________________
आत्मज्ञानक्रियायुक्तो, निर्मोहो नैव लिप्यते । सूक्ष्मबाह्यप्रवृत्त्या तु, नासक्तो न च लिप्यते ॥८९॥
શ્રી નેમિનાથ જગત્મભુ દ્વારિકાપુરીમાં આવીને શ્રી કૃષ્ણ વાસુદેવને પ્રતિબોધિત કરતાં જ્ઞાનની સરવાણી વહાવી દે છેઃ
એમની વાણી જ્ઞાનયુક્ત અને શુભાશયથી ભરેલી છે. એટલું જ નહિ પણ સમગ્ર જગતના જીવોનું કલ્યાણ કરનારી છે.
તેઓ આત્મજ્ઞાનની વાત કરે છે. કોણ કર્મથી લપાતો નથી? આત્મજ્ઞાનવાળો મનુષ્ય. ક્રિયાયુક્ત મનુષ્ય.
બાકી તો આ જગતમાં અનેક ક્રિયાઓ જીવને લપેટાઈ જવા માટે થનગનતી ઊભી છે.
જીવની જરાક નબળાઈ એના પતનનું કારણ બની રહે છે. જો જ્ઞાન ન હોય તો મનુષ્ય કર્મથી લેપાઈ જાય છે. જો તે ક્રિયા યુક્ત ન હોય તો તે કર્મથી લેપાઈ જાય છે. આત્મજ્ઞાન બચાવે છે મનુષ્યને. ક્રિયાયુક્તપણે બચાવે છે. મનુષ્યને. છે. જગતમાં અનેક પ્રકારની સૂક્ષ્મ બાહ્ય પ્રવૃત્તિઓ રહેલી છે. આ પ્રવૃત્તિઓથી જે અનાસક્ત રહે છે, તે મનુષ્ય કદી લપાતો નથી.
પ્રવૃત્તિઓ મનુષ્યને ખેંચે છે. મનુષ્ય આકર્ષાય છે. પ્રવૃત્તિમાં પડે છે.
રાગ ભોગ યુક્ત પ્રવૃત્તિઓનો તો આ જગતમાં પાર નથી. માયા નટી અનેક પ્રકારની અંગભંગીઓ દ્વારા નખરાં કરે છે. જીવને ખેંચવા માટે અનેક પ્રકારનાં નૃત્ય તે કરે છે.
એનાં લીલા નૃત્યો મોહથી ભરેલાં હોય છે. - એ લલચાવનારાં હોય છે. જીવને ખેંચનારાં હોય છે.
ભાન ભૂલીને પ્રબલ આસક્ત ભાવને કારણે મનુષ્ય રાગભોગાત્મક પ્રવૃત્તિઓમાં પડી જાય છે. માયાનાં આકર્ષક રૂપો એની ઈન્દ્રિયોને પરવશ બનાવી દે છે. જીવ પ્રબલ આકર્ષણ અનુભવે છે.
ભોગ તો ભોરીંગ સમાન છે. તે ફૂત્કારે છે. દંશ દે છે. નાગના દંશ કરતાં પણ ભોગના દંશ વધારે ખતરનાક હોય છે. .
૯૮
