________________
ન એનો જન્મ થાય છે. ન એનો નાશ થાય છે.
ન
શાશ્વત છે. ચિરંતન છે. ચિરકાલીન છે.
તે કાલજયી છે, તેથી કાળની કોઈ જ અસર તેના પર થતી નથી. કાલ વ્યતીત થાય છે, વરસોનો સમય વહી જાય છે પણ આત્મા વૃદ્ધ બનતો નથી.
કોઈ સ્થિતિ તેના પર અસર કરતી નથી. તેથી તે રોગ વગેરેથી પર છે.
જે જ્ઞાની છે, પંડિત છે, તે આ વાત સારી રીતે જાણે છે. એ સમજે છે કે દેહ જ નાશવંત છે, આત્મા નહિ. આત્મા તો અજર છે. અમર છે. શાશ્વત છે. ચિરંતન છે.
મનુષ્યને મૃત્યુનો સૌથી વધુ ડર હોય છે. મૃત્યુની વાત આવતાં જ તે ભય પામી જાય છે.
મૃત્યુને નજીક જોઈને તેના ભયનો પાર રહેતો નથી. મૃત્યુ આવતાં પહેલાં ક્ષણે ક્ષણે તે ભય પામતો રહે છે.
પરંતુ જ્ઞાની આ વાત સમજે છે, તેથી તે મૃત્યુરૂપી કાળથી ભય પામતો નથી.
देहाद्भिन्नं यथा वस्त्रं, तथाऽऽत्मा देहतः पृथक् । जन्ममृत्यु र्यथा देहे, न तथाऽऽत्मनि विद्यते ॥ ६१ ॥
દેહ અને વસ્ત્ર ભિન્ન છે.
વસ્ત્ર દેહ પરનું આવરણ જરૂર છે, પરંતુ વસ્ત્ર એ જ દેશ નથી. દેહથી અલ્ગછે.
THEATE
અને જેમ દેહથી વસ્ત્ર ભિન્ન છે, એ જ રીતે આત્મા દેહથી ભિન્ન છે. દેહ એ જ આત્મા નથી. દેહથી આત્મા અલગ છે.
તેમ છતાં કેટલાક બુદ્ધિશૂન્ય અને વિચાર ભ્રમિત જનો શરીર અને આત્માને એક માની લે છે. ખરેખર તો વસ્ત્રને જ દેહ માનવા જેવી એ ભૂલ છે. ખોટા વિચાર છે.
ખરેખર તો આત્મા દેહથી તદ્ન પૃથક્ છે.
વળી દેહ અને આત્માની કદી સરખામણી થઈ ન શકે. કારણ કે - દેહ વસ્ત્ર સમાન છે. દેહ નાશવંત છે. દેહનો જન્મ થાય છે. દેહનું મરણ થાય છે. દેહ જરાવસ્થાને પામે છે.
૬૮
