________________
स्वाधिकारेण कर्तव्यं, कर्म भव्यैः स्वशक्तितः। निरासक्तितया कर्मविधानेन न दूषणम् ॥ १२ ॥
ભવ્ય આત્માઓ સ્વશક્તિથી કર્મ કરે છે. કર્મમાં પણ વિવેકબુદ્ધિનો ઉપયોગ કરે છે.
કર્મ કેવું છે, તેનો વિચાર કરે છે શુભ કર્મ, અશુભ કર્મ, એમ કર્મો બે પ્રકારનાં છે.
શુભ કર્મથી શુભ ફળ પ્રાપ્ત થાય છે. તેનાથી પુણ્ય બંધાય છે. શુભ કર્મમાં આત્મગુણ વિરોધી કોઈ વાત નથી હોતી. વ્યક્તિ અથવા જગતના શુભ કલ્યાણ હેતુથી આવું કર્મ કરવામાં આવે છે. - જ્યારે અશુભ કર્મથી પાપ બંધાય છે. અન્યને આપત્તિરૂપ બનવા માટેનું આ કર્મ હોય છે. બીજાના આત્માને દુઃખ થાય અથવા વિનરૂપ બનાય તેવા હેતુથી અશુભ કર્મ કરવામાં આવે છે. હિંસા, અનીતિ, અસત્ય, અપ્રામાણિકતા વગેરે પ્રેરિત અશુભ કર્મહંમેશાં જીવ અને જગત માટે દુઃખદાયક હોય છે.
અશુભનું ફળ પાપ. શુભનું ફળ પુણ્ય.
પાપ માર્ગી અશુભ કર્મ જીવાત્માને ભવ ચકડોળમાં ભમાવે છે. હલકી કક્ષાની યોનિઓમાં આત્માને ભટકવું પડે છે.
અનેક પ્રકારનાં દુઃખો એને સહન કરવાં પડે છે. શુભ કર્મ મોક્ષમાર્ગી છે. શુભકારક અને સુખદાયી છે.
ભવ્ય આત્માઓ સ્વશક્તિ વડે સ્વ-અધિકારપૂર્વક કર્મ કરે છે અને એ જ પ્રમાણે કર્મ કરવું જોઈએ.
આસક્તિ સહ કર્મ કરવાનો અર્થ નથી.
અનાસક્ત ભાવે જે કર્મ કરવામાં આવે છે, એમાં કોઈ જ દૂષણ નથી.
માટે હંમેશાં ભવ્ય આત્માઓ નિરાસક્ત ભાવે જ કર્મ કરે છે.
૧૩
