAnA tapa, niyama vigerenI ArAdhanAnA phaLarUpe anya bhavamAM te te avasthAne prApta karavAnI kalpanA karavI te nava niyANAM. aDhAra prakAre brahmacarya : daivI ane audArika (manuSya zarIra saMbaMdhI) bhogone mana-vacana-kAyAthI (2x3=6), sevavA nahi, sevarAvavA nahi ane bIjA sevanArAone anumodavA nahi, ema (x3=18) aDhAra bhedo samajavA. (10) vadhAva ca vaivid, asaMvara tava saMjeima ca / parivato gutto, rakkhAmi mahavvae paMca / / 20 / / sasamAhiTThANA, dasa cevaM dasAo samaNadhammaM ca / uvasaMpanno jutto, rakkhAmi mahavvae paMca / / 21 / / gAthArtha : dasa prakAranA cAritra vagerenA upaghAtano, dasa prakAranA asaMvarano tathA dasa prakAranA saMkleza (asamAdhi)no tyAga karato, mana-vacana-kAyAthI gupta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (20) dasa prakAranA satya, dasa samAdhisthAno, dasa dazAo ane dasavidha zramaNadharmane svIkArato, vinayAdi saMyamayogothI yukta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. vizeSArtha : : dasa upaghAta : (1) AhAra-vastra-pAtra-zayyA vagerene meLavavAmAM AvAkarmAdi soLa udgamadoSo paikI koI doSa lagADavAthI cAritrano upaghAta thAya te udgamopaghAta. (2) dhAvyAdi soLa utpAdanA doSo paikI koI doSa sevavAthI, utpAdanopaghAta. (3) dasa eSaNAne aMge zaMkitAdi dasa doSo paikI koI doSa sevavAthI eSaNopaghAta. (4) saMyamamAM akalpsa, niSiddha ke lakSaNarahita upakaraNono upabhoga karavAthI pariharaNopaghAta. (5) vastra-pAtra vagerenuM parikarma (raMgavA vagere) kriyA zobhA mATe karavAthI (svAdhyAya ane saMyamanuM parizATana-hAni thAya, tethI te) parizATanopaghAta. (6) pramAda vagerene vaza thaI jJAnAcA2mAM aticAra lagADavAthI jJAnopaghAta. (7) zrI jinavacanamAM zaMkAdi karavArUpa darzanAcAramAM aticAro sevavAthI darzanopaghAta. (8) aSTa pravacanamAtAnuM yathArthapAlana nahi karavAthI cAritropaghAta. (9) zarIrAdinuM mUrchApUrvaka saMrakSaNa karavArUpa parigrahaparihAra Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 zramaNa dharma vratane upaghAta lagADavArthI saMrakSaNopaghAta. (10) gurvAdi sAdhugaNa pratye aprIti vagere karavArUpa vinayano upaghAta karavAthI aciattopaghAta. dasa asaMvaro tathA dasa saMklezo : dasa prakA2no asaMvara A pramANe che. (13) mana-vacana ane kAyA e traNa yogonI akuzala pravRttine nahi rokavAthI traNa yogono asaMvara. (4-8) pAMca indriyone iSTa-aniSTAdi zabdAdi viSayomAM rAga-dveSa karatAM nahi rokavAthI pAMca indriyono asaMvara. (9) zAstrokta saMkhyAthI tathA pramANathI viparIta (aniyata) ke akalpya vastra-pAtrAdi upakaraNone grahaNa karavAM athavA vastrAdine yathAsthAne nahi mUkavAthI upadhi asaMvara. (10) soya ane upalakSaNathI nakhara6nI - pidmalaka, Adi za2I2ne upaghAta kare tevI dhA2vALI vastuone surakSita nahi rAkhavAM ane tenA upalakSaNathI samasta aupagrihaka upakaraNono asaMvara karavo te sUcI asaMvara. dasa prakArano saMkleza A pramANe che.(1) jJAnanuM avizuddhacamAnapaNuM te jJAnasaMkleza. (2) darzananuM avizuddhacamAnapaNuM te darzanasaMkleza. (3) cAritranuM avizuddhacamAnapaNuM te cAritrasaMkleza (4) mana dvArA je saMkleza thAya te manasaMkleza (5) vacana dvArA saMkleza thAya te vacanasaMkleza (6) kAyAne Azrayine (rAgadveSAdi) thAya te kAyasaMkleza (7) saMyamane tathA saMyamasAdhaka zarIrane upadhAna eTale AlaMbanabhUta thAya te upadhi arthAt sArAM-nasarAM vastro vagere, temAM rAgadveSAdi thAya te upadhi saMkleza (8) iSTAniSTa vasatine aMge saMkleza thAya te vasatisaMkleza (9) krodhAdi kaSAyone vaza thavAthI kaSAyasaMkleza (10) iSTAniSTa AhA2pANI vageramAM rAga-dveSAdi thAya te anna-pAnasaMkleza. dasa prakAranuM satya : bhinna-bhinna dezonI te te bhASAmAM te te vastunAM bhinnabhinna nAmo hoya che. jema ke pANIne 'payaH, peya, nIra, udaka vagere judA-judA nAmathI oLakhavAmAM Ave che te, te te dezonI apekSAe satya che mATe te janapada satya. (2) kAdavamAM utpanna thanArI (arthAt paMkaja to) 'kumuda-kuvalaya-kamaLaaraviMda' vagere kamaLanI ghaNI jAtio che, chatAM AbAla-gopAla sarve araviMdane ja paMkaja kahe che, mATe sUryavikAsI kamaLane (araviMdane) ja paMkaja kahevuM te sarvasaMmata hovAthI saMmatasatya. (3) pASANAdinI mUrti banAvI tenI amuka devAdi tarIke sthApanA karavAmAM Ave, jema ke prabhu mahAvIranI mUrtine 'mahAvI2' kahevuM te sthApanAsatya. (4) koInuM nAma pADyuM hoya te nAmathI tene saMbodhavo, jemake koI kuLane vadhAranAra na hovA chatAM tenuM nAma 'kuLavardhana' rAkhyuM hoya to tene te nAmathI bolavavo te nAmasatya. (5) koInA bAhyarUpane anusAre tene tevo kahevo, Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 jema koI kapaTIe paNa bahArathI sAdhuveSa paheryo hoya tene sAdhu kahevo, ke koI lAMca rUzvata lenAra nyAyAdhIzane nyAyAdhIza kahevo te rUpasatya. (3) eka-bIjI vastune Azrayane bolAya jemake anAmikA, (pUjananI AMgaLI) kaniSThAthI moTI ane madhyamAthI nAnI hovA chatAM ene ekane Azrayine nAnI athavA moTI kahevI te pratItyasatya. (7) parvata baLe che, ghaDo jhame che" vagere bolavuM temAM vastuta: parvata nahi ghAsa vagere baLe che, ghaDo nahi paNa pANI gaLe (jhame) che, to paNa tema bolavAno vyavahAra hovAthI te vyavahAra satya che. (8) je padArthamAM je dharmanI vizeSatA hoya tene mukhya gaNIne bolavuM te. jemake bhamarAmAM pAMca varNo hovA chatAM kALo varNa vizeSa hovAthI bhamarAne "kALo kahevo te bhAvasatya. (9) koI padArthane bIjA padArtha sAthenA yogathI-saMbaMdhathI tene tevo kahevo, jemake daMDanA yogathI sAdhune "daDI' kahevo te yogasatya. (10) upamAno Aropa karavo, jemake moTA sarovarane samudra, punyavAna manuSyane deva, zUravIrane siMha kahevo ityAdi upamA satya. dasa samAdhisthAno : (1) puruSa strInI ke strIe puruSanI vikArajanaka vAtono tyAga karavo athavA puruSe mAtra strIonI sabhAmAM kathA nahi karavI te 'paheluM samAdhisthAna. (2) strInuM Asana puruSe ane puruSanuM Asana strIe varjavuM te bIjuM. (3) rAgadRSTie strInAM rogajanaka aMgo - indriyo vagere puruSe ke puruSanAM aMgo strIe nahi jovAM te trIjuM. (4) strI-pazu-napuMsaka AdithI yukta (saMsakta) vasati (upAzraya)mAM sAdhue Azraya nahi karavo te cothuM. (5) atimAtra (pramANAdhika) AhArano tyAga karavo te pAMcamuM. () snigdha-mAdaka AhArano tyAga karavo te chaThuM. (7) pUrve gRhasthAvasthAmAM bhogavelA bhogonuM smaraNa nahi karavuM te sAtamuM. (8) zAtA vedanIyajanya sukhamAM athavA zAtAne upajAvanAra zubha rasa-sparza Adi viSayonA sukhamAM rAga-mada nahi karavo te AThamuM. (9) potAnI prazaMsA-kIrti Adino mada nahi karavo te navamuM. (10) zubha zabdAdi indriyonA viSayomAM Asakti nahi karavI te dasamuM. dasa dazAo : dasa adhikArane jaNAvanArAM dasa zAstro te dasa dazAo kahI che. te A pramANe (1) karmavipAkadazA, (2) upAsakadazA, (3) annakRtadazA, (4) aNuttaropapAtikadazA, (5) praznavyAkaraNadazA, (6) dazAzrutaskaMdhadazA, (7) baMdhadazA, (8) dvigRddhidazA (9) dIrghadazA, (10) saMkSepadazA. ema dasa zAstro jANavAM. (11) mAsIya ra saa, ti[vi &Ara vivavaMto . uvasaMpanno jutto, rakkhAmi mahavvae paMca / / 22 / / Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 143 gAthArtha : sAmAnyatayo sarva koI AzAtanAone athavA (pagAmasikkAmAM kahI te) tetrIsa AzAtanAone tyAga karato ane tethI ja 35saMpanna: = arthapattie anAzAtanAnA bhAvane prApta thayelo vinayAdi saMyamavyApArathI yukta evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. (22) evaM tidaMDavirao, tigaraNasuddho tisallanisallo / tiviheNa paDikkato, rakkhAmi mahabbae paMca / / 23 / / gAthArtha : = upara traNa lezyA vagereno tyAga karavApUrvaka ityAdi kahyuM, tema mana-vacana-kAyarUpa traNa daMDathI virAma pAmelo, mana-vacana-kAyA e traNa karaNathI zuddha thayelo tathA mAyAnanidAna-mithyAtva zalyathI rahita, traNa prakAre (aticAro karavA nahi, karAvavA nahi ane anumodavA nahi ema) sarva aticAronuM pratikramaNa karyuM che, evo huM pAMca mahAvratonI rakSA karuM chuM. have upara pAMca mahAvratonI pratijJA karI te mahAvratonI stuti karatAM kahe che ke "iccheiaM (ya) mahavvayauccAraNaM thirattaM salluddharaNaM dhiibalaM vavasAo sAhaNaTTho pAvanivAraNaM nikAyaNA bhAvavisohI paDAgAharaNaM nijjUhaNArAhaNA guNANaM saMvarajogo pasatthajhANovauttayA juttayA ya nANe paramaTTho uttamaTTho, esa (khalu) titthaMkarehiM rairAgadosamahaNehiM desio pavayaNassamAro, chajjIvanikAyasaMjamaM uvaesiuM* (yaM) telukkasakkayaM ThANaM abbhuvagayA, Namu(namo)tyu te siddha buddha mutta nIraya nissaMga mANamUraNa guNarayaNasAyaramaNaMtamappameya namo'tyu te mahaimahAvIra ! vaddhamANa sAmissa, namo'tthu te arahao, namo'tthu te bhagavao tti kaTTa, esA khalu mahavvaya uccAraNA kayA, icchAmo suttakittaNaM kAuM" . vyAkhyA : Tyatat = ema A upara kahyuM ke, mahAvratorAram = mahAvratonuM uccAraNa (pAlana), te kevuM che ? (athavA enAthI kevo lAbha thAya ?) te kahe che ke sthiratvam = mahAvratomAM ja athavA cAritra dharmamAM sthiratAno hetu hovAthI AtmAne nizcala banAve che. jyoddharam = zalyono nAza karavAmAM kAraNa hovAthI mAyAdi zalyono nAza karanAruM che. dhRtivam = vairya = cittanI samAdhimAM baLa = AlaMbana ApanAruM che. vyavasAya: = duSkara paNa ArAdhanA karavAnA adhyavasAyo AtmAmAM pragaTAve che. sathanArtha = mokSane sAdhavAno parama artha (upAya) che. parivAram = pApakarmone aTakAvanAruM che. nivanA = AtmAne sAvadyayogathI nivRtta thayelo te tridaMDavirata ane niravadyayogamAM pravRtta thayelo te trikaraNa zuddha, A baMnemAM bheda che ema jANavuM. Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 mahAvratonI prAptinuM (sparzanAnuM) atidaDha kAraNa che. athavA zubhakarmonI nikAcanAnuM kAraNa che. mATe tene ja nikAcanA" kahI che. mAvavizoSi: = bhAva (AtmapariNAma)nI vizuddhi karanAra che. pariNam = cAritranI ArAdhanArUpa vijayadhvajane grahaNa karavA svarUpa che. nirvyUhanA = karmone AtmAmAMthI dUra karanAra che. mArAthanA gunAmuM = muktiprApaka vyApAro (guNo)mAM akhaMDapravRtti (ArAdhanA) karAvanAruM che. saMvarayoga: = navA karmone AvatA aTakAvavArUpa saMvarano AtmAne yoga karAvanAra che. prazastadhyAnopayuttatA = zreSTha (dharma-zukla) dhyAnanI prApti karAvanAruM che. yuttA 2 jJAne = jJAna sAthe saMbaMdha karAvanAra che. paramArtha = A mahAvratonuM uccAraNa satya padArtha che - akRtrima tattva che. 3ttamArtha: =mokSarUpI phaLanuM sAdhaka hovAthI atizreSTha tattva che. kAraNake jagatanA sarva padArthomAM mahAvratonI pradhAnatA che. | = A mahAvratonuM uccAraNa e tIrthare pravaranI sAro zitaH = zrI tIrthakaroe batAvelA siddhAMtano sAra che. kevA tIrthakaroe ? ratirASimayane = rati-rAga-dveSano nAza karanArA tIrthakara bhagavaMto paDjhIniyasaMgamam 3parizya tretrovIsataM zAne gamyupatA: = cha javanikAyanA saMyamano, upalakSaNathI bAkInA cAra mahAvratono upadeza karIne (upalakSaNathI svayaM paNa pAlana karIne) traNe lokamAM satkAra pAmelA siddhakSetrarUpa mokSasthAnane pAmyA che. ' have maMgalane mATe bhagavAna mahAvIranI stuti karatAM jaNAve che ke..namoDastu te = he vardhamAna svAmi ! tamone namaskAra thAo ! siddhaH = saMpUrNa karyA che sarva prayojano jeNe evA, vRddha = tattvanA jANa, mutta: = pUrvanA karmabaMdhanothI mukta, nIrana: =navI karmarajathI rahita, ni:sa: = putrAdi sakala saMbaMdhothI mukta, mAnamUraNa: = garvano nAza karanArA, zugaralesIri: = anaMta guNorUpI ratnonA samudra, manantaH = anaMtajJAnavALA, mati mahAvIra vartamAna ! = he mahAnuM mahA parAkramI vardhamAna prabhu! namoDastute = tamone namaskAra thAo. kayA hetuthI namaskAra kare che? te kahe che - samisa - Apa mArA svAmI cho, namoDastu te mardana rUti RtvI = Apa arihaMta cho, namoDastute viniti RtvI = Apa bhagavAna cho, e hetuthI Apane mAro namaskAra thAo ! athavA he atimahAnuM, vIra paramAtmA ! mArA svAmI evA Apane trivat = traNavAra namaskAra thAo ! (jema mahAvratonI trir = pratijJA (stuti) karmakSaya karanArI che, tema zratanuM kIrtana paNa karmakSaya karanAruM che. tethI) zratanuM kIrtana karatAM kahe che ke- pA rava mahAvratocAra chUtA = A mahAvratonI uccAraNA (pratijJA) karI. rUchIma: Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 145 zrutakIrtane tuMm = have zrutinI stuti karavA mATe icchIe chIe. zruta be prakAranuM che (1) aMgapraviSTa, (2) aMga bAhya. zrIgaNadharakRta zruta te aMgapraviSTa ane viroe kareluM zruta te aMgabAhya klevAya che. athavA je niyata te aMgapraviSTa, aniyata te aMgabAhya. aMgabAhya be prakAranuM che. - eka Avazyaka ane bIjuM Avazyaka sivAyanuM, temAM alpavarNana karavAnuM hovAthI pahelAM namaskAra karavA pUrvaka AvazyakazrutanI stuti karatAM kahe che ke - "na(Na)mo tesiM khamAsamaNANaM, jehiM imaM vAiyaM chavvihamAvassayaM bhagavaMtaM, taM jahA - sAmAiyaM - cauvIsatthao - vaMdaNayaM - paDikkamaNaM-kAussaggI-paJcakkhANaM, savvesiM (hiM) pi eyaMmi chavviha mA(heA)vassae bhagavaMte sasutte saatthe sagaMthe saNijjattIe sasaMgahaNIe je guNA vA bhAvA vA arihaMtehiM bhagavaMtehiM paNNattA vA parUviA vA te bhAve saddahaMtehiM pattiyaMtehiM royaMtehiM phAsaMtehiM pAlaMtehiM aNupAlaMtehiM aMto pakkhassa jaM vAiyaM paDhiyaM pariaTTiyaM pucchiyaM aNupe(ppe)hiyaM aNupAliyaM taM dukkhakkhayAe kammakkhayAe mo(mu)kkhayAe bohilAbhAe saMsAruttAraNAe tti kaTTa uvasaMpajjittA NaM viharAmi / aMto pakkhassa jaM na vAiyaM na paDhiyaM na pariaTTiyaM na pucchiyaM nANupe(ppe) hiyaM nANupAliyaM saMte bale saMte vIrie saMte purisakkAraparakkame tassa Aloemo paDikkamAmo niMdAmo garihAmo viuTTemo visohemo akaraNayAe abbhuDhemo ahArihaM tavokammaM pAyacchittaM paDivajjAmo tassa micchAmi dukkaDaM" / vyAkhyA : namastepya: kSamAzramomya: = kSamAzramaNone (potAnA guru athavA tIrthakaro-gaNadharo vagere pUrva puruSone) namaskAra thAo. rim = jeoe A zratane, vAvitam = amone ApyuM che. athavA sUtra tathA artharUpe racyuM che, kayA zratane ? paNviyam gAvayam = avazya karaNIya evA cha adhyayanarU5 Avazyakane, pavit sAtizaya, samRddhi Adi guNathI yukta A Avazyakane. A Avazyaka cha che. (1) sAmayim = sAmAyika sUtra - pApayogonI virati jemAM mukhya che te adhyayana. (2) turvitistava: = logassasUtra - zrI RSabhAdi covIsa jinonI nAmapUrvaka jemAM guNastuti che te adhyayana. (3) vandram = guruvaMdana sUtra. (4) pratimA = pratikramaNa sUtro. (5) yotsa: = dharmarUpI kAyAmAM lAgelA aticAro rUpI kSata(ghA), tenI zuddhi karanAruM adhyayana. () pratyAdhyAnam = virati guNa sAdhaka adhyayana. sarvabhinna pattasmina pavi mAvo mata = atizayita guNayukta A chae AvazyakamAM, kevA AvazyakamAM ? te kahe che - sasUtre = mUlasUtrarUpa AvazyakamAM, sarve = arthayukta AvazyakamAM, pratye sana isaMgrahanI Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 = graMthasahita, niyukti sahita ane saMgrahaNI sahita, evA AvazyakamAM, (temAM mAtra sUcana karavArUpa-bIja svarUpa je pATha te sUtra jANavuM, vRtti tathA TIkAthI je varNana karyuM hoya te artha jANavo, akhaMDita sUtra ane artha, ema baMne prakArano pATha tene graMtha kahevAya. vividha anukramaNikAdi vistArayukta hoya te niryukti ane bahu arthano jemAM gAthAbaddhasaMgraha karelo hoya te saMgrahaNI kahevAya. A darekathI yukta AvazyakamAM zu vA = viratinA ane jinezvaranA guNonuM utkIrtana rUpa guNo (ahIM 'vA' pada uttarapadanuM joDANa batAvavA mATe ja che, paNa vikalpa arthamAM nathI mATe) pAvA vA = ane kSAyopathamika, kSAyikAdi AtmAnA bhAvo athavA jIvAdi padArtho, Imi: navama: prajJA vI zrI arihaMta bhagavaMtoe sAmAnyarUpe kahyA che. prarUpitA (vA) = vizeSarUpamAM kahyA che. tAna navIna = te bhAvone, zradUkha = "A ema ja che' e rIte sAmAnyathI zraddhAgata karIe chIe, pratipadyAma = prIti . karavA dvArA vizeSatayA aMgIkAra karIe chIe, saurayAma: = te bhAvomAM AcaravAnI abhilASA karIe chIe, pRpAma: =mAtra te te kahelI kriyAo dvArA te bhAvone sparza karIe chIe, pAkyA: = rakSaNa karIe chIe anupayiAma: = vAraMvAra te bhAvonuM rakSaNa karIe chIe. e rIte te te guNomAM ane bhAvomAM zraddhAne , pratipadamA, roma, sRSi, pAsTayami, anupAtriya = upara jaNAvyA pramANe zraddhA, prIti, AcaravAnI abhilASA pUrvaka sparza, rakSaNa ane vAraMvAra rakSaNa karatA amoe manta: pakSaca = A pakSa (pakhavADIyA)mAM, yajJavitam = bIjAone je je mRta ApyuM, pavitam = je svayaM bhaNyA, parivartitam = je je mUlasUtrathI gamyuM (Avartana karyuM), pRSTham = pUrve bhaNelA sUtrArtha vageremAM zaMkA rahelI te puchI, mANitam = vismaraNanA bhaye arthanuM ciMtana karyuM ane anupAtim = upara jaNAvyA mujaba bhaNAvavA-bhaNavAdi karavA vaDe niraticAra ArAdhyuM, ta6 3:vakSayAya = te amone du:khonuM nAzaka thaze, (karma kSaya thayA vinA du:khakSaya thato nathI, mATe kahe che ke, karmakSayAya = jJAnAvaraNIyAdi karmonuM ghAtaka thaze. mokSA = mokSa mATe thaze, vayitrAmAya = anya janmamAM saddharmanI prApti karAvaze, saMsAra ttAra = bhavabhramaNathI pAra utAraze, kRti kRtva = e hetuthI, saMgha i viharAmi = tene aMgIkAra karatA ame vicArIe chIe. antaH pakSastha ya vitam - hitam = parivartita na pR nAnuprekSita nAnupAchita = A pakhavADIyAmAM je bhaNAvyuM nahi, bhaNyA nahi, mUlasUtrathI Avartana karyuM nahi, pUchyuM nahi, artha ciMtana karyuM nahi ane e rIte yathArtha ArAdhyuM nahi, te paNa sati va = zArIrika baLa hovA chatAM, Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 147 sati vIrve = AtmAnuM utsAhajanya baLa (vIrya) hovA chatAM ane sati puruSArapara = puruSAbhimAnanA saphaLatArUpa prarAkrama hovA chatAM (je vAcanAdithI ArAdhyuM nahi), talAToviyAma: = tene guru samakSa jaNAvIe chIe, pratimAma: = pratikramaNa karIe chIe, nindrAna = AtmA sAkSIe niMdA karIe chIe, : = gurunI samakSa niMdA karIe chIe. tivartayAma: = vizeSatayA tenI paraMparAne toDIe chIe vizodhavAma: = Atmazuddhi karIe chIe, aratiyADavuttikA : = puna: nahi karavAno nizcaya karIe chIe ane yathArTam = aparAdhane anusAra yathocita, tA:* = nivi vagere tapane, A tapa e ja pApano cheda karanAra hovAthI, prAzcattaY = prAyazcittane prativadyAma = aMgIkAra karIe chIe tathA tasya mithyA ne duSkRtam = tenuM micchAmi dukkaDaM ApIe chIe. have AvazyakathI bhinna aMgabAhyazrutanA be prakAro che. eka utkAlika ane bIjuM kAlika. temAM pahelAM utkAlizrutanI stuti kare che. "na(Na)mo tesiM khamAsamaNANaM jehiM imaM vAiyaM aMgabAhiraM ukkAliyaM bhagavaMtaM, taM jahA dasaveyAliyaM kappiyAkappiyaM cullakappasuyaM mahAkappasuyaM ovAiyaM rAyapaseNiyaM jIvAbhigamo paNNavaNA mahApaNNavaNA naMdI aNuogadArAiM deviMdatthao taMdulaveAliyaM caMdAvijjhayaM pamAyappamAyaM porisimaMDalaM maMDalappaveso gaNivijjA vijAcaraNaviNicchao jhANavibhattI maraNavibhattI AyavisohI saMlehaNAsuyaM vIyarAga(ya)suyaM vihArakappo caraNavihI AurapaJcakkhANaM mahApaJcakkhANaM, savvesiM (hiM) pi eaMmi aMgabAhire ukkAlie bhagavaMte0" zeSaM pUrvavat / (1) kAlika : je divasanI ane rAtrinI pahelI ane chellI porisImAM ja bhaNI zakAya. temAM paNa asvAdhyAya na hoya tyAre ja bhaNI zakAya, A rIte bhaNavAnA kALathI baddha tene kAlika, ane (2) utkAlika : je cAra saMdhyArUpa kALaveLA ane pAMca prakAranA asvAdhyAya sivAyanA koIpaNa samaye bhaNI zakAya tene utkAlika kahyuM che. pAMca prakArano asvAdhyAya (1) saMyama ghAtI, (2) autpAtika (ulkApAtAdi), (3) sUrya-caMdranA grahaNa kALe, (4) budhraha (yuddhAdi) ane (5) zArIrika - mRtakAdi azuci nimittaka. A pAMca prakAro anya zAstrothI (asvAdhyAya niryuktimAMthI) ke gurugamathI jANI levAM namastebhyaH kSamAzramaNebhyaH yairidam vAcitam aGgabAhyamutkAlikaM bhagavat tadyathA = te kSamAzramaNone namaskAra thAo ! ke jeoe A aizvaryayukta aMgabAhya utkAlika divasa ane rAtrinA pahelA tathA chellA praharamAM ja bhaNI zakAya ane emAM paNa asvAdhyAya na hoya to. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (zruta) amone ApyuM athavA sUtrArtha ubhayatayA racyuM. te zrutanA nAmo A pramANe che. (1) rASTim = dazavaikAlika zrIzaabhavasUrijIe potAnA putraziSya manakane mATe pUrvamAMthI uddhareluM, daza adhyayano hovAthI ane madhyAhna pachI sUryAsta pahelAM" ema vikALa veLAe raceluM hovAthI dazavaikAlika. zrIsaMghanI vinaMtithI bhAvijIvonAM upakArArthe teno upasaMhAra na karatAM vidyamAna rAkhyuM te. (2) tpAmi = kathya ane akathya bhAvono viveka jemAM batAvela che te kalpAkalpa ke kaththAkathya ? (3) sundhazrutaM (4) mahatvazrutaM = jemAM anukrame alpatAthI ane vistArathI AcAronuM varNana che, te laghukalpasUtra ane bRhatkalpasUtra. (5) mopatim = upapAta eTale deva-nArakapaNe utpanna thavuM ke AtmAnuM siddhasthAne javuM. te upapAtane uddezIne racAyeluM te aupapAtika. te AcArAMgasUtranuM upAMga che. (9) rAnazrIyam = pradezI rAjAnA praznonA uttaronA saMgraharUpe racAyeluM, bIjA sUtrakRtAMga sUtranuM upAMga che, (7) nIvAmi = jIvAdinuM varNana che te trIjA zrIsthAnAMgasUtranuM upAMga che. (8) prajJApanA ane (9) mahAprajJApanA = jemAM jIvAdinuM nirUpaNa sAmAnyathI ane vistArathI che, te anukrame prajJApanA ane mahAprajJApanA sUtra cothA zrI samavAyAMgasUtranA upAMgo che. (10) nandI = naMdIsUtra ke jemAM pAMca jJAnanuM svarU5 varNaveluM che. (11) manuyogadALa = anuyoga(vyAkhyAna)nAM upakrama-nikSepa-anugama ane naya" e cAra kAronuM svarUpa jaNAvanAra anuyogadvAra sUtra. (12) revendrastava: = devonA indranA bhavanuM, AyuSyanuM vagerenuM varNana che te devendrastava (13) ta--vaivArikram = so varSanA AyuSyavALA puruSane pratidina bhogya taMdula (bhAta)nI saMkhyAno jemAM vicAra karelo che te taMdulavaicArika graMtha. (14) vandrAveNyam = (candra e rAdhA nAmanI yAMtrika putaLInI AMkhanI kIkI, teno maryAdApUrvaka vedha te "rAdhAvedha' jANavo. tenI upamA dvArA maraNa samayanI ArAdhanAne jaNAvanAro "candrAvedhyaka" nAmano eka graMtha. (15) pramAvAIpramAlim = pramAda ane apramAdanuM svarUpa, baMneno bheda, phaLa ane tethI thanAro sukha-du:khano anubhava vagerene jaNAvanAro "pramAdApramAda" nAmano eka graMtha. (16) pauSima_tram = pratidinanI *porisInA samayanuM jemAM nirUpaNa che te graMtha. (17) ma03jIpraveza: = jemAM caMdrano ane sUryanA dakSiNa-uttara dizAnAM mAMDalAmAM praveza varNavelo che tethI te graMthane paNa "maMDalapraveza' graMtha kahyo che. (18) vidya = gaNIne eTale ke sarva vastunI sva sva pramANa chAyA thAya tyAre paurUSI (puruSa pramANa chAyAvALo samaya) thAya, AvuM pramANa uttarAyana ane dakSiNAyanamAM eka eka divase ja Ave te pachI 8/11 AMgaLa dakSiNAyanamAM pratidina vadhe ane uttarAyanamAM pratidina ghaTe, ema sUryanA pratyeka mAMDala porisIno samaya judo judo hoya che te A graMthamAM jaNAvela che. Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 149 AcAryane upayogI vidyA jemAM varNavela che te graMthanuM nAma paNa 'gaNividyA.' arthAt dIkSA ApavI vagere kAryomAM upayogI zubha tithi, karaNa, nakSatra vagere jyotiSanuM ane lakSaNAdi nimittonuM jJAna karAvanAra graMtha vizeSa. (19) vidyAvariinazcaya: = vidyA (= samyag jJAna) ane caraNa (=cAritra)nA vizeSa nizcayane jaNAvanA2 graMtha. (20) dhyAnavimattiH = ArttadhyAnAdi cAra dhyAnono vibhAga jemAM varNavelo che te graMtha. (21) maravitti: AvIci Adi 17 prakAranAM maraNonuM jemAM pratipAdana che te graMtha. (22) AtmavizuddhiH = jIvane 'AlocanA-pratikramaNa' vagere prAyazcitto dvArA karmono nAza karavArUpe vizuddhi ka2vAno jemAM upAya batAvyo che te graMtha. (23) saMovanAzrutam = dravya ane bhAva ema ubhaya saMlekhanAnuM pratipAdana karanArA graMthanuM nAma saMlekhanAzruta. zarIra ane dhAtuone kSINa karavA mATe tapa Adino svIkAra te dravya saMlekhanA tathA krodhAdi kaSAyone jItavA mATe kSamAdino abhyAsa te bhAva saMlekhanA samajavI. (24) vItarAizrutam = sarAga avasthAnA tyAga sahita AtmAnA vItarAgasvarUpane jaNAvanAro graMtha. (25) vihAral: 'sthavirakalpa' vagere sAdhutAnA vividha AcAronuM varNana che te graMtha. (26) caravidhiH = caraNasittarine jaNAvanAro graMtha. (27) AturapratyAghyAnam = Atura = jemAM kriyA ka2vAmAM azakta banelo glAna), tenuM paccakkhANa je graMthamAM che te 'Aura paccakkhANa' graMtha. gItArtha gurU vaDe glAnane pratidina AhArAdi dravyonA tyAga karAvatA krame karI bhojananI icchAthI nivRtti ane ante cAre AhArane tyAga karAvavAnA vidhine jaNAvato graMtha. (28) mahApratyAghyAnam = moTA pratyAkhyAnanuM varNana jemAM che te graMtha. emAM sthavikalpa ane jinakalpanuM pUrNa pAlana karIne aMte sthavikalpika muni bAra varSa sudhI saMlekhanA karIne ane jinakalpika sAdhu vihAra karavA chatAM yathAyogya saMlekhanA karIne chelle 'bhavarima' nAmanuM mahApaccakkhANa kare, tenuM vistArathI varNana jemAM che te grantha. (ahIM je utkAlika zrutanA aThThAvIsa nAmo kahyAM te upalakSaNarUpe jANavAM. arthAt eTaluM ja utkAlika zruta che ema nahi samajavuM.) sarvasmipi tasmin gAvAghe tAhi = A uparokta sarva prakaranA aMgabAhya utkAlika zrutamAM ke je sUtra-artha-grantha, niryukti ane saMgrahaNIthI sahita che... vagere AvazyakazrutanI jema (pUrvavat) jANI levuM. have kAlikazrutanI stuti kare che. = "namo tesiM khamAsamaNANaM jehiM imaM vAiyaM aMgabAhiraM kAliyaM bhagavaMtaM, taM jahA uttarajjhayaNAI dasAo kappo vavahAro isibhAsiyAI nisIhaM mahAnisIhaM jaMbUddIvapaNNattI caMdapaNNattI sUrapaNNattI dIvasAgarapaNNattI khuDDiyAvimANapavibhattI mahalliyAvimANapavibhattI aMgacUliyAe vaggacUliyAe Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 vivAhacUliyAe aruNovavAe varuNovavAe garulovavAe dharaNovavAe velaMdharovavAe vesamaNovavAe deviMdovavAe uTThANasUe samuTThANasUe nAgapariyAvaliyANaM nirayAvaliyANaM kappiyANaM kappavaDiMsayANaM pupphiyANaM pupphacUliyANaM vaNhiyANaM vaNhidasANaM AsIvisabhAvaNANaM diTThivisabhAvaNANaM cAraNa (sumiNa) bhAvaNANaM mahAsumiNabhAvaNANaM teyagginisaggANaM savvesi pi eaMmi aMgabAhire jAhid mAvaMte " rovuM pUrvavat / / 150 5: vyAkhyA : - namastebhyaH kSamAzramaNebhyo yairidaM vAcitam aGgabAhyaM kAlikkaM bhagavat tadyA = te amArA kSamAzramaNone namaskAra thAo ! ke jeoe A bhagavat (aizvarya yukta) aMgabAhya kAlikazruta amone ApyuM che. te zrutanAM nAma A pramANe che. (1) uttarAdhyayanani = AcArAMga sUtranI upara 'uttara' eTale vadhAramAM kahelAM 'vinaya adhyayana' vagere chatrIsa adhyayano vALo graMtha te uttarAdhyayanAni. (2) vAH = dasa adhyayanAtmaka graMtha, jenuM prasiddha nAma dazAzrutaskaMdha che. (3) = sthavirakalpikAdi sAdhuonA AcArano pratipAdaka graMtha te kalpa. (4) vyavahAra: = prAyazcitta saMbaMdhI vyavasthAne jANavAnAro graMtha te vyavahAra (5) RRSimASitAni ahIM RSiothI pratyekabuddha sAdhuo levA. te zrIneminAthaprabhunA tIrthamAM 'nArada' vagera vIsa, zrI pArzvanAthasvAminA tIrthamAM paMdara, zrIvardhamAnasvAmInA tIrthamAM dasa, ema kula pIstAlIsa RSionA kahelA 'zravaNa' vagere te te viSayanAM pIstAlIsa adhyayano te 'RSibhASitAni' jANavAM. (6) nizIyaH = nizItha eTale madhyarAtrI, temAM jema vastu gupta 2he tema gupta rAkhavA yogya rahasyabhUta adhyayana te 'nizItha' arthAt zrIAcArAMgasUtranI pAMcamI cUlikA. A (laghu) nizIthanI apekSAe mULa graMtha ane artha jemAM mahAnu che te. (7) mahAnizIyaH = 'bud nizIthasUtra' (8) navrUddIpaprAptiH = jemAM jaMbudvIpa vagerenuM svarUpa batAveluM che te. = = (9) candraprajJapti: = caMdranuM potAnA mAMDalAmAM je paribhramaNa, tene jaNAvanA2o graMtha te candraprajJapti. (10) sUryaprakRtiH = sUryanAM mAMDalA ane tenuM paribhramaNane jaNAvanAro graMtha. (11) dvIpasAraprakRtiH = asaMkhyAtA dvIpo ane asaMkhyAtA samudronuM jemAM varNana che te graMtha (12) kSuddhinA vimAnapravitti: (3) mahatI vimAnapravimavita: = vaimAnika devonAM zreNIgata ane prakIrNaka vimAnono vibhAga jemAM varNavyo che te. eka 'laghuvimAnapravibhakti' ane bIjAM vadhAre sUtro tathA arthavALI te 'moTI vimAna pravibhakti.' (14) aAvRtjhiAH = zrI AcArAMga vagere aMgasUtronI cUlikAo te aMgacUlikA arthAt mULagraMthamAM kahyA uparAMta vizeSa arthano saMgraha jemAM karelo hoya te 'cUlikA' jANavI. (15) varNavRtjhiA = varga eTale adhyayana vagereno samUha, jemake zrIaMtagaDadazAsUtramAM ATha vargo che, tevA vargo uparanI Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 151 cUlikAne 'vargacUlikA' jANavI. (16) vivA vRttinAH = vivAhaprajJapti ke je pAMcamuM aMga zrI bhagavatIsUtra kahevAya che, tenI cUlikAo te vivAha cUlikAo. (17) anopapAtaH = arUNa nAmanA devane tathA tenA siddhAMtane (AcArane) jaNAvanAro tathA tenA utpAtamAM (AgamanamAM) hetubhUta graMthane 'arUNopapAta' kahelo che. jyAre sAdhu upayogapUrvaka tenuM Avartana (pATha) kare tyAre potAnuM Asana calAyamAna thatAM te graMtha potAnA AcArone jaNAvanAro hovAthI saMbhramita thaIne arUNadeva adhijJAnathI tenA AvarjhananuM kAraNa jANIne atiharSita thaI jyAM sAdhu hoya tyAM jaI bhaktithI puSpavRSTi karavI vagere zAsananI prabhAvanA kare che, temaja saMveganI zuddhivALo te deva te graMthane upayogapUrvaka sAMbhaLe che, ane sAdhune varadAna mAMgavAnuM kahe che, sAdhu ni:spRhatA batAve tyAre adhika saMvegavALo thaI te deva pradakSiNA daIne namaskAra karIne pAcho jAya che. e ja pramANe- (18) vahoravAta: (19) ruDovavAta:, ('20) parovavAta: (21) vedharopavAta: (22) vaizramaLoSapAta:. (23) devendropavAta: H e cha graMthonuM paNa svarUpa jANavuM. mAtra te te devonAM te te nAma samajavAM ane pATha karavAthI teonuM Agamana vagere jANavuM. (24) utthAnazrutam = utthAnazruta nAmanuM adhyayana, te jyAre saMghanuM koI viziSTa kArya AvI paDe tyAre koI kuLa, gAma, rAjadhAnI, vagerenA upadravathI bacavA mATe, te kuLAdine upadrava karavA mATe teno saMkalpa karIne Avezayukta sAdhu aprasannamanathI viSama-azubha Asane utthAnazrutanuM parAvartana (pATha) eka-be athavA traNavAra kare to saMkalpita kuLa, gAma ke rAjadhAnI vagere bhayabhIta thaIne vilApa karatAM zIghratayA nAsavA mAMDe, AvuM kArya saMgha vagerenI rakSA mATe koI tathAvidha yogya sAdhune karavAnuM hoya che. puna: e upadravane zAMta karavA mATe jenuM parAvartana kare te (25) samutthAnavrutam = 'samutthAnazruta' nAmanuM adhyayana jANavuM, enA parAvartanathI puna: sarvaloko nirbhaya-svastha-zAMta thAya. (23) nAparvASThiAH = nAgakumAra devonA AcArane jaNAvanAruM adhyayanavizeSa. jyAre sAdhu upayogapUrvaka tenuM parAvartana kare tyAre te devano saMkalpa na karavA chatAM te nAgakumAra devo svasthAne rahyA rahyA tene jANe, vaMdana kare ane saMgha vagerenA kArya mATenuM varadAna Ape. (27) nirayAvaoiAH = zreNibaddha ane prakIrNaka nakAvAsanuM, tathA tyAM bhaviSyamAM utpanna thanArA tiryaMco - manuSyo vagere te te na2kAdhikArI jIvonuM varNana jemAM che te 'nirayAvalikAo' kahevAya che. (28) tviA: = saudharma vagere kalponuM jemAM varNana che te. (29) jvAvatasiA = saudharma ane izAna devalokamAM kalpapradhAna je je vimAno che te 'kalpAvataMsaka' kahevAya che, temAM utpanna thatA deva-devIo je je viziSTatapathI upaje che ane je je vizeSaRddhine pAme che, te te bhAvonuM = Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 varNana vistArathI jemAM che te graMthazreNIne "kalpAvataMsikAo' kahevAya che. (30) puSyivaI: = jIva gRhavAsanAM baMdhanonA tyAgathI ane saMyamabhAvathI puSpita (sukhI) thAya, puna: saMyamabhAvanA tyAgathI azubha karmo bAMdhI du:khothI halakA bane (karamAya) punaH tenA tyAgathI (zubhabhAvathI) puSpanI jema khIle (AtmavikAsa sAdhe), te te viSayonuM pratipAdana karanArI sUtrazreNIne "puSpikAo" kahevAya che. (31) puSpavRIi: = upara kahI te puSyikAonA viSayane savizeSa jaNAvanArI cUlikAo. ' (32) vRA. ane (33) vRdhdhiAra: = vRSNI eTale aMdhakavRSNI rAjA. tenuM varNana jemAM kareluM che tene vRSNikAo kahI che ane dasa hovAthI tene "vRSNikadazAo" kahe che. (34) 3mAviSamavinA: = AzImAM (dADhAmAM) jene viSa hoya te AzIviSa kahevAya. jAti ane karmathI be bhedavALA (vichI, deDakA, sarpa ane manuSya vigere jAti AzIviSa che. pUrvabhavanI labdhivALA sahastrAra sudhInA devo jeo jAti AzIviSano nAza karI zake ane karmathI AzIviSa kahevAya che.) AzIviSanA svarUpano jemAM vicAra che te 'AzIviSa bhAvanAo jANavI. (35) viSapAvanA: = jenI dRSTimAM jhera hoya te jIvone "dRSTiviMSa' kahevAya, teono vicAra jemAM karelo che tene dRSTiviSa bhAvanAo. (36) vArAmAvanA = jaMghAcAraNa ane vidyAcAraNa ema baMne prakAranA cAraNalabdhivALA munionuM varNana jemAM che te cAraNabhAvanAo." (37) mahAsvapramAvinA: = gaja-vRSabha' Adi mahAsvapnonuM svarUpa jemAM vistArathI jaNAveluM che te mahAsvapnabhAvanAo. (38) tainasAnisa: = tejolezyA dvArA taijasa nAmanA zarIramAM rahelA agnine bahAra pheMkavo vagere varNana jemAM che tene tejasAgninisarga kahevAya che. (AzIviSabhAvanA vagaranuM varNana tenA nAmone anusAra karyuM che. vizeSa varNana zAstro ke paraMparAthI maLatuM nathI, ema pAkisUtranI TIkAmAM kaheluM che.) sarvaksitraNetarbhinnavidhi kAsTi mAvati = bhagavat evA A sarva aMgabAhya kAlikazrutamAM vagere zeSaartha pUrva pramANe jANI levo. ahIM sudhI Avazyaka ane Avazyaka sivAyanuM utkAlika tathA kAlika, ema aMgabAhyazrutanuM varNana karyuM, have aMgapraviSTakRtanuM varNana kare che.___ namo tesiM khamAsamaNANaM jehiM imaM vAiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM bhagavaMtaM, taM jahA - AyAro sUyagaDo ThANaM samavAo vivAhapaNNattI NAyAdhammakahAo uvAsagadasAo aMtagaDadasAo aNuttarovavAiyadasAo paNhAvAgaraNaM vivAgasuyaM diTThivAo savvesi pi eyaMmi duvAlasaMge gaNipiDage bhagavaMte0" zeSaM pUrvavat / " vyAkhyAH namaste.... kSamAzramaLo pheriTuM AMvita dvAdazAkaMm fpaTa pAvat - tathA = te kSamAzramaNone namaskAra thAo ! ke jeoe bhagavatuM evuM 'dvAdazAMga Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 153 gaNipITaka zruta" amone ApyuM che. ahIM dvAdazam = eTale bAra aMgono samUha tathA nipITa# =AcAryanI peTI = AgamavacanarUpa ratnonI peTI. tenAM nAmo A pramANe che. (1) movIra: = jJAnAdi guNasAdhaka AcArone jaNAvanAro graMtha. (2) sUtrakRtam = sUyagaDAMga = mAtra sUcana kare tevA sUtrono saMgraha, sva-para darzananuM svarUpa vagere sakala padArthone jaNAvanAro graMtha. (3) cA = sthAnAMgasUtra, ekathI dasa parvatanA AtmA vagere padArthonAM sthAnone (svarUpane) jaNAvanAro graMtha. (4) samavAya: = samavAyAMgasUtra, jemAM jIvAjIvAdi padArthonuM sammatiyA vistArathI varNana che te graMtha. (5) vivAhaprajJa: = 'bhagavatI sUtra' jemAM zrIgautama mahArAjAe zrIvIraparamAtmAne pUchelA praznonA uttarorUpe anekavidha viSayonuM gaMbhIra varNana kareluM che te graMtha. (6) jJAtAdharmathI: = dRSTAMto (jJAta) dvArA dharmakathAne jANavanAro graMtha. (7) 3pasiza: = upAsaka = zramaNopAsaka (zrAvaka), tenI kriyA vagerenuM jemAM varNana che te graMtha upAzakadazA. (8) manta : = karmono athavA karmanA phaLarUpa saMsArano aMta jeoe karyo che, te zrI tIrthakaro vagere annakRtonuM pahelA varganAM dasa adhyayanomAM varNana hovAthI te graMthanuM nAma aMtakatadazA kaheluM che. (9) anuttarapatizI: = sarvArthasiddha vagere pAMca vimAnomAM utpanna thanArA (anuttaravAsI) devatAonuM varNana jemAM che, te graMtha dasa adhyayanavALo hovAthI tenuM nAma anuttaropapAtikadazA che. (10) praznAra = prazna ane vyAkaraNa (eTale - samAdhAna vacano) rUpe racelo graMtha te praznavyAkaraNa. (11) vipAzrutaM = zubhAzubha karmonA vipAko (phaLa)ne jaNAvanAro graMtha. (12) dRSTivAvaH = sarvadarzanonI bhinna-bhinna dRSTio (arthAt sarvanayorUpI bhinna-bhinna dRSTio - apekSAo) jemAM kahelI che te graMtha. A rIte bAra aMge jANavAM. sarvaspinnadhyetazmina dvArA nipiTa mAvati = bhagavat evuM A gaNipiTaka arthAt bAra aMgorUpa sarvadvAdazAMgI, temAM... vagere pUrvavat | (A pramANe sAmAnyathI zAstronA mAtra nAma kahyA, tenAM bhedo, viSayo, adhyayano, uddezA vagerenuM varNana graMthavistAranA bhayathI karela nathI, te anyagraMthothI jANI levuM.) have A zrutane ApanArA tathA pAlana karanArAone namaskAra karavA mATe tathA potAnA pramAdanuM "micchAmi dukkaDa' ApavA mATe kahe che ke "namo teMsiM khamAsamaNANaM jehiM imaM vAiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM bhagavaMtaM sammaM kAeNa (NaM) phAsaMti pAlaMti pUraMti sohaMti tIraMti kiTRti sammaM ANAe ArAhaMti, ahaM ca nA(NA) rAmi tarasa micchAmi dukkaDuM !" Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 vyAkhyA : namastebhyaH kSamAzramomyo vairivuM vASita dAvazA, niTivjha mAvat = te kSamAzramaNone namaskAra thAo ! ke jeoe bhagavat evuM A zrI AcAryanA ratnonA khajAnA tulya bAra aMgorUpa zruta amone ApyuM che tathA sabhya jAyena spRzanti pAlayanti pUrayanti tIrayanti kIrttayanti samyagAjJayA''rAdhayanti jeo sArI rIte kAyAthI sparza kare che = bhaNavAnA samaye grahaNa kare che, pAlana kare che = puna: puna: abhyAsa vaDe rakSaNa kare che, pUrNa kare che = bindu-akSara vigerenI bhUla sudhAre che, tare che = yAvajjIva yAda rAkhe che, kIrtana kare che = samyak prakAre zabdoccAraNa kare che. ane AjJAnA yathArthapAlana dvArA ArAdhe che. (teone paNa 'namaskAra thAo' e artha ahIM paNa joDavo.) vaLI ahaM ca nArAdhayAmi tasya mithyA me duSkRtam huM pramAdAdine vaza thaI je je ArAdhanA nathI karato te te doSanuM 'mithyAduSkRta' ApuM chuM. arthAt mAruM te pApa mithyA thAo. = 154 have maMgala mATe zrutadevInI stuti kahe chesUga (5) sevavA mAvaDuM, nALavaraLIyAmmasaMdhAya / tesiM aveDa sayaM, nemiM suvasAvare mannI / / / / " = vyAkhyA : bhagavatI zrutadevatA teonA jJAnAvaraNIya karmanA samUhane haMmezAM kSaya karo, ke jeone A zrutajJAnarUpa samudramAM vinaya ane bahumAnarUpa bhakti che. pAkSikasUtrano lezamAtra artha kahevAyo. have jema maMgalapAThako koI zreSThakArya pUrNa thatAM rAjAnuM bahumAna karatAM 'he rAjan ! Apano gayelo kALa suMdara gayo ane bIjo paNa evo hitakara suMdara Avyo' vagere kahe che tema sAdhuo paNa khAmaNA (kSamApanA) sUtrathI guruno pAkSika viyanarUpa upacAra (stuti) kare che, te khAmaNA sUtra A pramANe che "icchAmi khamAsamaNo ! piaM ca me, jaM bhe ! haTThANaM tuTThANaM appAyaMkANaM abhaggajogANaM susIlANaM suvvayANaM sAyariyauvajjhAyANaM nA ( NA ) NeNaM daMsaNeNaM caritteNaM tavasA appANaM bhAvemANANaM bahusubheNa bhe ! divaso posaho pakkho vaikkaMto, anno (ya) bhe ! kallANeNaM pajjuvaTThio sirasA maNasA matthaeNa vaMdAmi / / " ( " tubbhehiM samaM' iti guruvacanam ) / / 1 / / vyAkhyA : rUrcchAmi = huM khamAvavAnI abhilASA karuM chuM. athavA icchuM chuM. he ! kSamAzrama[[: ! = he pUjya gurujI ! priyaM ca mama = (huM icchuM chuM) 'ane mane priyamAnya paNa che.' (ema kahevAnuM e kAraNa che ke koIne koI kAraNe apriyanI paNa icchA thAya.) zuM ? naM me ! (thavuM mavatAM=) je Apano (parva divasa ane pakSa pUrNa Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 155 thayo ane bIjo paNa tevo zarU thayo, te mane priya che ema vAkya saMbaMdha joDavo.) have gurunAM vizeSaNo kahe che ke - kevA Apano ? hRdyAnAM = nirogI evA Apano, tuSTAnAm = cittanI prasannatAvALA Apano, ajJAta<=AnAm = (alpa zabda abhAva vAcaka hovAthI) sarvathA AtaMka rahita evA Apano, mAyonAm = saMyamanA yogo (vyApAro) jenA akhaMDa che evA Apano, suzIchAnAm = aDhAra hajAra zIlAMga (nA AcAro) sahita evA Apano, suvratAnAm = suMdara paMca mahAvratanA dhAraka evA Apano, sArthopAdhyAyAnAm = bIjA paNa anuyogAcAryAdi upAdhyAyo vagere sahita evA Apano, arthAt Apano ane anya paNa AcAryAdika sarveno jJAnena varzanena cAritreLa tapasA AtmAnuM mAvayatAm = jJAna-darzana-cAritra ane tapa dvArA AtmAne vizuddha karatA evA Apa sarveno me ! = he bhagavaMta ! vivasaH pauSadha: pakSa: vaduzumena tiAnta: = divasa (kevA prakArano ? to kahe che-) pauSadha arthAt parvarUpe divasa ane pakSa (pakhavADIyuM) atyaMta zubha kAryo karavAmAM pUrNa thayo, anyazca mavatAM jyALena paryupasthitaH = ane bIjo pakSa Apane kalyANakArI zarU thayo. he kSamAzramaNa ! huM icchuM chuM, mane priya che, mAnya che, ema gurunI bhUta-bhAvi ArAdhanAmAM ziSya potAnI prasannatA jaNAvIne praNAma kare che ke - zirasA manasA = mastakavaDe, mana vaDe ane upalakSaNathI vacana vaDe matsyaLa vaMma = huM mastaka vaDe vAMduM chuM. praNAma karuM chuM. (ahIM zirasA kahevA chatAM pAchuM masthaLa yaMmi kahyuM, te pada jainazAstramAM prasiddha vyutpatti vinAnuM samagra pAribhASika namaskAravacana hovAthI punarukti doSa nathI.) e prasaMge AcArya paNa kahe che ke - (tubmahiM samAM) = tamo sarvanI sAthe. (tamAre ane amAre sva-52nA sahakArathI AradhanA thaI ane AgAmI pakSamAM ArAdhanA thaze.) (1) have bIjA khAmaNAsUtrathI gurune caityonuM ane anya sAdhuonuM vaMdana karAvavA mATe ziSya (anya sAdhu-sAdhvIe) potAnA gurune karelI vaMdanAdinuM nivedana kare che ke "icchAmi khamAsamaNo ! puvviM ceiAI vaMdittA namaMsittA tubbhaNhaM pAyamUle viharamANeNaM je kei bahudevasiA sAhuNo diTThA, sA (sa) mANA vA vasamANA vA, gAmANugAmaM dUijjamANA vA, rAyaNiA saMpucchaMti, omarAyaNiA vaMdaMti, ajjayA vaMdaMti, ajjiAo vaMdaMti, sAvayA vaMdaMti, sAviAo vaMdaMti, ahaM pi nissallo nikkasAo tti kaTTu sirasA manasA mattha vaMmi / / " ("ahavi vaMma peJarUM" kRti guruvananam ) vyAkhyA : phacchAmi kSamAtramaLA: = ! he kSamAzramaNa ! huM icchuM chuM. zuM ? (Apane Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 caityavaMdanA tathA sAdhuvaMdanA karAvavA mATe nivedana karavAne..) pUrvakADhe = vihAra karyA pahelAM ApanI sAthe hato tyAre "huM A caityavaMdanA zrIsaMghanI vatI karuM chuM." ema adhyavasAya karIne vaityana= zrI jinapratimAone, vanduitvI = (stutio dvArA) vaMdana karIne, namaskRtya = praNAmarUpe namaskAra karIne, kyAM ane kyAre vaMdana namaskAra karIne ? te kahe che ke - puSpAjaM pAtamU = ApanI sAthe hato tyAre ahIM, ane te pachI viharatA macI = anyatra vicaratAM bIjAM kSetromAM meM, je vana vadurvAsa: = je koI ghaNA divasanA varSonA) paryAyavALA, sAya: dara: = sAdhuone joyA, (huM maLyo), kevA sAdhuo ? sAmA va = vRddhapaNAne kAraNe jaMghAbaLa kSINa thavAthI sthiravAsa rahelA, vasamA va = athavA navallI vihAravALA, ane tethI ja rAmAnugrAma dravanto vI = gAmogAma pharatA, arthAt vihAramAM je koI bahu paryAyavALA sthiravAsa rahelA ke gAmogAma vicaratA sAdhuo mane maLyA, temAM rAtnio: saMprazrayanti = je ApanAthI dIrgha cAritra paryAyavALA (AcAryo) maLyA, temane meM vAMdhA ane ApanI vatI paNa meM teone vaMdanA karI, tyAre teoe paNa mane ApanA kuzaLa samAcAra Adi pUchyuM. ane navarAtni: vandanta = ApanAthI laghu paryAyavALA je je AcAryAdi maLyA teoe Apane vaMdanA karI-kahI che. tathA maryavA: vandane = je je AryAo (sAdhvIo) maLyAM, teoe paNa vaMdanA kahI che. vaLI zrAva: vanta = gAmogAma je je zrAvako maLyA teoe paNa vaMdana karyuM che. zrAviI: venDane = je je zrAvikAo maLI teoe paNa vaMdana karyuM che-kahyuM che tathA te veLA ni:za7: niSA : kadama zirasI manasA mastana vaki = zalyarahita ane kaSAyothI rahita evA meM paNa zirathI-manathI ane (prasaMgAnusAra) vacanathI paNa teone vaMdana karyuM che. pheti kRtva = tethI karIne "Apa pUjya paNa teone vaMdana karo !" ema ziSyanA nivedanane sAMbhaLIne guru kahe che ke - 3pa varne vairyAna = huM paNa te caityone (ane upalakSaNathI AcAryAdi zrIsaMghane) vaMdana karuM chuM. have trIjA khAmaNAthI ziSya potAnA taraphathI nivedana karato kahe che ke "icchAmi khamAsamaNo ! uvaTThio'haM (mi) tubbhaNahaM saMtiaM ahAkappaM vA vatthaM vA paDiggahaM vA kaMbalaM vA pAyapuMchaNaM vA (rayaharaNaM vA) akakharaM vA payaM vA gAhaM vA silogaM vA (silogaddhaM vA) aTuM vA heuM vA pasiNaM vA vAgaraNaM vA tubbhehiM ciatteNaM dinnaM, mae aviNaeNa pacchi, tasa micchAmi dudha in" ("bhArati" ti purvavanama) vyAkhyA chAmi zamazrama = he kSamAzramaNa ! (huM AgaLa kahIza te pramANe) icchuM chuM. 3pasthitoDa6 = mAruM nivedana karavA huM taiyAra thayo chuM. e nivedana kare Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 157 che ke - puSpAjaM sa = ApanuM ApeluM A saghaLuM je amAre upayogI che te, kevuM? yathArUM = sthavirakalpane ucita Ape ApeluM che, te nAmapUrvaka kahe che ke- vastra, pataghauM, svaruM, pAchocchanam (nodarA) = vastra, pAtra, kAmaLI, rajoharaNa, tathA akSara, parva, nAthA, cho: (jhorba) = sUtrano eka mAtra akSara, pada, gAthA (AryAbaddha padya), zloka (anuSTrapa padya) ane aDadho zloka. vaLI artha: hetu: prazna: vyAra = sUtrano vAcyArtha te artha, hetu eTale kAraNa, mAna utAravA mATe bIjo pUche te prazna ane teno sAmo uttara Apavo te vyAkaraNa. (dareka padanI sAthe 'vA' pada che te samuccaya (vaLI) arthamAM che.) e pramANe vastrAdi vagere je je yuSyama: prItyA = Ape mAgyA vinA mane prItipUrvaka ApyuM, chatAM mayADavinayena pratIkSita = meM te avinayathI grahaNa karyuM, tasya mithyA ne dukRtam = te mAruM pApa mithyA thAo ! (ema ziSya avinayAdinI kSamApanA kare, tyAre paNa) AvAryasam = e badhuM pUrvAcAryoe ApeluM tamane ApyuM che, emAM mAruM zuM che ? ema kahI guru potAnA garvano tyAga ane svaguru pratyenI bhakti pragaTa kare. (3) have cothA khAmaNAmAM gurue (jJAna-kriyArUpa) je zikSA ApI te gurunA anugrahanuM ziSya bahumAna kare che ke "icchAmi khamAsamaNo ahama(vi)puvvAiM kayAiM ca mai kiikammAiM AyAramaMtare, viNayamaMtare sehio sehAvio saMgahio uvaggahio sArio vArio coio paDicoio ciattA me paDicoyaNA uvaTThio(haM) (abbhuDhio haM) tubbhaNhaM tavateasirIe imAo cAuraMtasaMsArakaMtArAo sAhaTTa nittharissAmi tti kaTTa sirasA maNasA matthaeNa vaMdAmi" / / ("nitthAragapAragA hoha") rUti guruvacana) 4 / vyAkhyA chami kSamazramaUT: ! maHpUrvANa (tirmANa kartam) = he kSamAzramaNa ! huM apUrva = bhaviSyakALe (paNa) kRtikarmo (vaMdana) karavAne icchuM chuM. (ema vAkya saMbaMdha joDavo.) tAni mA tirmANa = tathA meM bhUtakALamAM je vaMdano karyA che, te vaMdanomAM, gAvIrAntare = temAM jJAnAdi AcAronuM pAlana nahi karatAM, tathA vinayAntare = vinaya nahi karatAM arthAt temAM vinayano bhaMga karatAM, zikSitaH = Ape svayaM te AcArAdimAM vinayAdi zikhavADyA athavA (saMdigo ) dhita: = AcAra ane vinayamAM kuzaLa banAvyo. athavA zikSApata: athavA sethApita: = zrI upAdhyAya bhagavaMtAdi dvArA zikhaDAvarAvyo kazaLa banAvarAvyo. saMgRhItaH = Ape mane ziSya tarIke Azraya Apyo, 3paJdItaH = jJAnAdi-vastrAdi saMyamano AdhAra Apyo, sarita: = mArA hita mArge doryo, vArita: = ahita pravRttithI aTakAvyo, vodita: = Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 : 66 saMyaMmanI ArAdhanAmAM skhalanA thatI hatI tyAre "tamArA jevAne Ama karavuM yogya nathI' vagere madhura zabdothI preraNA karI, pratiSotiH = vAraMvAra bacAvyo - preraNA ApI, piyattA mama pratiovanA = ApanI vAraMvAranI te preraNA (upalakSaNathI zikSA, sedhAnAdi badhuM) mane prItikara banI che. ethI ja 3pasthito'ham (amyusthito'ham) = te te viSayomAM bhUlo sudhAravA udyamI thayo chuM. yuSmA tapatenaHzriyA = ApanAM tapanA tejarUpI lakSmIthI, rUta: cAturantAt saMsArantArAt saMskrRtya. nistariAmi = A cAragatirUpa cAra cheDAvALI saMsArarUpI atidurgama aTavImAM (kaSAyo,'indriyo ane yogo vagerethI phasAyelA mArA AtmAnuM) huM saMha2Na karIne aTavIne ullaMghI jaIza. tiA = e hetuthI, zirasA manasA mastana vAmi = zirathI, manathI, (upalakSaNathI vacana dvArA) Apane mastakavaDe vAMduM chuM. tyAre guru kahe che kenistArAH = tame saMsAra samudrathI anya jIvono athavA tame karelI pratijJAone nirvAha karanArA ane pAraH = saMsAra samudrathI pAra pAmanArA mavata = thAo. (4) A rIte pratikramaNanA prasaMgane anusAre e zeSa kahevA yogya kahIne have pratikramaNa pachInuM karttavya jaNAve che ke (mULa zloka-98mAM kahelo) lXs: = pratikramaNa pachI "prAdoSika kAlagrahaNa karavuM' te sApekSa yatidharma che. A prodoSikane vyAghAtika (vAghAI) paNa kehavAya che. A prAdoSika kAlagrahaNa levAno samaya tArAtrayekSaLe = AkAzamAM traNa tArA dekhAya tyAre samajavo, paNa Ano artha ema nathI ke traNa tArA na dekhAya tyAre na levuM, paraMtu traNa tArAonA darzanathI oLakhAto zAstrokta kALa te prAdoSika kAlagrahaNano samaya jANavo. ane tethI varSARtumAM vAdaLAdinA kAraNe tArA na dekhAya, to paNa tenI veLAe prAdoSika kALagrahaNa thaI zake. kAlagrahaNano vidhi "zrI pravrajyA yogAdi vidhisaMgraha" mAMthI jANI levo. kAlagrahaNa pachI (te zuddha AvyuM hoya to) aMga-upAMga zrutano vidhipUrvaka svAdhyAya karavo te sApekSa yatidharma che II98 bIjI rIte paNa rAtrino prathama prahara pUrNa karI zakAya che, te batAvatAM kahe che ke mUlam - sAdhuvizrAmaNAdyaizca, nizAdyaprahare gate / gurvAdezAdividhinA, saMstAre zayanaM tathA / / 99 / / gAthArtha : sAdhu (AcAryAdinI) vizrAmaNA vagere karatAM rAtrino prathama prahara pUrNa thAya tyAre 'gurunI pAse Adeza mAMgavo' vagere vidhipUrvaka saMthArAmAM zayana karavuM te, sApekSa yatidharma che." Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 1pa9 TIkAno saMkSepabhAvArtha : AcArya, glAna, prAthUrNaka, vRddha vagerenI vizrAmaNA arthAt thAka dUra karavo, zarIra dAbavuM vagere sevA karatAM ane te kArya na karavAnuM hoya to svAdhyAya karatAM rAtrino prathama prahara pasAra karI (AgaLa svarUpa kahevAze te rIte) zayana karavuM te sApekSa yatidharma che. saMthAro paNa guruno Adeza meLavI vidhipUrvaka karavo. yatidinacaryAmAM kahyuM che ke uparokta kahelA kAryo karIne saMthArA porisI bhaNAve. saMthArA porisInI vidhi pratIta che. sAmAnyata: saMthAro pratyeka sAdhune pahoLAImAM traNa hAtha pramANa karavo. A mApa pramANayukta vasatine Azrayane jANavuM. vasatine AzrayIne nAno paNa karavAno hoya che. AcAryane pavana vinAnI, vadhu pavanavALI ane madhyama pavanavALI ema traNa paikI iSTabhUmimAM saMthAro karavAnI chUTa che, bAkInA sAdhuone traNa paikI koI eka ja prakAranI bhUmie saMthAro karavAno vidhi che. vasati moTI hoya to sAdhuoe verelAM puSponI jema, nAnI hoya to mAMDalI baddha ane pramANopeta hoya to zreNIbaddha saMthAro karavo. vizeSa oghaniryuktithI jANI levuM. rAtre pAtrA-upAdhi sAthe ja rAkhavAnI hoya che tathA ozaniyuktimAM kahyuM che ke stra porisInuM kArya samudAyathI (sAthe) karavuM, "Asajja ane nisIhi zabdo na kahevA, khAMsI AvatAM (khoMkhArAno) zabda karavo, bhUminI prArthanA hAthe pheravIne na karavI ane vairAtrika (varatti) kALa jayaNApUrvaka levo. A rIte saMthAro pAtharIne ziSyo gurunI pAse AvIne saMthArA poriMsInA Adeza mAMgI saMthArA porisI bhaNAve. tyArabAda bhujA (hAtha)nuM ozIkuM karIne DAbA paDakhe zayana kare, temAM kukaDInI jema paga UMce lAMbA kare. UMce paga lAMbA na rAkhI zake to saMthArAne pramArjine be paga temAM mUke, puna: paga TuMkA kare tyAre sAthaLanA sAMdhAo vagerene pramArjIne TuMkA kare. ane pAsuM badalatAM kAyAne pramArje - e zayana karavAno vidhi jANavo. rAtre vacce laghunItinI zaMkA paDe to bhaya jevuM na hoya to ekalo, nahIMtara be sAdhu laghunIti mATe vasatinI bahAra nIkaLI zaMkA TALI, puna: AvI 'iriyAvahi.' pratikramaNa kare, pachI ochAmAM ochI traNa gAthAno svAdhyAya karI, tema azakya hoya to gAthAno svAdhyAya karyA vinA punaH suve. utsargathI to sAdhu kaMI paNa olyA vinA ja suve, tema na karI zake to eka kapaDo : oDhIne suve, tema paNa na karI zake to be kapaDAM ane tema paNa karavA asamartha hoya to traNa kapaDA oDhIne zayana kare, tema karavA chatAM zItaRtumAM ThaMDI vadhAre hoya tyAre Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 vasati bahAra khullA zarIre) kAyotsarga karIne atiThaMDIthI Tharelo makAnamAM AvIne have ahIM vAyu nathI" ema manane samajAve te pachI gadheDAnA dRSTAMtathI kramasa: eka, be ane traNa kapaDA oDhe. A zayanano vidhi kahyo. A viSayamAM oghaniyukti, yatidinacaryA vageremAM anekavidha mArgadarzana ApavAmAM AvyuM che. vizeSa jijJAsue te avagAhavA bhalAmaNa. ll99ii. rAtrinA prathama praharanuM kartavya kahIne have bIjA ane trIjA praharanuM kartavya jaNAvatAM graMthakArazrI kahe che kemuulm - sthavirANAM dvitIye'pi, yAme sUtrArthabhAvanam / . saddharAtriAsya, tRtIye praha ra se. 2005 gAthArtha sthavira sAdhuoe bIjA praharamAM paNa sUtrArthanuM ciMtana karavuM ane trIjo prahara zarU thAya tyAre teoe aMdharAtrika (addharI) kALa levo. TIkAno saMkSepabhAvArtha : sthavira (prauDha gItArtha) sAdhuoe rAtrinA prathama praharanI jema bIjA prahare paNa sUtrArthanuM ciMtana karavuM te sApekSa yatidharma che. pachI trIjo prahara zarU thAya tyAre te ja sthavira sAdhuoe addharAtrika nAmanA bIjA kALane grahaNa karavo, arthAtu addharattI kALagrahaNa levuM. A rIte prauDha sAdhuo zeSa nidrAdhIna thayelA sAdhuonA rakSaNa mATe jAgatA rahe ane sUtrArthanuM ciMtana karatA bIjo prahara pUrNa kare. trIjA praharanI zarUAtamAM upAdhyAyAdi vaDIlane jaNAvI ardhvatrika kALa le. kAraNa ke te samaye anya sAdhuo sUtelA hoya che. ||100gA. have rAtrinA trIjA praharanuM saMpUrNa kartavya jaNAve che ke - mUlam - tato'vabodhazcaguro-steSAM ca zayanaM tathA / udvartanAdiyatanA, sanmanorathacintanam / / 101 / / 17. gadheDo jyAre tenI zakti anusAra lAdelo bhAra upADavA na icche tyAre mAlika kuMbhAra bIjo vadhAre bhAra bhare ane pote paNa upara bese, ema thoDuMka calAvyA pachI pote utarI jAya tyAre gadheDo mAne ke "mAro bhAra UtarI gayo' ethI jaldI cAlavA mAMDe, vaLI thoDuMka gayA pachI vadhArAno bharelo mAla paNa kuMbhAra utArI nAkhe tyAre atizIdhra cAlavA mAMDe, ema sAdhu zItaparISahano jaya karavA badhA kapaDA utArI nAkhI eka eka oDhatAM samAdhi keLave. apavAdathI to jema samAdhi jaLavAya tema karavuM. Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma gAthArtha : ardharAtrika kALa lIdhA pachI gurue jAgavuM ane sthaviroe zayana karavuM, nidrA choDatI vakhate pAsuM pheravavuM, paga TuMkA karavA, vagere jayaNApUrvaka karavuM ane ugravihAra karavAnA, navuM jJAna meLavavAnA, vagera suMdara manoratho karavA." TIkArthano saMkSepabhAvArtha : 161 addharattI kALagrahaNa karyA pachI gurue (AcArya) jAgavuM ane (bIjA prahare jAgelA) sthaviroe zayana karavuM. e baMneno sApekSa yatidharma che. arthAt gurue jAgavuM ane sthaviroe zayana karavuM te rAtrinA trIjA praharanuM karttavya che. sthaviro addharattI kAlagrahaNa karIne AcAryane jagADe, te pachI teone vaMdana karIne 'kAlazuddha (sUjhe)' kahe ane guru tatti kahe, te pachI sthaviro suve. pachI AcArya bIjA sAdhune jagADIne, AkAzamAM grahAdinI gatinA nirIkSaNa dvArA kALano nirNaya karAve kare. ane pote vairAtrikakALano samaya thAya tyAM sudhI sUtraarthane ciMtave. jo addharAtrika kALa azuddha hoya to jAgelA sAdhuo pahelAM lIdhelA zuddha prAdoSikakALanuM pravedana karIne svAdhyAya kare, ema AgaLa vairAtrika(veratti)kALa azuddha hoya to tenI pahelAM lIdhelA addhatti kALanuM pravedana (paveyaNuM) karIne svAdhyAya kare, paraMtu prAbhAtika (pAbhAI) kALa azuddha hoya to tenuM ja nivedana karIne paNa svAdhyAya kare, eTalo prAbhAtika mATe apavAda samajavo. have jAgavAno vidhi jaNAve che ke - urtanAdi yatanApUrvaka ka2vuM, (urjAnA = eka paDakhethI bIje paDakhuM pharavuM. parivartanA = puna: mULa paDakhe pharavuM. AkuMcana = paga saMkocavA) ityAdi karatAM zarIra ane saMthArAne pramArjavArUpa yatanA karavI. tathA yatidinacaryAmAM kahyuM che ke trIjA prahare jAgelA sAdhuo saMyamanA pAlanamAM apramAda, navuM sUtrAdinuM adhyayana, niraticAra cAritra pALavuM. vagere uttama manoratho kare. tathA upAzrayanA bAraNAnI ciMtA (cokI) kare, te vakhate guru paNa tattvanuM ciMtana kare. ||101 // cothA praharanA karttavyane kahe che ke mUlam - " prApte caturthayAme tu, vizrAmaNakRtirguroH / virAdhairnArA, taMtra vairAtrivrajJa: 502" Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 gAthArtha : cotho praha2 zarU thAya tyAre sthavira, bALa, vRddha vagere saghaLAoe jAgIne gurunI vizrAmaNA karavI ane cothA praha2mAM vairAtrika (veratti) kALagrahaNa karavuM. 162 TIkAno saMkSepa bhAvArtha : uparokta gAthArthamAM jaNAvelA baMne kAryo sApekSa yatidharma che. cothA praharamAM guru puna: suve te mULa zlokamAM kahyuM na hovA chatAM paNa samajI levuM. oghaniryuktimAM kahyuM che ke trIjo prahara pUrNa thatAM te kALano praticAraka sAdhu AcAryane 'samaya Avyo' ema jaNAvIne vairAtrikakALane grahaNa kare, AcArya paNa kALanuM pratikramaNa karIne puna: suve, tyAre je sutelA hoya te (sthavira-bALavRddha vagere) saghaLA munio jAgIne prAbhAtika (pAbhAI) kAlagrahaNa karavAnI veLA thAya tyAM sudhI vairAtrika svAdhyAya kare. (sajjhAya paThAve) te pachI eka sAdhu upAdhyAyane athavA bIjA vaDIlanI anumati meLavIne prAbhAtika (pAbhAI) kALagrahaNa kare. 102 // cothA praha2nuM zeSa karttavya jaNAvatAM kahe che ke mUlam : tataH svAdhyAyakaraNaM, yAvatprAbhAtikakSaNam / nRtyevaM vinacaryAvA-zrvaranuM zubhavo ta:||0rU| gAthArtha : te vairAtrika kALagrahaNa karyA pachI prAbhAtika kALagrahaNano samaya thAya tyAM sudhI svAdhyAya karavo. e pramANe dinacaryAne kuzaLa yogothI karavI. TIkAno saMkSepa bhAvArtha : vairAtrika kALagrahaNa karyA pachI svAdhyAya karavo te sApekSa yatidharma che. te svAdhyAya prAbhAtika kALagrahaNano samaya thAya tyAM sudhI karavo. A svAdhyAya cothA prahare jAgyA pachI kusumiNa dusumiNano kAusagga vagere vidhi karIne pachI karavo. A rIte divasa ane rAtrinuM kaheluM karttavya te te prakAre kahevuM te sApekSa yatidharma che. Ama ahIM sudhI dinacaryAnuM varNana ka2vA dvArA tenA aMgabhUta (1) pratilekhanA (2) piMDa (3) upadhi ane (4) anAyatananA tyAga rUpa oghasAmAcArImAM kahelA cAra dvA2onuM varNana karyuM. bAkI rahelA aticAra-AlocanA ane prAyazcittarUpa traNa dvAro te te sthAne kahIzuM. A pramANe oghasAmA~cArIno krama jaNAvyo. have dazadhA ane padivabhAga e be sAmAcArInuM svarUpa jaNAvatAM kahe che ke Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 133 mUlam - icchAmicchAtathAkArA, gatA'vazyaniSedhayoH / ApRcchA pratipRcchA ca, chandanA ca nimantraNA / / 104 / / upasampaJceti jinaiH, prajJaptA dazadhA'bhidhA / mera pavimAM'tu, kutsA padvatiyo: T20dhA / yu mam gAthArtha : (1) icchAkAra, (2) mithyAkAra, (3) tathAkAra, (4) Avazvika, (5) naiSadhikI, (6) pRcchA, (7) pratipRcchA, (8) chandanA, (9) nimaMtraNA, (10) upasaMpadA, ema jinezvaroe "dazadhA' nAmanI sAmAcArI kahI che. padavibhAga sAmAcArI to utsarga-apavAdanA bhedasvarUpa che. TIkAno saMkSepabhAvArtha: (1) icchAkAra : tamArI icchA hoya to A amuka kArya karo athavA tamArI icchA hoya to huM amuka kArya karuM. ema sAmAnI icchAnurUpa (paNa balAtkAre nahi) Adeza ke anyanA kAryanI mAMgaNI karavI te icchAkAra sAmAcArI che. utsarga mArge to, sAdhue chate sAmarthya koI kArya mATe bIjA sAdhune kahevuM nahi, paNa potAnI jAte ja karavuM. kAryane mATe koI kAryamAM potAnI AvaData ke sAmarthya na hoya tyAre ratnAdhika sivAyanA bIjA sAdhuo pAse potAnuM te kArya karAvavA mAgaNI kare tyAre "icchAkAra kare. arthAt ATaluM kArya karI Apazo? athavA tenI mAgaNI vinA ja tenuM te kArya karavAnI zaktivALo ane nirjarAno arthI koI sAdhu tenI pAse te kAryanI mAgaNI kare tyAre "icchAkAra kare. arthAt ApanI icchA hoya to karI zako cho. athavA koI sAdhu potAnuM atimoTuM paNa kArya karavAnI AvaDatavALo ane zaktivALo hovA chatAM bIjo nirjarArthI sAdhu tenuM te kArya karavAnI mAgaNI karato hoya, te jANIne te kArya karI ApavAnI icchAvALo trIjo sAdhu mAgaNI kare tyAre te paNa icchAkAra kare. arthAt ApanI icchA hoya to ApanuM A kArya Ane badale huM karuM? TuMkamAM balAtkAre nahi paNa ApanI icchA hoya to karuM ? ema kahevuM te "icchAkAra' kahevAya. glAnatva, anAvaData, asAmarthyanA kAraNe, nirjarArthI sAdhu anyanuM kArya karavAnI mAMgaNI kare tyAre, (zarIra sevA) vagere karato hoya, tene vizrAmaNA vagere vaiyAvacca karAvatAM AcAryae paNa icchAkAra karavo joIe. (arthAt tenI icchA joIne te te kAryamAM joDavo. TuMkamAM "tuM A kara' evI AjJA ke kArya nahi karanAra pratye balAtkAra karavo te nirgatha sAdhuno kalpa nathI.) A utsargamArga kahyo, apavAdamArge to durvinIta sAdhune AjJA ke balAtkAra paNa anucita nathI. (utsargathI to tevA durvinItanI sAthe rahevuM Ucita nathI, chatAM te bahusvajanonA Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 saMbaMdhathI pratibaddha hovAthI tene choDI zakAya tema na hoya tyAre prathama icchAkAra" pUrvaka kAmamAM joDavo, e rIte na kare to AjJAthI joDavo. aMte balAtkArathI paNa.) (2) miththAkAra : saMyamayogothI viparIta AcaraNa thaI gayA (karyA) pachI zrI jinavacananA marmane jANanAra muni 'mithyAkAra' kare che. eTale ke pote kareluM mithyA (khoTuM) che ema kabUla kare che. zuddha bhAve kareluM mithyAduSkata koIpaNa doSane zuddha karavAmAM samartha che. paNa karelI bhUlanuM nirdhvasa pariNAmathI mithyAdukRta karIne puna: te pApane sevanAra pratyakSa mRSAvAdI, kapaTI che. (3) tathAkAra : 'te tema ja che' ema sAmAne jaNAvavA mATe 'tathAkAra' (tahatti)no prayoga karAya che. gItArtha, gurvAdi, mUla-uttaraguNathI vibhUSita sAdhunuM vacana je vAcanArUpe, AjJArUpe ke praznanA uttararUpe hoya tene AdarapUrvaka tahatti kahI svIkAravuM e ja tathAkAra. A utsarga mArga che. paNa apavAde to AcArathI zIthila chatAM zuddha prarUpaka ane susAdhunAM guNonA pakSapAtInuM vacana jo yuktisaMgata hoya to svIkAravuM anyathA nahi. susAdhu ane zuddha prarUpaka evA saMvignapAkSikane 'tathAkAra nahi karanArane mithyAtvano udaya samajavo. (4-5) Azyi - naiSebikI : A beno viSaya anukrame nIkaLavuM ane dAkhala thavuM che. arthAt sAdhu makAnamAMthI nIkaLato "Avassahiya' ane makAnamAM pesato 'nisItiya kahe. sAdhune vasatimAMthI jJAnAdi guNonI prAptimAM hetubhUta bhikSAdine kAraNe ja nIkaLavAnuM che, paNa niSkAraNa gamanAgamanano niSedha karelo che, kAraNa ke enAthI Atma-saMyama virAdhanA, svAdhyAyano vyAghAta ane tethI karmabaMdharUpa doSo che. tethI ja bahAra nIkaLatAM "Avatsahiya' (avazya prayojane) kahevAnuM hoya che. bahAranI pravRtti sivAyanA kALe paNa niraticAra cAritravALA kriyAyukta sAdhune guru AjJAthI pravRtti mATe bahAra jatAM Avasati kahevI te sAnvartha hovAthI zuddha che. arthAt zuddha saMyamanA uddezathI eka sthAnamAM rahetA kaSAyAdi doSothI rahita sAdhune upara kahyA te gamanAgamanAdithI thanArA karmabaMdhana vagere doSo thatA nathI, pratyuta svAdhyAya vagereno lAbha thAya che. to paNa guru, glAna vagere anya sAdhune prayojane avazya javuM. evA prasaMge bahAra na javAthI doSo thAya che. AnAthI niSkAraNa javAno niSedha samajavo. Ama jJAnAdiguNonI prAptimAM hetubhUta 'bhikSAdi mATe pharavuM vagere bahAra javAnA anivArya prasaMge Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 zramaNa dharma vasati bahAra jatAM 'Avasahi' kahevI. nisIhino viSaya 'avagrahamAM praveza karavo' e che. avagraha eTale upAzraya, sthAna (kAyotsarga) mATe ubhA rahevuM, devano (jinamaMdirano) avagraha ane guruno avagraha (gurunA AsanathI sarvatra sADA traNa hAtha bhUmi) vagere samajavuM. pratikramaNAdi Avazyaka kAryo jeNe karI lIdhAM che, tevo viziSTa sAdhu, guru AjJAthI jyAM zayana, kAyotsarga vagere kriyA karavAnI hoya tyAM ja nisIhi kahe, bIje sthaLe nahi. kAraNa ke (zayyAdi karavAnI AjJA hovAthI te sivAyanuM anya sarva kArya karavAno niSedha thayo, mATe) niSedhArthaka nisIhi zabdano prayoga niSiddha kAryane aMge ja ja karavo joIe. deva-gurunA avagrahabhUmimAM praveza karatAM paNa nisIhino prayoga karavo joIe. A baMne sAmAcArIno viSaya eka ja hovAthI baMneno artha paNa eka ja samajavo, kAraNa ke avazya kartavyo karavA mATe Avasahi ane anya kAryonA niSedha mATe nisIhi che. avazya karaNIyanA vidhAna vakhate akarttavyano niSedha thaI ja jAya che. AthI baMne sAmAcArInuM ekArthikapaNuM che. chatAM zAstramAM benA nAma bhinna che. A Avasahi avazya karaNIyanI ane nisIhi akaraNIyanA tyAganI pratijJArUpa che. pratijJA praNidhAnasvarUpa che. e praNidhAnanuM baLa ghaNuM che. eka kArya karavAno dRDha nirNaya karyA pachI emAM AvatA vighnone dUra karavAnuM sAmarthya kartAmAM pragaTe che. e ja rIte akaraNIyanA tyAgamAM paNa AvatA vighnano jaya karavAnuM sAmarthya enA praNidhAnathI ja thAya. Ama baMnenA praNidhAna judA judA thaI zake mATe bhinna zabdono uccAra sUcavyo che. AthI ja A banneno prayoga upayogapUrvaka thavo jarUrI che. * * (6) ApRcchA : tathAvidha vinayapUrvaka nAnA-moTA koIpaNa prayojane gurune pUchavuM te ApRcchA sAmAcArI kahevAya che. (7) pratipRcchA : gurvAdie kahelA kAmane, kAma karatI vakhate puna: gurvAdine pUchavuM te pratipRcchA. A pratikRcchA karavAnuM e mATe jarUrI che ke pUrvanA kAryane sthAne athavA tenI sAthe bIjuM kArya cIMdhavAnI gurvAdine icchA hoya to kahI zake. (8) chandanA : azana-pAna-vastra-pAtrAdi lAvyA pachI sarva sAdhuone vinaMti kare ke - huM A azanAdi lAvyo chuM. temAMthI koIne paNa e upayogI hoya to Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 icchA pramANe svIkArI anugraha karo.' ema azanAdine ApavA mATe kahevuM tene chandanA kahevAya. (9) nimaMtraNA : azanAdi lAvyA pahelAM ja sAdhuone vinaMti kare ke - "huM Apane mATe azanAdi lAvuM ?' A rIte nimaMtraNA kare. - (10) upasaMpadA : jJAnAdi guNonI prApti mATe potAnA gurune choDIne teonI anumatithI anya gacchIya gurunI nizrAmAM rahevuM tene "upasaMpadA' kahevAya che. tenA (1) gRhastha upasaMpadA ane (2) sAdhu upasaMpadA ema be prakAro che. prathama sAdhu upasaMpadAnuM varNana karatAM Avazyaka niryuktimAM kahyuM che ke jJAnaviSayaka, darzanaviSayaka ane cAritraviSayaka ema upasaMpadA traNa prakAranI che. temAM jJAna-darzananI upasaMpadA traNa-traNa prakAranI che. ane cAritranI upasaMpadA be prakAranI che. darzana-jJAnanI upasaMpadAnA traNa prakAro A pramANe che. sUtranI-arthanItadubhayanI ema traNanI vartanA-saMdhanA-grahaNa karavA mATe levAtI "jJAna upasaMpadA kula nava prakAranI che. temAM pUrve bhaNelA asthira sUtranuM, arthanuM ke tadubhayanuM guNana (pATha karavo) tene vartanA kahevAya che. pUrve bhaNelA che te sUtrAdimAMno je je bhAga vismRta thayo hoya tene puna: meLavavo tene saMdhanA kahI che. sUtrAdi prathamavAra ja levuM tene grahaNa kahevAya che. darzana upasaMpadAnA paNa e ja (3*3=) nava bhedo che. mAtra temAM bheda e che ke jainamatanI prabhAvanA kare tevA "sanmatitarka vagere zAstronI vartanAdi traNa mATe Azraya levAya te darzana upasaMpadA. guruAjJAthI ane 'amukane upasaMpadA ApavI' evI bhalAmaNa jene karelI hoya te AcArya pAse, ema upasaMpadA levAmAM be padanI caturbhagI thAya. guru AjJApUrvaka AjJA karelA AcAryanI pAse javuM te prathama bhAMgo, guru AjJApUrvaka paNa jenI AjJA na karI hoya tevA anya AcAryanI pAse javuM te bIjo bhAMgo. AjJA vinA AjJA karelA AcArya pAse javuM (jemake hamaNAM tAre e AcArya pAse na javuM) e trIjo bhAMgo, AjJA vinA AjJA nahi karAyelA AcArya pAse javuM. (jema ke atyAre na javuM tathA amuka AcArya pAse na javuM) e cotho bhAMgo. A cAra bhAMgAmAM pahelo zuddha che, bAkInA traNa bhAMgA azuddha che. kAraNake prathama svagurunI pAse sutrArtha-ubhayanuM grahaNa karyA pachI, tethI adhika bhaNavAnI zaktivALo te buddhimAna sAdhu guru AjJAthI gurune je iSTa hoya (jenI pAse bhaNavA mokale.) Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 137. teonI pAse upasaMpadA le. (teonI nizrA svIkAre) evo upasaMpadAno vidhi che. A viSayamAM vizeSa paMcavastu graMthathI jANI levuM. cAritra mATenI upasaMpadA be prakAranI che (1) vaiyAvacca viSayaka, (2) tapa viSayaka te kALanI apekSAe yAvajIva sudhInI ane amuka maryAdita kALa sudhInI paNa hoya che. kahevAno Azaya e che ke potAnI cAritravRddhi ane zuddhi mATe koI sAdhu AcAryanI vaiyAvacca karavAnuM svIkAre ke koI tapasvI tapa mATe upasaMpadA svIkAre, to paNa te amuka kALa sudhI ke mAvajIva teonI nizrAmAM rahe. have jJAnAdinI upasaMpadA svIkAravAno AMzikavidhi paMcavastu graMthanA AdhAre jaNAvAya che. jJAnanI upasaMpadAno vidhi cha hArothI kahevAze. (1) bhUmipramArjana = prathama (vAcanAnuM) sthaLa-bhUmi pramArjana karavuM. (2) niSadyA (Asana) = be Asano karavAM. eka vAcanAcArya, guru mATe ane bIMbuM samavasaraNa (sthApanAcArya) mATe. (3) akSa = sthApanAcArya utsargathI tenA vinA vAcanA nahi karavI. (4) kRtikarma (vaMdana) = vAcanAcAryane vaMdana karavuM. (5) kAyotsarga : sarva sAdhuo vighna nivAravA mATe vAcanAnA prAraMbhamAM (anuyoga ADhAvaNArtha) kAyotsarga kare. tyArabAda guru samakSa besI ekAgrapaNe vAcanA le. vAcanA purI thayA bAda mAtrA vagerenI bAdhA TALIne - gurunI vizrAmaNA vagere karIne pachI, (9) jyeSThane vaMdana kare. vAcanAcArya paryAyathI nAnA hoya to paNa saghaLAye vaMdana kare. (ahIM jyeSThathI sUtrArthanA jJAtA ane vyAkhyAnanI zaktivALA samajavA.) A rIte laghu paryAyavALA vAcanAcAryane vaMdana karavA chatAM vAcanA labdhithI saMpanna hovAthI ratnAdhika ja che, mATe ubhaya pakSe AzAtanA nathI). darzana upasaMpadAno vidhi paNa jJAna upasaMpadAnI vidhi mujaba jANavo. kAraNa ke darzanaprabhAvaka "sanmati tarkavagere zAstro bhaNavA mATe ja darzana upasaMpadA kahI che. cAritranI upasaMpadAmAM (1) vaiyAvaccanI upasaMpadAno vidhi A pramANe che - jo bIjo vaiyAvacca karanAra na hoya to AgaMtukane svIkArI levo. potAnI pAse vaiyAvacca karanAra hoya to, AgaMtuka itvarika (thoDA kALa mATe) ke yAvatkathika che te vicAravuM. jo baMne yAvatkathita hoya to labdhimAna hoya tene vaiyAvacca mATe rAkhavo. baMne labdhimAna hoya to AgaMtukane upAdhyAyanI sevAmAM rAkhavo. te rIte Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 tenI taiyArI na hoya to pAcho mokalavo. A rIte aneka vikalpo Avazyaka niryuktithI jANI levA. (2) have tapa upasaMpadAno vidhi jaNAve che. cAritranI viziSTa ArAdhanA mATe koI sAdhu tapa karavA mATe upasaMpadA svIkAre te paNa itvarakathika ane yAvankathika ema be prakAranI che. emAM tapanI yAva<Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 179 samajavuM. e beno viveka bRhatkalpa, vyavahAra vagere graMthomAM che, te temAMthI jANavo. ahIM to mAtra utsarga-apavAdano samyag bheda samajAvanArI sAmAcA2I te pavibhAga samAcArI. te nimattanI AlocanA ane prAyazcitta vagere kahevAnuM che, te upasthApanA adhikAranI pachI kahIzuM. ||105 sAmAcArIno adhikAra pUrNa karIne have upasthApanA kahe che - e traNa prakAranI sAmAcArIne ArAdhanArA AtmAmAM upasthApanAnI eTale chedopasthApanA nAmanA bIjA cAritranI yogyatA pragaTe che. te jaNAvatAM kahe che ke mUlam - evamArAdhayan sAmAcArIM sarvAtmanA yatiH / bhavedupasthApanArhaH, sA ca kAryA yathAvidhi / / 106 / / gAthArtha : e pramANe sAmAcArInuM akhaMDa ArAdhana karato sAdhu upasthApanA mATe yogya bane, tyAre te upasthApanA vidhipUrvaka karavI. TIkAno saMkSepabhAvArtha : uparokta sAmAcA2InuM sarva prayatnathI akhaMDa pAlana karato yati (jenuM svarUpa AgaLa kahyuM che tevo sAdhu) jenA dvArA vratonuM AropaNa karAya te upasthApanAne (pAMca cAritra paikI bIjA cAritrane) yogya bane che. te upasthApanA gurue AgamamAM kahelI vidhi anusAre karavI. temAM prathama upasthApanA mATe ziSyanI yogyatAnuM svarUpa jaNAve che kemuulm - jJAtazastraparijJAdi - styAgAdiguNasaMyutaH / priyadharmA vaghamIru-rupasthAoDavamukte / / 20 / / " gAthArtha : 'zastraparijJA adhyayana' Adi zAstrone arthapUrvaka jeNe jANyAM che, tyAga-zraddhA-saMvega vagere guNothI je yukta che, cAritradharma jene priya che ane hiMsAdi pApono jene bhaya pragaTyo che, tene upasthApanA mATe yogya kahelo che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : AcArAMgasUtranuM prathama adhyayana zastraparijJA tathA Adi zabdathI dazavaikAlika vagere AgamanA artha jANyA hoya te jayaNAmAM kuzala banI zake. kAraNa ke jJAna vinA dayA pALI zakAtI nathI, mATe te yogya che tathA parigrahaparihArarUpa tyAga, zraddhA, saMvega vagere guNothI yukta hoya tene yogya samajavo, guNothI rahita hoya te aMgAramardakAcArya vagerenI jema hiMsAdi pravRttithI aTake nahi. vaLI cAritradharma jene priya hoya tathA hiMsAdi pAponA bhaya vALo hoya, kAraNake te ja pApathI aTake. ukta guNavALo upasthApanAne yogya jANavo. upasthApanA mATe ayogya kevo hoya te jaNAve che Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 mUlam - "aprApto'nuktakAyAdi - rajJAtArtho'parIkSitaH / anupasthApanIyoDAM, guru pApamaUT T208nA gAthArtha : je upasthApanA mATe kahelA dIkSA paryAyane pAmyo na hoya, jene pRthvIkAyAdi chakAya jIvonuM, mahAvratonuM ane tenA aticAra vagerenuM jJAna ApyuM na hoya ke ApavA chatAM te te arthane je samajyo na hoya athavA samajavA chatAM jenI parIkSA na karI hoya, tevA ziSyanI upasthApanA pApabhIru gurue nahi karavI. TIkAno saMkSepabhAvArtha H upasthApanAne (mahAvratone uccarAvavA mATe) ayogya sAdhunuM varNana karatAM kahe che ke - jeno dIkSA paryAya ocho hoya, dIkSA paryAya pUrNa thavA chatAM jene zakaya jIvonuM svarUpa, mahAvrato, vratonA aticAra, caraNa ane karaNa sittarI vagerenuM jJAna na apAyuM hoya athavA apAyA chatAM je samajyo na hoya ane samajyo hoya to tenAmAM vratonuM pAlana karavAno pariNAma pragaTyo che ke nahi, e mATe parIkSA na karAyo hoya, te paNa upasthApanAne ayogya samajavo, kAraNa ke pakAyAdinA jJAna ane vratapAlananI pariNAti pragaTyA vinA cAritra pALI zakAya ja nahi. ayogya ziSyane pApabhIru gurue mahAvrato uccarAvavAM nahi, kAraNa ke AvA ayogya ziSyamAM upasthApanA karavAthI AjJAbhaMga, anavasthA, vratAdinI virAdhanA ane mithyAtvAdi doSo lAge che. A upasthApanAnI jaghanyA, madhyama ane utkRSTA ema traNa bhUmikAo che. jaghanyA bhUmikA sAta rAtri-divasanI, madhyamA cAra mahinAnI ane utkRSTa che mahinAnI. temAM pUrve bIjA kSetramAM (anya gacchamAM) dIkSita thayelo hoya tevA junA dIkSitane to (SakAyAdinA jJAnathI yukta hoya e kAraNe) indriono vijaya karavA mATe jaghanyA bhUmi ane buddhithI hIna-azraddhALu evA ziSyane mATe utkRSTA bhUmi samajavI. madhyamA paNa bodhi vinAnA azraddhALu mATe ja samajavI. paNa pUrve kahelI jaghanyAnI apekSAe te moTI ane utkRSTAnI apekSAe ochI (TuMkI) hoya ema bheda samajavo. pariNatabuddhivALA nUtanadIkSitane paNa indriyajaya karavA mATe madhyamA bhUmi ja samajavI. svayogyabhUmine prApta na thayelAnI upasthApanA karavAthI ke prApta thayelAnI nahi karavAthI gurune moTo doSa lAge che. bhUmine prApta-aprApti evA pitA-putra vagereno kalpa bhASyamAM kahelo krama, paMcavastuka graMthathI jANI levo. sAmAnyathI pitA ane putra sAthe dIkSA lIdhI hoya ane baMne upasthApanAne yogya hoya to, te Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 171 baMnenI upasthApanA sAthe karavI. paraMtu pitAno kSayopazama ocho hoya ane putra yogya thaI gayo hoya to pitAne "tamAro putra nAno thaI jaze' ityAdi samajAvI, pitA saMmata thAya to putrane prathama upasthApanA karI zakAya. temAM vizeSa paMcavastu gAthA ka22-923mAMthI jANI levuM. sthavira (pitA) na samaje to traNavAra pa-5 divasano vilaMba karavApUrvaka samajAvavA, e daramyAna sthavira taiyAra thaI jAya to baMnene sAthe upasthApavA ane te pachI sthavira taiyAra paNa na thAya ane anumati paNa na Ape to kSullakanI upasthApanA karavI. prazna: je sthavira samajAvyo paNa na samaje tenAmAM samabhAva che lakSaNa jenuM evuM sAmAyika cAritra ja kevI rIte hoI zake ? uttara : sAmAyika cAritravALo prajJApanIya (samajAvyo samaje tevo) hoya ja te mata nizcayanayano che. vyavahAranaye to azuddha cAritranA sadbhAvamAM tevo saMbhava che, kAraNa ke sAmAyika hovA chatAM tene aticAranA kAraNabhUta saMjvalana kaSAyano udaya na hoya tevo mata vyavahAranayano nathI. vyavahAranaye to durAgrahIne ane pratipAti (adhyavasAya cAlyA javAvALA) sAmAyikavALAne paNa cAritra mAnyuM che. Avazyaka niryuktimAM kahyuM che ke eka ja bhavamAM samyakatvasAmAyika, zrutasAmAyika ane dezavirati sAmAyikanA (prApti ane patanarUpa) AkarSo utkRSTathI sahastrapRthakatva (be thI nava hajAra sudhI) ane sarvaviraticAritranA AkarSo zatapRthatva (basothI navaso) sudhI thAya. te pachI AvelAM te te samyaktAdi jAya nahi ane gayAM hoya te Ave. ' Ama rAjA-maMtrI, pitA-putra, mAtA-putrI, zeTha-nokara vagere sAthe dIkSita thayelA ne jyAM paraspara moTuM aMtara paDatuM hoya to tyAM lokavirodhathI anumAna karIne vartana karavuM. vizeSa paMcavastuthI jANavuM. chakAya jIvonuM jJAna ziSyane karAvavAnuM hoya che. teno vidhi A pramANe che - SakAyAdinA jJAna vinA upasthApanA karavAthI AjJAbhaMgAdi doSo hovAthI ziSyane prathama hetu-daSTAMtapUrvaka anumAna pramANanI zailIthI pakAyAdinuM jJAna karAvavuM. vAkyazailI A pramANe che. (1) pratijJA : eka indriyavALA pRthvIkAyAdinuM paNa jIvo che. (2) hetu : zeSa indriyonA abhAve paNa teone sparzana indriya che. (3) dRSTAMta je je rasanA vagere zeSa indriyonA abhAvamAM paNa sparzana indriyavALA hoya te te pRthvIkAya, apakAya vagere jIva kahevAya che. jema haNAyelI paNa ghANarasanA-AMkha-kAna indriyavALo aMdha - bahero vagere paNa jIva che tema." Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (4) upanaya : ekendriyavALA pRthvIkAya vagere tevA che. (5) nigamana : mATe te (ekendriyavALA pRthvIkAyAdi) jIva che. A rIte pRthvIkAyAdimAM jIvanI siddhi paMcAvayavayukta anumAna vAkyathI karI. TuMkamAM tathAvidha karmavipAkathI kAna vagere indriyonuM AvaraNa thavAthI te indriyanA abhAve paNa baherA-aMdha vagere ajIva nathI, tema ekendriya paNa ajIva nathI ema bhAvArtha samajAvavo. A rIte beindriyathI caturindriya sudhInA jIvomAM jIvaMtva siddha karavuM. koI ema kahe ke baherA-aMdha vagerenI bAhya indriya dekhAya che tethI tene jIva mAnavo Ucita che paraMtu ekendriyamAM to bAhya indriya dekhAtI nathI mATe jIva kevI rIte manAya ? tethI tamAruM dRSTAMta khoTuM che. tenA pratIkAra mATe kahI zakAya ke caturindriya vagere jIvone karmavipAkathI kAna vagere nathI ja, to paNa te cAra traNa ke be indriyavALA paNa sarva jIvo che ane sarva darzanavALAo jIva mAne paNa che. vivAda to mAtra ekendriyamAM jIvatva mAnavAmAM ja che. tene bIjI rIte paNa samajAvavo ke - pRthvI, paravALAM, lavaNa, patthara vagere pArthiva padArtho paNa sajIva ja che. kAraNa ke tene chedavA chatAM mAMsanA aMkuranI jema tevA ja aMkurAo punaH ugatA pragaTa dekhAya che. anumAna pramANano prayoga A rIte karAya 'jema jIvatA paMcendriyanA zarIramAMthI kapAyeluM mAMsa puna: pUrAya che, tema pRthvI, 52vALAM vagere paNa kApavA (khodavA) chatAM puna: pUrNa thAya che. (uge che) mATe teonuM jIvapaNuM siddha che (1). pANImAM (jalamAM) jIvatva A rIte siddha che. jemake pRthvInuM (kuvAdinuM) pANI sacitta (jIvavALuM) che. kAraNa ke bhUmi khodatAM deDakAnI jema te svAbhAvika pragaTe che, jema bhUmi khodatAM deDakAMnI utpatti svAbhAvika che. tema pRthvI khodatAM pANInI saMbhAvanA paNa svAbhAvika che athavA "varasAdanuM pANI sajIva-jIva che" kAraNa ke jema svAbhAvikatayA AkAzamAM utpanna thayelAM mAchalAo varasAdamAM paDatAM dekhAya che ane te sajIva che, te ja rIte svAbhAvikatayA utpanna thayelA AkAzanA pANIno paNa varasAda paDato dekhAto hovAthI te paNa sajIva che. athavA garbhanI kalala (rasa) avasthAnI jema temAM svAbhAvika dravatva (pravAhIpaNuM) che. arthAt garbhagata kalala(rasa) sajIva che. tema pANI paNa sajIva che. A rIte. pANImAM (jalamAM) jIvatvanI siddha thAya che. (2) agnimAM jIvatvanI siddhi : 'agni jIva che. ke kAraNa puruSanI jema te AhAra leto dekhAya che, athavA temAM vRddhi ane vikAra dekhAya che.' (Ama anumAna prayoga karavo.) jema puruSa AhAra karato ane vRddhi pAmato dekhAya Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 173 che. tema agnimAM paNa AhAra ane vRddhi dekhAya che. mATe puruSanI jema agninuM paNa jIvatva siddha che. (3) vAyumAM jIvatvanI siddhiH vAyu jIva che, kAraNa ke - ghoDAnI jema bIjAnI preraNA vinA paNa te aniyata tirjI dizAmAM gamana kare che. ema anumAnano prayoga karavo. A rIte vAyumAM jIvatva siddha che. ahIM "anyanI preraNA vinA gamana" kahyuM, tethI mATInA DhephA vagerenI sAthe virodha nathI raheto, kAraNa ke DhekuM vagere bIjAnI preraNA vinA cAlI zakatAM nathI. ane "aniyata dizAmAM gamana" kahyuM tethI niyatadizAmAM (zreNIbaddha) gati karanArA paramANunI sAthe paNa virodha nathI. kAraNake paramANu niyatadizAmAM (zreNIbaddha) gamana kare che. (4) . vanaspatimAM jIvatvanI siddhi : "vRkSo sacetana che, kAraNa ke - temAM strInI ane upalakSaNathI puruSAdinI jema janma, jarA, maraNa, vadhavuM, AhAra, dohada, Amaya (bImArI-pIDA), roga, cikitsA vagere hoya che. jema strIone janma vagere dekhAya che, tema vRkSomAM paNa te dekhAya che. mATe vanaspatimAM jIvatva siddha che. (5) beindriya vagere trasakAya - jevA ke kRmi, kIDI, bhramara vagere to jIva che ja. Ama chakAyanuM svarUpa jaNAvIne sAdhunA mUlaguNorUpa pAMca mahAvrato tathA rAtribhojana viramaNavrata ane tenA aticAranuM svarUpa samajAvavuM. (je AgaLa kahevAze.) A rIte SakAyAdinuM svarUpa kahIne ziSyanI zAstrokta vidhi pramANe parIkSA karavI. te parIkSAnA viSayo paMcavastu graMthamAM nIce pramANe kahyA che. ziSyanI parIkSA mATe gItArtha guru pote irAdApUrvaka uccAra-prazravaNa (vaDI-laghu nIti) vagere jevAkUla bhUmimAM vAsirAve (taja), kAyotsarga mATe ubhA rahevuM-besavuM vagere sacitta pRthvImAM kare, nadI vageremAM (pANInI pAse) uccArAdi vAsirAve (kare). jyAM agni bIjAe nAkhyo hoya tevA agnivALA pradezamAM spaMDila vagere vAsirAve. vAyu mATe paMkho vApare, lIluM ghAsa hoya tevI pRthvImAM tathA kIDI vagere trasajIvo hoya tyAM spaMDila vosirAve. gocarI pharatAM doSita AhArAdi vahore. jethI enI parIkSA thAya. guru evI virAdhanA kare chatAM jo ziSya e virAdhanA taje, pote evI pravRtti na kare ane bIjA sAdhune paNa "Ama karavuM ayogya che" ema samajAve, to tene upasthApanA mATe yogya samajavo. upasthApanA vidhipUrvaka karavI' AvuM 100mA zlokamAM kahyuM hatuM. tethI have vidhi kahe che Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 mU- sevapurvorvandra , vratojhAra: prakSiUT: vizvastara mAdhyAna, malTIvezana vidhi: pArA' gAthArtha : deva-gurune vaMdana karAvavuM, vrato uccarAvavAM, traNa pradakSiNA devarAvavI, digabaMdha karavo, tapa karAvavo, vyAkhyAna karavuM ane mAMDalImAM praveza karAvavo e upasthApanAno vidhi jANavo. TIkAno saMkSepabhAvArtha : ATha stutithI (naMdinuM) bhagavAnanuM devavaMdana ane gurune dvAdazAvarta vaMdana karAvavuM. ahiMsAthI rAtribhojana viramaNa sudhInAM cha vrato uccarAvavAM, samavasaraNa (naMdI)ne pradakSiNA apAvavI, sAdhu hoya to AcAryaupAdhyAyanA bhede be prakArano ane sAdhvI hoya to tenI pravartinI sahita traNa prakArano digubaMdha (nAma sthApanAvidhi) karavo. AyaMbila vagere (zakti anusAra) tapa karAvavo, pAMca mahAvratonA pAlana mATe zeThanI (cAra) putravadhuonA (rohiNInA) dRSTAMtathI upadeza karavo ane sAta mAMDalImAM praveza karAvavo, e upasthApanAno vidhi saMkSepathI samajavo. vistRta artha prAcIna sAmAcArImAMthI jANI levo. sAta mAMDalImAM praveza karAvavA sAta AyaMbila karAvavAM. te sAta mAMDalIo A pramANe che. "sutte atthe bhoaNe, kAle Avassae a sajjhAe / saMthAraveva tahI, sayA maMtrI napho I 6rarA" (prava. sAroddhAra) bhAvArtha : sUtramAM, arthamAM, bhojanamAM, kAlagrahaNa karavAmAM, pratikramaNamAM, svAdhyAya paThAvavAmAM ane saMthArAmAM ema nicce sAta kAryamAM sAdhune mAMDalI hoya che. A dareka mAMDalImAM eka-eka AyaMbila karIne praveza thaI zake che. AyaMbila vinA praveza thaI zakato nathI. te saMbaMdhI vidhi anyagraMthothI jANI levI. /109ll A upasthApanA vratAropaNarUpa che. tethI have vratonuM varNana kare che. mUlam- ahiMsA satyamasteyaM, brahmA''kiJcanyameva ca / mahAvratAni pa aa, vrata rAtrIvamonanam pAra20mA" . gAthArtha ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha, e pAMca mahAvrato che. tathA rAtribhojanano tyAga e chaThuM vrata che. * TIkAno saMkSepabhAvArtha : anya apekSAe A vratono viSaya mahAna (viziSTa hovAthI) e pAMceya mahAvrata kahevAya che. Avazyaka niryuktimAM kahyuM che ke Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 zramaNa dharma "paDhamaMmi savvajIvA, bIe carame a savvadavvAiM / sesA mahavvayA khalu, tadekkadeseNa davvANaM / / 791 / / bhAvAnuvAda : prathama mahAvratamAM 'sUkSma-bAdara-tra-sthAvara' ityAdi sarva jIvonI hiMsAno tyAga karAya che. bIjA mahAvratamAM savvalveluM zabdathI sarvadravyomAM mRSAvAdano tyAga karAya che. pAMcamA mahAvratamAM paNa vittavamasesu besu = zabdathI sarvadravyonA parigrahano tyAga karAya che. mATe te sarvaviSayaka che. zeSa mahAvrato dravyonA amuka ekadezanA tyAgavALAM che. jemake trIjAmAM grahaNa-dhAraNIya (laI zakAya, rAkhI zakAya tevAM) dravyonA adattAdAnano tyAga ane cothAmAM rUpa ane rUpavALA padArthonA viSayamAM abrahmano tyAga che ane chaThuM to mahAvrata nathI, rAtrie abhojanarUpa hovAthI tene "rAtribhojana viramaNavrata" kahevAya che. e pramANe nAma mAtrathI vratone kahyAM. 11 ll have te darekanuM lakSaNa jaNAvavAnI icchAthI pahelA ahiMsAvratanuM lakSaNa jaNAve che. mUlam - "pramAdayogato'zeSa - jIvA'suvyaparopaNAt / | nivRttiH sarvathA yAvivaM sA prathamaM vratam aa222aaaa" gAthArtha : pramAdanA yoge sarva koI jIvanA prANano nAza karavAno sarvathA mAvajIva sudhI tyAga karavo te paheluM vrata che. TIkAno saMkSepa bhAvArtha : ajJAna, saMzaya, (buddhinI viparItatA rU5) viparyAsa, rAga, dveSa, smRtibhraMza, yogaduSmaNidhAna ane dharmamAM anAdara e ATha prakAranAM pramAdanA yogathI = pramAdathI azeSa = sUkSma, bAdara trasa ke sthAvara sarva jIvonA, pAMca indriyo - traNa baLa - zvAsozvAsa ane AyuSya e dasa prANo paikI yathAsaMbhava prANono vinAza karavo te hiMsA ane tenAthI aTakavuM te ahiMsA kahevAya. te ahiMsA dezathI paNa thaI zake che, mATe kahe che ke - sarvathA = sarva prakAre arthAt mana-vacana-kAyAthI karavAno karAvavAno ane anumodavAno ema trividha-trividha bhAMgAthI tyAga karavo, te tyAga amuka maryAdita kAla sudhIno paNa thaI zake, mATe kahyuM ke - "yAvajIva' - jIvanaparyata e hiMsA nahi karavI. (ahiMsAnuM pAlana karavuM) tene prathama "ahiMsA' mahAvrata kahyuM che. rAgadveSAdikaSAyothI durgatigamanarUpa bhAvahiMsAthI AtmAne bacAvavArUpa svaahiMsA e ja paramArthathI ahiMsA che ane e sAdhavA mATe ja paranI ahiMsA batAvI che. satya, cauryAdi zeSa mahAvrato A prathama mahAvratanA sAdhanabhUta che. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 A vratane prathama kahevAnuM kAraNa e che ke bIjA vratono AdhAra ahiMsA che ane sUtromAM vratono krama paNa te pramANe che. prathamavrata kahevAyuM, have bIjAvratanuM lakSaNa kahe che kemU - "sarvathA sarvatoDIvapriyAgrahitA ! vanAiinavRtti, tatsatyavratamune sArA gAthArtha sarva asatya, apriya ane ahitakara vacanathI sarvathA nivRtti karavI, tene satyavrata kahevAya che. TIkAno saMkSepabhAvArtha sarva eTale ke krodha-lobha-bhaya-hAsya vagere koIpaNa kAraNathI bolAtA asatya, aprItikAraka ane bhaviSyakALa ahitakArI, Ama traNa prakAranA duSTavacanathI sarvathA = trividha - trividhathI aTakavuM te zrIjinezvaroe satyavrata kahyuM che. prazna : ahIM satyavratano adhikAra hovAthI mAtra "asatya bolavAthI aTakavuM teTaluM satya vrata ja che, to apriya ane ahitakara vacanano tyAga karavAnuM zA mATe kahyuM? uttara : tenuM kAraNa e che ke vyavahArathI satya chatAM apriya ane ahitakara vacanamAM paramArthathI asatyatA che. jemake corane tuM cora che. ityAdi kahevuM te tene apriya hovAthI satya nathI. tethI ja dazavaikAlikanA 7mAM adhyayananI 1ramI gAthAmAM kahyuM che ke - "te rIte kANAne kANo, napuMsakane napuMsaka, rogIne rogI athavA corane cora paNa nahi kahevo." e kAraNathI ja pravacana sAroddhAramAM cha prakAranI aprazasta bhASAo kahI che. (1) (avajJA pUrvakanI bhASA) hIlitA, (2) khrisitA (niMdAvacana), (3) (kaThora vacana te) purUSA, (4) (juTha vacana te) asatyA, (5) (gRhasthanI bhASAmAM "A putra che', "A bhANeja che." vagere bolavuM te) gAryasthI, (9) zamelA kalahane pragaTAvanArI. e cha bhASAo duSTa che. vaLI yogazAstramAM kahyuM che ke parane pIDA kare tevuM satyavacana paNa nahi bolavuM. jemake zikArI pUche tyAre "meM mRgalAne A dizAmAM jatA joyAM che." AvuM kahevuM te satya hovA chatAM asatya che. A vratanA pAlana mATe cAra prakAranI bhASAnA betAlIsa uttarabhedo che te samajavA joIe. mATe tenuM svarUpa pravacana sAroddhAra graMthAnusAra jaNAvAya che. mukhathI bolAya te vacanaprayogane bhASA kahevAya, tenA cAra prakAro che. (1) satyAbhASA=sat ne hitakAraka te 'satyA' sanA 3 artha che. (a) sapuruSo, (ba) uttama evA bhUlottaraguNo, (ka) vidyamAna jIvAdi padArtho, ema dareka (sat)ne Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 177 hitakaranArI bhASAne satya kahevAya. arthAt te te vastusvarUpane jaNAvavAnI icchAthI bolAtuM saMvAdi (yathArtha) vacana. (2) mRSAbhASA = satyAthI viparIta arthAt vastusvarUpane siddha karavAmAM visaMvAdi (ayathArtha) vacana. (3) satyAmRSA = satya ane mRSA ubhayathI mizrita (ubhaya svabhAvavALI) bhASA. (4) asatyA amRSA = e traNethI vilakSaNa, satya nahi, asatya nahi ane ubhaya svabhAvavALI paNa nahi, tevI bhASAne (vyavahAra bhASA) vyavahAranayathI jANavI. nizcayanayathI to, te naya upayogane pramANabhUta mAnato hovAthI upayogapUrvaka bolAya te (1) satyA ane upayoga rahita bolAya te (2) asatyA. ema be ja prakAro paDe che. A paNa kathana yuktiyukta che. kAraNa ke bolavAmAM jIvanuM ArAdhakapaNuM ane virAdhakapaNuM ema be bhedo ja rahelA che. deza ArAdhakapaNAne ane dezavirAdhakapaNAne zuddha (nizcaya) naya mAnato nathI. kAraNa ke jIvane eka sAthe be yoga (no vyApAra) ke be upayoga ghaTatA nathI. jo ema baMne sAthe mAnIe to, tenA yoge karma paNa zabala (zabhAzubha ubhaya svabhAvavALuM) bAMdhavAno prasaMga Ave. (ane evuM koI karma to che ja nahi. je ATha karmonA uttarabhedo che te to kyAM to zubha che ke kyAM to azubha che. mizra nathI.) vizeSa carcA vizeSa AvazyakamAM karelI che. cAra bhASA paikI prathama satyAbhASAnA janapadasatyAdi dasa prakAro pUrve kahevAI gayA che. tethI bIjI asatyA bhASAnA dasa prakAro kahevAya che. (1) krodha asatya : krodhathI "dAsa na hoya tene dAsa" (ke dAsane paNa krodhathI dAsa) kahevo, te krodhathI bolAyuM hovAthI satya hoya ke asatya hoya to paNa asatya ja kahevAya che. (2) mAna-asatya svAmI na hovA chatAM paNa mAnathI potAne bIjAno svAmI kahe che. (3) mAyA-asatya : bIjAne ThagavAnA AzayathI (mAyAthI) bolAya te. (4) lobha-asatya: lobhathI bolAya, jema ke alpamUlya padArthane bahumUlya kahevo vagere.(5) prema-asatya = premathI bolAya che. jema ke (kAmarAgathI) strIne kahevuM ke "huM tAro dAsa chuM" vagere. (9) veSa-asatyaH 'SathI bolAyelI bhASA che. jema ke matsarI guNavAnane paNa "A nirguNI che tevuM kahe vagere. (7) hAsya-asatya : hAMsI-mazkarIthI kRpaNane paNa dAtAra kahevo vagere hAsyathI bolAya te. (8) bhaya-asatya : cora vagerenA bhayathI game te bolAya te. (9) AkhyAyikA-asatya : AkhyAyikA = kathA, koI vAta karatAM na banyuM hoya tevuM paNa bolavuM te. (10) upaghAta-asatya: hRdayanA AghAtathI bolAya che. jemake koI cora kahe tyAre sAme 'tuM cora che' ityAdi asabhya bolavuM te. Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 trIjI mizrabhASAnA dasa prakAro A pramANe che. (1) utpannamizritA temAM utpannanI saMkhyA pUravA mATe anutpanna chatAM je utpanna tarIke bolAya che. jemake koI gAmamAM nyUnAdhika bALakono janma thavA chatAM, "Aje ahIM dasa bALako janmyA' evuM vyavahArathI anizcita bolavuM, temAM satya ane asatya bane che. athavA jemake "huM kAle tane so rUpiyA) ApIza' evuM kahIne bIje divase pacAsa Ape to paNa lokamAM te mRSAvAdI manAto nathI, vastuta: bAkInA pacAsa na ApyA teTalA aMzamAM jUThApaNuM che, mATe tevI bhASA utpannamizritA samajavI. A rIte AMzika satyAsatya bIjA bhedomAM paNa yathAmati samajI levuM. (2) vigata mizritaH gAmamAM maraNa pAmelAnI saMkhyA karatAM nyunAdhika saMkhyA kahevI te vigatamizrita. jemake maraNAdi 'gatabhAvone Azrayine mizravacana bolAya te vigata mizrita. (3) utpanna-vigatamizritaH utpanna-vigata baMnene Azrayine bolavuM te. jema ke "Aje dasa jamyA ane dasa maryA" vagere kahevuM te. (4) jIvamizritaH jemake koI eka DhagalAmAM ghaNA jIvo jIvatA hoya ane thoDA marelA paNa hoya, evA bhegA rahelA "zaMkha zaMkhanaka' vagerenA DhagalAne jIvano Dhagalo kahevo te jIva mizrita. (pa) ajIvamizrita: jemAM ghaNA marelA ane thoDA jIvatAM hoya tevA samuhane ajIvasamuha kahevo. (9) jIvAjIvamizritaH tevA ja DhagalAmAM nizcaya karyA vinA "ATalA jIvatA che ane ATalA marelA che' evuM nizcaya vAkya bolavuM te jIvAjIvamizrita. (7) anansamizritaH "mUlA vagere koI anaMtakAyane tenAM ja pAMdaDAM pAkI gayA hoya tyAre ke bIjA koI pratyeka vanaspatinI sAthe mizrita thayelA hoya tyAre "A saghaLo anaMtakAya che" ema bolavuM te. (8) pratyekamizrita pratyeka vanaspatine anaMtakAya sAthe mizrita joIne badho samuha pratyeka che' ema bolavuM te. (9) advAmizrita : addhA eTale kALa, ahIM prasaMgAnusAra divasa ke rAtrino samajavo. tenAthI mizrita te addhAmizrita. jemake- eka mANasa kAma mATe bIjAne utAvaLa karAvavA mATe divasa chatAM bole ke - "rAtri paDI." athavA rAtre paNa jagADavA mATe kahe ke "divasa ugyo te addhAmizrita. (10) addhAddhA mizrita : rAtri ke divasano eka bhAga te addhAddhA kahevAya, temAM bIjAne zIvratA karAvavA mATe pahelA praharamAM koI bole ke "jaldI kara, madhyAhna thayo" (ema rAtrI mATe paNa samajI levuM) evI bhASAne addhAddhAmizrita jANavI... cothI asatyA-amRSA bhASAnA bAra bhedo che. (1) AmaMtraNI : koIne AmaMtraNa karavA mATe bolavuM te. jemake he devadatta ! "ityAdi AmaMtraNI bhASA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 179 : kahevAya. A bhASA satyA, asatyA ke mizra paNa nathI, paraMtu traNethI bhinna vyavahAramAM upayogI che, ethI asatyA-amRSA kahI che. (2) AjJApanI : bIjAne kAmamAM joDavA mATe 'tuM A kArya kara' vagere AjJAvacana bolavuM te. (3) yAcanI : koI bIjAnI sAme 'tuM amuka Apa' vagere yAcanA mATe bolavuM te. (4) pRcchanI : amuka vastune jANato na hoya ke amukane aMge saMdeha hoya tevA prasaMganI jANa mATe 'A Ama kema che ?' vagere prazna rUpe bolavuM te. (5) prajJApanI : ziSya vagerene upadeza ApavA bolavuM te. jema ke 'jIvadayAnA pAlanathI AyuSya lAMbu bhogavAya che.' vagere upadezavacanane prajJApanI bhASA kahevAya che. (3) pratyAkhyAnI H koIka vyakti koI vastu mAge ke pUche ityAdi prasaMge niSedha ka2vA bolavuM te. (7) icchAnulomA : bIjAnI icchAne anusaratuM bolavuM te. jema ke - koI vyakti amuka kAma ka2vAnI icchA pragaTa kare tyAre, tene 'tame e kAma karo ! mArI paNa e icchA che.' vagere kahevuM te. (8) anabhigrahItA : padArthano jenAthI nirNaya (praznanuM samAdhAna)na thAya tevuM bolavuM te. jemake ghaNAM kAryo karavAnA hoya tyAre, tene koI pUche ke 'kayuM kAma karuM ?' tyAre 'tamane ThIka lAge te karo' AvuM nirNaya vinAnuM bolavuM te. (9) abhigrahItA: jenAthI nizcita samAdhAna ke preraNA maLe tevuM bolavuM te. jemake 'A kAma hamaNAM karavAnuM che' ane 'amuka kArya hamaNAM karavAnuM nathI' AvuM spaSTa jaNAvavuM te. (10) saMzayakaraNI: aneka arthanuM jJApaka evuM je vacana, ke je bolavAthI sAMbhaLanArane saMzaya thAya, tevuM bolavuM te. jema ke 'saindhava lAva' ema kahevAthI zrotAne 'lavaNa, puruSa ke ghoDo' zuM mAge che ? te nizcita na thAya. paraMtu saMzaya thAya, kAraNa ke saiva zabdanA e dareka artho thAya che. (11) vyAkRtA : spaSTa arthavALI bhASA ke je bolavAthI zrotAne spaSTa (nizcita) jJAna thAya. (12) avyAkRtA = atigaMbhIra zabdArthavALI bhASA ke spaSTa chatAM aspaSTa akSarovALI zrotAne na samajAya tevI bhASA. Ama cAre bhASAnA betAlIsa uttarabhedo kahyA. te sarvene sArI rIte jANavA joIe. A cAra paikI prathama ane cothI bhASA bolavA yogya che. 112 A pramANe bIjA mahAvratanuM varNana puruM thayuM. have trIjA mahAvratanuM varNana kare che. sakalasyA'pyadattasya, grahaNAdvinivarttanam / mUlam sarvathA jIvanaM yAvat, tadasteyavrataM matam / / 113 / / gAthArtha : sarva prakA2nA adattane jIvanaparyaMta sarva prakAre letAM aTakavuM, tene zrI jinezva252mAtmAoe trIjuM asteyavrata kahyuM che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 TIkAno saMkSepabhAvArtha : cAre prakAranA adattane 'trividha trividhena' yAvaMjIva sudhI na levuM te trIjuM asteyavrata che. cAra prakAranuM adatta A pramANe che. (1) svAmI adatta: tRNa, kASTha vagere vastune mAlikanI rajA vinA levuM te svAmI adatta. (2) jIva adatta : vastuno mAlika Apato hoya, chatAM te vastumAM rahelo jIva saMmata na thAya, chatAM paNa teno upayoga karavo te jIva adatta gaNAya. jemake pravrajyAnI icchA vinAnA putra vagerene tenA mAtA-pitAdi sAdhune Ape te jIva adatta kahevAya. (3) tIrthaMkara adatta : jenA svAmIe ApeluM hoya ane prAsuka paNa hoya arthAt jIva vaDe paNa visRSTa hoya, paraMtu je levAno tIrthaMkaroe niSedha karyo hoya tevuM levuM te tIrthaMkara adatta. jemake AdhAkarma doSavALuM annAdi. (4) guru adatta : tIrthaMkaroe niSedha na karyo hoya, nirjIva hoya, mAlike ApyuM hoya, paraMtu gurunI te levAnI anujJA na hoya, to te vAparavuM te guru adatta. A cAre prakAranA adattano jIvanaparyaMta tyAga karavo te 'adattAdAna viramaNa' mahAvrata kahevAya. trIjuM mahAvrata kahyuM, have cothuM mahAvrata kahe che... 180 mUlam - divyamAnuSatairazca-maithunebhyo nivarttanam / trividhaM trividhenaiva tad brahmavratamIritam / / 114 / / gAthArtha : deva saMbaMdhI, manuSya saMbaMdhI ane tiryaMca saMbaMdhI, ema traNeya maithunothI trividha-trividha bhAMge nivRtti karavI, tene brahmavrata, kahyuM che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : vaikriyazarIradhArI devasaMbaMdhI, audArikazarIradhArI manuSya saMbaMdhI ane tiryaMca yonivALA dehasaMbaMdhI - e traNe prakAranA strI-puruSanA saMbhoganI kriyAthI aTakavuM tene brahmavrata kahevAya che. te dezathI paNa thatuM hovAthI kahyuM ke 'trividha-trividhena' arthAt mana-vacana-kAyAthI sevavuM nahi, sevarAvavuM nahi ane anumodavuM paNa nahi, tene zrIjinezvaroe brahmacaryavrataM kahyuM che. te paNa yAvajjIva. A rIte audArika ane vaikiya ema be zarIranA mana-vacana-kAyAthI (3x2)=6 ne sevavuM Adi traNanI sAthe guNatAM aDhAra prakAranuM brahmacaryavrata che / / 1145 cothuM mahAvrata kahyuM, have pAMcamuM mahAvrata kahe che. mUlam - "parigrahasya sarvasya sarvathA parivarjanam / AkiJcanyavrataM proktamarhadbhirhitakAGkSibhiH / / 115 / / gAthArtha : sarva prakAranA parigrahano sarva prakAre tyAga karavo tene hitakAMkSI zrI arihaMta devoe AkiMcanya (aparigraha)vrata kahyuM che. Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 181 : TIkAno saMkSepabhAvArtha : sarva eTale sacitta-acitta vagere sarva padArthomAM athavA sarvadravyo, sarvakSetra, sarvakALa ane sarvabhAvomAM, parigraha (mUrcchanA pariNAma)no trividha-trividhathI tyAga karavo, tene hitecchu evA zrItIrthaMkara 52mAtmAoe AkiMcanya (aparigrahavrata) kahyuM che. jene kiMcana (eTale kaMIpaNa) dravya na hoya te 'akiMcana' ane akiMcanapaNuM te AkiMcanya arthAt aparigrahavrata kahevAya. A zabdArtha kahyo. bhAvArtha A rIte che - mUrchAne ja parigraha kahevo te yuktiyukta che. kAraNa ke pAse dhana na hovA chatAM rAjagRhInA bhikhArIne dhananI mUrchAnA kAraNe saMkleza thayo hato. e rIte mUrchAvALAne durgatinA kAraNabhUta saMklezano saMbhava che. bIjI bAju tRSNArUpa kALI nAgaNI jeonA manane upadrava karI zakatI nathI, tevA mahAtmAone prazamasukhano AnaMda anubhavavAthI viziSTa dravyAdirUpa sAmagrI (saMpatti) hovA chatAM cittamAM saMkleza thato nathI. te ja kAraNe dharma mATe dharmokaraNane rAkhavA chatAM munione potAnA zarIramAM ane upakaraNa (vastrAdimAM) nirmamatva hovAthI aparigrahI kahyA che. Ama dharmokaraNa rAkhavA chatAM mUrchAno abhAva hovAthI jema sAdhuone aparigrahavrata akhaMDa rahe, che tema sAdhvIone paNa parigraha doSa (thI bacavuM azakya) nathI, mATe dharmopakaraNa tarIke te vastrAdi rAkhavA mAtrathI 'teono mokSa na thAya' ema kahevuM te tathyahIna ja che. A pAMca mahAvratone viziSTa guNothI je vAsita kare te tenI bhAvanAo che, te graMthakArazrI jaNAve che mUlam - 'etAni bhAvanAbhizca pratyekaM paJcabhiH matti mAvitAnyeva, vatho muLamAjJi tu / / 6 / / " gAthArtha : e pAMca vrato pratyeka, tenI pAMca-pAMca bhAvanAthI samyag bhAvita (vAsita) thAya to ja kahyA tevA (viziSTa) guNavALAM bane che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : e pAMce mahAvratonuM je lakSaNa kahyuM tevA lakSaNavALAM tyAre bane ke jyAre te vrato tenI bhAvanAothI samyag bhAvita thayAM hoya. pratyeka vratanI pAMca-pAMca bhAvanAo che. tenAthI bhAvitAtmAnA mahAvrato yathArtha guNavALA bane che. prathama mahAvratanI bhAvanAo : yogazAstranA prakAza-1nI gAthA-26mAM kahyuM che ke manoguptyeSaNAdAneryAbhiH samitibhiH sadA / dRSTAnnapAnagrahaNenA'hiMsAM bhAvayet sudhIH / Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (1) manogupti, (2) eSaNA samiti, (3) AdAna samiti, (4) iryAsamiti, (5) AhAra pANIne joIne grahaNa karavAM. e pAMca bhAvanAothI buddhimAna muni ahiMsAvatanuM rakSaNa (pAlana) kare. (karaNasittarImAM kahevAze te) manoguptithI prathamavratanuM rakSaNa karavuM te prathama bhAvanA. 42 doSathI rahita AhAra grahaNa karavo te eSaNAsamitirUpa bIjI bhAvanA. tamAma vastune levA-mUkavAmAM nirdoSa pravRtti karavI te. 'AdAna bhaMDamattanikSepaNAsamiti rUpa trIjI bhAvanA. AvavA-javA vageremAM 'iryAsamitinuM pAlana karavuM te cothIbhAvanA. anna-pAna vagere joIne levAvAparavAM te pAMcamIbhAvanA. A pAMca bhAvanAthI buddhimAnuM muni ahiMsAne pavitra banAve. tenI rakSA kare. ahIM hiMsAmAM mananA vyApAranI mukhyatA hovAthI manoguptinuM grahaNa karela che. prasannacaMdra rAjarSie manogupti nahi pALatAM durgAnathI ahiMsAvratanuM khaMDana karIne pratyakSa hiMsA nahi karavA chatAM sAtamI naraka prAyogya karmadalikono saMcaya karyo hato. eSaNA, iryA ane AdAna A traNa samitionuM pAlana to ahiMsAmAM pratyakSa upakAraka che. bIjA mahAvatanI bhAvanAo mATe kahyuM che ke comamayopa-pratyA thArittarama ! gAstrotra bhAvonADapi, mAvajUnRtavratam aa yo, zA. 1-27 - hAsya, lobha, bhaya ane krodhanA tyAga vaDe niraMtara vicArIne bolavA dvArA satyavratane bhAvavuM joIe. kahevAno Azaya e che ke hAsya karanAro nicce mithyA bolanAro che, mATe hAsyano tyAga te prathamabhAvanA. lobhI dhananI AkAMkSAthI mithyA bolanAra che, mATe lobhano tyAga te bIjIbhAvanA. bhayavALo prANanI rakSA vagerenA kAraNe mithyA bole che, mATe bhayano tyAga te trIjIbhAvanA. krodhAviSTa manavALo mithyA bole che, mATe krodhano tyAga te cothIbhAvanA. jJAnathI samyagu paryAlocana karIne motane dUra karavApUrvaka bolavuM te pAMcamIbhAvanA. A pAMca bhAvanAthI bIjA vratanI rakSA karavI. rAga-dveSa-moha asatya bolavAnA kAraNo che. trIjA mahAvratanI bhAvanAo mATe kahyuM che keaalocyaavgrhyaanycaa-'bhiikssnnaavgrhyaacnm / etAvanmAtramevaitadityavagrahadhAraNam / / / samAnadhArmikebhyazca, tathA'vagrahayAcanam / anujJApitAnA trADazanamasteyAmAvanA: || | yo. zA. - 1-28-29o. Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma bhAvAnuvAda : manathI vicArIne (rahevA-vAparavA mATenA sthAnarU5) avagraha yAcavo. avagrahanA (1) indrano, (2) rAjAno, (3) gRhapatino, (4) makAna mAlikano ane (5) sAdhuno, ema pAMca prakAra che. emAM pUrva-pUrvanA prakArane pachIno prakAra bAdhaka che. saudharmendra (ApaNA bharatakSetranI apekSAe) dakSiNa dizAnA aDadhA lokanA ane izAnendra uttara dizAnA aDadhA lokanA adhipati che rAjA eTale cakravartI, tenA cha khaMDo te teno avagraha . gRhapati = amuka dezano adhipati (rAjA). teno je deza te teno avagraha. makAnanA mAlikano avagraha tenuM makAna. sAdhuoe pahelAM 2hevA vAparavA mATe gRhastha pAsethI yAceluM ghara te, te sAdhuono avagraha A viSayamAM vizeSa pravacana sArodvAra gAthA-683thI jANavuM. A rIte avagrahonA prakAro samajIne yathAyoMgya jenI pAse je avagraha mAgavAno hoya tenI pAse te mAgavo. tenA mAlika pAsethI yAcanA karyA vinA rahevAthI ke vA52vAthI adattAdAnano doSa lAge che. A prathamabhAvanA. (2) mAlika ekavAra vasati Ape chatAM bimArI vagere kA2Ne vAparatAM ApanAranA cittamAM kleza na thAya te hetuthI laghu-vaDInIti paraThavavAnAM, pAtra raMgavA dhovAnAM sthAnonI vAraMvAra yAcanA karavI. A bIjIbhAvanA. (3) "ATalI bhUmi vagere amAre upayogI che, vadhu nahi" Avo amuka pramANamAM avagrahano dAtAranI sAthe ka2vo. nizcaya karavo te trIjIbhAvanA. (4) pUrve upAzrayamAM AvIne rahelA hoya tevA sAdharmikonI (sAdhuonI) pAse yAcanA karavI. teo jeTalA avagrahanI anujJA Ape teTalA avagrahamAM ja rahevAya, anyathA corI gaNAya. A cothI bhAvanA. (5) gurunI AjJA maLI hoya tevA, 42 doSathI rahita, dravyAdithI zuddha sAdhutAmAM kalpe tevAM ja AhArAdi (upalakSaNathI audhika ane aupagrahika upadhi vagere lAvIne guru samakSa AlocanA karIne, gurU anumati Ape te ane teTaluM mAMDalImAM besIne vApare te pAMcamIbhAvanA. cothA mahAvratanI bhAvanAo... 183 "strISaNThapazumadvezmA''sanakuDyAntarojjhanAt / sarAgastrIkathAtyAgAt, prAgratasmRtivarjanAt / / strIramyAGgekSaNasvAGaga-saMskAraparivarjanAt / praLItATyazanatyAt brahmacarya tu bhAvayet / / yo. zA. 1-rU0-rU|| bhAvAnuvAda : (1) sacitta strI eTale sAkSAt devI-mAnuSI strI, acitta strI Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 eTale pattharanI cUnA vigere lepanI ke citralI strInI AkRtio ema baMne prakAranI devI-manISI strI tathA napuMsakavedanA udayavALA purUSo, tiryaMcayonimAM janmelA (maithunano saMbhava hoya tevAM) gAya Adi pazuo, jyAM hoya tevI vasatino ane teoe vAparelAM Asanono tyAga karavo, bhIMtanA AMtare strIpuruSanI kAmottejaka vAto saMbhaLAtI hoya, tevA sthAnano tyAga karavo te prathama bhAvanA. (2) sarAgapaNe strIkathA nahi karavI te bIjIbhAvanA. (3) dIkSA pUrve gRhasthAvasthAmAM bhogavelA bhogonuM smaraNa na karavuM te trIjIbhAvanA. (4) strInA ramya aMgopAMgane nihALavA nahi te tathA svazarIranI vibhUSA Adi saMskAra karavAnuM TALavuM te cothIbhAvanA (5) (vigaIthI lacapacato) praNIta AhAra ane atiAhArano tyAga karavo te pAMcamIbhAvanA. vIryavardhaka, snigdha, vikAravardhaka, mAdaka AhAra te praNIta AhAra. lUkho AhAra paNa vadhu mAtrAmAM levAmAM Ave to vikAravardhaka bane che. tethI atiAhAra varjavAnuM kahyuM che. pAMcamA mahAvratanI bhAvanAo"sprshe rase ca gandhe ca, rUpe zabde ca hAriNi / paJcasvapIndriyArtheSu, gADhaM gArddhasya varjanam / / paSyavAnanopu, sarvathA varNanam gAzizcanataMtava, mAvanAH paThTha vartitA | yo. zA. 1-32-33 bhAvAnuvAda : bhogavavAthI rAga upaje tevA manohara sparza, rasa, gaMdha, rUpa ane zabda e pAMca indriyonA viSayomAM atigRddhi (Asakti) nahi karavI. tathA e ja spardhAdi pAMca viSayo pratikUla hoya temAM sarvathA dveSa nahi karavo te pAMcamA mahAvratanI pAMca bhAvanAo che. I/11vA have chaThAvatanuM lakSaNa kahe che kemuulm - caturvidhasyAhArasya, sarvathA parivarjanam / pai vratamahetAna, nimaeNda mRtA: sAra7A. gAthArtha cAre prakAranA AhArano (rAtrIe) sarvathA tyAga karavo, tene chaThuM vrata kahyuM che, e cha vratone zrIjinezvaroe sAdhutAnA mULaguNo kahyA che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : azana, pAna, khAdima ane svAdima, e cAre prakAranA AhArane rAtrIe vAparavAno. sarvathA = trividha trividha bhAMgAthI tyAga karavo, tene chaThuvrata kahyuM che. have e vratone ahIM sAdhudharmanA prasaMgamAM zrI jinezvaroe Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 185 zeSaguNonA AdhArabhUta hovAthI mULaguNo kahyA che. ane tenA upalakSaNathI saMpUrNa caraNasitta2Ine paNa mUlaguNorUpa kahI che. te A pramANe che. vaya' samaNadhammadeg saMjama " vaiyAvacaM" ca baMbhaguttIo' / nALAkRtitraM tavAra johani--hA caraLamekaM / / oya. ni. mAdhya / / vyAkhyA : 5 vrato, 10 prakArano sAdhudharma, 17 prakAre saMyama, 10 prakAre vaiyAvacca, 9 prakAre brahmacaryanI gupti, 3 jJAnAdiguNo, 12 prakAre ta5, 4krodhAdi kaSAyono nigraha, ema (70 prakAre) cAritra (mULaguNo) che. (1) temAM 'prANAtipAta viramaNa' vagere pAMca mahAvratonuM varNana u52 karyuM che. (2) dasa prakArano yatidharma A pramANe che. (1) kSamA : jIvanA sahana karavAnA AtmapariNAmane kSamA kahevAya che arthAt sarva rIte krodhanA udayane niSphala banAvavo te kSamA. (2) mArdavaH astabdhatA arthAt akkaDAino abhAva. astabdhatAnA pariNAmane (bhAvane) ane tenAthI thatI kriyAne paNa mArdava kahe che. TuMkamAM jIvanI namratA ane nirabhimAnatA te mArdava. (3) Arjava : vakratA rahita mana-vacanakAyAvALA sa2La jIvanA bhAvane athavA karma (kriyA)ne Arjava kahevAya che. arthAt jIvano mana, vacana ane kAyAno avikAra, niSkapaTapaNuM te Arjava. (4) mukti : bAhya anityapadArthonI ane atyaMtara (kAma-krodhAdi) bhAvo pratyenI tRSNA(lobha)no uccheda karavo te mukti. (5) tapa : jenAthI rasa-rUdhirAdi zarIranI sAta dhAtuo ane jJAnAvaraNIyAdi ATha karmo tape te tapa kahevAya che. tenA bAra bhedo AgaLa kaMhevAze. (6) saMyama : AzravanI nivRtti arthAt navA karmonA baMdhane aTakAvavo te saMyama. (7) satya : mRSAvAdano tyAga. (8) zauca : saMyamamAM niraticA25NuM (nirmaLatA). (9) AkiMcanya= koIpaNa dravya na hovApaNuM te AkiMcanya. upalakSaNathI zarIra ane dharmokaraNa vageremAM paNa mamatvano abhAva tene AkiMcanya samajavuM. (10) brahma : navavidha brahmacaryanI guptinA pAlana pUrvakano sparzanendriyano saMyama. (3) have sattara prakAranuM saMyama kahevAya che. prANAtipAtAdi pAMca AzravothI aTakavuM, pAMca indriyone vaza karavI, cAra kaSAyono jaya karavo ane traNa daMDanI virati karavI, ema saMyama sattara prakAre che. bIjI rIte saMyamanA sattara prakAra A pramANe che - (1-9) pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati, beindriya, teindriya, caturindriya ane paMcendriya e dareka jIvono mana-vacana-ane kAyAthI saMraMbha, samAraMbha ane AraMbha karavo nahi, karAvavo nahi Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 tathA anumodavo nahi (te nava prakAro.) (mAravAno (hiMsAno) saMkalpa karavo te saMraMbha, pIDA upajAvavI te samAraMbha ane prANono viyoga karavo te AraMbha.) 186 (10) saMyamamAM upakAraka pustako vagere ajIva padArthone, tenuM pratilekhanapramArjana ka2vApUrvaka jayaNAthI rAkhavA te ajIvasaMyama. (11) prekSA eTale bIja, vanaspati ke trasajIvanA saMsarga vinAnA niravagha sthAne 'netrothI joIne' suvuM, besavuM, ubhA rahevuM ke cAlavuM vagere prekSAsaMyama. (12) pApa vyApAra karatA gRhasthanI upekSA karavI, arthAt 'amuka ghara-gAma vagerenI saMbhALa khyAlapUrvaka karo ityAdi upadeza nahi karavo te upekSAsaMyama (athavA saMyamamAM anAdara karatA sAdhuone te te saMyamanAM kAryomAM joDavA te prekSAsaMyama ane niSvasa pariNAmI pAsatthA vagere saMyamanI virAdhanA kare tenI upekSA karavI te upekSA saMyama.) (13) netrothI joyelI bhUminuM ke vastrAdinuM paNa rajoharaNa vagerethI pramArjana karIne te vAparavAM, arthAt sutAM, besatAM, letAM, mUkatAM vAraMvAra pramArjana karavuM; eka gAmathI bIjA gAmamAM praveza karatAM-nikaLatAM arthAt bhUmi badalAtAM paga pramArjavA te pramArjanAsaMyama. (14) vaDInIti, laghunIti, zleSma, kapha vagerene tathA jIvasaMsakta, doSavALAM ke vadhI paDelA AhAra, pANI vagerene jaMtu rahita acittasthAne vidhipUrvaka paraThavavAM te pariSThApanAsaMyama. (15) droha, irSyA, abhimAna vagere duSTa bhAvothI manane rokavuM ane dharmadhyAnAdi zubhabhAvamAM joDavuM te manasaMyama. (17) hiMsaka, kaThora, apriyavacana nahi bolavuM ane hitakArI zubha, madhura ane satyavacana bolavuM te vacanasaMyama (17) javuM-AvavuM vagere Avazyaka kartavyomAM kAyAnI pravRtti upayogapUrvaka karavI te kAryasaMyama. (4) vaiyAvacca : (1) AcArya, (2) upAdhyAya, (3) tapasvI, (4) navadIkSitazaikSa, (5) glAna sAdhuo, (6) sthavirAdi anya sAdhuo, (7) samanojJa (eka sAmAcArIvALA anya gacchanA) sAdhuo, (8) saMgha, (9) kula, (10) gaNa. e dasanI vaiyAvacca karavAne yoge vaiyAvaccanA paNa dasa prakAro kahyA che. (5) brahmacaryanI guptio : brahmacaryanI rakSAnA upAyo - 'vahiiiiindraya, kuMtarapuvvI(iya) paNi / amAyAdAvimUsaLArpha, navayaMmaghenuttIo 1.(pra.sA.) (1) strI-pazu ke napuMsaka hoya tevA sthAne nahi rahevuM te vasahi. (2) mAtra strIonI sabhAmAM sAdhue dharmadezanA na karavI arthAt kathA na karavI athavA strInA rUpa, raMga vagerenI vAto nahi karavI te kathAtyAga. (3) strIe vAparelA AMsanano be ghaDI sudhI puruSe ane puruSe vAparelA Asanano traNa prahara sudhI strIe tyAga karavo te na Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 187 niSadyA gupti samajavI. (4) indriyone upalakSaNathI strInAM stana, kaTibhAga, sAthaLa vagere avayavone sthira dRSTie nahi jovA. kAraNa ke te rIte jovAthI kAmavAsanA jAge che. A indriyo nahi jovArUpa pti samajavI. (5) bhIMtanA AMtare strI-puruSanI vikAravardhaka vAto cAlatI hoya tyAM na rahevuM. (9) gRhasthAvasthAmAM bhogavelA bhogorUpa pUrvakrIDAne yAda nahi karavI. (7) atisnigdha (praNIta) AhArano tyAga karavo. (8) rUkSa AhAra paNa atimAtrAe na karavo, uNodarI rAkhavI te atimAtra AhAratyAga. (9) zarIranI vibhUSAno tyAga. () jJAnAdi traNaH samyagujJAna-samyagadarzana-samyagucAritra A traNanuM pAlana. (7) tapa che bAhya ane cha atyaMtara, ema bAra prakArano tapa che. tenuM varNana tapanA adhikAramAM karAze. (8) krodhAdino nigraha: krodhAdi cAra kaSAyono nigraha karavo. A badhA bhedo cAritrarUpa hovAthI caraNa, ane (5+10+17+10+9+ 3+12+4=70 ema) saMkhyAmAM sIttera hovAthI sittarI, A rIte zAstromAM tene caraNasittarI kahI che. .. A bhedomAM ATalo viveka che ke - cothA brahmacaryavratamAM aMtargata hovA chatAM brahmacaryanI guptione judI kahI, te "caturthavratanA pAlanamAM apavAda nathI" ema sUcavavA mATe che. . pAMca mahAvratomAM vastuta: cAritra AvI javA chatAM jJAnAdi traNamAM puna: cAritra kahyuM te sAmAyika cAritra sivAyanAM zeSa chedopasthApanIya, parihAravizuddhi, sUkSmasaMparAya ane yathAkhyAta e cAritronA nirUpaNa mATe samajavuM. dasavidha zramaNadharmamAM saMyama ane tapa kahevA chatAM punaH tene judA kahyAM, temAM mokSaprApti mATe saMyama ane tapanI pradhAnatA jaNAvavArUpa kAraNa samajavuM. tapamAM vaiyAvacca AvatuM hovA chatAM punaH alaga grahaNa karyuM te vaiyAvacca svaparane upakArI hovAthI tapanA anazanAdi bIjA prakAro karatAM vadhAre atizayavALI vaiyAvacca che, te jaNAvavA mATe kahyuM che. kSamA, mRdutA rUpa zramaNadharmamAM 'krodhAdinigraha" kahevAI javA chatAM puna: bhinna kahyA te nigraha te udayamAM AvelA krodhAdine niSphala karavArUpa che" ane "kSamA, mRdutA vagere udIrita krodhAdinA anudayarUpa che. ema baMnenA bheda samajAvavA mATe samajavuM. ||117lii. Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 A pramANe cAritranA 70 mULaguNonuM svarUpa kahyuM. have te sivAyanA guNone 'karaNasittarI' evA nAmathI jaNAvIne e guNone niraticAra pALavA joIe. ema jaNAvavA mATe kahe che ke 188 mUlam - "zeSAH piNDavizuddhyAdyAH syuruttaraguNAH sphuTam / mAM cAnativArALAM, pAna te tvamI matAH / / 8 / / " gAthArtha : bAkInA 'piMDavizuddhi' vagere guNone nizce 'uttaraguNo''samajavA. e guNonuM niraticAra pAlana karavuM te sApekSa yatidharma che. te uttaraguNo A pramANe kahelA che - TIkAno saMkSepabhAvArtha : mULaguNo uparAMta bIjA piMDavizuddhi vagere sittera bhedo che. te zAstramAM uttaraguNo tarIke prasiddha che. te sittera bhedo A pramANe che. "piMDa vijJodI sami mAvaLa pahimA'ya kRtiniroddo / paDiomaLa' guttIo, abhijJA' ceva ra N tu / / oya. ni. mA. / / bhAvArtha : cAra prakAranI piMDavizuddhi, pAMca samitio, bAra bhAvanAo, bAra paDimAo, pAMca indriyono nigraha, pacIsa pratilekhanA, traNa guptio ane cAra abhigraho, ema sittera prakA2o ka2Na (sAdhana dharma)nA che. arthAt tene 'karaNasittarI' kahevAya che. temAM (1) piMDavizuddhi: (pUrve kahelo) piMDa meLavavAmAM AdhAkarma vagere (betAlIsa athavA suDatAlIsa) doSonA tyAgarUpa zuddhi arthAt nirdoSatA. ahiM piMDa zabdathI (1) cAra prakArano AhAra, (2) zayyA (vasati), (3) vastro ane (4) pAtrA samajavA. te letA pUrve AgaLa jaNAvyAnusAra vizuddhi karavAnI hovAthI piMDanA bhede piMDavizuddhinA paNa cAra prakAro samajavA. (2) pAMca samiti : pAMca prakAranI samyak ceSTAne jainaparibhASAmAM 'samiti' evA nAmathI oLakhAvI che. te iryA, bhASA, eSaNA, AdAnanikSepa ane pAriSThApanikA ema pAMca prakAranI che. kAraNasara (bahA2) jatAM-AvatAM jIvonI rakSA mATe eka yuga (dhUMsarI) pramANa bhUmine netrothI AgaLa joIne, sarvajIvone sparza na thAya tema, UMcI-nIcI bhUmi, kAdavAdine tyAga karavApUrvaka cAlavuM te iryAsamiti. prayojanavaze hita, mita, pathya, niravagha ane asaMdigdha vacana bolavuM te bhASAsamiti. AhArAdiaughika upadhi-aupagrahika upadhi e sarve nirdoSa levuM te eSaNA saMmiti. Asana saMthAro, pATa, pATIyuM, vastra, ghaMDo vagere pratyeka vastune netrothI joIne ane upayogapUrvaka rajoharaNa vagerethI paDilehaNa karIne levI-pakaDavI tathA netrothI Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 189 zramaNa dharma joelI ane pramArjana karelI bhUmi upara upayogapUrvaka mUkavI te AdAnanikSepa samiti. sthaMDila, mAtru, thUMka, zleSma, za2I2no mela, ke nirUpayogI vastro tathA AhA2-pANI vagerene nirjIva ane zuddhabhUmimAM upayogapUrvaka tyAga karavo te pariSThApanA samiti jANavI. traNa gupti sahitanI A pAMca samitio sAdhuonA cAritrarUpa zarIrane janma ApanArI (mAtA), paripAlana karanArI ane zuddha karanArI hovAthI ATha mAtAo che. (3) bAra bhAvanAo : ciMtana dvArA Agamane anusarIne jagatanA te te padArthonuM (dharmonuM) nirIkSaNa jenA dvArA thaI zake te bhAvanAo bAra che. (1) anityabhAvanAH je padArtho prAta:kALe jevA hoya che te madhyAhne hotA nathI ane rAtrie vaLI enAthI bhinna hoya che. ema saMsAramAM sarva padArthonuM pratyakSa anityapaNuM dekhAya che. zarIra kSaNavinazvara che, lakSmI capaLa che, saMyogo viyogayukta che, yauvana caMcaLa che. ityAdi anitya bhAvanA bhAvavAthI harSa-zoka, rAga-dveSa Adi dvandvo thatA nathI. tethI tRSNArUpI kALI nAgaNane vaza karavA ane mamatvano tyAga karavA pratikSaNa jagatanuM anitya svarUpa ciMtavavuM. (2) azaraNabhAvanA : jagatamAM mAtA-pitA, svajana, kuTuMba parivAra koI zaraNarUpa nathI. mRtyunA mukhamAMthI koI bacAvanAra nathI. (3) saMsArabhAvanA : aneka yoniomAM punaH punaH utpanna thavuM ane nAza pAmavuM-A saMsAracakra anAdikALathI cAlI rahyuM che. mAtA marIne patnI thAya che, brAhmaNa marIne caMDAla thAya che, ema saMsArI jIvane vividha veSo naTanI mAphaka bhajavA paDe tevI A saMsAranI vicitratA che. (4) ekatvabhAvanA : jIva ekalo janme che. ekalo ja mare che ane A bhavamAM ane parabhavamAM bAMdhelAM karmone paNa ekalo ja bhogave che. enA ja zubha-azubha karmo sivAya enI sAthe parabhavamAM koI ja nAra nathI. (5) anyatvabhAvanA : dhana, svajana, parivAra, ghara, vAhana Adi sarve to A jIvathI judA che ja, paNa A anAdikALathI sAthe raheluM za2I2 paNa jIvathI bhinna che - anya che. (6) azucitvabhAvanA : rasa, rUdhira, mAMsa, meda, asthi (hADakAM), majjA (hADakAMnA polANano cIkaNo bhAga), zukra, AMtaraDAM, maLa-mUtrAdi ema vividha azucionuM sthAnabhUta evuM A bahArathI suMdara dekhAtuM mAruM zarIra che. puruSanA nava (be netro, be nAsikAo, eka mukha, be kAna, eka gudA ane eka pulliMga e nava dvA2o) tathA strInA (te nava uparAMta garbhAzaya ane be stana maLI) bAra dvA2omAMthI satata azuci vahI rahI che, temAM Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 koNa moha kare ? (7) AzravabhAvanA : mana-vacana-kAyAnA yogo dvArA jIvA zubhAzubha karmone bAMdhe che (AzravaNa kare che.) tethI te yogone "Azrava' kahevAya che. maitrAdi cAra bhAvanAthI vAsita citta zubha karmane tathA tethI viparIta krodhAdi kaSAya tathA pAMca indriyonA viSayothI vAsita citta azubhakarmane bAMdhe che. mithyAtva, avirati, kaSAya, yoga, pramAda vigere AzravanA hetuo che. (8) saMvarabhAvanA sarva Azravono nirodha te saMvara kahyo che. te dravya ane bhAva bhede be prakArano che. (1) temAM Azrava dvArA je karmapudgalo grahaNa thatA hoya tene grahaNa thatAM aTakAvavAM te dravyasaMvara che. (2) temAM hetubhUta mithyAtva, avirati Adino je tyAga, tene bhAvasaMvara jANavo. krodhAdine kSamAdithI rokavA te paNa saMvara. gupti dvArA yogano virodha karavo te paNa saMvara. pApa vyApArono tyAga karavo te paNa saMvara. (9) nirjarAbhAvanA : saMsAranA bIjabhUta karmone je jIrNa kare tene nirjarA kahI che. te sakAma ane akAma ema be prakAre che. karmakSayanA hetupUrvaka tapasaMyamAdinuM pAlana karIne nirjarA karavI te sakAmanirjarA A ja nirjarA mamatvano, tenAthI baMdhAtA karmono ane enA phaLarUpa saMsArano nAza kare che. ekendriyane, viklendriyane ane paudgalika sukha mATe AtApanAdi kaSTane sahana karatAM bAlajIvone garamI, ThaMDI, baLavuM kapAvuM vagere kaSTathI thatI.nirjarA te akAmanirjarA che. taparUpI agnithI jIvarUpI suvarNa vizuddha thAya che, mATe A ja bhAvanAmAM bAhyaabhyatara tapanuM ciMtana karavuM. upayoga vinA-sahana karavAnI bhAvanA vinA du:kho-kaSTo sahana karavAthI karma khape te akAmanirjarA. upayoga sahita - sahana karavAnI bhAvanAthI duHkho-kaSTo-upasargo-parisaha sahana karavAthI karma khape te sakAmanirjarA aNasanAdi bAhyatapa ane prAyazcitta Adi atyaMtaratapathI nirjarA thAya che. Ama bAhya-atyaMtara tapanuM ciMtana karavuM te karavAnI abhilASA karavI. (10) lokasvabhAvabhAvanA: jIva, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kALa ane pudgala ema padravyAtmaka loka be paga pahoLA karIne-be hAtha keDa upara rAkhIne ubhelA puruSanA AkAra jevo che. te zairya, utpatti tathA nAzadharmavALA dravyothI pUrNa bharelo che. tene jinezvara paramAtmAoe urdhva, adho ane tirjI ema traNa vibhAgamAM kahelo che. A viSayamAM ghaNuM vicArI zakAya. tenA mATe caudarAjalokanuM samagra svarUpa samajavuM. karmane vaza saMsAramAM bhramaNa karatA jIvo kevA svarUpe kyAM kyAM avasthita che te vicAravuM ane vaLI A caudarAjalokanA eka Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 191 eka pradezamAM anaMtIvAra A jIva janmamaraNa karI cUkyo che te vicAravuM. (samagra lokanuM saMpUrNa svarUpa anya graMthothI jANI levuM.) (11) bodhidurlabhabhAvanA anaMtA pudgalaparAvartI sudhI nigodAdi yoniomAM janma-maraNa vagerenAM du:khone bhogavatAM prANIne (karmonI laghutArUpa) puNyathI sthAvarapaNuM maTIne trasapaNuM ane puNya vadhatAM koIvAra paMcendriya tiryacapaNuM paNa maLe che. punaH karmono hrAsa thaMvAthI manuSyapaNuM, koIvAra Aryadeza, temAM ya koIvAra uttamajAti (-kuLa)mAM janma, temAM paNa pAMca indriyonI paTutAvALuM zarIra ane dIrgha AyuSya paNa prApta thAya che, tenAthI vizeSa puNyano yoga ane karmonI laghutA thatAM zAstrazravaNa karAvanAra guruno bheTo paNa thAya che. paraMtu tattvanA nizcayarUpa samakitaratna pragaTa thavuM atIva durlabha che. jeTaluM cakravartIpaNuM ane indrapaNuM durlabha nathI, teTaluM jinezvara bhagavaMtanA vacanonI avihaDa zraddhArUpa samyagudarzana durlabha che. (Aja sudhI bhavabhramaNa cAlu dekhAya che. tethI (vyavahAranayathI) samajAya tevuM che ke sarvajIvoe sarva saMyogo (bhAvo-avasthAo) pUrve anaMtIvAra prApta karelA che. mAtra eka samakita eNe prApta karyuM nathI.) (12) dharmakathananI suMdaratA : zrI jinezvara bhagavaMtoe evo suMdara dharma kahyo che ke jeno Azraya lenAro AtmA nicce bhavasamudramAM bhamato nathI. dharmakathananI suMdaratA dasa yatidharmanA kathanamAM che. ane tenA dvArA dasa yatidharmane kahenArA tIrthaMkara paramAtmAonI viziSTatAnuM jJAna thAya che. ane Avo suMdara dharma kahyo che mATe "te ja kharekharA arihaMta" che. Avo sabhAva (AtmAmAM) pragaTe che. ane tenA dvArA anya dharmomAM asuMdaratA che tevo AtmAmAM nizcaya thAya che. jagatamAM je kaMI suvyavasthitatA cAle che te dharmano prabhAva che. zrI arihaMta paramAtmAoe batAvelo dharma ja satya che. ema samajIne buddhimAna puruSo sarvakarmanA kSayanA nimitte evA dharmamAM dRDha AdaravALA bane che, te A bhAvanAnuM phaLa che. A pramANe bAra bhAvanAo jaNAvI. (5) bAra pratimAo bhinna-bhinna prakAranA abhigraharUpa pratijJAone pratimA kahevAya che. te (1) eka mAsanI, (2) be mAsanI, (3) traNa mAsanI, (4) cAra mAsanI, (5) pAMca mAsanI, (6) cha mAsanI, (7) sAta mAsanI, (8) pahelA sAta ahorAtranI, (8) bIjA sAta ahorAtranI, (10) trIjA sAta ahorAtranI, (11) eka ahorAtranI, (12) eka rAtrinI, ema bAra che. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 pratimA paMcAzakamAM kahyuM che ke pratimA aMgIkAra karavA icchatA sAdhu prathama jinakalpika sAdhunI jema gacchamAM rahIne (pratimA pAlananuM sAmarthya keLavavA mATe) pAMca prakAranI tulanA kare ane te rIte yogyatA pragaTAvIne pratimAone aMgIkAra kare. prathamanAM traNa saMghayaNavALo, cittanI sthiratA(svasthatA)rUpa dhairyavALo ane mahAsAtvika, sadbhAvanAthI bhAvita cittavALo (athavA pratimAnI kriyAno abhyAsa karIne yogya banelo) evo muni zAstravidhi pramANe gurunI AjJA meLavIne A pratimAone aMgIkAra kare. te gacchamAM rahIne ja pratimAonA abhyAsa mATe AhAra, upadhi vagerenA parikarmamAM pAraMgata thayelo hoya. pahelI sAta pratimAomAM jenuM jeTaluM kALamAna kahyuM ke te pratimAnuM parikarma paNa teTalA kALa sudhI karavAnuM hoya che. pratimAono svIkAra ane parikarma varSAkALe karI zakAtuM nathI. e rIte (parikarma sAthe pahelI bemAM cha mahinA lAge, tethI) pahelI be eka ja varSamAM, trIjI-cothI eka eka varSamAM ane pAMcamI-chaThThI-sAtamI traNa (eka varSe parikarma, bIjA varSe pratipAlana ema) be-be varSamAM pUrNa thAya. e rIte karatAM nava varSamAM pahelI sAta pratimAo pUrNa thAya. A pratimAo svIkAranAra utkRSTathI dasapUrvathI nyUna ane jaghanyathI navamA pratyAkhyAna pUrvanI trIjI AcAravasta sudhInA jJAnavALo hoya. (tathI nyUnavALAne kALa vagerenuM jJAna thaI zake nahi tethI ane saMpUrNa dasa pUrvavALAne viziSTa dezanAlabdhinA kAraNe aneka jIvone upakAra thaI zake che tethI, te baMnene pratimA svIkArano niSedha che.), pratimAdhArI sAdhu mamatAjanya zarIranuM parikarma tajavAthI zarIrano (paricaryAno) tyAgI ane jinakalpikanI jema devI vagere upasargone sahana karavAmAM samartha hoya, eka divasamAM saMsRSTAdi (pUrve kahI te) sAta eSaNAo paikI chellI pAMcamAMthI eka eSaNAthI AhAra ane ekathI pANI lenAro, temAM paNa alepakara AhAra lenAro hoya. gacchathI nIkaLIne pahelI eka mahinAnI mahApratimAne svIkAre, temAM eka mahino pUrNa thatAM sudhI pratidina AhAranI ane pANInI eka-eka datti le. te pUrNa thatAM puna: gacchamAM Ave. (bIjInuM parikarma karIne bIjI svIkAre) ema dvimAsikI, traNa mAsikI, yAvat sAtamAsikI pratimAne svIkAre. mAtra uttarauttara pratimAmAM AhAra ane pANInI eka eka datti vadhe. yAvatuM sAtamAsikI pratimAmAM AhAranI ane pANInI sAta-sAta dattio le. (dareka pratimA pUrNa thatAM gacchamAM AvIne uttarapratimAnuM parikarma karIne pachI teno svIkAra kare, e kramathI sAta pUrNa kare.) Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 193 te pachI pahelA sAta ahorAtranI AThamI pratimA svIkAre, temAM cothabhaktano (ekAMtare upavAsano) cauvihAro tapa kare, pAraNe ThAmacovihAra AyaMbila kare. AmAM dattiono niyama nathI. A pratimAmAM urdhvamukha (catto) athavA pAsuvALIne suve, athavA sarakho bese ke Ubho rahe. e rIte (dazAzrutaskaMdhanA abhiprAyathI gAma-nagara vagerenI bahAra) suto, beThelo ke Ubho rahIne ghora upasargone manakAyAthI calAyamAna thayA vinA sahe. sAta ahorAtranI bIjI (navamI) paNa AThamI pratimA jevI ja hoya che. mAtra eTaluM vizeSa che ke A pratimAmAM mastaka ane pAnIonA AdhAre mAtra vacce sAthaLa-pIThathI addhara rahIne athavA vAMkA lAkaDAnI jema mAtra pIThanA AdhAre (mastaka-paga jamInane na sparze tema) athavA daMDanI jema paga lAMbA karIne suto rahIne upasargone sahe. * . trIjI (dasamI) pratimA paNa uparanI jema che. mAtra temAM gAyane dohavAnI jema (paganAM AMgaLanA AdhAre) ubhaDaka besIne athavA vIrAsanathI eTale siMhAsana upara paga nIce laTakatA rAkhIne beThA pachI siMhAsana laI levA chatAM e ja pramANe besI rahe tema, athavA kerInI jema vakra zarIre besavAnuM che. AmAMnA koI paNa AsanathI A pratimAne vahana karI zakAya. * eka ahorAtrinI 11mI pratimA paNa evI ja che. vizeSa e che ke temAM cha bhaktano arthAtu be upavAsanA be divasanAM cAra bhojanano ane AgaLa-pAchaLanA divase (pAraNe-uttarapAraNe ThAmacovihAra) ekAsaNuM karavAnuM hovAthI te be divasanA eka-eka bhojanano, ema kula cha bhojanano pANI sahita tyAga karavAno che. A pratimA eka ahorAtra sudhI pALIne pachI be upavAsa karavAnA hovAthI traNa divase pUrNa thAya. gAma ke zaheranI bahAra (kAusagnamudrAnI jema) be hAtha lAMbA karIne ubhA rahIne enuM pAlana thAya. e ja rIte ekarAtrikI (bAramI) pratimAmAM aTTama bhakta tapa karavo. gAmanagarAdinI bahAra siddhazilAnI sAme animeSadRSTi joDIne UbhA-ubhA tenuM pAlana karavuM athavA nadI vagerenA kAMThe, ityAdi viSamabhUmie UbhA rahIne koI eka pudgala (padArtha) upara khullI dRSTithI netrone sthApavAM. (netrono calAyamAna karavAM ke mIMcavAM paNa nahi). A bAramI pratimAmAM avadhijJAna vagere traNamAMthI koI paNa eka jJAna Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 AtmAmAM pragaTe. rAtrie A pratimAnuM pAlana karyA bAda pachInA traNa divasa upavAsa karavAnA hovAthI cAra divase pUrNa thAya. Ama bAra pratimAo kahIM. () pAMca indriyono nirodha: sparzana,rasanA, ghANa, cakSu ane zravaNendriya A pAMca indriyone pota-potAnA viSayomAM jatI aTakAvavI. tenA iSTa viSayomAM rAga ane aniSTamAM dveSa na karavo. (7) pacIsa pratilekhanA vastra-pAtrAdinI pacIsa paDilehaNAo pUrve (savAranA pratilekhanamAM) jaNAvelA vidhipUrvaka karavI. (8) traNa guptio : jenAthI AtmAnI rakSA thAya te gupti. mana-vacanakAyAnA yogono nigraha karavArUpa gupti traNa prakAranI che. (1) manoguptiH te traNa prakAranI che. prathama ArtadhyAna-raudradhyAnamAM kAraNabhUta mananI kalpanAonI paraMparAno viyoga, bIjI dharmadhyAnamAM kAraNabhUta, zAstrAnusAriNI, paralokamAM hita karanArI, mananI madhyasthapariNati keLavavI te ane trIjI mananA kuzaLaakuzaLa (zubhAzubha) sarva vikalponA tyAgapUrvaka caudamA guNasthAnake yoganirodhanI avasthAnI AtmAnaMdarU5 AtmapariNati. (2) vacanagupti : be prakAranI che. mukhanI, netronI, aMgulInI, vagere saMjJAonA tyAgapUrvaka vacanathI mauna karavuM te pahelI vacanagupti ane vAcanA levI, pRcchanA karavI, bIjAe pUchelAno uttara Apavo vagere saMyamanA kAraNe mukhe mukhavastrikA rAkhIne zAstrathI aviruddha vacana bolanArane vANInA kAbUrUpa bIjI vacanagupti jANavI. (3) kAyagupti : be prakAranI che. eka sarvathA kAyaceSTAno tyAga ane bIjI AgamAnusAre ceSTAno niyama, temAM parIsaha-upasargAdi prasaMge ke te vinA paNa kAyotsarga vagerethI kAyAne nizcala karavI, athavA sarvayogonA nirodha vakhate kAyaceSTAno sarvathA nirodha karavo te pahelI ane gurune pUchIne zarIra, saMthAro, bhUmi vagerenuM paDilehaNa-pramArjana karavuM vagere zAstrokta kriyAo karanAra sAdhune zayana karavuM, besavuM, vagere karavAnuM kaheluM hovAthI te rIte suvuM, besavuM, levuM, mUkavuM, vagere kAryomAM svacchandatAno tyAga karIne zarIrathI niyata pravRtti karavI te bIjI kAyagupti. (9) abhigraho: dravya-kSetra-kALa ane bhAva viSayaka cAra prakAranI pratijJAo karavI. A rIte karaNasittarI kahevAI. karaNasittarImAM A pramANe viveka che - eSaNA samitimAM piMDavizuddhi AvI javA chatAM karaNasittarInA bhedomAM piMDavizuddhinI pradhAnatA jaNAvavA tenuM alaga vidhAna karyuM che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 195 Ama mULaguNo ane uttaraguNo kahevAyA. mULaguNo ane uttaraguNonuM aticAra rahita pAlana karavuM te sApekSa yatidharma che. aticAro na lAge tema pAlana karavA mATe aticAronuM paNa jJAna Avazyaka che dareka vratanA aticArone judA-judA kahevAnI icchAthI prathamavratanA aticAro kahe che kemuulm - "Adyavrate hyaticArA, ekAkSAdivapuSmatAm / saTTaparitApodrAviVI: mRtA ninaiH sArA " gAthArtha : ekendriyAdi jIvono saMghaTTa, paritApa ke upadrava vagere karavuM tene zrIjinezvaroe pahelAM vratamAM aticAro kahelA che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : ekendriyAdi jIvone sparza karavo te saMghaTTa, sarva rIte saMtApa upajAvavo te paritApa, atizaya pIDA karavI te upadrAvaNa, te karavAthI ahiMsA nAmanA prathamavratamAM aticAro lAge che. ll119 bIjAvratanA aticAro kahe che kemuulm - asau dvidhA'NusthUlAbhyAM, tatrAdyaH pracalAditaH / / dvitIyaH krodhalobhAde - mithyAbhASA dvitIyake / / 120 / / gAthArtha bIjAvratamAM aticAra nAno ane moTo ema be prakArano che. temAM pracalA" nAmanI nidrA vagerene yoge mithyA bolAya tene nAno ane krodhalobhAdine vaza thaIne mithyA bolavuM tene moTo aticAra samajavo. TIkAno saMkSepabhAvArtha: bIjA mRSAvAda viramaNa vratamAM sUkSma ane bAdara ema be prakAre aticAra thAya che. temAM (beThAM beThAM ke UbhA UbhA ughavuM te) pracalA nAmanI nidrA vagerene vaza thaI mithyA bolavAthI sUkSma aticAra thAya. jemake divase koI (beTho ke Ubho) UMghato hoya tene "kema uMghe che ?' vagere pUchavAthI te kahe ke "huM UMghato nathI" vagere sUkSma aticAra samajavo. krodha-lobha-bhaya ke hAsyathI mithyA bolavuM te bAdara aticAra jANavo. bolanAranA pariNAmanA bhedathI sUkSma-bAdarano bheda samajavo. have trIjAtanA aticArone kahe che kemuulm - "evaM tRtIye'dattasya, tRNAdergrahaNAdaNuH / ao vikrama roDa vistArapadArataH pAdarA" gAthArtha e rIte trIjAvratamAM paNa nahi ApeluM tRNa vagere levAthI aNu Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (sUkSma) aticAra ane krodhAdine vaza bIjAnI sacittAdi vastune haraNa karavAthI bAdara aticAra lAge che. 196 TIkAno saMkSepabhAvArtha : trIjAvratamAM paNa sUkSma ane bAdara ema be prakAranA aticAra che. temAM mAlika vageree ApyA vinAnuM tRNa, mATI, paththara, DhekuM vagere ajANapaNe levAthI sAdhune sUkSma aticAra thAya. (ane jANIne levAthI anAcAra thAya ema samajavuM.) krodha vagere kaSAyothI sAdhu-sAdhvInI, caraka vagere vidharmIonI athavA gRhasthonI sacitta, acitta ke mizra koIpaNa vastu haraNa karavAnA pariNAma karavAthI bAdara aticAra lAge. (levAthI anAcAra thAya.) have cothAvratanA aticAro kahe che ke mUlam - brahmavrate'ticArastu, karakarmAdiko mataH / samyatavIyanumInAM, tathA cAnanupAnam / / 22 / / " gAthArtha : cothA brahmavratamAM 'hastakarma' vagere karavAthI tathA brahmacaryanI vADone samyag nahi pALavAthI paNa aticAra kahyo che. TIkAno saMkSepa bhAvArtha : brahmacaryavratamAM 'hastakarma' vagere karavAthI tathA adhyavasAyanI vicitratAthI tadIyagupti arthAt bhAvazuddhipUrvaka brahmacaryanI navavADonuM pAlana nahi karavAthI aticAra lAge. have pAMcamAvratanA aticAro kahe che ke mUlam - "kAkAdirakSaNaM bAla mamatva padmameDa]:|", - dravyAdigrahaNaM lobhAt, sthUlazcAdhikadhAraNam / / 123 / / " gAthArtha : kAgaDA vagerethI (gRhasthanI) AhArAdi vastunuM rakSaNa karavuM, tathA bALa (ziSya) upara kaMIka mAtra mamatva karavuM, tene pAMcamAvratamAM sUkSma aticAra ane lobhathI dravya vagere rAkhavuM ke vastra-pAtrAdi paNa jarUrathI adhika rAkhavAM, tene sthUla aticAra kahyo che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : pAMcamA parigrahaviramaNa vratamAM (paNa sUkSma ane bAdara ema be aticAro che temAM) kAgaDo, kutarAM, gAya vagerethI gRhasthanA (zAMtarAdinA) AhArAdinuM rakSaNa karavuM, te prANIo khAI na jAya te mATe prayatnapUrvaka mUkavuM, sAcavavuM vagere zayyAtarAdi pratye mamatva karavuM te sUkSma aticAra ane lobhanA pariNAmathI Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 197 suvarNa' Adi dravyo grahaNa karavAM ane vastra-pAtrAdi upadhi paNa zAstramAM kahelI saMkhyAthI ane mApathI vadhAre rAkhavI, saMgraha karavo, te bAdara aticAra che. temAM eTalo viveka che ke pustaka vagere jJAnAdinAM upakaraNo (adhika) rAkhavA chatAM doSa nathI. te sivAyanA (adhika) saMgrahathI aticAra jANavo. ahIM sarva prasaMgomAM pariNAmane Azrayine aticAranuM (-anaticAranuM) svarUpa jANavuM. have chaThThAvratanA aticAro kahe chemuulm - "dinAttadinabhuktAdicaturbhaGagyAdirantime / / | sarvezvaveSa vivA, uSA vAtimavidhiH 24" gAthArtha : "divase lAvavuM ane divase vAparavuM' ityAdi cAra bhAgA sevavA vagerethI chellA (chaThThA) vratamAM aticAra lAge, athavA sarvavratomAM atikramAdithI doSo (aticAro) jANavA. TIkAno saMkSepabhAvArtha : (pUrva divase lAvIne rAkhI mUkeluM bIjA divase khAtAM) saMnnidhi doSa lAge. mATe "divase lIdheluM divase vAparavuM vagere cAra bhAMgAvALI caturbhagI sevavA vagerethI chellA (chaThThA) vratamAM aticAro kahyA che. temAM pUrva divase lIdheluM bIjA divase vAparavuM te prathama bhAMgI, te divase lIdheluM rAtre vAparavuM te bIjobhAMgo, rAtre lIdheluM bIjA divase vAparavuM te trIjo bhAMgo ane rAtre lIdheluM rAtre vAparavuM te cotho bhAMgo. e cAre ya bhAMgAthI tathAvidha pariNAmane anusAra aticAro samajavA. atimAtrAe (pramANAtirikta) AhAra levo vagerethI paNa chaThThA vratamAM aticAro samajavA. have mULaguNomAM ane uttaraguNomAM samAna rIte doSo kevI rIte lAge te jaNAvavA kahe che ke - kevala vratAdimAM ja nahi, paNa samasta mULaguNomAM ane uttaraguNomAM atikrama, vyatikrama, aticAra athavA anAcAra doSo samajI levA. vyavahArabhASyamAM, AdhArmikadoSane Azrayine kahyuM che ke- "AdhAkarma' doSathI dUSita vastune ApavA vinaMtI karatA dAtAranI vinaMti sAMbhaLe, te mATe taiyArI karato yAvat upayogano kAyotsarga vagere karIne javA mATe paga na upADe tyAM sudhI atikrama doSa gaNAya, tyAM javA mATe pagaluM bhare tyAMthI mAMDIne gRhasthanA gharamAM praveza kare ane pAtra dhare tyAM sudhI vyatikrama gaNAya. AdhArmika vastu grahaNa kare ane upalakSaNathI grahaNa karIne pAchA upAzrayamAM Ave, gurunI samakSa AlocanA kare, bhojana mATe besIne mukhamAM te vastu nAkhe Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (gaLe utAre nahi) tyAM sudhI aticAra nAmano trIjo doSa gaNAya ane gaLe utAre tyAre cotho anAcAra karyo gaNAya. A pramANe mULaguNomAM ane uttaraguNomAM atikramAdi doSonI ghaTanA svayameva karavI. ahIM A pramANe viveka karavo ke - mULaguNomAM atikramAdi traNa doSo lAgavAthI cAritramAM malinatA samajavI, tethI AlocanA - pratikramaNa' vagere prAyazcittothI tenI zuddhi thaI zake. cothA anAcArathI to guNano bhaMga thAya, mATe anAcAra doSa lAge to e guNanI puna: upasthApanA karavI yogya che. uttaraguNomAM to atikramAdi cAreya doSo lAgavA chatAM cAritranI malinatA ja kahI che -bhaMga kahyo nathI. (arthAt prAyazcittathI zuddhi thAya) e mULa - uttaraguNonA aticAro kahyA. //124ll have mULaguNomAM lagabhaga kahevAI javA chatAM jJAnAcArAdinuM saMyamajIvanamAM prAdhAnya jaNAvavA mATe te AcArone judA kahe chemuulm - "jJAnAdipaJcAcArANAM, pAlanaM ca yathAgamam / __ gacchavAsakusaMsarga - tyAgo'rthapadacintanam / / 125 / / gAthArtha : jJAnAcArAdi pAMca AcAronuM AgamAnusAre pAlana karavuM, gacchamAM rahevuM, kusaMsargane tajavo ane AgamanA padone sUkSmabuddhithI arthapUrvaka vicAravAM, te sApekSa yatidharma che. TakAno saMkSepabhAvArtha : jJAna, darzana, cAritra, tapa ane vIrya e pAMca AcAronuM Agamane anusarIne pAlana karavuM te sApekSa yatidharma che. (1) tattvano samyagubodha te jJAna. te paNa jJAnAcAramAM hetubhUta hovAthI ahIM bAra aMgo, upAMgo vagere zrutajJAna samajavuM. (2) tattvanI samyaka zraddhA te darzana. (3) jJAna ane zraddhApUrvaka sarva (bAhya-atyaMtara) pApavRttiono tyAga te cAritra. (4) icchAno nirodha te tapa. (5) AtmAnI zaktine zubhayogomAM phoravavI te vIrya. emAM (1) - (3) jJAna-darzana-cAritra e traNanA ATha-ATha AcAromAM viparIta AcaraNa karavAthI aticAra lAge che. (4) tapanA bAra prakAra che. te paikI cha bAhyatAnuM svarUpa A pramANe che. - "samULagarimA, vittIsaMveva saMzAmAM kAyakileso saMlINayA ya bajjho tavo hoi / / || yaza le. ni. . . Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 199 bhAvAnuvAda - (1) anazana : AhArano tyAga, tenA be prakAra che - eka amuka maryAdita kALa sudhI, bIjo yAvajIva sudhI. temAM pahelo "namaskAra sahita (navakArazI) tapathI AraMbhI zrIvIra prabhunA zAsanamAM utkRSTa cha mahinA sudhI, zrI RSabhadevA svAminA zAsanamAM utkRSTa eka varSa sudhI ane madhyama (bAvIza) tIrthakaronA zAsanamAM utkRSTa ATha mahinA sudhI hoya che. bIjA yAvajIva AhAratyAgarUpa anazanamAM (1) pAdapopagamana, (2) iMgitamaraNa, (3) bhaktaparijJA, ema traNa prakAro che. enuM svarUpa AgaLa mULagraMthathI kahevAze. (2) uNodarI : ekAsaNA Adi tapamAM bhUkha karatAM ochuM vAparavuM te uNodarI. puruSanA batrIsa ane strInA aThThAvIsa koLIyA AhAra karatAM, nyUna vAparavuM te uNodarI. te uNodarI be prakAre che. dravyathI ane bhAvathI. temAM dravyathI NodarI eka upakaraNane Azrayine, bIjI AhAra-pANIne Azrayine hoya che. upakaraNane Azrayine jinakalpikone hoya che. AhAra-pANIne Azramine pAMca bhedo che - ATha, bAra, soLa, covIsa, ekatrIsa koLIyA paryanta AhAra levo tene anukrame.. (1) alpAhAra, (2) apAddha, (3) dvibhAga, (4) prApta, (5) kiMcit jUna nAmanI uNodarI kahI che. krodhAdi aMtaraMga zatruono tyAga karavo te bhAva uNodarI. (3) vRttisaMkSepa : jenAthI jIvAya te vRtti (=AjIvikA = bhikSA), temAM saMkSepa = hAsa karavo te vRttisaMkSepa. gRhasthAdi ekasAthe jeTaluM Ape tene eka datti kahevAya, tevI dattionuM pramANa (niyamana) karavuM. tathA amuka saMkhyAthI vadhAre gharomAMthI ke amuka zerI, gAma ke aDadhA gAma vagere amuka kSetrathI vadhAre kSetramAMthI nahi levAno niyama karavo te vRttisaMkSepa samajavo. (karaNasittarImAM kahyA te) dravya-kSetra-kAla-bhAva saMbaMdhI abhigraho paNa A ja tapanA prakAra che. (4) rasatyAga : viziSTa rasavALA, mAdaka ke vikAraka padArthono tyAga, arthAt vigai zabdathI oLakhAtA madha, mAMsa, mAkhaNa ane madirA e abhakSya vigaIono ane dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa ane pakavAna, e cha vigaIono tyAga te rasatyAga jANavo. (5) kAyaphleza : - kAyAne phleza Apavo te kAyakleza. te amuka viziSTa Asano karavAthI, zarIranI sArasaMbhALa-rakSA-paricaryA nahi karavAthI ke kezano loca karavA vagerethI karI zakAya. (A kAyakleza svayaM karelA kulezanA anubhavarUpa che. ane parISaho svayaM tathA bIjAe karelA kulezanA anubhavarUpa che. ema kAyaklezamAM ane parISahamAM bhinnatA che. (6) saMlInatA (= gopAvavApaNuM) te (1) indriyone Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (2) kaSAyone ane (3) yogone gopavavAthI tathA (4) pRthar (nirjanAdi pradezomAM) zayana-Asana (suvA-besavAthI) ema cAra prakAre thAya che. temAM indriyAdi traNane gopavavAnuM varNana to lagabhaga pUrve kahevAI gayuM che. ekAMta, bAdhArahita, jIvasaMsaktithI ane pazu, napuMsaka-strI vagerethI rahita evAM zUnyadharo, devakulikA, sabhA ke parvatanI guphA vagere koI sthaLe rahevuM te pRthak zavyAsanano artha che. A cha prakAranA tapamAM bAhyavastuonI apekSA rahetI hovAthI, bIjAo (pratyakSa) joI zakatA hovAthI, bAhya zarIrane tapAvatuM hovAthI ane anyadarzananA (jaina zAsanathI bAhya) tApasa tathA gRhastho paNa tene karatA hovAthI bAhyatapa kahevAya che. abhyataratapa A pramANe che"paaycchittN viNao, veyAvacaM taheva sajjhAoM / jhANaM ussaggo vi a, abhiMtarao tavo hoi . / / " / raza vai. ni. I. - 48 || - abhyataratA cha prakArano che. (1) prAyazcitta : prAya: aticArathI malina thayelA cittanI vizuddhi kare te prAyazcitta. athavA prakarSathI (vizeSatayA) AcArarUpa dharma jenAthI (te= prApta thAya te prAyazcitta, athavA prAya: (sAdhuo) aticAranI vizuddhi mATe (cittana=osmaraNa kare mATe prAyazcitta. (= te eka prakAranuM anuSThAna samajavuM.) tenA dasa prakAro AgaLa kahevAze. (2) vinaya : ATha prakAranuM karma jenAthI (vinIyatetra) dUra karAya te vinaya jJAnAdi viSayabhedaM sAta prakArano che. (1) jJAnavinaya, (2) darzanavinaya, (3) cAritravinaya, (4) manovinaya, (5) vacanavinaya, (6) kAyavinaya, (7) upacAravinaya. (1) jJAnavinaya pAMca prakArano che. (1) matijJAna vagere te te "jJAnanA svarUpamAM zraddhA karavI. (2) te te jJAnavALA jJAnIonI ke jJAnanA sAdhanonI bAhyasevArUpa bhakti karavI. (3) hRdayathI teo pratye 'bahumAna karavuM. (4) temAM jaNAvelA "arthono samyaku vicAra karavo. (5) vidhipUrvaka "jJAna bhaNavuM, vAraMvAra abhyAsa karavo. (2) darzanavinayanA (1) zuzruSA ane (2) anAzAtanA ema be prakAro che. temAM (1) darzanaguNamAM jeo adhika (nirmaLazraddhAvALA) hoya teono zuzruSArUpa vinaya karavo. arthAt teonI stuti karavArUpa satkAra karavo, Ave tyAre UbhA Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma thavuM, vastrAdi bheTa ApavArUpa sanmAna karavuM vagere zuzruSAvinaya jANavo. (2) anAzAtanAvinaya A pramANe paMdara prakAre kahyo che. 201 (1) tIrthaMkaro, (2) (cAritra athavA kSamAdi dazavidha) dharma, (3) AcArya, (4) upAdhyAya, (5) sthavira, (6) kula, (7) gaNa, (8) saMgha, (9) sAMbhogika sAdhuo, (10) kriyA (arthAt astitvavAda), (11-15) matijJAnAdi pAMca jJAno, A paMdaranI bAhya sevArUpa bhakti karavI, hArdika prItirUpa bahumAna karavuM, temanA guNonI prazaMsA karavI, A anAzatanAvinaya che. (3) sAmAyika vagere pAMca prakAranA cAritranI (manathI) zraddhA karavI, (kAyAthI) tenuM sparzana (pAlana) karavuM ane (vacanathI) bhavya prANIonI AgaLa tenI prarUpaNA karavI. te cAritravinaya samajavo. (4thI 6) AcArya vagere dareka pUjyo pratye sarvadA duSTamana (durbhAva), duSTavacana, avinayI vartanano rodha karavo tathA prazasta mana (=sadUbhAva), vacanathI prazaMsA, ane kAyAthI sevAbhakti vagerenI udIraNA karavI, tene anukrame manovinaya, vacanavinaya ane kAyavinaya kahyo che. (7) upacAravinaya : (vinayanA pAtra evA) sAmA vyaktine sukhakAraka evI kriyA dvArA vinaya karavo te aupacArikavinaya jANavo. tenA A pramANe sAta prakAro che = glAna (1) ajmAsaoLa = zruta bhaNavA sivAyanA samaye paNa gurvAdinI pAse besavuM. (2) chaMvALuvattaLa = teonI icchAne anukULa vartavuM. (3) vaeNDiAirDa = bhaktimAM udyama ka2vo. (4) ritanimittaraLa = zrutadAtA guruno upakAra mAnI teonI sevA-bhakti vagere vinayamAM vizeSa pravRtti karavI. (5) du:vArttaveSA hoya tyAre auSadhAdi meLavI ApavuM ane bhakti upacAra karavo. (6) vezAjJAnaM = deza-kALane oLakhIne tadanusA2 sevA karavI. (7) sarvArthenumati: = sarva viSayomAM teonI anumati laI kArya karavuM. have bAvana prakAre paNa vinaya A rIte thAya che - (1) tIrthaMka2, (2) siddha, (3) nAgendra vagere kula, (4) koTika vagere gaNa, (5) caturvidhasaMgha, (6) astitva vagere kriyA, (7) zrutadharma - cAritradharma, (8) mati Adi pAMca jJAna, (9) jJAnIo, (10) pAMca prakAranA AcAryo, (11) traNa prakAranA sthaviro, (12) upAdhyAya, (13) gaNanA adhipati gaNadharo. te pratyekano (1) AzAtanA tyAga, Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (2) bAhyasevA rU5 bhakti, (3) AMtarika bahumAna, (4) guNagaNanI prazaMsA, A cAra prakAre teno vinaya karavAthI (4413= ) bAvana prakAre vinaya thAya che. (3) veyAvacca : caraNasittarImAM dasa prakAre vaiyAvacca kahevAI gaI che. (4) svAdhyAya : jenA dvArA sva = AtmAnuM adhyayana thAya te svAdhyAya. tenA pAMca bhedo che. (1) vAcanA = ziSyane zAstrano abhyAsa karAvavo. (2) pRcchanA: - bhaNatAM zaMkA paDI hoya te pUchavuM. (3) parAvartana : bhaNeluM bhUlI na javAya te mATe vAraMvAra pATha karavo te. (4) anuprekSA = arthanuM uMDANamAM vAraMvAra ciMtana karavuM te. (5) dharmakathA : e rIte bhaNeluM vAraMvAra abhyasta paricita) thayA pachI dharmanuM kathana karavuM (anyane bhaNAvavuM, samajAvavuM te.) (5) dhyAnaH pratikramaNa sUtranA arthamAM cAra dhyAna kahyAM, te paikI dharmadhyAna ane zukladhyAna bene tapamAM gaNavAM. (6) utsarga : tyAga karavA yogya (nirUpayogI) vastuno tyAga karavo te utsarga bAhya ane atyaMtara ema be prakArano che. temAM vadhArAnI - nirUpayogI upadhi ane azuddha AhAra vagere bAhyavastuno tyAga karavo te bAhya utsarga ane kaSAyo (vagere doSo)no tathA mRtyakAle zarIrano tyAga karavo te atyaMtara utsarga samajavo. (A utsargane dasa prakAranA prAyazcittamAM gaNyo che, te aticAranI zuddhi mATe ane ahIM tapamAM kahyo te sAmAnya nirjarA mATe samajavo.) A che prakArano tapa lokamAM tapa tarIke pragaTa nathI, bahAra dekhAto nathI, bahulatAe jainazAsana pAmelA AtmAo ene seve che, mokSaprAptimAM te aMtaraMga kAraNabhUta che ane atyaMtarakarmone tapAve che, e kAraNothI ene atyaMtaratapa kahevAya che. e tapAcAra kahyo. (5) vIryAcAra : mana-vacana-kAyA dvArA prApta sAmarthyane anusAra (anyUnAdhika) dharmakAryo karavAthI traNa prakAre varyAcAranuM pAlana thAya che. A pramANe (pAlana karavA mATe) pAMca AcAro kahyA. have (125 mA zlokanA uttarAddha tathA 126-127 mA zloko) ema aDhI zlokathI mahAvratonA pAlanamAM upAyabhUta sApekSa yatidharmanA keTalAka (Avazyaka) kartavyo kahevA mATe kahe che ke gacchamAM vAsa karavo te sApekSa yatidharma che. gacchamAM rahevAthI potAnAthI adhika guNavALA keTalAka sAdhuono vinaya karI zakAya. pote bIjA navadIkSita Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 203 vagerene vinayanuM kAraNa bane. (arthAt pote vinaya kare, te joIne bIjAo paNa zIkhe.) vidhi vageremAM bhUla thatI hoya to bIjAo smaraNa karAvI zake. e pramANe gacchamAM rahevAthI sva-para ubhayane kartavyanuM smaraNa karAvavArUpa smAraNA, akAryathI rokavArUpa vAraNA, preraNArUpa nodanA ane vAraMvAra preraNArUpa pratinodanA paNa karI-karAvI zakAya che, AthI paraspara vinayAdi pravRtti karanAra (karAvanAra) gacchavAsI sAdhune avazya mokSanI sAdhanA thAya che, e kAraNe gacchavAsa paNa sAkSepayatino mukhyadharma che. paMcavastumAM kahyuM che ke - muniono parivAra te gaccha. temAM rahenArAone parasparanA vinayathI ghaNI nirjarA thAya tathA smAraNA vagerethI cAritramAM doSo paNa na lAge. anyonya sahAyathI te te vinayAdi yogomAM pravRtti karatA gacchavAsI sAdhune niyamA asaMga(mokSa)padano sAdhaka kahyo che. gacchamAM thatI smAraNA Adi guNakAraka yogone lAbhane badale du:kha mAnIne kaMTALIne gacchane choDI denArA sAdhuone jJAnAdi guNonI hAni thAya che, vaLI jyAM smAraNA Adi na thatA hoya te gaccha to choDavA yogya che ja, kAraNa ke 52mArthathI (vastuta:) te gaccha ja nathI. parasparanA guNa vageremAM bahumAna vagere karavArUpa pUjya-pUjakapaNAnA saMbaMdhathI gacchavAsI sAdhuone paraspara upakAra na thato hoya, tema ja guNavAna ratnAdhika pratye nAnAne sanmAna ane ratnAdhikane nAnA pratye vAtsalya na pragaTe te, e gacchamAM rahevA chatAM tenuM prAya: kAMI phaLa nathI. vaLI gaccha choDavA yogya hoya, to paNa tyAre ja choDavo ke jyAre bIjo uttama Azraya maLe, anyathA AtmarakSA ane saMyamarakSA mATe paNa te ja gacchamAM 2he, paNa ekalo vicare nahi. kAraNa ke pAsasthAdinA saMsargathI aneka doSono saMbhava che. kuzIlanA saMsargano tyAga karavo te paNa sApekSa yatidharma che. pApamitratulya pAsatyAdinI sAthe sAdhue saMbaMdha rAkhavo te kusaMsarga kahevAya. teonI sAthe rahevAthI paNa teonA jevo (zaithilyAdino) pariNAma avazya thAya. jema puSponI sAthe rahelA tala paNa puSpanA gaMdhavALA thAya che, tema je jevAnI sAthe maitrI kare te zIghra tevo thAya che. je kALamAM saMvegI sAdhu ghaNA hoya, te kALanI apekSAe A utsargamArga jANavo. (apavAdamArge to) saMkliSTa (jIvo bahu hoya tevA) kALamAM tevA (zuddha Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 saMvegI) sahAyaka na maLe to cha kAya jIvonI dayAnA pariNAmavALA saMvegI paNa sAdhue pAsattho,avasagna, yathAchaMda, bakuza ane kuzIla e pAMca paikI koI eka doSavALAnI sAthe rahevuM, paNa be-traNa vagere doSothI dUSitanI sAthe na rahevuM. kAraNa ke doSa-guNanA saMyoganI taratamatAne Azrayine virAdhaka-ArAdhaka bhAvanI paNa taratamatA thAya che. utsargathI to pAsatyAdine abhyatyAna vigere vinayAdi karavAthI prAyazcitta kahyuM che, paNa kAraNe (apavAdamArge) to teone vaMdanAdi karavuM joIe. A ' viSayamAM utsarga-apavAda bRhatkalpabhASyathI jANI levA. duSkALa, rAjabhaya vagerenA prasaMgomAM ke bImArImAM, gacchanA azanAdi dvArA upakAra ke paripAlana vagere viSayamAM pAsatyAdi dvArA kAma nIkaLatuM hoya to, nirvina saMyamapAlana thAya tevo yoga meLavavAmAM kuzaLa munio tevA upAyo kare ke rastA AdimAM pAsatyAdine vaMdana karyA vinA mAtra tenA zarIranI vArtA vagere pUchavAthI paNa teo prasanna thAya, koI vAra teonI icchAnusAra teonA upAzraye paNa jAya, paNa tyAM bahAra UbhA rahIne sukhazAtAdi sarva kuzaLa samAcAra pUche, jo teo Agraha kare to upAzrayamAM jaIne paNa pUche. vaLI bIjA bhaNAvanAra na hoya ane pAsatyAdi pAsethI zrutanI avicchinnatA mATe bhaNavuM paDe to abhyatthAna, vinaya, vaMdana, vagere je je karavAthI prasanna thAya te rIte karavuM, AvA kAraNasara paNa jo teone vaMdana karavAmAM na Ave to ulaTAnuM prAyazcitta kahyuM che. vizeSa apavAdo bRhatkalpabhASyathI jANI levA. 125mAM zlokamAM kahelA "arthapadacitananI have vyAkhyA kare che. je pada ke vAkyanA AdhAre arthanuM jJAna thAya te "arthapada' kahevAya. evA pada, vAkya vagerenA AdhAre arthanuM ciMtana karavuM. arthAt padAdinA viSayano vicAra karIne je padAdi je arthanA vAcaka hoya te arthane ghaTAvavo, tene arthapadanuM ciMtana kahevAya. kahevAno bhAvArtha e che ke sUkSmabuddhithI zAstrapAThonA arthono vicAra karavo joIe - A rIte svayaM vicArIne, bIjA bahuzruta pAsethI tenI khAtrI meLavIne je padano je artha thato hoya teno te ja rIte artha karI nizcaya karavo joIe. tenA vinA dharmamAM zraddhA pragaTatI nathI. te vicAraNA dvArA nizcaya kevI rIte karavo tenuM udAharaNa ApatAM kahyuM che ke (bAhu-subAhu nI anukrame AhArAdi lAvavAnI ane vaiyAvaccanI kriyAne joIne prazaMsA karatA gurunI upara potAnuM kAma kare tenI prazaMsA kare che. amArA Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 205 ATalA AkarA tapanI prazaMsA karatA nathI" Avo durbhAvarUpa vikalpa karanAra pITha-mahApITha sUkSma aticArathI strIveda bAMdhI brAhma-suMdarI tarIke janmyAM, te) sUkSma paNa aticAra brAhmI-suMdarI vagerenI jema strI avatAra vagerenuM kAraNa bane to "pramatta (guNasthAne vartatA) sAdhuonuM cAritra (sAticAra chatAM) mokSanuM kAraNa bane,' ema zAstramAM kahyuM te kema ghaTe ? kAraNa ke te guNasthAnake pramAda hovAthI tyAM aticAro ghaNA lAge ? enuM samAdhAna e rIte vicAravuM ke - jo sAdhu dIkSita thavA chatAM sUkSma paNa aticAra seve to tenA vipAka atiraudra (Akaro) ja hoya che. paraMtu e aticAranA pratipakSI zuddha adhyavasAyo ja prAya: te aticArajanya pApano kSaya karI zake che, AlocanA vagere prAyazcitta karavA mAtrathI teno kSaya thato nathI. kAraNa ke brAhmI vageree paNa te AlocanA to karI hatI, chatAM aticArano kSaya thayo na hato. AthI te te aticAranA pratipakSI tulyaguNa (sarakhA baLavALA) athavA adhikaguNavALA zuddha adhyavasAyo jenAmAM pragaTe che, te pramattacAritravaMtane paNa cAritranuM pAlana aghaTita nathI. * AnAthI prAyazcitta vagere karavA-karAvavAno vyavahAra nirarthaka paNa nathI. kAraNake prAyazcitta vagere yatanAnI (saMyamano) vyavahAra jyAM aticAranI tulanA na karI zake (arthAt prAyazcitta karavA chatAM aticAro AkArA hovAthI niphTa na thAya), tyAM pratipakSI adhyavasAyo pUrvaka te AlocanAdi prAyazcitta karavuM" ema kahevAthI prAyazcittanI viziSTatA jaNAvanAruM pratipakSI adhyavasAyapUrvaka e vizeSaNa saphaLa che - ghaTe ja che. A rIte zAstravAkyo - padono gaMbhIra artha, tarka ane samAdhAnarUpe citavavo. tethI zraddhA zuddha thAya che. A rIte arthapadaciMtana kahyuM. have zeSa kartavyo kahe che kemuulm - vihAro'pratibaddhazca, samyag gItArthanizrayA / / mahAmunicaritrA, zrava thanuM mitha: AzaradA gAthArtha : gItArthanI nizrApUrvaka AgamAnusAre apratibaddha vihAra karavo ane mahAmunionAM caritra sAMbhaLavA ane paraspara kahevAM, te paNa sApekSa yatidharma che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : (dravya-kSetra vagerenA pratibaMdhathI thanArA) rAga-dveSAdi tyajIne mAsakalpa vageranA kramathI anya-anya sthAne javArUpa vihAra karavo te sApekSa yatidharma che. Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 dravyaviSayamAM eTale bhakto, AhAra pAtra, vageremAM, kSetramAM eTale pavana rahita hovAthI A upAzraya anukULa che, ema kSetra pratibaMdha, kALamAM eTale amuka kSetramAM amuka Rtu sukhakara che mATe te RtumAM tyAM jAuM e kALa pratibaMdha ane bhAvamAM eTale snigdha, madhura AhArAdi maLavAthI zarIrapuSTi vagere sukhanI icchA te bhAvapratibaMdha, eja rIte pratikULa dravyAdine tyAga karavArUpa pratibaMdha ema dravyAdi cAra prakAre pratibaMdha samajavo. . ' ' Ama pratibaMdhathI zAstrAnusAre mAsakalpAdinA krame karelo paNa vihAra kArya . sAdhaka banato nathI, mATe ja dravyAdi pratibaMdha rahitane ja vihAra athavA to gADha kAraNe karelo sthiravAsa paNa zreyaskara che. uparokta pratibaMdhathI sukhanI lAlace utsarga mArge eka mAsathI adhika eka sthaLe rahevuM nahi. te ja rIte uparokta pratibaMdhathI anyatra vihAra paNa na karavo. jemake amuka kSetramAM jaIza to zrAvako mArA bhakta thaze, upAzraya pavanarahita maLaze, AhArAdi sArA maLaze, zarI. paNa puSTa thaze. AvA pratibaMdhathI vihAra na kare. ' kAraNe to (duSTa dravyAdhirUpa doSonA kAraNe to) nyUnAdhika mAsakalpa paNa karI zakAya. paraMtu kAraNe bAhyadRSTie mAsakalpAdi vihAra na thaI zake ane eka ja gAma vageremAM rahevuM paDe tyAre paNa bhAvathI upAzraya, mahollo athavA upAzrayamAM ja khUNo badalIne paNa pratimAsa sthAna badalavuM. vihAra paNa dravyAdinI jayaNAthI karavo. dravyathI, netro vaDe joIne, kSetrathI, yugapramANa bhUmine joto, kALathI, jyAM cAle tyAM sudhI ane bhAvathI, upayogapUrvaka, ema caturvidha jayaNAthI vihAra karavo. sUtra ane artha baMnethI yuktane gItArtha kahevAya che. te gItArthanI AjJApUrvaka vicaravuM. upadezamAlAmAM kahyuM che ke eka svayaM gItArtha hoya teno ane bIjo gItArthanI nizrAmAM ema be prakAre vihAra kahyo che. vihArano trIjo prakAra zrI jinezvara paramAtmAe kahyo nathI. kAraNa ke gItArtha ja kAryAkAryano vicAra karI saMyamamAM lAbha thAya te rIte utsarga ane apavAdane seve, jyAre ajJAna sAdhu svabuddhie varte, jethI Atma ane saMyama virAdhanAno saMbhava rahe. . prasaMgAnusAra vihArano kaMIka vidhi bRhatkalpabhASyane anusAra kahevAya che. gacchamAM AcArya, upAdhyAya, sthavira, bhikSuka ane kSullaka e pAMca prakAre sAdhuo hoya che. A pAMca prakAranA sAdhuo ziSyonI utpatti karatA (yogya jIvone dIkSA Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 207 ApatA) ATha mahinA sudhI vicare tyAre je pratyupekSako (eTale upadhi-vasati Adine meLavI ApanArA gItArtho) hoya, teo kSetranI pratyupekSaNA (vicaravA yogya kSetranI zodha) A pramANe kare koI vyAghAta (vikha) hoya to kArtikI comAsInA prAraMbha pahelAM athavA pachI nIkaLavuM ane vyAghAtanA abhAve kArtikI comAsI zarU thAya te ja divase nIkaLIne bahAra jaIne paccakhANa pAravuM. jyAM javAnuM hoya te kSetra pUrve jAyeluM hoya ke nA hoya, paNa tenI pratyupekSaNA (zodha-mAhitI) avazya karavI, anyathA (tyAM jAya tyAre sthAna na maLe vagere) doSo thAya. kSetranI zodha mATe gItArthone mokalavAno vidhi A pramANe che- . sAMje pratikramaNAdi Avazyaka kriyA pUrNa thayA bAda AcArya badhA sAdhuone bhegA karIne pUchIne cAre dizAmAM pratyuprekSakone mokale. jo sAdhuone pUchyA vinA mokale to janArane mArgamAM cora vagereno ke tyAM pahoMcyA bAda koI duzmana vagereno bhaya Ubho thAya to pAchaLa rahelA sAdhuo teonI zodha-sahAya mATe na jAya. temAM paNa dareka dizAmAM utkRSTathI sAta, teTalA na hoya to pAMca, athavA jaghanyathI niyAmAM traNa traNa abhigrahadhArIo jAya. evA abhigrahadhArIo (vasatinI zodha karavAnA abhigrahadhArIo) na hoya to gaNAvacchedaka (gacchamAM sarva kAryonI ciMtA karanAre) javuM joIe, tenA abhAve anya gItArthane, tenA abhAve anukrame agItArtha, yogoDhAhI, tapasvI, vRddha, bALa ane te paNa na hoya to vaiyAvaccakArakane mokalavA. gacchanI nizrAe rahelA yathAsaMdika (jinakalpa jevuM cAritra pALanAra munio, teonuM svarUpa nirapekSayatidharmamAM kahevAze te) to e paNa eka ja dizAmAM jAya ane bAkInI traNa dizAomAM gayelA gacchavAsI munio yathAsaMdikane yogya kSetranI zodha kare. temAM paNa jo agItArthane mokalavo paDe to, tene oghasAmAcArI (sAmAnyavidhi) samajAvIne tenA abhAve yogadvAhIne mokalavo paDe to nikSepa karIne (yoga choDAvIne) ane tapasvIne mokalavo paDe to pahelAM pAraNuM karAvIne, pachI "tapa na karIza' ema kahIne mokalavo. vaiyAvacca karanAro jAya to pAchaLa rahelA sAdhuone sthApanAkula batAvyA pachI jAya. ane bAla ke vRddhane mokalavo paDe to sazaktane athavA vRSabhanI (yuvAnanI) sAthe mokalavA. A rIte mokalelA sAdhuo, vihArano mArga sugama che ke durgama? tathA kyAM kaI Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 dizAmAM vaLe che? vagere joIne dhArI le. uparAMta vaDInIti - laghunIti mATenI yogyabhUmi, pANI maLavAnAM sthaLo, visAmAnA sthAno, bhikSA durlabha che ke sulabha ? vacce rahevA mATe upAzrayo maLe tema che ke nahi, mArgamAM cora-lUMTArA vagere che ke nahi ? athavA divase ane rAtre kyAM kyAM kevA vidgo saMbhavita che ? ityAdi saghaLuM jANI le. kSetrane zodhavA janArA (gacchavAsI) pratyupekSako (bhaNe, paNa) sUtraporisIarthaporisIne na kare. arthAt (pAchA Ave tyAM sudhI) svAdhyAyane gauNa kare. anyathA (vilaMba thavAthI) gurune teTalo sthira (nitya) vAsa karavo paDe, vagere doSo thAya. yathAladika sAdhuo jAya to sUtra-artha (porisInA krame) bhaNe. bALa, vRddha, navadIkSita, AcArya, glAna, tapasvI tathA prAdurNaka sAdhuone yogya - anukULa AhAra pANI Adi jyAM traNe kALa maLe te kSetra.gaccha mATe yogya gaNAya vizeSa - bRhatkalpabhASyathI jANI levuM. . A rIte kSetranI zodha karyA pachI te te kSetramAM gayelA sAdhu guru pAse jaIne te te kSetranuM svarUpa jaNAve. guru paNa samagra vAto sAMbhaLI, vicAra karIne samagra gacchanI saMmatipUrvaka je kSetra nirdoSa jaNAya tyAM javA mATe nirNaya kare. javAnA pUrvanA divase sAMje pratikramaNa karyA bAda jenA makAnamAM rahyA hoya te gRhasthane dharmopadeza karIne potAno javAno samaya (-nirNaya) jaNAve. pahelAMthI jaNAve to (gara have jaze ema samajIne) sAruM jamaNa banAve ane jatI veLA jaNAve to (guruvirahanA duHkhathI) raDe, vagere aneka doSo lAge. te pachI bIjA divase savAre sUtranI-arthanI be porisI pUrNa karIne (vAcanA pachI) ane apavAdathI sUryodaya pachI ke pahelAM paNa vihAra kare. samagra upadhi taiyAra karI kSetrapratyuprekSako batAve te mArge kramaza: jyAM javAnuM nakkI karyuM hoya te gAme pahoMce, tyAM pahoMcyA pachI prathama kSetranI gaveSaNA karanArA pratyuprekSako paDado, dAMDo, ane daMDAsaNa laIne jyAM utaravAnuM nirdhAryuM hoya tyAM jAya ane "amArA guru padhAre che' ema zayyAtarane jaNAvIne vasatine pramArjIne bAraNe paDado bAMdhe ane dharmakathA karanAra ekane tyAM zayyAtaranI pAse mUkIne bIjA pAchA guru pAse jaIne saghaLuM jaNAve. vaLI vRSabhasAdhuo zakunone jotA akSa (sthApanAcAryajI)ne laIne AgaLa cAle, kAraNa ke gurU AgaLa cAle ane makAna vyAghAtavALuM hoya ane pAchA pharavuM paDe to halakAI thAya. vipna jevuM na lAge to guru upAzrayamAM praveze, tyArabAda zeSa sAdhuo thoDA thoDA praveza kare. paNa badhA Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 209 eka sAthe praveza na kare. AcArya-guru praveza karIne makAna mAlikane "zayAtarane vasati ApavAthI thatA lAbho' vagere prAsaMgika dharmopadeza kare. kSetrapratyuprekSako zayyAtare anumati ApI hoya te te glAna vagerene laghunIti karavAnI, pAtra dhovAnI vagere bhUmio teone jaNAve. saMthAro (Asana) karavA mATe (pavanayukta, pavanarahita ane madhyama, ema) traNa bhUmio AcArya-guru mATe rAkhIne zeSabhUmimAM ratnAdhikanA krame kone kyAM Asana karavuM te sarvasAdhuone samajAve. pratyuprekSako paNa potapotAnI mUkelI upAdhi upADi le. (ke jethI sahune sarakhI rIte bhUmi vaheMcI zakAya.) gocarIvALA gharomAM dAnarucIvALA, vratadhArionAM ke samyagudRSTi zrAvakonAM gharomAM gurvAdinI vaiyAvacca karanArA eka ja gItArtha saMghATake javuM ane te paNa gurU athavA prAdurNakane prAyogya AhArAdi mATe ja javuM. haMmezAM ke niSkAraNa javuM nahIM. tyAM javAnuM sarvathA baMdha paNa na karavuM kAraNe ema karavAthI teonI dAnaruci avarAI jAya. vizeSavidhi bRhatkalpabhASyathI jANI levI. have 'mahAmunivaritrA zrava vatha mizaH' arthAtuM mahAtmA syulibhadra muni, Arya vajasvAmijI vagere pUrvakAlIna mahAmunionAM caritronuM (jIvanacaryAnuM) paraspara zravaNa karavuM-karAvavuM te paNa sApekSa yatidharma che. kahevAno Azaya e che ke sAdhue pratidina caryA rUpa svAdhyAya-paDilehaNa-pratikramaNAdi kAryo karavA ane svAdhyAyAdi karatAM zramita thAya tyAre 'sthira Asana' vagere vidhipUrvaka besIne saMvega (saMsArano uga ane mokSano rAga) vadhAre tevI maharSionI kathA-vArtAo karavI. A rIte uttamakathAonA kathana-zravaNathI sva-paranA cAritramAM sthiratA-utsAha vagere ghaNA guNo prApta thAya e spaSTa che: have bIjAM vizeSa kartavyo kahe che kemuulm - aticArAlocanena, prAyazcittavidheyatA / 35titikSA 2, parISadanayastathA ra7AA " gAthArtha : aticAranI AlocanA karavApUrvaka gurue ApelA prAyazcittane karavuM, upasargo sahana karavA tathA parISahono jaya karavo, te paNa sApekSa yatidharma che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : mULaguNa ane uttaraguNamAM lAgelA tathA pUrve kahyA te Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 jJAnAcArAdinA AcArothI viparIta vartana karavArUpe sevelA je je aticAra thayA hoya, tenuM guru bhagavaMtanI AgaLa AlocanA (= yathArtharUpe jaNAvavuM) ane gurue ApelI AlocanA - pratikramaNa vagere prAyazcittone karavAM te sApekSa yatidharma che. AlocanAno vidhi pahelA bhAgamAM kahyo che. 210 ahIM e samajavAnuM che ke (jenuM svarUpa AgaLa kahevAze te) pulAka ane pratisevAkuzIla mULa-uttara baMne guNanA virAdhaka hoya che. bakuza mAtra uttaraguNano virAdhaka hoya che. e sivAyanA kaSAyakuzIla vagere doSavALA hovA chatAM mULaguNauttaraguNanA virAdhaka nathI. - avasaraprApta pulAka vagere sAdhuonuM svarUpa jaNAve che - mithyAtva, traNaveda, hAsya-rati-arati-bhaya-zoka ane durgaMchA e hAsyAdi cha tathA krodhAdi cAra kaSAyo - A cauda atyaMtara graMtha(baMdhano) kahevAya che. e cauda atyaMtara ane bhUmi, makAno, dhana-dhAnya, mitro-jJAtijano, vAhano, zayano, Asano, dAsa, dAsIo ane kuSya eTale zeSa rAcaraciluM-dharavakharI e dasa bAhya graMthothI chUTelA (nirgata) hovAthI sAdhuone nigraMtho kahevAya che. sAdhuo pAMca prakAranA kahyA che. (1) pulAka, (2) bakuza, (3) kuzIla, (4) nigraMtha, (5) snAtaka. e pratyekanA be-be prakAro che. jo ke e pAMcene cAritrano sAmAnyatayA to sadbhAva hoya che, paNa mohanIyakarmanA kSayopazama vagerenI vicitratAne yoge teomAM bhedo kahyA che. temAM (1) pulAka : eTale sattva vinAnuM - cokhA vinAnAM photarAM vagere asAra dhAnyane.jema pulAka (palAla) kahevAya che, tema asAra cAritra je sAdhune hoya tene paNa pulAkanA jevo hovAthI 'pulAka' kahelo che. tapa ane zrutanI ArAdhanAthI pragaTelI saMgha vagerenA koI prayojane lazkarathI yukta cakravartI vagerene paNa carI nAkhavAmAM samartha evI potAnI labdhithI AjIvikAne calAvavA mATe jJAnAdi guNomAM (cAritramAM) aticAro lagADavAthI je saMyamane asAra karI de, te photarAMnA jevA niHsAra cAritravALo sAdhu pulAka kahevAya che, tenA be bheda che. (1) labdhipulAka ane (2) pratisevA pulAka. temAM indranA jevI samRddhi vikurtI zakavAnI labdhivALo hoya te labdhi pulAka kahevAya che. bIjA pratisevA pulAkanA jJAna, darzana, cAritra, liMga ane yathAsUkSma ema pAMca bhedo che. temAM sUtranA akSaro (pATha)mAM skhalanA kare tathA khUTatA pAThane jema tema meLave ityAdi aticAro dvArA jJAnavirAdhanA karIne AtmAne asAra kare te jJAnapulAka. Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 211 mithyAdarzanIonI prazaMsA vagere karIne darzanane virAdhanAro darzana pulAka. mULaguNauttaraguNanI virAdhanA kare te cAritrapulAka. zAstrokta munivezamAM vadhAro (bheda) kare ke vinA kAraNe anya (sAdhuonA jevo) veza kare te liMgapulAka. kaMIka mAtra mananA pramAdathI athavA sAdhune akathya padArthone grahaNa kare-bhogave te yathAsukSmapulAka jANavo. (bIjI rIte anyatra kahyuM che ke jJAna, darzana, cAritra ane vezamAM je thoDI thoDI virAdhanA kare tene ja yathAsUkSmapulAka samajavo.) (2) bakuza : bakuza eTale zabala, vicitra vagere. arthAt kaMIka doSavALuM ane kaMIka nirdoSa evuM kAbaracitre eTale ke aticAravALA cAritrane bakuza kaheluM che, ane evA cAritravALo hovAthI te sAdhune paNa bakuza kahevAya che, arthAt aticArayukta zuddhAzuddha-mizra cAritravALo. A bakuza upakaraNabakuza ane zarIrabakuza ema be prakArano hoya che. temAM akALe (vinA kAraNe) colapaTTo, aMdara (oDhavA)no kapaDo vagere vastrone dhonAro, bAhyazaucamAM Asakti-prItivALo, zobhAne mATe pAtrA-daMDo vagerene paNa tela vagerethI suzobhita-ujaLAM karIne (athavA raMgIne) vAparanAro upakaraNa bakuza. tathA pragaTa paNa (gRhasthAdine jotAM) zarIranI zobhA (sukha) mATe hAtha-paga dhovA, mela utAravo vagere asa-vRtti karanAro zarIra bakuza jANavo. A baMne prakAranA bakuzanA Abhoga, anAbhoga, saMvRtta, asaMvRtta ane sUkSma ema pAMca-pAMca bhedo che. (1) "zarIra ane upadhi baMnenI zobhA (sAdhuone) akaraNIya che" e prakAranuM jJAna hovA chatAM je tevI zobhAne kare (arthAt samajIne bhUla karanAro) te Abhoga viparyAsa bakuza. (2) te baMnne prakAranI zobhAne (akaraNIya mAnavA chatAM) sahasA (irAdA vinA) karanAro anAbhogabakuza. (3) jenA doSo lokamAM apragaTa rahe te saMvRttabakuza. (4) pragaTa rIte bhUla karanAro (niSphara-nirlajja) te asaMvRttabakuza. (5) netrano mela dUra karavo vagere kaMIka mAtra (sUkSma) bhUla karanAro te sUkSmabakuza. e sarva bakuzo sAmAnyatayAM vastra-pAtrAdi RddhinI ane prazaMsA-yaza AdinI icchAvALA, bAhyasukhamAM gaurava mAnI temAM AdaMra (Azraya) karanArA, avivikta parivAravALA ane (dIkSA paryAyano cheda karavArUpa) cheda prAyazcittane yogya sadoSa-nirdoSa (zabala) cAritravALA samajavA. temAM "avivikta' eTale asaMyamathI dUra nahi rahenArA arthAt samudraphINa vagerethI jaMghAne ghasanArA, tela vagerethI zarIrane coLanArA, kAtarathI kezane kApanArA, evA ziSyAdi jene hoya te "avivikta parivAravALA jANavA. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (3) kuzIla : mULa-uttaraguNonI virAdhanAthI athavA saMjvalana kaSAyonA udayathI jenuM zIla eTale AcAro kutsita hoya te kuzIla kahevAya. tenA paNa AsevanAkuzIla ane kaSAyakuzIla ema be prakAro che. temAM saMyamathI viparIta AcaraNA karanAro te AsevanA kuzIla ane saMjvalana kaSAyavALo te kaSAyakuzIla. te baMnenA paNa jJAna, darzana, cAritra, tapa ane yathAsUkSma ema pAMca-pAMca prakAro che. 212 pota-potAnA jJAna-darzana-cAritra ane tapa guNathI AjIvikA meLavanAro hoya te anukrame jJAna-darzana-cAritra ane tapa pratisevAvALo kahevAya che. (bIjA AcAryo to cothA tapane badale veza kahe che.) A 'tapasvI che, jJAnI che, zraddhALu che' ityAdi lokanA mukhe svaprazaMsA sAMbhaLIne khuza thAya te yathAsUkSmakuzIla jANavo. kaSAyakuzIla paNa pAMca prakArano che, potAnA jJAnane, darzanane ane tapane je krodha vagere cAra saMjvalana kaSAyone vaza thaIne te te krodhAdinA viSayamAM jJAnAdine vApare (arthAt jJAnAdithI krodhAdi kare), tene anukrame jJAna, darzana ane tapa'kuzIla jANavo. je koIne paNa zApa de te cAritrakuzIla ane manathI mAtra dveSa vagere kare te yathAsUkSmakuzIla jANavo. (4) nigraMtha : mohanIya karmarUpa graMthIthI (baMdhanathI) nIkaLelo (chUTelo) te nigraMtha kahevAya. tenA upazAMtamohanigraMtha ane kSINamohanigraMtha ema be bhedo che. te benA paNa A pramANe pAMca-pAMca prakAro che. temAM'(1) prathamasamayanigraMtha, (2) aprathamasamaya nigraMtha, (3) caramasamaya nigraMtha, (4) acaramasamaya nigraMtha, (5) yathAsUkSma nigraMtha. temAM zreNInA aMtarmuhUrtanA pahelA samaye rahelo, pahelA sivAyanA koIpaNa samayamAM vartato, zreNInI samAptinA aMtimasamaye vartato ane aMtimasamaya pahelAnA koIpaNa samaye vartato, ema pUrvAnupUrvI ane pazcAnupUrvI e be be bhedo gaNatAM cAra bhedo spaSTa che. ane pahelA chellA vagere samayanI vivakSA vinA ja zreNinA sarva samayo paikI koIpaNa samayamAM vartato te yathAsUkSma. e baMnne nigraMthonA (pUrvAnupUrvIe ane pazcAnupUrvIe te te samayonI) vivakSAthI (ane vivAkSA vinA) pAMca bhedo che. temAM zrapakazreNI mAMDanArA nigraMtho utkRSTathI eka samaye ekaso ATha ane jaghanyathI eka, be vagere hoya. ane upazamazreNI mAMDanArA utkRSTathI 54 ane jaghanyathI eka-be vagere hoya. bhinna-bhinna samaye praviSTa zreNimAM vartatA sarva kSINamohavALA utkRSTa zatapRtha (basothI navaso) ane upazAMtamohavALA saMkhyAtA hoya. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 213 (5) snAtaka : snAnathI (zarIrano) saghaLo mela dhoI nAkhanArAnI jema, jeNe ghAtakarmorUpI AtmAnA melane dhoI nAkhyo hoya te "snAtaka' kahevAya, tenA sayogI ane ayogI be bhedo che. pravacana sAroddhAramAM kahyuM che ke zukladhyAnarUpI pANI vaDe sarvaghAtI karmorUpI mala dhoI nAkhavAnI apekSAe snAtaka kahevAya che. mana-vacana-kAyArUpa yogonA vyApAravALo sayogI ane yogono nirodha karyo hoya te ayogI samajavo. A pAMca prakAranA sAdhuo paikI nigraMtha, snAtaka ane pulAka, e traNano (Arya jaMbusvAmIthI) viccheda thayelo che. prabhu mahAvIra paramAtmAnuM zAsana cAlaze tyAM sudhI bakuza ane kuzIla baMne prakAranA sAdhuo raheze. have dasavidha prAyazcittanuM varNana kare che. te A pramANe che (1) AlocanA (2) pratikramaNa, (3) mizra, (4) viveka, (5) vyutsarga, (9) tapa, (7) cheda, (8) mULa, (9) anavasthApyatA, (10) pArAMcita. . (1) AlocanA : gurunI AgaLa sva-aparAdhane pragaTa kahevA te AlocanA. eka, aparAdha sevyA hoya te krame ane bIjI, prAyazcitta nAnuM (alpa) hoya te aticArone pahelA, tethI adhika prAyazcittavALA pachI, tethI paNa adhika prAyazcittavALA pachI, ema prAyazcittanA krame - ema be rIte thAya che. A AlocanAM prAyazcitta te gocarI mATe pharavuM, vihAra karavo, aMDilabhUmie javuMAvavuM vagere kAryo mATe so hAthathI dUra javA-AvavArUpa Avazyaka kAryomAM samyagU upayogavALA ane ethI zuddha bhAvanAne yoge jene aticAra lAgyo na hoya evA chadmastha chatAM apramatta sAdhune mATe samajavuM. kAraNa ke aticAravALA sAdhune upara-uparanAM prAyazcittano saMbhava che ane kevaLI bhagavaMto to kRtakRtya hovAthI teone prAyazcitta hotuM nathI. ahIM prazna thAya ke Agamane anusAra vartanArA, apramatta ane aticArarahita sAdhune AlocanA niSphaLa che, to e zA mATe kare ? to kahe che ke evA paNa sAdhunI kriyAmAM sUkSma pramAda nimittabhUta hovAthI teonI kriyA Azrava(karmabaMdha)vALI hovAno saMbhava che. mATe teoe AlocanA karavI te saphaLa che ja. (2) pratikramaNa * aticArano pakSa tyajIne, tenAthI pratIpa (ulaTuM) kramaNa karavuM tene pratikramaNa kahevAya che. arthAt pazcAttApathI mithyAduSkRta devApUrvaka 'puna: Avo aparAdha nahi karuM' ema bolavuM, nizcaya karavo, tene pratikramaNa Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 samajavuM. samiti-gupti vagerenA pAlanamAM sahasAtkArathI ke upayoganA abhAve pramAdathI bhUla thAya tyAre gurunI sanmukha AlocanA karyA vinA paNa mithyAduSkRta devArUpa A pratikramaNa prAyazcitta karavAmAM Ave che. (3) mizra : uparokta AlocanA ane pratikramaNa ubhaya jemAM hoya te prAyazcittane mizra kahyuM che. temAM prathama gurunI samakSa aticAranI AlocanA kare, pachI gurunA AdezathI mithyAduSkata Ape. A prAyazcitta iSTAniSTa zabdAdi viSayomAM rAga-dveSa vagereno saMzaya hoya tene samajavuM. paNa rAga-dveSa vagere kAryono nizcaya hoya tene chaThuM "tapa" prAyazcitta Ave. (4) viveka doSavALAM AhAra pANI, upakaraNa, vasati vagereno tyAga karavo (nahi vAparavAM) tene viveka kahyo che. A vivekaprAyazcitta, samyagu upayogapUrvaka "A vastu zuddha che ema samajIne levA chatAM lAvelI AhArAdi vastu "azuddha che ema pAchaLathI samajAya, tyAre teno pAchaLathI tyAga karavAthI thAya che. upalakSaNathI (pUrve piMDaviddhimAM jaNAvyAM te) kSetrAtikAnta, kAlAMtikAtta vagereno paNa tyAga karavo te sarve viveka prAyazcitta samajavuM. (5) vyutsarga uparokta doSita (aSaNIya) vagereno tyAga, gamana-Agamana, sAvadhasvapnadarzana, nAvaDIthI jaLAzaya utaravuM, vachanIti-laghunIti paraThavavI, vagere pravRtti karyA pachI viziSTa ekAgratApUrvaka mana-vacana-kAyAnA vyApArano tyAga (kAyotsarga) karavo tene vyutsarga kahyo che. () tapa chedagraMthomAM athavA takalpamAM kahyA pramANe je je tapathI (je aticAronI) zuddhi thAya te te tapa Alocakane ApavuM ane te pramANe teNe karI ApavuM, tene tapaprAyazcitta samajavuM. A prAyazcitta sacitta pRthvI Adino saMghaTTo (vagere) thAya tyAre jaghanyatayA nIvithI AraMbhIne utkRSTa cha mahinAnA upavAsa sudhInuM apAya che. (7) cheda tapa prAyazcitta ApavA chatAM sudhare tema na hoya tevA sAdhunA pAMca ahorAtra, daza ahorAtra vagere kramathI cAritra paryAyano cheda karavaeN (paryAyane ghaTADavo), te chedaprAyazcitta jANavuM. je AtmAne tapaprAyazcittathI sudhArI na zakAya, tevo kliSTa (arhamAdi) tapa karavAmAM paNa samartha sAdhu tapathI ulaTo garva kare ke "bhalene game teTalo tapa karAve ethI mane zuM kaSTa che ? evAne athavA tapa karavAmAM asamartha, evA glAna vagerene athavA vinA kAraNe apavAda mArgane Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 215 (doSone) sevavAnI rUcivALAne A chedaprAyazcitta apAya ema samajavuM. (8) mULa mahAvratone puna: uccarAvavAM (arthAt pUrvanA saghaLA paryAyano cheda karavo) te prAyazcittane mULa kahevAya. A prAyazcitta "AkuTTithI" eTale vAraMvAra ke jANI samajIne paMcendriya jIvano vadha kare, garva-ahaMkArathI maithuna seve, utkRSTa mRSAvAda seve, adattAdAna ke parigraha kare athavA nAnA paNa e mRSAvAdAdi doSone jANavA chatAM vAraMvAra seve, tene ApavAmAM Ave che. (9) anavasthApyatA : avasthApana eTale puna: vratoccAraNa, te paNa na karI zakAya tevI moTI virAdhanA karanAro sAdhu anavasthApya kahevAya ane evA atiduSTapariNAmavALA sAdhune Apelo tapa jyAM sudhI te pUrNa na kare tyAM sudhI puna: vrato nahi uccarAvavAM, evuM je prAyazcitta, tene paNa anavasthApya kahevAya. evA virAdhakane tapakarma paNa evuM apAya ke te tapa pUrNa karatAM tenAmAM uThavAbesavAnI paNa kSamatA na rahe ane jyAre te tapa karatAM taddana azakta banI jAya tyAre anya sAdhuone sevAnI yAcanA kare, tyAre anya sAdhuo tenI sAthe vAta ryA vinA mAtra tenuM kAma kare. e rIte tapa karyA pachI ene vratoccAraNa karAvAya. A prAyazcitta je sAdhu lAThI, muThI vagerethI nirapekSapaNe potAno athavA parano ghAta karavA vaDe atiduSTa-raudra adhyavasAyone saMve tene apAya che. (10) pArAMcita H jenAthI moTuM bIjuM prAyazcitta ke aparAdha na hovAthI saghaLAM prAyazcittono pAra (cheDo) pAmeluM evuM chelluM prAyazcitta tene "pArAMcita" kahevAya. A prAyazcitta "sAdhvI ke rAjapatnIne bhogavavI athavA sAdhu-sAdhvI ke rAjA vagere uttama manuSyono vadha vagere karavo, ityAdi atimoTo aparAdha kare tene kula, gaNa ane saMghathI paNa bahAra mUkavA dvArA apAya che. te jaghanyathI cha mahinA ane utkRSTathI bAra varSa sudhInuM hoya che. teTalA kALa pachI aparAdhI aticArono pAra pAme (TALI de), tyAre zuddha thayelAne puna: dIkSA apAya, anyathA nahi. A pArAMcita prAyazcitta AcAryane ja apAya che. ane prAyazcitta daramyAna te apragaTapaNe sAdhuno veSa rAkhIne (lokamAM sAdhu tarIke na oLakhAya tema) janikalpita muninI peThe (pote je te kSetramAM vicaryo hoya, jyAM loko oLakhatA hoya te kSetro sivAyanA) ajANyA pradezamAM rahIne, atiAkaro tapa kare, tyAre pUrNa thAya che. upAdhyAyane to dazamA prAyazcittane yogya aparAdha karavA chatAM anavasthApyane Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 prAyazcitta ja apAya, pArAMcita na apAya. e rIte sAmAnya sAdhuone paNa anavasthApya ke pArAMcitane yogya moTo aparAdha karavA chatAM AThamA mULa sudhInuM ja prAyazcitta apAya, ema samajavuM. anavasthApyanA be bhedo che - (1) AzAtanA anavasthApya ane (2) pratisevA anavasthApyuM. temAM paheluM tIrthakara gaNadhara vagere uttamottama purUSonI avahIlanA kare tene jaghanyathI cha mahinA sudhInuM ane utkRSTathI eka varSa sudhInuM apAya che. bIjuM to hAthathI mAra mAravo, samAnadharmInI (sAdhuonI) ke anyadharmInI corI karavI vagere kukRtyo karanArane jaghanyathI eka varSa ane utkRSTathI bAra varSa sudhInuM apAya che. navamuM ane dasamuM be prAyazcitto caudapUrvIo ane pahelA saMghayaNavALA sAdhuo sudhI hatAM, te pachI viccheda pAmyAM che. mULa sudhInAM ATha to zrIduSpahasUrijI sudhI raheze. A rIte prAyazcittanuM lezathI svarUpa kahyuM. have 127mAM zlokamAM kahela '35titikSA' padanI vyAkhyA karatAM upasarganuM yatkiMcit svarUpa jaNAve che. 'ST eTale samIpamAM ane sarva eTale sarjana karavuM" arthAt (davAdi) samIpamAM AvIne kare athavA je samIpamAM thAya (dUrathI na thAya) tene upasarga kahevAya. yogazAstra prakAza-3, zloka-1pa3nI TIkAmAM kahyuM che ke - devathI, manuSyathI, tiryaMcathI ane svayaM karAtA, ema upasargo cAra prakAranA che. te pratyekanA paNa cAra prakAro che (1) temAM (1) hAsya (kutUhala)thI, (2) dveSathI, (3) roSathI, (4) e traNa prakArathI karAto mizra, ema devI upasarga cAra prakAre thAya. (2) (1) hAMsImazkarIthI, (2) veSathI, (3) vimarza-roSathI, ane (4) durAcArIonI sobatathI, ema manuSya vaDe karAtA upasarga cAra prakAre thAya che. (3) tathA (1) bhayathI gabharAIne, (2) krodhathI, (3) AhAra meLavavA mATe ane (4) baccAMnA rakSaNa mATe, ema tiryaMca taraphathI upasarga cAra prakAre thAya. ane (4) (1) svayaM athaDAvuM, (2) thaMbhavuM, (3) bheTavuM (vaLagI paDavuM), (4) paDatuM. mUkavuM, e cAra prakAre svayaM upasarga karAya che athavA (1) vAtaroga, (2) pittaroga, (3) kaphano roga ane (4) e traNa bhegA thAya te tridoSa arthAt sannipAta, ema paNa svakRta upasargonA cAra prakAro zArIrika rogajanya samajavA. tathA parISadana: eTale mokSamArgamAM sthira-daDha-acala thavA mATe tathA karmonI 'nirjarA mATe vAraMvAra sahana karavAmAM Ave te parISaha kahevAya. tenA bAvIsa Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 zramaNa dharma prakAra che teno jaya karavo te sApekSa yati dharma che. (1) kSudhA : bhUkhathI pIDAvA chatAM zaktimAn muni eSaNA samitimAM doSa na seve, paraMtu dInatA-vihvaLatA vinA ja mAtra saMyamarUpI dehanA pAlana mATe apramattapaNe AhArAdi mATe phare. (2) tRSA : vihAra karatAM mArge tRSA(tarasa)thI pIDA thavA chatAM muni dInatA na kare, ThaMDA (ke sacitta) pANInI icchA na kare. (tRSA parISahane sahana kare.) maLe to acitta ja pANI grahaNa kare. (3) zIta : uttama muni ThaMDIthI parAbhava pAmavA chatAM vRkSonI chAla ke bIjAM sUtrAu vagere vastronA abhAvamAM paNa akalpya vastrane na svIkAre ane agninI sahAya paNa na le. (4) uSNa : garamIthI pIDAvA chatAM muni tenI niMdA na kare, akaLAmaNa na anubhave. chAyAnuM smaraNa, viMjaNo, paMkho ke havA vagereno upayoga ane zarIre pANI chAMTavuM vagere zItala upacAro paNa na kare. (5) macchara ane DAMsa : maccharAdi karaDavA chatAM 'sarva jIvone AhAra priya che' ema samajato muni tenI upara dveSa ke trAsa"na kare, uDADe nahi, upekSA kare ane pIDAne samabhAve sahana kare. (6) acela (nagnatA) : jIrNa ane tuccha vastro pahe2vA chatAM muni 'mAre vastra nathI athavA kharAba che athavA sAruM che' ityAdi vastranA rAga-dveSamAM muMjhAya nahi, paNa lAbhAlAbhamAM kSayopazamanI vicitratAno jANa, acela parIsahane sahana kare, kuvikalpo na kare.. (7) ati : dharmamAM AnaMda mAnato muni AvI paDatA kaSTomAM ati - kheda na kare, kintu cittanI svasthatAno anubhava kare. (8) strIo : 'durdhyAnanA kAraNarUpa ane mokSamAM pratibaMdhaka strIno vicAra mAtra karavAthI paNa dharmano nAza thAya che' ema samajato muni strIne bhogavavAno vicAra paNa na kare. (9) vihAra : koI gAma vageremAM sthi2vAsa na karatAM pratibaMdhathI mukta muni (gacchavAsane pUrNa karIne paDimA vagere) vividha abhigraho karIne ekalo paNa phare. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (10) Asana : strI, pazu ane napuMsako vagere bhAvakAMTAothI rahita smazAna - parvatanI guphA) vagerene Asana mAnIne nirbhaya ane zarIramamatAthI paNa rahita banelo muni tyAM iSTa-aniSTa upasargone sahana kare. (11) zavyA (upAzraya) : sArA-narasA upAzrayamAM sukha-du:khane samabhAve. sahana kare, temAM rAga-dveSa na kare. (12) Akroza : koI Akroza kare to paNa potAnA kSamAzramaNapaNAne samajato muni sAmo Akroza na kare: Akroza karanArano apakAra nahi paNa samatA dharmanI sAdhanA mATe nimitta Apato hovAthI upakAra mAne. (13) vadha : koI tADana-tarjana kare to paNa samatAthI sahana kare. krodhanI duSTatAne ane kSamAdharmanA upakArane samajato jJAnI sAmo prahAra na kare. (14) yAcanA : bIjAnA dAna upara jIvanArA sAdhuone yAcanA karavI anucita nathI' ema (jinAjJAne) samajato muni yAcanAnuM duHkha na dhare ane punaH gRhasthajIvananI icchA paNa na kare. (15) alAbha : lAbhAMtarAya karmanA udaya tathA kSayopazamanI vicitratAne jANanArI muni AhAra-vastra-pAtrAdi (bIjAne mATe ke potAnA mATe) gRhastha-dAtAra pAsethI na maLe to paNa khedana kare, ane maLe to harSa paNa na kare, (13) roga : zArIrika roga Ave tyAre udvega na kare. 'karmodaya janya rogane samatAthI sahana karatAM karmo khapI jAya che ema samajI auSadhanI icchA paNa na kare, kintu AtmAthI zarIrane bhinna anubhavato dInatA vinA sahana kare. (17) tRNa sparza : vastronA abhAve ke vastro thoDAM athavA TuMkAM hovAthI tRNa-ghAsa vagere pAtharIne suve, tRNanA karkaza sparzane sahana kare, kintu komaLatRNanI(sparzanI) icchA na kare. (18) mala: unALAnA tApathI thatA parasevAne yoge sarva aMgomAMthI jharatA melathI uttamamuni uga na pAme, snAnane na icche, ane melane na utAre, paraMtu zarIranI azucitAnuM tathA vastunA te te dharmanuM dhyAna karato) samatAthI sahana kare. (19) satkAra : uttamamuni satkArane icche nahi. satkAra koI na kare to dIna thAya nahi. tema kare to harSa paNa na kare. (kiMtu te satkAra cAritradharmano thAya che, tema samajI cAritradharmamAM sanmAna-prIti vadhAre.) (20) prajJA : prAjJavaMta muni potAnA prajJAnA (buddhinA) utkarSathI ahaMkAra na kare. paraMtu adhika jJAnIonI apekSAe pote ajJAna che. ema vicArI teono vinaya kare tathA alpajJAnavALA pratye anAdara na karatAM vAtsalya kare. (21) ajJAna : prayatna karavA chatAM bhaNI zakAtuM na hoya to kheda na kare. ajJAnane samatAthI sahana karI prayatna Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 219 cAluM rAkhe. (22) samakita : zrIjinezvaronA kahelA zAstravacano tathA jIvAdi parokSabhAvo paNa mithyA nathI, ema mAnI samakitane pAmelo uttamamuni 'te sarva satya che' ema ciMtave, koInA prayatnathI calita na thAya. Ama sva-52thI thatA zArIrika tathA mAnasika parISahone mana-vacana-kAyAno vijetA muni nirbhaya (-adIna) banIne sahana kare. A parISahomAM vedanIyakarmanA udayathI kSudhA, tRSA, zIta, uSNa, DAMsa (maccha2), caryA (vihAra), vasati (upAzraya), vadha, roga, tRNasparza ane mala (kula 11) parISaho saMbhave che. jJAnAvaraNIyakarmanA udayathI prajJA ane ajJAna (2) pariSaha hoya che, tathA aMtarAya karmanA udayathI alAbha (1) parISaha. A (11+2+1)cauda pariSaha chadmasthane ja hoya che. vedanIyakarmanA udayathI thatA agIyAra parISaho chadmastha uparAMta kevalIne (jinane) paNa hoya.che. pravacana sArodvAramAM parISahonI ghaTanA be rIte batAvI che. (1) karma prakRtionA udayanI apekSAe ane (2) guNasthAnakonI apekSAe. - darzanamohanIya karmanA udayathI darzana (1) parISaha, jJAnA karmanA udayathI prajJA ane ajJAna (2) parISaha, aMta karmanA udayathI alAbha (1) ane cAritramo karmanA udayathI Akroza, arati, strI, niSadyA (Asana), aceMla, yAcanA, satkAra (7) A sAta, ane vedanIya karmanA udayathI AgaLa kahelA agIyAra pariSaha hoya che. zeSa karmonA udayamAM parISaho hotA nathI. bAdarasaM5rAya(navamA) guNasthAnaka sudhI bAvIsa, sUkSma saMparAya guNa mAM (dasamAmAM) cauda, chadmastha vItarAgane (agIyAra-bArame) cauda ane kevalIne agIyAra parISaho hoya che. dasamA guNa0 acela, arati, strI, niSadyA, Akroza, yAcanA, satkAra ane darzana e darzana ane cAritra mohanIyajanya ATha sivAyanA cauda agIyAramA - bAramA guNa paNa te cauda teramA caudamA guNa vedanIyakarmajanya agIyAra. eka sAthe eka jIvane utkRSTathI vIsa ane jaghanyathI eka ja parISaha hoya che. kAraNa ke zIta-uSNa tathA vihAra-upAzraya parasparaviruddha hovAthI eka sAthe na hoya. A gacchavAsa, kusaMsargatyAga, arthapadaciMtana, vihAra, AlocanA, prAyazcitta Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 karavuM, upasargone sahavA tathA parISahone jItavA vagere cAritrAnuSThAnonuM bhAvapUrvaka nirmaLamanathI pAlana karanArane prApta thayelA cAritranA adhyavasAyonuM rakSaNa thAya che. 220 nizcayanayanA mate cAritrarUpa AtmasvabhAvano vighAta thavAthI jJAna-darzanano paNa vidhAta manAya che. vyavahAranayanA mate to cAritrano vighAta thavA chatAM darzana-jJAnano vidyAta thAya athavA na paNa thAya. (anaMtAnubaMdhInA udayathI cAritranA ghAtanI sAthe darzana ane jJAna paNa haNAya. apratyAkhyAnIyanA udayathI to eka ja cAritrano ghAta thAya.) bhAvanI apekSAe (avasaraprApta) karmonI laghutAthI prApta thatA samyagdarzana Adi guNo kramazaH pragaTa thAya che, te vizeSa AvazyabhASyanA AdhAre rajU kare che ke "deza nyUna eka kroDAkroDa sAgaropama jeTalI karmonI sthiti bAkI rahe tyAre samyaktva pAme, te pachI temAMthI be thI nava palyopama jeTalI sthiti ghaTatAM dezavirati, temAMthI paNa saMkhyAtA sAgaropama jeTalI sthiti ghaTatAM sarvavirati, temAMthI saMkhyAtA sAgaropama jeTalI sthiti ghaTatAM upazamazreNI ane temAMthI saMkhyAtA sAgaropama jeTalI sthiti ghaTatAM zrapakazreNInA adhyavasAyo pragaTe che. apratipatita samyaktvavALo je jIva devanA ane manuSyanA ja bhavo kare, tene aMge A krame te te guNonI prApti samajavI. athavA koIne bemAMthI koI eka zreNi sivAyanA samyaktvAdi sarva bhAvo eka ja bhavamAM paNa prApta thAya. eka bhavamAM be zreNIo na hoya. vaLI zAstromAM "cAritra vinA mukti nahi" AvuM kahyuM che, te bhAvacAritrane Azrayine samajavuM. je koI (dravyacAritra vinA) bhAvacAritrane pAmI mokSe jAya, temAM paNa vartamAnanuM bhAvacAritra pUrvajanmanA dravyacAritranuM phaLa che. marudevA mAtA pUrvabhavamAM dravyacAritra vinA mokSa thayo te paNa (dasa AzcaryoMmAM na gaNelo hovA chatAM) AzcaryabhUta ja che, ema paMcavastumAM kahyuM che. II127nA A uttama kriyAone ArAdhato, (koI sAdhu) paryAya pUrNa thatAM gaNanI anujJAne (gaNIpadane) yogya paNa bane, tethI have gaNIpadarUpa sApekSa yatidharmane kahevApUrvaka kramanI prastAvanA kare che ke Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma mUlam anuyogagaNAnujJA'pyanavadyakramAgatA / tameva sUtraviditaM varNayAmo yathAsthitam / / 128 / / gAthArtha : anuyoga ane gacchanI anujJAne paNa kahevAno zAstrokta krama have prApta thayo, mATe zAstramAM kahelA te kramane yathAsthita kahIe chIe. - 221 TIkAno saMkSepabhAvArtha : 'anuyoga' eTale sUtranA arthanuM vyAkhyAna, ane 'gaNa' eTale gaccha, A bannenI anumati (anujJA) ApavI ane lenAre levI te paNa sApekSa yatidharma che. dIkSA laIne grahaNazikSA-AsevanazikSA meLavavI vagere kramathI ArAdhanA karIne jeNe anujJAnI yogyatA prApta karI hoya. tevAne anujJA karavI te sApekSa yatidharma che. have kramanuM yathArthasvarUpa zAstroktavidhi dvArA batAve che. mUlam - vratagrahe'STau sUtrArtha - vihAre dvAdaza kramAt / paJcacatvAriMzavarSe, yogyataivaM gaNisthiteH / / 129 / / gAthArtha : vrata grahaNa karavAmAM ATha ane sUtra, artha ane vihAramAM bAra-bAra ema (kula 44 varSa gayA pachI uMmarathI) pIstAlIsamAM varSe anuyoganI ane gaNanI anujJA mATenI yogyatA pragaTeM che. . TIkAno saMkSepabhAvArtha : ATha varSathI nAnI uMmare parAbhavano saMbhava hovAthI ane tathAadhyavasAyanI prApti paNa thatI na hovAthI ATha varSathI nIcenAne cAritrano niSedha che. sUtrArtha vihAramAM pratyeka bAra-bAra varSo kahyA te sUtra bhaNavAmAM 12, artha bhaNavAmAM 12 ane vihAra eTale ke bhinnabhinna dezono anubhava meLavavA pUrvaka bhavyajIvone dharmopadeza karatA vicaravAmAM 12 varSa pasAra karatAM je 45 varSanI vayavALo hoya te anuyoga ane gaNanI anujJA mATe yogya bane che. have te yogyatA pragaTa thayA pachInuM kartavya be zlokothI kahe che. mUlam - IdRgpayAryaniSpannaH, SaTtriMzadguNasaMgataH / to yatiyukto, muktyarthI saGghasaMmataH / / 130 / / * zrutAnuyogAnujJAyAH pAtraM na tu guNojjhitaH / apAtre tatpradAne yan, mahatyAzAtanA smRtA / / 131 / / gAthArtha : evA paryAya (uMmare) pahoMcelA, chatrIsa guNothI yukta, dRDha (akhaMDa) vratavALA, ziSyAdi parivArayukta, muktino arthI ane saMghamAnya, e guNothI Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 yukta muni zrutanI anujJAnuM pAtra che, nahi ke guNa vinAno, kAraNa ke-apAtramAM AcAryapada sthApavAthI moTI AzAtanA kahI che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : upara kahyA pramANe paryAya (uMmara) jenI pUrNa thaI hoya, tathA je chatrIsa guNothI yukta hoya, te (gaNIpada mATe yogya che, te) guNo A pramANe che' pAMca indriyothI saMvRtta (vijetA) tathA brahmacaryanI nava prakAranI guptino dhAraka, caturvidha kaSAyathI mukta, pAMca mahAvratothI yukta, pAMca prakAranA AcAronuM pAlana karavAmAM samartha, pAMca samitithI samita ane traNa guptithI gupta ema guru (AcArya-gaNI) kula chatrIsa ane uparanA zlokamAM kahelA guNothI yukta, zrIjinAgamanA vyAkhyAnanI anumati, arthAt 'tuM dravya-guNa ane paryAyarUpa traNe apekSAothI zrIjaina AgamonuM vyAkhyAna kara' evI anujJA mATenuM pAtra kahyo che, temaja AcAryapade sthApavA yogya kahyo che. prAcIna sAmAcArImAM kahyuM che ke - kALa, saMghayaNa vagere (vartamAnakAlIna) doSone vaza ekAdi guNathI hIna chatAM je vizuddhagItArtha (zAstronAM rahasyono jJAtA), virAgI ane ziSyAdinI sAraNA vagere karavAmAM udyamI(kuzala) hoya tene sUripade sthApavo. zrI jinezvaroe ayogyane anuyoganI anumati (AcArya padavI) ApavAmAM zrI tIrthakaro vagerenI moTI AzAtanA ApanAra gurUne mRSAvAda doSa, lokamAM zAsananI apabhrAjanA, yogyanAyakanA abhAve bIjAonA paNa guNonI hAni ane samayagujJAnAdinI vRddhi nahIM thavAthI tIrthanA ucchedarUpa doSo saMbhave che. sammati prakaraNamAM zrI siddhasenasUrIjIe kahyuM che ke jema jema lokamAM bahuzruta tarIke khyAti pAme, jema jema ziSyAdi parivAra bahu vadhato jAya, chatAM je siddhAntanA adhyayanamAM (arthamAM) jo sunizcita na hoya to te gurU uttarottara siddhAntano zatru thAya. kevA sAdhune kevI rIte AcArya banAvavo ? te kahe che ke - mUlam - "tasmAduktaguNADhyAya, deyaM sUripadaM dhruvam / vidhipUrvaM vidhizcAtra, sAmAcAryAM prapaJcitaH / / 132 / / gAthArtha : te kAraNe ahIM kahyA te guNothI yukta sAdhune sUripada vidhipUrvaka ApavuM, te vidhi sAmAcArI graMthamAM kahelo che. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 223 TIkAno saMkSepabhAvArtha : prAcIna sAmAcArInA 11mA dvAramAM kahyuM che ke (sUripada ApatAM pUrve) sAdhumAM sUripadane yogya guNonI parIkSA karavI, padavI uttama samaye (zubhalagna) ApavI, be Asano karavAM, caityavaMdana-guruvaMdana karavuM, sattAvIza zvAsozvAsano kAyotsarga karavo, naMdisUtra kahevuM - sAMbhaLavuM, sAta khamAsamaNano vidhi karavo, sUrimaMtra ane akSanuM dAna karavuM, nAma sthApavuM, gurvAdi sarvasaMghe nUtana AcAryane vaMdana karavuM, nUtana AcAryane ane ziSyAdine hitazikSA ApavI, guru ane nUtana AcArya baMnee niruddha (tapanuM paccakjhANa) karavuM, nUtana AcAryane gaNa soMpavo ane AcAryapadanA lAbho samajAvavA. | vizeSavidhi prAcIna sAmAcArInA 11mA dvArathI tathA zrI yogAdi-pravajyAvidhi saMgraha pustakathI jANI levI. zrI vyavahArabhASyamAM AcAryanA pAMca atizayo kahyA che - (1) AhAra ane (2) pANI e be AcAryane viziSTa ApavAM, (3) teonAM malina vastro dhovAM, (4) teonI prazaMsA karavI, (pa) teonA hAthapaga dhovA vagere zauca karavo, ema AcAryane pAMca atizayo (karavA yogya) che. anAcAryane te anatizayo che arthAt te karavA yogya nathI.). cotrIsa atizayothI yukta zrI jinezvara paramAtmA jema (kevalajJAna prApta thayA bAda) bhikSA mATe jatA pharatA) nathI. tema ATha prakAranI 18gaNI (AcArya) padanI saMpattithI yukta AcArya paNa tIrthakaranI jema RddhimAnuM hovAthI bhikSA mATe phare nahi. anuyoganI anujJA thayA pachI nUtana AcAryane vyAkhyAna karavAno vidhi kahe che18. AcArya je ATha viSayothI viziSTa hoya che te ATha viSayone gaNisaMpatti kahevAya che. temAM (1) AcAra saMpatti tenA cAra bhedo che. (a) cAritramAM nitya samAdhi rahe tevo upayoga (ba) potAnAM ucca jAti-kula vagerenA Agrahano-gauravano abhAva, (ka) aniyata (apratibaddha) vihAra, (Da) zarIranA ane mananA vikArono abhAva, (2) zrutasaMpatti : tenA paNa cAra bhedo che. (a) bahuzrutapaNuM (ba) sUtrano (Agamano) daDha paricaya, (ka) sva-para siddhAMtarUpa vividhasUtronA jJAtA, (Da) udAtta, anudAtta vagere te te svarono-zabdAdino uccAra karavAmAM kuzala, (3) zarIra saMpatti : tenA cAra bhedomAM (a) zarIranI UMcAI pahoLAi vagere te kALane Ucita hoya, (ba) lajjA na pAme tevAM sarva aMgo zobhAyukta hoya, (ka) pAMce indriyothI pUrNa zarIra, (Da) zarIranuM saMghayaNa (bAMdho) sthira majabUta hoya. (4) vacana saMpatti tenA cAra bhedomAM (a) vacana Adeya hoya, (ba) madhura hoya, (ka) madhyastha hoya ane (Da) Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 mUlam - tato'sau nityamudyuktaH kArye pravacanasya ca / vyAkhyAnaM kurute'rhebhyaH, siddhAntavidhinA khalu / / 133 / / gAthArtha : AcAryapadanI anujJA thayA pachI nUtana AcArya zAsananAM (saMghanAM) kAryomAM nitya udyama karavA sAthe AgamoktavidhithI yogya sAdhuone avazya vyAkhyAna saMbhaLAve. TIkAno saMkSepabhAvArtha AcArya padavI ApyA pachI te nUtana AcArya haMmezAM AgamanAM ane saMghanAM kAryomAM avazya udyama kare ane Agamoktavidhine anusAra yogya ziSyone nicce vyAkhyAna (vAcanA) paNa Ape te sApekSa yatidharma che. ahIM jeo sarva viSayamAM rAgadveSa rahita, buddhimAnuM ane paralokanA bhayavALA hoya teone sAmAnyatayA siddhAMta sAMbhaLavAnI yogyatAvALA samajavA. kAraNa ke sarvaviSayomAM asadu Agrahane vaza thayA vinA teo ja potAnI nAnI-moTI bhUlo saMdeha vinAnuM hoya. (5) vAcanA saMpatti : tenA cAra bhedo che. (a) ziSyanI yogyatAne joIne tene upakAraka thAya teTalA sUtrano uddeza kare ane ayogyane (anadhikArIne) uddeza na kare. (ba) uddezanI jema yogyatAne joIne arthAt ziSya pariNata che ke apariNata ? te vicArIne samuddeza kare, (ka) pUrve ApeluM kRta (AlApako) barAbara samajAyA pachI navuM zrata Ape. (Da) pUrvApara saMgata thAya te rIte sUtronA arthone samajAve. (ka) mati saMpatti : tenA avagraha, ihA, apAya ane dhAraNA A cAra bhedo che, temAM te te indriyonA zabdAdi viSayonuM mAtra nirAkAra grahaNa te avagraha, teno vimarza-vicAra karavo te ihA, nirNaya karavo te apAya ane ihA-apAya dvArA paDelA saMskAro dhAraNa karI rAkhavA te dhAraNA samajavI. (7) prayoga saMpatti : prayoga eTale vAda karavo. tenA cAra bhedomAM (a) vAda vagere karavAmAM potAnuM AtmabaLa-jJAnabaLa keTaluM che te samaje, (ba) sAme vAMdhI koNa che ? kyA nayane Azrayane vAda karavA icche che vagere vAdIne sarva rIte samajI zake. (ka) jyAM vAda karavAno hoya te kSetra (nagara-gAma-deza) konA pakSamAM che? kayA dharmanuM rAgI che? vagere samaje. (Da) je sabhAmAM vAda karavAno hoya tenA sabhApati, sabhAsado (rAjAmaMtrI-prajAjana-paMDita puruSo) vagerene oLakhI zake. (8) saMgrahapariNAsaMpatti arthAt saMyamanA upakaraNo vagerenA saMgrahanuM jJAna tenA cAra bhedo che. (a) bAla-vRddha-glAna vagere sarvane anukULa rahe tevA kSetranI pasaMdagInuM jJAna hoya. (ba) pATa-pATalA vagere jarUrI vastu meLavavAnuM jJAna hoya. (ka) svAdhyAya-bhikSA-bhojana vagere te te kAryo karavAnA che te samayanuM jJAna hoya. (Da) nAnAmoTA, yogya-ayogya vagere koNa sAdhu kone vaMdanIya che. vagere vinaya saMbaMdhI jJAna hoya. jema gRhasthane dravyasaMpattithI saMsAranA tamAma vyavahAro cAle che, tema AcAryane A ATha prakAranI bhAva(guNa)saMpatti hoya to ja gacchanuM pAlana, rakSaNa karI, bhAvaprANarUpa jJAnAdinI rakSA karI-karAvI zake, mATe tene saMpatti kahI che. daridrInA kuTuMbanI jema dhananA abhAvamAM vyavahAranA sarva kAryo sidAya che, tema sarva sAdhuonuM saMyamajIvana sadAya ane e mATe javAbadAra AcAryanuM bhavabhramaNa vadhe. Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 225 svIkArI zake. vinayapUrvaka kramasara adhyayana karatA karatA jenI buddhi tarkasamAdhAnathI nirmaLa (sUkSma) banI hoya tene tene uttarottara viziSTa sUtro bhaNavA mATe yogya samajavo. chedagraMtho vagere bhaNavAmAM to paryAyathI yogya banyo hoya to paNa je sadbhAvayukta, (cAritra ane zruta) dharmamAM prItivALo, pApabhIrU ane pariNata hoya tene adhikArI samajavo. pariNata eTale te te dravya-kSetra-kAla-bhAva vagere te te apekSAone anusarIne utsarganA viSayamAM utsargano ane apavAdanA viSayamAM apavAdano, ema jyAM je ucita hoya tyAM baMneno viveka karI zake tevo samajavo. evA guNavAnane cheda vagere sUtronuM vyAkhyAna saMbhaLAvavuM te nirmaLabodha vageremAM hetu banavAthI hitakara thAya. atipariNata ane apariNatane saMbhaLAveluM to teonA vicitrakarmonA doSathI ahitakara ja thAya ema samajavuM. kAraNa ke tevAone tevo viSaya sAMbhaLavAthI (prAya:) anartha thAya, ane paraMparAe bIjAone paNa anartha thAya che. vyAkhyAtAe padArthonuM vyAkhyAna evI rIte karavuM ke jethI zrotAne samyagu bodha thAya. Agamagamya padArtho AgamanA vacanothI ja ane yuktigamya padArtho yuktipUrvaka ja samajAvavA joIe. jo AmAM viparIta karavAmAM Ave to siddhAMtano virAdhaka bane che. vadhAre zuM kahevuM ? nayasApekSa rIte evuM vyAkhyAna karavuM ke jenAthI zrotAone (saMsAra pratye udAsInatA ane mokSamArgamAM utsAha rU5) saMvega pragaTa thAya ane mokSamArganA darzaka sarvajJa bhagavaMta pratye vizvAsa pragaTe. irAdApUrvaka vyAkhyAna dvArA jinavacanane asatya TharAvavuM te viSAdi tulya che. kAraNa ke teno vipAka atyaMta dAruNa che jyAre bIjI bAju vItarAganI AjJA pratye bahumAna thavArUpa AtmasAmarthya eka mahAmaMtra tulya che. kAraNa ke te samasta doSone TALanAra che. vyAkhyAnano vidhi upasaMpadAnA prasaMge kahyo che te pramANe samajavo. have gacchanI anujJArUpa sApekSa yatidharmanuM varNana kare che. mUlam - etasyaiva gaNAnujJA'nyasya vA guNayoginaH / guruNA vidhinA kAryA, guNayogI tvayaM mataH / / 134 / / gAthArtha : upara kahyA te anuyogAcAryane athavA bIjA guNayogIne gurue vidhipUrvaka gacchanI anujJA karavI. guNayogI to AvA guNavALAne mAnyo che. TIkAno bhAvArtha upara pramANe ja jANavo, have gacchAcArya kevA guNavALA hoya te kahe che. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 223 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 mUlam - sUtrArthajJaH priyadRDhadharmA sarvAnuvartakaH / / sajAtikulasaMpanno, gambhIro labdhimAMstathA / / 135 / / saMgrahopagrahaparaH, zrutarAgI kRtakriyaH / / evaMvidho gaNasvAmI, bhaNito jinasattamaiH / / 136 / / gAthArtha : sUtra-arthano jJAtA, dharmamAM prItivALo ane daDha, sarvane anukaraNa karAvanAro, uttama jAti-kulavALo, gaMbhIra, labdhivaMta, ziSyAdino saMgraha karanAro tathA teone Azraya ane AlaMbana ApanAro, zrutano rAgI ane pratilekhanAdi sarva kriyA-anuSThAnano abhyAsI hoya tene zrI jinezvaradevoe gacchAdhipati (pada mATe yogya) kahelo che. TIkAno saMkSepabhAvArtha sUtra-artha ane te ubhayano jJAtA hoya te gacchAdhipatipada mATe yogya che. arthAt (1) sUtrano jJAtA arthathI ajJAta, (2) arthano jJAtA sUtrathI ajJAta, (3) ubhayano jJAtA ane (4) ubhayathI ajJAta. e cAra bhAMgA paikI trIjA bhAMgAvALo joIe. kAraNa ke zeSa sarvaguNo hovA chatAM chedasUtranA arthano jJAtA (pAra pAmelo) na hoya to bhAvathI tene avyavahArI kahelo che. vaLI sacittAdi dravyasaMpatti - ziSyAdi sacitta, upadhi-upakaraNAdi acitta ane upadhiyukta ziSyAdimizra, A rIte dravyasaMpattithI tathA samyagudarzana, jJAna, cAritra, tapa ane vinayarUpa bhAvasaMpattithI yukta hoya te ja gacchAdhipatipada mATe yogya che. vaLI sarvane prakRti anusAra dharmamArgamAM joDanAra hovA joIe. guptavAtone jyAM tyAM pragaTa nahi karanAra gaMbhIra hovA joIe. dharmopadeza vagerethI ziSyo banAvavA, teone Azraya Apavo, teone saMyamamAM upakArI vastrAdi meLavI ApavA. ane ArAdhanAmAM udyamazIla banI rahe te mATe mAraNA-vAraNAdi vagere karavAmAM kuzaLa hoya te gacchAdhipati pada mATe yogya che. zeSa sugama che. have prasaMgAnusAra pravartinInA guNo kahe che. mUlam - gItArthA kulajA'bhyasta - satkriyA pAriNAmikI / gambhIrobhayato vRddhA, smRtA''ryA'pi pravartinI / / 137 / / gAthArtha : sAdhvI paNa gItArthA, kulavatI, sarva kriyAomAM kuzala, pariNata buddhivALI, gaMbhIra ane ubhayathA vRddha hoya tene pravartinI (pada mATe yogya) kahI che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : ahIM gItArthAthI (potAne bhaNavAno adhikAra che Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 227 teTalA) zratanA vibhAgone arthAt utsarga-apavAda, vyavahAra-nizcaya, dravya-kSetrakAla-bhAva vagere apekSAone samajanArI sAdhvI pravartinI thavA yogya che. zeSa sugama che. ciradIkSita ane prauDha-pariNata uMmaravALI sAdhvI yogya che. A padanI anujJAno vidhi paNa sAmAcArImAMthI jANavo. /137ll have uparokta guNothI rahita hoya tene gaccha soMpavAthI thatA doSone kahe chemuulm - etadguNaviyoge tu gaNIndraM vA pravartinIm / ___ sthApayetsa mahApApa, ityuktaM pUrvasUribhiH / / 138 / / gAthArtha evA (uparokta) guNonA abhAvavALA ayogya sAdhune je gacchAcAryapade athavA sAdhvIne pravartinIpade sthApe te mahApApI che, ema pUrvAcAryoe kahyuM che. TIkAno saMkSepabhAvArtha spaSTa che. paMcavastumAM kahyuM che ke - e guNo na hoya tene je gaNipada athavA pravartinIpada Ape ane ayogya chatAM yazanI icchAthI je tene svIkAre, te baMne AjJAbhaMga, anavasthA, mithyAtva ane virAdhanAdi doSonA bhAgI bane che. mahAnIzitha sUtramAM (adhyayana-pa, sUtra-15mAM) gacchanI anujJA ApavA yogyanA ghaNA guNo kahyA che. chatAM kALane ucita mahAvratanA pAlanamAM daDhatA, zuddha gItArthapaNuM ane sAraNA vagere karavApaNuM" vagere guNo to jaghanyathI paNa joIe. AcArya padanI yogyatAmAM vAvaDI vagere 13 udAharaNo vyavahArabhASyanA uddezA-3mAM ApelA che. (jijJAsue dharmasaMgraha bhAga-2nI TIkAthI athavA vistArathI vyavahArabhASyamAMthI joI levA.) have svalibdhika sAdhunI yogyatAnuM varNana kare che.. mUlam - dIkSAvayaHpariNato, dhRtimAnanuvartakaH / vadhiyothaH pIThAdi - jJAtA uSAvid ArA gAthArtha : dIkSA ane vayathI pUrNa, vairyavAnuM, sarvane anuvartana karAvanAra, bRhatkalpasUtranI pIThikAnI niyukti vagereno ane piMDeSaNAdino jANa, evA sAdhune svalabdhika kahyo che. TIkAno saMkSepabhAvArtha dIkSA ane vayathI pariNata eTale ciradIkSita ane prauDha umaravALo, saMyamamAM sArI rIte sthira, sarvanA (ziSyAdinA) cittane anusaranAro (anukUla vartana karanAro-karAvanAro), bRhatkalpasUtranI pIThikA vagerenA arthano jANa tathA AhArAdinI zuddhi-azuddhi vagerene samajanAro, evA sAdhune potAnI Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 (labdhi) zaktithI AhAra-vastrAdine meLavavA mATe yogya kahyo che. arthAt pUrve tene je vastrAdinI prApti thatI hatI tenI parIkSA guru kare te pachI zuddha gaNAtI hatI. have (uparokta yogyatAne kAraNe) svayaM parIkSA karavAne lAyaka thayo ema samajavuM. have tenA vihArano vidhi kahe che kemUtram - SoDari guru sAddha, vidare pRtharo: . taddattArhaparivAro'nyathA vA pUrNakalpabhAg / / 140 / / gAthArtha : e sva-labdhimAnuM paNa sAdhu gurunI sAthe athavA gurue ApelA yogya (ziSya) parivAranI sAthe ke bIjI rIte pUrNa (samApta) kalpavALo guruthI judo paNa vicare. TIkAno saMkSepabhAvArtha : gurunI labdhine parAdhIna to gurunI sAthe vicare, paNa (upara jaNAvyA pramANeno) svalabdhivaMta paNa utsargathI gurunI eTale svalabdhithI AhAra-vastrAdi lAvavA mATenI anujJA ApanArAM AcAryanI sAthe vicare (= grAmAnugrAma vihAra kare.) apavAdathI svalabdhika anujJA ApanAra guruthI judo paNa vicare. judo vicaravAno vidhi e che ke jene gurue yogya parivAra sAthe Apyo hoya te judo vicare. apavAdathI gurue yogya parivAra sAthe Apelo na hoya, tyAre potAno pUrNakalpa (samAptakalpa) thAya to judo vicare. vaLI temAM paNa zrutajJAnarUpI saMpattine pAmelo (jAta) yogyaparivAravALo ke yogyaparivAra vagarano tathA zrutajJAnanI saMpatti nahi pAmelo (ajAta) yogya parivAravALo ke tenAthI rahita ema jAta ane ajAtanA be-be bhedo paDe che. zeSakALamAM pAMca sAdhuo sAthe vicare te samAptakalpa tethI nyUna te asamAptakalpa. varSAkALe to sAta sAdhuo sAthe rahe te samAptakalpa, ane tethI nyUna hoya te asamAptakalpa. utsargathI asamAptakalpa ane ajAta kalpavALA sAdhuone teo jyAM rahyA hoya te kSetramAMthI prApta thayelA ziSya-AhAra-vastra-pAtra vigeremAM teono adhikAra (AbhAvya) hoto nathI. vizeSa paMcavastugraMthathI jANI levuM. sAdhvI paNa zeSasAdhvIothI guNomAM je adhika hoya, dIkSA paryAya ane vaya (uMmara)thI pariNata (proDha) hoya, tene svalabdhi mATe yogya kahI che. prazna: sAdhvIne svalabdhi (svayaM vastra vagere levAnuM) na hoya, kAraNa ke teone prAya: ziSyA, bhikSA ke vastrAdi sarva gurue parIkSA kareluM levAnuM hoya che. svata: levAmAM teone Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 229 avazya laghutA vagere doSo thAya. uttara : tamAruM kathana yogya nathI kAraNa ke ziSyA ke bhikSA vagere ucita vastu levAno teone adhikAra hoya che. vaya pariNata thaye chate te AcaraNa thatu hovAthI ane lenAra yogya-pAtra hovAthI laghutArUpa doSo paNa thatA nathI. sAdhvIono bahudoSono saMbhava hovAthI sAdhu karatAM saMkhyAmAM dviguNAdirUpa adhika hoya te samAptakalpa, tethI nyUna vicare to asamAptakalpa thAya che. vizeSa paMcavastuthI jANavuM. ahIM sudhI anuyoganI ane gaNanI anujJArUpa sApekSa yatidharma vistArathI kahyo. have zeSapadonI anujJAvidhi atidezathI eTale bhalAmaNarUpe kahe che kemuulm - upAdhyAyapadAdInA - mapyanujaivameva ca / / gItArthatvaguNastulya-steSu vyaktatyA tvamI kramAt / / 141 / / gAthArtha : upAdhyAyapada vagere anyapadonI anujJA paNa e ja rIte karavI. gItArthapaNAno guNa tulya joIe. uparAMta vyaktigata guNo kevA joIe te kramaza: A pramANe samajavA. . * TIkAno saMkSepabhAvArtha H upa = jenI samIpamAM AvIne ziSyo adhdhati adhyayana kare te upAdhyAya, tenuM pada te upAdhyAyapada. Adi zabdathI pravartaka, sthavira ane gaNAvacchedaka paNa samajavAM. A upAdhyAya Adi padanI anujJA levI-devI te lenAra-denAra baMneno sApekSa yatidharma che. upAdhyAya Adi cAre padono saghaLo vidhi gaNanI anujJAnI vidhi pramANe samajavo. mAtra upAdhyAya pada ApatAM, jene ApavAnuM hoya te ziSyanuM Asana karavuM tathA naMdisUtra kahyA pachI (gurue) lagnaveLAe jamaNA kAnamAM bRhadvardhamAnavidyAno maMtra saMbhaLAvavo. A maMtrane upAdhyAye caturthabhakta tapa karIne eka hajAra jApa karIne sAdhavo. pravrajyA, upasthApanA, gaNipada, yoga, pratiSThA ane anazana ityAdi kAryomAM A maMtrano sAtavAra jApa karIne vAsanikSepa karavAthI te adhikArano (svasvakAryono) pAra pAme che ane pUjA-satkArane pAme che. pravartaka, sthavira ane gaNAvacchedakapadanI anujJAmAM paNa e ja pramANe karavuM. mAtra teonuM Asana nahi karavuM, maMtra tarIke vardhamAnavidyA saMbhaLAvavI. e pAMce AcAryAdi padastho paryAyathI laghu hoya to paNa paryAyathI moTA paNa anya sarva sAdhuone teo vaMdanIya che. je gacchamAM AcArya, upAdhyAya, pravartaka, Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 sthavira ane gaNAvacchedaka A pAMca hoya te prAmANika che. A pAMca uttama puruSo jyAM nathI te kustigaccha hovAthI sAdhune rahevuM kalpatuM nathI. upAdhyAyAdi cAre pado sAmAnyatayA gItArthane ja ApI zakAya. have e cAreyanA vyaktigata vizeSa guNone jaNAvatAM kahe che kemuulm - samyaktvajJAnacAritra-yugAcAryapadocitaH / sUtrArthavidupAdhyAyo, bhavet sUtrasya vAcakaH / / 142 / / .. bhAvAnuvAda : samyakatva, jJAna ane cAritravAnuM (bhaviSyamAM) AcAryapadane yogya, sUtra tathA arthano jJAtA ane sUtronI vAcanA ApanAra ApavAmAM kuzala) evA guNavAnuM sAdhu upAdhyAya padane yogya hoya. have pravartakanA guNone jaNAve che - mUlam - tapaH saMyamayogeSu, yogyaM yo hi pravarttayet / / nivartayedayogyaM ca, gaNacintI pravartakaH / / 143 / / bhAvAnuvAdaH tapa-saMyama vagere yogo paikI jenAmAM je yoga(kAryonI yogyatA hoya tene temAM joDe ane ayogyane roke, evA gacchanI ciMtAne karanAra sAdhu pravartakapadane yogya gaNAya. sthavirapadane yogyanA guNo A pramANe -. mUlam - tena vyApAriteSvarthe - vanagArAMzca sIdataH / sthirIkaroti sacchaktiH, sthaviro bhavatIha saH / / 144 / / bhAvAnuvAda : pravartaka tapa-saMyama vagere te te kAryomAM joDelA je sAdhuo sIdAtA (pramAda vagerethI samyaguvartana na karatA) hoya te te sAdhuone te te (ucita) upAyothI je sthira kare, daDha banAve, te (guNarUpI) suMdara sAmarthyavALAne zrI jinamatamAM "sthavira' kahyo che bIjAne nahi. have gaNAvacchedaka koNa banI zake te kahe che - mUlam - prabhAvanoddhAvanayoH kSetropadhyeSaNAsu ca / __ aviSAdI gaNAvacchedakaH sUtrArthavinmataH / / 145 / / . gAthArtha zAsana prabhAvanA karavI, gacchane mATe dUra dUra pradezamAM pharavuM tathA kSetra vasati), upAdhi ane AhArAdinI zuddha gaveSaNA karavI vagere kAryomAM kheda nahi pAmanAro tathA sUtra-arthano jANakAra evA sAdhune gaNAvacchedaka kahyo che. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 231 TIkAno saMkSepabhAvArtha : "prabhAvanA' eTale jainazAsanano viziSTa mahimA phelAvavo ane "uddhAvanA' eTale gacchanA upakAra mATe dUra dUra kSetra vageremAM zIdhra javuM-AvavuM te bemAM tathA gAma vagere yogya kSetranI-vastrAdi upadhinI-AhArAdiauSadhAdinI nirdoSa prApti karavAmAM ityAdi dareka kAryomAM kheda pAmanAro na hoya tathA sva-sva kALanI apekSAe ucita sUtra-arthano jJAtA hoya, tene zrIjinezvaroe gaNAvacchedaka mATe yogya kahyo che. AcArya Adi pAMcanA adhikAro yatidinacaryAmAM A pramANe jaNAvyA che - AcArya artha bhaNAve (arthanI vAcanA Ape), upAdhyAya sUtranI vAcanA Ape, pravartaka tapa vageremAM pravartAve (joDe), sthavira sIdAtAne sthira kare ane gaNAvacchedaka kSetra-upAdhi vagere saMyamanA sAdhano meLavI Ape. ema adhikAra pramANe kAryone sAdhe. prasaMgAnusAra vAcanAcAryapadavI paNa e pramANe ja samajavI. A vAcanAcArya gurunI anumati anusAra AcAryanI peThe sarva kAryo kare. vaMdana viSayamAM to laghuparyAyavALA ja tene vaMdana kare. gocarI javAno paNa vAcanAcAryane niSedha nathI. pravartinIne AgamanI paribhASAmAM "abhiSekA" paNa kahevAya che. tene pada ApavAno saghaLo ya vidhi mahattarApadanA vidhi pramANe samajavo. mAtra maMtra tarIke vardhamAnavidyA ane ochA paryAyavALA sAdhvIo ja tene vaMdana kare, eTalo bheda samajavo. mahattarApada ApIne tene A pramANe hitazikSA ApavI - sarvajJa bhagavaMte upadezeluM A "mahattarApada' sarvazreSTha phaLane ApanAruM che. AryA brAhmI, AryA suMdarI ane AryA caMdanabALA vagere mahAsatIoe tene samyaka prakAre ArAdheluM che ane sarvapadomAM te pradhAna (zreSTha) che. mATe saMsAranA bhayathI tamAre zaraNe AvelI anya sAdhvIonuM tamAre sAraNA, vAraNA, nodanA ane pratinodanA vagerethI rakSaNa karavuM. anya sAdhvIone paNa A pramANe hitazikSA ApavI ke - koI kArya prasaMge Thapako Ape to paNa kulavadhu patine na choDe tema tamAre A mahattarAnuM zaraNa jIvatAM sudhI nahi choDavuM, jJAnanA bhaMDAratulya A mahattarAnA AdezathI viruddha vartana kadApi nahi karavuM. e rIte tenI AjJA pALavAthI tamAro gRhavAsano tyAga saphaLa thaze." ahIM sudhI "gacchanI anujJA' vagere vistArathI jaNAvyuM, have zeSa sApekSa yatidharmanI ArAdhanA mATeno kALa kahe che ke Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 mUm - vidhinA purvanujJAta - gaLyAvipavapAnam / tAvadyAvacca carama-kAlo na syAdupasthitaH / / 146 / / gAthArtha : vidhipUrvaka gurue ApelA te te gaNipada vagere padonuM pAlana tyAM sudhI karavuM ke jyAM sudhI aMtakALa najIka na Ave. TIkAno saMkSepabhAvArtha : gurue (anujJAcArye) ApelA AcArya, upAdhyAya, pravartaka, sthavira, gaNAvacchedaka ane pravartinI vagere je je pado (adhikAro) hoya, tenuM suMdara pAlana yAvajjIva arthAt aMta samaya prApta na thAya tyAM sudhI karavuM. ema karatAM aMte zuM karavuM ? te kahe che ke mULam - 3pasthite'tha tasmintu, samyak saMovanAkRtiH / . sA cotkRSTAdibhedena, trividhA gaditA jinaiH / / 147 / / gAthArtha : pachI te aMtakALa prApta thatAM suMdara saMlekhanA ka2vI. A saMlekhanA zrIjinezvaroe utkRSTa vagere bhedothI traNa prakAre kahI che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : jenAthI deha-kaSAyo vagereMnuM saMlekhana thAya arthAt zarIra-kaSAya vagere jenAthI ghasAya kSINa thAya tevI tapa:kriyAne aMtima samaye karavI te sApekSa yatidharma che. jo ke saghaLI tapanI kriyA kaSAyo vagerene nirbaLa karanArI che ja, to paNa ahIM chellA samayomAM dehano tyAga karavA mATe karAtI tapa:kriyAne anyanI apekSAe viziSTa samajavI,' kAraNa ke gaNipada vagerenuM pAlana karyA pachI (gacchanA rakSaNa-pAlananI javAbadArI pUrNa thatAM) sAdhuone abhyAta vihAra (jinakalpa vagereno svIkAra) karavo athavA abhyudghata maraNa (anazana) svIkAravuM te ja ucita che. temAM abhyAta vihAranuM svarUpa sApekSa yatidharmanI pachI nirapekSayatidharma tarIke svataMtra kahIzuM. abhyaghatamaraNa prAya: saMlekhanApUrvaka hovAthI pahelA saMlekhanA kahIzuM. saMlekhanA gRhastha paNa karI zake che. chatAM sAdhu-zrAvaka baMnene samAna hovAthI gRhasthadharmamAM nahi varNavatAM sAdhudharmanA prasaMge tenuM varNana karyuM che. have tenA bhedo kahe che. (1) utkRSTa saMlekhanA : bAra varSanI A pramANe che - pahelAM cAra varSo sudhI caturthabhakta, SaSThabhakta ane aSTamabhakta vagere vicitra (bhinna-bhinna) tapane kare ane pAraNuM sarva kAmaguNavALA (pAMce indriyone poSaka) ane udgamAdi doSothI rahita-vizuddha AhArathI kare. te pachI bIjA cAra varSo sudhI te ja rIte vicitra (judo judo) tapa kare. paraMtu pAraNuM (vigaIothI rahita) nivinA AhArathI kare. te pachInAM be varSo sudhI eka divasa upavAsa ane eka divasa AyaMbIla kare. ema Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 233 dasa varSo gayA pachI agIyAramA varSe prathamanA cha mahinA cothabhakta ke SaSThabhakta kare (aSTama vagere ativikaSTa tapa na kare) ane pAraNe uNodaritA sahita AyaMbIla kare. te pachInA cha mahinA vikRSTa (aSTamabhakta vagere ugra) tapa kare ane maraNa vaheluM na thaI jAya e kAraNe pAraNe paripUrNa (tRpti thAya tema) AyaMbIla kare, uNodaritA na kare. bAramA varSe koTIsahita paccakhANathI (vacce bIjo tapa karyA vinA saLaMga) dararoja AyaMbIla kare. arthAt bAramA varSe dararoja ghaTatA ghaTatA AhArathI uSNa pANI sAthe AyaMbIla kare, te tapa koTisahita thAya. kAraNa ke eka AyaMbIla pUrNa thatAM sAthe ja bIjuM AyaMbIla karavAthI benA cheDA maLe, mATe te koTisahita kahevAya. A bAramA varSamAM pratidina bhojana karavAmAM eka eka kavala ocho karatAM AhAra tyAM sudhI ghaTADe ke chevaTe eka kavala AhAra vApare, pachI eka kavalamAMthI paNa eka-eka dANo ghaTADatAM yAvat chelle eka ja dANo vApare. jema dIvAmAM tela ane vATa baMnenA kSaya sAthe thAya tema ahIM zarIra ane AyuSya baMneno kSaya eka sAthe thavo joIe, mATe AyuSya bhogavAtuM jAya tema tema zarIrane e rIte ghasato jAya ke yAvat chelle zarIra paNa pUrNa ghasAI jAya. A bAramA varSanA chellA cAra mahinAmAM saMlekhanA karanAro ekAMtare divase telano kogaLo cirakAla paryaMta mukhamAM bharI rAkhe, (gaLI na jAya) pachI zleSmanI kuMDInI bhasmamAM te kogaLo ghUMkIne mukhane uSNa pANIthI zuddha kare, jo e rIte telano kogaLo na kare to vAyuthI sukAI javAthI mukha (jaDabAM) baMdha thaI jatAM saMbhava che ke chelle samaye zrInaskAramaMtranuM uccAraNa paNa na thaI zake. Ama A paripATIthI anukrame bAra varSa sudhInI utkRSTa saMkhanA jANavI. madhyama saMlekhanA: utkRSTanI jema madhyamasaMlekhanA bAra mahinA sudhI karavI. jaghanya saMlekhanA : utkRSTanI jema jaghanya saMlekhanA paNa bAra pakhavADIyA sudhI karavI. zarIranI saMkhanA na karavAthI mAMsa vagere dhAtuo eka sAthe kSINa thatAM maraNakAle ArtadhyAna thAya ane uparokta vidhipUrvaka kramaza: thoDA thoDA dhAtuo kSINa karavAthI saMsArarUpI vRkSanuM bIjabhUta ArtadhyAna na thAya, e kAraNe saMlekhanA karavI yuktiyukta che. A saMlekhanA AtmavadhanuM nimitta nathI kAraNa ke vadhanuM lakSaNa emAM ghaTatuM nathI. pramAdane (ajJAna-mohAdine) yoge karAto vadha svarUpe niyamA rAga (DhaSa) vagere doSothI pUrNa ane jinAjJA viruddha hoya arthAt zAstraviruddha hoya tene vadha kahevAya. ane saMlekhanAmAM AvuM nathI. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra34 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 * vaLI jenuM kartavya (zeSa ArAdhana) A janmamAM pUrNa thayuM hoya ane mAtra zubha (samAdhi) maraNanuM kArya bAkI hoya te ja A saMlekhanAno svIkAra kare. kAraNa ke tenI A saMlekhanA paNa (zubhabhAvanI vardhaka hovAthI) zuddhakriyA svarUpa banIne (bhAvi aneka) janma-maraNonA pratikArabhUta bane che. jemake gaMDaccheda (oparezana) vagerenI kriyA maraNa mATe nahi paNa maraNathI bacavA hitakara che, tema A saMlekhanA paNa AtmavirAdhanA mATe nathI, kiMtu aneka maraNomAMthI. bacAvanArI hitakara che. have saMlekhanAnA aticAro jaNAve che. mUlam - aihikAmuSmikAzaMsA-''zaMsA jIvitakAlayoH / nidAnaM cetyaticArA, matA saMlekhanAvrate / / 148 / / gAthArtha Aloka saMbaMdhI ane paraloka saMbaMdhI vAMchA, jIvavAnI ane maravAnI vAMchA ane niyANuM, saMlekhanA vratamAM e (pAMca) aticAro kahyA che. TIkAno saMkSepabhAvArtha A saMlekhana-vratathI A janmamAM pUjA, kIrti vagere maLe te aihika AzaMsArUpa prathama aticAra. devaloka saMbaMdhI sukhonI vAMchA te pAralaukika AzaMsArUpa bIjo aticAra. A saMlekhanAvratathI pUjA-satkAra maLe tyAre, vadhu lAMbo samaya jIvuM tevI AzaMsArUpa trIjo aticAra. kaSTa sahana na thAya athavA Adara-satkAra na maLe to jaldI maravAnI icchA thAya te cotho aticAra. A tapathI anya janmamAM cakravartI, vAsudeva, baLadeva athavA moTo mAMDalika rAjA thAuM, saubhAgyavALo, rUpavAnuM athavA svAmI thAuM ityAdi prArthanA (abhilASA) karavI te pAMcamo aticAra. have te pachInuM kartavya kahe che kemuulm - maraNasmAbhyudyatasya, prapattividhinA tataH / / tadapyuktaM pAdapopagamanAdi tribhedakam / / 149 / / gAthArtha te pachI vidhipUrvaka abhyata maraNano svIkAra karavo, te maraNa paNa 'pAdapopagamana" vagere traNa prakAranuM kahevuM che. TIkAno saMkSepabhAvArtha saMlekhanA karyA pachI abhyaghata maraNano (paMDita maraNano) svIkAra karavo te paNa sApekSa yatidharma che. te paMDitamaraNa traNa prakAranuM che. (1) pAdapogamana, (2) iMginI, (3) bhaktaparijJA. Ama traNa prakAranA anazanathI oLakhAtuM paMDitamaraNa paNa traNa prakAranuM che. pAdapa' eTale vRkSa - 'upa' eTale upamA (sAdRzya) mATe vRkSanI jema nizcala rahIne je anazana karavuM te pAdapopagamana. Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 235 pratiniyata pradezamAM rahIne ja, je anazanakriyAmAM (phLanam eTale ke) amuka maryAdita ceSTAo karI zakAya te anazana iMginI kahyuM che. 'bhakta' eTale bhojana ane 'parijJA' eTale jJAnathI jANIne paccakkhANa dvArA tyAga karavuM. jemAM samajaNapUrvaka bhojanano tyAga karAya te bhaktaparikSA. A traNenuM svarUpa jaNAvavA mATe kahe che ke - mUlam AdyasaMhaninAmeva, tatrAdimamaceSTane / iGiganImaraNaM ceSTAvatAmAhAravarjanAt / / 150 / / AhArasya parityAgAt, sarvasya trividhasya vA / bhavedbhaktaparijJAkhyaM, dvidhA saparikarmaNAm / / 151 / / gAthArtha : temAM prathama 'pAdapopagamana' anazana pahelA saMghayaNavALA manuSyone ja sarvaceSTAono tyAga karavAthI thAya che. iMginImaraNa sarva AhArano tyAga karavApUrvaka amuka maryAditaceSTA karavAnI chUTa-jayaNAvALAne thAya che. sarva (cAre ya) AhArano ke pANI vinA trividha AhArano tyAga tathA svayaM ke bIjAo dvArA ema ubhaya prakAranI parikarmaNA (zarIra sevA) karavAvALAne bhaktaparijJA nAmanuM anazana thAya che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : (1) pAdapopagamana anazana : maraNa pUrve prathama (vajaRSabhanArAca) saMghayaNavALAo sarva ceSTAonA abhAvasvarUpa ane cAre AhAranA tyAgasvarUpa A pAdapopagamana anazana kare che. A anazana karanArA dravyathI (za2I2ne) ane bhAvathI (kaSAyone) pAtaLA karIne, gRhasthane pAchuM ApavA yogya pATI-pATIu vagere vastuo pAchI soMpIne ane guru vagerene tathA gurunI pAse rahelA zeSa sAdhuone paNa kSamApanA karIne anazanano svIkAra kare che. 'sarva saMyogo aMte viyogane pAme che' ema jIvane samajAvIne, devavaMdana karIne ane guru vagerene vAMdIne, guru samIpe cAre AhArano tyAga kare. te pachI samatAthI bhAvita thayelo pote sarva (bAhya) icchAone tyajIne, parvatanI guphAmAM jaIne trasa-sthAvara jIvathI rahita bhUmimAM zarIrane daMDanI jema lAMbu (daMDAyata) vagere Asana (AkA2) vALuM karIne, unmeSa-nimeSa tyajIne jIvatAM sudhI vRkSanI jema sarva ceSTAone tyajIne (samabhAvamAM) rahe, tene pAdapopagamana anazana kahyuM che. tenA be prakAro che temAM (upara kahyuM te) eka nirvyAghAta ane bIjuM vyAghAta (AyuSyanA upakrama) sahita. nirvyAghAta ahIM u52 kahyuM te ane vyAghAtAvALuM pAdapopagamana to AyuSya dIrgha chatAM koI tathAvidha AkarA vyAdhinI pIDAthI athavA siMha vagerenA AkramaNathI Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 utpanna thayelI mahAvedanAthI 'have AyuSyane upakrama lAgaze (lAbuM jIvI zakAze nahi)' ema jANI zake tevA gItArthane hoya che. A baMne prakAranuM pAdapopaMgamana caudapUrvIonI sAthe viccheda pAmyuM che. (2) iMginImaraNa : parimita (maryAdita) ceSTAvALAone hoya che ane te paNa sarva AhArano tyAga karavAthI thAya che. bhAvArtha e che ke - iMginI maraNane svIkAranAra pUrve jaNAvelA krame gacchanAM kAryothI mukta thaIne, AyuSyano thaoNDA vakhatamAM aMta jANIne, tevA (samartha) saMghayaNanA abhAve pAdapopagamana anazana karavAmAM azakta hovAthI AyuSyane anusAre thoDA kALanI saMlekhanA kare. gurunI samakSa dIkSAkALathI mAMDIne Aja sudhInA aticAronI AlocanA karIne niyamA cAre prakAranA AhArano tyAga kare. pachI tevA (pAdapopagamanavALAnI jevA) ja sthaLamAM ekalo, chAyAthI tApamAM ane tApamAMthI chAyAmAM javA-AvavAnI chUTapUrvaka nizcita karelA maryAdita pradezamAM ceSTA karavA chatAM samyag dhyAnamAM lIna banIne prANone taje. A anazanavALo bIjAdvA2A parikarmaNA (sevA) na karAve; paNa svayaM kare. (3) bhaktaparijJA : cAre prakAranA athavA pANI vinA traNa prakAranA AhArano sarvathA tyAga karavAthI 'bhaktaparizA' nAmanuM anazana thAya che. A anazanamAM svayaM parikarma kare ane bIjAo dvArA parikarma (vaiyAvacca) karAve. bhAvArtha e che ke dIkSAkALathI AraMbhIne sevelA aticAronI AlocanA karIne, pUrve jenuM jIvana zithila (pramAdI) hoya te paNa pAchaLathI saMvega guNa pragaTa thatAM yathocita saMlekhanA karIne, gacchamAM rahIne ja (guphAdi anya sthaLe nahi jatAM) komaLa saMthArAno Azraya levApUrvaka zarIra ane upadhinA mamatvane choDIne trividha ke caturvidha AhArano tyAga karIne svayaM zrInamaskAra mahAmaMtrane uccAre athavA samIpavartI sAdhu saMbhaLAve. ema urtana-parivartana (avara-navara pAsuM vagere badalavA) pUrvaka samAdhithI kAladharmane vaza thavuM, tene bhaktaparijJA maraNa samajavuM. A anazanavALAne aMtakALe ArAdhanA karAvanAra utkRSTathI aDatAlIsa niryAmako hoya che. eTalA na hoya to e-be Adi ochA karatAM yAvat jaghanyathI be niryAmako to avazya joIe. eka anazanInI pAse rahe ane bIjo AhArAdi kArye bahAra phare. eka niryAmakane Azraye anazana karanArane sahAyakanA abhAve potAne asamAdhi ane pravacanano paNa uDDAharUpa be mahAdoSo- che. A traNe anazananuM phaLa mokSa athavA vaimAnikadevabhavanI prApti che. A viSayamAM vizeSa, 'pravacana sArodvArathI' jANI levuM. A rIte abhyaghata Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 237 maraNanuM (anazananuM) svarUpa kahyuM . have anazanamAM avazya varjavA yogya duSTa bhAvanAone varNave che ke mUlam - kAndapa kailbiSikI cA'bhiyogikyAsurI tathA / sAMmohI ceti paJcAnAM, bhAvanAnAM vivarjanam / / 152 / / : gAthArtha : (1) kAnharpI, (2) kailbiSikI, (3) AbhiyogikI, (4) AsurI, (5) sAMmohI, e pAMca duSTa bhAvanAono (anazanamAM) tyAga karavo. TIkAno saMkSepabhAvArtha : (1) kAnharSI : kaMdarpa (kAma) jemAM mukhya che, tevA niraMtara mazkarI (kutUhala-krIDA) vageremAM AsaktapaNAne lIdhe bhAMDa jevA eka kandaryajAtinA devo hoya che, teonI bhAvanAne kAMntarpI kahI che. tenA pAMca prakAra che. (1) kandarpa : aTTahAsya karavuM; svabhAvathI hasavuM, gurvAdine paNa niSThura ke duSTa vacano kahevAM, kAmanI vAto karavI, tevo upadeza devo, kAmakathAnI prazaMsA karavI. ityAdi sarva kandarpa samajavo. = (2) kautsucya = bhAMDanA jevI ceSTA. temAM bhrakUTI, netro vagere zarIranA avayavono vikAra karIne poteM nahi hasatAM bIjAone hasAvavA te kAyakautkacya ane hAsyajanaka vacano bolIne bIjAone hasAvavA te 'vacanakautsucya' jANavuM. (3) drutazIlatva avicArita paNe saMbhramanA AvezathI jaldI jaldI bolavuM, jaldI cAlavuM, jaldI kArya karavuM tathA beThAM beThAM paNa ahaMkAranA atizayathI phUlavuM. (4) hAsya : bhAMDanI jema vicitra veSa karIne ke vicitra vacano bolIne sva-parane hAsya upajAvavuM. (5) paravismaya = bIjAnAM chidro (dUSaNo) zodhavAM ane indrajALa vagere kutUhalo karIne bIjAne Azcarya karavuM ke prahelikA arthAt gUTha AzayavALA prazno athavA 'vAtothI ane kuheDaka (eTale camatkArI maMtra-taMtra) vagerethI pote vismaya nahi pAmatAM bIjAonA manamAM vismaya pragaTa karavo. ema pAMca prakAranI kAnharpI bhAvanA(ceSTA) varjavI. (2) kailbiSikI : pApakArI - aspRzya vagere svarUpavALA devone kidhdhiSa kahyA che. teonI bhAvanA te kailbiSikI samajavI. tenI pAMca bhAvanAo che. (1) 'cha kAya jIvonI ke vrato vagerenI vAto vAraMvAra kahI che, vAraMvAra apramAda mATe ja varNana karyuM che. mokSa mATe jyotiSa vagere nimitta zAstronI zI jarUra che ?' ityAdi duSTa bolavuM te (dvAdazAMgIrUpa) zrutajJAnanI niMdA. (2) 'kevalI hovAM chatAM sarvane tAratA nathI mATe pakSapAtI che, sarvane sarakho upadeza karatA Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 nathI" vagere avarNavAda karavo te kevalajJAnIonI niMdA. (3) AcAryanI sAcIkhoTI niMdA karavI. (4) "sAdhuo niSphara che, sahanazIla nathI, vihAra karatA nathI athavA gAmogAma rakhaDe che, lAcAra bhIkhArI che. vAraMvAra roSa-toSa kare che' ityAdi bolavuM te sAdhunI niMdA. (5) potAnA doSone chUpAvavA ane bIjAnA vidyamAna guNone paNa chUpAvavA, coranI jema sarvathI zaMkAzIla rahevuM ane sarva kAryomAM gUTha haiyAvALuM rahevuM te mAyAkaraNa. (3) AbhiyogikI bhAvanA : dareka kAryamAM joDI zakAya te "abhiyogA' arthAt kiMkaratulya devonI jAti, teonI bhAvanA te AbhiyogikI bhAvanA. tenA pAMca prakAra che. (1) kautuka : bALaka vagerenI rakSA mATe (maMtra) snAna karAvavuM. (mAthe athavA zarIre maMtroccArapUrvaka) hAtha pheravavo, thuthukAra karavo ke balidAnadhUpa vagere karavA. (2) bhUtikarma: makAnanI, zarIranI ke pAtra vagere vastuonI rakSA mATe bhasma ke mATI copaDavI - lagADavI athavA sUtra (dorA) vIMTavA (bAMdhavA). (3) prazna : lAbha-hAni vagere jANavA mATe bIjAne prazna pUchavA athavA svayaM aMguTho, darpaNa, khaDjha, pANI vagere jovuM. (4) prajJAprazna : svayaM ke vidyAe (adhiSThAtA devIe) kaheluM (guhya) bIjAne kahevuM. (5) nimitta: traNe kALanI vastune jaNAvanAra jJAnavizeSa bhaNavuM jANavuM. (rasagArava vagere gAravAmAM Asakta thaIne te te padArtho meLavavA mATe e pAMca prakAro sevanArA sAdhune abhiyoga (bIjAnI cAkarI) karAvanArAM (nIcagotra) karmabaMdhanAM kAraNo bane che, tethI tajavA yogya che.) (4) AsurI asurA eTale bhavanapati devonI eka jAti, teonI bhAvanA te AsurI. tenA pAMca prakAra A pramANe che. (1) sadA vigraha (kalaha) karavAno svabhAva. arthAt kalaha karyA pachI pazcAttApa paNa na thAya ne kSamApanAdi karavA chatAM prasannatA na thAya evA virodhanI (varanI) paraMparA vadhAranAro svabhAva. (2) saMsaktatapa: AhArAdinI abhilASAthI karelo tapa. (3) nimittakathana : aSTAMganimittone kahevAM. (4) kRpArahitatA : sthAvara jIvonI virAdhanA karavA chatAM pazcAttApa na thAya tevuM nirdayapaNuM. (5) anukaMpArahitapaNuM : koIne du:khI jovA chatAM dayA na thAya tevuM kaThorapaNuM. A pAMca karanArane AsurI bhAvanAvALo kahyo che. (5) sAMmohI : saMmoha pAme (muMjhAya), tevA mUDhadevone "saMmohA" kahelA che. tevA devonI bhAvanAne sAMmohI bhAvanA jANavI. tenA pAMca prakAra che. (1) unmArgadezanA jJAnAcAra vagere paMcAcArarUpa pote svIkArelA mokSamArgane doSita Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 zramaNa dharma jaNAvI, viparIta asatyamArgane satyamArga tarIke prarUpavo tene unmArgadezanA kahevAya che. tene karanAro. (2) mArgadUSaka = mokSamArgane pAmelA sAdhu-sAdhvI vagerene dUSaNa denAro. (3) mArgavipratipattika : khoTAM dUSaNothI mokSamArgane dUSita karIne jamAlInI jema dezathI (amuka aMze) unmArgane svIkAranAro. (4) mohamUDha : anyadharmIonI samRddhi joIne sUkSmabhAvomAM (gahana arthamAM) moha karanAro. (5) mohajanaka : svabhAvathI athavA kapaTathI bIjAone ulaTA mArge caDhAvanAro. A (545= 25) bhAvanAo azubha phaLane ApanArI che. A bhAvanAo cAritravaMtane sarvadA varjavA yogya che ja. tathApi cAritranI vizuddhi mATe karAtA anazanamAM to vizeSatayA varjavI ja joIe, ema jaNAvavA ahIM anazananAM adhikA2mAM tenuM varNana karyuM che. A anazanano svIkAra karatAM pUrve karavAnI vidhi prAcIna sAmAcArIthI jANI levI. ahIM mAtra svarUpa batAvyuM che. kAraNa ke vartamAnamAM A anazanano vidhipUrvaka svIkAra karAvAto nathI. zrAvaka paNa bhaktaparijJA anazana svIkArI zake che. zrAvakano vidhi paNa e pramANe jANavo. e anazana karatAM pahelA yathAzakti sAta kSetramAM dhana vyaya kare; ane sAmagrI hoya to te pachI saMstArakadIkSAne paNa svIkAre. bhaktaparijJAthI maraNa pAmelA sAdhunuM mRtaka anya sAdhuoe vidhipUrvaka paraThavavuM joIe. tethI have prAcIna sAmAcArI dvAra - 20 anusAra mahApAriSThApanikAno vidhi kahe che - tenA 11 dvAro che " disi vattha ciMdha nakkhatta rakkha cunne ya kappa ussaggo virU gurupAkSuslo(), bahusAsA asAo / / bhAvAnuvAda : (1) dizA : navakalpI vihAranA krame cAturmAsa rahevA mATe yogya kSetramAM praveza karatA sAdhuo utsargathI naiRtya dizAmAM (najIka, madhya ane dUra) traNa moTAM sthaMDilone pramA% (koI sAdhu mare to, tenA mRtakane paThavavA mATe niravagha bhUmione joI rAkhe.) (2) vattha : koI sAdhu maraNa pAme tyAre tenA mRtakane upayogI bane tevA korAM traNa vastrono saMgraha kare. divase ke rAtre maraNa pAmelA sAdhunA mRtakanA hAtha-paganA aMguThA AMgaLIo sAthe bAMdhavA athavA AMgaLIomAM (rekhAomAM) kaMIka mAtra cheda karavo. (kAraNa ke mRtasAdhunAM za2I2mAM koI vyaMtarAdi pratyenIka deva adhiSThAna karIne nAcavuM, kudavuM, doDavuM vagere upadravo na kare, akhaMDa zarIra Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 hoya to praveza karI zake, cheda karyA pachI na karI zake.) e cheda ke aMgulIbaMdhana karyA vinA rAtre pAse beThelo uMghe ke jAge to jinAjJAno bhaMga thAya ane vyaMtarAdinA upadravano saMbhava rahe. uparAMta mRtakane snAna karAvIne, kaMku (caMdana) vagerethI vilepana kare. pachI navo akhaMDa colapaTTaka (adhovastro paherAve. mukhe mukhavastrikA bAMdhIne eka vastra (saMthAro) nIce pAtharIne upara bIjuM vastra oDhADIne saMthArAne dorIthI kaTIbhAga sAthe bAMdhe. (3) ciMdha: = mukhavastrikA ane caravalI (nAno oLo) e be sAdhunA cinho mRtakanI pAse mUke. kAraNa ke devagatimAM gaelo e AtmA avadhithI pUrvabhavanuM kadAca jJAna kare, tyAre A liMga jotAM tene A sAdhudharmanuM phaLa che ema samajAvAthI samakitadRSTi bane ane evA cinTa na dekhAya to kadAca mizrAdaSTi thAya, mATe mRtakanI pAse sAdhunuM liMga avazya mUkavuM. nIDara gItArtha vRSabha sAdhuo rAtre mRtaka pAse besIne (rakSaNa) jAgaraNa kare. navadIkSita ke bALa vagerene mRtaka pAse besADavA nahi. mahAparAkramavALA hoya teoe besavuM. vaLI mRtakanI pAse mAtrAnI kuMDI rAkhe ane vRSabho jAgatA rahe, mRtaka jo koI vyaMtarAdinA adhiSThAnathI uThe, beThuM thAya to DAbA hAthamAM mAtra laIne Du yu ' arthAt he guhyaka (yakSa) samaja ! samaja ! ema kahIne tene mRtaka upara chAMTe. (4) nakSatra : maraNa nakSatrane anusAre biMbo (pUtaLAM) kare. traNa uttarA, punarvasu, rohiNI ane vizAkhA e cha caMdranakSatromAM sAdhu kAladharma pAme to tenA mRtakanI sAthe mukhavastrikA ane caravalI sahita be pUtaLAM (darbhanAM) karIne mUkavAM. abhijit zatabhiSapha, bharaNI, Adra, AzleSA, svAti ane yeSThA e sAta nakSatromAM eka pUtaLuM na mUkavuM ane zeSa paMdara nakSatromAM eka-eka putaLuM karIne mUkavuM. (kAraNa ke A vidhi nahi karavAthI sAmAcArIno bhaMga thAya ane tenA pariNAme jeTalAM putaLAM karavAnAM na kare, teTalA sAdhuonuM maraNa thAya.) (5) rakSA : mRtakane upADIne laI janArA cAra khAMdhIAnI rakSA karavI. arthAtu chANAnI bhasma (nAM tilaka karavAM) tathA kumArIe kAMtelA traNa tAravALA sUtrane vAmaNujAnI nIcethI AraMbhIne jamaNA khabhA upara (janoInI peThe) bAMdhIne rakSA karavI. (ema karavAthI koI vyaMtarAdi upadrava na karI zake.) mRtakane vasati (makAna)mAMthI bahAra kADhatAM tenA paga AgaLa ane pustaka pAchaLa rAkhavuM. grAmAdinI hada bahAra gayA pachI mastaka AgaLa karIne paga pAchaLa rAkhavA. (9) daMDadhAraka-gItArtha vAcanAcArya jeNe pUrve pAThavavAnI bhUmi joI hoI teNe zarAvasaMpuTamAM kesarA sAthe levAM. (anya graMthAnusAra tRNa ke cUrNa paNa sAthe laI zakAya.) anya Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 241 sAdhuoe pAtramAM asaMskRSTa (mRtaka ne aDake nahi te rIte) pANI sAthe levuM. (paraThavatAM gRhastha joto hoya to zauca karavA mATe.) upAzrayamAM rahelA sAdhuoe mRtakanAM vaDInIti-laghunItinI tathA zleSmanI kuMDIo paraThavI devI. pachI vasati pramArjavI, paraThavavA janArAoe, paraThavavA mATenI bhUmimAM pANI bharAyuM hoya, vanaspati ugI hoya athavA mULa bhUmi visarI jAya ethI pAchA pharavuM paDe to je mArge jAya te mArge pAchA na pharavuM, paNa anya mArgethI pAchA pharavuM. paraThavavAnI bhUmie pahoMcyA pachI vAcanAcArya te bhUmine pramArjIne sAthe lAvela kesarAonI akhaMDadhArAthI te bhUmi upara avaLo 'i' Alekhe. (sAmAcArImAM ane AvazyakAdi graMthomAM 't' AlekhavAnuM vidhAna che.) pachI tenA upara mRtakane sthApIne amukano ziSya-amuka nAmano sAdhu atIta thayo (-kAladharma pAmyo), amuka AcAryanAamuka upAdhyAyano nizrAvartI amuka sAdhu kALadharma pAmyo, (ema sarvanAM nAma uccAravAM.) sAdhvI kALadharma pAme tyAre amukanI ziSyA-amuka sAdhvI kAladharma pAmI, amuka pravartinInuM nAma paNa AcAryAdinA nAma pachI bolavuM. (vartamAnamAM gaNa-zAkhA-AcArya-upAdhyAya ane pravartinInA nAmoccArapUrvaka kAladharma pAmanAranuM nAma daIne vosirAvAya che, te A vidhinuM anukaraNa che.) ema nAmoccArapUrvaka "tivihaM iivaSemAMM A vosirAvyuM" ema traNavAra kahIne vosirAve. 52ThavyA pachI pAchA pharatAM mRtakane pradakSiNA na thAya tema jyAM UbhA hoya tyAMthI (sIdhA) pAchA pharavuM. (7) 52ThavyA pachI kapaDAM utArI laIne (8) mahApAriTThAvaNiA vosiraNatyaM kAyotsarga karavo, temAM eka navakAra maMtrane ciMtavIne 'tivihaM tiviheNuM vosiriaM' ema pragaTa bolavuM. te pachI vastra ulaTuM paherIne yathAratnAdhikano krama tajIne tyAMthI caityagharamAM (naMdI pAse) jAya, ulaTA hAthamAM ogho ulaTo pakaDIne gamanAgamananI AlocanA kare, te pachI iriyAvahi pratikramaNa kare, te pachI ulaTuM caityavaMdana kare ane temAM 'ajitazAMti' stava kahe, te pachI sIdhA kramathI iri0 pratikramaNa karIne (9) devavaMdana kare. stavamAM ajitazAMtistava kahIne (10) AcAryanI sanmukha AvIne vaMdana karI paraThavavAmAM avidhi thaI hoya teno kAussagga kare, temAM eka namaskAra ciMtavIne upara pragaTa navakAra bole, (11) koI maharkTika (AcArya, anazanI, moTA tapasvI, bahuzruta athavA bahujanamAnya) sAdhu kAladharma pAmyA hoya to asvAdhyAya pALe ane te divase upavAsa kare, sarva sAdhunA nimitte asvAdhyAya ke upavAsa karavAno vidhi nathI. te paNa upadrava na hoya to A vidhi karavAno che, azivAdi upadrava prasaMge to upavAsa, asvAdhyAya, ane avidhie paraThavavAno kAyotsarga, eTaluM nahi karavuM. e pramANe Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 mahApAriSThApanikAno vidhi kahyo. have sApekSa yatidharmano upasaMhAra karatAM kahe che kemuulm - "sApekSo yatidharmo'yaM, parArthakaraNAdinA / tIrthapravRttidetutvA, ta: zivasothaH mArU" gAthArtha : zivasukhane ApanAro A sApekSa yatidharma paropakAra vagere karavA dvArA tIrthanI avicchinna pravRttino hetu hovAthI ahIM tenuM varNana karyuM. arthAt sApekSa yatidharmanI ArAdhanAthI paraMparAe mokSa ane sva-para kalyANAdi thAya che, jainazAsanano pravAha akhaMDa rahe che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : A sApekSa yatidharma tIrthanI arthAt zrI caturvidha saMghanI athavA pravacana(Agama)nI pravRtti (aviccha pravAha)nuM kAraNa che. tIrthane calAvanAra hovAthI sApekSa yatidharma mokSarUpa phaLane ApanAro che. have prasaMgopAtta bRhatkalpokta sthavirakalpavALA sAdhuonI 27 prakAranI sAmAcArI kahela che te kahevAya che. ' (1) zrata : gacchavAsIone jaghanyathI aSTapravacanamAtAnuM ane utkRSTathI caudapUrva sudhInuM hoya. (2) saMghayaNa: mananA AlaMbanarUpa dhIraja, temAM gacchavAsI balIna ke balavAnuM arthAt dhairyavALA ane dharma vinAnA paNa hoya. " (3) upasarga ane (4) AtaMkaH pUrve jaNAvelA upasargo ane AtaMka (arthAt duHsAdhya athavA zIdhraghAtaka roga) e baMnene sAmAnyatayA sahana kare ane jJAnAdinI rakSArUpa koI vizeSa lAbhArthe sahana na paNa kare. arthAt auSadhAdikathI pratikAra paNa kare. (5) vedanA : paNa sAmAnyatayA sahana kare ane vizeSa kAraNe sahana na paNa kare. te vedanA be prakAranI che. eka svIkArelI ane bIjI upakramathI thayelI. temAM loca vagerenI svIkArelI ane vRddhAvasthAnI vagere upakramajanya kahevAya. (6) keTalA? jaghanyathI traNa ane utkRSTathI batrIsa hajAra sAdhuo eka gacchamAM hoya. (7) aMDila : anAgADha pahelI anApAta - asaMloka vagere nirdoSa bhUmimAM, AgADha kAraNe bAkInI ApAtAdi dUSaNavALI bhUmiomAM paNa pAThave. (8) vasati = upAzrayamAM mamatva na rAkhe ane eka mAtra pramArjana sivAya plAsTara vagere kriyA vagaranI hoya temAM rahe. navadIkSita-apariNata vagere sAdhuo to rAga thavAnA kAraNe tenA mamatvavALA paNa hoya ane nirdoSa na maLe teM parikarmavALI paNa vApare. (9) kyAM sudhI ?= vasatino mAlika pUche ke ahIM kyAM sudhI rahezo? Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 243 tyAre koI vighna na hoya to eka mAsa ane vighna Ave to tethI nyUna ke adhika paNa rahevAnuM thAya' ema kahe. (10) vaDI nIti - (11) laghunIti = zayyAtare e baMne jyAM paraThavavAnI anumati ApI hoya tyAM ja paraThave; bImArI vagere kAraNe to kuMDI vagereno upayoga karIne bahAra paraThave. (12) avakAza= bahAra khullI bhUmimAM besavuM, pAtra dhovAM vagere paNa zayyAtaranI anumati hoya tyAM kare. ane kAraNe to kamaThaka (moTA pAtra) vageremAM paNa dhove. (13) tRNa-pATIuM= saMthArA mATe tRNa ke pATIyuM vagere vastuo paNa zayyAtaranI anumati maLe te vApare (bIjuM nahi.) (14) saMrakSaNa : jyAM rahelA hoya tyAM gRhastha jo pazuo vagerenI rakSA bhaLAve to, aziva AdinA kAraNe rahevuM paDe tema hoya to kahe ke "ame rahIzuM to rakSaNa karIzuM." (15) saMsthApana : gRhastha makAnAdinA saMskAra karavA mATe kahe to kahevuM ke "evA kAmamAM ame kuzaLa nathI." (16) prAkRtikA. jyAM bali-naivedya taiyAra thatuM hoya tevI vasati-utArAne prAbhRtikA kahevAya che. kAraNe evA sthAnamAM rahevuM paDyuM hoya to potAnAM upakaraNonuM sArI rIte rakSaNa kare ane jyAM sudhI gRhastho bali taiyAra kare tyAM sudhI eka bAju rahe.' (17) agni, (18) dIpaka makAnamAM agni ke dIpaka saLagAvelAM hoya tyAM kAraNe rahevuM paDe to Avazyaka (pratikramaNa) bahAra-tenA prakAzathI bacI zakAya tyAM kare. * (19) avadhAna : jo gRhastho bahAra khetara vageremAM jatAM kahe ke "amArA gharono upayoga (saMbhALa) rAkhajo" tyAre paNa kAraNe rahevuM paDyuM hoya to svayaM upayoga rAkhe athavA upasthApanA karyA vinAnA sAmAyika cAritravALA sAdhuo hoya to temanA dvArA saMbhALa rakhAve. (20) keTalA? gRhastha pUchyuM hoya ke keTalA sAdhuo mArA makAnamAM rahezo ? tyAre kAraNe tyAM rahevuM paDyuM hoya ane amuka saMkhyAmAM rahIzuM, adhika nahi rahIe' evo nirNaya gRhasthane jaNAvIne rahyA hoya to pachI prApUrNakAdi (anya) sAdhuo Ave teone rAkhavA mATe punaH gRhasthanI anumati mAge, jo Ape to tyAM, nahi to bIjA makAnamAM utAre. (21-22) bhikSAcarI ane pANI : gocarI-pANI koIvAra niyata dravyAdi bhAMge ane koIvAra aniyata dravyo, aniyata kSetramAMthI, aniyatakALe paNa grahaNa kare. (23-24) lepAlepa-alepa : koIvAra AhAra-pANI lepakRtuM, koIvAra apakRt vahore. (25) AyaMbila koIvAra AyaMbila kare, koIvAra na paNa kare. (26) paDimA: bhadrA" vagere paDikAo vahana karavI aviruddha che. arthAt vahana karI zake. (27) mAsakalpaH mAsakalpa vagere abhigraho paNa gacchAvAsIone karI zakAya. Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 have gacchavAsI munionI sthiti ogaNIsa dvArathI bRhatkalpAnusAra kahevAya che (1) kSetra : gacchavAsI (sthavira kalpI) munio janmanI ane sadbhAvanI apekSAe paMdare karmabhUmiomAM hoya ane saMharaNa karAelA to akarmabhUmiomAM paNa hoya. (2) kALa : janmathI ane sadbhAvathI baMne prakAre paNa avasarpiNImAM trIjA, cothA ane pAMcamA traNe ArAmAM hoya, utsarpiNImAM janmathI bIjA, trIjA ane cothA ArAmAM hoya ane sadbhAvathI (cAritradhArI) to trIjA-cothA ArAmAM ja hoya. arthAt bIjA ArAmAM janme paNa cAritra to trIjA-cothA ArAmAM ja le. vaLI noutsarpiNIavasarpiNImAM janmathI ane sAdhutAthI baMne prakAre duSama-suSamA jevo kALa hoya te mahAvidehamAM ane saMharaNathI to suSamAdi jevA kALavALAM devakuru vagere kSetramAM paNa hoya. (3) cAritra : cAritrane prApta karatAM bhinna vyaktinI apekSAe be (sAmayika-chedopasthApanA) cAritravALA hoya ane pUrvapratipatra parihAravizuddhika vagere sarva cAritravALA hoya. (4) tIrtha : sthavirakalpI sAdhuo niyamA zAsana sthapAya tyArathI zAsana cAle tyAM sudhI (tIrthamAM) ja hoya, tIrtha sthapAya pahelAM ke viccheda thayA pachI na hoya. (5) paryAya : gRhasthaparyAya jaghanyathI ATha varSa ane utkRSTathI pUrvakroDavarSano paNa hoya. cAritraparyAya jaghanyathI aMtarmuhUrtano ane utkRSTathI dezonapUrvakroDa varSa hoya. (kAraNa ke kroDa pUrvathI adhika AyuSya hoya tene dharma prApti na hoya, yugalikapaNuM hoya.) (6) Agama : sthavikalpIo navuM zruta bhaNe athavA na paNa bho. (7) kalpa : sthavirakalpI sthita ane asthita baMne kalpavALA hoya che. kalpasUtramAM kahelA acelakapaNuM vagere daza kalpomAM jenuM niyatapAlana hoya te sthitakalpa ane madhyama tIrthaMkaronA kALe jenuM aniyatapAlana hoya te asthitakalpa kahevAya. (8) veda : sthavirakalpIone cAritranI prApti vakhate vedano udaya hoya ja, pachI to koI avedI paNa hoya. (9) lezyA : sthavikalpIne dIkSA letI vakhate chellI traNa paikI koI zuddha lezyA hoya, pachIthI cha paikI koIpaNa hoya. (10) dhyAna : cAritranI prApti vakhate dharmadhyAna hoya ane pachIthI cAramAMthI koIpaNa dhyAna hoI zake. (11) liMga : dravyaliMga (rajoharaNAdi) hoya athavA na hoya, bhAvaliMga (cAritranA pariNAma) to niyamA sadaiva hoya. (12) gaNanA : cAritra guNasthAnakane prApta karatAM saMkhyAmAM utkRSTathI bethI nava hajAra hoya ane koI kALe ekapaNa na hoya. cAritra pAmelA jaghanya-utkRSTa ubhaya prakAre be thI nava hajAra kroDa hoya. (13) abhigraha 244 : dravyAdi cAre prakAranA abhigrahavALA hoya. (14-15) dIkSA-muMDApana : dIkSA ApavI, muMDana karavuM, jJAna-kriyA zIkhavADavArUpa baMne zikSAo ApavI, upasthApanA Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 245 karavI, sAthe AhArapANI karavA ane sAthe rahevuM, e cha prakArano sacittadravya (ziSya karavArUpa)-je kahyuM tene pALe. athavA e kalpamAM pote asamartha hoya to mumukSune upadeza karIne anya gacchamAM mokale. (19) prAyazcitta : manathI aparAdha thAya to paNa pahelAM be (AlocanA-pratikramaNa) prAyazcitta kare (arthAt mAnasika doSamAM be prAyazcitta hoya, bIjA na hoya). (17) kAraNa : jJAnAdi puSTa AlaMbane (sabaLa kAraNe) apavAdamArgane paNa AcAre. (18) pratikarma : vinA kAraNe zarIranuM pratikarma (zuzruSA) na kare, kAraNe to bImAra, vAdI, AcArya ane vyAkhyAnakArane paga dhovA, mukha sApha karavuM, zarIra dabAvavuM, vagere pratikarma hoya paNa kharuM. (19) bhikSATana ane vihAra : A be kAryo utsargathI trIjA praharamAM ane apavAde bAkInA praharomAM paNa kare. . yathAlaMki cAritranuM svarUpa nirapekSa yatidharmamAM kahevAnuM che, tenuM (zeSa-prakSipta) varNana 19 lArothI karAya che (1-2-3) kSetra-kAla-cAritra yathAlanTikone AgaLa kahevAze te pramANe jinakalpInI tulya samajavA. (4) tIrtha : yathAlabdiko niyama tIrthanI hayAtimAM ja hoya, jAtismaraNAdinA yoge paNa tIrtha sthapAyA pahelAM ke viccheda thayA pachI hoya nahi. (5)-paryAya : jaghanyathI gRhasthaparyAya ogaNatrIsa varSano ane sAdhuparyAya vIsa varSano hoya. utkRSTathI gRhastha-sAdhu baMne paryAyo dezonapUrvakroDa varSanA hoya. (9) Agama : navuM zrata na bhaNe. kAraNa ke svIkArelA yathAlaMdikakalpanA ArAdhanathI ja te kRtArtha che. pUrva bhaNeluM bhUlI na javAya te mATe smaraNa cAluM hoya. (7) veda : pratipattikALe puruSaveda, napuMsakaveda baMne hoya, pachI UpazamazreNInI apekSAe vedodayavALo ke koI vedodaya rahita paNa hoya. (sAdhvI yathAlanTika na hoya.) (8) kalpaH sthitakalpa ane asthitakalpamAM paNa hoya. (9) lezyA = pratipattikALe traNa zuddha vezyAvALA ane pachI chae vezyAovALA paNa hoya. (10) dhyAna : pratipattikALe dharmadhyAnavALo hoya, pachIthI ArtadhyAnaraudradhyAnavALo paNa hoya, tathApi prAya: tenuM durbAna niranubaMdhi (anubaMdha rahita) hoya. (11) liMga : yatholandikane vastra-pAtrAdi sAdhuveSa hoya, athavA je pANIpAtrI hoya tene na paNa hoya. (12) gaNanA yathAlanTikakalpane svIkAranArA jaghanyathI pAMca-pAMcanA traNa gaNo hovAthI paMdara puruSo hoya ane utkRSTathI sahastra pRthakatva hoya. glAna-Adine kAraNe koI pAcho gacchamAM jAya ke bIjAne levAmAM Ave to ochA vadhAre thatAM svIkAranArA jaghanyathI eka ke be paNa hoya ane utkRSTathI eka so paNa hoya. pUrvapratipanna to jaghanya ane utkRSTa baMne apekSAe kroDapRthakatva hoya. (13) abhigrahaH yathAladikakalpa abhigraha svarUpa hovAthI Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 temAM dravyAdi anya abhigraho na hoya. (14-15) dIkSA-muMDApana = yathAlaMbdika kalpavALo bIjAne dIkSA na Ape ane muMDe paNa nahi, dIkSAno upadeza kare ane koI dIkSA levA taiyAra thAya to bIjAne soMpe. (16) prAyazcitta : manathI paNa aparAdha thatAM teone ochAmAM ochuM "caturguru' prAyazcitta hoya. (17) kAraNa yathAsaMdikono kalpa nirapavAda cAritrane pAlana karanAro hovAthI jJAnAdi puSTa AlaMbane paNa teo apavAda na seve. (18) pratikarma : A mahAtmAo netrano mela sarakho paNa dUra na kare, to bIjAnI to zuM vAta ! (19) bhikSATana-vihAra bhikSAbhramaNa ane vihAra trIjA praharamAM ja kare, zeSa praharomAM prAya: kAyotsarga ane alpamAtra nidrA hoya. jaMghAbaLa kSINa thavA chatAM apavAda na seve, kiMtu vihAranA abhAve paNa jyAM rahe tyAM kalpane anusAra potAnI jJAnAdinI ArAdhanA kare. have nirapekSayatidharmanuM varNana karatAM pahelAM tenI yogyatA jaNAve che. mUlam - pramAdaparihArAya, mahAsAmarthyasaMbhave / / kRtArthAnAM nirapekSa - yatidharmo'tisundaraH / / 154 / / gAthArtha : gacchavAsanA (sApekSayatidharmanA) pUrNa pAlanathI kRtArtha thayelA atisAmarthyavALA sAdhuone pramAdano parihAra karavA mATe nirapekSayatidharma svIkAravo) ati suMdara che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : prathamanAM traNa paikI koI eka saMghayaNa hovAthI kAyanuM baLa ane tenA yoge mAnasika baLavALA mahAtmAone apramattadazAne prApta karavA mATe ane vizeSa nirjarA mATe, AcAryAdi je pado prApta thayA hoya tenuM paripAlana karIne, sahAyanI apekSA na hovAthI, gacchathI mukta thavArUpa (nirapekSa) sAdhudharma svIkAravo atizreSTha che. nirapekSa sAdhuo traNa prakAranA hoya che. (1) jinakalpika, (2) zuddha pArihArika (parihAra vizuddhivALA) ane (3) yathAlanTika. jinezvaronAM jevo kalpa pALavo te jinakalpa. ane te ja Acare te jinakalpika. parihAra (viziSTa jAtinA tapane) je Acare te pArivArika, kalpa pramANe amuka kALa AcAraNa je kare te yathAlanTika. (A uparAMta bAra pratimAonuM pAlana karavuM te paNa nirapekSa yatidharma che ja. paNa te pUrve kahevAI gayela che.) A nirapekSayatidharmanA adhikArI AcAryAdi pAMca ja che. (sAdhvIone A dharma svIkAravAno adhikAra nathI). A dharmano svIkAra karatAM pUrve tulanA (yogyatA mATe prayatno karavAnI hoya che. Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 247 A dharmane svIkAravAnI icchAvALAo prathama to pUrvarAtre ane pAchalI rAtre ema vicAravuM ke-gacchavAsamAM rahIne dIrgha paryAya sudhI cAritranuM pAlana karyuM, yogya jIvone vAcanA ApI, aneka ziSyone AcAryAdipadane lAyaka banAvyA, to have pachI mAre zuM karavuM yogya che ? ityAdi vicArI jJAna hoya to potAnuM AyuSya keTaluM che te svayaM vicAre, potAnI pAse viziSTa jJAna na hoya to atizaya jJAnIne pUche. AyuSya alpa jANe to anazanano svIkAra kare. AyuSya lAMbu hoya ane jaMghAbaLa kSINa thayeluM hoya to sthiravAsa svIkAre, ane zarIrazakti sArI hoya to jinakalpa vagere nirapekSadharmano svIkAra kare. A nirapekSayatidharma svIkAravA icchatA AcAryAdie tulanA (svasAmarthyanI khAtrI) karavI joIe. uparAMta amuka kALa mATe AcAryAdie sva-sva yogya kArya gacchamAM bIjA yogyane soMpavuM joIe. te pachI nirapekSa yatidharma svIkAravAnI icchAvALo pote nIcenI pAMca tulanAo vaDe AtmAne toLa, zaktine keLave-yogyatAne mApe. (1) tapathI AtmAne evo yogya banAve ke koI deva vagere, upasarga karavA mATe zuddha AhAra na maLe tevo prasaMga ubho kare to cha mahinA sudhI sudhAne sahana karI zake. (2) satvathI bhaya ane nidrAno vijaya kare, A sarvotulanA pAMca prakAre thAya che. pahelI jyAre rAtre sarvasAdhuo nidrAdhIna thAya tyAre upAzrayamAM ja kAyotsarga karavAthI, bIjI upAzrayanI bahAra, trIjI cokamAM (cauTAmAM), cothI zUnyagharamAM (nirjana khaMDiyeramAM) ane pAMcamI smazAnamAM (arthAt uttarottara vairyane keLavatAM chellI rAtrIe smazAnamAM paNa bhaya na lAge tevI nirbhayatA keLave.) (3) sUtra bhAvanAthI sUtra potAnA nAmanI mAphaka evuM atiparicita kare ke divase ke rAtre zarIrachAyA vagere samayane jANavAnAM anya sAdhanono abhAva hoya tyAre paNa sUtra parAvartana karIne tene anusAra eka ucchavAsa ke prANa, stoka, lava, muhUrta vigere te te samayane sArI rIte jANI zake. (4) ekatvabhAvanAthI ekAMtamAM rahI zakAya tevo prayatna kare. temAM prathama gurnAdinAM darzana ane teo sAthe bolavAnuM paNa baMdha kare; ema karatAM bAhyavastunuM mamatva mULamAMthI ja tUTI jAya tyAre zarIra, upadhi vagerenuM mamatva paNa dUra karavA AtmAne zarIrAdithI bhinna samajato uttarottara zarIrano, upadhino paNa rAga toDI nAkhe. (5) baLa bhAvanAthI zarIra ane mana baMnenuM baLa keLave, temAM zarIrabaLa zeSa manuSyo karatAM atizAyI samajavuM. evA baLanA abhAve paNa dhairyabaLathI (manathI) AtmAne tevo daDha banAve ke AkarA paNa parISaho ane upasargo tene bAdhA na karI zake. A pAMca bhAvanAthI bhAvita thayelo (jinakalpI banelo) pote gacchamAM rahIne Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArobAra : bhAga-2 ja upadhi ane AhAra baMnenI parikarmaNA kare (yogyatA keLave.) upadhinA parikarmamAM jo potAne pANipAtrI (hAthamAM bhojana-pANI vigere levA chatAM eka biMdu paNa nIce na paDe kintu upara zikhA vadhatI jAya tevI) labdhi hoya to tene anurUpa parikarma karavA (saMskAra ghaDavA) yathAyogya udyama kare. tevI labdhi na hoya to pAtradhArI tarIkenA parikarmamAM udyama kare. AhAra parikarmamAM to trIjA praharano prAraMbha thayA pachI vAla-caNA Adi pramANopeta, gRhasthane vadhI paDeluM, nirlepa bhojana (pUrve kahelI) sapta piMDeSaNAo paikI chellI uddhata vagere pAMcamAMthI game te beno abhigraha karIne, te bethI AhAra-pANI grahaNa kare. temAM paNa eka eSaNAthI bhojana ane bIjIthI pANI grahaNa kare. A pramANe vidhipUrvaka AtmAne saMskArI banAvIne, sakalasaMghane bhego karIne, sakala sAdhuone khamAvIne ane potAnA sthAne sthApelA AcAryAdine hitazikSA ApIne te kALe hoya to tIrthakaranI samIpe, teonA abhAve zrIgaNadharanI samIpe, teonA abhAve caudapUrvadharanI samIpe, teonA abhAve dazapUrvadharanI samIpe ane te paNa na hoya to vaDa, azoka vagere uttama vRkSanI nIce svayaM moTA ADaMbarapUrvaka jinakalpano svIkAra kare. A jinakalpikane (1) AvazyikI, (2) auSadhikI, (3) mithyakAra, (4) gRhasthane pUchavArUpa pRcchA ane (4) (gRhasthanI) upasaMpadA, A pAMca sAmAcArI hoya che. have jinakalpanA AcArane jaNAvatAM 27 tAro jaNAve che. (1) zrata : jaghanyathI nava pUrvanI trIjI vastu sudhI hoya, kAraNa ke ochAmAM ochA teTalA jJAnavALAne bhaviSyanuM jJAna thAya (bhaviSyanA jJAna vinA jinakalpa svIkArI zakAya nahi.) utkRSTathI apUrNa dasapUrva hoya, kAraNa ke saMpUrNa dasapUrvIne dezanAlabdhi utpanna thatI hovAthI zAsana prabhAvanA, bhavyajIvone upakAra vagere dvArA sthavirakalpathI ja ghaNI nirjarA karI zake, mATe jinakalpa na svIkAre. (2) saMghayaNa :- prathama saMghayaNa hoya. (3) upasargo : deva vagerethI upasargo thAya athavA na paNa thAya, thAya to mAnasika pIDA vinA samAdhithI sahana kare. (4) AtaMka : AtaMka Ave athavA na paNa Ave, Ave to jinakalpIne zarIranI pratikarmaNAno (rakSAno) niSedha hovAthI sahana kare, paNa cikitsA na kare. (5) vedanA : loca vagerenI svakRta ane vRddhAvasthA vagerenI upakramarUpa baMne vedanAo hoya, chatAM zubhabhAvathI sahana kare. (6) keTalA? vasati vageremAM rahe tyAM bIjA hoya to paNa) bIjAnI sahAyanI apekSA rAkhavAnI nahi hovAthI bhAvathI ekalA ja hoya ane eka sthAne utkRSTathI sAtano saMbhava hovAthI dravyathI to aneka paNa hoya. (7) caMDila : Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 249 vaDInIti - laghunIti ane jIrNavastrone jinakalpI anApAta-asaMloka vagere (pUrve jaNAvyA te) dasa guNovALI bhUmimAM ja paraThave, doSitamAM nahi. (8) vasati : mAsakalpa ke cAturmAsakalpa mATe jyAM rahe te kSetranA cha bhAga kahyuM ane eka divase je bhAgamAM bhikSA mATe phare tyAM puna: sAtamA divase phare. (9) kyAM sudhI rahezo ? (10-11) vaDInIti, laghunIti amuka sthaLe paraThavavI, amuka bhUmimAM nahi. (12) avakAza (ahIM besavuM, ahIM nahi vagere), (13) tRNa, pATIyuM vagere vAparajoM athavA na vAparazo, (14) makAnanI rakSA, (15) vasatine saMskAravI - sAphasupha ke marAmata karavI. (16) bali taiyAra thato hoya te vasatimAM na rahevuM. (17-18) agni ke dIpaka saLagato hoya tevI vasatimAM na rahevuM (19) gRhasthanI vastunI rakSA karavI ane (20) keTalA rahezo ? e dvAromAM jo gRhastha pUche, tenI parAdhInatA hoya, to tevA sthAne jinakalpI rahe nahi, kAraNa ke sUkSma paNa aprIti thAya tyAM jinakalpI mahAtmA na rahe. mATe eTalAM dhAro jinakalpIne niSedharUpa samajavAM. (21-22) bhikSAcarI-vihAra - AhAra ane vihAra baMne trIjA praharamAM ja kare, kALanuM jJAna hovAthI cotho prahara zarU thatAM ja niyamA, hoya tyAM aTakI jAya. (23-24) lepAlepa ane alepa : pUrve kahelI sAta paikI be eSaNAnA abhigrahapUrvaka AhAra-pANI alepatuM maLe to ja le. (25) AcArlIH vigaIvALAM azanAdi na le ane AyaMbilanAM paNa lepakatuM na grahaNa kare. (20) paDimA - koI svIkAre nahi, kAraNake jinakalpa svayaM abhigraharUpa che. tenuM pAlana karavAthI ja kRtakRtya thAya. (27) mAsakalpa: eka kSetranA cha bhAga kalpIne pratidina eka eka bhAgamAM phare, koI kSetrAdimAM eka divasa paNa mamatva na kare, mATe chellAM traNa vAro paNa niSedha rUpa samajavAM. siMha, vAgha, hiMsaka prANI sAme Ave to paNa mArga choDIne ujjaDa mArge cAlI iryAsamitino bhaMga na kare. have jinakalpanI sthiti (svarUpa) jaNAvavA mATe keTalAMka dhAro kahevAya che te ogaNIsa dvArA A pramANe che. (1) kSetra : janmathI ane sadbhAvathI (jinakalpa pratipanna) paMdare karmabhUmiomAM hoya, saMkaraNathI to karmabhUmi-akarmabhUmimAM paNa hoya. (2) kAla : jinakalpIno janma avasarpiNInA trIjA-cothA-ArAmAM ja hoya, vratadhArI (jinakalpa pAmelA) to trIjAcothA-pAMcamAM ArAmAM paNa hoya. (arthAtuM pAMcamA ArAmAM janmelo jinakalpane svIkArI na zake.) (3) cAritra : prathama be cAritravALA hoya. (4) kalpa : sthitakalpamAM ja hoya. (5) liMga : jinakalpa svIkAra karatAM avazya dravya ane bhAva baMne liMgo hoya. svIkAryA pachI avazya bhAvaliMga hoya, dravyaliMga (rajoharaNAdi upakaraNo) koI haraNa karI jAya Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra50 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAre : bhAga-2 athavA jIrNa thaI jAya, vagere kAraNe na paNa hoya. (3) lezyA jyAre svIkAre tyAre zuddha traNa legyAmAMnI koIpaNa hoya. pUrvapratipatrane cha e vezyA hoya. (7) gaNanA svIkAra karanArA jaghanyathI eka ane utkRSTathI basothI navaso (zata pRthakatva) hoya ane svIkAra karelA (pUrve pratiprazna) jaghanya-utkRSTa baMne prakAre sahasathakatva hoya ja. tIrtha, paryAya, Agama, veda, dhyAna, abhigraha, pravajyA ApavI, muMDana karavuM, nipratikarmatA bhikSA ane paMtha A agIyAra dhAro parihAravizuddhinA dvArA pramANe hovAthI AgaLa kahevAze. Ama aDhAra thayA. 19muM kAraNadvAra jinakalpI puSTa AlaMbane paNa apavAda na sevatA hovAthI nathI ane 20muM prAyazcittadvAra mananA sUkSma paNa aticAranuM jinakalpIne jaghanya paNa 'caturguru' prAyazcitta hoya che. have zuddhapArihArikanuM svarUpa kahevAya che. parihAravizuddhi nAmanA cothA cAritravALA sAdhuo be prakAranA hoya, eka nirvizamAna eTale vivakSita amuka tapane karatA ane bIjA nirviSTakAyika eTale vinaMti amuka tapane pUrNa karI cUkelA. A kalpavALA sAdhuono samudAya navano haya che. temAM cAra tapa karanArA, cAra teonI vaiyAvacca karanArA ane eka vAcanAcArya, te saghaLAe bahuzruta hoya. A kalpamAM praveza karanArano tapa grISmakALamAM jaghanyathI caturbhakta, madhyama SaSThabhakta, utkRSTa aSTamabhakta hoya. zItakALa anukrame SaSThabhakta aSTamabhakta ane dasabhakta hoya. varSAkALe anukrame aThThamabhakta, dasabhakta, dvAdasabhakta hoya. pAraNe traNe kALamAM AyaMbila karavAnuM kahyuM che; bhikSA grahaNa jinakalpanI jema be eSaNAthI che. cha mahinA jeNe tapa karyuM hoya te pachInA cha mahinA vaiyAvacca kare ane vaiyAvacca karanAra tapa kare. vAcanAcArya to te ja rahe. pachInA cha mahinAmAM vAcanAcArya tapa kare. ane bAkInA AThamAMthI eka vAcanAcArya thAya ane sAta vaiyAvacca kare. Ama kula aDhAra mahinAno tapa che. A kalpa pUrNa thayA bAda puna: te ja kalpane svIkAre, jinakalpa svIkAre athavA gacchamAM pAchA bhaLI jAya. parihAravizuddha vaLI be prakAranA A rIte paNa hoya. (1) itvarika - ke jeo kalpasamApta thatAM e ja kalpane svIkAre athavA gacchamAM pAchA jAya. A itarika mahAtmAone kalpanA mahimAthI ja upasargo ke AtaMko hotA nathI. (2) vAva,kathikake jeo kalpa pUrNa thAya pachI jinakalpane ja svIkAre. teone jinakalpInI jema upasargo ane AtaMko hoya athavA na paNa hoya. A kalpano svIkAra tIrthakaranI samIpe athavA tIrthakaranI pAse parihAra Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 251 vizuddhikalpa jeNe svIkAryo hoya tenI pAse ja thAya. tenI prarUpaNA 20 dvArathI karAya che. (1) kSetra : parihArakalpavALA janmathI ane sabhAvathI pAMca bharata ane pAMca airAvata kSetromAM (pahelA-chellA tIrthakaranA kALamAM-trIjA cothA ArAnA aMte) hoya. saMharaNa teonuM thAya nahi, AthI madhyama tIrthakaronA zAsanamAM ane mahAvideha kSetramAM paNa na hoya. (2) kALa : avasarpiNImAM trIjA athavA cothA ArAmAM janma ane kalpapAlana karanArA (trIjA-cothA uparAMta) pAMcamA ArAmAM paNa hoya. utsarpiNImAM bIjA, trIjA athavA cothA ArAmAM janma ane kalpanuM pAlana karanArA trIjA athavA cothA ArAmAM hoya. (3) cAritraH A kalpavALAne cAritra eka ja parivAra vizuddhika hoya. (4) tIrtha : A tapa karanArA niyamo tIrtha vartatuM hoya tyAre ja hoya. (5) paryAya : jaghanyathI gRhasthaparyAya ogaNatrIsa varSano tathA sAdhuparyAya vIsa varSano hoya ane utkRSTathI gRhastha ane sAdhu baMne paryAyo dezonapUrvakroDa varSanA hoya. () Agama : A cAritravALA navuM zrata na bhaNe, kAraNa ke svIkArelA kalpanI ArAdhanAthI teo kRtArtha thAya che. pUrve bhaNelAnuM nitya smaraNa kare. (7) veda : pravRttikALe puruSa ane napuMsaka e be vedavALA hoya, kAraNa ke strIone A cAritranI prApti hotI nathI. pUrve kalpa svIkAryo (pUrNa karyo) hoya te to be vedavALA athavA avedI paNa thAya. (8) kalpa : sthitakalpamAM ja hoya. (9) liMga :niyamA dravya-bhAva baMne liMgo hoya. (10) lezyA : traNa zuddha lazyAnAM udaya vakhate A kalpano svIkAra hoya, pUrvapratipanna (te pachI) to e vezyAvALA paNa hoya. (11) dhyAna : vadhatA dharmadhyAnathI A kalpano svIkAra thAya, pUrvamatipatrane to ArtadhyAna-raudradhyAna paNa hoya, paraMtu te dhyAno niranubaMdhI hoya. (12) gaNanA: jaghanyathI traNa ja gaNo ane utkRSTathI so gaNo paNa svIkAra hoya. svIkAra karelA to jaghanyathI seMkaDo ane utkRSTathI hajAro paNa hoya. (13) abhigraha: A kalpa abhigraharUpa hovAthI dravyAdi abhigraho na hoya. (14-15) pravajyA-muMDApana : koIne dIkSA Ape nahi ane muMDe paNa nahi. (13) prAyazcitta : manathI paNa sUkSma mAtra aparAdha thatAM niyamA A kalpavALAne "caturguru' prAyazcitta kahyuM che. (17) kAraNa : A kalpanuM pAlana nirapavAda hoya che. (18) niSpatikarma : netrano mala dUra karavA jeTalI paNa zarIranI saMbhALa letA nathI. (10-20) bhikSATanavihAra : A baMne kAryo trIjA praharamAM ja kare. zeSa praharomAM kAyotsarga kare. nidrA alpa hoya, jaMghAbaLa kSINa thavA chatAM apavAdano Azraya na kare; sthiravAsa rahIne paNa kalpanA AcAro pramANe potAnA yogonI sAdhanA kare. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 - have yathAlaMdikanuM svarUpa kahevAya che - zAstramAM "landa'no artha kALa kahyo che. e kALa jaghanyAdi traNa prakArano che. temAM A kalpavALAne jaghanya kALa pANIthI bhiMjAyelo hAtha jeTalAM samayamAM sukAya teTalo kahelo che. A kalpavALAne paccakkhANa ke amuka amuka niyamo ATalo jaghanyakALa vizeSatayA upayogI che. utkRSTakALa pUrvakoDavarSa pramANa jANavo. kAraNa ke utkRSTathI A cAritra ATalA kALa sudhI ja hoya che. e benI vacceno kALa madhyama jANavo. anyathA eka samaya e jaghanya ane sAgaropamAdi ethI paNa moTA kALa kahI zakAya, paNa e ahIM upayogI nathI. eka vIthimAM (kramamAM) pAMca ja ahorAtra bhikSArthe pharatA hovAthI (utkRSTa) yathAlaMda teTalo (pAMca divasano) thAya ane teono gaNa pAMca puruSono hoya, e teonuM utkRSTa pramANa samajavuM. yathAlandikanI sarva maryAdA jinakalpavALAnA sarakhI ja samajavI. mAtra sUtra-bhikSA ane mAsakalpamAM bhinnatA che. yathAlaMdiko be prakAranA che. eka gacchathI pratibaddha ane bIjA apratibaddha, te pratyekanA paNa jina ane sthavira e be-be bhedo che, temAM jeo yathAlandika kalpa pachI jinakalpa svIkAre te jina ane gacchano Azraya le te sthaviro jANavA. jene arthajJAna dezathI bAkI hoya to te pUrNa karavA puna: gacchano Azraya le. anyathA jinakalpika baneM. lagnabaLa Adi zubha hovAthI muhUrta sArU hoya ane bIjuM zubha muhUrta dUra hoya to arthajJAna saMpUrNa karyA vinA kalpa svIkAranArane arthajJAna nyUna hoya to gacchamAM rahelA AcArya pAse bhaNavAnuM hovAthI gacchapratibaddha rahevuM paDe che, arthajJAna pUrNa thayA bAda gacchathI alaga vica2vAnuM hovAthI gaccha apratibaddha hoya che. (A viSayamAM vizeSa paMcavastuthI jANI levuM) bhikSAnA viSayamAM bhinnatA e che ke - baMne prakAranA yathAlarjiko paNa RtubaddhakALamAM moTA gAma vagere je kSetramAM rahyA hoya te kSetramAM gharonI paMktiorUpa cha zerIonI kalpanA karIne eka eka zerImAM pAMca-pAMca divasa bhikSA mATe phare ane tyAM ja rahe, e rIte eka gAmamAM cha zerIomAM 1 mAsakalpa pUrNa thAya. gAma evuM moTuM na hoya to najIka najIkanAM cha gAmomAM pAMca pAMca divasa mAsakalpa pUrNa kare. je yathAlaMdika gacchapratibaddha (arthAt jJAna mATe AcArya sAthe pratibaddha) hoya teone to pote rahelA hoya te kSetrathI eka kosa ane eka yojana (pAMca kosa) sudhI AcAryano avagraha gaNAya. tyAMthI maLe te vastu AcAryanI gaNAya. gacchathI apratibaddhane to jinakalpanI peThe kSetrano avagraha hoya ja nahi. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zramaNa dharma 253 jinayathAlaMdika niyama zarIranA pratikarmathI rahita hoya, sthavirayathAlaMdiko vyAdhigrasta (yuthAladika) sAdhune paricaraNA (vaiyAvacca) mATe gacchane soMpe ane tene sthAne bIjA sAdhune potAnA gaNamAM svIkAre. sthavira yathAsaMdiko eka eka pAtradhArI ane vastradhArI hoya tathA jinakalpika yathAsaMdiko to jinakalpanI jema bhajanAvALA samajavA. eTale ke pAtradhArI-vastradhArI hoya ke na paNa hoya. gaNanAne Azrayine yathAsaMdikonA jaghanyathI traNa gaNo ane utkRSTathI zatapRthakatva gaNo hoya, puruSanI gaNanAe jaghanyathI paMdara ane utkRSTathI sahastra pRthakatva hoya. pUrvapratipanna jaghanyathI ane utkRSTathI paNa kroDapRthakatva ja hoya. A rIte nirapekSa yatidharma kahevAyo. have te dharmane bhinna-bhinna sUtromAMthI saMkSipta rUpamAM samajAvavA mATe kahe kemuulm - sa cAlpopadhitA sUtragurutogavihAritA / apavAdaparityAgaH, zarIre'pratikarmatA / / 155 / / dezanAyAmaprabandhaH, sarvadA cApramattatA / UrdhvasthAnaM ca bAhulyAcchubhadhyAnaikatAnatA / / 156 / / ughRtAveSaNAbhikSA, kSetre SaDbhAgakalpite / gamanaM niyate kAle, turye yAme tvavasthitiH / / 157 / / gAthArtha : te nirapekSa yatidharmamAM alpa upadhi, potAnuM jJAna e ja guru, ugravihAra, apavAdano tyAga, zarIranI sAra saMbhALano abhAva, dezanA sAMbhaLavA AvelA upara paNa rAgano abhAva; sarvadA apramattapaNuM, bahudhA ubhA rahevuM, zubhadhyAnamAM ekAgratA, uddhatAdi koI be eSaNAdvArA kSetranA cha bhAga kalpIne AhAra-pANI levAM, niyatakALe vicaravuM ane cothA prahare sthira rahevuM vagere, kaDaka pAlana karavAnuM hoya che. TIkAno saMkSepabhAvArtha : virakalpika sAdhu karatAM upadhi alpa hoya. sarva pravRtti ke nivRttimAM Agamano upadeza ja temanA mATe guru hoya che. arthAt AgamavihArI hoya. gAmamAM eka rAtri ane nagaramAM pAMca rAtri vagere ugravihAro karanArA hoya. jyAre pratimAkalparUpa nirapekSayatidharma svIkAryo hoya tyAre Rtubaddha (zeSa) kALamAM gAmamAM ajANyo (ajJAta) rahIne eka ke be rAtrI rahe. jinakalpika, yathAladika ke parihAravizuddhika nirapekSayatidharmavALA to jJAta ane ajJAtapaNe paNa eka gAmamAM eka mAsa rahe. apavAdano Asaro letA nathI. tethI apavAdathI paNa zarIranI cikitsA karAvatA nathI. dharma sAMbhaLavA AvatA bhAviko upara rAga karatA Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 dharmasaMgraha bhASAMtarano sArodvAra : bhAga-2 nathI. sAthe sAthe teonI pratye "Avo, beso" vagere dAkSiNyatA karatA nathI. nirapekSayati nicce eSaNA vagerenA kAraNa sivAya koInI sAthe bolatA nathI. rAtre ane divase apramattapaNe sAdhanA kare. arthAt nidrA vagere pramAdana seve. moTA bhAge kAyotsarga mudrAe ubhA rahe, koIvAra besavuM paDe to utkaTuMka Asane bese. Asana upara na bese. kAraNa ke teone audhika upakaraNa hoya ja nahi. dharmadhyAnamAM sthita ekAgra hoya, uddhatAdi pAMca paikI be eSaNAthI nirvAha karanArA hoya,vizeSa AgaLa joyuM che. have A dharmanI prarUpaNAno upasaMhAra karatAM kahe che kemuulm - saMkSepAnirapekSANAM, yatInAM dharma IritaH / tyuprarmidano, 1novihArataH 58 ' ' gAthArtha : kaSTakArI pAlana karavAnuM hovAthI ati ugra(kaThora)karmane paNa " bALavAmAM samartha evo nirapekSa sAdhuono dharma ahIM A rIte saMkSepathI kaMdho. TIkAno bhAvArtha spaSTa che. ll158 have sakaLa zAstrArthanI (graMthanI) samApti karatAM kahe che kemuulm - "ityeSa yatidharmo'tra, dvividho'pi nirUpitaH / tataH zArvena gharmasya siddhinA nirUpAm pAran . gAthArtha A rIte ahIM baMne prakArano yatidharma jaNAvyo, tethI dharmanuM nirUpaNa saMpUrNa siddha thayuM. TIkArtha spaSTa che. A rIte paramaguru bhaTTAraka zrIvijayAnaMdasUrijInA ziSyaratna paMDita zrI zAMtivijayagaNinA caraNasevI, mahopAdhyAya zrI mAnavijaya gaNi viracita svopajJa dharmasaMgraha bhAga-2, nI TIkAmAM varNavela sAdhudharmano saMkSepamAM gujarAtI anuvAda (sAroddhAra) pUrNa thayo. / zrAvaNa suda-15, 2059 mAlegAMva, caMdanabALA jena upAzraya. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (hAratA-sari, khArImAM zAsana T zi.sa 1et-ete, poya mut 1 6+dhaar'aabaadd'ii bhA) pAka zAsanaziratAja sUrirAmacaMdra dIkSAzatAbdI graMthamALA (18) UOO sAhitya sevA H 100/ KHUSHI DESIGNS Mo.09227504555