________________
પાપ કર્મ જ્યારે પકવ થઈ જાય છે, ત્યારે જ્યાં સુધી તે ભોગવાઈ ન જાય, ત્યાં સુધી શાંત થતું નથી. ભોગવાઈ ગયા પછી કર્મ શાંત થઈ જાય છે. જાણે દેવું ભરપાઈ થઈ જાય છે!
શુભ કર્મનું ફળ સુખ છે. સુખ પણ સ્વ કર્મ અનુસાર જ પ્રાપ્ત થાય છે.
પુણ્ય કર્મ કરવાથી સુખ માનવીના ખાતામાં થાપણ તરીકે જમા થઈ જાય છે ને યથા સમયે તે ભોગવવા મળે છે.
સંસાર સાચે જ કર્મથી છે.
સંસારમાં જે ચિત્રવિચિત્રતાઓ જોવા મળે છે, તે કર્મ વડે જ છે. આ સંસારમાં કોઈ સુખી તો કોઈ દુઃખી જોવા મળે છે, તે પણ કર્મને જ કારણે છે.
સૌ પોત પોતાનાં કર્મનાં ફળ ભોગવી રહ્યાં છે. પુણ્ય કર્મ કરનાર સુખ ભોગવી રહ્યો છે. પાપ કર્મ કરનાર દુઃખ ભોગવી રહ્યો છે. સુખ અને દુઃખ તો સંસાર સ્વભાવ છે, જે કર્મ પ્રમાણે ઉદય પામે
કર્મથી સંસાર છે, તો પછી આ સંસારમાંથી મુક્તિ શી રીતે મળે?
એ માટે નિર્મોહ બનવું પડે. નિર્મોહથી જ મુક્તિ મળે છે. નિર્લેપ અને નિર્મોહ દશાને પ્રાપ્ત કરનાર જ મુક્તિ માર્ગનો યાત્રી બની શકે છે.
आत्मना भुज्यते कर्म, यत्कृतञ्च शुभाशुभम् । अंतर्मुखोपयोगेन, सर्वकर्मक्षयो भवेत् ॥ २६ ॥ કર્મ શુભ હોય કે અશુભ હોય પણ તે જીવે ભોગવવું જ પડે છે. કર્મ કોઈને છોડતું નથી. કર્મ ભોગવ્યા વિના છૂટકો થતો નથી.
આ સંસારમાં જીવ જાત જાતના કર્મો કરે છે. મોહાવસ્થાને કારણે તે કર્મો કર્યે જ જાય છે. મનુષ્યના સંસારીપણા સાથે કર્મ બંધાયેલું જ છે. નાનાં મોટાં, શુભ અશુભ એમ ચિત્ર વિચિત્ર અને જાત જાતનાં કર્મો તે કરે છે. અને કરેલાં કર્મોનું ફળ પણ તેને યથાયોગ્ય સમયે ભોગવવું પડે
ડગલે ને પગલે તે કર્મબંધથી બંધાય છે. ક્ષણે ક્ષણે કર્મો તેને વળગતાં આવે છે.
૨૬
