________________
અને આ બધું ચાલ્યા જવાની, નષ્ટ થવાની કે તેનાથી વિમુખ થઈ જવાની ભીતિ દેહીને સતાવે છે.
દેહાત્માધ્યાસના યોગથી આ બધી ભીતિઓથી મૂઢાત્મા પીડાય
તેને નામ છે. તેને રૂપ છે. અને નામરૂપ આદિનો તેને મોહ છે: જગતના મોહક પદાર્થોની તેને વાંચ્છના છે. રાગાભિલાષાને તે દબાવી શકતો નથી. રૂપ પ્રત્યે તે મોહાત્મકભાવ અનુભવે છે. નામ પ્રત્યે પણ તેને મોહ છે. અનેક વિષયો-વિકારોથી તે ભરેલો છે. આ મૂઢાત્મા મુક્તિ ઈચ્છે છે. મુક્ત થવાની તેની ઝંખના છે.
પણ રાગાત્મક બંધનોમાં તે બંધાયેલો છે. નામરૂપ આદિના મોહ વાળો તે છે. તેથી એ શી રીતે મુક્તિ પામે?
મુક્તિ પામવા માટે મોહમુક્ત બનવું પડે. કામનાથી મુક્ત બનવું પડે. દેહાધ્યાસ છોડવો પડે. આત્મભોગ પામવો પડે.
આત્મભાવને છોડી દેહભાવમાં ભ્રાન્ત રહેનારો, મોહ માયા અને રંગરાગમાં રક્ત રહેનારો આવો મૂઢાત્મા કદી પણ મુક્તિને પામતો નથી.
આત્મ સ્વાતંત્ર્ય પામતો નથી. આત્મ સામ્રાજ્યને પામતો નથી. आत्मानुभवबोधेन, निर्भयो जायते जनः । शुभाऽशुभसमो ह्याऽऽत्मा,साक्षीरूपेण जीविता ॥१२५॥
માણસ અનેક પ્રકારના ભયો વચ્ચે જીવે છે. જ્યાં જીવન છે, રાગાત્મક ભાવો છે, મોહ છે અને દેહાધ્યાસ છે, ત્યાં આવા અનેક ભયો મનુષ્યને સતાવવાના.
મનુષ્ય મૂળભૂત રીતે નિર્ભય બનવા ઈચ્છે છે.
પણ જ્યાં આસપાસ તૂટી જાય એવી, નષ્ટ થઈ જાય એવી, છીનવાઈ કે લૂંટાઈ જાય એવી અથવા મૃત્યુ પામે તેવી ચીજો ગોઠવાયેલી હોય, ત્યાં એ નિર્ભય શી રીતે બની શકે? એને અભય શી રીતે મળે?
૧૪૩
