________________
૧૪૪
ધર્મસંગ્રહ ભાષાંતરનો સારોદ્વાર : ભાગ-૨
મહાવ્રતોની પ્રાપ્તિનું (સ્પર્શનાનું) અતિદઢ કારણ છે. અથવા શુભકર્મોની નિકાચનાનું કારણ છે. માટે તેને જ નિકાચના” કહી છે. માવવિશોષિ: = ભાવ (આત્મપરિણામ)ની વિશુદ્ધિ કરનાર છે. પરિણમ્ = ચારિત્રની આરાધનારૂપ વિજયધ્વજને ગ્રહણ કરવા સ્વરૂપ છે. નિર્વ્યૂહના = કર્મોને આત્મામાંથી દૂર કરનાર છે. મારાથના ગુનામું = મુક્તિપ્રાપક વ્યાપારો (ગુણો)માં અખંડપ્રવૃત્તિ (આરાધના) કરાવનારું છે. સંવરયોગ: = નવા કર્મોને આવતા અટકાવવારૂપ સંવરનો આત્માને યોગ કરાવનાર છે. પ્રશસ્તધ્યાનોપયુત્તતા = શ્રેષ્ઠ (ધર્મ-શુક્લ) ધ્યાનની પ્રાપ્તિ કરાવનારું છે. યુtતા ૨ જ્ઞાને = જ્ઞાન સાથે સંબંધ કરાવનાર છે. પરમાર્થ = આ મહાવ્રતોનું ઉચ્ચારણ સત્ય પદાર્થ છે – અકૃત્રિમ તત્ત્વ છે. ૩ત્તમાર્થ: =મોક્ષરૂપી ફળનું સાધક હોવાથી અતિશ્રેષ્ઠ તત્ત્વ છે. કારણકે જગતના સર્વ પદાર્થોમાં મહાવ્રતોની પ્રધાનતા છે. | = આ મહાવ્રતોનું ઉચ્ચારણ એ તીર્થરે પ્રવરની સારો શિતઃ = શ્રી તીર્થકરોએ બતાવેલા સિદ્ધાંતનો સાર છે. કેવા તીર્થકરોએ ? રતિરાષિમયને = રતિ-રાગ-દ્વેષનો નાશ કરનારા તીર્થકર ભગવંતો પડ્ઝીનિયસંગમમ્ ૩પરિશ્ય ત્રેત્રોવીસતં શાને ગમ્યુપતા: = છ જવનિકાયના સંયમનો, ઉપલક્ષણથી બાકીના ચાર મહાવ્રતોનો ઉપદેશ કરીને (ઉપલક્ષણથી સ્વયં પણ પાલન કરીને) ત્રણે લોકમાં સત્કાર પામેલા સિદ્ધક્ષેત્રરૂપ મોક્ષસ્થાનને પામ્યા છે. '
હવે મંગલને માટે ભગવાન મહાવીરની સ્તુતિ કરતાં જણાવે છે કે..નમોડસ્તુ તે = હે વર્ધમાન સ્વામિ ! તમોને નમસ્કાર થાઓ ! સિદ્ધઃ = સંપૂર્ણ કર્યા છે સર્વ પ્રયોજનો જેણે એવા, વૃદ્ધ = તત્ત્વના જાણ, મુત્ત: = પૂર્વના કર્મબંધનોથી મુક્ત, નીરન: =નવી કર્મરજથી રહિત, નિ:સ: = પુત્રાદિ સકલ સંબંધોથી મુક્ત, માનમૂરણ: = ગર્વનો નાશ કરનારા, શુગરલેસીરિ: = અનંત ગુણોરૂપી રત્નોના સમુદ્ર, મનન્તઃ = અનંતજ્ઞાનવાળા, મતિ મહાવીર વર્તમાન ! = હે મહાનું મહા પરાક્રમી વર્ધમાન પ્રભુ! નમોડસ્તુતે = તમોને નમસ્કાર થાઓ. કયા હેતુથી નમસ્કાર કરે છે? તે કહે છે - સમિસ - આપ મારા સ્વામી છો, નમોડસ્તુ તે મર્દન રૂતિ ઋત્વી = આપ અરિહંત છો, નમોડસ્તુતે વિનિતિ ઋત્વી = આપ ભગવાન છો, એ હેતુથી આપને મારો નમસ્કાર થાઓ ! અથવા હે અતિમહાનું, વીર પરમાત્મા ! મારા સ્વામી એવા આપને ત્રિવત્ = ત્રણવાર નમસ્કાર થાઓ !
(જેમ મહાવ્રતોની ત્રિર્ = પ્રતિજ્ઞા (સ્તુતિ) કર્મક્ષય કરનારી છે, તેમ શ્રતનું કીર્તન પણ કર્મક્ષય કરનારું છે. તેથી) શ્રતનું કીર્તન કરતાં કહે છે કે- પા રવ મહાવ્રતોચાર છૂતા = આ મહાવ્રતોની ઉચ્ચારણા (પ્રતિજ્ઞા) કરી. રૂછીમ: