________________
આત્મા સંપૂર્ણ છે. આત્મા આત્મા છે. જગત જગત છે. જગતના તમામ અર્થો અને સંદર્ભો આત્મામાં નિહિત છે. એટલે જ તો કહ્યું છે કે આત્મજ્ઞાન જેવું કોઈ જ્ઞાન નથી. આત્મજ્ઞાન આગળ સર્વ જ્ઞાન વામણાં છે. આત્મજ્ઞાન શ્રેષ્ઠ જ્ઞાન છે. એ જ્ઞાનમાં જગતનું જ્ઞાન સમાવિષ્ટ થઈ જાય છે. આત્મજ્ઞાનમાં જગતજ્ઞાન આવી ગયું. જગત જ્ઞાન એથી ભિન્ન નથી. કારણે સંપૂર્ણ જાણ્યા પછી આંશિક જાણકારીની જરૂર નથી. કારણ તે સંપૂર્ણ જાણકારીમાં સમાઈ જ જાય છે. આત્મા સર્વાગ સંપૂર્ણ છે. સર્વ શક્તિમાન છે. આત્મા બ્રહ્મ છે. બ્રહ્મવેદીઓ બ્રહ્મને અર્થાત્ આત્માને જાણે છે. આત્માને જાણ્યા પછી કશાયને જાણવાની જરૂર રહેતી નથી.
કારણ કે બધા જ અંશો આત્મામાં સમાવિષ્ટ થઈ જાય છે. જેમ સમષ્ટિમાં વ્યક્તિ સમાઈ જાય છે.
બ્રહ્મ (આત્મા)ને જાણનારા આ બ્રહ્મવેદીઓ બાહ્યને પણ જાણનારા થાય છે અને અંતરને પણ જાણનારા થાય છે.
આત્માના જ્ઞાન સામે જગતનું જ્ઞાન કે કોઈ બાહ્ય પદાર્થનું જ્ઞાન ન્યુન છે. આત્માનું જ્ઞાન જ સંપૂર્ણ છે.
मनोवाक्कायशक्तीनां, विकासाय सुशिक्षणम् । आत्मज्ञानस्य संग्राह्यं, परार्थस्वार्थसाधकम् ॥१३० ॥ માણસ માત્ર પોતાની સર્વ પ્રકારની શક્તિઓનો વિકાસ ઈચ્છે છે. -મનની શક્તિઓનો વિકાસ. - વાણીની શક્તિઓનો વિકાસ. - કાયાની શક્તિઓનો વિકાસ.
આમ, સર્વ પ્રકારી શક્તિઓના સંપૂર્ણ વિકાસ માટે તે સતત પ્રયત્નશીલ રહે છે.
તમામ પ્રકારની શક્તિઓનો વિકાસ શી રીતે શક્ય બને? કાયાની શક્તિનો વિકાસ શી રીતે થાય?
૧૪૮
