________________
आत्मज्ञानप्रभावेण, देहे वैदेहभावना । जायते मोहनाशेन, तत्तत्वज्ञानिनो विदुः ॥१०७ ॥ મોહનો નાશ નથી થતો, ત્યાં સુધી આત્મજ્ઞાન પ્રગટતું નથી.
જગત મોહની માયા જળ સમાન છે. મોહ ઉત્પન્ન થાય એવી અનેક ચીજો આ વિશ્વમાં અસ્તિત્વ ધરાવે છે. શૉ કેસમાં ગોઠવાયેલ વસ્તુઓની જેમ તે આકર્ષક રીતે ગોઠવાયેલી છે. મોહ દ્રષ્ટિ વડે જોતાં માનવી તે ચીજો પ્રત્યે પ્રબળ ખેંચાણ અનુભવે છે. - અહીં માત્ર ચીજો જ નથી. નિમિત્તો પણ છે.
મોહોત્પત્તિનાં આ નિમિત્તો નિમંત્રણ પત્રિકા સમાન છે. એ સતત માનવચિત્તને સંમોહિત કરે છે.
પણ મોહના નાશથી તેમજ આત્મજ્ઞાનના પ્રભાવથી માણસનો દેહભાવ છૂટે છે.
હું દેહી છું.” એવી સભાન સમજણ નષ્ટ થવા લાગે છે. દેહ હોવા છતાં વિદેહપણાની ભાવના એનામાં પ્રગટ થાય છે. દેહ છતાં વિદેહ. દહી છતાં વિદેહી. દેહનો નકાર નહિ, વિદેહનો સ્વીકાર.
આવું જ્ઞાન - આવી ભાવના - આવી સમજણ ત્યારે જ સંભવે કે જ્યારે આત્મજ્ઞાન થાય. આત્મજ્ઞાનના પ્રભાવથી જ આવું બને.
તત્ત્વજ્ઞાનીઓ આ વાત જાણે છે. કારણ કે કોઈપણ બાબતનો તેઓ તત્ત્વતઃ વિચાર કરી શકે છે.
દેહપણું હોવા છતાં વિદેહપણાનો ભાવ જાગવો, તે કેવળ મોહનાશ અને આત્મજ્ઞાનના પ્રભાવનું કારણ છે.
विदेहा अन्तराऽऽत्मानो, जैना एव निबोधत । महाविदेहतां यान्ति, जिनेन्द्राः परमेश्वराः ॥१०८ ॥ વિદેહી કોણ છે? વિદેહીપણાની ભાવના કોનામાં છે? અંતરાત્મામાં જેનો જ વિદેહી છે એમ જાણો. સાચા અર્થમાં જૈન છે તે. સંસારભાવને જેણે જીત્યો છે તે. મોહભાવને જેણે જીત્યો છે તે.
૧૨૩
