________________
રાજાના દંડથી બચી શકાય, લાગવગ લગાડી શકાય, દલીલોથી જીતી શકાય અથવા સજાને હળવી કરી શકાય પણ કર્મરાજાનો ન્યાય અદલ ઈન્સાફ છે.
તેમાં ઓછું વડું થઈ શકતું નથી. સજામાં વધઘટ થઈ શકતી નથી. સજાના અમલમાં ફેરફાર થઈ શકતો નથી.
જેને જે સમયે જે સજા કરવાની હોય, તેને તે જ સમયે તે સજા જરાય ફેરફાર વિના થાય છે.
ન્યાય એટલે ન્યાય. એમાં સહેજ પણ ઢીલાશ નથી. સજામાં સહેજ પણ ફેરફાર નથી.
તેને પડકારવા માટે ઉપલી કોઈ કોર્ટ નથી. આ વિશ્વમાં શરીરધારી અનંત ચેતનો - જીવોને કર્મયુક્ત જાણવા. જ્યારે શ્રી જિનેશ્વર પરમાત્મા કર્મમુક્ત છે. કર્મસત્તાથી બહાર
દેહધારી જીવો -ચેતનો જ કર્મથી બંધાયેલા છે. જે કર્મમુક્ત છે, તે અનંત જિનેશ્વર પરમાત્મા છે, એમ જાણવું. કર્મમુક્તિ જ જિનેશ્વર પદની દ્યોતક છે. अज्ञानात् कर्मबन्धोऽस्ति, जीवानां भववर्तिनाम् । आत्मज्ञानाद् भवेन्मोक्षो, ज्ञानानन्दमयः खलु ॥७३॥ સંસારમાં રહેલા અને સંસારાભિમુખ જીવો અનંત અપાર છે. આવા જીવોમાં મહદ્ અંશે અજ્ઞાન પ્રવર્તી રહેલું જણાય છે.
અજ્ઞાનને કારણે તથા જ્ઞાનનો પ્રકાશન લાધવાને કારણે સંસારવર્તી જીવો કર્મબંધથી બંધાય છે. આવા જીવો અનેક પ્રકારનાં કર્મો કરે છે ને કર્મો કરવાથી કર્મ બંધ થાય છે.
કર્મસત્તાનું અધિકારક્ષેત્ર સર્વસ્થળે અને સર્વકાળે રહેલું છે.
કોઈ એનાથી બચી શકતું નથી. એની સત્તાના ક્ષેત્રફળમાંથી કોઈ છટકી શકતું નથી. સંસારી જીવો અજ્ઞાનને વશવર્તી અનંતા કર્મો કરે છે ને એ રીતે કર્મબંધમાં સપડાય છે.
કર્મો બે પ્રકારનાં હોય છે. (૧) શુભ કર્મ (૨) અશુભ કર્મ
શુભ કર્મો પુણ્યનું પાથેય બંધાવી આપે છે ને તેના થકી શુભ ફળ મળે છે.
૭૮
