________________
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને
મૂલગ્રંથકારનું મંગલાચરણ અહીં પ્રારંભમાં જ ઈષ્ટદેવતાની સ્તુતિ અને અભિધેય વગેરે ત્રણને કહેવાની ઈચ્છાવાળા પ્રકરણ કાર (પહેલી) ગાથાને કહે છે -
नमिऊण वद्धमाणं, मिच्छं सम्मं वयाई संलेहा
नवभेयाई वोच्छं, सड्ढाणमणुग्गहट्ठाए ॥१॥ શ્રી વર્ધમાનસ્વામીને નમીને શ્રાવકોના ઉપકાર માટે મિથ્યાત્વ, સમ્યકત્વ, બારવ્રત અને સંલેખના એ દરેકનું નવકારોથી વર્ણન કરીશ.
પ્રશ્નઃ અહીં ઈષ્ટદેવને નમસ્કાર કરવો એ બિનજરૂરી હોવાથી અને અપ્રાસંગિક હોવાથી શાસ્ત્રના પ્રારંભમાં જ ઈષ્ટદેવને નમસ્કાર કરે એ અયુક્ત છે. તથા જેણે શાસ્ત્રને જાણ્યું નથી તેવા પુરુષને અભિધેય વગેરેનું જ્ઞાન કરાવવું એ અશક્ય છે, અર્થાત્ જેણે શાસ્ત્રનું પઠન કરીને શાસ્ત્રને બોધ મેળવ્યું નથી તેને અભિધેય આદિનું જ્ઞાન ન કરાવી શકાય, આથી શાસ્ત્રના પ્રારંભમાં જ અભિધેય આદિનું પ્રતિપાદન કરવું એ પણ અગ્ય છે.
ઉત્તર :- આ કથન બરોબર નથી. કારણ કે શિષ્ટ પુરુષનો આ જ આચાર છે કે ઈષ્ટ કાર્ય કરવા પ્રવૃત્ત થતા શિષ્ટએ ઈષ્ટદેવની સ્તુતિ કરવાપૂર્વક જ ઈષ્ટ કાર્યમાં પ્રવૃત્ત થવું જોઈએ.” કહ્યું છે કે
આ શિષ્ટ પુરુષને આચાર છે કે શિષ્ટ પુરુષે હંમેશાં કેઇ પણ કાર્યમાં ઇષ્ટદેવની સ્તુતિપૂર્વક જ પ્રવૃત્તિ કરે છે.”
ઈષ્ટદેવને કરેલા નમસ્કારનું શિષ્ટાચાર પાલન એ પ્રયોજન હોવાથી તમોએ પ્રારંભમાં ઈષ્ટદેવને નમસ્કાર ન કરવામાં “બિનજરૂરી હોવાથી” એ જે હેતુ બતાવ્યા તે અસિદ્ધ છે. શાસ્ત્રના પ્રારંભમાં ઈષ્ટદેવને નમસ્કાર ન કરવામાં “અપ્રાસંગિક હોવાથી” એ જે હેતુ આપે તે પણ અસિદ્ધ છે. કારણ કે શાસ્ત્ર કલ્યાણરૂપ છે. શાસ્ત્ર કલ્યાણરૂપ હોવાથી તેની રચના કરવામાં વિશ્ન આવવાની સંભાવના રહેલી છે. ઈષ્ટદેવને કરેલ નમસ્કાર સંભવિત વિનોની શાંતિનો હેતુ છે, અર્થાત્ ઈષ્ટદેવને નમસ્કાર કરવાથી સંભવિત વિદનો દૂર થાય છે. આથી શાસ્ત્રના પ્રારંભમાં ઈષ્ટદેવને નમસ્કાર કરવું એ પ્રાસંગિક છે= પ્રસંગને અનુરૂપ છે. કહ્યું છે કે –
કલ્યાણકારી કાર્યો બહુ વિદનવાળાં હોય છે. આથી જેમ વિદ્યા શિખવામાં અને મહાનિધાનને લેવામાં મંગલ અને (૩ઘવાર) ધર્માચરણ
૧. અસિદ્ધ = પક્ષમાં હેતુને અભાવ.
