________________
आत्मैव परमाऽऽत्माऽस्ति, सर्वत्र रक्षकः प्रभुः । पुण्यधर्मबलेनैव, हृदिस्थो लोकशर्मदः ॥ ३९ ॥
આત્મા જ પરમાત્મા છે.
તે જ રક્ષક પ્રભુ છે. તે સર્વત્ર રક્ષા કરે છે. તે સર્વદા રક્ષા કરે છે. આત્મા અને પરમાત્માને ભિન્ન ન જાણો.
આત્મા જ પ્રભુ છે. આત્મા જ પરમાત્મા છે. આત્મામાં જ પ્રભુ બિરાજમાન છે. કર્મરાજાનો નિયંતા આ શુદ્ધાત્મા જ છે.
કર્મરાજાનું બળ ઘણું છે. એની સત્તાનો કોઈ પાર નથી પણ શુદ્ધ એવા આત્મારૂપ પરમાત્માનું સામર્થ્ય તો અનેક ગણું છે.
આત્મારૂપ પરમાત્મા વિશ્વના તમામ સુખ મનુષ્યને આપી શકે છે પણ તે માત્ર પુણ્ય બળ અને ધર્મ બળ વડે જ.
માણસ સુખને પામે છે, એની પાછળ એનું પુણ્ય બળ રહેલું છે. એણે કરેલાં પુણ્યમય કર્મોને કારણે જ આત્મારૂપ મહાપ્રભુ મનુષ્યને જગતનાં તમામ સુખ આપે છે.
પુણ્યબળ અને ધર્મબળ, પુણ્યકર્મ અને ધર્મકાર્ય.
આ બંને કર્મોના કર્તાને આખરે સુખની પ્રાપ્તિ થયા વગર રહેતી નથી. હૃદયમાં રહેલાં પરમાત્મા આ બંને પ્રકારનાં કર્મોને ધ્યાનમાં રાખી મનુષ્યને આ વિશ્વનાં તમામ સુખો આપે છે.
હા, એ માટે જોઈશે મનુષ્ય કરેલાં પુણ્યકાર્યો અને ધર્મકાર્યો. ધર્મ અને પુણ્યબળ તમામ સુખોને અર્પનારી માટે આત્મ સત્તાને સ્વીકારી ધર્મબળ અને પુણ્યબળો સંચય કરો. आत्मोत्कर्षाय भक्तानां, सुखदुःखप्रवृत्तयः । भूता भविष्यन्ति विश्वस्मिन् भविष्यन्ति शुभाशुभम् ॥ ४० ॥ ભક્તો તો સદૈવ આત્મોન્નતિ માટે પ્રવૃત્તિ કરતા જ રહે છે. આ વિશ્વમાં પ્રવૃત્તિ ચક્ર તો નિરંતર ચાલ્યા જ કરે છે. પ્રવૃત્તિ અટકતી નથી. થંભતી નથી. શુભ પ્રવૃત્તિ. અશુભ પ્રવૃત્તિ. શુભ પ્રવૃત્તિ સુખ આપનારી છે. અશુભ પ્રવૃત્તિ દુઃખ આપનારી
છે.
૪૦
