________________
बहिरन्त र्न मोहोऽस्ति, यस्य ज्ञानात्मयोगिनः । तस्य किञ्चिन्न कर्तव्यं, स तथापि प्रवृत्तिमान् ॥ ५५ ॥ આત્મજ્ઞાનીયોગીને બાહ્ય અથવા આંતરિક મોહ હોતો નથી. તે આવા મોહથી પર છે. આવો કોઈ મોહ એને સ્પર્શી શકતો નથી. અને સાચી વાત તો એ છે કે જેને મોહ થતો નથી, તે જ આત્મજ્ઞાની યોગી છે. પછી તે મોહ ભલે બાહ્ય હોય કે આંતરિક હોય !
આવા આત્મજ્ઞાનીયોગીને કોઈ કર્તવ્ય કે કર્મ નથી. કર્મનો તે કર્તા નથી. કર્તાભાવથી તે નિર્લેપ છે.
એને માટે કોઈ કર્મ નથી છતાં તે કર્મ કરે છે, તે પ્રવૃત્તિમાં પરોવાયેલો
છે.
જળમાં છે, છતાં જળથી અળગો છે.
નિર્લેપ છે, નિર્મોહી છે, અકર્તા છે, છતાં પ્રવૃત્તિમાન છે.
કર્મ તો કરે જ છે, તેમ છતાં નિર્લેપ છે.
કારણ કે આવો આત્મજ્ઞાની યોગી પોતાના જ્ઞાનના ઉપયોગ વડે જાણે છે કે પોતે કર્તવ્યથી દૂર રહી શકે તેમ નથી, તેમ છતાં તે તેનો કર્તા નથી.
કર્મ કરે છે. કર્તવ્ય કરે છે.
જો કે તેને કોઈ જ કર્તવ્ય કર્મ નથી, છતાં તે પ્રવૃત્તિમાન રહે છે ! ન તો એને બાહ્ય મોહ છે. ન તો આંતરિક મોહ છે, છતાં તે નિર્લેપ
છે.
કર્મ કરે છે, કર્તવ્ય ભાવ વિના, મોહ વિના, કારણ કે તે નિર્લેપ છે. આત્મજ્ઞાની યોગી છે.
कुत्रापि नैव रागोऽस्ति, कुत्रापि नैव वैरिता ।
यस्य स सर्वलोकस्य, हन्ताऽपि नैव हन्यते ॥ ५६ ॥
શ્રી નેમિનાથ જગત્પ્રભુ શ્રી કૃષ્ણ વાસુદેવને બોધ પમાડી રહ્યા છે.
તે દ્વારિકાપુરીમાં પધાર્યા છે ને શ્રી કૃષ્ણ વાસુદેવને પ્રતિબોધિત કરી રહ્યા
છે.
તેઓ રાગ અને દ્વેષ બાબતમાં બોધ આપી રહ્યા છે.
૬૩
